HGZO-congres 2013 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

HGZO-congres 2013

HGZO-congres 2013 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

Congresboek

Redactie: S. Colenbrander M.J. Kok

EXPOSZ opleiden in sport en zorg Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam

Boom Lemma uitgevers Den Haag 2013

Omslag: VFT, Vrije Universiteit Amsterdam Typografie: EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Productie: drukkerij Wilco, Amersfoort

© 2013 EXPOSZ, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

ISBN 978-90-5931-971-4 NUR 600 www.boomlemma.nl

Voorwoord Beste congresbezoekers,

‘Het panel is onder de indruk van het toetsbeleid en het toetsprogramma. ... De Examencommissie speelt een cruciale rol in de continue verbetercyclus.’

Dit zijn woorden, die elke opleiding uiteraard graag na een visitatiebezoek zou willen horen. Omdat EXPOSZ op alle terreinen binnen het onderwijs het motto heeft ‘teach what you preach’, zijn we dan ook als team er trots op om te kunnen vertellen dat zowel de directie, het werkveld, de enthousiaste studenten en de docenten lieten zien, dat de opleiding master Docent HGZO dit motto op alle terreinen waar heeft kunnen maken. Bovenstaande woorden zijn geciteerd uit de positieve beoordeling van onze accreditatieaanvraag voor de master Docent HGZO. Deze woorden heb ik uit die beoordeling naar voren gehaald, omdat dit jaar ‘de toets doorstaan’ centraal staat tijdens het HGZO congres. Toch is het ons niet al die tijd zo voor de wind gegaan. Nadat EXPOSZ bij de eerste accreditatieaanvraag een negatief oordeel kreeg van het visiterende panel, is er hard gewerkt om de master Docent HGZO zodanig in een passend jasje te gieten, dat een heraccreditatie -ook op het gebied van toetsing- niet anders dan positief kon zijn: − De toetsvisie en het toetsbeleid zijn nog altijd sterk gebaseerd op het constructivisme, het leren in en vanuit de praktijk en de daarbij behorende edumetrische kwaliteitseisen. Toch zijn de toetsvisie en het toetsbeleid zodanig verwoord dat de meer traditioneel gerichte beoordelaar de meer gangbare bewoordingen van validiteit, betrouwbaarheid en transparantie erin kan terugvinden. − Er is getoond dat het kwaliteitszorginstrument - de dekkingsmatrix - zowel door de opleidingscoördinator als door de examencommissie gebruikt wordt. Tevens is uitgebreid beschreven op welke manier dit instrument bruikbaar is gebleken en het gehele systeem van toetsing bewaakt. − Nu de master Docent HGZO geaccrediteerd is, is EXPOSZ aan het onderzoeken: • op welke manier eerstegraads docenten HGZO op individuele basis een verkort traject kunnen doorlopen (meer info: http: www.exposz.nl/zorg/masterdocent-hgzo-voor-oud-cursisten/); • of de capaciteit van de master Docent HGZO omhoog kan; • of EXPOSZ docenten kan ondersteunen bij het behalen van een basis of senior kwalificatie examineren (BKE en SKE). In 2012 heeft EXPOSZ een belangrijke toets doorstaan. We kijken uit naar de feedback en resultaten van onze komende toetsmomenten en hopen ons leven lang te blijven leren en het motto ‘teach what you preach’ te blijven uitdragen. Tijdens dit congres wens ik jullie veel inspiratie toe, door alle informatie die met elkaar gedeeld wordt, zodat een ieder in het HGZO de toets blijft doorstaan. Susan Voogd Voorzitter examencommissie Master Docent HGZO

5

Welkom

‘Uit door Inspanning- Nuttig en Aangenaam’ Zo heette de turnvereniging –opgericht in 1909- waarbinnen ik als kind urenlang week in week uit actief was. Al trainend in een klein gymzaaltje deed de naam van mijn club mij weinig. Nut? Het belang van ontspanning en inspanning? Daar had ik weinig boodschap aan. Ik vond het vooral een belevenis om veel en vaak over de kop te gaan. Het woord ‘aangenaam’ vond ik ernstig tekort schieten in het beschrijven van deze beleving. Bij aangenaam denk je toch eerder aan een oma die haar voeten lekker aan de kachel warmt. Toch moest ik juist in de aanloop naar dit congres aan de naam van mijn vereniging denken (nee, dit heeft niets te maken met de opmerking over oma’s). In het kiezen van het thema en het samenstellen van het programma vond ik het –meer dan anders- belangrijk dat deelname aan het congres ‘nuttig’ zou zijn. Hoe heeft u uzelf of uw leidinggevende overtuigd tijd en/of geld te besteden om zo uw deelname mogelijk te maken? Wat was hierin het doorslaggevende motief? Uit: even uit de dagelijkse context stappen en met afstand kijken naar uw onderwijspraktijk. In gesprek gaan met docenten van andere onderwijsinstellingen. Inspanning: ogen en oren open houden, inspiratie opdoen en leren m.b.t. het thema toetsing. Een bijdrage leveren aan het congres door uw kennis en ervaring te delen. Nuttig: op zoek naar contacten, kennis en best practices die kunnen bijdragen aan de kwaliteit van toetsing binnen uw opleiding. Aangenaam: ontmoeten van goede bekenden, leuke gesprekken voeren met uw collega’s, u laten verrassen door het avondprogramma, onze dj’s en misschien ook de onderwerelt? e

Wat uw deelnamemotief ook is, namens EXPOSZ heet ik u van harte welkom op het 13 HGZO-congres. We zijn blij dat u erbij bent! Het is mede dankzij uw inbreng (waarvoor alvast dank!) weer gelukt om een interessant, afwisselend en (meer dan?) aangenaam programma neer te zetten. EXPOSZ wenst u veel inspiratie en plezier op 21 en 22 maart! Namens Sjoukje Colenbrander en de medewerkers van EXPOSZ, Marjan Kok

7

HGZO-congres 2013

Inhoud

Inhoud Voorwoord

5

Welkom

7

Algemene congresinformatie Lezingen Zorg over verschillen in prestaties? Rutger Kappe Vreemde ogen dwingen: externe validering examenkwaliteit Jan Anthonie Bruijn Onderzoeksronde Onderzoek in het HGZO Mantelluisteren: een kwalitatieve analyse van de draaglast en behoeften bij mantelzorgers Herlinde Dely Ethische aspecten bij medisch wetenschappelijk onderzoek met mensen Ellen Gerrits De perceptie van hbo-studenten op de kwaliteit van toetsing Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp Infoshops De accreditatietoets doorstaan Anne Devesse, Paul Garré HAN Praktijkhuis; een inspirerende leeromgeving Irma Dijksterhuis, Anoeska Nas Nadruk op formatieve toetsing Titia van Eijndhoven, Eric Entken Toetskoffer, een startbagage voor toetscommissies Greet Fastré Het afstudeerniveau onder de loep Margriet van Iersel Coaching en toetsing ‘Zuurstof in je opleiding’ Greet De Knop, Anne Devesse Casusgestuurd onderwijs (CGO 2.0) Annemiek van der Kraan, Liesbeth Kool Diversiteit als rode draad in het curriculum hbo-v: het portfolio als toetsingsinstrument? Andrea Kuckert-Wöstheinrich, Margriet Dijkmans van Gunst Honoursprogramma HBO Technische Verpleegkunde Katinka Rademaker, André de Kler Stagiairs beoordelen: veel bakens voor één bestemming Luc Simoens Samen over de lat Anik Stevens Workshops Blended learning: kan ik het ook? Marlies Bakker, Asaf Gafni Intercollegiale toetsing: een oplossingsgericht intervisiemodel Marjo Bink, Leny Leferink

11

15 16

19 20 21 23

27 28 29 30 31 32 33

34 35 36 37

41 42

9

Inhoud

10

Toetsen van groepsproducten Jirka Born, Stan Buis Effectieve studententeams Allard Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant Tijd tekort? Judith Gerritsen Beter en goedkoper, het kan echt! Judith Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant Ipad in het onderwijs Geert Huysentruyt Doceren is net topsport; meten voor motivatie Vana Hutter Theatertechnieken voor docenten Carel Martens, Liesbeth Neeskens Mindful doceren Marjolein Roemaat, Carel Martens Toetsing in breed perspectief Marianne Schade, Susan Voogd Slaagt mijn beoordeling? Luc Simoens Toetsing ter bevordering van studiesucces Marichelle Steltman Evalueren bij afstuderen Jetske Strijbos Virtueel Triviant met Opleidingsvragen Wim Trooster, Eric Ploeger, Hans Selles Simulatietraining: een uitdaging voor het geïntegreerde toetsen Isabelle Vandelannoote, Marianne Vanbellinghen De kracht van toets- en itemanalyse Ankie Vink, Inge Boon, Marit Praagman Congresorganisatie

HGZO-congres 2013

43 44 45 46 47 48 49 50 51 53 54 55 56 57 59

61

HGZO-congres 2013

Algemeen

Algemene congresinformatie Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel ‘De Werelt’, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: 0318-484641, www.congrescentrum.nl Aankomst en registratie Op donderdag 21 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 22 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar de congresmap met het definitieve congresprogramma en uw persoonlijke congres-indeling. U ontvangt tevens een naambadge. U wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag 10.00 uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam–Apeldoorn/Apeldoorn-Amsterdam: afslag Barneveld/Ede A 30 richting Ede, afslag Lunteren. vanaf A12 Utrecht–Arnhem/Arnhem-Utrecht: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren. vanaf A15 Rotterdam–Nijmegen/Nijmegen-Rotterdam: afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal. Bij Rhenen de brug oversteken en weg volgen, 1e rotonde recht oversteken. Op de volgende rotonde rechtsaf. Weg volgen tot aan de A12, ga de A12 op richting Arnhemneem de A30 richting Ede-Noord/Barneveld afslag Lunteren. Daarna: Volg de rondweg (Westzoom) en daarna de ANWB-borden De Werelt. Dit betekent dat u aan het eind van de Westzoom linksaf de Dorpsstraat inrijdt. Vervolgens gaat u de vierde weg rechtsaf de Boslaan op. Ga de spoorwegovergang over; neem daarna de derde weg rechts (= Molenweg); daarna eerste weg links (= Westhoff-laan, waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Terugweg naar A30 met eigen vervoer: Bij de uitgang van De Werelt vindt u kaartjes met daarop de routebeschrijving naar de snelweg. Openbaar vervoer Per trein is Lunteren bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen waar u met uw OVchipkaart eerst moet uitchecken bij de NS om vervolgens in te checken bij. Connexxion voor de trein (Valleilijn) die naar Lunteren rijdt. Daar aangekomen weer uitchecken. Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit Ede: u loopt over het perron terug en dan links het grindpad op en direct rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna. Daar gaat u linksaf (= Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (= Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt.

11

Algemeen

HGZO-congres 2013

Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit de richting Amersfoort: u loopt verder in de richting van de trein en steekt het spoor over. Op het grindpad rechtsaf richting sauna. Aan het einde van de parkeerplaats linksaf (= Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (= Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Voor vervoer naar De Wereld kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, 0318-484555. Op uw verzoek regelt congrescentrum De Werelt graag taxivervoer voor u. Rookbeleid In De Werelt is roken slechts toegestaan op de aangegeven plaatsen. Roken is in ieder geval niet toegestaan in de hotelkamers, de zalen en in het restaurant. Informatiemarkt In de centrale hal van ‘De Werelt’ is er gedurende het congres een informatie-markt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congresprogramma). Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Boom Lemma uitgevers (www.boomlemma.nl).

