HGZO-congres 2010 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010 Inspiratiebron voor het hbo-gezondheidszorg

Congresboek

Redactie: S. Colenbrander M.J. Kok

Docentenopleiding HGZO Opleidings- en adviescentrum voor sport en zorg Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam

Uitgeverij LEMMA – Den Haag – 2010

© 2010 Docentenopleiding, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

ISBN 978-90-5931-550-1 NUR 600 Uitgeverij LEMMA www.lemma.nl Omslag: VFT, Vrije Universiteit Amsterdam Typografie: Docentenopleiding HGZO, Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Productie: drukkerij Wilco, Amersfoort

Voorwoord Zondagmiddag 15.00 uur, Amsterdam, 2020. Yasmin heeft zich door middel van haar irisscan toegang verschaft tot de 3-D leeromgeving. Ze gaat vanmiddag met Paco verder werken aan hun project ‘The implications of eHealth, 2010–2020’. Paco woont in Madrid, en volgt net als Yasmin de opleiding ‘Techno Nursing’, maar dan in Spanje. Vanmiddag hebben ze overleg met Dr. Xue uit Beijing. Terwijl Paco een video-reminder krijgt van Yasmin om in te loggen, stuurt Dr. Xue een document met vragen en opmerkingen aan beide studenten. Kort daarna verschijnt Dr. Xue zelf op het scherm van Yasmin en bespreken ze de laatste ontwikkelingen in Chinese ziekenhuizen. Paco, die inmiddels ook is ingelogd, luistert mee en ziet tegelijk dat iemand contact met hem zoekt op de virtuele campus van zijn universiteit. Het is een eerstejaars student die hij begeleidt op zijn vakgebied. Paco besluit hem meteen te beantwoorden en stuurt hem een link van één van zijn presentaties die op TeacherTube staan. Yasmin en Paco zijn de studenten van de toekomst. Ze studeren in 2020 in een leeromgeving die onder andere beschreven is door de futurologen van het Amerikaanse DaVinci Institute. Deze denktank signaleert een aantal trends dat naar het onderwijs van de toekomst leidt. •

• •

•

De focus gaat nog meer dan nu van doceren naar leren. In het onderwijssysteem van de toekomst is er studiemateriaal ontwikkeld door experts dat op ieder gewenst tijdstip en locatie gebruikt kan worden door studenten. Zo voorkom je dat leerprocessen afhankelijk zijn van docenten die niet beschikken over die kennis. De docent is coach of gids. Enorme groei van informatie. Er is geen informatieschaarste meer. Informatie is niet meer vooral op tekst gebaseerd, maar zal ook grafisch en via beeld en geluid gegeven worden. Het ‘courseware’ vacuüm is opgeheven. Zoals hierboven al wordt aangegeven is er heel veel informatie beschikbaar, maar deze informatie moet nog omgebouwd worden tot onderwijsmateriaal. In 2020 is er een aantal toegangspunten waar de student zijn onderwijsmateriaal kan halen. Een voorbeeld van een eerste stap in deze richting is Wikiversity. Drang tot zelfactualisatie. De student is probleemoplossend, heeft behoefte aan persoonlijke groei en wil ‘pieken’.

5

• •

Hyperindividualiteit, maatwerk vragend. Iedere student heeft een andere leerbehoefte die vraagt om een andere oplossing. Consumenten worden producenten. Zodra een student aantekeningen plaatst bij studiemateriaal, om te leren, creëert deze student eigenlijk al een cursus voor de volgende geïnteresseerde.

De afgelopen jaren heeft u op het HGZO congres al kennisgemaakt met de aanzetten tot de hierboven beschreven trends. Soms zal het u geduizeld hebben van de mogelijkheden die ons te wachten staan. Samen met u willen wij, de Docentenopleiding HGZO, ook de komende tien jaar werken aan een onderwijstoekomst waarin studenten als Yasmin en Paco opgeleid worden tot kwalitatief goed opgeleide beroepsbeoefenaren die de gezondheidszorg zo hard nodig heeft.

Inge Boon Hoofd Docentenopleiding HGZO Faculteit der Bewegingswetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam 6

