HGZO-congres 2011 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

Congresboek

Redactie: S. Colenbrander M.J. Kok

EXPOSZ opleiden in sport en zorg Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam

Boom Lemma uitgevers Den Haag 2011

© 2011 EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

ISBN 978-90-5931-670-6 NUR 600 Boom Lemma uitgevers www.boomlemma.nl Omslag: VFT, Vrije Universiteit Amsterdam Typografie: EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Productie: drukkerij Wilco, Amersfoort

Voorwoord ’t Is over! Na 47 jaar ga ik de wereld van onderwijs en zorg gedag zeggen. Ik mag nu gaan doen wat ik wil, liggen op het strand buiten de vakantieperiode om, lekker in de daluren reizen met korting en gaan ‘trekken’ van Drees (als er nog wat te trekken valt). Rest mij nog één laatste opdracht/oefening aangeboden door de collega’s die het congres organiseren: ‘Marianne, wil jij het voorwoord schrijven voor ons congres met het thema maatwerk en eens laten zien wat er dan bij je opkomt?’ Na wat aarzeling, ik ben niet zo’n goede schrijver, dacht ik, kom op, het laatste kunstje, dat moet toch lukken! Mijn oefening gaat over een op maat gesneden opleiding waarbij zoveel mogelijk vaststaande en vaak ook beperkende gegevenheden worden losgelaten. Als voorbeeld neem ik een willekeurige opleiding tot docent binnen het HGZO. Het uitgangspunt van de opleiding blijft overeind: de deelnemende cursisten dienen te voldoen aan de daarvoor geldende competenties / eindtermen. De rest laat ik lekker los. Ik begin met de weg waarlangs…… Stel uzelf eens de vraag waarom wij moeten bepalen hoe lang de weg zou moeten zijn? En hoe dat past bij uitspraken als: ‘een leven lang leren’? Nou is dat misschien wel een tikkeltje te lang maar toch. Laat de cursist zelf bepalen wanneer hij/zij over het getuigschrift wil beschikken: heeft men het hard nodig dan kan de weg kort zijn, hij zou dan kunnen kiezen voor een soort ‘basispakket’ waarmee hij straks met meer bagage voor de klas staat. Maar veel interessanter zou de langere weg kunnen zijn. Een langere weg om meerdere gebieden binnen het zorgonderwijs te exploreren, denk eens aan het daadwerkelijk doen van onderzoek (mij lijkt het ontzettend leuk om eens verschillende leertheorieën uit te proberen) de ‘toetswereld’ in te duiken en/of je eens bezig te houden met het verbeteren van de kwaliteit van een opleiding. Ik denk dat er geen opleiding meer zal zijn zonder dat de theorie direct gekoppeld is aan de praktijk, dus stages zullen altijd deel blijven uitmaken van een dergelijke opleiding, maar……. Bedenk eens wat het zou kunnen opleveren als de cursist ook stages kan lopen in ‘aanpalende’ beroepsgebieden? Bijvoorbeeld een radiologisch laborant die stage loopt binnen het verpleegkunde onderwijs? Of wat let je om eens een stage te lopen bij een ‘toetsinstantie’ als dat je belangstelling heeft. Zolang het ‘rugzakje’ nog niet de bodem laat zien, kan de deelnemende cursist, rekening houdend met de competenties, een opleiding

5

samenstellen die bij hem past. In principe ‘betaalt’ hij voor de diensten die de opleiding hem kan bieden. Hij is in staat om meer of minder begeleiding in te huren, om zelf, via zijn netwerken, collegiale consulten te vragen en maatjes te zoeken binnen zijn interessegebied. Zo kan de cursist gedurende de opleiding zich een weids uitzicht verschaffen over dat wat er allemaal speelt in onderwijsland en gefundeerd een richting opgaan die hem past. En bedenkt u eens wat een dergelijke collega kan betekenen voor de zorgopleidingen. Mij lijkt het wel wat! En laat nu dit congres gaan over maatwerk! Mijn oefening zit erop, ik kan loslaten. Ik hoop u ook? Ik wens u een creatief congres toe. Met vriendelijke groet, 6

Marianne Vergouw EXPOSZ Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam

Welkom Namens EXPOSZ heet ik u van harte welkom op deze elfde editie van het HGZO-congres. Het is goed om te zien dat na het tweede lustrum van het congres de belangstelling blijft en er zelfs steeds meer initiatieven ontstaan om ook actief bij te dragen aan het congres! ‘Je kunt terug gaan naar veiligheid of vooruit gaan naar groei’ (Abraham Maslow). Dat we in het HGZO op weg zijn naar groei en ontplooiing is mij zeer duidelijk geworden tijdens het samenstellen van het programma. In de diverse infoshops en workshops komen tal van nieuwe ontwikkelingen en innovaties naar voren die u met ons wil delen en waarmee we elkaar kunnen inspireren. Ook is het terug te zien dat onderzoek steeds een prominentere plek krijgt op uw werkvloer. We kunnen u dit jaar twee onderzoeksrondes aanbieden waarin verschillende onderzoeken worden gepresenteerd over de twee peilers van ons werk en ons congres: zorg en onderwijs. Kortom: mede door uw bijdrage is het gelukt om een gevarieerd programma neer te zetten, waaruit u naar eigen wens keuzes kunt maken en een congres op maat kan samenstellen. Marianne Vergouw heeft in het voorwoord het thema van het HGZOcongres 2011 al geïntroduceerd: ‘Maatwerk’. Een interessant en breed thema. Dit thema is zowel voor het onderwijs als de zorg relevant en zal vanuit verschillende invalshoeken benaderd worden door de hoofdsprekers Joseph Kessels en Ben van Cranenburgh. Ik denk dat we op 24 en 25 maart vooruit kunnen gaan naar groei én terug kunnen gaan naar veiligheid. Het HGZO-congres is immers een beproefd concept dat naast inspiratiebron ook bron van herkenning en gezelligheid is, waarin u bestaande contacten kracht bij kan zetten en nieuwe contacten kunt opdoen. EXPOSZ bedankt iedereen die een bijdrage levert aan het congres voor de genomen en te nemen initiatieven. Ook wensen wij u veel inspiratie en plezier op 24 en 25 maart 2011! Namens Sjoukje Colenbrander en alle medewerkers van EXPOSZ, Marjan Kok

7

HGZO-congres 2011

inhoudsopgave

Inhoudsopgave Voorwoord

5

Welkom

7

Algemene congresinformatie Lezingen − Maatwerk: student of leerstof? Joseph Kessels − Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg Ben van Cranenburgh

13

17 19

Onderzoeksrondes − Onderwijskundig onderzoek in het HGZO − Zorginhoudelijk onderzoek in het HGZO

23 30

Consultrondes curriculumontwikkeling en toetsing

39

Intervisieronde studierendement

43

Infoshops − Opleiding en werkveld werken samen aan kwaliteit Letty Annijas − Evidence Based Practice: onderwijsuitdagingen in het shared decision making Erica Baarends, Sandra Beurskens − Klinisch redeneren voor verpleegkundigen Marc Bakker − Peer Assisted Learning: een opleidingsgebonden project Anne-Marie Denolf, Leslie Vincke − Leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan over opleidingen heen: persoonlijke reflectie en ontwikkeling in relatie tot interprofessioneel handelen Lieselot Van Droogenbroeck, Hans Forceville − In de praktijk wat kan, op school wat moet Els Grijmans, Lynette Menting, Daisy Bell-Peereboom − Is dat ook wetenschappelijk onderzoek? Daar wil ik wel aan mee doen! Loes Houweling, Chris Kuiper

47

49 51 53

55 57

59

9

inhoudsopgave

− −

− − − − −

10

− − − −

HGZO-congres 2011

Adviseren aan de poort! Zelfselectie binnen een nieuwe hboopleiding Bachelor Medische Hulpverlening Jantine Huizing, Monique de Voigt De Journal Club: wetenschap toegankelijk maken voor hbodocenten Corine Latour, Marjolein Snaterse, Margriet van Iersel KisŦc – versterkt de verbinding tussen initieel onderwijs en lectoraten; een innovatief Saxion project Nitie P. Mardjan Internationalisering in gezondheidszorg Luc Simoens Rekenbladen, een verkenning Luc Simoens Peer assisted learning als middel tot maatwerk Sarah Slock Samen werken en samen leren: leren samenwerken aan het opleiden in ketens Carol Timmer Gestalte geven aan een persoonlijk meesterschap op maat Greet De Knop, Kris Vanspeybroeck De StudentArena Philey Wouters, Stans Verschuren Blended learning, laagdrempelig werken aan verrijking van onderwijs Jildert van Yperen Afstandsleren in een opleiding Verpleegkunde Kathy Pletinckx, Candice De Windt

Workshops − Op de automatische piloot Monique Bekker − Competentiegericht opleiden in de praktijk; mag het wat eenvoudiger? Josephine Berkvens − Ambities krijgen de ruimte. Het ZorgInnovatieCentrum (ZIC) als uitdaging voor cliënt, student en medewerker Mieke van Bers, Cis Lijten − Monitoring van zorg: het gebruik van meetinstrumenten in de dagelijkse praktijk Sandra Beurskens, Michelle Lacroix − Improviseren voor de klas Marjo Blok, Frederique Emmen

61

63

65 67 69 71

73 75 77

79 81

85

87

89

91 93

HGZO-congres 2011

− − − − − − − − − − − − − − − − − −

inhoudsopgave

Vrije studieruimte; vrijheid/blijheid? 95 Ellen Domhof Coachvaardigheden bij samenwerkingsproblemen 97 Allard Gerritsen Maatwerk in opleiden: e-learning in de praktijk 99 Anja Heida Maatwerk, de opmaat tot de flexibele docent 101 Ria Havekes, John de Best Doceren is net topsport 103 Vana Hutter Presenteren op een hoger niveau: finetuning van Powerpoint 105 Geert Huysentruyt Zorg op maat in de zorg vraagt zorg op maat in de klas. Instrumenten om zorg op maat te bevorderen 107 Andrea Kuckert, Marjan Stomph De mogelijkheden van het hbo binnen het concept ‘Werkplaats’ 109 Cornelis Luiten Ontwikkeling van excellentie in /-space – Een onconventionele gemeenschap van buitengewone studenen en docenten 111 Nitie P. Mardjan, Margreet H. Engelhart-Sjouw Wat maakt een flexibele leerroute flexibel? Operationele kenmerken van specifieke trajecten 113 Liesbeth Matthys, Judith Kerkhof De expert als docent, een sterk onderwijsconcept? 115 Marjolijn de Nijs Opzetten van een cursus medische terminologie; een voorbeeld van maatwerk 117 Ellen te Pas Onderzoek je onderwijs! 119 Marit Praagman, Jirka Born Mediagebruik anno nu 121 Heleen Scholten, Susan Voogd Werken aan professioneel gedrag via Waardenweb.nl 123 Bernadette Snijders Blok, Sanne van Roosmalen Motivational Interviewing. Een persoonsgerichte en directieve gespreksstijl voor studieloopbaangesprek 125 Femke Spikmans ICT-innovaties in de zorg in het onderwijs, hoe bewust ben ik hier mee bezig? 127 Gertie Jonker, Inge Strijker Ik denk dus ik ben … hbo-student?! 129 Michel Terbraak

11

inhoudsopgave

− − − −

− − 12

− − − −

HGZO-congres 2011

De inzet van Second Life bij het leveren van ‘Maatwerk’ in het onderwijs 131 Wim Trooster Training 3-Stappenmethode Reflective practice: (leren) reflecteren vóór, tijdens en na de actie ‘on the job’ 133 Freda Vasse, Marcel Bruist Nooit meer POPP 135 Alex de Veld, Eric Entken Het ontwerpen van competentiegericht onderwijs met behulp van het Vier componenten instructieontwerpmodel (het 4C-IDmodel) 137 Marijke Veurink-Boere, Martijn van de Fliert, Mary HerboldtSoudant Nothing is obvious: Interculturele communicatie en haar beperkingen 139 Paul Vleugels To share or not to share … 141 Geert Huysentruyt Ervaringen met maatwerk-werkend lerentrajecten in een paramedische zorgopleiding 142 Netty Winters, Ingrid van Duijvenbode Geschikt of ongeschikt? Beslissen op basis van een kwalitatief goed competentiegericht toetshuis 143 Pieter Wouda, Inge Speth-Lemmens Kwaliteit van leven. Diverse perspectieven op het begrip kwaliteit van leven in de gezondheidszorg 145 Eveline Wouters, Nelleke Canters Coachen in het Hier & Nu over Daar & Dan 147 Geert Buijtenweg, Marjolein Roemaat

Het HGZO-congres is internationaal

148

Congresorganisatie: EXPOSZ

149

HGZO-congres 2011

algemeen

Algemene congresinformatie Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel ‘De Werelt’, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: 0318-484641. www.congrescentrum.nl Aankomst en registratie Op donderdag 24 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 25 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar de congresmap met het definitieve congresprogramma en uw persoonlijke congresindeling. U ontvangt tevens een naambadge. U wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag 10.00 uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam – Apeldoorn: afslag Barneveld/Ede A 30 (N30) richting Ede, afslag Lunteren volg ‘Alle Richtingen’ (Rondweg Westzoom) en aansluitend de ANWBborden ‘De Werelt’. vanaf A 12 Utrecht – Arnhem: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren volg ‘Alle Richtingen’ (Rondweg Westzoom) en aansluitend de ANWBborden ‘De Werelt’. vanaf A 15 Rotterdam – Nijmegen afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal bij volgende rotonde richting Veenendaal bij volgende rotonde Veenendaal-West aanhouden (tweede afslag) volg N224 tot aan A30, neem de A30 richting Lunteren afslag Lunteren, volg ‘Alle Richtingen’ (Rondweg Westzoom) en aansluitend de ANWB-borden ‘De Werelt’. Trein Per trein is Lunteren bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen.

13

algemeen

HGZO-congres 2011

De wandeling vanaf station Lunteren naar congrescentrum De Werelt duurt ongeveer 15 minuten. Vanuit richting Ede: u gaat rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna en wandelt linksaf over de Boslaan het bos in. Bij de viersprong rechtsaf de Molenweg in. Daarna 1e weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Vanuit richting Amersfoort: u steekt het spoor over. Dan gaat u rechtsaf richting sauna en wandelt linksaf over de Boslaan het bos in. Bij de viersprong rechtsaf de Molenweg in. Daarna 1e weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Voor vervoer naar De Wereld kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, 0318-484555. Rookbeleid In De Werelt is roken slechts toegestaan op de aangegeven plaatsen. Roken is in ieder geval niet toegestaan in de hotelkamers, de zalen en in het restaurant. 14 Informatiemarkt In de centrale hal van ‘De Werelt’ is er gedurende het congres een informatiemarkt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congresprogramma). Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Boom Lemma uitgevers (www.boomlemma.nl).

LEZINGEN

HGZO-congres 2011

lezing

Maatwerk: student of leerstof? Joseph Kessels Universiteit Twente, hoogleraar Human Resource Development De vraag om maatwerk in het onderwijs komt niet alleen voort uit ontwikkelingen binnen het onderwijs, zoals nieuwe inzichten omtrent opleiden en leren, maar vooral door ontwikkelingen daarbuiten: de noodzaak om meer talent te benutten in een kennismaatschappij en de kenmerken een veranderende studentenpopulatie. De wens om maatwerk te leveren is overal aanwezig. De praktische toepassing levert echter tal van problemen op. Natuurlijk zijn er de planningsproblemen. Lastiger zijn de klassieke wensen van uniforme eindtermen, studieduur en de vergelijkbaarheid van objectieve studieresultaten. De principiële keus is echter: staat de student centraal of de leerstof? Aan die keuze liggen opvattingen ten grondslag die vaak onbewust een sterke invloed uitoefenen op de inrichting van het onderwijs: − Zou het onderwijs vooral moeten zorgen voor de overdracht van de kennis en cultuur van voorgaande generaties of zou het het unieke talent van die ene student als vertrekpunt moeten nemen? − Is de docent op de eerste plaats een vertegenwoordiger van materiedeskundigheid die ervaring heeft in het aanbieden van passende leerwegen, of helpt een docent bij het helder krijgen van ambities en leerwensen, het verkennen van dromen en het richting geven aan onconventionele leerpaden? − Als we het onderwijs primair inrichten in jaargroepen en schoolvakken, hoe kunnen we dan tegemoet komen aan de individuele passie, drijfveren en mogelijkheden van de afzonderlijke studenten? − Moeten we studenten lesgeven zodat ze hun tekorten in het competentieprofiel weg kunnen werken, of gaan we uit van hun talenten en sterke punten en bouwen we daarop voort? Het is de moeite waard om deze principiële vragen, de praktische uitwerkingen en hun verraderlijke valkuilen samen te verkennen.

17

lezing

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Maatwerk, flexibilisering, talentontwikkeling, competentieontwikkeling, zelfsturing. Literatuur Kessels, J.W.M. (2001). Verleiden tot kennisproductiviteit. Inaugurele rede, 8 februari 2001. Enschede: Universiteit Twente. Kessels, J.W.M. & Kwakman. K. (2007). Interface: Establishing knowledge links between higher vocational education and business. Higher Education. An International Journal of Higher Education and Educational Planning. 54(5), 689-703. (ISSN: 0018-1560) Kessels, J.W.M. & Ehlen, C.G.J.M. (2006). Flexibilisering in het hoger onderwijs. In H. van Hout, G. ten Dam, M. Mirande, C. Terlouw & J. Willems (red.) Vernieuwing in het hoger onderwijs. Onderwijskundig handboek (pp. 36-47). Assen: Van Gorcum. (ISBN: 90 232 4235 1) Harrison, R. & Kessels J.W.M. (2004). Human Resource Development in a knowledge economy. An organizational view. Hampshire – New York: Palgrave Macmillan. (ISBN: 0-333-99015-3) 18 Internet-links Kessels, Universiteit Twente www.utwente.nl/gw/ophrd/employees/kessels.doc/ Kessels & Smit, The Learning Company www.kessels-smit.nl/info.pl/nl/learning_company/214 Correspondentieadres Prof.dr. J.W.M. Kessels Dronkelaarseweg 13 3784WB Terschuur E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

lezing

Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg Ben van Cranenburgh Neurowetenschapper, ITON, Instituut voor toegepaste Neurowetenschappen/VU-faculteit der Bewegingswetenschappen In de zorgverlening zou het probleem van de patiënt – wat dat ook moge zijn – centraal moeten staan. Het leveren van individueel toegesneden interventies en adviezen staat echter vaak op gespannen voet met de huidige tendens zoveel mogelijk te werken volgens richtlijnen en standaarden (vaak verschillend per discipline). Vele aspecten van dit probleem manifesteren zich duidelijk op het gebied van de neurorevalidatie (bijv. van de CVA- of hersentrauma-patiënt). Bij een medisch denkmodel volgens vaste richtlijnen gaat men uit van de onderliggende ziekte en een klinisch beeld (bijv. een man met een CVA met een hemiparese rechts en afasie) en richt de behandeling daarop: de patiënt krijgt bloedverdunners en loop- en spraaktraining. Het probleem van de patiënt zelf kan echter geheel anders van aard zijn: er ontstaan bijv. problemen bij het samen runnen van de winkel. De vrouw ergert zich aan het slechte spreken van haar man, de man ‘vergeet’ herhaaldelijk de voorraden aan te vullen. Klanten lopen weg, de winkel dreigt failliet te gaan. Twee modellen kunnen helpen om deze problemen goed in kaart te brengen. Het bio-psycho-socio-model nodigt uit om naast medische afwijkingen (hemiparese) ook psychologische en sociale facetten te beschrijven: de patiënt is depressief, het gezin dreigt te ontwrichten. Het ICF-model benadrukt dat niet alleen stoornissen van functies tellen, maar vooral ook de gevolgen van stoornissen voor activiteiten en maatschappelijke participatie. Voor de hardloper is vooral de hemiparese vervelend, voor de leraar de afasie. Om te verhinderen dat zorgverleners (dokters, therapeuten, verpleging) uitsluitend denken in termen van (diagnostiek en behandeling van) stoornissen, is het van groot belang deze denkmodellen als een rode draad in het zorgonderwijs te verwerken. Tijdens de lezing zullen voorbeelden worden uitgewerkt.