12

LEZINGEN

HGZO-congres 2013

Lezing

Zorg over verschillen in prestaties? Waarom Natasja beter presteert tijdens haar opleiding maar Koen uiteindelijk meer verdient

Dr. Rutger Kappe

De ene student is de andere niet, maar wat precies de verschillen zijn tussen studenten in hun (leer)prestaties is een vraag die maar weinig aan de orde wordt gesteld. Laat staan de vraag hoe jij daar als individuele docent of als team van docenten op kunt inspelen. Onderwijsinstellingen in het hoger beroepsonderwijs hanteren doorgaans een breed palet aan 'traditionele' en 'nieuwe' toets(vorm)en om het leren van hun studenten te stimuleren en leerprestaties en voortgang te monitoren. Die prestaties staan onder druk vanwege de prestatieafspraken die HO instellingen gemaakt hebben met het ministerie en vanwege ingrepen zoals de langstudeerboete en het sociaal leenstelsel. Het belang van een stevig ‘toetshuis’ en studeerbaar programma is voor alle betrokkenen evident en meer inzicht in leer-, studie- danwel toetsprestaties is daarmee gewenst én mogelijk door eens kritisch naar het gehele toetsprogramma van opleidingen te kijken. Tijdens de lezing zal ik een heel vierjarig toetsprogramma tonen dat is onderzocht op prestatieverschillen op diverse type toetsen, ondermeer klassikale vakken, projecten, trainingen, stages en een scriptie. Niet alleen is de relatie tussen deze toetsen onderling bekeken, tevens is de relatie met een 'nieuwe' type (jaarlijkse) competentie toets onderzocht. Door op deze wijze naar toetsen te kijken kunnen vragen beantwoord worden als a) wat meten we nou eigenlijk met de diverse typen toetsen in onze curricula? b) hoe bepaal ik de waarde van een 'nieuwe' toets en c) hoe kom ik tot een besluit om de ene toets door de andere te vervangen? Door latere werkprestaties aan toetsprestaties te koppelen kunnen tevens vragen over de relatie tussen studieprestaties (die van Natasja) en latere werkprestaties (van Koen) beantwoord en verklaard worden. Zijn toetsprestaties überhaupt voorspellend voor later succes? En zo ja, welk type toets vooral belangrijk, de scriptie of toch de stage? De lezing is bedoeld om u te inspireren en te prikkelen over vragen als het 'nut' van toetsen, het belang van de scriptie, de (on)mogelijkheden van selectie en waarom uw buurman meer dan uw buurvrouw verdient. Met andere woorden: moeten we ons zorgen maken over, of met zorg omgaan met, verschillen in studieprestaties? Literatuur De Groot, A.D. (1978). Vijven en zessen. Groningen: Wolters-Noordhoff. Hattie, J. (209). Visible learning: a synthesis of over 80 meta-analyses relating to achievement. New York: Routledge. Kappe, F.R. (2011). Determinants of success: a longitudinal study in higher professional education. Academisch Proefschrift. Amsterdam: Vrije Universiteit. Vickers, J.M. (2000). Justice and truth in grades and their averages. Research in Higher Education, 41, 141-164. Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Psychologie en Pedagogiek Afdeling Sociale- en Organisatiepsychologie (C1.21) Van der Boechorststraat 1 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

15

Lezing

HGZO-congres 2013

Vreemde ogen dwingen: externe validering examenkwaliteit Prof. dr. Jan Anthonie Bruijn Leids Universitair Medisch Centrum en Hogeschool Leiden Uit allerlei publicaties, Kamervragen en nieuwsitems blijkt dat er ongerustheid is over, en kritiek op, de kwaliteit van hbo-diploma’s. Naar aanleiding hiervan heeft de HBO-raad in december 2011 de Commissie externe validering examenkwaliteit hoger beroepsonderwijs ingesteld. In mei 2012 heeft de Commissie haar adviezen in een eindrapport gepresenteerd aan de HBO-raad. De commissie heeft vastgesteld dat het hbo door de maatschappelijke onrust rond de diplomakwaliteit reputatieschade heeft opgelopen, en vindt –zonder een uitspraak te doen dat deze reputatieschade terecht is- dat het hbo een krachtig signaal moet geven dat hogescholen de maatschappelijke onrust begrijpen en er aan tegemoet willen komen. In deze lezing licht de voorzitter van de commissie, Jan Anthonie Bruijn, toe welke acties opleidingen en individuele docenten zouden moeten ondernemen om dit krachtige signaal geven en examens stevig te borgen.

16

Op de volgende vragen wordt ingegaan: − In hoeverre is het wenselijk dat we toetsing instellingsoverstijgend vormgeven? Hoe kunnen we hier het beste uitvoering aan geven? − In hoeverre en op welke manier moeten we toetsdeskundigheid van buiten de opleidingsmuren inzetten? − Op welke manier kunnen we kennis op het gebied van toetsen waarborgen binnen opleidingen? In hoeverre moeten docenten toetsdeskundig zijn en zich op dit gebied professionaliseren? − Wat kunnen we leren van andere onderwijssectoren en andere landen m.b.t. het waarborgen van examenkwaliteit? Trefwoorden Examenkwaliteit, externe validering Literatuur Bruijn, J.A. , Vleuten, C. van der, Cohen-Schotanus, J., Dunnewijk, M., & Kalmthout, F. van (2012). Vreemde ogen dwingen: Eindrapport Commissie externe validering examenkwaliteit hoger beroepsonderwijs. Afkomstig van: http://www.hbo-raad.nl/component/content/article/29/992 Correspondentieadres: Prof. dr. J.A. Bruijn Afdeling Pathologie Leids Universitair Medisch Centrum Postbus 9600, L1-Q 2300 RC Leiden E-mail: [email protected]

ONDERZOEKSRONDE

HGZO-congres 2013

Onderzoek

Onderzoek in het HGZO Vana Hutter, Marit Praagman Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

In deze onderzoeksronde staat onderzoek in het HGZO centraal. Drie hogeschooldocenten/onderzoekers zullen ingaan op hun onderzoek en de manier waarop docenten en studenten betrokken zijn bij het onderzoek op hogescholen. De onderzoeksonderwerpen lopen uiteen, het betreft zowel zorginhoudelijk als onderwijskundig onderzoek. Alle sprekers zullen daarbij specifiek stil staan bij de gebruikte methode en natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan hoe de onderzoeks-resultaten hun vertaling naar het onderwijs binnen de opleiding vinden. Na de presentaties van de onderzoekers is tijd om met hen van gedachten te wisselen over de wijze waarop onderzoek op uw opleiding kan worden ingezet en wat daarbij de rol van uzelf, uw collega’s en uw studenten kan zijn. Op de komende pagina’s vindt u de beschrijvingen van de drie onderzoeken die gepresenteerd zullen worden. Sprekers Herlinde Dely Hogeschool West-Vlaanderen (Howest), Opleiding bachelor in de verpleegkunde Ellen Gerrits Hogeschool Utrecht, Faculteit Gezondheidszorg, Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp Saxion. Academie Gezondheidszorg

19

Onderzoek

HGZO-congres 2013

Mantelluisteren: een kwalitatieve analyse van de draaglast en behoeften bij mantelzorgers Herlinde Dely Hogeschool West-Vlaanderen (Howest), Opleiding bachelor in de verpleegkunde

20

De onderzoekscel mantelzorg van de opleiding bachelor in de verpleegkunde (Howest) bouwt reeds jarenlang expertise rond mantelzorg op. Dit vanuit verschillende projecten waarin studenten verpleegkunde aan de hand van huisbezoeken kennismaken met mantelzorgers en hulpbehoevenden uit de regio. De huisbezoeken zijn voor de studenten actieve leermomenten waarbij zij vanuit een reële mantelzorgsituatie een draagvlak opbouwen voor hun verdere professionele loopbaan. Het brengt hen zowel een stuk bewustwording, kennis, voeling en attitudeverandering naar de persoon achter de patiënt. Omdat in deze projecten diverse noden en vormen van belasting waargenomen werden bij de deelnemende mantelzorgers, bouwde de Howest een onderzoekslijn uit die deze belasting in kaart brengt. Zowel op basis van literatuur als van diverse kwalitatieve diepteinterviews blijken, ondanks de vele mogelijke ondersteuningsvormen, diverse vormen van belasting aanwezig te zijn bij de mantelzorgers: psychosociaal, administratief, financieel, bij het omgaan met professionele hulpverlening, enz. De onderzoekscel creëert momenteel, in samenwerking met mantelzorgers en professionele hulpverleners, tools die inspelen op bepaalde aspecten van de belasting. Zo wordt momenteel aan een website gebouwd, aan een educatieve en sensibiliserende ‘mantelwaaier’, aan educatie voor jongeren enz. Bovendien werden de noden die in het onderzoek naar voor kwamen teruggekoppeld naar de onderwijsprojecten. Uit de interviews blijkt dat de huisbezoeken van de studenten o.a. inspelen op de nood aan een luisterend oor, erkenning en sociaal contact. Voor de mantelzorgers betekenen deze huisbezoeken een opportuniteit om hun levensverhaal te delen met jongeren. Bovendien nemen zij een rol als ervaringsdeskundige en coach op. Het aantal projecten tussen mantelzorgers en studenten wordt jaarlijks uitgebreid. De projecten spelen in op diverse ervaren noden bij de mantelzorgers én maken van onze studenten bewuste new young professionals. Trefwoorden Mantelzorg, overbelasting, ervaringsgericht onderwijs, verpleegkunde Correspondentieadres Hogeschool West-Vlaanderen Opleiding bachelor verpleegkunde t.a.v. mw. H. Dely Rijselstraat 5 8200 Brugge België E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Onderzoek

Ethische aspecten bij medisch wetenschappelijk onderzoek met mensen Ellen Gerrits Hogeschool Utrecht, Faculteit Gezondheidszorg, Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening Inleiding Bij activiteiten in onderzoek en onderwijs van de Faculteit Gezondheidszorg HU zijn vaak personen betrokken (patiënten, medewerkers en/of studenten). Het is van belang dat dit onderzoek en onderwijs voldoet aan alle wettelijke eisen die op het gebied van privacy en bejegening van proefpersonen gesteld worden. Het gaat hier om een belangrijk aspect van kwaliteit van onderzoek. Kwaliteit van onderzoek gaat niet alleen over methodologische eisen, maar behelst ook het borgen van ethische aspecten en daarmee het beschermen van de rechten, veiligheid en het welzijn van proefpersonen die bij het mensgebonden onderzoek betrokken zijn. Doelstelling Het ontwikkelen van een procedure voor de beoordeling van mensgebonden onderzoeksactiviteiten (in het onderwijs) en het bepalen van de effectiviteit en efficiëntie van een facultaire Medisch Ethische Screeningscommissie. Methode. In dit actieonderzoek werd samen met docenten mensgebonden onderzoeksactiviteiten in het onderwijs geïnventariseerd. Er werd een steekproef uitgevoerd bij casereports, zorgevaluatieverslagen en afstudeerrapporten naar zorgvuldigheid en relevantie van het leeronderzoek, privacy en toepassing van informed-consent procedure en proefpersonenbrief. Er werd een Medisch Ethische Screeningcommissie (MES) opgericht en docent-onderzoekers werden gevraagd hun onderzoeksopzet te laten beoordelen door deze commissie. Resultaat De MES ontwikkelde een standaard format voor onderzoeksopzet, toestemmingsverklaring voor deelname aan onderzoek en proefpersonenbrieven. Daarnaast beoordeelde de MES het WMO-plichtige karaker van studies en gaf advies over de methodologische kwaliteit, de context en de maatschappelijke impact van het onderzoek en de informatie in de proefpersonenbrieven. Er werden good en bad practices verzameld. e e Voor 3 en 4 jaars studenten werd een masterclass ontwikkeld. In het eindrapport worden concrete adviezen gegeven voor verdere implementatie. Trefwoorden Ethiek, student, onderzoek, privacy, WMO, patiënt, onderwijs, informed-consent Gewenste beginsituatie Beroepsbeoefenaren in de zorg en/of docenten/onderzoekers in het Hoger GezondheidsZorg Onderwijs (HGZO). Literatuur HBO-raad (2010). Gedragscode praktijkgericht onderzoek voor het hbo. Advies van de Commissie Gedragscode Praktijkgericht Onderzoek in het hbo. Buijs, F., Dronkers, J., Duijnstee, M., Gerrits, E., Groot de, J., Heneweer, H., KasanderPeek, A. & Wittink, H. (2012). Medisch Ethische Screeningscommissie (MES-FG) Faculteit Gezondheidszorg HU. Rapportage van de MES-FG pilot 2011 en voorstellen tot implementatie MES-FG. Intern rapport Hogeschool Utrecht.