Welkom Namens de docentenopleiding HGZO heet ik u van harte welkom bij de 10e editie van het HGZO-congres. We zijn ontzettend blij dat we samen met u al 10 jaar kunnen zorgen voor inspirerende, leerzame en leuke dagen! Bij dit tweede lustrum is het verleidelijk om zowel achteruit te kijken en stil te staan bij het HGZO anno 2010, als vooruit te blikken. De wereld van het HGZO staat nooit stil. In de afgelopen negen edities van dit congres zijn veel onderwerpen de revue gepasseerd. Veel van deze onderwerpen zijn niet meer nieuw, maar nog wel actueel. Voorbeelden hiervan zijn: competentiegericht opleiden, evidence based practice, onderzoek, de multiculturele doelgroep en ICT. Deze onderwerpen hebben veel aandacht gekregen, en komen we nu dagelijks op de werkvloer tegen. Om het tweede lustrum luister bij te zetten is het thema nu ‘Leren 2010’. Wat weten we vandaag de dag over leren? En: wat zijn de consequenties voor het onderwijs? Prof. dr. Jan van Hooff en dr. Lydia Krabbendam zullen elk vanuit een andere invalshoek ingaan op leren. Ook komen tijdens de verschillende rondes van het HGZO-congres andere actuele onderwerpen van het HGZO anno 2010 aan de orde, zoals ICT en onderwijs, onderzoek en onderwijs en de studenten van nu. Inge Boon heeft u in haar voorwoord al meegenomen naar de toekomst van ons onderwijs. Het maakt mij erg nieuwsgierig. Het zal genoeg inspirerende onderwerpen voor toekomstige congressen opleveren die we graag samen met u willen blijven neerzetten en ervaren. Niet alleen het onderwijs zal veranderen in de toekomst. Ook de docentenopleiding HGZO verandert mee en zal zich in en vanaf maart 2010 met een ander gezicht laten zien! Ik vind het een eer om het tiende congres te mogen organiseren. Ook ben ik blij dat ik dit mag doen met Sjoukje Colenbrander, die in alle tien edities van het congres een drijvende kracht was en is in de organisa-tie! Natuurlijk dankt de docentenopleiding HGZO bij deze alvast iedereen die een bijdrage levert aan het congres. Ook wensen wij u veel inspiratie en plezier op 25 en 26 maart 2010!

Namens de Docentenopleiding HGZO, Marjan Kok

7

Het HGZO-congres is internationaal! De Docentenopleiding HGZO van de Faculteit der Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam werkt op een aantal vlakken samen met de Hogeschool-Universiteit Brussel, België. Deze samenwerking komt naar voren in een of meerdere bijdragen van medewerkers van de HUBrussel aan het HGZO-congres 2010. Uit deze samenwerking komt ook een themadag voort die jaarlijks zal gaan plaatsvinden. Dit jaar vindt de vierde editie plaats, die wordt georganiseerd op donderdag 21 oktober 2010 op de HUBrussel. De HUBrussel is de hoofdorganisator van de themadag. De Docentenopleiding HGZO zal op deze themadag ook inhoudelijke bijdragen leveren. Laat u nog meer inspireren voor en door onderwijs! Bezoek ook de themadag Hoger Gezondheidszorg Onderwijs! Graag tot ziens op de Hogeschool-Universiteit Brussel op 21 oktober 2010! Voor meer informatie kijk op: www.hubrussel.be/gpv of www.docentenopleiding.nl

9

HGZO-congres 2009

inhoudsopgave

Inhoudsopgave Voorwoord

5

Welkom

7

Het HGZO-congres is internationaal

9

Algemene congresinformatie Lezingen − Over de biologie van leren – van geconditioneerde reflex tot empatische overdracht Jan A.R.A.M. van Hooff − Zelfregulatie in de adolescentie: implicaties voor onderwijs Lydia Krabbendam Onderzoeksronde − Onderzoek in het HGZO Infoshops − Evidence based practice: uitgangspunten en implementatie in het onderwijs en de praktijk Erica Baarends, Michelle Lacroix − Klinisch redeneren voor verpleegkundigen Marc Bakker, Ger van der Gaast − Verhalen binnen onderzoek Loes Houweling, Chris Kuiper − Competentiegericht evalueren van stageprestaties met EvaS (Evaluatie Stage) Carl Hylebos − Blended learning in opleidingen gezondheidszorg Kathy Pletinckx, Anne Devesse − Leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan: hou je dit per opleiding of doe je het opleidingsoverschrijdend? Sabine Poel, Anne Devesse − Rekenbladen als hulpmiddel voor docenten, een verkenning Luc Simoens − Mogelijkheden van virtuele werelden voor het onderwijs Wim Trooster, Paul Dirckx

15

19 21

11 25

31 33 35

37 39

41 43 45

inhoudsopgave

− − −

12

HGZO-congres 2009

De leerruimte voor ‘identiteit in diversiteit’ anno 2010 Greet De Knop, Kris Vanspeybroeck E-learning instrumenten voor statistiek Nel Verhoeven Internationalisering in gezondheidszorg Luc Simoens

Workshops − Provocatief coachen, iets voor u? Monique Bekker, Allard Gerritsen − Het beschrijven van beroepstaken volgens het model van Entrustable Professional Activities als basis voor competentiegericht opleiden in de praktijksituatie Josephine Berkvens − Actieonderzoek in onderwijs: een middel tot kwaliteitsverbetering van de onderwijspraktijk Vera Beuselinck − Olympisch presteren valt te leren! Michiel Bloem − Beelden schrijven. Van leerstof naar videoscript Cilia Born, André Rooijmans − Werken met leertheorieën, (hoe) doe ik dat? Jirka Born, Marianne Vergouw − Een collegezaal vol studenten boeien met regietheater! Mieke Bouwens Oostvogel − Samen leren in teams: gebruik je favoriete teamrol! Allard Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant − Werkvormen, hoe creatief bent u nog? Judith Gerritsen, Liesbeth Neeskens − Slim opleiden in samenwerking met de praktijk Ria Havekes, John de Best − Doceren is net topsport Vana Hutter, Monique Bekker − Web 2.0 of hoe internet zinvol gebruikt kan worden binnen het onderwijs Geert Huysentruyt − Doe meer met geluid en beeld in Powerpoint 2007 Geert Huysentruyt − Diversiteit in het hbo: lust of last? Lidwien van den Bos