19

lezing

HGZO-congres 2011

Trefwoorden ICF-systeem; bio-psycho-socio-model, neurorevalidatie, CVA-patiënt. Literatuur Cranenburgh, B. van (2009). Neurorevalidatie. Uitgangspunten voor therapie en training na hersenbeschadiging. Amsterdam: Elsevier Gezondheidszorg. Cranenburgh, B. van, Nieuwstraten & W., Kenter, E. (2009). Neurorevalidatie in de eerste lijn. Deel n1, 2, 3 en 4. Patient Care. Correspondentieadres ITON t.a.v. Dr. B. van Cranenburgh Leliestraat 7C 2011 BL Haarlem E-mail: [email protected]

20

ONDERZOEKSRONDES

HGZO-congres 2011

onderzoek

Onderwijskundig onderzoek in het HGZO Marit Praagman, Stan Buis Vrije Universiteit, EXPOSZ, Opleiden in sport en zorg In deze onderzoeksronde staat onderwijskundig onderzoek in het HGZO centraal. Drie hogeschool docenten/onderzoekers zullen ingaan op hun onderzoek en de manier waarop docenten en studenten betrokken zijn bij het onderzoek op hogescholen. Natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan hoe de onderzoeksresultaten hun vertaling naar het onderwijs binnen de opleiding vinden. Na de presentaties van de onderzoekers is er ruim de tijd om met hen van gedachten te wisselen over de wijze waarop onderzoek op uw opleiding kan worden ingezet en wat daarbij de rol van uzelf, uw collega’s en uw studenten kan zijn. Op de komende pagina’s vindt u de beschrijvingen van de drie onderzoeken die gepresenteerd zullen worden. Sprekers Marjo Maas HAN instituut Paramedische studies Sabine Huybrecht Artesis Hogeschool Antwerpen, Departement gezondheidszorg Jantine van Willigen Christelijke Hogeschool Windesheim

23

onderzoek

HGZO-congres 2011

De impact van peer assessment op het klinische redeneren en het klinisch handelen van fysiotherapeuten in opleiding en fysiotherapeuten in het werkveld Marjo Maas HAN Instituut Paramedische Studies, Opleiding Fysiotherapie

24

Peer assessment wordt binnen het onderwijs op verschillende manieren ingezet en met verschillende doelstellingen. De algemeen geldende opvatting is dat studenten zowel kunnen leren van het geven als van het ontvangen van peer feedback. Aan de opleiding fysiotherapie van HAN is peer assessment ontworpen aan de hand waarvan de student zijn fysiotherapeutisch denken en handelen laat beoordelen door zijn peers. Het gaat dus om life-performances. Daarbij wordt gebruik gemaakt van korte cases in de vorm van key features. De impact van peer assessment op de ontwikkeling van het fysiotherapeutisch denken en handelen is systematisch onderzocht bij tweedejaars studenten fysiotherapie. Het betreft een kwalitatief onderzoek waarbij kwantitatieve data gebruikt worden ter versterking van het design. Peer assessment is opgevat als een complexe leertaak die uit meerdere deeltaken bestaat. Van iedere deeltaak is bekeken in hoeverre deze als stimulerend wordt ervaren om kennis, vaardigheden en attitudes verder te ontwikkelen. In deze presentatie wordt teruggeblikt op de resultaten. Of studenten fysiotherapie nou echt zo veel leren van peer feedback valt nog te bezien. Er is aandacht voor de validiteit en de betrouwbaarheid van peerfeedback en voor de betekenis van peerfeedback in de perceptie van studenten. Aansluitend op het voorgaande onderzoek is de impact van peer assessment op het denken en handelen van professionals in het werkveld onderzocht bij groepen fysiotherapeuten in de 1e lijn. Daarbij is zowel de vorm van peer assessment als het onderzoeksdesign ongewijzigd gebleven. Dat maakt het mogelijk de resultaten te vergelijken. In deze presentatie wordt ook vooruitgeblikt op de resultaten van het tweede onderzoek. Om een tipje van de sluier op te lichten: professionals geven een andere betekenis aan peer feedback dan studenten.

HGZO-congres 2011

onderzoek

Trefwoorden Peer Assessment, Continuous Learning, Professional Development. Literatuur Gibbs, G, Simpson, C. (2004). Conditions under which assessment supports students’ learning. Learning and Teaching in Higher Education, 1, 3-31. Norcini, J.J. (2003). Peer assessment of competence. Medical Education, 37, 539-543. Van der Vleuten, C.P.M. (2005). Assessing professional competence: from methods to programmes. Medical Education, 39, 309-317. Correspondentieadres Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Instituut Paramedische Studies t.a.v. mw. M. Maas MSc Kapittelweg 33 6523 EN Nijmegen E-mail: [email protected]

25

onderzoek

HGZO-congres 2011

De belangrijkste kenmerken van mentoren en de gevolgen van mentorschap binnen een team Sabine Huybrecht, Mistiaen Wilhelm Artesis Hogeschool Antwerpen, Departement gezondheidzorg, Opleiding Verpleegkunde, Faculteit geneeskunde, Universiteit Antwerpen

26

Omdat mentorschap belangrijk is in de begeleiding van studenten werden de mentoren uit de regio Antwerpen bevraagd naar hun ervaring en meningen betreffende de rol van mentor. Dit onderzoek geeft aan welke de belangrijkste elementen zijn bij het begeleiden van studenten. Enerzijds werden de competenties van een goede mentor bevraagd en geïnventariseerd. Uit het onderzoek blijkt dat 6 kenmerken in het oog springen namelijk feedback geven, ervaring bezitten, tijd vrijmaken, een positieve houding hanteren, geduldig en enthousiast zijn. Anderzijds tracht het onderzoek na te gaan welke nadelen er verbonden zijn aan het mentorschap. Hierbij wordt gevraagd welke taken en verantwoordelijkheden hun mentorschap omhelst en welke gevolgen dit meebrengt binnen het team. Tijd werd als een knelpunt aangegeven, dit door de te hoge werkdruk en personeelstekort in de zorgsector. De nadelen verbonden aan het mentorschap wegen echter niet op tegen de voordelen die ze eruit halen. Mentoren vinden van zichzelf dat ze de nodige competenties bezitten en/of gebruiken bij het begeleiden van studenten. Trefwoorden Mentorship, perception, characteristics. Literatuur Nettleton, P. & Bray, L. (2007). Assessor or mentor? Role confusion in professional education. Nurse Education Today, 27, 848-855. Andrews M. & Chilton F. (2000). Student and mentor perceptions of mentoring effectiveness. Nurse Education Today, 20, 555-562. Watson, S. (2000). The support that mentors receive in the clinical setting. Nurse Education Today, 20, 585-592. Internet-links Jansen, J., (2005). Onderzoek naar de betrouwbaarheid van de vragenlijst competenties. http://e-learning.surf.nl/docs/e-learning /pub5. pdf (downloaded on 22/02/2008)

HGZO-congres 2011

onderzoek

Swager, P., (2005). Case school of education http://e-learning.surf.nl/ docs/e-learning/pub6.pdf (downloaded on 22/02/2008) Correspondentieadres Artesis Hogeschool Antwerpen Opleiding Verpleegkunde t.a.v. dhr. W. P. Mistiaen, MD, ScD, PhD / mw. S. Huybrecht, MSc (nurs) J. De Boeckstr 10 2170 Antwerpen België E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

27

onderzoek

HGZO-congres 2011

Inspireren kun je leren? Een onderzoek naar de leerloopbaan van inspirerende docenten Jantine van Willigen Christelijke Hogeschool Windesheim, Lectoraat ‘Pedagogische Kwaliteit van het onderwijs’, School of Social Work

28

Wie wil er als docent nu niet inspirerend zijn? Ben je dat gewoon? Of kun je dat leren? Vragen waar iedere docent nieuwsgierig naar is. Met deze vragen ben ik aan het stoeien tijdens mijn onderzoek naar de leerloopbaan van inspirerende docenten. De onderzoeksvraag van mijn onderzoek luidt: Welke docenten van de School of Social Work zijn op basis van gedragskenmerken inspirerend te noemen ten aanzien van de ontwikkeling van een arbeidsidentiteit volgens studenten van de opleiding Social Work van Hogeschool Windesheim en welke leerervaringen die deze docenten hebben opgedaan tijdens hun leven en loopbaan liggen aan dat gedrag ten grondslag? Een boeiend onderzoek dat mij inspireert als docent én als docentonderzoeker. Welkom om meer te horen over dit onderzoek en erover door te praten. Trefwoorden Inspirerende docent, leerloopbaan, biografische interviewmethode. Literatuur Roefs, E. (2010). Inspirerende docenten, inzichten en verhalen uit het hoger beroepsonderwijs, Apeldoorn, Garant Uitgevers. Kelchtermans, G. (1996). Leerkrachten en hun loopbaanverhaal, het biografisch element in het denken en doen van leerkrachten. In: Mensenkinderen, 11, 9-14. Beattie, M. (2000). Narratives of Professional Learning: Becoming a teacher and learning to teach. Journal of Educational Enquiry, 1(2), 123.

HGZO-congres 2011

onderzoek

Correspondentieadres Chr. Hogeschool Windesheim School of Social Work t.a.v. mw. drs. J.C. van Willigen Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail: [email protected]

29

onderzoek

HGZO-congres 2011

Zorginhoudelijk onderzoek in het HGZO Marit Praagman, Stan Buis Vrije Universiteit, EXPOSZ, Opleiden in sport en zorg In deze onderzoeksronde staat zorginhoudelijk onderzoek in het HGZO centraal. Drie hogeschool docenten/onderzoekers zullen ingaan op hun onderzoek en de manier waarop docenten en studenten betrokken zijn bij het onderzoek op hogescholen. Natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan hoe de onderzoeksresultaten hun vertaling naar het onderwijs binnen de opleiding vinden. Na de presentaties van de onderzoekers is er ruim de tijd om met hen van gedachten te wisselen over de wijze waarop onderzoek op uw opleiding kan worden ingezet en wat daarbij de rol van uzelf, uw collega’s en uw studenten kan zijn. Op de komende pagina’s vindt u de beschrijvingen van de drie onderzoeken die gepresenteerd zullen worden. 30

Sprekers Anita Stevens, Steffy Stans Hogeschool Zuyd Heerlen Ruth Dalemans, Sandra Beurskens Hogeschool Zuyd Heerlen Frank van Hartingsveld, Femke Hoekstra Amsterdam School of Health Professions, Hogeschool van Amsterdam

HGZO-congres 2011

onderzoek

Multidisciplinair samenwerken in de eerstelijns gezondheidszorg Anita Stevens, Steffy Stans Hogeschool Zuyd Heerlen, Kenniskring Autonomie en Participatie van mensen met een chronische ziekte, Faculteit Gezondheid en Techniek: Opleiding Fysiotherapie, Faculteit Gezondheid en Zorg: Opleiding Ergotherapie Achtergrond: In een RAAK-project hebben hulpverleners van twee samenwerkingsverbanden in de eerste lijn, docent-onderzoekers én studenten samengewerkt aan het ontwikkelen van een zorgproces voor kinderen met complexe zorgvragen. Vraagstelling: Wat zijn knelpunten bij het implementeren van een ontwikkeld zorgproces bij twee samenwerkingsverbanden in de eerste lijn en hoe kan het zorgproces verbeterd worden? Methode: Met behulp van SWOT analyses werden de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen in kaart gebracht. Hiervoor werden semigestructureerde interviews gehouden met diverse stakeholders (o.a. professionals, ouders, huisarts, leerkracht). De interviewguide werd ontwikkeld op basis van een analyse van bestaande samenwerkingsverbanden voor kinderen in Nederland en theoretische modellen over samenwerking in de gezondheidszorg. Resultaten: Op basis van de SWOT analyse werden de zorgprocessen aangepast aan de specifieke situatie van elk samenwerkingsverband en adviezen gegeven om de implementatie van het zorgproces te bevorderen. Uiteindelijk is een handboek opgesteld voor multidisciplinair samenwerken, dat als voorbeeld kan dienen voor andere samenwerkingsverbanden en doelgroepen. Belang voor de docenten en het onderwijs: Multidisciplinair samenwerken in de eerste lijn is de toekomst en daarmee ook voor het onderwijs. Dit project heeft inzichten en producten opgeleverd die in het onderwijs en toekomstige projecten gebruikt kunnen worden. Trefwoorden Multidisciplinair, samenwerken, eerstelijns gezondheidszorg, SWOTanalyse. Gewenste beginsituatie De toehoorder is op de hoogte van de manier van werken in de eerstelijns gezondheidszorg.

31

onderzoek

HGZO-congres 2011

Literatuur: Kuiper, M. de (2009). Ontwerp van zorgtrajecten/zorgketens. Houten: Bohn, Stafleu van Loghum. Rosendal, H. Ahaus, K. Huijsman, R. & Raad, C. (2009). Praktijk in perspectief. Ketenzorg. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. Stevens, J.G.A., Beurskens, A.J.H.M. & Wolters P.J. (2010). Multidisciplinair samenwerken in de eerste lijn, hoe doe je dat? Een voorbeeld van een project bij kinderen met complexe zorgvragen. Ergotherapie. Magazine voor ergotherapeuten. 38(5), 20-24. Internet-links www.hszuyd/aenp.nl www.samenwerkeneerstelijnszorg.nl Correspondentieadres

32

Hogeschool Zuyd Kenniskring Autonomie en Participatie Faculteit gezondheid en Techniek: Opleiding Fysiotherapie t.a.v. mw. drs. J.G.A. Stevens Postbus 550 6400 AN Heerlen E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

onderzoek

Het aanpassen van een meetinstrument voor het meten van participatie bij patiënten met een afasie Ruth Dalemans, Sandra Beurskens Hogeschool Zuyd, Kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte. Faculteit Gezondheid en Techniek, opleiding logopedie. Aanleiding en doel Mensen met een afasie, meer specifiek mensen die deze taalstoornis hebben overgehouden aan een herseninfarct, ervaren tijdens het dagelijkse leven veel belemmeringen. Om na te gaan welke factoren dit zijn is een bestaand meetinstrument (de Community Integration Questionnaire (CIQ)) voor het meten van participatie aangepast voor mensen met een afasie en op methodologische kwaliteit getest. Methode en resultaten De CIQ werd aangepast: o.a. gebruik van kernwoorden, vetgedrukte woorden en toevoegen pictogrammen. In een cross-sectionele studie bij 150 patiënten die een beroerte hebben gehad is de CIQ in een interview afgenomen. Het bleek dat de aangepaste CIQ hanteerbaar is bij mensen met een afasie. De methodologische kwaliteit was voldoende tot goed. Docent- en studentparticipatie Het onderzoek betrof een onderdeel promotieonderzoek van een docent logopedie. Aan het onderzoek hebben zeer veel studenten meegeholpen (afnemen interviews, digitaliseren vragenlijsten, etc). Het gebruik van dit meetinstrument is geïmplementeerd in het onderwijs; studenten bespreken het gebruik van meetinstrumenten om zicht te krijgen op de verschillende domeinen binnen het ICF model bij mensen met neurologische communicatieproblemen (o.a. afasie en dysartrie). De CIQ aangepast voor mensen met afasie komt zowel aan de orde in jaar 1, jaar 2 van de opleiding als in de minor communicatieve beperkingen binnen de sociale context. Trefwoorden Participatie, meetinstrumenten, afasie, hanteerbaarheid, methodologische kwaliteit.

33

onderzoek

HGZO-congres 2011

Literatuur Dalemans, R.J.P., Witte, L., Beurskens, A.J.H.M., Heuvel, W. & Wade, D. (2010) The psychometric properties of the Community Integration Questionnaire adjusted for people with aphasia. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 91(3), 395-9. Dalemans R.J.P. (2010). Afasie hoeft je niet aan de bank te kluisteren. Wetenschappelijk tijdschrift voor ergotherapie, 3, 5-10. Dalemans, R.J.P. (2010). Stroke survivors with aphasia and their social participation, Dissertation Maastricht: University press. Internet-links (maximaal 3): www.meetinstrumentenzorg.nl www.hszuyd.nl/aenp http://www.youtube.com/watch?v=bs8efimgyD0 Correspondentieadres

34

Hogeschool Zuyd Kenniskring autonomie en participatie van chronisch zieken t.a.v. mw. dr. R. Dalemans Postbus 550 6400 AN Heerlen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

onderzoek

Leren onderzoeken: het project ‘meetweek’ in het fysiotherapieonderwijs Frank van Hartingsveld, Femke Hoekstra Amsterdam School of Health Professions, Hogeschool van Amsterdam (HvA), Fysiotherapie, domein Gezondheid De Meetweek is een onderwijsproject dat primair tot doel had 3e jaars studenten op een praktische wijze de beginselen van toegepast wetenschappelijk onderzoek te leren. Het project vond plaats aan de Hogeschool van Amsterdam in de maand september van 2010. Onderwijskundige vraagstelling was of het mogelijk is in 5 dagen studenten het gehele proces van onderzoek kunnen doorlopen? Dit houdt in van vraagstelling tot dataverzameling en ten slotte tot analyse en beantwoording van de vraagstelling. De focus was gericht op het meten van gezonde 2e jaars studenten, oftewel aan welke eisen dient het meten van gezondheidskenmerken te voldoen vanuit een klinimetrisch perspectief? Als toekomstig fysiotherapeut is het belangrijk dat studenten leren om op een betrouwbare en valide wijze patiënten te meten en de resultaten te analyseren en te interpreteren. Gedurende de Meetweek hebben de 3e jaars studenten Fysiotherapie metingen verricht bij 187 2e jaars studenten Fysiotherapie op de gebieden van biomechanische kenmerken (spierkracht, gewrichtsmobiliteit), persoonskenmerken (lichaamssamenstelling, gedrag) en inspanningsvermogen (vermoeidheid, submaximale inspanning). De metingen op deze 3 gebieden waren gerelateerd aan de onderzoekslijn van het lectoraat: ‘Tailormade diagnostics and care’. Op deze manier zijn data verzameld van gezonde jonge mensen, die gebruikt kunnen worden om onderzoeksvragen te beantwoorden. De Meetweek is een project geweest met een onderwijskundig doel en een onderzoeksdoel. Het onderwijskundig doel was vooral het leren ervaren van een onderzoeksproces door het ‘leren meten’. Het onderzoeksdoel was het genereren van data voor het beantwoorden van vragen over de aanwezige gezondheid van studenten Fysiotherapie. Gezien het experimentele karakter van het project is er een kritische evaluatie gaande. Aan de hand van de evaluaties van studenten, docenten, management en de projectleden zelf wordt voortzetting van het project bestudeerd. Uit de evaluaties komt naar voren dat het project een goede aanzet heeft gegeven tot het aanleren van een kritische grondhouding ten aanzien van onderzoek in het algemeen en meten in het bijzonder.

35

onderzoek

Trefwoorden Onderwijs, onderzoek, fysiotherapie, lectoraat. Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam Opleiding fysiotherapie t.a.v. drs. F. van Hartingsveld Tafelbergweg 51 1105 BD Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

36

HGZO-congres 2011

CONSULTRONDES

HGZO-congres 2011

consultrondes

Consultrondes curriculumontwikkeling en toetsing Door de continue ontwikkelingen in onderwijs is de kans groot dat u een vraagstuk of probleem tegenkomt, waarvan u de behoefte heeft om het nader te onderzoeken en te bespreken met een inhoudsdeskundige. EXPOSZ organiseert twee rondes waarin u met een probleem op het gebied van curriculumontwikkeling of toetsing terecht kunt. U kunt zich samen met een collega van uw onderwijsinstelling inschrijven. Tijdens deze ronde gaat u met twee inhoudsdeskundigen over het specifieke probleem van uw opleiding in gesprek. U heeft het meest profijt van deze rondes als u in uw organisatie (mede)verantwoordelijk bent voor het maken van beslissingen over curriculumontwikkeling en/of toetsbeleid. Om u een idee te geven van problemen die geschikt zijn voor deze rondes volgen hieronder een aantal voorbeelden. Curriculumontwikkeling Stel dat uw Opleidingsinstituut of hbo-instelling verandert van onderwijsvisie. De docenten/opleiders krijgen de opdracht om het onderwijs aan te passen aan deze nieuwe visie. Tegen welke knelpunten kunt u dan aanlopen? De onderwijskundige en didactische knelpunten liggen over het algemeen op het gebied van: • het overzien van de consequenties van een nieuwe onderwijsvisie voor het competentieprofiel, de manier van toetsen, het studievorderingsbeleid, de onderwijsinhoud, het didactisch model, de didactische werkvormen en de samenhang hiertussen zien. • het maken van de vertaalslag van onderwijsvisie naar onderwijsinhouden. • het voorbereiden van docenten/opleiders/studenten op het nieuwe onderwijs. • …

39

consultrondes

HGZO-congres 2011

Toetsing Er is de laatste jaren meer aandacht voor toetsing in de praktijk. Tegen welke knelpunten kunt u dan aanlopen? • welke toetsvormen passen bij uw visie op toetsing. • hoe geeft u daar nu op een onderwijskundig verantwoorde wijze vorm aan, terwijl het ook allemaal nog uitvoerbaar moet zijn qua tijd en geld. • …

40

INTERVISIERONDE

HGZO-congres 2011

intervisieronde

Intervisieronde met het thema studierendement Het thema studierendement is al jaar en dag op veel hogescholen een lastig onderwerp. Als u de behoefte heeft om problemen van een laag studierendement met andere congresgangers te bespreken is deze intervisieronde een uitgelezen kans. EXPOSZ organiseert een ronde waarin u met vragen en problemen op het gebied van studierendement terecht kunt. Tijdens deze bijeenkomst ondergaat u onder leiding van twee medewerkers van EXPOSZ een inspirerende intervisieronde. Tijdens deze intervisieronde slaat u dus 2 vliegen in 1 klap! U leert van elkaar door probleemsituaties m.b.t. het thema ‘studierendement’ in te brengen, samen te analyseren en mogelijke oplossingen te bedenken. Tevens doet u ervaring op met een geavanceerd stemsysteem en een intervisievorm door te werken met een inspirerend reflectieinstrument. U heeft het meest profijt van deze ronde als u in uw organisatie (mede)verantwoordelijk bent voor het studierendement.