21

Onderzoek

HGZO-congres 2013

Internet-links http://www.ccmo-online.nl/main.asp http://www.ctcm.nl/OnzeDiensten/Cursus.aspx http://www.umcutrecht.nl/subsite/Medisch+Ethische+Toetsingscommissie/Protocol+en+ Informatiebrief/Criteria-voor-beoordeling-protocol.htm Correspondentieadres Hogeschool Utrecht Faculteit Gezondheidszorg t.a.v. dr. Ellen Gerrits, lector logopedie Postbus 85182 3508 AD Utrecht E-mail: [email protected]

22

HGZO-congres 2013

Onderzoek

De perceptie van hbo-studenten op de kwaliteit van toetsing: het relatieve belang van vijftig kwaliteitskenmerken van toetsing voor studententevredenheid in het hoger beroepsonderwijs Karin Gerritsen-van Leeuwenkamp Saxion. Academie Gezondheidszorg

Studententevredenheid wordt door hogescholen gebruikt als een indicator voor de kwaliteit van toetsing. Sturen op basis van studententevredenheid is echter moeilijk. Een student geeft weliswaar een gevoelsreactie op de kwaliteit, maar die maakt niet altijd direct duidelijk welk specifiek aspect verbeterd moet worden. Met behulp van kwaliteitskenmerken, zoals validiteit of betrouwbaarheid, kan de studententevredenheid gerichter beïnvloed worden. Maar uit marketingonderzoek is gebleken dat niet alle kwaliteitskenmerken belangrijk of even belangrijk zijn voor die tevredenheid. Het beeld dat een student heeft van een kwaliteitskenmerk beïnvloedt dit zogenoemde relatieve belang. Centraal stond dan ook de volgende onderzoeksvraag: wat is op basis van percepties van Hbo-studenten het relatieve belang van kwaliteitskenmerken van toetsing voor de studententevredenheid? Het onderzoek is uitgevoerd bij voltijd bachelor studenten van de Academie Gezondheidszorg van Saxion van de opleidingen fysiotherapie, podotherapie en verpleegkunde. Met een literatuurstudie en drie focusgroepen zijn de kwaliteitskenmerken van toetsing vastgesteld. Vervolgens is aan de hand van een vragenlijst onder 221 studenten nagegaan wat op basis van percepties van studenten het relatieve belang is van deze kwaliteitskenmerken voor de studententevredenheid. In de presentatie wordt inzicht gegeven hoe met behulp van het Kano-model het relatieve belang van de kwaliteitskenmerken voor de studententevredenheid is bepaald. Vervolgens worden de resultaten van het onderzoek belicht. De resultaten laten zien dat het relatieve belang van kwaliteitskenmerken voor de tevredenheid verschilt, ook blijken meer kwaliteitskenmerken te kunnen resulteren in ontevredenheid dan in tevredenheid van studenten. Trefwoorden Studenten perceptie, kwaliteitskenmerken, toetsing, studententevredenheid, Kano-model Gewenste beginsituatie Interesse in de perceptie van de student op de kwaliteit van toetsing. Internet-links http://dspace.ou.nl/bitstream/1820/4295/1/OWKGerritsen-09052012.pdf Correspondentieadres Saxion Academie Gezondheidszorg t.a.v. mw. K.J. Gerritsen-van Leeuwenkamp MSc Postbus 70.000 7500 KB Enschede E-mail: [email protected]

23

INFOSHOPS

HGZO-congres 2013

Infoshop

De accreditatietoets doorstaan Anne Devesse, Paul Garré Hogeschool Universiteit Brussel, Studiegebied Gezondheidszorg

We hebben er allemaal mee te maken: het behalen van de accreditatie, de ultieme toets. Het academiejaar 2011-2012 werd het studiegebied Gezondheidszorg vergast op 4 visitaties. De eindresultaten van de terugmeldingsrapporten waren positief, 1 van de 4 opleidingen (is op het moment van het indienen van deze tekst) ook al geaccrediteerd. Eerstdaags verwachten we nieuws over de andere opleidingen. De kwaliteitszorg die binnen de HUBrussel zowel centraal (op het niveau van de instelling) als decentraal (op het niveau van het studiegebied/opleiding) sterk uitgebouwd is, heeft voor positieve eindresultaten gezorgd. We lichten toe hoe centrale en decentrale kwaliteitswerking hand in hand uitgewerkt kunnen worden binnen een intern kwaliteitszorgsysteem. Het interne kwaliteitszorgsysteem vormt de hefboom voor de externe toetsing. Trefwoorden Accreditatietoets, EQF, interne kwaliteitszorg, centrale en decentrale sturing Literatuur Europese Gemeenschappen, 2009. Het europese kwalificatiekader voor een leven lang leren (EKK). Brochure te bekomen op: http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/ pdf/eqf/broch_nl.pdf) Internet-links http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/eqf_en.htm Correspondentieadres HUBrussel, campus Brussel – Terranova Gezondheidszorg t.a.v. mw. Anne Devesse, ankerpersoon ondewijsontwikkeling GZZ Blekerijstraat 23-26 B-1000 Brussel België E-mail: [email protected]

27

Infoshop

HGZO-congres 2013

HAN Praktijkhuis; een inspirerende leeromgeving Irma Dijksterhuis, Anoeska Nas, student opleiding Ergotherapie Hogeschool Arnhem – Nijmegen (HAN), Opleiding Ergotherapie

Het Praktijkhuis van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN), is een nieuw concept. Vanaf dag 1 oefenen studenten van de Instituten Paramedische (IPS) en Verpleegkundige Opleidingen (IVS) hun praktische vaardigheden in een reallife leeromgeving. Het ontmoeten (studenten, docenten, lectoren, werkveld, simulatiecliënten) en het multidisciplinair werken worden op verschillende manieren gestimuleerd. Dit gebeurt o.a. door het werken met gemeenschappelijke, multidisciplinaire casuïstieken en door een uitgebreid aanbod van extracurriculaire activiteiten variërend van symposia tot debatavonden tot masterclasses. Alle onderwerpen hebben een multidisciplinair karakter en een innovatieve insteek. De activiteiten zijn niet uitsluitend gericht op kennis en inzicht (hoofd), maar kunnen ook bestaan uit film en toneel (hart) of echte doe activiteiten (handen). De sfeer is ongedwongen en interactie tussen studenten (verschillende opleidingen), docenten, lectoren en mensen uit het werkveld ontstaat hierbij op een vanzelfsprekende manier. e

28

Vanaf het studiejaar 2012-2013 volgen alle 1 jaarstudenten van IPS en IVS minimaal 2 activiteiten uit dit aanbod. Deelname wordt geregistreerd op een vrolijk vormgegeven ‘strippenkaart’. Deze verplichte deelname is door elke opleiding opgenomen in het eigen kwaliteitspuntensysteem afgeleid van het Kwaliteitsregister (Paramedici, Verpleegkundigen). Studenten leren zo al tijdens hun opleiding wat multidisciplinair werken betekent en worden zich bewust van het belang van ‘life long learning’. Als afgestudeerd zorgprofessional vinden zij het vervolgens vanzelfsprekend om de eigen professionele kwaliteit continue op een hoog niveau te houden. In deze infoshop geven we inzicht in de concepten die ten grondslag liggen aan het Praktijkhuis en schetsen we een beeld van de uitvoering van deze concepten in de dagelijkse onderwijspraktijk. Vanuit de opleiding Ergotherapie wordt ingegaan op de verankering van kwaliteitspunten in de toetsing. Trefwoorden Professional community (ontmoeten, onderzoek-praktijk-onderwijs, praktijkcoaching, voor en door studenten), multiprofessioneel werken, rijke leeromgeving Internet-links www.han.nl/praktijkhuis Correspondentieadres Hogeschool Arnhem – Nijmegen t.a.v. mw. drs. I. Dijksterhuis Postbus 6960 6503 GL Nijmegen E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Infoshop

Nadruk op formatieve toetsing Titia van Eijndhoven, Eric Entken Hogeschool Rotterdam, Verloskunde Academie Rotterdam

De integratie van leren en toetsen is een belangrijke doelstelling in het onderwijs- en toetsprogramma van de bacheloropleiding van de Verloskunde Academie Rotterdam. Hieraan geeft de opleiding onder meer vorm door een beperkt aantal summatieve toetsen te programmeren in combinatie met een nadruk op ontwikkelingsgerichte formatieve toetsing. Een toetsprogramma dat in de ogen van de opleiding echt sturing geeft aan het leren en de studievoortgang van studenten. Als uitwerking hiervan leren studenten bij de integrale opdrachten o.a. te werken met eigen kwaliteitscriteria voor hun producten. Dat wil zeggen dat zij bij aanvang van de opdracht op basis van de competenties, richtlijnen en evidence, kwaliteitseisen opstellen waaraan het op te leveren product zou moeten voldoen. Deze kwaliteitscriteria worden door de tutoren van feedback voorzien, en als leidraad gebruikt bij de uiteindelijke formatieve beoordeling van het product. In deze infoshop zullen docenten en studenten van de Verloskunde Academie Rotterdam u informeren over theoretische achtergronden van formatieve toetsing en praktische voorbeelden laten zien. Trefwoorden Competentiegericht leren, Formatieve toetsing, Assessment for Learning Literatuur Castelijns, J., Segers, M., & Struyven. K. (2011). Evalueren om te leren, toetsen en beoordelen op school. Bussum, uitgeverij Coutinho. Gibbs, Graham (2010). Using formative assessment to support students learning. (http://www. Leedsmet.ac.uk/publications) Shute, Valerie J. (2008) Focus on Formative Feedback Revieus of Educational Research 2008; 78; 153. (http://rer.sagepub.com/content/78/1/153.abstract) Hattie, J. (2003). Formative and Summative Interpretations of Assessment Information (http://www.education.auckland.ac.nz/webdav/site/education/shared/hattie/docs/formativeand-summative-assessment-(2003).pdf) Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Verloskunde Academie Rotterdam t.a.v. L.M.A. van Eijndhoven Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam E-mail: [email protected]