47 49 51

55

57

59 61 63 65 67 69 71 73 75

77 79 80

HGZO-congres 2009

− − − − − − − − − − − − − − − −

inhoudsopgave

Hé, jij daar!! En andere manieren om studenten aan te spreken Lex Jansen, Evelien Westerbeek van Eerten Digitalisering, lust of last? Linda Nieuwenhuijsen Generatie Einstein: oppervlakkig, onverschillig, asociaal? Of geïnteresseerd, vol passie en authentiek! Dore Kemmeren, Marleen Kaijen Community of Practice: opleidingsoverstijgend kennis delen en ontwikkelen Judith Kerkhof, Liesbet Matthys Ethiek – Diversiteit. Ad Kooijman, Paul Vleugels Wiki’s in het onderwijs Marijke Leijdekkers, Stan Buis Het gebruik van peer assessment als evaluatiemiddel voor procesevaluatie bij samenwerkend leren-opdrachten Renaat De Muynck, Karen Van de Putte De E-kubus: een analysemodel voor curricula Boudewijn Raessens Wat vindt de cliënt er nu van? Inbedding van het cliëntperspectief in de opleiding Stephanie Saenger Spiritualiteit? Petra Smeenk, René van Leeuwen Motivational Interviewing. Een persoonsgerichte en directieve gespreksstijl voor studieloopbaangesprek Femke Spikmans Nooit meer POP (persoonlijke ontwikkeling pressen) Alex de Veld, Eric Entken E-learning Ankie van Vuuren Gelijk hebben; gelijk krijgen. Evidence based reasoning in de gezondheidszorg Frans van der Werf, Martine Sealy Competentiegericht opleiden, hoe doe je dat? Mariska van Zuidam, Ceciel Zandee Mediagebruik 2010 Susan Voogd, Marit Praagman

Congresorganisatie: Docentenopleiding HGZO

81 82

83

85 87 89

91 93 13 94 95

97 99 101

103 105 106

107

HGZO-congres 2009

algemeen

Algemene congresinformatie Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel ‘De Werelt’, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: 0318-484641. www.congrescentrum.nl Aankomst en registratie Op donderdag 25 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 26 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar de congresmap met het definitieve congresprogramma en uw persoonlijke congresindeling. U ontvangt tevens een naambadge. U wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag 10.00 uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam – Apeldoorn: afslag Barneveld/Ede A 30 (N30) richting Ede, afslag Lunteren volg ‘Alle Richtingen’ (Rondweg Westzoom) en aansluitend de ANWBborden ‘De Werelt’. vanaf A 12 Utrecht – Arnhem: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren volg ‘Alle Richtingen’ (Rondweg Westzoom) en aansluitend de ANWBborden ‘De Werelt’. vanaf A 15 Rotterdam – Nijmegen afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal bij volgende rotonde richting Veenendaal bij volgende rotonde Veenendaal-West aanhouden (tweede afslag) volg N224 tot aan A30, neem de A30 richting Lunteren afslag Lunteren, volg ‘Alle Richtingen’ (Rondweg Westzoom) en aansluitend de ANWB-borden ‘De Werelt’.

15

algemeen

HGZO-congres 2009

Trein Per trein is Lunteren bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen. De wandeling vanaf station Lunteren naar congrescentrum De Werelt duurt ongeveer 15 minuten. Vanuit richting Ede: u gaat rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna en wandelt linksaf over de Boslaan het bos in. Bij de viersprong rechtsaf de Molenweg in. Daarna 1e weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Vanuit richting Amersfoort: u steekt het spoor over. Dan gaat u rechtsaf richting sauna en wandelt linksaf over de Boslaan het bos in. Bij de viersprong rechtsaf de Molenweg in. Daarna 1e weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Voor vervoer naar De Wereld kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, 0318-484555.

16

Rookbeleid In de Werelt is roken slechts toegestaan op de aangegeven plaatsen. Roken is in ieder geval niet toegestaan in de hotelkamers, de zalen en in het restaurant. Informatiemarkt In de centrale hal van ‘De Werelt’ is er gedurende het congres een informatiemarkt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congresprogramma). Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Uitgeverij LEMMA (www.lemma.nl).