43

intervisieronde

44

HGZO-congres 2011

INFOSHOPS

HGZO-congres 2011

infoshop

Opleiding en werkveld werken samen aan kwaliteit Letty Annijas Hogeschool Rotterdam, Instituut voor gezondheid - verloskunde Voor kwaliteitverbetering van het onderwijs is samenwerking met het werkveld onontbeerlijk. Deze stelling komt voort uit vragen zoals ‘hoe kan de aansluiting tussen opleiding en werkveld worden verbeterd?’ en ‘hoe kunnen opleidingen en werkveld samen inspelen op innovaties?’, die bij opleidingen steeds vaker op de agenda staan. Bent u ook met deze vraagstukken bezig en/of bent u het eens met bovengenoemde stelling en heeft u behoefte aan praktijkvoorbeelden hoe aan deze samenwerking handen en voeten te geven? Kom dan naar deze infoshop en luister naar een aantal initiatieven van de opleiding verloskunde in Rotterdam. Aan bod komen de volgende praktijkvoorbeelden: - Het betrekken van beroepsbeoefenaren uit het werkveld als medebeoordelaar bij alle competentie-assessments (vanaf jaar 1). - Een praktijkdocent van de opleiding die studenten begeleidt bij het leren op de werkplek en werkplekbegeleiders ondersteunt. Deze docenten bezoeken o.a. de praktijk bij elke stage. - Het hanteren van een kwaliteitsmeetinstrument van het werkplekleren. - Innovatieve praktijkopdrachten op de werkplek, zoals kwaliteitsregister en afstudeeronderzoek. Naast een presentatie van bovenstaande initiatieven is er ruimte voor uitwisseling en discussie. Trefwoorden Praktijkvoorbeeld, samenwerking, werkveld, kwaliteit. Literatuur - Ostenk, J., m.m.v. Blokhuis, F. (2003). Werkplekleren in de beroepsonderwijskolom. Naar een integratie van binnen- en buitenschools leren. Den Haag: Uitgave van de Onderwijsraad. - Streumer, J. (red.) (2010). De kracht van werkplekleren. Den Haag. Boom Lemma uitgevers. - Grotendorst, A. e.a. (2007). Verleiden tot leren in het werk. Houten, Bohn Stafleu van Loghum.

47

infoshop

Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Instituut voor gezondheid, verloskunde Gebouw Rochussenstraat GK7 t.a.v. mw.drs L. Annijas Postbus 2040 3000 CA Rotterdam E-mail: [email protected]

48

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

infoshop

Evidence Based Practice: onderwijsuitdagingen in het shared decision making Erica Baarends, Sandra Beurskens Hogeschool Zuyd, Platform werkgroep gezondheidszorg De vakgebieden binnen de gezondheidszorg zijn steeds in ontwikkeling. Het doel is optimale uitkomsten voor de gebruikers van deze zorg. Evidence speelt daarin een belangrijke rol omdat het inzicht geeft in de effectiviteit van het handelen van de professional, de gewenste organisatie van de zorg, en in de wensen en behoeften van de gebruikers. De gezondheidszorgopleidingen van de Hogeschool Zuyd besteden al een groot aantal jaren veel aandacht aan het implementeren van de principes van Evidence Based Practice/Medicine (EBP) in het onderwijs. De opleidingen verpleegkunde, logopedie, ergotherapie, fysiotherapie, creatieve therapie en verloskunde werken in een platformwerkgroep samen. Elke opleiding gaat uit van dezelfde uitgangspunten en zoekt binnen zijn eigen cultuur naar de passende vorm om EBP te implementeren. Hiertoe zijn in eerste instantie gezamenlijke uitgangspunten ten aanzienvan EBP en de onderwijskundige inbedding van EBP geformuleerd. Implementatie van deze uitgangspunten vindt middels allerlei (onderwijs)interventies plaats. Een belangrijk en complexe vaardigheid binnen het EBP is het Shared Decision Making; een gezamenlijke besluitvorming van cliënt en zorgverlener rondom keuzes in het diagnose/behandel/zorg proces. Onderwijsuitdagingen in het aanleren van vaardigheden in het SDM worden besproken en ideeën voor onderwijsvormen rondom het SDM worden bediscussieerd aan de hand van voorbeelden. Trefwoorden Evidence Based Practice, implementatie, kritische professional, shared decision making. Gewenste beginsituatie Basiskennis over Evidence Based Practice, algemene definities en methodiek, basiskennis over Shared Decision Making.

49

infoshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Beurskens, S., Baarends, E., et al (2008). Evidence Based Practice in het buitenschools leren: enkele uitgangspunten. Onderwijs en Gezondheidszorg, 32(3), 23-26. Baarends et al. (2009). Evidence Based Practice in de praktijk. Belemmerende en bevorderende factoren op weg naar verdere implementatie. Ergotherapie, november 18-24. Lacroix, M., Lemmens, J. & Beurskens, S. (2010). Evidence Based Bractice in het buitenschools leren van de opleiding logopedie. Wat zijn de bevorderende en belemmerende factoren? Tijdschrift voor Logopedie en Foniatrie, 82(2), 46-50. Baarends, E. & Beurskens, S. (2010). Evidence versus de cliënt: een dilemma of uitdaging? Wetenschappelijk Tijdschrift voor Ergotherapie, 3(1), 27-28. Gielen, X., Pénzes, I. & Beurskens, S. (2010). Evidence Based Practice in de opleiding Creatieve Therapie van Hogeschool Zuyd, concept artikel, in druk Correspondentieadres 50

Hogeschool Zuyd Gezondheid en Zorg, opleiding Ergotherapie t.a.v. mw.dr. E. M. Baarends Postbus 550 6400 AN Heerlen E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

infoshop

Klinisch redeneren voor verpleegkundigen Marc Bakker VUmc Amstel Academie, Amsterdam, Verpleegkundige vervolgopleidingen Simpel gezegd is klinisch redeneren het nadenken over je professioneel handelen in de praktijk. Klinisch redeneren is daarom voor niemand echt nieuw. Het inhoudelijk beargumenteren van beslissingen is voor velen herkenbaar. Het is niet het klinisch redeneren dat nieuw is, maar de vorm waarin dat gedaan wordt. Om richting te geven aan het klinisch redeneren is er een methodiek ontwikkeld die bestaat uit zes stappen. Voor het herkennen, beoordelen, analyseren en oplossen etc. van complexe situaties is niet altijd een standaard manier/denkwijze voorhanden. Er dreigt daarom voortdurend dat we dit soort dingen op onze eigen wijze doen. Dit kan goed uitpakken en dan lijkt er niets aan de hand. Als een manier van denken goed werkt nemen anderen dit over en ontstaat er iets wat we ervaringsdeskundigheid noemen. Zo leren we van elkaar. Maar voor we het weten worden dit soort leerervaringen door gegeven zonder dat de waarde ervan goed bestudeerd is. Deze vorm van leren kan zover gaan dat we bepaalde vaardigheden aanleren zonder te weten waarom we bepaalde dingen doen. Of dat we allemaal op onze eigenwijze werken en denken. Om studenten bij het redeneren te helpen maken we daarom gebruik van zogenaamde redeneerhulpen. Dit zijn hulpmiddelen in de vorm van systemen/modellen/protocollen. Ze zijn bedoeld om op een professionele manier probleemsituaties te analyseren, te verduidelijken, te benoemen, in te delen of op te lossen. In feite zijn het de ‘tools’ van het klinisch redeneren. In de infoshop maakt u kennis met deze door onze docenten en studenten zeer gewaardeerde manier van denken over het verpleegkundige vak. We gaan in op diverse redeneerhulpen, de didactische achtergronden en ervaringen van de studenten en de kliniek. De inhoud van de casus is gericht op de vitaal bedreigde patiënt. Deze infoshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden.

51

infoshop

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Klinisch redeneren, redeneerhulpen, complexe situaties. Literatuur Bakker, M.C. en Heycop, C. (2010). Proactive Nursing, Klinisch redeneren voor verpleegkundigen. Den Haag, Boom Lemma uitgevers. Internet-links www. amstelacademie.nl Correspondentieadres Amstel Academie t.a.v. M.C. Bakker De Boelelaan 1109 1081HV Amsterdam E-mail: [email protected]

52

HGZO-congres 2011

infoshop

Peer Assisted Learning: een opleidingsgebonden project Anne-Marie Denolf, Leslie Vincke Katholieke Hogeschool Brugge Oostende KHBO, Bachelor in de Ergotherapie Peer Assisted Learning (PAL) is een activerende, didactische werkvorm die de student centraal stelt in zijn leerproces. De student deelt zijn kennis met medestudenten en ontwikkelt zelf vaardigheden die hem van pas kunnen komen in zijn opleiding en/of latere beroepsuitoefening. Het project is gestart vanuit een bevraging van studenten. Daaruit bleek de nood aan een extra ondersteuning voor bepaalde opleidingsonderdelen. De tweedejaars nemen de rol van tutor op zich en geven tips en ondersteuning aan de eerstejaars (tutees) op het vlak van cursusinhoud, studievaardigheden en wijze van examineren. Een coach geeft een korte vormende infosessie over specifieke sociale vaardigheden en didactische principes in functie van het PAL. Hij begeleidt het proces door het afnemen van enquetes van de tutees en het beoordelen van reflectieverslagen van de tutoren. In de workshop wordt het project kort toegelicht. Er wordt gereflecteerd op de voor- en nadelen, meerwaarde van PAL en mogelijke alternatieven aan de hand van coöperatieve werkvormen. Trefwoorden Peer Assisted Learning, peer tutoring. Literatuur Bitchell, C., Jones, L., & Bidgood, P. (2010). A first year experience of student-directed peer-assisted learning. Active Learning in Higher Education 11(3), 201– 212. Macfarlane, A., Kelly, M., Cantillon, P. & Murphy, A. (2006). Helping each other to learn – a process evaluation of peer assisted learning. BMC Medical Education 6, 18. Topping, K. (2001). Peer Assisted Learning: a practical guide for teachers. Newton: Brookline books. Chi, M.T.H., Siler, S.A., Jeong, H., Yamauchi, T. & Haussman, R.G. (2001). Learning form human tutoring. Geraadpleegd op 10 november 2010 via www.citeseerx.ist.psu.edu. Cognitive Science: A Multidisciplinary Journal, 25(4), 471–533.

53

infoshop

HGZO-congres 2011

Stimulatie Innovatie Hoger Onderwijs, (n.d.). BV databank. Geraadpleegd op 12 december 2010 via www.bvdatabank.be/databank/index.php. Lessiushogeschool, Universiteit Gent, Hogeschool Gent en KaHo Sint-Lieven. Topping, K. (2000). Tutoring. International Bureau of Education. Geraadpleegd op 10 november 2010 via www.ibe.unesco.org/publications/EducationalPracticesSeriesPdf/prac0 5e.pdf. Educational Practices Series-5, 1–36. Correspondentieadres KHBO Bachelor in de Ergotherapie t.a.v. mw. A. Denolf / mw. L. Vincke Xaverianenstraat 10 8200 Brugge België E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

54

HGZO-congres 2011

infoshop

Leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan over opleidingen heen: persoonlijke reflectie en ontwikkeling in relatie tot interprofessioneel handelen Lieselot Van Droogenbroeck, Hans Forceville Hogeschool-Universiteit Brussel, Studiegebied Gezondheidszorg Sinds het academiejaar 2007-2008 wordt de leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan in de vier opleidingen van het studiegebied Gezondheidszorg van de Hogeschool-Universiteit Brussel geïmplementeerd. Academiejaar 2009-2010 werd de implementatie van de volledige leerlijn afgesloten, tijd om te evalueren. In deze interactieve infoshop staan we stil bij de voordelen en valkuilen bij de ontwikkeling en implementatie van een leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) in een studiegebied Gezondheidszorg over opleidingen heen. Welke doelstellingen stellen we voorop? Hoe realiseer je dit in godsnaam en wat hebben we al bijgestuurd? Hoe kunnen studenten zichzelf sturen bij de realisatie van hun POP en hoe vlot verloopt dit? Is het digitale portfolio waarin studenten zowel bewijslast als reflecties opnemen een lust of een last? We trachten al deze vragen te beantwoorden met heel concrete ervaringen. Deze infoshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Persoonlijk ontwikkelingsplan, interprofessioneel opleiden, digitaal portfolio. Gewenste beginsituatie Al wie geïnteresseerd is om een leerlijn persoonlijk ontwikkelingsplan uit te bouwen. Literatuur Arets, J., Heijnen, V. & Ortmans, L. (2004). Werkboek POP. 2de herziene druk. Den Haag: Academic Service. Van der Heide, W. (2009). Zorg Basics. Speels reflecteren. Den Haag: Lemma. Clement, J. (2008). Inspirerend coachen. Leuven: LannooCampus.

55

infoshop

Internet-links www.schoolforcoaching.be Correspondentieadres HU Brussel, campus Terranova Studiegebied Gezondheidszorg t.a.v. mw. L. Van Droogenbroeck / mw. C. De Windt Blekerijstraat 23-29 B-1000 Brussel België E-mail: [email protected], E-mail: [email protected]

56

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

infoshop

In de praktijk wat kan, op school wat moet Els Grijmans, Lynette Menting, Daisy Bell-Peereboom Hogeschool van Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam, Academisch Medisch Centrum Amsterdam, hbo-Verpleegkunde Algemene Gezondheidszorg Duaal De HvA, het AMC en het OLVG hebben een nieuw duaal curriculum ontwikkeld. De gedachte die ten grondslag ligt aan dit curriculum is dat kennis en vaardigheden worden aangeboden op de plek waar het leren het meest effect heeft. Er is daarom op een andere manier gekeken naar de verdeling van binnen- en buitenschoolscurriculum. Voor het ontwerptraject was het hierbij van essentieel belang voortdurend met elkaar om de tafel te zitten: bij elk product samen te werken en ‘comakership’ te creëren. Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Hoe zorg je dat de dialoog gaande blijft en er producten ontstaan die bruikbaar zijn voor alle partijen? Tijdens deze infoshop vertellen wij over de succesvolle samenwerking. We zijn trots op het feit dat er nu een intern en extern consistent curriculum is. We zullen het nieuwe competentieprofiel en de bijbehorende tools toelichten. Met de bijbehorende tools kunnen we het programma toespitsen op de ontwikkeling van de individuele student en de specifieke praktijksituaties. Het competentieprofiel is gebaseerd op de CanMEDS, waarbij een eindniveau en twee tussenniveaus onderscheiden worden. Hiermee kunnen we een voor de student opmaat traject inrichten. De toespitsing op de praktijk wordt bewerkstelligd door afdelingsmodulen. Deze zijn ontwikkeld door alle verpleegafdelingen zelf. Hiermee hebben we een instrument in handen waarmee we expliciet aangeven wat in de praktijk geleerd kan worden. Praktijkcomponenten worden hiermee inzichtelijk voor de student en duidelijk toetsbaar voor de werkbegeleider. Na 2 jaar ontwikkelen is in september 2010 de eerste groep van start gegaan. Trefwoorden Samenwerken, hogeschool en instelling, duaal, CanMEDS, afdelingsmodule, kritische beroepssituaties, korte klinische beoordelingen.

57

infoshop

HGZO-congres 2011

Gewenste beginsituatie Interesse in succesvol samenwerken tijdens curriculumontwikkeling. Literatuur Bransford, J. D., Brown, A. L., Cocking R. R. (eds) (2000). How people learn. Washington D.C.: National Acadamy Press, Vries, A.C. de, Custers, E.J.F.M., Cate, TH.J. ten (2006). Leren klinisch redeneren en het ontwikkelen van ziektescripts: mogelijkheden in het medisch onderwijs. Tijdschrift voor Medisch onderwijs 25(1), 3-13. Scheele, F., Teunissen, P., Luijk, S. van, Heineman, E., Fluit, L., Mulder, H., Wijnen-Meijer, M., Sluiter, H., & Hummel, T. (2008). De introductie van competentiegerichte specialistenopleidingen in Nederland. Tijdschrift voor Medisch onderwijs 27(5), 221-229. Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam t.a.v. mw. E. Grijmans Tafelbergweg 51, 1105 BD Amsterdam

58

E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] E-Mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

infoshop

Is dat ook wetenschappelijk onderzoek? Daar wil ik wel aan mee doen! Loes Houweling, Chris Kuiper Hogeschool Rotterdam, Kenniskring Participatie arbeid en Gezondheid Onderzoek kent vele verschillende vormen en doelen (Kuiper 2010). De onderzoeksprojecten van de kenniskring Participatie, Arbeid en Gezondheid van de Hogeschool Rotterdam zijn opgezet vanuit het idee dat ze aansluiten bij onderwijs op maat: op maat voor student en voor de opleiding. Onderzoeken is immers een belangrijke vorm van leren (Houweling 2010). Maar daarmee zijn we er nog niet. Ook de praktijk moet zich immers kunnen vinden in het onderzoek. Voor dergelijk maatwerkonderzoek dienen de muren rondom het hbo geslecht te worden en verbindingen gezocht te worden. We streven in de projecten naar een zo groot mogelijke participatie van alle betrokkenen. Creatieve manieren om data te verzamelen vergroten de kans dat alle betrokkenen mee kunnen en willen werken. Een voorbeeld daarvan is narratief onderzoek, waarbij beelden gebruikt worden om verhalen te ontlokken of te vertellen. Dit jaar zal onze infoshop zich richten op het project Everybody on Board (www.everybodyonboard.nl): een internationaal project, dat bestaat uit een aantal deelprojecten. Vooral de ervaringen met de deelprojecten Creatieve sector en Buurtontmoetingscentrum zullen centraal staan. Ook het project Gezond Actief Ouder Worden (www.gezondactiefouderworden.nl) zal zorgen voor input voor de infoshop. Een korte impressie van de projecten en de manieren waarop binnen de projecten met narratieven gewerkt wordt (vertellen en luisteren), vormt het uitgangspunt om met elkaar in gesprek te gaan, over de betekenis van dergelijke methoden van onderzoek voor het opleiden van professionals en te verkennen wat hbo-onderzoek zou kunnen zijn (Letiche 2010). In de infoshops die wij de afgelopen jaren verzorgd hebben (De betekenis van onderzoeken voor de opleiding tot professional in 2009 en Verhalen binnen Onderzoek in 2010), vervagen wij herhaaldelijk de grens tussen infoshop en workshop. Ook dit jaar zal dit weer het geval zijn. Informatie zal een deel van de infoshop beslaan, maar we willen vooral met u een aantal spanningen, dat in de onderzoeksprojecten naar voren komt, verkennen.

59

infoshop

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Opleiden, onderzoeken, methoden van onderzoek, participatie, modus 3 onderzoek. Literatuur Houweling, L. (2010). Onderzoeken met Lef. Onderzoeken als onderdeel van de opleiding tot professional. In L. Houweling, C. Kuiper & H. Letiche (eds.). Praktijkgericht onderzoek in de praktijk, Een Spraakmakend Project. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Kuiper, C. (2010). De context van het hbo-onderzoek. Tussen Prlwytzkofsky en Sickbock? In L. Houweling, C. Kuiper & H. Letiche (eds.). Praktijkgericht onderzoek in de praktijk, Een Spraakmakend Project. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Letiche, H. (2010). Maar is dit Wetenschappelijk Onderzoek? In L. Houweling, C. Kuiper & H. Letiche (eds.). Praktijkgericht onderzoek in de praktijk, Een Spraakmakend Project. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Correspondentieadres 60

Hogeschool Rotterdam Kenniskring Participatie, Arbeid en Gezondheid t.a.v. mw. L.M.M. Houweling (Med.); kamer ML 2.42 Postbus 25035 3001 HA Rotterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

infoshop

Adviseren aan de poort! Zelfselectie binnen nieuwe hbo-opleiding Bachelor Medische Hulpverlening Jantine Huizing, Monique de Voigt Hogeschool Utrecht, Faculteit Gezondheidszorg, Instituut verpleegkundige studies, Bachelor Medische Hulpverlening

voor

In september 2010 is aan Hogeschool Utrecht (HU) de nieuwe hboopleiding Bachelor Medische Hulpverlening van start gegaan. De opleiding is samen met Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) ontwikkeld en richt zich als initiële opleiding op het opleiden van nieuwe zorgprofessionals die werkzaam zullen zijn als medisch hulpverlener ambulancezorg, medisch hulpverlener spoedeisende hulp of medisch hulpverlener anesthesie. In het traject voorafgaand aan de start van de opleiding, bleek de belangstelling onder potentiële studenten erg groot. Beperking van de instroom was noodzakelijk, maar de WHW (Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek) staat niet toe om andere instrumenten toe te passen dan het instellen van een numerus fixus. Voor de opleiding Bachelor Medische Hulpverlening is door Hogeschool Utrecht een intakeprocedure ontwikkeld die zich richt op zelfselectie. Tijdens de infoshop willen wij u graag informeren over de gevolgde intakeprocedure en willen wij de eerste voorlopige conclusies met u delen aangaande het rendement.

Trefwoorden: Intakeprocedure, zelfselectie. Gewenste beginsituatie: Hogeschool docent Internet-links www.hu.nl

61

infoshop

HGZO-congres 2011

Correspondentieadres: Hogeschool Utrecht Faculteit Gezondheidszorg, Instituut voor verpleegkundige studies, Bachelor Medische Hulpverlening t.a.v. mw. J. L. Huizing / mw. drs. M. de Voigt Postbus 85182 3508 AD Utrecht E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

62

HGZO-congres 2011

De Journal Club: wetenschap maken voor hbo-docenten

infoshop

toegankelijk

Corine Latour, Marjolein Snaterse, Margriet van Iersel Hogeschool van Amsterdam, hbo-verpleegkunde Als docent aan het hbo-onderwijs wordt er van je verwacht zowel vakinhoudelijk als didactisch goed op de hoogte te zijn en te blijven van de nieuwste ontwikkelingen. Maar in de waan van de dag is dat niet altijd even gemakkelijk. Vaak kom je hier als docent in de dynamiek van de werkdag niet aan toe. Aan de hbo-v opleiding van de Hogeschool van Amsterdam werken we in teamverband aan deze docentcompetentie door middel van de zogenaamde journal clubs. Dit zijn lunchbijeenkomsten waarin we met elkaar kritisch kijken naar onderzoeksartikelen. In het begin hadden de lector en de leden van de kenniskring van het lectoraat ‘Evidence Based Nursing’ een voortrekkersrol. Zij presenteerden artikelen en het team keek kritisch mee. Inmiddels nemen steeds meer docenten zelf het initiatief om een artikel te bespreken. Zo snijdt het mes aan twee kanten: we doen vakinhoudelijk actuele kennis op, maar leren ook hoe we goed en minder goed wetenschappelijk onderzoek van elkaar kunnen onderscheiden. Na de verpleegkundige vakinhoud kon een onderwijskundige invulling niet achterblijven. Immers, verantwoord didactisch handelen is een tweede deskundigheidsgebied van de docent. We gebruiken naast verpleegkundige nu ook onderwijskundige artikelen om ons te inspireren ons docentschap ‘Evidence Based’ vorm te geven. Inmiddels is er ruim twee jaar ervaring met deze vorm van deskundigheidsbevordering opgedaan en de ervaringen zijn positief. Het besef dat wetenschap niet ‘van ergens anders’ is, maar een positieve bijdrage levert aan onze kennis en handelen is sterk gegroeid. Het samen bezig zijn aan kennisontwikkeling is een waardevolle en positieve ervaring voor het docententeam gebleken. In deze infoshop zullen we stilstaan bij doel en werkwijze van de Journal Clubs. Door middel van een oefening in het kritisch beoordelen van een onderzoeksverslag wordt duidelijk hoe we dit praktisch vorm geven. Trefwoorden Evidence Based Practice, wetenschap, competentieontwikkeling.