29

Infoshop

HGZO-congres 2013

Toetskoffer, een startbagage voor toetscommissies Greet Fastré Katholieke Hogeschool Limburg, Dienst Onderwijs Beleid

Om toetscommissies te initiëren en te ondersteunen, hebben instellingen en opleidingen nood aan concrete kaders en handvaten. Het project Toetskoffer waaraan 3 Vlaamse hogescholen deelnemen (KHLeuven, Thomas More en KHLim), reikt een Toetskoffer aan waarmee toetscommissies concreet aan de slag kunnen bij het bevorderen, bewaken en borgen van de kwaliteit van het toetsgebeuren. De Toetskoffer zal op die manier de volgende werkzaamheden van toekomstige toetscommissies faciliteren en ondersteunen: 1. Toetsplanontwikkeling 2. Psychometrische en edumetrische analyses 3. Coaching Tijdens deze infoshop zullen de eerste resultaten van het project Toetskoffer gepresenteerd worden: − Het toetsplan met bijbehorende heuristiek − Het kader met kwaliteitscriteria voor toetsing Deze infoshop sluit mooi aan bij het centrale thema van het HGZO congres 2013. Het geeft een antwoord op de vraag op welke manier we examenkwaliteit nog meer kunnen borgen door de ontwikkeling van een toetskoffer als startbagage voor toetscommissies. 30 Trefwoorden Ondersteuning toetscommissie, toetskoffer, toetsplan, kader kwaliteitscriteria Internet-links http://associatie.kuleuven.be/onderwijs/oof-info/2012/24 Correspondentieadres Katholieke Hogeschool Limburg Dienst Onderwijs Beleid t.a.v. mw. dr. G.M.J. Fastré Zuivelmarkt 17 3500 Hasselt België E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Infoshop

Het afstudeerniveau onder de loep Naar een ‘accreditatiewaardig’ afstudeerniveau aan de hbo-verpleegkunde van de Hogeschool van Amsterdam

Margriet van Iersel Hogeschool van Amsterdam, Opleiding Verpleegkunde

Binnen de HBO-V van de hogeschool van Amsterdam zijn in het kader van de accreditatie een aantal interventies uitgevoerd, om aan te kunnen tonen dat het afstudeerniveau van de opleiding gewaarborgd was. Hoewel we in een aantal opzichten tevreden waren over de wijze van afstuderen bleek aanpassing toch nodig om aan de actuele eisen te kunnen voldoen. Dit betekende een verandering op meerdere vlakken. Om er zeker van te zijn dat alle beroepscompetenties tijdens het afstuderen konden worden aangetoond, werd het afstuderen nadrukkelijker geborgd in de beroepspraktijk, iets wat daar overigens ook werd omarmd. Daarnaast moest beter zichtbaar zijn wat iedere student individueel presteerde. Vervolgens werd de objectiviteit en betrouwbaarheid van de beoordeling van het afstudeerproject ‘verbeterd door een nieuwe beoordelingsprocedure. Met andere woorden, een hele weg te gaan richting de accreditatie in de maand september van 2012. Dit zowel voor de ontwikkeling van het onderwijs, alsook voor het gehele docententeam dat een andere begeleidingsstijl ging uitvoeren dan voorheen. Het gescheiden begeleiden en beoordelen was in dat opzicht mogelijk de meest spannende exercitie. In het implementatie-proces is hier dan ook uitgebreid aandacht aan besteed. In deze infoshop wordt uitgelegd voor welke aanpassingen werd gekozen en waarom. Daarnaast zal worden stilgestaan bij de wijze waarop het team meegenomen werd in de ontwikkelingen. Ten slotte blikken we terug op het eindresultaat: de ervaringen, opgedaan in het afgelopen opleidingsjaar en de feedback die gegeven werd door het auditteam bij de accreditatie van de opleiding. Trefwoorden Afstudeerniveau, onderwijsontwikkeling, accreditatie, teamontwikkeling Literatuur Bransford, J.D., Brown, A.L., & Cocking, R.R. (eds.). (2000). How People Learn. Brain, Mind, Experience, and School. Washington: National Academy Press. Martens, R., & Boekaerts, M. (2007). Motiveren van studenten in het hoger onderwijs. Groningen: Wolters-Noordhoff. Studiegids HBO (bachelor) Verpleegkunde 2011-2012. Amsterdam: HvA, hbo-v. Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam Opleiding Verpleegkunde t.a.v. mw. M. van Iersel Tafelbergweg 51, kamer C209 1105 BD Amsterdam ZO E-mail: [email protected]

31

Infoshop

HGZO-congres 2013

Coaching en toetsing ‘Zuurstof in je opleiding’ Greet De Knop, Anne Devesse Hogeschool Universiteit Brussel, Opleiding Ergotherapie

32

In de infoshop nemen we jullie mee in het didactisch concept ‘Zuurstof in je opleiding’-. Studenten zien toetsen nog te veel als ‘datgene’ dat op het einde van de rit gebeurt. Met het didactisch concept ‘Zuurstof in je opleiding’ worden studenten gestimuleerd om tijdens de rit aan de slag te gaan met het verwerken van de nodige kennis en kunde. Hun kunnen en kennen tonen ze eveneens tijdens de rit en niet allen bij het examenmoment op het einde van de rit. Deze onderwijskundige visie realseren kan maar op voorwaarde dat er gesleuteld wordt aan de organisatie van contacturen, de begeleidingsstijl van de docent, het ontwerpen van integratie-opdrachten, het inbouwen van formatieve toetsing en tussentijdse summatieve toetsing en het betrekken van studenten bij het beoordelingsproces. Sinds het academiejaar 2010-2011 is de opleiding Ergotherapie hier concreet mee aan de slag gegaan. Het aantal contacturen werd geminderd en studenten worden gestimuleerd om hun verwerkingsproces in de loop van het semester op te starten en niet te wachten totdat het examenmoment er aan komt. Bij de ontwikkeling van integratieopdrachten wordt de graduele complexiteit bewaakt. Het inbouwen van formatieve toetsing maakt dat je meer coachend te werk gaat als docent. De tussentijdse summatieve toetsing is wel overwogen en vormt geen vrijgeleide voor het eindevaluatiemoment. Lagere jaar studenten bevragen hogere jaar studenten en bouwen hierdoor aan hun kritische ingesteldheid. Al deze aspecten worden met concrete voorbeelden tijdens de infoshop toegelicht. Trefwoorden Integratieopdrachten, formatieve toetsing, tussentijds summatief toetsen, peerevaluatie, coaching, eigenaarschap. Correspondentieadres HUBrussel, campus Brussel – Terranova Opleiding Ergotherapie t.a.v. mw. Greet De Knop, mw. Anne Devesse Blekerijstraat 23-26 B-1000 Brussel België E-mail: [email protected], [email protected]

HGZO-congres 2013

Infoshop

Casusgestuurd onderwijs (CGO 2.0) Annemiek van der Kraan, Liesbeth Kool Verloskunde Academie Amsterdam Groningen (AVAG)

De AVAG is in 2004 gestart met het uitvoeren van casusgestuurd onderwijs (CGO). Het CGO wordt in het eerste- en tweede studiejaar van de verloskunde opleiding gebruikt. Het is een gedeeltelijk zelf ontwikkelde methodiek, met aspecten van probleemgestuurd onderwijs en ten dele gebaseerd op het model van de Harvard Business School. Met een vaste methodiek gaan studenten in werkgroepen op basis van een casus in twee of drieweken kennis ontwikkelen. In 2010 zijn, op basis van een grondige evaluatie met alle betrokkenen en een literatuuronderzoek, verbeteringen doorgevoerd in werkwijze, methodiek en toetsing van het CGO. Dit heeft geresulteerd in het CGO 2.0. Deze aanpassingen zijn na afronding van het studiejaar (2010-2011) wederom geëvalueerd, met een survey en middels observationeel onderzoek (opnames van bijeenkomsten) in de werkgroepen. Tijdens de infoshop zullen achtereenvolgend de aanpassingen van CGO1.0 naar CGO 2.0 en de uitkomsten van de evaluatie na invoering CGO2.0 gepresenteerd worden. Aangezien toetsing van invloed is op het leren van studenten (Cilliers, 2010, Vleuten, 2010) willen we met name laten zien wat de verschillen zijn tussen toetsing CGO 1.0 en CGO 2.0 en welke invloed dit heeft op het studeergedrag en het leerproces van studenten. Trefwoorden Casusgestuurd onderwijs, methodiek, toetsing, evaluatieonderzoek Literatuur Cilliers, F. J. (2010). The mechanism of impact of summative assessment on medical students’ learning. Advances in Health Science Education, 15, 695-715. Vleuten, C.P.M van, cs (2010). the assessment of professional competence: building blocks for theory development. Best practice & research clinical obstetrics and gynaecology, 24 703-717. Correspondentieadres Verloskunde Academie t.a.v. Annemiek van der Kraan MSc Louwesweg 6 1066 EC Amsterdam E-mail: [email protected] Verloskunde Academie t.a.v. Liesbeth Kool, MSc Dirk Huizingastraat 3-5 9713GL Groningen E-mail: [email protected]

33

Infoshop

HGZO-congres 2013

Diversiteit als rode draad in het curriculum hbo-v: het portfolio als toetsingsinstrument? Andrea Kuckert-Wöstheinrich, Margriet Dijkmans van Gunst Hogeschool van Amsterdam, Opleiding Verpleegkunde 1

Diversiteit is opgenomen in het SLB -programma van de propedeuse van de verpleegkundige opleiding hbo-v. Het begrip diversiteit verwijst naar ‘alle aspecten waarop mensen van elkaar verschillen, waarbij het niet alleen om uiterlijke (zichtbare) verschillen gaat. Binnen de gezondheidszorg zijn uiteenlopende aspecten als b.v. leeftijd, sociaaleconomische status, taal, geslacht, leefstijl, geboorteplaats, gezondheidsrisico relevant. (…) Diversiteit is breder dan de etnische achtergrond en 'cultuur'.’ Hieraan is de volgende competentie gekoppeld: ‘De verpleegkundige verleent systematisch met respect individuele holistische gecentreerde zorg, rekening houdend met de factoren 2 die ziekte en gezondheid, zorg en het zorgproces continu kunnen beïnvloeden.’ Onderwerpen in jaar één zijn onder ander het op zoek gaan naar de eigen identiteit en de identiteit van iemand anders, het analyseren van het begrip diversiteit in de maatschappij en in de gezondheidszorg, het bespreken van vooroordelen en racisme en een introductie in de theorie van de interculturele communicatie.