LEZINGEN

HGZO-congres 2010

lezing

Over de biologie van leren – van geconditioneerde reflex tot empathische overdracht Jan A.R.A.M. van Hooff Universiteit Utrecht, emeritus-hoogleraar biologie Dieren ‘weten’ gewoon wat ze moeten doen en wanneer; dat heet ‘instinct’. Wel, zo simpel is het niet. Dieren - en dan bedoelen we niet in de eerste plaats mosselen, zee-anemonen of pissebedden, maar vooral "ons soort dieren", zoogdieren, en ook vogels - blijken een beeld van hun wereld te construeren en daarop aansluitende vaardigheden te ontwikkelen, en wel op grond van ervaringen. Natuurlijk berust dit vermogen op erfelijke aanlegfactoren tot het opnemen en verwerken van informatie, die in de loop van de evolutie zijn aangepast aan de uitdagingen die de leefomgeving van een soort oplevert. Een tweetal leerprocessen zijn algemeen bekend: het associatieve leren van Pavlov (de “geconditioneerde reflex”) en het instrumentele leren van Skinner (“operante conditionering”). Dit zijn vormen van ‘individueel leren’. De laatste jaren is er een toenemend besef dat sociale factoren een belangrijke rol spelen bij het leren van dieren – en zeker bij ons. De laatste jaren is er een toenemende besef dat sociale factoren een belangrijke rol spelen bij het leren van dieren – en zeker bij ons. Vanaf onze vroegste jeugd is ons leren ingebed in de sociale tradities van onze soort, en zelfs geformaliseerd: van kleuterschool tot doctorsbul. Bij dieren gaat het om processen als emotionele attitude-overdracht, emulatie, imitatie en attentiedeling. Het gaat hier om processen zoals emotionele attitude-overdracht, emulatie, imitatie en attentiedeling. De vraag is in hoeverre deze vormen van sociaal leren, zoals het overnemen van voorbeeldgedrag (imitatie) en zeker het gericht vertonen van voorbeeldgedrag (instructie) hogere vormen van bewustzijn en empathie veronderstellen. Het gaat hier om processen die de vorming van tradities en cultuur mogelijk maken, verschijnselen die tot voor kort als uniek menselijk werden gezien. Trefwoorden Leren bij dieren, intelligentie, emotionele overdracht, imitatie, emulatie, instructie, cultuur.

19

lezing

HGZO-congres 2010

Literatuur Hooff, J.A.R.A.M. van (2004). In: De vreugdeloze wetenschap. Waarom nieuwe inzichten weerstand oproepen. Amsterdam, Meulenhoff, 97-106. (2005) 2e uitgave als “Sterpocket”, Amsterdam, Meulenhoff & Muntinga. Hooff, J.A.R.A.M. van (2005). Denken en er zijn. In: W. Koops, L. Dorsman & T. Verbeek (red.), Née Cartésienne, Cartesiaansch Gebooren – Descartes en de Utrechtse Academie. Assen, Koninklijke Van Gorcum, 116-135. Hooff, J.A.R.A.M. van (2007). Cultuur en de wereld van het dier. In: Cultuur en cognitie, Het menselijk vermogen om betekenis te geven. Damon, Budel. Hooff, J.A.R.A.M. van (2007). Cognitie bij Dieren. In: Vergrijzend brein – Wat ouder wordende hersenen met cognitieve vermogens doen. Den Haag, Cahier Biowetenschappen en Maatschappij 3, 43-48. Internet-link Hooff, J.A.R.A.M van (2003). Het benul van dieren. AMC-magazine http://www.kennislink.nl/web/show?id=126690 20

Correspondentieadres Prof. dr. J.A.R.A.M. van Hooff Vermeerlaan 24 3723 EN Bilthoven E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

lezing

Zelfregulatie in de adolescentie: implicaties voor onderwijs Lydia Krabbendam Vrije Universiteit, Faculteit Psychologie en Pedagogiek, Afdeling Orthopedagogiek Leren is een actief, constructief en doelgericht proces. Of beter, dat zou het moeten zijn: een belangrijk credo in het huidig onderwijs is dat studenten de ruimte moeten krijgen om hun eigen leerweg vorm te geven. Maar kunnen zij dat wel? Zelfstandig leren vereist een hoge mate van zelfregulatie. Hieronder vallen capaciteiten zoals het stellen van doelen, het maken van plannen, het omgaan met afleidende informatie, en het aanpassen van gedrag aan de hand van feedback. Uit neuroimaging onderzoek blijkt dat dergelijke gedragingen aangestuurd worden door de prefrontale cortex (PFC). De ontwikkeling van de PFC gaat door tot in de vroege volwassenheid. Met andere woorden, de hersenstructuren die nodig zijn voor zelfregulatie zijn nog niet volledig ontwikkeld op het moment dat studenten het hoger beroepsonderwijs binnenkomen. Bovendien gaat de ontwikkeling niet bij iedereen gelijk op. De snelheid en efficiëntie van dit proces worden beïnvloed door biologische, psychologische en sociale factoren. In de lezing wordt ingegaan op recente bevindingen uit het onderzoek naar de ontwikkeling van hersenen en leren in de late adolescentie en vroege volwassenheid, en de implicaties daarvan voor het onderwijs. Trefwoorden Adolescentie, hersenontwikkeling, zelfregulatie, leren. Literatuur Blakemore, S-J., Frith, U. (2005). The learning brain: lessons for education: a précis. Developmental science; 8:459-465. Goswami, U. (2004). Neuroscience and education. The British journal of educational psychology; 74:1-14. Internet-links www.hersenenenleren.nl

21

lezing

Correspondentieadres Vrije Universiteit FPP, Afd. Orthopedagogiek Mw. dr. A.C. Krabbendam Van der Boechorststraat 1 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