63

infoshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Campbell-Fleming, J., Catania, K. & Courtney, L., (2009). Promoting Evidence Based Practice through a travelling journal club. Clinical Nurse Specialist, 23(1), 16-20. Lee, A.G., Boldt, H.C., Golnik, K.C., Arnold, A.C., Oetting, T.A., Beaver, H.A., Olson, R.J. & Carter, K. (2005). Using the journal club to teach and assess competence in practice-based learning and improvement; a literature review and recommendation for implementation. Survey of Opthalmology, 50(6), 542-548. Maessen, E., Morssinkhof, J., Ponten, R. & Vlassak, C. (2007). De Journal Club: een ervaringsverhaal van hbo-v studenten. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 5(1), 21-23. Vermeulen, H. & Ubbink, D.T., 2009. Vakliteratuur onder de loep, een praktische handleiding om wetenschappelijke literatuur kritisch te beoordelen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Vermeulen, H., Latour, C., & Dirk Ubbink, D. (2009). Journal Club, een goed idee voor implementatie van EBP. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 7(2), 18-21. 64

Correspondentieadres Amsterdam School of Health Professions (HvA) HBO-V t.a.v. Mw. M. van Iersel Tafelberg 51 1105 BD Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

infoshop

KisŦ Ŧc – versterkt de verbinding tussen initieel onderwijs en lectoraten; een innovatief Saxion project Nitie P. Mardjan Saxion, Academie Gezondheidszorg, Academie Mens & Maatschappij, Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie, Kenniscentrum Innovatief Ondernemen Het kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie en het lectoraat Zorg & Ondernemen van het Saxion kenniscentrum Innovatief Ondernemen bedienen de zorg- en welzijnsmarkt met onderzoeks-, advies- en scholingsprojecten. Deze projecten genereren kennis die in de praktijk wordt toegepast en waaruit geleerd wordt. Het geleerde wordt gedoceerd in de onderwijscurricula van de opleidingen fysiotherapie, podotherapie, verpleegkunde, technologie in zorg en management in zorg. Onderzoek en onderwijs zijn op die manier in elkaar geweven. Door de inzet van docenten en bachelor- zowel als masterstudenten in de uitvoering van onderzoek wordt deze verwevenheid versterkt. Recentelijk is geconstateerd dat kenniscirculatie- en disseminatie niet eenduidig is georganiseerd voor alle betrokken opleidingen en lectoraten. Vastgesteld werd dat de verbinding tussen de verschillende organisatieonderdelen geïntensiveerd dient te worden en de organisatie ervan verhelderd. Om deze reden is besloten tot het project KisŦ Ŧc dat als doelstelling heeft de circulatie en disseminatie van kennis te versterken door een heldere organisatie. Daartoe formuleren teamleiders uit het initiële onderwijs en lectoren uit de kenniscentra KisŦ Ŧc deelprojecten voor ontwikkeling van onderwijseenheden. Het kan gaan om minoren, cursussen, complete inhoudslijnen of onderwijsprojecten. In deze sessie wordt uitleg gegeven over het ontwerp, de uitvoeringsorganisatie en de met KisŦ Ŧc beoogde versterking daarvan. Succesfactoren en knelpunten worden besproken. Deelnemers worden gevraagd hun zienswijze en ervaringen te delen.

65

infoshop

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Onderzoek en onderwijs, lectoraten, kenniscentra en onderwijs, organisatie. Gewenste beginsituatie Belangstelling voor de organisatie van onderwijs in relatie tot lectoraten Correspondentieadres Saxion Academie Gezondheidszorg t.a.v. dhr. N.P. Mardjan Postbus 70.000 7500 KB Enschede E-mail: [email protected]

66

HGZO-congres 2011

infoshop

Internationalisering in gezondheidszorg Luc Simoens Hogeschool Gent, Departement Gezondheidszorg Vesalius Het departement Gezondheidszorg Vesalius van de Hogeschool Gent biedt haar studenten en medewerkers al vele jaren de gelegenheid om voor een deel van hun opleiding of opdracht naar het buitenland te trekken. De interesse voor internationaliseringsinitiatieven verschilt volgens de studiegebieden. In de studierichtingen in talen, marketing en bijvoorbeeld ook management blijkt de interesse in internationalisering duidelijk hoger te zijn dan in gezondheidszorg. Onder meer daarom werd gekozen voor een meer geïndividualiseerde begeleiding van de kandidaten: op elk vlak van zijn project kan de student of medewerker mee bepalen welk initiatief het best aansluit bij zijn studietraject of carrière. Studenten kunnen daarvoor terecht bij de departementale coördinator internationalisering en bij de contactpersoon internationalisering van elke opleiding. Die zijn zowel met de specificiteit van de opleiding als met de internationale partnerships vertrouwd. Hoewel arbeidsintensiever heeft deze werkwijze het belangrijke effect dat studenten een meer verantwoorde keuze kunnen maken bij het plannen van hun internationaliseringinitiatieven. In de infoshop stellen we naast de visie op internationalisering en de beleidsopties een aantal aspecten van de organisatie van de dienst internationalisering voor, de initiatieven waaraan studenten en docenten deelnemen en de resultaten van een enquête die peilde naar het ‘internationaal profiel’ van de docenten: talenkennis, interesse in internationale samenwerking, … In het kader van het congresthema gaat er extra aandacht naar de hierboven vermelde geïndividualiseerde aanpak, het maatwerk. Deze infoshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Internationalisering. Internet-links http://www.hogent.be/studeren/buitenland/

67

infoshop

Correspondentieadres Hogeschool Gent Departement Gezondheidszorg Vesalius t.a.v. dhr. L. Simoens Keramiekstraat 80 B – 9000 Gent België E-mail: [email protected]

68

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

infoshop

Rekenbladen, een verkenning Luc Simoens Hogeschool Gent, Departement Gezondheidszorg Vesalius Docenten en studenten uit het hoger onderwijs zijn vertrouwd met programma’s voor tekstverwerking zoals Word of Writer. Wie presentaties verzorgt gebruikt wellicht PowerPoint of Impress. Blijkbaar bestaat er een grotere drempel om gebruik te maken van spreadsheets, (elektronische) rekenbladen. Toepassingen van programma’s met merknamen als Excel, en Calc bieden mogelijkheden om cijfergegevens en andere data te verwerken en te beheren. Ook complexere processen kunnen geautomatiseerd worden: een essentieel onderdeel van het geautomatiseerd stagescoringsysteem SASSO dat eerder tijdens het HGZO-congres werd voorgesteld, is een spreadsheettool. In de infoshop geven we voorbeelden van tools die we in de voorbije jaren ontwikkelden. Hierbij werd doorgaans enkel van courante berekeningen en eenvoudige functies gebruik gemaakt. De tools werden voor diverse doelen ontwikkeld: berekenen van examenscores, simulaties maken, verwerken van enquêtes, navigeren tussen rekenbladen, gegevens overzetten naar andere toepassingen (tekstverwerking, presentaties), dataverwerking. Daarbij kijken we naar het resultaat dat in de cellen zichtbaar is en ook naar wat zich ‘achter’ de zichtbare inhoud van de cellen bevindt: de formules, de handige tooltjes van de programma’s, macro’s en hoe bijvoorbeeld automatische opmaak kan helpen in informatieverwerking. De deelnemers verwerven inzicht in de toegankelijkheid van spreadsheets zodat ze zelf aan de slag kunnen met eenvoudige tot meer ingewikkelde rekenbladen en databanken. De deelnemers ontvangen een hand-out met informatie en veelgebruikte functies en tips. Deze infoshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Computergebruik, rekenbladen, spreadsheets. Gewenste beginsituatie Enige basiskennis over gebruik van administratieve software is nuttig maar niet noodzakelijk.

69

infoshop

Internet-links www.microsoft.com www.openoffice.org Correspondentieadres Hogeschool Gent Departement Gezondheidszorg Vesalius t.a.v. dhr. L. Simoens Keramiekstraat 80 B – 9000 Gent

België E-mail: [email protected]

70

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

infoshop

Peer assisted learning als middel tot maatwerk

Studenten leren van en door elkaar Sarah Slock Arteveldehogeschool Gent, Dienst onderwijsontwikkeling en internationalisering In deze sessie vertrekken we vanuit de kracht van studenten. We bekijken hoe we hen kunnen inschakelen in elkaars leerproces. Door dit te doen wordt een waaier aan mogelijkheden gecreëerd die toelaat om binnen een diverse studentenpopulatie te differentiëren en te profileren. Voor de tutees (de studenten die worden begeleid) biedt peer assisted learning mogelijkheden tot maatwerk (differentiatie) omdat ze extra feedback, extra ondersteuning en extra houvast verkrijgen. Voor de tutors (de studenten die begeleiden) creëren peer assisted learningstrategieën kansen tot profilering en talentontwikkeling. De Arteveldehogeschool koos ervoor om door middel van externe middelen (via het aanmoedigingsfonds van de Vlaamse regering) peer assisted learning als één van de strategieën in te zetten om de doorstroom van specifieke doelgroepen te bevorderen. Aan het einde van deze infosessie: − Weet de deelnemer wat de verschillende peer assisted learning strategieën inhouden. − Heeft de deelnemer zicht op de waarde van peer assisted learning strategieën in het licht van differentiëring en profilering van studenten. − Heeft hij zicht op concrete toepassingen in de praktijk. − Heeft hij een stappenplan dat hem moet helpen bij de het opzetten van een eigen peer assisted learning strategie. − Heeft de deelnemer zicht op voor- en nadelen van deze rijke onderwijswerkvorm. Trefwoorden Maatwerk voor studenten, diversiteit van de studentenpopulatie, didactische werkvormen, motivatieproblematiek,… Maar ook nog: accent op talent, differentiatie en profilering,…

71

infoshop

HGZO-congres 2011

Gewenste beginsituatie Deze sessie richt zich tot ieder die op zoek is naar onderwijsactiviteiten waarbij leren in een sociale en interactieve context wordt geplaatst. Indien je gelooft in de kracht van de student en deze wilt inzetten om mogelijkheden tot differentiëring en profilering uit te werken dan kunnen peer assisted learning strategieën je inspireren. Literatuur Falchikov, N. (2001). Learning Together. Peer Tutoring in Higher Education. London: RoutledgeFalmer. Topping, K., & Ehly, S. (2001). Peer assisted learning: a framework for consultation. Journal of educational and psychological consultation, 12(2), 113-132. Wadoodi, A., & Crosby J. (2002). Twelve tips for peer-assisted learning: a classic concept revisited. Medical teacher, 24(3), 241-244. Internet-links http://pal.bournemouth.ac.uk/ http://ies.ed.gov/ncee/wwc/reports/english_lang/pals/index.asp 72 Correspondentieadres Arteveldehogeschool Dienst onderwijsontwikkeling en internationalisering t.a.v. mw. S. Slock Hoogpoort 15 9000 Gent België E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

infoshop

Samen werken en samen leren: leren samenwerken aan het opleiden in ketens Carol Timmer Academisch Medisch Centrum, Onderwijscentrum Zorgopleidingen De workshop gaat over de verschillende ontwikkelingsstadia bij het samenwerken tussen zorginstellingen en opleidingen bij het opleiden van toekomstig zorgpersoneel. In het hoger beroepsonderwijs kunnen zorginstellingen en opleidingen niet zonder elkaar. Er is sprake van een grote mate van interdependentie. Zowel de opleiding als de zorginstelling hebben er baat bij dat toekomstige zorgverleners na het behalen van het getuigschrift, goed voorbereid beginnen aan de feitelijke beroepsuitoefening. De relatie opleidingen ↔ zorginstelling valt te typeren als een relatie van wederzijdse afhankelijkheid: de opleidingen hebben een werkveld nodig dat het leren in de praktijk mogelijk maakt. En vanuit de werkgever bezien hangt de kwaliteit van de patiëntenzorg voor een belangrijk deel af van de mate waarin de opleidingen afgestudeerden afleveren die adequaat zijn toegerust op de uitvoering van de patiëntenzorg. Aan de orde komen: • Wat zijn de ontwikkelingsfasen in de samenwerking tussen zorginstellingen en opleidingen? • Hoe herken je in welke fase de samenwerking zit? • Welke kansen/bedreigingen zijn er om van de ene fase in de andere te komen? • Kunnen we voorwaarden bedenken? • Kunnen we activiteiten bedenken die kenmerkend zijn en helpen om van de ene fase in de andere te komen? Trefwoorden Samenwerken, transfer. Gewenste beginsituatie Ervaring met samenwerken tussen een zorginstelling en een opleiding helpt.

73

infoshop

HGZO-congres 2011

Internet-links http://cms.dynaweb.nl/users/blomberg//docs/Competent2010/carolti mmer-en-elze-smit.pdf Correspondentieadres Academisch Medisch Centrum (AMC) Onderwijscentrum Zorgopleidingen initieel opleiden t.a.v. drs C.G.J. Timmer Kamer J0-121 Postbus 22660 1100 DD Amsterdam E-mail: [email protected]

74

HGZO-congres 2011

infoshop

Gestalte geven aan een persoonlijk meesterschap op maat Greet De Knop, Kris Vanspeybroeck Hogeschool-Universiteit Brussel, Studiegebied gezondheidszorg, Ergotherapie Steeds vaker klinkt de uitdaging om opleidingen tot professionele bachelor niet te verengen tot een competentiegericht opleiden. Wezenlijk is het om professionele bachelors gezondheidszorg tegelijk ook uit te dagen rond de vragen waarom en waartoe doe ik het. Als coördinator en lector in de opleiding ergotherapie (HUB) vinden we het belangrijk dat studenten op zoek gaan naar zowel hun persoonlijke als professionele drijfveren en waarden. Dat ze oog leren hebben voor wat hen inspireert of zin geeft aan hun leven en werk. Tegelijk zal dit persoonlijk en professioneel normatief kader invloed hebben op, en beïnvloed worden door de professionele (instellings)context waarin deze student werkt. Doorheen de infoshop willen we enkele visies aanreiken en kritisch aftoetsen rond persoonlijk meesterschap. Tegelijk willen we met de deelnemers verkennen hoe we onze visie doorheen de opleiding maatgericht uitwerken met studenten. Volgende vragen staan hierbij centraal: Wat verstaan we onder ‘integraliteit’ bij de professionele bachelor gezondheidszorg en bij de opleider? Hoe geven we kansen aan deze integraliteit? Hoe (h)erkennen we de persoonlijke identiteit van de (toekomstige) professionele bachelor en laten we deze verder ontwikkelen? Welke bronnen zijn verrijkend voor de professionele identiteit? Hoe leren studenten aandacht hebben voor de institutionele identiteit en de wisselwerking met de persoonlijke en professionele identiteit? Trefwoorden Persoonlijk meesterschap, integrale visie op de professionele bachelor gezondheidszorg, normatieve professionaliteit, leerruimte op maat, identiteitsdriehoek.

75

infoshop

HGZO-congres 2011

Gewenste beginsituatie Al wie geïnteresseerd is in een theoretische en praktische uitwerking van de identiteit van de professionele bachelor gezondheidszorg. Literatuur SOE-PROJECTGROEP ‘LEVENSBESCHOUWELIJKE ASPECTEN IN DE LERARENOPLEIDINGEN’ (2009). Reflectietekst Identiteit in Diversiteit. Visietekst en beleidsvoorstellen voor het optimaliseren van de uitstroom, instroom en doorstroom van élke student vanuit de lerarenopleidingen BAKO en BALO van de Associatie K.U.Leuven naar de katholieke basisscholen. In K. Vanspeybroeck & J. Claeys (eds.). Identiteit in Diversiteit, Inspiratie voor lerarenopleidingen, Brussel, Licap, 8-43. Vanspeybroeck, K. et al., (2010). Reflectietekst. Een geïntegreerde visie op leraar-zijn en katholieke school worden. In K. Vanspeybroeck & J. Claeys (eds.), Eigen-zinnig leraar-zijn in een katholieke school. Waar zeg jij dat ik ben?, Brussel, Licap, 2010. Correspondentieadres 76

EHSAL-HUB, Campus Koningsstraat Gezondheidszorg, ergotherapie t.a.v. dhr. Kris Vanspeybroeck Koningsstraat 336 1030 Brussel België E-mail: [email protected]; E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

infoshop

De StudentArena De ervaring en beleving van de student ter kwaliteitsverbetering van het onderwijs.

Philey Wouters, Stans Verschuren Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Gezondheidszorg; Verloskunde Academie Rotterdam Het doel van de StudentArena is om een dialoog te voeren over de inrichting en uitvoering van het onderwijs gericht op kwaliteitsverbetering. Deze vorm van rechtstreekse en live feedback is er op gericht de samenwerking en cohesie tussen ‘klant en dienstverlener’ in ons onderwijs te vergroten. De StudentArena vindt plaats volgens een vast stramien. De Arena bestaat uit 3 rondes. In de eerste ronde formuleren studenten in een gezamenlijk gesprek, naar aanleiding van een schriftelijke evaluatie, de belangrijkste ervaren positieve - en negatieve kritiekpunten over het onderwijs en organisatie van het afgelopen blok. In de tweede ronde worden de docenten/medewerkers in eerste instantie in de gelegenheid gesteld op onderdelen vragen te stellen ter verheldering. In de derde ronde evalueren de medewerkers de StudentArena en geven zij aan welke bijdrage zij kunnen leveren aan het behouden en verbeteren van de dienstverlening. De deelnemer wordt, aan de hand van deze analyse van de blokevaluatie, meegenomen in de drie rondes van de ARENA. In deze rondes laten we zien hoe je van analyse tot probleemverheldering komt en hoe je daar direct gerichte actiepunten aan kunt verbinden ter verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Trefwoorden Kwaliteit onderwijs, evaluatievorm onderwijs, arena.

77

infoshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Geelhoed, J., Loo H. van der & Samhoud, S. (2007). Plezier & presentatie. Het management principe voor organisaties. Schoonhoven: Academic Service. Correspondentieadres Stans Verschuren Zeisstraat 44 4818 EG Breda E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

78

HGZO-congres 2011

infoshop

Blended learning, laagdrempelig werken aan verrijking van onderwijs Jildert van Yperen Wenckebach Instituut, Universitair Medisch Centrum Groningen, Verpleegkundige vervolgopleiding Intensive Care Met blended learning breng je het beste van twee werelden bij elkaar. Studenten komen op vastgestelde tijden bij elkaar, al dan niet in aanwezigheid van een docent, en maken daarnaast gebruik van de mogelijkheden die techniek en multimedia bieden om met lesstof bezig te zijn. En dat kan op vele manieren, eventueel op een door de student gekozen tijd en plaats. De student kan desgewenst kiezen welke middelen hij bij zijn studie inzet, of overslaat, op basis van persoonlijke behoeften. Dit maakt blended learning bij uitstek geschikt om maatwerk te leveren aan studenten en om grote afstanden te overbruggen. Blended learning heeft dan ook veel potentie, zowel binnen een volals deeltijdstudie. Toch wordt dit nog niet volledig benut. Veelal ligt er een drempel bij docenten om (delen van) het onderwijs op deze manier aan te bieden. Met deze infoshop wil ik deze drempel verlagen door u voorbeelden te geven van manieren waarop blended learning toegepast kan worden. Om u te stimuleren in de toekomst te experimenteren met deze vorm van onderwijs, maak ik hierbij enkel gebruik van programma’s die gratis te verkrijgen zijn of behoren tot de standaard software van de meeste onderwijsinstellingen. Daarnaast vergt het gebruik van deze programma’s geen vergaande computerkennis van u. Tijdens deze infoshop hoop ik u te prikkelen om zelf vormen van blended learning te bedenken en in de toekomst toe te passen. Hierover wil ik dan ook graag met u van gedachten wisselen. De mogelijkheden zijn immers eindeloos! Trefwoorden Blended learning, multimedia, laagdrempelig, maatwerk, afstandsonderwijs. Gewenste beginsituatie Enige kennis van basale computerprogramma's (m.n. PowerPoint en internet) is wenselijk, doch niet vereist.