34

Als toetsinstrument is voor het portfolio gekozen. Studenten werken aan een aantal opdrachten (cultureel interview, zelfreflecties, onderzoek naar vooroordelen, onderzoek naar diversiteit in de eigen wijk) en bespreken deze met de studieloopbaangeleider (SLBer). In deze infoshop wordt een overzicht over de lessen gegeven, over de meerwaarde van diversiteit als onderdeel van de SLB lessen, de verschillende werkvormen en staat de vraag centraal of het portfolio hiervoor een geschikt instrument is. Trefwoorden Opleidingen gezondheidszorg, diversiteit, toetsing, portfolio Literatuur Kuckert, A. & Stomph, M. (2011). Diversiteit. Het is normaal verschillend te zijn. ZorgBasic. Den Haag: Lemma. Kuckert, A. & Esterhuizen, P. (2010). Diversiteit in de Verpleegkunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Stomph, M., & Kinébanian, A., Een internationale leidraad van de WFOT. Oog voor diversiteit maakt verschil. Ergotherapie, februari 2010, pp. 26-33. Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam Instituut Verpleegkunde t.a.v. mw. dr. A Kuckert-Wöstheinrich Tafelbergweg 51: 1105 BD Amsterdam E-mail: [email protected]

1

Studieloopbaanbegeleiding zoals cultuur, veiligheid, economie, wetgeving, politieke belangen, gezondheidssysteem, cliënt en zorgverlener gerelateerde belangen

2

HGZO-congres 2013

Infoshop

Honoursprogramma HBO Technische Verpleegkunde Katinka Rademaker, André de Kler Hogeschool Inholland, domein Gezondheid, Sport en Welzijn, HBOV

Wat eens is gestart als een verrijkingsstroom technische verpleegkunde waarmee door een sterk betrokken docententeam gepionierd werd om ‘hun’ excellente studenten een sterke rol te laten krijgen in het beroepenveld is inmiddels uitgegroeid tot een programma dat zich een honour mag noemen en dat in het werkveld zijn meerwaarde heeft aangetoond. Het honoursprogramma loopt parallel aan het 3e en 4e jaar van de bachelor opleiding verpleegkunde. In het 1e en 2e jaar wordt een voorbereidende pre-honours aangeboden. We nemen u mee in de vormen die het technische verpleegkunde programma heeft gekend, de ontstaansgeschiedenis en de invloeden op het programma. We staan stil bij de eindkwalificaties van de opleiding en we geven inzicht in de onderwijskundige uitgangspunten voor het bereiken van deze kwalificaties. Vervolgens geven we een uitleg over het uiteindelijke programma en over de manier waarop aansluiting bij de beroepspraktijk wordt geborgd. Het honoursprogramma wordt in alle studiejaren apart van de bachelor verpleegkunde getoetst. Dit toetsbeleid zullen we weergeven en wellicht nemen we een korte hands-on toets af bij het publiek. Tot slot zullen we u inzicht geven in het aantal studenten, dat de afgelopen jaren is begonnen met de verrijkingsstroom c.q. het honoursprogramma en hoeveel daarvan de eindstreep hebben gehaald. Daarbij presenteren we u ook hoe de kwaliteitscyclus binnen technische verpleegkunde wordt doorlopen en wat de plannen zijn voor de toekomst die de vakgroep technische verpleegkunde op de korte en langere termijn wil verwezenlijken. Trefwoorden Technische verpleegkunde, honoursprogramma, toetsing, vitale functiekunde, klinisch redeneren Literatuur Tervoort, M.J., Jüngen, IJ.D. (2009). Medische fysiologie en anatomie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Boogaard, M. van den (2011). Ritme- en geleidingsstoornissen. Amsterdam: Reed Business, vierde herziene druk. Boel, M.G., Machielse, P., Lichtveld, R.A., & Bierens J.J.L.M. (2007). Spoedeisende hulp verpleegkunde. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, tweede druk. Internet-links http://blog.han.nl/acute-intensieve-zorg http://www.kritiek.org Correspondentieadres Hogeschool Inholland HBOV domein Gezondheid Sport en Welzijn t.a.v. K.L. Rademaker MPA , A.G. de Kler MScN De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

35

Infoshop

HGZO-congres 2013

Stagiairs beoordelen: veel bakens voor één bestemming Luc Simoens Luc Simoens Consultancy, Gezondheidszorgopleidingen

In 2008 werd tijdens het HGZO-congres SASSO voorgesteld: een Systeem voor Assessment en Scoren van Stagiairs in Opleiding. SASSO leidt, aan de hand van uitsluitend observeerbare gegevens die verzameld worden in een authentieke context, tot een zo objectief en volledig mogelijke beoordeling van de prestaties van een stagiair. De observatiegegevens worden daarvoor in een indicatorentabel geïnventariseerd, gecategoriseerd en omgezet in een score, een graad of een ander symbool, rekening houdend met de prestaties van stagiairs uit vorige academiejaren. Intussen wordt er ook een uitspraak over de competenties van de stagiair wordt verwacht. Met SASSO+C, waarin ‘+C’ staat voor ‘met competentierapport’, wordt hierin voorzien. De uitspraak over de competenties wordt daarbij eveneens afgeleid uit de geobserveerde indicatoren, getoetst aan de referentiële beroepsbeoefenaar en in het competentierapport weergegeven. SASSO+C kan worden toegepast in elke opleiding waar stage in een authentieke context onderdeel is van het curriculum – dus niet uitsluitend in gezondheidszorg – en is ook bruikbaar voor buitenlandse studenten. 36

Tijdens de infoshop wordt SASSO+C voorgesteld en geïllustreerd aan de hand van opleidingen waar het systeem toegepast wordt. Thema’s: de complexiteit van de toetsingsproblematiek voor stages, de werkwijze om tot een score te komen en de koppeling met de beoordeling van competentieniveaus. Ook de totstandkoming van SASSO+C in een project waarbij meerdere hogescholen betrokken zijn wordt voorgesteld. Trefwoorden Assessment, evaluatie, score, stage Literatuur Simoens, L. (2005). Assessment van stagecompetenties: andere beoordelaar, zelfde score. Delta – Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, 1, 43-48. Simoens, L. (2006). Assessing Trainees. How to objectively convert an assessment into an ECTS grade? In: Löfgren K (ed.) ECTS and Assessment in Higher Education. Conference Proceedings. Umeå: Umeå University, EM no 57, 117-123. European Association for Quality Assurance in Higher Education (2009). Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area. Helsinki, European Association for Quality Assurance in Higher Education, 3de editie. Correspondentieadres: Luc Simoens M. Pyckstraat 6, 8370 Blankenberge België E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Infoshop

Samen over de lat Anik Stevens Hogeschool-universiteit Brussel, Opleiding Bachelor in de Orthopedagogie (= SPH in Nederland)

Hoe maak je van een afstudeeropdracht/eindproef een toets op niveau 6 (*) zonder in te boeten op de sterktes of de praktijkgerichtheid van de opleiding? Dit vergt een traject met studenten, docenten en werkveld (afnemend beroepenveld) waarbij de verschillende actoren een rol vervullen zowel in ontwikkeling van het didactisch concept als tijdens de begeleiding van de studenten en op het einde van de rit in de evaluatie van het resultaat. De opleiding Orthopedagogie legde sinds 2009 dit pad af en zag hun werk gevalideerd door de NVAO in 2012. De opleiding koos bewust voor het opzetten van een leertraject voor studenten. Doel was om voldoende kwaliteitswaarborgen in dit traject in te bouwen zonder in te boeten op het ‘autonome’ karakter van een bachelor-student. De studenten werken in een bestaande organisatie aan een reële probleemstelling en moeten deze erg zelfstandig en onderzoeksmatig onderbouwd kunnen aanpakken in het afstudeerproject. Het ‘aan de maat zijn’ inzake niveau 6 wordt daarom vooral bereikt door specifieke criteria te hanteren bij de werving en selectie van onderwerpen, door het begeleidingswerk aan te passen en door de manier van evalueren. Een screeningscommissie bekijkt elk voorstel vanuit de vraag: “Biedt deze vraagstelling de student voldoende leerkansen om het gewenste eindniveau te bereiken?” De opleiding ontwikkelde inschalingslijsten om het begeleidingswerk en het evalueren te ondersteunen. Waar nodig stuurt zij de projectplaats bij inzake vraagstelling of begeleiding van studenten. Bij de eindevaluatie zijn docent, projectplaats en student betrokken. Dit leertraject van student en opleiding wordt voorgesteld in de infoshop. (*) De dublindescriptoren die het bachelorniveau (niveau 6) bepalen, werden per land vertaald en vastgelegd in een nationaal kwalificatieraamwerk, VKS voor Vlaanderen en NQF-HO voor Nederland. Trefwoorden Bachelorproef, niveau 6 Internet-links www.nlqf.nl www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=14111#271074 Correspondentieadres Hogeschool-Universiteit Brussel Opleiding Orthopedagogiek t.a.v. mw. A. Stevens Stationsstraat 301 1700 Dilbeek België E-mail: [email protected]

37

WORKSHOPS

HGZO-congres 2013

Workshop

Blended learning: kan ik het ook? Marlies Bakker, Asaf Gafni VUmc Amstel Academie, ExpertCollege

Tijdens de workshop laten wij de mensen kennis maken met het concept blended learning en wel blended learning volgens de unieke methode van samenwerkingspartners ExpertCollege en VUmc Amstel Academie. We starten de workshop met toelichting op het concept blended learning: • Wat is blended learning? • Wat zijn de voordelen van blended learning ? • Hoe implementeert u blended learning in uw organisatie ? • Hoe gaat toetsing in zijn werk? Vervolgens gaan we aan de slag! Aan de hand van de e-learning nemen we klassikaal een Basic Life Support (BLS) scenario door. Vervolgens geeft spoedeisende hulp arts en directeur van ExpertCollege Asaf Gafni samen met Marlies Bakker, senior opleider een verkorte BLS training. Na het volgen van deze workshop heeft u een goed beeld van blended learning, de voordelen ervan, het gemak van implementatie en digitaal toetsen. Trefwoorden Blended learning, digitaal toetsen, e-learning Internet-links www.expertcollege.com www.vumc.nl/afdelingen/AmstelAcademie/ Correspondentieadres ExpertCollege t.a.v. Alexandra Bakker Prof J.H. Bavincklaan 5 1183 AT Amstelveen E-mail: [email protected]

41

Workshop

HGZO-congres 2013

Intercollegiale toetsing: een oplossingsgericht intervisiemodel Marjo Bink, Leny Leferink Hogeschool Leiden, Zorg & Educatie Intercollegiale toetsing: Een oplossingsgericht intervisiemodel

42

Intercollegiale toetsing heeft als doel het bevorderen en bewaken van professionele werkwijze(n) door het actuele handelen te vergelijken met normen en richtlijnen van andere professionals uit dezelfde discipline. Professionals gebruiken intercollegiale toetsing o.a. voor het bespreken van vakkennis, professioneel handelen. Voorbeelden van intercollegiale toetsing zijn: supervisie en intervisie. De oplossingsgerichte methode ( solution focus) focust op de oplossing en niet op het probleem. Daarbij wordt vooral gekeken naar wat (wel) werkt (in plaats van wat niet of waarom niet) en naar uitzonderingssituaties. De oplossing komt meer in beeld als de probleem vrager in staat is om te beschrijven wat hij eigenlijk zou willen bereiken. Oftewel heeft hij een helder toekomstbeeld? Van dat toekomst beeld maak je een zo concreet mogelijke voorstelling, en dan verken je welke kleine stapjes je kunt zetten om dat toekomstbeeld dichterbij te brengen. Het oplossingsgerichte zit hem in de(ze) methode van vragen stellen, gericht op mogelijkheden, op wat werkt, op hulpbronnen, de krachten en kwaliteiten die iemand al heeft en kan (probeert) te verstreken. Een oplossingsgerichte houding betekent: • denken vanuit mogelijkheden i.p.v. vanuit moeilijkheden • veel toekomstgerichte vragen stellen en geen oordeel vellen • het niet beter weten dan de inbrenger, maar de inbrenger ondersteunen en suggesties doen om zijn eigen oplossingen te formuleren. • zoveel mogelijk aan te sluiten bij degene die een vraag of een probleem inbrengt en haar te helpen de eigen oplossingen te vinden, op basis van wat deze persoon al doet, in de beschreven situatie of in andere situaties. Na een korte inleiding oefenen we in deze workshop met het oplossingsgericht intervisiemodel. Trefwoorden Oplossingsgericht intervisiemodel, oplossingsgerichte vragen, gebruik maken van bronnen, de krachten en kwaliteiten van de inbrenger. Literatuur McKergow, M. & Jackson; P.Z. (2007). The solutions focus, London: Nicholas Brealey Publishing. Cauffman, L. & Dijk J. van (2009). Handboek Oplossingsgericht werken in het onderwijs. Amsterdam: Uitgeverij Boom Onderwijs. Visser, C. & Schlundt Bodien, G. (2008). Paden naar Oplossingen, De kracht van oplossingsgericht werken. Just in time books, tweede oplage. Correspondentieadres Hogeschool Leiden OpleidingZorg t.a.v. mw. Marjo Bink Zernikedreef 11 2333 CK Leiden E-mail: [email protected], [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