22

HGZO-congres 2010

ONDERZOEKSRONDE

HGZO-congres 2010

onderzoek

Onderzoek in het HGZO Stan Buis Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO In deze onderzoeksronde staat onderzoek in het HGZO centraal. Drie onderzoekers zullen ingaan op de mogelijkheden die het doen van onderzoek op hogescholen biedt. Reinhilde Lenaerts, Catja Warmelink en Raoul Engelbert leggen uit hoe studenten en docenten betrokken kunnen worden bij het onderzoek dat door de opleiding of het lectoraat wordt uitgevoerd. Natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan hoe de onderzoeksresultaten hun vertaling naar het onderwijs binnen de opleiding vinden. Na de presentaties van de onderzoekers is er ruim de tijd om met hen van gedachten te wisselen over de wijze waarop onderzoek op uw opleiding kan worden ingezet en wat daarbij de rol van uzelf, uw collega’s en uw studenten kan zijn. Sprekers Reinhilde Lenaerts Artesis Hogeschool Antwerpen, Opleiding Ergotherapie Drs. Catja Warmelink Academie Verloskunde Amsterdam-Groningen, Verloskunde Academie Groningen Dr. Raoul Engelbert Hogeschool van Amsterdam, Lector, Opleidingsmanager Fysiotherapie

25

onderzoek

HGZO-congres 2010

Projectmatig wetenschappelijk onderzoek in een professionele bacheloropleiding Een illustratie aan de hand van het onderzoeks-project: 'Hechting als risicofactor voor psychopathologie: is er een verband met executieve functies?'

Reinhilde Lenaerts Artesis Hogeschool Antwerpen, Opleiding Ergotherapie

26

Onderzoek is een relatief nieuwe opdracht voor het hoger onderwijs en creëert een andere manier om binnen de opleiding kennis te ontwikkelen en nieuwe leervragen te doen ontstaan. Binnen de professionele opleidingen gaat het over projectmatig wetenschappelijk onderzoek (PWO) dat voornamelijk praktijk- en toepassingsgericht is. Een kwart van de laatstejaars studenten ergotherapie aan de Artesis hogeschool Antwerpen kiest ervoor om in het kader van eindwerk mee te werken aan projectmatig wetenschappelijk onderzoek. In alle goedgekeurde projecten wordt er multidisciplinair – over de opleidingen heen – samengewerkt, alle interventiedomeinen ergotherapie zijn erbij betrokken en bij elk PWO werken studenten actief mee bij de realisatie. Elk project wordt ondersteund door minstens één wetenschappelijk geschoolde ergotherapeut. Tijdens deze onderzoeksronde wordt de implementatie van onderzoek in de opleiding geïllustreerd aan de hand van het PWO-project: ‘Hechting als risicofactor voor psychopathologie: is er een verband met executieve functies?’ Correspondentieadres Artesis Hogeschool Antwerpen Opleiding Ergotherapie t.a.v. mw. R. Lenaerts J. De Boeckstraat 10, 2170 Antwerpen/Merksem België E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

onderzoek

Onderzoek naar welbevinden van vrouwen die zwanger zijn geworden d.m.v. een vruchtbaarheidsbehandeling Catja Warmelink Academie Verloskunde Amsterdam-Groningen, Verloskunde Academie Groningen De Academie Verloskunde Amsterdam-Groningen is hard bezig om het verloskundig onderzoek op een hoger plan te trekken, ondermeer door het aanbieden van een onderzoekssemester aan studenten, faciliteren van promotietrajecten voor docenten, het aantrekken van onderzoekers, het oprichten van een onderzoeksinfrastructuur ‘Midwifery Research Network Nederland’ en het organiseren van onderzoekscongressen. Een aantal jaar geleden heb ik studenten van de Verloskunde Academie begeleid bij hun onderzoek ‘Eindelijk zwanger, en toch niet blij’. Vervolgens is meegewerkt aan een ander groot extern onderzoek. Over de resultaten is een poster gepresenteerd op het onderzoekscongres Kennispoort onder de titel: ‘Angst, depressie en posttraumatische stress na de bevalling bij vrouwen die zwanger zijn geworden na een vruchtbaarheidsbehandeling’ en is een artikel aangeboden aan een internationaal tijdschrift. Het ligt in de bedoeling in de toekomst nieuw onderzoek te verrichten, bij voorkeur samen met studenten en verloskundepraktijken. In de onderzoeksronde zal ik nader ingaan op de valkuilen, uitdagingen, successen, beren en leeuwen die ik ben tegengekomen op mijn onderzoekspad. Correspondentieadres Academie Verloskunde Amsterdam-Groningen Verloskunde Academie Groningen Drs. J.C. Warmelink Dirk Huizingastraat 3-5 9713 GL Groningen E-mail: [email protected]

27

onderzoek

HGZO-congres 2010

Professional in the lead, ook in het hbo: De lector als opleidingsmanager bij het Domein Gezondheid van de Hogeschool van Amsterdam. Raoul Engelbert Hogeschool van Amsterdam, Lector, Opleidingsmanager Fysiotherapie