79

infoshop

Correspondentieadres Wenckebach Instituut Universitair Medisch Centrum Groningen Verpleegkundige vervolgopleiding Intensive Care t.a.v. dhr. J. van Yperen Hanzeplein 1, kamernummer 6.11 9700 RB Groningen E-mail: [email protected]

80

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

infoshop

Afstandsleren in een opleiding Verpleegkunde Kathy Pletinckx, Candice De Windt Hogeschool-Universiteit Brussel, Bachelor Verpleegkunde Uit informatie van leerlingen in hun eindexamenjaar met interesse voor de opleiding Verpleegkunde blijkt dat er de laatste jaren verschillende doelgroepen zijn die de bacheloropleiding zouden willen volgen, maar dit niet doen omdat zij zich moeilijk kunnen schikken in het reguliere programma. Werkstudenten haken bij het volgen van het reguliere programma meestal af omwille van het te hoge studieritme en het zich moeilijk kunnen vrijmaken voor de lessen die overdag plaatsvinden. De veelvul-dige contactmomenten overdag vormen voor velen een probleem. In sommige gevallen, waar actieve participatie op een contactmoment overdag steeds nodig is, vormen ze een finaal struikelblok. Sinds dit academiejaar 2010-2011 bieden we een alternatief leertraject aan, dat evenwaardig is aan het reguliere opleidingsprogramma. Door beperking van het aantal contacturen, door aangepast studiemateriaal, door integratie van afstandsleren, werkplekleren en blended learning, en door kleine wijzigingen in de programmaopbouw, wordt daardoor een meer flexibel en haalbaar onderwijstraject beoogd. We stellen je graag onze werkwijze voor om tot dit resultaat te komen. We leggen je alvast de evaluatieresultaten na 1 semester implementatie voor. En aan getuigenissen ontbreekt het ook niet. Trefwoorden Blended learning, afstandsleren. Gewenste beginsituatie Al wie interesse heeft en zelf worstelt met het uitwerken van blended learning voor werkstudenten. Correspondentieadres Hogeschool-Universiteit Brussel Bachelor Verpleegkunde t.a.v. mw. K. Pletinckx, Opleidingscoördinator verpleegkunde Blekerijstraat 23-29 B-1000 Brussel, België E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

81

WORKSHOPS

HGZO-congres 2011

workshop

Op de automatische piloot Monique Bekker Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Als docent heb je misschien gemerkt dat je soms geen adequaat gedrag inzet. Veelal gebeurt dit in lastige situaties, waarbij je snel moet reageren. Hierbij bestaat de kans dat je dan gebruikt maakt van automatismen. Dit zijn ‘overlevingsstrategieën’ die je in andere situaties (bijvoorbeeld als kind) hebt toegepast om verder te komen. Voorbeelden van deze strategieën zijn:

− − − − −

jezelf onzichtbaar maken (geen leiding nemen) alles met humor afdoen zorgen voor anderen alles zo goed mogelijk doen/ perfectionist zijn de lieve vrede bewaren/ conflicten vermijden

Iedereen ontwikkelt dergelijke strategieën, dat is onvermijdelijk. Zolang ze je verder helpen kun je ze blijven inzetten. Ze hebben je geholpen te worden wie je bent. Toch komt er een moment dat ze niet werkbaar meer zijn en je in de problemen brengen. Iemand die gewend is zich onzichtbaar te maken heeft later vaak moeite om zich te profileren. Iemand die altijd vrolijk is kan voorbij gaan aan de zorgen van anderen en perfectionisme brengt prestatieangst en tijdnood met zich mee. Het kan problemen opleveren als we onze strategieën automatisch gebruiken. Het is bijvoorbeeld niet verkeerd om de vrede te bewaren maar soms moet je wel eens de strijd met iemand aangaan om je doel te bereiken. Belangrijk is dat je je als docent bewust wordt van je automatische piloot, door bij bepaalde handelingen systematisch na te denken waarom je zo handelt. Waarom is het spannend om een grote groep toe te spreken? Waarom spreek je een collega niet aan die goede sier maakt met jouw werk? Waarom neem jij steeds lessen van collega’s over omdat zij geen tijd hebben (maar jij eigenlijk ook niet)? De volgende stap is experimenteren met ander gedrag dan je gewend bent. Ben je een prater, ga dan eens luisteren. Wil je altijd alles goed doen, probeer dan eens een les met minder voorbereiding aan te gaan. Houd je niet van samenwerken, overweeg dan eens om een situatie met iemand samen uit de werken. Door je te verplaatsen in iemand die een voor jou onbekende karaktereigenschap heeft, en je af te vragen hoe

85

workshop

HGZO-congres 2011

hij of zij de situatie aan zou pakken, kun je eens ander gedrag uitproberen. Bemoedigend hierbij is dat langlopende onderzoeken naar karaktereigenschappen van mensen, aantonen dat vrijwel niemand op zijn tachtigste nog hetzelfde karakter heeft als op zijn dertigste. Sterker nog, er zijn karaktertrekken die na je zestigste nog ontwikkelen. Ook kun je bewust anders leren handelen dan je persoonlijkheid je ingeeft. Je primaire reacties zullen nooit helemaal verdwijnen maar je kunt ze wel beter hanteren. In het begin zul je regelmatig terugvallen in je automatisme. Ook als je al gewend bent om nieuw gedrag in te zetten, kun je onder stress weer terugvallen in oud gedrag. Herkennen en opnieuw proberen zal je uiteindelijk succes opleveren. Trefwoorden Veranderingsstrategieën, coaching, leuker lesgeven, groepsdynamica. Literatuur Bekker, M. (2010) Leuker lesgeven. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. 86

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. M.E. Bekker Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Competentiegericht opleiden in de praktijk; mag het wat eenvoudiger? Josephine P.M. Berkvens Hogeschool Utrecht, Masteropleiding Physician Assistant Faculteit gezondheidszorg Met de invoering van het competentiegericht onderwijs binnen de beroepsopleidingen is de leerstof geclasseerd in kennis, vaardigheiden attitude domeinen. Deze classering doet recht aan de beschrijving van de beroepsinhoud, maar maakt de toetsing ervan niet altijd eenvoudig. Menig opleider zal zich de afgelopen jaren hebben afgevraagd hoe je de vorderingen in communicatie of samenwerking moet meten, en of een voldoende in maatschappelijk handelen of wetenschap nu iets zegt over de taakbekwaamheid van een professional. In deze workshop wordt geoefend in het beschrijven van beroepstaken en competenties binnen de eigen werksetting en wordt aangegeven op welke manier beoordelingsinstrumenten als de korte praktijkbeoordeling (KPB) en multi source feedback gebruikt worden om vorderingen in kaart te brengen. De workshop is geschikt voor iedereen die betrokken is bij het opleiden van professionals binnen de gezondheidszorg. Binnen de masteropleiding Physician Assistant (PA) in Utrecht worden, naar voorbeeld van de gemoderniseerde medische vervolgopleidingen, PA’s succesvol competentiegericht opgeleid aan de hand van EPA’s. Een EPA is een Entrustable Professional Activity; een taak die door de medische specialist in vertrouwen kan worden overgedragen aan de PA. Voor de beschrijving van die taken wordt het EPA model van prof. dr. Th. Ten Cate van het Expertisecentrum van het UMC Utrecht gebruikt. Aan het einde van de opleiding krijgen de PA’s voor de taken waarvoor zij bekwaam zijn en waarin zij voldoende mate van zelfstandigheid hebben, een bekwaamverklaring. Het werken met EPA’s als learning outcome voor het leren op de werkplek is enorm succesvol gebleken. Niet alleen weten PA en medisch specialist veel beter waar het leerproces toe moet leiden, de uiteindelijke taken van de PA zijn ook beter in beeld te brengen waardoor de PA zich beter kan profileren en duidelijk wordt waar taakherschikking kan plaatsvinden. Tijdens de workshop werken de deelnemers taken uit het eigen beroepsdomein uit in een EPA model. De beschrijvingen worden met

87

workshop

HGZO-congres 2011

elkaar besproken waarbij duidelijk zal worden dat het bij een taakbeschrijving, die voldoet aan een de kwaliteitsindicatoren van een EPA, gemakkelijker wordt om te bepalen op welke manier de uitvoering en de ontwikkeling van die taken kan worden beoordeeld. Trefwoorden Competentiegericht opleiden, Entrustable Professional Activities (EPA). Literatuur Mulder, H., Cate, O. ten, Daalder, R. & Berkvens, J. (2010). Building a competency-based workplace curriculum around entrustable professional activities: The case of physician assistant training. Medical Teacher. 32(10), e453-e459. Internet-links www.pa.hu.nl Correspondentieadres 88

Hogeschool Utrecht IVS masteropleiding PA t.a.v. mw. drs. J.P.M. Berkvens Bolognalaan 101 3584 CJ Utrecht E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Ambities krijgen de ruimte. Het ZorgInnovatieCentrum (ZIC) als uitdaging voor cliënt, student en medewerker. Mieke van Bers, Cis Lijten Fontys Hogeschool, Opleiding Verpleegkunde Het ZorgInnovatieCentrum (ZIC) wordt gezien als een persoonsgerichte krachtige leeromgeving. Het is een samenwerkingsverband tussen hogeschool (Fontys Hogeschool Verpleegkunde) en een zorginstelling. In een ZIC worden medewerkers en studenten uitgedaagd om samen met de client zorg te verlenen en continu te blijven ontwikkelen. Dit wordt in de praktijk gebracht vanuit de theorie van Practice Development waar Evidence Based Practice onderdeel van uitmaakt. Deze workshop heeft het doel deelnemers bekend te maken met het concept ZorgInnovatieCentrum. Na een korte inleiding gaan de deelnemers met behulp van een creatieve werkvorm in gesprek met elkaar over de effecten en mogelijkheden van een ZIC. Hoe kunnen de positieve effecten en resultaten worden vertaald naar de eigen organisatie? De workshop wordt geleid door twee docenten die direct betrokken zijn bij het opzetten en vormgeven van diverse ZorgInnovatieCentra. Deze docenten zijn tevens werkzaam op één van deze ZIC’s en worden gezien als intermediair in het verbinden van theorie en praktijk. Na afloop van de workshop zijn deelnemers geïnspireerd door de vele mogelijkheden die dit concept te bieden heeft voor de eigen organisatie en het werkveld. Trefwoorden ZorgInnovatieCentrum, krachtige leeromgeving, Practice Development, praktijkleren, werkplekleren, professionalisering, Evidence Based Practice, samenwerking. Gewenste beginsituatie Iedereen die interesse heeft in het veranderen van de afdelingscultuur in zorginstellingen en zoekt naar nieuwe vormen van praktijkleren en zorgontwikkeling.

89

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Frost, D. & Snoeren, M. (2010). Integratie Kennisbronnen en de rol van de LP. Onderwijs en gezondheidszorg, 4, 6-10. Bers, M. van, & Munten, G. (2008). Het PARISH-raamwerk; Evidence, Context en Facilitering: de bouwstenen voor succesvolle implementatie. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 6(4) 4-9. Bers, M. van, (2007). ZIC-ervaringen in-zicht. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 5(4), 6-11. Internet-links De internetsite van alle ZIC’s van Fontys verpleegkunde: www.zic.nl. Correspondentieadres Fontys Hogeschool Verpleegkunde t.a.v. mw. drs. A.M.T. van Bers / drs. F.P.C. Lijten Ds. Th. Fliednerstraat 2 5631 BN Eindhoven

90

E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Monitoring van zorg: het gebruik van meetinstrumenten in de dagelijkse praktijk Sandra Beurksens, Michelle Lacroix Hogeschool Zuyd, Kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte Professionals in de zorg willen hun handelen en de effecten daarvan zichtbaar maken en cliënten willen weten wat er gebeurt en betrokken worden bij de zorg. Meetinstrumenten kunnen hierbij een belangrijke ondersteunende rol spelen. Onder meetinstrumenten verstaan we vragenlijsten, observatie en performance testen en technische meetinstrumenten. Het uitgangspunt is dat het gebruik van meetinstrumenten geen doel op zich is. Het ondersteunt het methodisch handelen of procesmodel en sluit aan bij de hulpvraag van de cliënt. Om de beschikbaarheid van meetinstrumenten te vergroten is een vrij toegankelijke databank met meetinstrumenten ontwikkeld (www.meetinstrumentenzorg.nl). Tevens zijn diverse implementatieprojecten uitgevoerd. In deze workshop laten we aan de hand van casussen zien hoe, denkend vanuit het bio-psycho-socio model, meetinstrumenten in de dagelijkse praktijk gebruikt kunnen worden. Hierbij wordt het ICF model als raamwerk gebruikt. Op deze wijze wordt inzichtelijk dat met meetinstrumenten de gevolgen van stoornissen en functies voor activiteiten en maatschappelijke participatie in kaart kunnen worden gebracht. Aan de hand van een stappenplan gaan zorgprofessionals bij enkele casussen de meest geschikte meetinstrumenten zoeken en selecteren en het gebruik vertalen naar de klinische consequenties tijdens in de dagelijkse praktijk. Deze workshop sluit aan bij de plenaire lezing van dr. Ben van Cranenburgh. Trefwoorden Monitoring van zorg, meetinstrumenten, ICF-model, cliëntgecentreerd, activiteiten en participatie.

91

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Beurskens, S., Peppen, R. van, Stutterheim, E., Swinkels, R. & Wittink, H. (2008). Meten in de praktijk. Stappenplan voor gebruik van meetinstrumenten in de gezondheidszorg. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Lacroix, M., Dalemans, R. & Beurskens, A. (2010). Het gebruik van meetinstrumenten om activiteiten en participatie en de rol van communicatie te meten bij patiënten met een neurologische ziekte. Een implementatieonderzoek. Nederlands Tijdschrift voor Logopedie en Foniatrie, 82(10), 308-315. Beurskens, S., Engelen, E. van, Lemmens, J., Wolters, P. & Swinkels, R. (2010). Het gebruik van meetinstrumenten: een best practice van de combinatie onderwijs, onderzoek en zorg. Onderwijs en Gezondheidszorg, 4, 22-26. Internet-links www.meetinstrumentenzorg.nl www.hszuyd.nl/aenp www.youtube.com/watch?v=bs8efimgyD0 92

Correspondentieadres Hogeschool Zuyd Kenniskring autonomie en participatie van chronisch zieken t.a.v. mw. dr. S. Beurskens Postbus 550 6400 AN Heerlen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Improviseren voor de klas Marjo Blok, Frederique Emmen Hanzehogeschool Groningen, Opleiding Fysiotherapie; Fontys Paramedische Hogeschool Eindhoven, Opleiding MBRT Op je gemak voor de groep? Authentiek lesgeven? Als docent is het van belang studenten te activeren, motiveren en stimuleren. Studenten zijn gebaat bij een stimulerende leeromgeving. Daarvoor is het nodig dat de docent zelf comfortabel voor of in een groep staat en direct van uit zichzelf kan reageren op wat er gebeurt. Dat klinkt makkelijker dan het is. Voor beginnende docenten is het vaak spannend om voor een groep te staan of een presentatie te geven. Ook meer doorgewinterde docenten kunnen ervaren dat het niet eenvoudig is om echt contact te maken met individuen in een groep. Een tool die je als docent in kunt zetten zijn vaardigheden uit de theaterwereld. Niet om te leren een rol neer te zetten, maar juist om je vrij te voelen om jezelf te laten zien en contact te maken. De docentrollen presenteren, activeren en reageren zullen centraal staan tijdens deze workshop. In deze workshop geven we een (beginnend) docent op een speelse en vrolijke manier handvatten om meer in het moment te staan, zichzelf te laten zien en beter contact te maken met de studenten in de groep. In die korte tijd maak je kennis met een drietal technieken, die je als docent toe kunt passen. Trefwoorden Improviseren, docent, levellen, in het moment staan, actveren en reageren, authenticiteit. Literatuur Boves, T. & Dijk, M. van (2008). Contact maken: communicatieve vaardigheden voor leerkrachten. Assen: Van Gorcum BV.

93

workshop

Correspondentieadres Hanzehogeschool Groningen Opleiding Fysiotherapie t.a.v. mw. M. Blok Eyssoniusplein 18 9714CE Groningen E-mail: [email protected]

94

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

Vrije studieruimte; vrijheid/blijheid? Ellen Domhof Hogeschool Zuyd Heerlen, Opleiding Ergotherapie, faculteit gezondheid en zorg Dit jaar is de opleiding ergotherapie van de hogeschool Zuyd gestart met een nieuwe werkwijze omtrent de invulling van de vrije studieruimte. In het tweede studiejaar dienen de studenten 196 uur, op jaarbasis, te besteden aan werkzaamheden buiten de opleiding. De werkzaamheden zijn er op gericht om buiten school de eigen competenties te ontwikkelen. Het vrije studieruimteplan is onderdeel van de studieloopbaanbegeleiding, de studenten worden gestimuleerd om actief op zoek te gaan naar werkzaamheden en opdrachten die aansluiten bij hun Persoonlijk Ontwikkelings Plan. De opleiding heeft een database met verschillende (zowel cliënt- als niet cliëntgerichte) opdrachten. Studenten kunnen hieruit beperkt opdrachten verwerven, er wordt een ondernemende, naar extern gerichte attitude gevraagd. De studenten krijgen, naast de coaching door de studieloopbaan begeleider, begeleiding van de zogenaamde juniorcoaches. Dit zijn vierde jaars studenten die de uitwerking van de kenmerkende beroepssituaties begeleiden (en daarbij zelf aan de competentie 'begeleiden' werken) De ervaringen tot nu toe zijn erg positief onder andere omdat ze verrijkend zijn voor de studieloopbaanbegeleiding in jaar 2. Tijdens de workshop wordt de inhoud, de organisatie en een onderbouwing van ‘de vrije studieruimte’ gepresenteerd. Items die tijdens het interactieve gedeelte van de workshop aan bod komen zijn ondermeer; coachen van de student tijdens het opstellen van het vrije studieruimte plan, taak en functie van de juniorcoach, pas starten als je plan akkoord is?, het nut van ondertekende overeenkomsten met opdrachtgevers en de ondernemende student. Trefwoorden: Studieloopbaanbegeleiding, vrije studieruimte, peer-assisted learning, extern gerichte attitude.

95

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Janssen-Noorman, A., Merrienboer, J. et al (2000): Het leren van complexe taken. Onderzoek van onderwijs 29 (3). Simons, P. R.-J. (2004). Competenties verwerven met en zonder instructie. Utrecht: Expertisecentrum ICT in het onderwijs Universiteit van Utrecht. Schoenmakers, S., Castenmiller, C. (2006). Vraaggestuurd maatwerk in competentiegericht leren. Heerlen: Hogeschool Zuyd. Correspondentieadres: Hogeschool Zuyd Opleiding ergotherapie t.a.v. mw. E. Domhof, Nieuw Eyckholt 300 6419 AN Heerlen E-mail: [email protected]

96

HGZO-congres 2011

workshop

Coachvaardigheden bij samenwerkingsproblemen Allard Gerritsen Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Deze workshop is bedoeld voor begeleiders van groepen studenten met samenwerkingsproblemen waarbij de focus ligt op slechte communicatie. Het gaat om groepen die intensief samenwerken om een gezamenlijk doel te behalen, b.v. projectgroepen. Een voorbeeld daarvan is als studenten defensief en verwijtend communiceren. Situaties waarin de student die de voorzitter-rol vervult ook niet goed weet wat hij of zij moet doen en waarin u als begeleider zult moeten optreden. In deze workshop gaat u aan de hand van casuïstiek interacties tussen studenten analyseren. U leert aan de hand van ‘de meetlat van Haynes’ een onderscheid te maken tussen destructieve communicatie, neutrale communicatie en constructieve communicatie. Vervolgens leert u hoe u met behulp van de interventies ‘heretiketteren’ (reframing) en ‘gemeenschappelijk maken’ (mutualise) de communicatie tussen de studenten kan helpen verbeteren. Deze interventies gaat u ook oefenen. Het doel van de workshop is dat u nieuwe interventies leert toepassen om de communicatie tussen studenten te verbeteren. Trefwoorden Communicatieproblemen, dynamica.

conflictbemiddeling,

mediation,

groeps-

Literatuur Kessels, J.W.M. & Smit, C.A. (1991). Omgaan met lastige groepen. Den Haag: Delwel Uitgeverij. Schreuder-Tromp, M. (1997). Bemiddelingsvaardigheden; Mediation in de praktijk. In J. van Bruggen (red.), Praktisch opgelost, mediation als methode voor conflictbemiddeling. Den Haag: Sdu Uitgevers. Bonenkamp, H.J. (2005). Het mediationproces. In A.F.M. Brenninkmeijer, H.J. Bonenkamp, K. van Oyen, H.C.M. Prein, & P. Walters, P. (red.) Handboek mediation (pp.87-116). Den Haag: SDU Uitgevers. Ikelaar, R. (2002) Werkwijze met de dramadriehoek en de winnaarsdriehoek. Gids voor personeelsmanagement. Ook op:

97

workshop

HGZO-congres 2011

http://www.transactioneleanalyse.nl/LinkClick.aspx?fileticket=lQQIPs9f VV4%3D&tabid=980&mid=1964 Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. drs. A.G.A. Gerritsen Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

98

HGZO-congres 2011

workshop

Maatwerk in opleiden: e-learning in de praktijk Anja Heida The Competence Group, IJsselstein (UT) Na een korte introductie waarbij in ieder geval de termen e-learning, b-learning en LeerManagement Systeem (LMS) in context worden geplaatst, bestaat de workshop vooral uit het beantwoorden van vragen als: • Wat maakt het ontwikkelen van een e-learning module nu zo anders dan een klassikale module; welke extra vaardigheden vraagt dit van u als opleider? • Wat maakt e-learning aantrekkelijk voor opleiders, studenten en organisatie? • Opleiden via E/B-learning: voorbeelden van deelnemers. • E-learning in relatie tot simulaties en serious gaming. In de workshop zullen discussie, subgroep-activiteiten en demonstratie elkaar afwisselen. Deelnemers aan deze workshop worden van harte uitgenodigd in de week voorafgaand aan het congres praktische vragen per mail aan Anja Heida te versturen, zodat de workshop zoveel mogelijk op maat kan worden aangeboden. Trefwoorden E-, B-learning, LeerManagement Systeem. Gewenste beginsituatie: Deelnemers zijn werkzaam als opleider in de praktijk en/of als docent binnen een hogeschool. Van deelnemers wordt de bereidheid gevraagd eigen ervaringen m.b.t. het ontwikkelen en het gebruik van e-learning al dan niet in combinatie met de verbinding met een LMS, met elkaar te delen.