Toetsen van groepsproducten Jirka Born, Stan Buis Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

In veel hbo-opleidingen wordt om kosten en nakijktijd te drukken gebruik gemaakt van groepsproducten. Positief aan deze groepsproducten is dat studenten met elkaar samenwerken en van en met elkaar kunnen leren. Dit past prima bij de sociaal constructivistische visie die veel opleidingen hebben. Hierbij is vanuit de toetsing echter een zeer belangrijke vraag te stellen: hoe zorgt een opleiding ervoor dat zichtbaar wordt wat elke student daadwerkelijk aan het groepsproduct heeft bijgedragen? In deze workshop zal worden stilgestaan bij verschillende manieren om als docent inzicht te krijgen in de bijdragen van individuele studenten aan groepsproducten. Daarbij kan worden gedacht aan individuele toetsen, self- en peerassessment, maar ook aan ICTmogelijkheden om individuele bijdragen te monitoren. Er zal een korte theoretische inleiding in dit onderwerp gegeven worden vanuit onderwijskundige literatuur. Tijdens de rest van de workshop heeft u de mogelijkheid om samen met de overige deelnemers een cursus van uw opleiding waarin studenten samenwerken onder de loep te nemen en uit te werken hoe u daarvan de beoordeling vorm wilt geven. Samen met andere docenten uit het HGZO werkt u in deze workshop aan een beoordelingswijze die ‘de toets kan doorstaan’! Voorbereidingsopdracht: Bedenk voor welke cursus binnen uw opleiding u de beoordelingswijze in de workshop ter discussie wilt stellen en wilt uitwerken. Zorg ervoor dat u helder heeft wat de doelstellingen van de cursus zijn, wat de omvang is, hoeveel studenten deelnemen, in welk studiejaar deze studenten zitten en welke (groeps)product(en) beoordeeld worden. Zet deze informatie kort op 1 A4 en neem dit geprint mee naar de workshop. Let op: In de eerstegraads Docentenopleiding HGZO en de master Docent HGZO vanaf cohort 2011 wordt een dergelijke bijeenkomst ook verzorgd. De theorie die in deze workshop centraal staat, wordt daar ook aangeboden. Dio’s kunnen natuurlijk wel deelnemen aan deze workshop en een andere toets kritisch bekijken! Trefwoorden Toetsing, groepsproducten Literatuur Strijbos, J.W. (2011). Assessment of (Computer Supported) Collaborative Learning. IEEE Transactions on Learning Technologies, 4 (1), 59-73. Trentin, G. (2009). Using a wiki to evaluate individual contribution to a collaborative learning project. Journal of Computer Assisted Learning, 25 (1), 43-55. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J.R. Born en drs. S.C.A. Buis Van der Boechorststraat 7 1081BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

43

Workshop

HGZO-congres 2013

Effectieve studententeams Allard Gerritsen, Mary Herbolt-Soudant Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

In het huidige hoger onderwijs is samenwerkend leren de gewoonste zaak van de wereld. Groepjes studenten die samen aan een probleemtaak, een project of aan een scriptie werken. Soms zelfs voor een externe opdrachtgever. ‘Samenwerken’ is in dit licht één van de hbo competenties waaraan gewerkt wordt. Als docent weten we dat samenwerken leuk, uitdagend en effectief kan zijn, maar evenzo vaak een moeizame onderneming met tegenvallende resultaten. Uit recent onderzoek van Jos Fransen blijkt dat het in een vroeg stadium ontwikkelen van een gedeelde visie een belangrijke voorspeller is van teameffectiviteit. Ook moet er sprake zijn van onderling vertrouwen. Een effectief team krijgt in de loop van de samenwerking steeds meer inzicht in de taak en in de wijze waarop de kwaliteiten van teamleden kunnen worden benut bij de taakuitvoering. Het blijkt dat effectieve teams nauwelijks gebruik maken van begeleiding! Een belangrijk argument voor nader onderzoek. In deze workshop gaan we met u onderzoeken hoe u als begeleider de drie factoren die Fransen heeft gevonden, kunt aansturen en ondersteunen. We zijn benieuwd naar hoe u in de praktijk samenwerkend leren vormgeeft. Daarnaast bieden we een didactisch hulpmiddel waarmee samenwerking veilig besproken kan worden. Bovendien willen we met u verkennen waar verbeteringen te behalen zijn. Tenslotte bespreken we de waarde van de ‘Teamtester’. 44

Trefwoorden Samenwerken, effectieve teams, samenwerkend leren Literatuur Fransen, J. (2012) Teaming up for learning. Team effectiveness in collaborative learning in higher education. Heerlen: Proefschrift Open Universiteit. Gerritsen, A.G.A. (2009). Kleur bekennen met het Teamrolspel. Welke rol speel jij in een team. Maarssen: Reed Business. Gerritsen, A.G.A. & Nauta, A.P. (2008). Samenwerken is te leren! Maar hoe? Tijdschrift voor Medisch Onderwijs, 27(3), pp. 17-27. Heinsius, J. (1996). Eerst denken, dan doen. De methode van projectmatig werken voor non-profit organisaties. Diemen: Caravel Publishing. Internet-links http://www.ou.nl/web/celstec/samen-leren-in-leernetwerken http://sportknowhowxl.nl/OpenPodium/7086 Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. drs. A.G.A. Gerritsen Van der Boechorststraat 9 1081BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

Tijd tekort? Judith Gerritsen Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

Het thema van dit congres is de toets doorstaan. Hoger onderwijs wordt tegenwoordig kritisch bekeken door de media en de eisen van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) liegen er ook niet om. Hoe kunt u de tijd vinden om aan al die hoge eisen die gesteld worden te voldoen? Het docentschap is immers een veeleisende baan. U heeft vaak vele ballen in de lucht te houden. U moet zowel vakinhoudelijk als onderwijskundig up-to-date blijven, heeft vaak te maken met ad hoc-beleid en wordt regelmatig gestoord door studenten, collega’s, telefoon en e-mail. Op een rustiger moment heeft u het hard nodig om eens heel even lekker achterover te leunen…. Waarna het hele verhaal weer opnieuw begint. Natuurlijk is er voor tijdgebrek geen pasklare oplossing. Wel kan het de moeite zijn om eens te kijken of er winst te behalen valt in de wijze waarop u omgaat met uw planning. In deze workshop verwerft u inzicht in uw eigen manier van werken en krijgt u enkele tips om beter met uw tijd om te gaan. Deze workshop heeft ook gedraaid op het HGZO congres 2012. Trefwoorden Tijd, efficiëntie, afleiders, Eisenhower-methode, uitstelgedrag, praktische tips Gewenste beginsituatie Docenten die nog niet eerder bewust iets aan timemanagement gedaan hebben. Literatuur Kralingen, R. van (2008). Time-management voor docenten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum (pp. 15-43). Mark McGuinness (2007). Time management for creative people. London: Mark McGuinness. Internet-links www.leren.nl/cursus/persoonlijkeeffectiviteit/timemanagement Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J.M. Gerritsen Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

45

Workshop

HGZO-congres 2013

Beter en goedkoper, het kan echt! Judith Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

De laatste jaren is er veel aandacht voor het hoger onderwijs en niet altijd in positieve zin. Enerzijds is er de roep om kwaliteit, anderzijds hebben we te maken met steeds verder gaande bezuinigingen. Met evenveel of zelfs minder geld moeten we steeds meer studenten opleiden. In het HGZO werken professionals met hart voor hun vak. We willen graag kwaliteit leveren. Hoe kunnen we dat in deze omstandigheden? EXPOSZ is bezig met de ontwikkeling van een quickscan om te onderzoeken waar in het programma verbeteringen mogelijk zijn om zo efficiënt mogelijk met de beschikbare onderwijstijd om te gaan. Het doel hiervan is dat meer studenten afstuderen binnen de reguliere studieduur als uitstekende beroepsbeoefenaren. In deze workshop maakt u kennis met de conceptversie van deze scan. We discussiëren met elkaar over wat we nu verstaan onder efficiënt onderwijs en welke ideeën we hebben over hoe dit te bereiken. U krijgt de gelegenheid om zelf de quick scan uit te proberen en met de andere deelnemers na te denken over verbetermogelijkheden voor uw onderwijs. Tot slot horen we natuurlijk ook graag uw mening over de scan. Deze workshop is interessant voor alle docenten die zich bezig houden met ontwikkelen en verbeteren van onderwijs.

46

Trefwoorden Efficiëntie, kwaliteit, evaluatie Literatuur Berkel, H. van, Jansen, E. & Bax, A. (2012). Studiesucces bevorderen: het kan en is niet moeilijk. Bewezen rendementsverbeteringen in het hoger onderwijs. Den Haag: Boom Lemma. Severiens, S. (red.) (2011) Studiesucces in de Bachelor: drie onderzoeken die studiesucces in de de bachelor verklaren. Beleidsgerichte studies Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek, 138. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, cultuur en Wetenschap. Internet-links http://www.studiesuccesho.nl/2010/10/10/studeerbaarheid-en-studiesucces-hebben-allesmet-elkaar-te-maken/ Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. J. Gerritsen, mw. M. Herboldt-Soudant Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

IPad in het onderwijs Geert Huysentruyt Katholieke Hogeschool Brugge Oostende,Departement Gezondheids-zorg – ICTO-coach

De tablet-pc en in het bijzonder een iPad, is op korte termijn razend populair geworden. De aanwending ervan binnen een onderwijskader biedt absoluut nieuwe interessante mogelijkheden. Deze werkwinkel is bedoeld voor collega's die nog niet of nauwelijks met een iPad hebben gewerkt en daaraan iets willen doen! Naast uitleg over de bediening van de tablet komt voornamelijk het werken met apps aan bod: apple-ID aanmaken, apps opzoeken en downloaden vanuit de apple-store, ordenen, de synchronisatie met iTunes en tenslotte enkele educatieve voorbeelden. Daarnaast gaat er ook wat aandacht uit naar het facet e-reader met het downloaden van pdf's en e-books. Na het volgen van deze workshop weet u onmiddellijk wat uw volgende aankoop zal worden! Trefwoorden Tablet-pc, Ipad, apps, onderwijs Correspondentieadres Katholieke Hogeschool Brugge Oostende Departement Gezondheidszorg t.a.v. dhr. G. Huysentruyt, ICTO-coach Xaverianenstraat 10 8200 Brugge-St. Michiels E-mail: [email protected]