28

Het introduceren van een onderzoekstaak voor het hbo en het lectoraat geeft een vernieuwingsimpuls aan het onderwijs van het hbo. Maar dat gaat niet automatisch. Door de lector zelf een centrale plaats in het onderwijs te geven is de kans groot dat de onderzoeksresultaten van de kenniskring gebruikt worden in het onderwijs. In het domein gezondheid van de HvA is de lector ook opleidingsmanager. Dat lijkt inderdaad te werken: in de opleidingen is een nieuw, vakinhoudelijk elan ontstaan, wordt gewerkt aan de modernisering van het curriculum, is de interactie tussen onderzoekers en docenten op gang gekomen en worden studenten bij grootschalige onderzoeksprojecten betrokken. Ik wil het belang benadrukken van samenwerking van de lectoraten met het onderzoek aan de universiteiten. Juist door in het onderzoek in de lectoraten nadruk te leggen op praktijkgericht onderzoek kan de samenwerking met het fundamentele onderzoek van de universiteiten voor beide programma’s en groepen vruchtbaar zijn. Vanuit het domein gezondheid wordt de samenwerking met het AMC belicht, bijv. doordat hoogleraren uit het AMC als promotor optreden bij promovendi van de kenniskring. Door het onderzoek wordt het hbo dus een interessantere partner voor de universiteit. Daar zullen de opleidingen (van hbo én wo) en de studenten van beide instellingen profijt van hebben. Literatuur Hout, H. van, Vos, R. de, Engelbert, R.H., Scholte Op Reimer, W. (2009). Professional in the lead, ook in het hbo: De lector als opleidingsmanager bij het Domein Gezondheid van de Hogeschool van Amsterdam. Thema. Correspondentieadres Hogeschool van Amsterdam Opleiding Fysiotherapie t.a.v. Dr. R. Engelbert Tafelbergweg 51, 1105 BD Amsterdam

E-mail: [email protected]

INFOSHOPS

HGZO-congres 2010

infoshop

Evidence based practice: uitgangspunten en implementatie in het onderwijs en de praktijk Erica Baarends, Michelle Lacroix Hogeschool Zuyd, Platform werkgroep gezondheidszorg Een belangrijk doel van hbo-opleidingen is studenten op te leiden tot kritische professionals die beschikken over de competentie om nu en in de toekomst volgens de laatste stand van zaken te werken. Daarbij hoort het begrip Evidence based practice (EBP). De opleidingen van de faculteiten Gezondheid en Zorg (verpleegkunde, creatieve therapie en ergotherapie), Gezondheid en Techniek (fysiotherapie en logopedie) en sinds kort Verloskunde, werken samen aan een systematische (betere) implementatie van EBP in het (met name buitenschools) onderwijs. Hiertoe zijn in eerste instantie gezamenlijke uitgangspunten ten aanzien van EBP en de onderwijskundige inbedding van EBP geformuleerd. Tijdens de infoshop worden de uitgangspunten gepresenteerd en bediscussieerd. Vervolgens presenteren we de aanpak en resultaten van de systematische implementatie. Trefwoorden Evidence based practice, implementatie, kritische professional. Gewenste beginsituatie Basiskennis over Evidence based practice, algemene definities en methodiek. Literatuur Beurskens, S. et al (2008). Evidence based practice in het buitenschools leren: enkele uitgangspunten. Onderwijs en Gezondheidszorg, april, 2326. Baarends, E. et al. (2009). Evidence based practice in de praktijk. Belemmerende en bevorderende factoren op weg naar verdere implemen-tatie. Ergotherapie, november, 18-24. Lacroix, M. et al. (2009). Evidence based practice in het buitenschoolsleren van de opleiding logopedie. Wat zijn de bevorderende en belemmerende factoren? Tijdschrift voor Logopedie en Foniatrie (in druk).

31

infoshop

Correspondentieadres Hogeschool Zuyd Gezondheid en Zorg, opleiding Ergotherapie t.a.v. Dr. Erica M. Baarends Postbus 550 6400 AN HEERLEN E-mail: [email protected]

32

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

infoshop

Klinisch redeneren voor verpleegkundigen Marc Bakker, Ger van der Gaast Amstel Academie, Amsterdam, Verpleegkundige vervolgopleidingen; Amarantis-ROC ASA, Amsterdam Simpel gezegd is klinisch redeneren het nadenken over je professioneel handelen in de praktijk. Klinisch redeneren is daarom voor niemand echt nieuw. Het inhoudelijk beargumenteren van beslissingen is voor velen herkenbaar. Het is niet het klinisch redeneren dat nieuw is, maar de vorm waarin dat gedaan wordt. Om richting te geven aan het klinisch redeneren is er een methodiek ontwikkeld die bestaat uit zes stappen. Voor het herkennen, beoordelen, analyseren en oplossen etc. van complexe situaties is niet altijd een standaard manier/denkwijze voorhanden. Er dreigt daarom voortdurend dat we dit soort dingen op onze eigen wijze doen. Dit kan goed uitpakken en dan lijkt er niets aan de hand. Als een manier van denken goed werkt nemen anderen dit over en ontstaat er iets wat we ervaringsdeskundigheid noemen. Zo leren we van elkaar. Maar voor we het weten worden dit soort leerervaringen door gegeven zonder dat de waarde ervan goed bestudeerd is. Deze vorm van leren kan zover gaan dat we bepaalde vaardigheden aanleren zonder te weten waarom we bepaalde dingen doen. Of dat we allemaal op onze eigenwijze werken en denken. Om studenten bij het redeneren te helpen maken we daarom gebruik van zogenaamde redeneerhulpen. Dit zijn hulpmiddelen in de vorm van systemen/modellen/protocollen. Ze zijn bedoeld om op een professionele manier probleemsituaties te analyseren, te verduidelijken, te benoemen, in te delen of op te lossen. In feite zijn het de “tools” van het klinisch redeneren. In de infoshop maakt u kennis met deze door onze docenten en studenten zeer gewaardeerde manier van denken over het verpleegkundige vak. We gaan in op diverse redeneerhulpen, de didactische achtergronden en ervaringen van de studenten en de kliniek.