99

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Mayer, R.E. (ed.) (2005). The Cambridge handbook of multimedia learning. Cambridge: Cambridge University Press. Rubens, W. (2008). E-learning: trends en ontwikkelingen, Develop nr. 4 – 2008, 7–16. Sandars, J. & Lafferty, N. (2010). Twelve Tips on usability testing to develop effective e-learning in medical education, Medical teacher, 2010, 32, 956–960. Internet-links: www.zorgleren.nl www.thecompetencegroup.nl Correspondentieadres: The Competence Group t.a.v. mw. drs. A. Heida Lorentzlaan 3 3401 MX IJsselstein

100

E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Maatwerk, de opmaat tot de flexibele docent Ria Havekes, John de Best Hogeschool Leiden, hbo-verpleegkunde The paradox of choice: een beetje keuze maakt een beetje gelukkig, veel keuze maakt vele beetjes ongelukkig (Schwartz, 2005) Het klinkt zo mooi, we moeten maatwerk leveren als hogescholen. In deze workshop gaan we ons bezighouden met studenten, die zelf steeds meer mogen kiezen: studierichting, tempo, programmaonderdelen, andere hogeschool. De ene student is de andere niet: een vwoer is een andere instromer dan een mbo-er. Er zijn denkers en doeners. Toch willen we iedere student op maat bedienen. Daar is een flexibele onderwijsorganisatie voor nodig. Er bestaat een spanning tussen massaproductie (efficiency) en de behoefte tot onderscheiding, individualiteit en keuze (maatwerk). Wat betekent dat in de praktijk? Hoe ver gaat het maatwerk? Tot hoever kunnen we alle wensen van studenten vervullen en moeten we dat wel willen? Voor de flexibilisering van onderwijs is een flexibilisering van de rol van de docent vereist. Wat hebben docenten dan nodig om flexibel maatwerkonderwijs te kunnen leveren? Welke rollen vraagt dit van hen en zijn zij daar voldoende voor toegerust? Kortom, stof genoeg om over dit thema met elkaar in discussie te gaan. En mogelijke oplossingen en antwoorden op deze vragen te vinden. Waar liggen kansen en mogelijkheden? Wij zullen op een actieve wijze deze discussie begeleiden. Daartoe zullen we een korte inleiding verzorgen over dit thema. Vervolgens gaan we aan de hand van stellingen en vragen met elkaar aan de slag. Trefwoorden Maatwerk, flexibilisering, onderwijsorganisatie, rol docent. Gewenste beginsituatie: Iedere docent die geïnteresseerd is in flexibilisering kan meedoen. Literatuur: Vlaamse Onderwijsraad Hoger Onderwijs (2007), Flexibilisering van het Hoger Onderwijs, een verkenning, Antwerpen: Garant.

101

workshop

HGZO-congres 2011

Internet-links http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=76 http://kessels-smit.com/files/Flexibilisering_versie_10.pdf Correspondentieadres: Hogeschool Leiden HBO-Verpleegkunde t.a.v. mw. M.E. Havekes Zernikedreef 11 2333 CK Leiden E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

102

HGZO-congres 2011

workshop

Doceren is net topsport Vana Hutter, Vrije Universiteit Amsterdam, Post-academische opleiding tot praktijksportpsycholoog, EXPOSZ Doceren is net topsport, ga maar na: doceren vraagt talent, inzet en een goede voorbereiding, er zijn vele ogen op de prestatie van de docent gericht en het moet op dat ene moment dat je voor de groep staat gebeuren, herkansingen zijn er niet voor docenten. Een goede prestatie van een docent vraagt concentratie en aandachtsfocus, mentale eisen die ook in de sport van het grootste belang zijn. Sportpsychologen houden zich (onder andere) bezig met het trainen van die concentratie. In deze workshop staan mentale trainingstechnieken uit de sportpsychologie centraal die als doel hebben de concentratie van de docent te verbeteren. U maakt kennis met sportpsychologische technieken die vertaald worden naar de prestatie van een docent. Zaken die aan bod zullen komen zijn bijvoorbeeld: omgaan met afleiders, vermoeidheid en eentonigheid, het optimaliseren van het energieniveau en het behouden van de juiste aandachtsfocus. Ik ontdek graag met u de toepassingen vanuit de sportpsychologie zodat u als docent topprestaties kunt leveren. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Mentale training, doceren, concentratie, aandachtsfocus, sportpsychologie. Literatuur Schuijers, R. (2004). Mentale training in de sport. Maarssen: Elsevier. Cox, R. H. (2007). Sport psychology: concepts and applications. New York, NY: McGraw-Hill, 6e druk. Weinberg, R.S. & Gould, D. (2007). Foundations of sport and exercise psychology. Champaign, Il: Human Kinetics, 4e druk. Andersen, M.B. (2000). Doing sport psychology. Champaign, Il: Human Kinetics.

103

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. V. Hutter Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

104

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

Presenteren op een hoger niveau: finetuning van Powerpoint Geert Huysentruyt Katholieke Hogeschool Brugge Oostende, Departement Gezondheidszorg – ICTO-coach Powerpoint is vandaag de dag de meest evidente keuze voor wie een verhaal moet brengen en daarmee een publiek moet weten te boeien. Maar ondanks de aanwezige mogelijkheden om beeld, zowel stilstaand als bewegend, èn geluid zinvol in een presentatie te integreren, blijven de meeste resultaten steken op een basisniveau met een eerder statisch en tekstueel karakter. In deze workshop willen we u daarom laten kennismaken met enkele technieken om via kleine aanpassingen en via inpassing van audio/video een presentatie krachtiger, interactiever en levendiger te maken. Het betreft onder andere het integreren van foto’s als achtergrond, het inbrengen van videofragmenten en streaming media (type Youtube) en het koppelen van geluidsbestanden aan specifieke dia’s. In de eerste plaats wordt daarbij gebruik gemaakt van de verborgen mogelijkheden van het programma zelf. Maar daarnaast richten we ook onze aandacht op enkele freeware applicaties die de functionaliteit van Powerpoint kunnen uitbreiden. Kortom, een hands-on training die ervoor zal zorgen dat uw toekomstige presentaties op een hoger niveau gebracht zijn! Trefwoorden Powerpoint, presentatie, afbeelding, film, geluid, freeware. Gewenste beginsituatie Computervaardigheid en basiskennis van powerpoint. Internet-links http://office.microsoft.com/nl-nl/powerpoint-help/ http://www.slideshare.net/brhughes/four-steps-for-betterpowerpoint-presentations http://www.slideshare.net/jonesy2008/presentation-skills-version2-0

105

workshop

Correspondentieadres Katholieke Hogeschool Brugge Oostende Departement Gezondheidszorg t.a.v. dhr. G. Huysentruyt, ICTO-coach Xaverianenstraat 10 8200 Brugge-St. Michiels E-mail: [email protected]

106

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

Zorg op maat in de zorg vraagt zorg op maat in de klas. Instrumenten om zorg op maat te bevorderen Andrea Kuckert, Marjan Stomph Hogeschool van Amsterdam, Amsterdam School of Nursing; Freelance bedrijf M.Stomph voor training en advies in zorg en onderwijs. Zorg op maat in de klas en in de zorg vraagt om het managen van diversiteit. Veranderende inzichten en veranderende bevolkingssamenstelling maken dat de bevolking op opleidingen anders is dan 10 of 20 jaar geleden. En zo is ook de populatie van cliënten in de zorg veranderd. Willen studenten goed voorbereid zijn op de diversiteit in de zorg, dan is zorg op maat voor studenten zelf net zo belangrijk . Door het voorleven van zorg in het omgaan met diversiteit kunnen docenten een voorbeeldfunctie vervullen voor toekomstige professionals. 107 In de workshop wordt in vogelvlucht een overzicht gegeven van veranderende inzichten ten aanzien van diversiteit in de samenleving, de zorg en het gezondheidszorgonderwijs in de loop van de tijd, en in de mogelijkheden diversiteit vandaag de dag te managen. Aansluitend wordt geoefend met een aantal instrumenten om te gebruiken in de klas, in een team en in de zorg om inzicht te geven in de vaak eenvoudige mogelijkheden diversiteit aandacht te geven en aanwezige individuele competenties optimaal te gebruiken en andere competenties verder uit te bouwen. Trefwoorden Gelijkheid, diversiteit, zorg op maat. Literatuur Kuckert, A. & Stomph, M. (2011). Diversiteit. Het is normaal verschillend te zijn. ZorgBasic. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Kuckert, A. & Esterhuizen, P. (2010). Diversiteit in de Verpleegkunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Stomph, M., & Kinébanian, A., Een internationale leidraad van de WFOT. Oog voor diversiteit maakt verschil. Ergotherapie, februari 2010, 2633.

workshop

Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam Instituut Verpleegkunde t.a.v. Dr. A. Kuckert Tafelbergweg 51, 1105 BD Amsterdam E-mail: [email protected] M.Stomph MSc , Ergotherapeut, freelance docent, trainer Wielingenstraat 38-2, 1078 KL Amsterdam E-mail: [email protected]

108

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

De mogelijkheden van het hbo binnen het concept ‘Werkplaats’ Cornelis Luiten NHL Hogeschool, Zorg en Welzijn Een ‘werkplaats’ is de naam voor een dynamische samenwerking tussen de belangrijkste partners in een regio. Die partners zijn: Onderwijsinstellingen, Overheden, Ondernemers, Organisaties uit de regio en dat alles binnnen een dynamische Omgeving. Deze workshop is mede gebaseerd op opgedane ervaringen binnen Noord Oost Friesland. Binnen een rollenspel wordt een casus vanuit de regio gepresenteerd en wordt zichtbaar gemaakt wat de mogelijkheden en belemmeringen zijn om tot vruchtbare samenwerking te komen op het gebied van leefbaarheid. De samenwerking kan worden aangeduid als een ‘werkbaar voorbeeld van kenniscreatie’. Uiteraard ligt het accent bij deze workshop op de mogelijkheden en kansen voor het hoger beroepsonderwijs met bijzondere aandacht hierbij voor het domein ‘gezondheidszorg’. Trefwoorden (Gezondheids)zorg binnen de regio, kenniscreatie, dynamische samenwerking, regiopartners, leefbaarheid. Gewenste beginsituatie Bij voorkeur verwelkomen wij docenten, coördinatoren en managers binnen het HGZO die belangstelling hebben voor buitenschoolse projecten waarbij het hbo zich als partner in samenwerking wil opstellen. Literatuur Wiersma, J. & Luiten, C., (2009). Leefbaar platteland...een centrale activiteit. Leeuwarden: NHL Hogeschool, kenniscampus. Svendsen G. & G., (2009). Handbook of Social Capital, the Troika of sociology, political science and economics. Cheltenham: Edward Elgar Publishing. Luiten C., (2008) Informatieboek voor startende zorgondernemers…de poort naar ondernemerschap. Leeuwarden: Stichting Kenniscampus.

109

workshop

Internet-links www.dewerkplaats.eu www.NOFA.nl www.regionaletransitie.nl Correspondentieadres NHL Hogeschool Afd. Zorg en Welzijn t.a.v. dhr. C. Luiten Postbus 1080 8900 CB Leeuwarden E-mail: [email protected]

110

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

Ontwikkeling van excellentie in I-space – Een onconventionele gemeenschap van buitengewone studenten en docenten. Nitie P. Mardjan, Margreet H. Engelhart-Sjouw Saxion Academie Gezondheidszorg, Academie Mens & Maatschappij Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie Space in I-space staat voor de werk- en leerplek, ruimte ervaren, gemeenschap en eenheid. Het didactisch model wijkt af van het gangbare. Deze gemeenschap van studenten en docenten van verschillende disciplines heeft een eigen plek waar men elkaar ontmoet, werkt en leert. Zij kunnen ook gezamenlijk de ruimte nemen om – binnen enkele kaders – te exploreren en te genereren. De gemeenschap bestaat uit de getalenteerde en gemotiveerde top van de Saxion zorg- en welzijn studenten populaties (bachelor), lectoren en buitengewone docenten. De I in I-space staat voor de drie pijlers waarop het excellentieprogramma zich ontwikkelt: innovatie, incubator en individueel. De individuele leden van de gemeenschap hebben een intensief relatienetwerk met relevante derden intern en extern Saxion. Zij onderhouden een krachtige verbinding met de buitenwereld waarbij innovatie éen van de belangrijkste drijfveren is.

I-space is niet gevuld met een programma van werkvormen, het is vooral gebouwd op relaties: tussen studenten, docenten, externen. Door de interdisciplinaire samenwerking met studenten en docenten ontstaat een nieuw perspectief op projecten en onderzoek en goede kansen op kennisontwikkeling op de snijvlakken van beroepsvelden, kenniscentra en opleidingen. Gelieerde partijen in zorg en welzijn die directe betrokkenheid hebben met I-space kunnen met weinig investering interessante opdrachten uitzetten, met hi-potentials werken in hun eigen omgeving (stage, projecten), participant zijn in onderwijs en vooraan staan bij de selectie van nieuwe medewerkers. Meer dan in de traditionele onderwijsomgeving wordt van studenten inspanningsverplichting geëist: presentie is een factor, actieve communicatie is vereist en initiatief is een must. In deze workshop wordt ingegaan op het concept I-space zoals dat momenteel in ontwikkeling wordt gebracht. Na een korte interactieve presentatie worden de deelnemers uitgedaagd om hun zienswijze en ervaringen te delen. Doelstelling van de workshop is deelnemers te

111

workshop

HGZO-congres 2011

inspireren tot het ontwerp van onconventionele onderwijs- en organisatievormen voor de top van hun populaties. Trefwoorden Excelleren, honours, interdisciplinair, society, gemeenschap, lectoraatinitieel. Gewenste beginsituatie Belangstelling voor het inrichten van een excelleeromgeving of honourstraject. Literatuur Eijl, P., Pilot, A. & Wolfensberger, M. (2010). Talent voor morgen. Ontwikkeling van talent in het Hoger Onderwijs. Groningen: Noordhoff Uitgevers. Correspondentieadres: 112

Saxion Academie Gezondheidszorg t.a.v. dhr. N.P. Mardjan Postbus 70.000 7500 KB Enschede E-mail: [email protected] Saxion Academie Mens en Maatschappij t.a.v. mw. M.H. Engelhart-Sjouw Postbus 70.000 7500 KB Enschede E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Wat maakt een flexibele leerroute flexibel? Operationele kenmerken van specifieke trajecten Liesbet Matthys, Judith Kerkhof, Arteveldehogeschool Gent, Dienst Onderwijsontwikkeling en Internationalisering In deze workshop worden een aantal concrete maatregelen en trajecten gepresenteerd die binnen verschillende (gezondheidszorg)opleidingen van de Arteveldehogeschool ingevoerd werden om flexibele leerroutes aan te bieden aan de student. Operationele kenmerken van deze trajecten worden telkens beschreven aan de hand van concrete voorbeelden van aanpassingen op vlak van: organisatie van de onderwijsactiviteiten (tijdstip en/of vorm), studie- en leermateriaal, begeleiding, en wijze van toetsen en examineren. Er wordt ook even ingegaan op het wetgevend kader waarbinnen deze trajecten vorm krijgen (Financieringsdecreet hoger onderwijs Vlaanderen, registratie van studietrajecten voor werkstudenten). Via een interactief uitwisselmoment worden door de deelnemers ervaringen en expertise gedeeld vanuit hun eigen instellingen, op basis van dezelfde indeling van operationele kenmerken. De deelnemers gaan naar huis met concrete voorbeelden, tips en ervaringen uit verschillende instellingen wat betreft het vormgeven van flexibele leerroutes in het hoger onderwijs. Trefwoorden Operationele kenmerken van flexibele leerroutes, maatwerk voor groepen studenten, diversiteit in studentenpopulatie, onderwijsorganisatie. Gewenste beginsituatie Betrokken zijn bij of inzicht hebben in flexibele leerroutes in de eigen onderwijsinstelling/opleiding en dit willen delen met andere opleidingen/instellingen. Literatuur Brandt, W., & Van Petegem, P. (2004). Een draaiboek voor de ontwikkeling van open-leermateriaal. Leuven: Acco.

113

workshop

HGZO-congres 2011

Van Petegem, P. (red.) (2009). Praktijkboek activerend hoger onderwijs. Lannoo Campus. (Hoofdstuk: Studiewijzer). Internet-links Overzicht bacheloropleidingen in de Arteveldehogeschool met trajecten met specifieke aandacht voor studenten die studie, werk en/of gezin combineren (SWITCH-trajecten): http://www.arteveldehs.be/emc.asp?pageId=7006 Overzicht van flexibele studietrajecten binnen de Arteveldehogeschool: http://www.arteveldehs.be/emc.asp?pageId=1838 Criteria studietrajecten voor werkstudenten in de databank hoger onderwijs: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/databank/mededelinge n/2009/werktrajecten2009-2010.htm Correspondentieadres:

114

Arteveldehogeschool Dienst Onderwijsontwikkeling en Internationalisering t.a.v. mw. L. Matthys / mw. J. Kerkhof Hoogpoort 15 9000 Gent België E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

De expert als docent, een sterk onderwijsconcept? Marjolijn de Nijs Academisch Medisch Centrum Amsterdam, afdeling Bij- en nascholing In ziekenhuizen en zorginstellingen zijn veel medewerkers die beschikken over specialistische kennis. Het ligt dan ook voor de hand om hen een rol te laten spelen in het opleiden en bijscholen gezondheidszorgmedewerkers. De ‘expert als docent’ wordt verondersteld in staat te zijn om de vaak complexe problemen en kennis te verhelderen aan de hand van praktische voorbeelden uit de eigen dagelijkse werkpraktijk. Beschikken deze ‘experts’ echter wel over voldoende didactische, communicatieve en sociale vaardigheden om informatie op een aantrekkelijke manier over te dragen, de leerlingen, studenten en medewerkers uit te dagen mee te denken over praktische problemen en hen te begeleiden bij het zoeken naar geschikte oplossingen? In deze workshop onderzoeken we de voor- en nadelen van het inzetten van de ‘expert als docent’. Welke eisen stellen we naast de onontbeerlijke vakexpertise aan de bekwaamheid van de ‘expert als docent’? Hoe houden we het leren leuk voor de ‘expert’ en voor de leerlingen, studenten en medewerkers? Wat kunnen we als scholingsinstituut of -afdeling doen om het rendement van de scholingsinspanningen te optimaliseren? Trefwoorden Docentprofessionalisering, didactiek, werkvormen. Gewenste beginsituatie Iedereen die les geeft aan gezondheidszorgmedewerkers of onderwijs in de zorg organiseert kan mee doen aan deze workshop. Literatuur Bergenhenegouwen, G., Mooijman, E.A.M., & Tillema, E. (2010), Strategisch opleiden en leren in organisaties, Groningen/Houten: Noordhoff, 4e druk.

115

workshop

HGZO-congres 2011

Bijkerk, L. & Heide, W. van der (2006) Het gaat steeds beter. Activerende werkvormen voor de opleidingspraktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Fluit, C.R.M.G., Heineman, M.J., Baane, J.A. de Leede, B.J.A. & Mulder, H. (2008), Professionalisering van opleiders: leren opleiden met en van elkaar. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs, 27(6), 288-295. Internet http://www.leren.nl/cursus/leren_en_studeren/didactiek/ Correspondentieadres Academisch Medisch Centrum Afdeling: AMC Bij- en nascholing t.a.v. mw. M.J.M. de Nijs, MEM Tafelbergweg 51 1105 BD Amsterdam E-mail:[email protected]

116

HGZO-congres 2011

workshop

Opzetten van een cursus medische terminologie; een voorbeeld van maatwerk Ellen te Pas Academisch Medisch Centrum, afdeling Bij- en nascholing ‘Het is goed dat hij zijn pupil voor zich uit laat hollen om zijn tempo te beoordelen en te zien in hoeverre hij het zijne moet verlagen om zich op zijn vermogen af te stemmen.’ (Michel de Montaigne, filosoof 1533-1592) Binnen een leer-/werkomgeving als het AMC krijg je als docent onder andere te maken met twee belangrijke aspecten wanneer je een les/cursus voorbereidt. Je krijgt te maken met volwassenen die een cursus komen volgen en je hebt daarbij ook regelmatig te maken met verschillende kennisniveaus van de cursisten. Impliciet stellen volwassenen andere eisen aan hun leerproces dan schoolkinderen. Zij hebben meestal al leerervaringen opgedaan en hebben een leergeschiedenis opgebouwd. Bovendien is rust en tijd moeilijk te vinden door vaak een hectische werk- en leeromgeving. Het kennisniveau kan wisselen door vooropleiding, maar ook door praktijk ervaring. Bovendien worden door bezuinigingsmaatregelen steeds meer taken, met de daarbij behorende kennis, gekoppeld aan een functie. Dit alles bij elkaar maakt het een uitdaging om voor deze lastige combinatie een passend leerplan op te zetten. In deze workshop nemen we het opzetten een cursus Medische terminologie (die opgezet moet worden voor polikliniek assistentes) als vertrekpunt. De workshop bestaat uit 2 delen. In deel 1 gaan we in op het leren van volwassenen en gaan we kijken naar de voor- en nadelen van verschillende kennisniveaus waarbij gebruik gemaakt wordt van de expertise van elke individuele deelnemer. In deel 2 nemen we een casus en gaan een leerplan opstellen. Het leerplan zal zowel rekening moeten houden met het leren van volwassenen als met verschillende kennisniveaus binnen een cursus. Het doel van deze workshop is bewustwording van de verschillende uitdagingen, in dit geval volwassenen en kennisniveau, die het opleiden binnen een organisatie met zich mee kunnen brengen.