47

Workshop

HGZO-congres 2013

Doceren is net topsport; meten voor motivatie Vana Hutter Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

Topsporters zijn voor velen het schoolvoorbeeld van motivatie. Menig docent zal jaloers zijn op coaches in de sport die uitsluitend lijken te werken met gemotiveerde pupillen. Schijn bedriegt, want in de sport doen motivatieproblemen zich veelvuldig voor. In de sportpsychologie zijn verschillende interventies ontwikkeld en toegepast om sporters aan hun motivatie te laten werken. In deze workshop vertalen we deze interventies naar toepassingen voor motivatie in het onderwijs. Vanwege het thema van het congres is er bijzondere aandacht van interventies die gericht zijn op het bevorderen van motivatie door zelf-monitoring en andere meetmethoden. De workshop is interactief van aard en gericht op het leren gebruiken van motivatie- en monitorings-technieken. Na afloop van de workshop hebben deelnemers meer kennis over motivatie en kunnen zij zowel hun eigen motivatie als die van hun leerlingen beïnvloeden. Trefwoorden Motivatie, Zelf-monitoring, interventies, sportpsychologie

48

Literatuur Hagger, M.S. & Chatzisarantis, N.L.D. (2007). Intrinsic motivation and self-determination in exercise and sport. Champaign, Il: Human Kinetics. Bakker, F.C. & Oudejans, R.R.D. (2012). Sportpsychologie. Nieuwegein: Arko sports media. Karageorghis, C.I. & Terry, P.C. (2011). Inside sport psychology. Champaign, Il: Human Kinetics.Duda, J.L. & Treasure, D.C. (2010) . Motivational processes and the facilitation of quality engagement in sport. In J.M. Williams (Ed.), Applied sport psychology; Personal growth to peak performance (pp. 59-80). New York, NY: McGraw-Hill Education. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. Vana Hutter Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

Theatertechnieken voor docenten Carel Martens, Liesbeth Neeskens Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

Wat moet ik nu met theatertechnieken? Ik vind rollenspellen al eng… Waarom lukt het studenten wel om 1 ½ uur geboeid naar een cabaretvoorstelling te kijken en zakt hun aandacht bij een les al na zo’n 15 minuten weg? We willen het liefst dat hetgeen wat we vertellen ook blijft hangen bij ons publiek, eigenlijk hebben we als docent precies hetzelfde doel als de bovenstaande cabaretier. In deze workshop gaan we kennismaken met technieken waarmee u uw publiek langer geboeid kan houden. Deze technieken worden veel in het theater gebruikt. Wat kunt u hiervan als docent gebruiken in uw dagelijkse onderwijspraktijk en hoe houdt u de studenten, én uzelf, geboeid en actief?

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. drs. C.A.P. Martens, mw. drs. L. Neeskens Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

49

Workshop

HGZO-congres 2013

Mindful doceren Marjolein Roemaat, Carel Martens Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

Herkent u dit: na een dag werken komt u thuis en u kunt zich nauwelijks nog herinneren wat u allemaal heeft gedaan, wie u heeft ontmoet, laat staan hoe u het allemaal ervaren heeft. Onze werkdag is vaak overvol, gevuld met onderwijs, contacten met studenten, collega’s en onze gedachten. Mooie inzichten en leermomenten lossen vaak op in de waan van de dag, eigenlijk zonde! Mindful doceren betekent met aandacht in het hier-en-nu uw taken uitvoeren, met daarbij meer ruimte en tijd voor uzelf. Uzelf minder laten leiden door de waan van de dag. In deze workshop maakt u kennis met mindfulness. Met laagdrempelige aandachtsoefeningen en andere activerende werkvormen gaan we een begin maken met het doorbreken van uw automatische piloot en creëren we meer ruimte voor uzelf.

50

Literatuur Shapiro, S.L., Warren Brown, K. & Biegel, G.M. (2007). Teaching Self-Care to Caregivers: Effects of Mindfulness-Based Stress Reduction on the Mental Health of Therapists in Training. Training and Education in Professional Psychology, 1(2), 105-115. Fjorback, L.O., Walach, H. (2012). Meditation Based Therapies. A Systematic Review and Some Critical Observations. Religions, 3, 1-18. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam EXPOSZ t.a.v. mw. M.C.M. Roemaat Msc., drs. C.A.P. Martens Van der Boechorststraat 7 1081BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

Toetsing in breed perspectief Marianne Schade, Susan Voogd Marianne Schade: tot eind 2012 beleidsmedewerker van VUmc; werkt nu als zelfstandige. Susan Voogd, Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ ‘Zeg mij hoe uw toetsing is en ik zeg u hoe uw opleiding is’ Alleen met zicht op zowel detail als het geheel kan een docent in het HGZO volwaardig functioneren als essentiële deelnemer in toetsing. Alles in toetsing hangt met alles samen. Maar wat is er nodig aan beleid, organisatie en uitvoering om een goed toetsprogramma te realiseren? In deze workshop wordt vanuit casussen en vraagstellingen ieders huidige praktijk belicht en helpen we elkaar kritisch te kijken naar essentiële onderdelen in het systeem van toetsing. Vanuit een aantal dimensies wordt het eigen toetsprogramma van de opleiding doorgelicht, zowel wat betreft de meer formele routines, alsook wat betreft verborgen spelregels. Vragen die aan de orde kunnen komen zijn, bijvoorbeeld: − Opleidingen beschrijven de organisatie van hun toetsing in diverse documenten die min of meer onderling samenhangen. Dekt dit de lading, of is er meer nodig? − Te denken valt aan de indeling in niveaus van sturing en uitvoering: strategisch, tactisch en operationeel. Waar is alles zichtbaar en voor wie? − Het begrip ‘toetsprogramma’ ontstijgt de afzonderlijke toetsen en is een opwaardering in de richting van een betekenisvolle samenhang. Hoe staat de organisatie t.o. benchmarking? − De toetscyclus is vanuit verschillende invalshoeken bruikbaar: is dit voorzien en hoe? − Waar bevinden zich de kleinere en grotere PDCA cycli binnen het systeem van toetsing? Werkvormen: in kleine groepen werken met voorgestructureerde vragen, vragen vanuit publiek, mind-maps en good practices; steeds plenair terugkoppelen. Trefwoorden Systeem van toetsing, toetscyclus, toetsprogramma, organisatie, docent, beleid, kwaliteitszorg, benchmarks, trends Literatuur Bruijn, J.A., Vleuten, C. van der, Cohen-Schotanus, J., Dunnewijk, M. & Kalmthout, F. van (2012). Vreemde ogen dwingen. Eindrapport Commissie externe validering examenkwaliteit hoger beroepsonderwijs. Hbo-raad. HBO-raad (2011). Geslaagd! Handreiking examencommissies. Den Haag: Duthler Associates. Jaspers, M. & Zijl Y. van (2011). Kwaliteit van toetsing in het Hoger Onderwijs naar een versterkte rol van examencommissies. Dienst onderwijs en onderzoek, Fontys. Internet-links www.onderwijsinspectie.nl/actueel/nieuwsbrieven www.hbo-raad.nl/home/28/1104 www.toetssuite.nl

51

Workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. drs. S. Voogd Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

52

HGZO-congres 2013

HGZO-congres 2013

Workshop

Slaagt mijn beoordeling? Criteria voor het beoordelen van stagiairs

Luc Simoens Luc Simoens Consultancy, Gezondheidszorgopleidingen

Het beoordelen van studenten die stage lopen in een authentieke context is een belangrijk onderdeel van de taak van docenten, lectoren en praktijklectoren. De European Association for Quality Assurance in Higher Education (2009, ENQA, Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area) stelt ‘The assessment of students is one of the most important elements of higher education’. De standaard voor assessment van studenten is volgens ENQA: ‘Students should be assessed using published criteria, regulations and procedures which are applied consistently’. De opgenomen criteria en aanvullende voorwaarden kunnen gelden als een ‘checklist’ om aan de kwaliteitsstandaard tegemoet te komen. In de workshop willen we nagaan hoe aan de criteria voldaan kan worden bij het beoordelen van stagiairs. De aandacht gaat daarbij ook naar de rol van de stagementoren in dit proces. In vergelijking met beoordelingen in andere onderdelen van het curriculum hebben we op stage immers ook te maken met de mening van de stagementor. In gezondheidszorg zijn stagementoren doorgaans beroepsbeoefenaars die opgeleid zijn voor hun specifieke taak binnen hun dienst maar van wie het beoordelen van stagiairs zelden een kerntaak is. Tijdens de workshop bespreken we de gepubliceerde criteria. Daarna wordt van de deelnemers verwacht dat ze kort beschrijven hoe ze aan elk van de criteria tegemoetkomen, waarna de voorstellen besproken worden aan de hand van de criteria. Met deze workshop richten we ons vooral op al wie in een gezondheidszorgopleiding te maken heeft met de beoordeling van stagiairs. Trefwoorden Kwaliteitscriteria, assessment, evaluatie, stage Literatuur European Association for Quality Assurance in Higher Education (2009). Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area. Helsinki, European Association for Quality Assurance in Higher Education, 3de editie. Internet-links http://www.enqa.eu Correspondentieadres Luc Simoens M. Pyckstraat 6, 8370 Blankenberge België E-mail: [email protected]

53

Workshop

HGZO-congres 2013

Toetsing ter bevordering van studiesucces Marichelle Steltman Hogeschool van Amsterdam, Dutch Teachers and Policymakers Institute, Opleiding Ergotherapie, Master of Evidence-Based Innovation in Teaching (MEBIT) Toetsen en studiesucces. Twee termen die binnen het hoger gezondheidszorg onderwijs nauw met elkaar verbonden zijn. Toetsen kunnen zowel het studiesucces bevorderen, als verminderen. Toetsen hebben maatschappelijk gezien een belangrijke waarde. Hierdoor vervullen zij een belangrijke rol met uitstralend effect naar het studeergedrag van studenten. Alle verschillende hogescholen en universiteiten in Nederland hebben verschillende activiteiten ondernomen om studiesucces te verbeteren. Deze activiteiten slaan zijn soms ook gericht op toetsing. Binnen deze workshop zal onder andere aan de hand van stellingen worden besproken wat goede initiatieven zijn rondom toetsing, om studiesucces (mogelijk) te bevorderen. Hebben deelnemers best practice? Wat is best evidence? Hoe kunnen we eigenlijk studiesucces meten met toetsen? Moet dit alleen summatief, of moeten we (veel) meer gebruik gaan maken van formatieve toetsing? En met welke acties kunt u aankomende maandag ondernemen om hiermee aan de slag te gaan? Aan de hand van deze uitkomsten zal er een gezamenlijke actielijst worden opgesteld waar directe acties op de eigen opleiding mee ondernomen kunnen worden. Trefwoorden Toetsing, studiesucces 54

Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam – domein Gezondheid Opleiding Ergotherapie t.a.v. mw. M.A. Steltman Tafelbergweg 51 1105 BD Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

Evalueren bij afstuderen Jetske Strijbos KHLeuven, Departement Gezondheidszorg en Technologie