Trefwoorden Klinisch redeneren, redeneerhulpen, complexe situaties.

33

infoshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Bakker, M.C. en Heycop, C. (2010). Proactive Nursing, Klinisch redeneren voor verpleegkundigen. Den Haag, Uitgeverij Lemma. Internet-links www. amstelacademie.nl Correspondentieadres Amstel Academie t.a.v. M.C. Bakker De Boelelaan 1109 1081HV Amsterdam E-mail: [email protected]

34

HGZO-congres 2010

infoshop

Verhalen binnen onderzoek

Loes Houweling, Chris Kuiper Hogeschool Rotterdam, Kenniskring Participatie arbeid en Gezondheid Binnen de kenniskring Participatie, Arbeid en Gezondheid van de Hogeschool Rotterdam is de afgelopen jaren ervaring opgedaan met verhalen binnen onderzoek. Narratief en reflexief onderzoek waarbinnen we de verhalen een plek geven is gericht op ethisch normatieve kennis binnen de context. Dit wordt ook wel aangeduid als modus 3 kennis, als aanvulling op de modus 1 en modus 2 kennis zoals Giddons e.a. dit geformuleerd hebben. Verhalen kunnen als onderzoeksmateriaal dienen, maar zijn ook een krachtig middel om binnen het onderzoek over de verzamelde data te rapporteren. Verhalen bieden doorgaans de mogelijkheid om op verschillende manieren betekenis te geven en kunnen de verschillende stemmen binnen een onderzoek, bijvoorbeeld van een cliënt, professional of manager laten klinken. Door onderzoeksgegevens in de vorm van verhalen te presenteren wordt er geen eensluidende conclusie aan een onderzoek verbonden, maar kunnen wel spanningen aan het licht komen. Deze spanningen kunnen zo weer aanleiding vormen voor verder onderzoek door onderzoekers, maar zeker ook door betrokkenen zelf. In de infoshop presenteren we verschillende vormen om verhalen los te maken, zoals bijvoorbeeld de Social Photo Matrix, zoals ontwikkeld door Burkhart Sievers. Hierbij vormen foto’s de bron van verhalen. Met behulp van ervaringen opgedaan in twee RAAK-projecten laten wij zien hoe er op basis van interviews verhalen gemaakt kunnen worden die dienen als aanleiding voor verder gesprek. Trefwoorden Narratief onderzoek, Modus 3 kennis, RAAK-projecten. Gewenste beginsituatie Interesse in narratief onderzoek.

35

infoshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Gibbons, M., Limoges, C., Nowotny, H., Schwartzman, S., Scott, P., & Trow, M. (2005). The New Production of Knowledge: The Dynamics of Science and Research in Contemporary Societies (8th reprint). London: Sage Publications. Clandinin, D.J. (Ed.) (2006). Handbook of Narrative Inquiry: Mapping a Methodology London: Sage Publications, Inc. Sievers, B. (2007). Pictures from below the Surface of the University: The Social Photo Matrix as a method for understanding organizations in depth. In: Reynolds, M. & Vince, R. (eds.), (2007) Experiential Learning and Management Education. Oxford: Oxford University Press: 241-258. Internet-links www.spraakmakendproject.nl www.gezondactiefouderworden.nl www.participatie-arbeid-gezondheid.nl 36

Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam t.a.v. Dr. Chris Kuiper Museumpark 40; kamer ML 2.44 3015 CX Rotterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