117

workshop

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Maatwerk, leren van volwassenen, verschillende kennisniveaus. Gewenste beginsituatie Iedereen die belangstelling heeft en zich kan identificeren met de cursisten doelgroep. Literatuur: Bransford, J.D., Ann L. Brown, A.L. & Cocking, R.R. (eds). (1999). How People Learn; Brain, Mind, Experience, and School. Washington, D.C: National academy press. Cranton, P. (2000). Planning Instruction for Adult Learners. Toronto: Wall & Emerson, Inc. Lambrechts, F., Martens, H. & Poisquet, J., Generatief leren tussen en in organisaties. http://www.koffie-bubbels.nl/files/artikelen/31.pdf Opgehaald: 20-12-2010 Simons, P.R., Opleidingsonderzoek van opleidingsleerprocessen. http://igitur-archive.library.uu.nl/ivlos/2005-0622-190249/6169.pdf Opgehaald: 20-12-2010 118 Internetlink: www.kennisdelen.eu Correspondentieadres: Academisch Medisch Centrum afdeling: AMC Bij- en Nascholing T.a.v. drs. E. te Pas Lokatie: HvA 3e etage C-18 Tafelbergweg 51 1105 BD Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Onderzoek je onderwijs! Marit Praagman, Jirka Born Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Mills (2007) beschrijft actieonderzoek als een systematisch onderzoek uitgevoerd door docentonderzoekers of andere belanghebbenden in het onderwijs, met als doel informatie te vergaren over hoe de onderwijsinstelling opereert, hoe er lesgegeven wordt of hoe goed de studenten leren. Deze informatie wordt gebruikt om inzicht te verkrijgen, te reflecteren en positieve veranderingen binnen het onderwijs mogelijk te maken. In deze workshop kunt u inspiratie opdoen over hoe u door middel van actieonderzoek uw eigen onderwijs kunt verbeteren. In het eerste deel van deze workshop krijgt u de gelegenheid met collega-docenten interessante ideeën uit te wisselen over aspecten binnen uw onderwijs om te onderzoeken en verbeteren. In het tweede deel van de workshop gaat u aan de slag met een onderzoekplan om een idee daadwerkelijk tot uitvoer te kunnen brengen. De workshop wordt afgesloten met een discussie over de rol van docent als onderzoeker en de randvoorwaarden voor het doen van actieonderzoek. Trefwoorden Actieonderzoek in het onderwijs, docentonderzoeker. Gewenste beginsituatie Een ieder die graag eens met een onderzoekende blik naar zijn/haar eigen onderwijs wil kijken. Literatuur Mills, G. E. (2007). Action research. A guide for the teacher researcher (third edition). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson/Merrill/Prentice Hall.

119

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. dr. M. Praagman / mw. drs. J.R. Born Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

120

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

Mediagebruik anno nu Heleen Scholten, Susan Voogd Hogeschool van Amsterdam, Voeding & Diëtetiek; Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ In rap tempo zorgen ICT-innovaties voor mogelijkheden op het gebied van mediagebruik in het onderwijs. Schoolbord met krijtjes, overheadprojectors, VHS-banden en diasorteerders beginnen uit de mode te raken. PowerPoint presentaties, (digitale) whiteboards, elektronische leeromgevingen en mails kunnen al niet meer wegge-dacht worden uit het onderwijs. En ieder jaar groeit het aantal moge-lijkheden op het gebied van mediagebruik. Veel innovatiewensen voor het eigen onderwijs ontstaan pas nadat ervaring is opgedaan met een succesvolle voorbeeldtoepassing. Het doel van deze workshop is dat u vanuit getoonde voorbeelden en inbreng die we u op innovatieve wijze laten delen geïnspireerd blijft om uw onderwijs up-to-date te houden met de mediamogelijkheden van deze tijd. De deelnemers hebben de mogelijkheid een community of practice ten behoeve van innovatief mediagebruik te gaan vormen. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden ICT-tools, mediagebruik, onderwijs. Gewenste beginsituatie Interesse om nieuwe vormen van ICT in het onderwijs uit te proberen is gewenst (ervaring hiermee is niet noodzakelijk). Literatuur Er zijn tal van interessante websites, die in de workshop aandacht kunnen krijgen. De start van kennisdeling omtrent het mediagebruik in het hbo onderwijs, is nu te vinden op www.onderwijsvannu.webklik.nl. Maar ook webklik is een medium dat nu eens geproefd wordt en mogelijk wordt de kennisdeling vervolgens voortgezet op weer een ander uit te proberen media-aanbieder.

121

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. S.R. Voogd Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

122

HGZO-congres 2011

HGZO-congres 2011

workshop

Werken aan professioneel gedrag via Waardenweb.nl een interactief onderwijsinstrument voor de student van nu

Bernadette Snijders Blok, Sanne van Roosmalen Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam, Afdeling huisartsgeneeskunde Het ontwikkelen van professioneel gedrag is een belangrijk thema binnen elke gezondheidszorgopleiding. Vanaf januari 2011 is hiervoor een aantrekkelijk vormgegeven, webgebaseerd en vrij toegankelijk (!) onderwijsinstrument beschikbaar: Waardenweb.nl. Het is een blended learning programma dat studenten uitnodigt om stil te staan bij vragen als: - hoe ga je in je werk met tijdsdruk om? - hoe gedreven is een goede verloskundige/verpleegkundige/fysiotherapeut etc. ? - hoe ga je om met patiënten/cliënten die er heel andere waarden dan jijzelf op nahouden? Studenten worden via beeldende, interactieve opdrachten gestimuleerd om op hun professionele gedrag te reflecteren. Zo worden hun persoonlijke opvattingen zichtbaar. In een besloten omgeving (de black-box opdracht) verkent de student in eigen tijd en ruimte het betreffende thema in moreel opzicht; de portfolio-opdrachten leveren concrete output op voor onderwijsbijeenkomsten. Een greep uit de 17 thema’s die zijn uitgewerkt: culturele diversiteit, mondigheid, vergankelijkheid, kwaliteit van leven. Op dit moment richt de website zich op artsen, maar u zult zien dat de meeste thema’s en opdrachten ook voor uw opleiding bruikbaar zijn. In deze workshop gaat u zelf aan de slag met een aantal, ook voor u als docent relevante, thema’s van Waardenweb.nl. Zo krijgt u zicht op hoe studenten dit instrument zullen ervaren. In het tweede deel zoomen we in op uw rol als begeleidend docent en maakt u kennis met de onderwijshandleidingen die hiervoor ontwikkeld zijn. Ter afsluiting staan we stil bij hoe u Waardenweb.nl binnen uw lessen/opleiding (op maat) in kunt zetten.

123

workshop

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Professioneel gedrag; medische communicatie; morele reflectie; interactief; blended learning; open access; ook Engelstalige versie beschikbaar. Gewenste beginsituatie Deze workshop is geschikt voor medewerkers van alle (para-)medische opleidingen. Internet-links www.waardenweb.nl www.moralmap.com Correspondentieadres Academisch Medisch Centrum Afdeling huisartsgeneeskunde t.a.v. Dr. M.C.B. van Zwieten Meibergdreef 15 1105 AZ Amsterdam

124

E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Motivational Interviewing. Een persoonsgerichte en directieve gespreksstijl voor een studieloopbaangesprek Femke Spikmans Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Instituut Paramedische Studies Voeding & Diëtetiek Motivational Interviewing ofwel Motiverende gespreksvoering is een training voor studieloopbaanbegeleiders gericht op bewustwording van studiekeuzes en gedragsverandering bij de student. Het Coachen en begeleiden van de student staat centraal. Gedrag wordt geëxploreerd, ambivalentie opgelost. Motivational Interviewing is een directieve, persoongerichte gespreksstijl, waarbij weerstand wordt voorkomen. Motivational Interviewing wordt veel toegepast binnen de gezondheidszorg, met name bij gedragsverandering om gezond te blijven/ gezonder te worden. Medewerkers van IPS zien veel overeenkomsten tussen gedrag en gedragsverandering bij cliënten en bij studenten. Op basis van ervaringen van slb’ers binnen het Instituut voor Paramedische Studies is de training MI ontwikkeld voor slb’ers. Het afgelopen jaar hebben trainers van VDO Opleiding en advies diverse trainingen en workshops verzorgd o.a een workshop tijdens het slb-congres van de HAN, een workshop bij Van Hal Larenstijn en diverse 3-daagse trainingen voor het Instituut Verpleegkundige Studies & IPS. Slb’ers zijn positief over de workshops en training. Ze hebben handvatten gekregen/ ontwikkeld bij het coachen en begeleiden van studenten. Vooral over het toepassen van MI in individuele gesprekken is men enthousiast. Enkele uitspraken: ‘de praktische toepasbaarheid spreekt me aan’; ‘sterke opzet; ‘zeer prettige en nuttige cursus’; ‘je krijgt handvatten voor het vinden van aansluiting bij de student en zijn/haar beginsituatie’; ‘je oefent in allerlei variaties met (directieve) gesprekstechnieken om de innerlijke motivatie van de student tot uitgangspunt van de begeleiding te krijgen’. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden.

125

workshop

HGZO-congres 2011

Trefwoorden Motivational Interviewing, motiverende gespreksvoering, motivatie, gedragsverandering, coachen, begeleiden. Internet-links http://www1.han.nl/thema/slb/content/Workshops.xml?inno_gen=gen _id_59#gen_id_249 http://www.han.nl/kc/vdo/opleidingen/7576/ Correspondentieadres Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Instituut Paramedische Studies Voeding & Dietetiek t.a.v. mw. drs. F.J.M. Spikmans Postbus 6960 6503 GL Nijmegen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

126

HGZO-congres 2011

workshop

ICT-innovaties in de zorg in het onderwijs, hoe bewust ben ik hiermee bezig? Gertie Jonker, Inge Strijker Hogeschool Windesheim Zwolle, School of Health Care; Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie We kunnen er niet omheen: ICT-innovaties in het onderwijs en ICTinnovaties in de zorg. Innovaties in het onderwijs kunnen helpen om te gaan met diversiteit in de studentenpopulatie, kunnen helpen uw onderwijs aantrekkelijker te maken, beter aan te laten sluiten bij de leefwereld van de studenten. ICT in de zorg is steeds belangrijker om de zorg kwalitatief hoogwaardig, efficiënt en effectief te kunnen blijven organiseren. Denk hierbij onder andere aan een elektronisch patiëntendossier, zorg op afstand, domotica en het gebruik van internet. Kortom, het verbeteren van de zorg met behulp van ICT-innovaties. Hoe bewust volgt u ICT-innovaties in het onderwijs? Welke ICT zet u in om uw studenten gemotiveerd te krijgen. Welk belang hecht u aan de genoemde vernieuwingen in de zorg? Hoe ziet u uw rol als docent hierin? Deze workshop helpt u om zicht te krijgen op uw eigen ICTbewustzijn, enerzijds op het gebied van ICT in het onderwijs en anderzijds op het gebied van ICT-innovaties in de zorg. Daarnaast formuleert u actiepunten ter verbetering van uw onderwijs met ICT en om ICT-innovaties in de zorg te integreren in het curriculum. Trefwoorden Diversiteit, onderwijs, ICT, curriculum, curriculumontwikkeling, zorg, leermiddelen. Gewenste beginsituatie Geen specifieke ICT deskundigheid nodig. Interesse voor innovaties in het onderwijs. Literatuur Riet, P. van ‘t (2008). ICT-bewustzijn als succesfactor in onderwijsinnovatie. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Goossen, W.T.F. (2009). Hoe maak je een EPD en wie heeft er wat aan. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Hettinga, M. (2009). Telezorg: van Buzz naar Business? Zwolle: Hogeschool Windesheim.

127

workshop

HGZO-congres 2011

Internet-links www.licto.nl www.tpck.org http://www.windesheim.nl/portal/page?_pageid=559,2149327&_dad= portal&_schema=PORTAL Correspondentieadres Hogeschool Windesheim Zwolle Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie t.a.v. mw. drs. I.A. Strijker Kamer B0.59 Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail: [email protected]

128

HGZO-congres 2011

workshop

Ik denk dus ik ben… hbo-student?! Michel Terbraak Hogeschool van Amsterdam, Opleiding Fysiotherapie; Handicap International France, technical department ‘Kritisch denken is actief en competent toepassen van algemene denkprincipes en procedures die de waarheid en nauwkeurigheid in het oordelen zoveel mogelijk bevorderen.’ (Berg, van Gelder, & Patterson, 2009). Deze kwaliteiten maken deel uit van de generieke hbocompetenties (Info Rijksoverheid, 2006). In schriftelijke rapportages en betogen, merken we als docent echter steeds vaker dat het de studenten ontbreekt aan structuur en een goed beargumenteerde onderbouwing van conclusies terwijl we dit op hbo-niveau wel van hen verwachten. Kunnen we dit wel verwachten? Hoe zouden we dit kunnen aanleren? Welke middelen zijn hiervoor beschikbaar? Hoe kan dit worden toegepast binnen je eigen vakgebied? In deze workshop zullen we actief aan de slag gaan met deze vragen en de mogelijke antwoorden. Trefwoorden Kritisch denken, hbo-competenties, rationale, argument mapping. Literatuur Abrami, P. C., Bernard, R. M., Borokhovski, E., Wade, A., Surkes, M. A., Tanim, R., et al. (2008). Instructional interventions affecting critical thinking skills and dispositions: a stage 1 meta-analysis. Review of educational reserach, 78(4), 1102 -1134. Berg, T., Gelder, T. van & Patterson, F. T. (2009). Kritisch denken. Amsterdam: Pearson. Info Rijksoverheid. (2006, januari 9). Opgeroepen op april 27, 2010, van Website Rijksoverheid: http://www.rijksoverheid.nl/documentenen-publicaties/rapporten/2006/01/09/prikkelen-presterenprofileren.html Pithers, R., & Soden, R. (2000). Critical thinking in education: a review. Educational research, 237-249. Simpson, E., & Courtney, M. (2002). Critical thinking in nursing education: literature review. International journal of nursing practise, 89-98. Dam, G. ten, & Volman, M. (2004). Critical thinking as a citizenship competence: teaching strategies. Learning and instruction, 359-379.

129

workshop

HGZO-congres 2011

Wheeler, L. A., & Collins, S. K. (2003). The influence of concept mapping on critical thinking in baccalaureate nursing students. Journal of professional nursing, 339-346. Kirschner, P. A., S. J. Buckingham Shum, and C. S. Carr, eds. (2003). Visualizing Argumentation: Software Tools for Collaborative and Educational Sensemaking. New York: Springer Harrell, M. (2008). No Computer Program Required: Even Pencil-andPaper Argument Mapping Improves Critical Thinking Skills. Teaching Philosophy, 31: 351-374. Harrell, M. (2007) Using Argument Diagramming Software to Teach Critical Thinking Skills. Proceedings of the 5th International Conference on Education and Information Systems, Technologies and Applications. Internet-links www.criticalthinking.org www.kritischdenken.nl Correspondentieadres 130

Hogeschool van Amsterdam ASHP fysiotherapie t.a.v. dhr. M.S. Terbraak Tafelbergweg 51 1105 BD Amsterdam ZO E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

De inzet van Second Life bij het leveren van ‘Maatwerk’ in het onderwijs Wim Trooster Hogeschool Windesheim Zwolle, Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie SURF Utrecht, Virtuality (Special Interest Group Serious Gaming, Virtuele Werelden & Simulaties) Hogeschool WIndesheim Zwolle staat voor de uitdaging in Flevoland een geheel nieuwe hogeschool in te richten (Hogeschool Windesheim Flevoland). De studentenpopulatie in Flevoland is heel divers. Naast de studenten die na hun middelbare school direct doorstromen naar het hbo wordt ook een grote instroom vanuit het mbo verwacht. Er is niet alleen diversiteit wat betreft niveau en leeftijd. Ook is er een grote diversiteit qua sociaal-culturele achtergrond. De bedoeling is met ‘state of the art ICT’ op deze diversiteit in te spelen. In dat kader zullen ook virtuele werelden en serious games worden ingezet. Deze middelen worden in het keuzemenu voor het onderwijs van Hogeschool WIndesheim Flevoland opgenomen. In deze workshop wordt verteld over de plannen met de virtuele wereld Second Life. Daarbij zal ook gedemonstreerd worden wat ervan al gerealiseerd is in Second Life, ten tijde van het congres. Ten slotte mogen de deelnemers aan de workshop zelf ook in Second Life aan de slag met een leermiddel dat binnen SL ontwikkeld is: 3DTriviant. Deze game is uitermate inspirerend en verrassend! Zo kan men zelf ook de voordelen van SL ervaren. Trefwoorden Maatwerk, diversiteit, onderwijs, ICT, virtuele Wereld, Second Life, leermiddelen. Gewenste beginsituatie Van deelnemers wordt verwacht dat ze: -ervaring hebben met (ontwikkelen van) Onderwijs. -de PC voor standaard-werkzaamheden kunnen gebruiken (Word, Outlook etc).

131

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur Trooster, W.J. (2010). Het gebruik van Second Life in het onderwijs. Onderzoeksverslag Lectoraat ICT en Onderwijsinnovatie, Hogeschool Windesheim. Trooster, W.J. (2010). Het gebruik van Virtuele Werelden in het Onderwijs: Stand van Zaken & Trends. Verslag van een congresbezoek oktober 2009. Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie, Hogeschool Windesheim. Internet-links Het Secondlife-eiland van Windesheim is te benaderen via de volgende link http://slurl.com/secondlife/Windesheim%20Zwolle/129/97/22) Bovenstaande literatuur is te downloaden via de volgende links 1. http://www.licto.nl/index.php?pageID=51 en 2. http://www.licto.nl/index.php?pageID=41). Een blog van Studenten Windesheim die de mogelijkheden van SL voor hun onderwijs onderzoeken: http://lgs-second-life.blogspot.com /search?q=. 132

Correspondentieadres Hogeschool Windesheim Zwolle Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie t.a.v. dr. W.J. Trooster Kamer B0.59 Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Training 3-Stappenmethode Reflective Practice: (leren) reflecteren vóór, tijdens en na de actie ‘on the job’. Freda Vasse, Marcel Bruist VU medisch centrum, Praktijkopleiding verpleegkunde In het VU medisch centrum zijn twee verpleegkundig teams ‘on the job’ getraind aan de hand van de 3-Stappenmethode Reflective Practice voor het (door)ontwikkelen van begeleidingsvaardigheden in 3 stappen: (leren) reflecteren vóór, tijdens en na de actie aan de hand van metacognitieve vaardigheden*. De training biedt de deelnemers gelegenheid om kennis te maken met de 3- Stappenmethode als tool en te oefenen om studenten op een meer gestructureerde en effectieve wijze te begeleiden. Naast de 3-Stappenmethode wordt theorie aangeboden over ‘informatieverwerking’, ‘metacognitieve/regulatieve vaardigheden’, communicatievaardigheden, cognitieve feedback, didactische vaardigheden en ‘leerlingkenmerken’ (Merriënboer & Kirschner, 2007; Verloop & Lowijck, 2003; Argyris & Schön, 1996). Er is sprake van adaptief onderwijs, de praktijkervaring van de deelnemers is leidend, de theorie ‘just-in-time’. Maatwerk kan geleverd worden door aansluiting te zoeken bij het ontwikkelingsniveau en de kwesties die er toe doen (aangereikt door de deelnemers). Er kan gekozen worden voor verschillende werkvormen; deze is afhankelijk van de praktijkervaring, de behoefte van de deelnemers en de bekendheid met de tool. Het kan gaan om een rollenspel, casuïstiek uit de ervaren praktijk in de rol van (vaste)werkbegeleider of een andere werkvorm. Het vermogen tot improviseren en flexibiliteit van de trainer zijn een voorwaarde om maatwerk te kunnen leveren, zodat de training voor de deelnemers betekenisvol is voor de eigen praktijk. Tijdens de workshop op het HGZO-congres wil ik de deelnemers deelgenoot maken van de opgedane ervaring met de 3-Stappenmethode Reflective Practice. Ervaar hoe het is om aan de hand van deze tool studenten (leerlingen/ stagiaires) te begeleiden. Werkvorm: flexibel en afhankelijk van de wensen van de deelnemers. Voorbeeld werkvorm: rollenspel, casuïstiek of een gebeurtenis uit de praktijk.