Drie instellingen hoger onderwijs (KHLeuven, KHLim en Thomas More) ontwikkelen en implementeren in het project Bachelortoets (Onderwijsontwikkelingsfonds Associatie Leuven, 2012-2014) een set van gevalideerde evaluatiecriteria voor uitstroomtoetsen (afstudeerwerkstukken). De set bestaat uit (1) een deelset minimumcriteria die het minimumniveau omschrijven om credits te verwerven en (2) een deelset uitbreidingscriteria om opleiders in staat te stellen om studenten in meer of mindere mate positief van elkaar te onderscheiden. Bacheloropleidingen kunnen in functie van hun eindtoetsen relevante evaluatiecriteria selecteren uit de set en zo een beoordelingsrooster samenstellen op maat van de toets. In deze workshop wordt eerst het ontwikkelingsproces en de stand van zaken van de set evaluatiecriteria voorgelegd aan de deelnemers. Vervolgens worden zij uitgenodigd om via de methode van World Café enkele belangrijke aandachtspunten met betrekking tot ontwikkeling en gebruik van evaluatiecriteria uit te diepen: hoe specifiek mogen/ moeten evaluatiecriteria op eindniveau van een bacheloropleiding zijn? Welke zorgen leven bij opleiders met betrekking tot bruikbaarheid/ inzetbaarheid van evaluatiecriteria? Welke aandachtspunten moeten in rekening gebracht worden bij het ontwikkelen van een beoordelingsrooster?... De bevindingen uit het World Café worden tenslotte samengevat en afgetoetst aan (een deel van) de reeds ontwikkelde evaluatiecriteria. Deze workshop sluit naadloos aan bij het thema van het congres ‘De toets doorstaan’, meer bepaald bij de centrale vraag: ‘Welke instrumenten en procedures zorgen voor een adequaat systeem van toetsing?’ Het project Bachelortoets resulteert in een open instrument dat opleidingen kan ondersteunen bij de constructie van kwaliteitsvolle evaluatiecriteria. Trefwoorden Uitstroom, bacheloronderwijs, evaluatiecriteria, kwaliteit van toetsen Internet-links http://associatie.kuleuven.be/onderwijs/oof-info/2012/01 Correspondentieadres KHLeuven Departement Gezondheidszorg en Technologie t.a.v. mw. J. Strijbos Herestraat 49 3000 Leuven België E-mail: [email protected]

55

Workshop

HGZO-congres 2013

Virtueel Triviant met Opleidingsvragen Een motiverend 3D-spel voor sociaal leren ‘anywhere & anythime’

Wim Trooster, Eric Ploeger, Hans Selles (BICT) 1 Hogeschool Windesheim Zwolle & Hogeschool InHolland, Lectoraat e-Learning Hogescholen Windesheim & Inholland, Team Onderwijskunde & ICT, Hogeschool Windesheim

Basiskennis wordt in het onderwijs vaak aangeboden, en na afloop van dat onderwijs wordt met een toets vastgesteld of de studenten deze kennis verworven hebben. Toch is een veelgehoorde klacht dat de parate kennis van de deze theorie bij studenten onvoldoende is. Studenten zijn niet gemotiveerd om de verworven kennis te onderhouden. Vandaar dat onze groep in de virtuele wereld Second Life een leermiddel heeft ontwikkeld dat de studenten motiveert om hun vakkennis paraat te houden. In game-vorm kunnen de studenten toetsen welke opleidingsstof nog wordt beheerst, en waar hiaten bestaan. Door de interactie tussen studenten wordt bovendien leergedrag bevorderd. Zo kan deze voortgangstoetsing het leren en de studievoortgang van de studenten ondersteunen en aldus bijdragen aan een adequaat systeem van toetsing.

56

Tijdens deze workshop wordt tijdens een korte inleiding het spel geïntroduceerd. Daarna mogen de deelnemers zelf in actie komen en achter computers het spel ervaren. In de nabeschouwing wordt geëvalueerd wat de praktische waarde van het spel kan zijn voor docenten in het HGZO-onderwijs. Trefwoorden Toetsing, voortgangstoets, leermiddel, ICT, virtuele wereld, Second Life Literatuur Ryan, R.M. & Deci, E.L. (2000). Self-Determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and Well-Being. American Psychologist, 55(1), 68-78. Internet-links http://www.licto.nl/index.php?pageID=41 http://www.licto.nl/article.php?articleID=20 Correspondentieadres Hogeschool Windesheim Team Onderwijs & ICT t.a.v. dr. W.J.Trooster Campus 2-6 8017 CA Zwolle E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2013

Workshop

Simulatietraining: een uitdaging voor het geïntegreerde toetsen? Isabelle Vandelannoote, Marianne Vanbellinghen Erasmushogeschool Brussel (Jette), Opleiding Vroedkunde Inhoud Tijdens simulatietrainingen laten we de studenten toe om op een patiëntveilige manier hun kennis, inzicht, technische vaardigheden en communicatieve vaardigheden op een geïntegreerde wijze te oefenen en te tonen. Onmiddellijk na een training volgt er samen met de studenten een uitgebreide nabespreking. In de workshop willen we samen met de deelnemers nagaan hoe deze complexe werkvorm (en de nabespreking nadien) kan uitgewerkt worden tot een onderdeel van toetsing in de opleiding. Werkvormen • In een eerste plenaire fase (20 min) lichten we kort de werkvorm ‘simulatietraining’ toe vanuit onze ervaringen in de opleiding ‘vroedkunde’. • In een tweede fase (40 min) worden de deelnemers opgesplitst in groepjes van vijf. In deze groepjes worden ervaringen en ideeën uitgewisseld. Volgende thema’s komen aan bod:  Bepalen van geschikte leerdoelen  Bepalen van geschikte casussen en het uitwerken van een correct scenario  Bepalen van verwachte handelingen in functie van vooropgestelde leerdoelen  Coachen en observeren van de eigenlijke simulatietraining  Coachen van de nabespreking  ‘Toetsen’ van simulatietraining en nabespreking: hoe doe je dit concreet? Voor elk van deze thema’s wordt bekeken wat aandachtspunten, moeilijkheden, … zijn. • In een derde plenaire fase (30 min) worden de belangrijkste resultaten van de groepsbesprekingen kort besproken. Relevantie Bedoeling is dat de deelnemers vanuit de verschillende werkvelden ideeën en ervaringen uitwisselen om zo te komen tot een optimalisering van simulatietraining als deel van het toetsbeleid. Link met het centrale thema van het congres Op deze manier kan het leerproces van de studenten ondersteund worden en kan de toetsing meer aansluiten bij de verwachtingen van het beroepsterrein. Een goede kwaliteit van deze toetsing is echter cruciaal. Trefwoord Simulatietraining Literatuur Heres, M. & Vermeulen, H. (2011). Simulatieteamtraining Acute gezondheidszorg en verloskunde. Leer- en werkboek. Garant. Fluit, C. & Klaassen, T. (2011). Richtlijn simulatietraining. Tijdschrift voor medisch onderwijs. 30(1) supplement, 3-10. Frank, E. (2011). Training levensreddende vaardigheden in de verloskunde. Bijscholing.

57

Workshop

Correspondentieadres Erasmushogeschool Brussel (Jette) Opleiding Vroedkunde t.a.v. mw. Isabelle Vandelannoote Laarbeeklaan 121 1090 Jette (Brussel) E-mail: [email protected], [email protected]

58

HGZO-congres 2013

HGZO-congres 2013

Workshop

De kracht van toets- en itemanalyse Ankie Vink, Inge Boon, Marit Praagman Vrije Universiteit Amsterdam, EXPOSZ

Docenten moeten een examencommissie kunnen informeren over de kwaliteit van het afgenomen examen. Dit betekent onder andere dat de docent een toetsverslag moet kunnen opstellen waarin hij verantwoording aflegt over de kwaliteit van zijn eigen toets. In deze praktische workshop staat een aantal kwaliteitsindicatoren centraal. U leert uitkomsten uit de toets- en itemanalyse te interpreteren, zoals de KR-20, een p-waarde en een Rit-waarde. Welke normen kun je hanteren van deze waarden? En wanneer verwijder je een vraag uit de toets en wat zijn vervolgens de consequenties? Er wordt ingegaan op de analyse van gesloten en open vragen. Vanuit deze workshop zal u duidelijk worden dat een transparant toetsbeleid en een heldere instructie voor degenen die de toets- en itemanalyse uitvoeren onmisbaar zal blijken te zijn, wil een opleiding niet in de problemen komen. De workshop is bedoeld voor docenten, die praktische vaardigheden willen opdoen om informatie uit hun eigen toets te kunnen gebruiken. We richten ons op de docent die nog weinig tot geen ervaring heeft met toets- en itemanalyse. Deze workshop heeft ook gedraaid op het HGZO congres 2012. Nieuw is het deel over de analyse van de open vragen. Trefwoorden Toets- en itemanalyse, toetscyclus, toetseisen, betrouwbaarheid, kwaliteitsindicatoren Literatuur Berkel, H. van, & Bax, A. (2006). Toetsen in het hoger onderwijs. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum. Dousma, T., Horsten, A., & Brants, J. (1997). Tentamineren. Groningen: Wolters-Noordhoff. Gruijter, D.N.M. de (2008). Toetsing en toetsanalyse. Verkregen op 25 januari 2012 via Universiteit Leiden. Website: http://www.iclon.leidenuniv.nl/hoger-onderwijs/toetsen-enbeoordelen/toets-en-tentamenservice.html. Heida, P. (2006). Psychometrische kwaliteit van een toets. Afstudeerverslag in het kader van de Masteropleiding Educational Science and Technology aan de Universiteit Twente. Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Bewegingswetenschappen EXPOSZ t.a.v. mw. A.M.T. Vink MSc, mw. drs. I.M.A. Boon Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected], [email protected]

59

Congresorganisatie

EXPOSZ Opleiden in sport en zorg Het HGZO-congres wordt jaarlijks georganiseerd door EXPOSZ. Medewerkers van EXPOSZ hebben verstand van opleiden én van zorg. Wij maken deel uit van de Faculteit der Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam en combineren in ons werk gedegen kennis van de zorg met onderwijskundige expertise. Het is onze missie om bij te dragen aan de kwaliteit van de beroepsbeoefening binnen de sport en zorg. Wij leiden docenten en praktijkbegeleiders op die werkzaam zijn binnen het hoger gezondheidszorgonderwijs. We ondersteunen onderwijsinstellingen, zorginstellingen en beroepsverenigingen bij hun vraagstukken, door middel van opleidingen, advies en onderzoek. Opleiden EXPOSZ heeft een breed scala aan opleidingsactiviteiten. Naast de tweejarige eerstegraads Docentenopleiding HGZO en de door de NVAO geaccrediteerde master Docent HGZO, bieden wij ook kort durende opleidingsactiviteiten aan zoals scholing op maat. Daarnaast coachen wij docenten en praktijkbegeleiders. Deze laatste activiteiten kunnen zowel binnen uw organisatie als op de Vrije Universiteit verzorgd worden. Advies Adviseurs van EXPOSZ bieden ondersteuning bij (onderwijskundige) vraagstukken. Advisering is mogelijk bij omvangrijke curriculumherziening trajecten. Maar ook bij minder ingrijpende veranderingsprocessen en ontwikkelingen binnen uw organisatie is de adviseur van grote waarde. Onderzoek Op het terrein van onderzoek richt EXPOSZ zich op het monitoren van gedragsverandering tengevolge van interventies (zoals bijvoorbeeld scholing of training) en het uitvoeren van toegepast didactisch onderzoek. Voor meer informatie: www.exposz.nl Of ga naar de stand van EXPOSZ op de informatiemarkt

61