133

workshop

HGZO-congres 2011

* categorieën van metacognitieve vaardigheden zijn: oriënteren, plannen, proces bewaken, toetsen, diagnosticeren, bijsturen, evalueren en reflecteren (Verloop & Lowijck, 2003). Trefwoorden Begeleidingsvaardigheden, reflective practice, 3-Stappenmethode, professionalisering, metacognitieve vaardigheden. Gewenste beginsituatie Enige ervaring in het begeleiden van studenten (leerlingen/ stagiaires) is gewenst. Literatuur Argyris, C. & Schön, D. (1996). Organizational Learning II: theory, method, and Practice. Reading, MA: Addison-Wesley. Merriënboer, J. G. & Kirschner, P. A. (2007). Ten Steps to Complex Learning. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Verloop, N. & Lowijck, J. (2003). Onderwijskunde. Groningen/ Houten: Wolters-Noordhoff. 134 Correspondentieadres VU medisch centrum Praktijkopleiding verpleegkunde t.a.v. mw. F.M.D. Vasse Postbus 7057, PK 6X 177 1007 MB Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Nooit meer POPP Alex de Veld, Eric Entken Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Opleiding Ergotherapie (HAN); Hogeschool Rotterdam, Verloskunde Academie Rotterdam (HR) In ‘Nooit meer POP’ (nooit meer Persoonlijke Ontwikkeling Pressen, HGZO 2010) hebben wij getracht het werk van de slb-er wat meer te funderen. Onderzoek gaf onder meer te zien dat de dialoog tussen slber en student nog wel wat te wensen over laat. Onderzoeken van Meijers, Luken en Stoas Hogeschool leverden echter ook positieve inzichten om met nieuw elan te blijven werken aan meer maatwerk in de begeleidings -relatie in hbo en mbo. In ‘Nooit meer POPP’: ‘nooit meer (instrumenten als) POP Pressen’ HGZO 2011) proberen we verder gevolg te geven aan deze inzet. Binnen een SLB programma worden diverse instrumenten ingezet. Een instrument als POP levert meer dan eens weerstand op bij studenten (het wordt ervaren als een administratieve verplichting en er wordt vaak nauwelijks een link gezien met persoonlijke en professionele ontwikkeling (Admiraal 2009). Bij onderzoek naar het gebruik van reflectie-instrumenten wordt met enige regelmaat de kwalificatie ‘reflectiedwang’ in de mond genomen als het gaat om het effect dat uiteindelijk bereikt wordt (Meijers 2008). De behoefte van studenten ligt tijdens de slb in persoonlijke contact waarin de SLB-er persoonlijke belangstelling heeft, zich inleeft en een band opbouwt (Admiraal, 2009). Om effectieve resultaten tijdens de SLB te behalen is het bieden van maatwerk noodzakelijk. De vraag is op welke wijze de dialoog vorm te geven is met de huidige generatie studenten (screenagers), en welke slb-instrumenten daarbij effectief toepasbaar kunnen zijn. En vooral hoe deze de student en slber dan kunnen uitdagen ... In deze workshop zullen ‘hoofd, hart en handen’ geprikkeld worden in: − het kort stilstaan bij een analyse van SLB succeservaringen en verbeterbehoeftes − uitwisseling en oefening in dialoog − een uitwisseling over een bijbehorend verleidelijk instrumentarium (‘slb – cools’)

135

workshop

HGZO-congres 2011

Wij zullen hierin initiatieven nemen. En we vragen u…: ‘Wat kunt u ons laten zien op dit gebied’? Voel u uitgenodigd om uw kunsten en uw instrumentarium tijdens deze workshop toe te lichten. Trefwoorden Slb, dialoog, screenagers, slb–toolkit. Literatuur Meijers, F., e.a. (2008). Praten of (b)laten? Over de behoefte aan dialoog in het onderwijs. Den Haag: Haagse Hogeschool, lectoraat pedagogiek van de beroepsvorming. Luken, T., (2009). Het dwaalspoor van de goede keuze: Naar een effectiever model voor (studie)loopbaanbegeleiding. Oratie Lectoraat Career Development, Fontys Hogeschool. Internetlinks http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=5866 (Admiraal 2009) 136

Correspondentieadres Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding Ergotherapie t.a.v. dhr. A. de Veld Postbus 6960 6503 GL Nijmegen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Het ontwerpen van competentiegericht onderwijs met behulp van het Vier componenten instructieontwerpmodel (het 4C-IDmodel) Marijke Veurink- Boere, Martijn van de Fliert, Mary HerboldtSoudant Erasmus MC Zorgacademie Rotterdam; Vrije Universiteit, Amsterdam, EXPOSZ De Erasmus MC Zorgacademie te Rotterdam verzorgt een aantal inservice-opleidingen die o.a. opleiden tot Operatieassistent, Anesthesiemedewerker, Radiodiagnostisch laborant en Radiotherapeutisch laborant. Drie jaar geleden is gestart met de een herziening van de curricula van deze opleidingen. Het nieuwe onderwijs moest competentiegericht worden, gebaseerd op kenmerkende beroepssituaties en een duidelijke samenhang vertonen tussen theorie en praktijk. Een didactisch model dat tegemoet komt aan deze eisen is het 4C-IDmodel, ontworpen door Jeroen van Merrienboer. Het nieuwe onderwijs is dan ook met behulp van dit model vormgegeven. In de workshop wordt geoefend met het toepassen van dit model op een kenmerkende beroepssituatie uit de eigen beroepspraktijk. Trefwoorden Competentiegericht opleiden, 4C-IDmodel, kenmerkende beroepssituaties, praktijkgericht opleiden, leren van complexe vaardigheden Gewenste beginsituatie Voor deze workshop is geen bepaalde voorkennis vereist Literatuur Merrienboer,J.J.G. van, Kester, L. (2008) Whole task models in education. In Spector J.M., Merill, M.D., Merrienboer, J.J.G. van, Driscoll, M.P. (ed). Handbook of research on educational Communications and Technologies, (441-456). New York: Routledge, Taylor & Francis Group. Merrienboer, J.J.G. van, Kirschner, A. (2007) Ten steps to complex learning.New Jersey: Erlbaum, Taylor & Francis Group. Jansen, J.C.G.M., Jansen-Noordman, A.M.B.( 2006). Innovatief onderwijs ontwerpen. Groningen: Noordhoff Uitgevers BV.

137

workshop

HGZO-congres 2011

Hoogveld, B., & Jansen, H. (Eds.) (2007). Opleiden voor de toekomst: Werken met het 4C-ID model in de praktijk. Heerlen: Open Universiteit Nederland. Internet-links www.tensteps.info Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. M.Herboldt-Soudant Van der Boechorststraat 9 1081BT Amsterdam E-mail: [email protected]

138

Erasmus MC t.a.v. mw. M.Veurink-Boere/ dhr. M.van de Fliert Postbus 2040 3000CA Rotterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Nothing is obvious: Interculturele communicatie en haar beperkingen Paul Vleugels, Henk Willemsen Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Teaching Hospital Amsterdam, Hogeschool Utrecht Faculteit Gezondheidszorg; Handicap International France Maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op de interactie tussen docent en de student met een andere culturele achtergrond. Culturele waarden en normen kunnen makkelijk tot onduidelijkheid leiden en het helder uitspreken van ieders ideeën en verwachtingen is derhalve van groot belang. Met de toenemende internationalisatie is het noodzakenlijk om onze kennis en begrip van interculturele communicatie, te vergroten en buitenlandse studenten daardoor beter te kunnen ontvangen en begeleiden. Interculureel vaardig communiceren als basis competenties voor de hbo-docent. Door een activerende werkvorm wordt de deelnemer van de workshop gestimuleerd om na te denken over en zich bewust te worden van zijn eigen, Nederlandse, normen en waarden in het doceren. Henk Willemsen neemt, aan de hand van de culturele dimensies van Hofstede en diens drie- stappen-methode het communiceren met en doceren aan internationale studenten onder de loep. Na een kort overzicht van bevindingen uit de litteratuur volgt de introductie van een praktische leidraad ten aanzien van interculturele communicatie met internationale studenten. Paul Vleugels geeft een nuancerende en confronterende blik op de veranderende inzichten ten aanzien van diversiteit in de zorg en haar onderwijs en plaats enkele kritische kanttekeningen. Diversiteit dus iedereen gelijk? Discriminatie, vooronderstellingen en vooroordelen in de zorg en haar onderwijs. Trefwoorden Interculturele communicatie, internationale studenten, (on)gelijkheid, diversiteit en discriminatie. Gewenste beginsituatie: Iedereen is welkom, een open blik.

139

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur: Kuckert, A. & Esterhuizen, P. (2010). Diversiteit in de Verpleegkunde: Basiswerken Verpleging en Verzorging. Houten: Bohn, Stafleu en van Loghum. Kooijman, A. & Vleugels, P.M.J. (2008). Op zoek naar evenwicht: morele vragen voor artsen en verpleegkundigen. Dwingeloo: Kavanah. Caroll, J., & Ryan, J. (2005). Teaching international students. Oxon: Routeledge. Hoffman, E. (2002). Interculturele gespreksvoering. Houten / Diemen: Bohn Stafleu van Loghum. Hofstede, G. (2002). Allemaal andersdenkenden. Amsterdam : Business Contact. Hofstede, G. (2001). Culture's consequences. Thousands Oaks: Sage. Correspondentieadres: Paul Vleugels Emmastraat 150 1814DT Alkmaar

140

E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

To share or not to share … Geert Huysentruyt Katholieke Hogeschool Brugge Oostende, Departement Gezondheidszorg Alhoewel iedereen toch op privacy gesteld is, gooien we ontzettend veel gevoelige informatie op sociale netwerksites zoals Facebook, Twitter, Hyves, MySpaces … De verborgen kracht achter het succes van dergelijke en vergelijkbare sites is natuurlijk de mogelijkheid om informatie, in welke vorm dan ook, te delen en beschikbaar te stellen voor anderen. In deze workshop willen we dit fenomeen bekijken vanuit een educatieve context en in een productief voordeel ombuigen. Via een hands-on benadering laten we u enkele mogelijkheden zien om presentaties, documenten en mappen, kalenders, bureaubladen, computers, enquêtes, bookmarks, enz. te delen met studenten en/of collega’s. Delen krijgt in deze workshop absoluut een andere invulling: het draagt nu éénmaal ongekende mogelijkheden in zich en voordat je het weet, ben je een shareaholic! Deze workshop is met andere woorden een aanrader voor wie vaak op de informatiesnelweg moet samenwerken! Trefwoorden Delen, online samenwerking. Gewenste beginsituatie Computervaardigheid. Correspondentieadres Katholieke Hogeschool Brugge Oostende Departement Gezondheidszorg t.a.v. dhr. G. Huysentruyt, ICTO-coach Xaverianenstraat 10 8200 Brugge-St. Michiels E-mail: [email protected]

141

workshop

HGZO-congres 2011

Ervaringen met maatwerk-werkend lerentrajecten in een paramedische zorgopleiding Netty Winters, Ingrid van Duijvenbode Hogeschool van Amsterdam, Opleiding tot Oefentherapeut Mensendieck

142

Op dit moment hebben wij voor de doelgroep ouderen twee routes ontwikkelt om het bachelor diploma Oefentherapeut te behalen op een wijze die aansluit bij eerder verworven competenties. Deze competenties kunnen aangetoond zijn in een EVC-procedure of door diplomawaardering door examencommissie. Beide routes gaan uit van competentiegericht onderwijs. Met deze trajecten hebben wij nu drie en vier jaar ervaring opgedaan. In deze workshop willen wij onze ervaringen delen en in dialoog gaan met de deelnemers. Ook willen we enkele van onze dilemma’s bespreken. Dit willen doen aan de hand van de methodiek van de evolving case. Trefwoorden Vraaggestuurd leren, leven lang leren, maatwerk-werkend leren, duurzaam beoordelen, zelfsturend leren. Gewenste beginsituatie Interesse in deze doelgroep. Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam Opleiding tot Oefentherapeut Mensendieck t.a.v. mw. drs. T.A. Winters-Prins / mw. drs. I.C.D. van Duijvenbode Postbus 2557 1000 CN Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail:[email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Geschikt of ongeschikt? Beslissen op basis van een kwalitatief goed competentiegericht toetshuis Pieter Wouda, Inge Speth-Lemmens Hogeschool Zuyd Heerlen, Opleiding Ergotherapie Is de student competent voor het beroep? Dit is de uitspraak die binnen competentiegericht onderwijs uiteindelijk gedaan moet worden over een student. Omdat competenties complex zijn en meerdere dimensies hebben kan aan zo’n uitspraak niet één specifieke toetsvorm ten grondslag liggen, maar een variatie aan toetsvormen, die elk op het goede moment ingezet moeten worden om een beeld te geven van een competentie, een aspect van een competentie of die juist inzoomen op onderliggende kennis, vaardigheid of professioneel gedrag. Het geheel van deze toetsing geeft de student en de opleiding een beeld, waarop de waardering plaats dient te vinden die leidt tot verdere voortgang in de studie. Hierbij heeft elke toets zijn eigen waarde, zal zo goed mogelijk voldoen aan heldere kwaliteitscriteria, maar elke afzonderlijke toets heeft ook zijn gebreken. Kwaliteitscriteria moeten daarom niet alleen gezien worden in het licht van de afzonderlijke toetsen, maar ook in het licht van de gehele toetsconstructie: het toetshuis. Om een valide uitspraak over de competenties van een student te doen, is de kwaliteit van het totale toetshuis van belang. Passend bij de wijze van toetsing op de opleiding ergotherapie en de kaders die vanuit de Hogeschool Zuyd worden geadviseerd is bij het opstellen van het toetsbeleid gebruik gemaakt van de twaalf kwaliteitscriteria van Baartman (diverse publicaties vanaf 2005, proefschrift 2008), oorspronkelijk ontwikkeld voor het MBO, waarmee een Competentie Assessment Programma geëvalueerd kan worden. Ook wij maken bij het toetsen gebruik van een zogenaamde methoden mix (bij ons een grote diversiteit aan toetsvormen). Elke toetsvorm voldoet afzonderlijk aan gestelde kwaliteitscriteria, maar afhankelijk van de toetsvorm komt het ene criterium sterker naar voren dan het andere. Elke toetsvorm heeft dan ook zijn eigen volgorde in kwaliteiten en hierdoor zijn eigen kracht. De toetscommissie bewaakt aan de hand van de criteria de kwaliteit van het gehele toetsprogramma (CAP), zodat er een programma van complementaire toetsen is, dat uiteindelijk een uitspraak doet over de competenties van een student.

143

workshop

HGZO-congres 2011

Bij het evalueren van de verschillende toetsvormen met het gehele docententeam bleken de kwaliteitscriteria van Baartman ook zeer goed bruikbaar om gezamenlijk heldere uitspraken te doen over een toets, het belang ervan en de kwaliteit aan te scherpen. Onze ervaringen willen we in een workshop graag delen met anderen. Na een korte toelichting verwachten we van de deelnemers dat ze zelf aan de slag gaan met de twaalf criteria, om enige ervaring op te doen in de toepassing er van op het eigen toetshuis en zich een mening vormen over de bruikbaarheid in de eigen situatie. Trefwoorden Toetshuis, Competentie Assessment Programma, kwaliteitscriteria Gewenste beginsituatie Geïnteresseerd in kwaliteit van toetsing in competentiegericht onderwijs. Gevraagd wordt een actieve bijdrage, waarbij eigen toetsen of het eigen toetshuis als voorbeeld genomen kunnen worden. 144

Literatuur Baartman, L.K.J. (2008). 'Assessing the assessment' Development and use of quality criteria for Competence Assessment Programmes. Proefschrift Universiteit Utrecht. Baartman, K.J., Bastiaens, T.J., Kirschner, P.A., Vleuten, C.P.M. van der (2006) The wheel of competency assessment: presenting quality criteria for competency assessment programs. In Studies in Educational Evaluation (32) 153–170. Correspondentieadres Hogeschool Zuyd Opleiding Ergotherapie t.a.v. dhr. P. Wouda / mw I. Speth-Lemmens Postbus 550 6400AN Heerlen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2011

workshop

Kwaliteit van leven. Diverse perspectieven op het begrip kwaliteit van leven in de gezondheidszorg Eveline Wouters, Nelleke Canters Fontys Hogesholen, Paramedisch Kwaliteit van leven is een belangrijk begrip in de gezondheidszorg. Het bereiken en handhaven van een zo goed mogelijke kwaliteit van leven wordt beschouwd als het hoofddoel van de zorg. Kwaliteit van leven is voornamelijk een persoonlijke aangelegenheid: niemand kan voor een ander zijn of haar kwaliteit van leven vaststellen. Maar tegelijkertijd roept de kwaliteit van leven van de ene mens ook vraagstukken op bij anderen, bijvoorbeeld vragen rondom levensbeëindiging of rondom ethische kwesties bij het doen van wetenschappelijk onderzoek. In ‘kwaliteit van leven’, wordt kwaliteit van leven beschouwd vanuit diverse perspectieven: de medisch-psychologische, filosofische, wetenschappelijke, juridische en sociale gezichtspunten worden geschetst die van belang zijn om in concrete (gezondheidszorg)situaties, weloverwogen beslissingen te kunnen nemen. Diverse auteurs leverden hun bijdrage aan dit boek, dat rijk geïllustreerd is met praktijkvoorbeelden. ‘Kwaliteit van leven’ is bedoeld voor studenten en professionals die zich beroepshalve bekommeren om kwaliteit van leven in de gezondheidszorg. . De thematiek van het boek laat zal het meest aanspreken in in periodes waarin praktijk(stages) aan de orde zijn. Ook bij toegepast wetenschappelijk onderzoek treden dilemma’s op rondom kwaliteit van leven, die in het boek uitgebreid worden besproken. In de workshop zal aan de hand van casuïstiek en stellingen gediscussieerd worden over kwaliteit van leven vanuit diverse perspectieven. Trefwoorden Kwaliteit van leven & gezondheidszorg; mens als proefpersoon; meetbaarheid kwaliteit van leven; levenskunst; ondraaglijk lijden.

145

workshop

HGZO-congres 2011

Literatuur KWALITEIT VAN LEVEN. Diverse perspectieven op het begrip kwaliteit van leven in de gezondheidszorg, Onder redactie van: Eveline J.M. Wouters & Nelleke G.M. Canters. Correspondentieadres Fontys Hogescholen Paramedisch t.a.v. mw. E.J.M. Wouters Postbus: 347 5600 AH Eindhoven E-mail: [email protected]

146

HGZO-congres 2011

workshop

Coachen in het Hier & Nu over Daar & Dan Geert Buijtenweg, Marjolein Roemaat Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ Lopen uw coachgesprekken uit of dwaalt u vaak af van de kern? Waarschijnlijk is in het Hier & Nu coachen wel de oplossing voor u. In deze workshop gaat u namelijk coachen in het Hier & Nu over een probleem wat zich afspeelt in het Daar & Dan. Na een korte inleiding over mogelijke interventies gaat u deze techniek toepassen in uw eigen casussen om te ervaren dat een coachgesprek in een stroomversnelling kan komen. De techniek wordt ook wel de Gouden Driehoek van de School voor Coaching genoemd. De kunst hierbij is dat je even afstand neemt van het gesprek over het Daar & Dan en dat je kijkt wat je daarvan terugziet in het Hier&Nu. Dit wolkje kun je benoemen om op deze manier de gecoachte te confronteren. Grote kans dat er beweging in je coachgesprek komt en dat je hiermee goud in handen hebt. Trefwoorden Coachgesprek, interventies in het hier en nu, gouden driehoek. Gewenste beginsituatie Docenten die enige ervaring en affiniteit hebben met coachen. Literatuur Lingsma, M. & Scholten, M. (2004). Coachen op comptentieontwikkeling. Baarn: Uitgeverij Nelissen. Internet-links www.schoolvoorcoaching.nl Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v: drs. G. Buijtenweg. Van der Boechortstraat 9 1081 BT Amsterdam Email: [email protected]

147

Het HGZO-congres is internationaal! De master Docent HGZO van de Faculteit der Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam werkt op een aantal vlakken samen met de Hogeschool-Universiteit Brussel, België. Deze samenwerking komt naar voren in een of meerdere bijdragen van medewerkers van de HUBrussel aan het HGZO-congres 2011. Uit deze samenwerking komt ook een themadag voort die jaarlijks zal gaan plaatsvinden. De HUBrussel is de hoofdorganisator van de themadag. De master Docent HGZO zal op deze themadag ook inhoudelijke bijdragen leveren. Laat u nog meer inspireren voor en door onderwijs! Bezoek ook de themadag Hoger Gezondheidszorg Onderwijs! Graag tot ziens op de Hogeschool-Universiteit Brussel!

148

Voor meer informatie kijk op: www.hubrussel.be/gpv of www.exposz.nl

Congresorganisatie

EXPOSZ Opleiden in sport en zorg Het HGZO-congres wordt jaarlijks georganiseerd door EXPOSZ. Medewerkers van EXPOSZ hebben verstand van opleiden én van zorg. Wij maken deel uit van de Faculteit der Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam en combineren in ons werk gedegen kennis van de zorg met onderwijskundige expertise. Het is onze missie om bij te dragen aan de kwaliteit van de beroepsbeoefening binnen de sport en zorg. Wij leiden docenten en praktijkbegeleiders die werkzaam zijn binnen het hoger gezondheidszorgonderwijs. We ondersteunen onderwijsinstellingen, zorginstellingen en beroepsverenigingen bij hun vraagstukken, door middel van opleidingen, advies en onderzoek. Opleiden EXPOSZ heeft een breed scala aan opleidingsactiviteiten. Naast de tweejarige master Docent HGZO, bieden wij ook kort durende opleidingsactiviteiten aan zoals scholing op maat. Daarnaast coachen wij docenten en praktijkbegeleiders. Deze laatste activiteiten kunnen zowel binnen uw organisatie als op de Vrije Universiteit verzorgd worden. Advies Adviseurs van EXPOSZ bieden ondersteuning bij (onderwijskundige) vraagstukken. Advisering is mogelijk bij omvangrijke curriculumherziening trajecten. Maar ook bij minder ingrijpende veranderingsprocessen en ontwikkelingen binnen uw organisatie is de adviseur van grote waarde. Onderzoek Op het terrein van onderzoek richt EXPOSZ zich op het monitoren van gedragsverandering tengevolge van interventies (zoals bijvoorbeeld scholing of training) en het uitvoeren van toegepast didactisch onderzoek. Voor meer informatie: www.exposz.nl Of ga naar de stand van EXPOSZ op de informatiemarkt

149