infoshop

Competentiegericht evalueren van stageprestaties met EvaS (Evaluatie Stage) Carl Hylebos Arteveldehogeschool – Associatie Universiteit Gent, Opleiding Bachelor in de Logopedie en de Audiologie Stage is een intensieve en systematische voorbereiding op een volwaardige beroepsuitoefening. Meestal zijn meerdere personen betrokken bij de evaluatie van de stageprestaties van een student. Cruciaal is dat de beoordeling van de prestaties op een transparante en zo objectief mogelijke wijze totstandkomt. Dat gebeurt het beste aan de hand van vooropgestelde gedragsindicatoren en beoordelingscriteria die op een gelijkwaardige manier kunnen gehanteerd worden door verschillende beoordelaars. EvaS is een evaluatie-instrument in een formele en permanente 360° assessment waarin beroepsrollen en competenties duidelijk herkenbaar zijn. Het instrument wordt voor alle stageperiodes en door alle partijen op dezelfde manier gehanteerd. Het visualiseert het competentieprofiel van de student en fungeert bijgevolg als een volgsysteem voor lesgevers, studenten en stagediensten. Het instrument kan op elk moment door alle partijen elektronisch ingevuld worden en de gegevens kunnen geraadpleegd worden. EvaS is conform het ECTS-waarderings-systeem en dus ook bruikbaar voor buitenlandse stages. Het instrument is zeer gebruiksvriendelijk, flexibel en transparant. Het laat statistische verwerking voor onderwijsdoeleinden en -onderzoek toe. In de workshop ervaren de deelnemers, aan de hand van een demonstratie en een interactief gesprek, de mogelijkheden van EvaS en tot welk resultaat de betrokken partijen komen. Deze infoshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Beoordelen, competenties, stage, objectief, elektronisch.

37

infoshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Berkel, A. van, Hofman, K., Kinkhorst, G. & te Lintelo, L. (2003). Competentie-assessment. De ontwikkeling en toepassing van self-, peeren expert-assessments in het hbo: een praktijkvoorbeeld. Utrecht: Uitgeverij Lemma BV. Segers, M., Dochy, F. & Cascallar, E. (Eds.) (2003). Optimising New Modes of Assessment: In search of qualities and standards. Dordrecht, Boston, London: Kluwer Academic Publishers. Internet-links http://www.score.hva.nl http://www.arteveldehs.be/bv/ http://project.arteveldehs.be/icto/av/menu.asp Correspondentieadres

38

Arteveldehogeschool – Associatie Universiteit Gent Opleiding Bachelor in de Logopedie en de Audiologie t.a.v. dhr. C. Hylebos Campus Kantienberg Voetweg 66 9000 Gent België E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

infoshop

Blended learning in opleidingen gezondheidszorg Kathy Pletinckx, Anne Devesse Hogeschool-Universiteit Brussel, Opleiding Bachelor Verpleegkunde Uit informatie van leerlingen in hun eindexamenjaar met interesse voor de opleiding verpleegkunde blijkt dat er de laatste jaren verschillende doelgroepen zijn die de bacheloropleiding zouden willen volgen, maar dit niet doen omdat zij zich moeilijk kunnen schikken in het reguliere programma. Werkstudenten haken bij het volgen van het reguliere programma meestal af omwille van het te hoge studieritme en het zich moeilijk kunnen vrijmaken voor de lessen die overdag plaatsvinden. De veelvuldige contactmomenten overdag vormen voor velen een probleem. In sommige gevallen, waar actieve participatie op een contactmoment overdag steeds nodig is, vormen ze een finaal struikelblok. De Vlaamse hogescholen zijn, zeker in deze tijden van economische recessie, bovendien bijzonder bewust van het belang van de band tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Heel veel hogescholen zetten zich dan ook in voor werkstudenten, mede in het kader van levenslang leren. Daarom wil de hogeschool een alternatief leertraject aanbieden, dat evenwaardig is aan het reguliere opleidingsprogramma. Door beperking in het aantal contacturen, door aangepast studiemateriaal, door integratie van afstandsleren, werkplekleren en blended learning, en door kleine wijzigingen in de programmaopbouw, wordt daardoor een meer flexibel en haalbaar onderwijstraject beoogd. We stellen graag onze werkwijze voor om tot dit resultaat te komen. Trefwoorden Blended learning, afstandsleren. Gewenste beginsituatie Iedereen die interesse heeft en zelf worstelt met het uitwerken van blended learning voor werkstudenten.

39

infoshop

HGZO-congres 2010

Correspondentieadres Hogeschool-Universiteit Brussel Opleiding Bachelor Verpleegkunde t.a.v. mw. Kathy Pletinckx, Opleidingscoördinator verpleegkunde Blekerijstraat 23-29 B-1000 Brussel E-mail: [email protected] E-Mail: [email protected]

40

HGZO-congres 2010

infoshop

Leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan: hou je dit per opleiding of doe je het opleidingsoverschrijdend? Sabine Poel, Anne Devesse Hogeschool-Universiteit Brussel, Studiegebied Gezondheidszorg Sinds het academiejaar 2007-2008 wordt de leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan in de vier opleidingen van het studiegebied Gezondheidszorg van de Hogeschool-Universiteit Brussel geïmplementeerd. Dit academiejaar sluiten we de leerlijn af in het laatste bachelorjaar van elke opleiding. In deze interactieve infoshop staan we stil bij de voordelen en valkuilen bij de ontwikkeling en implementatie van een leerlijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) in een studiegebied Gezondheidszorg over opleidingen heen. Welke doelstellingen stellen we voorop? Hoe realiseer je dit? Hoe kunnen studenten zichzelf sturen bij de realisatie van hun POP en hoe vlot verloopt dit? Is het digitale portfolio waarin studenten zowel bewijslast als reflecties opnemen een lust of een last? We trachten al deze vragen te beantwoorden met heel concrete ervaringen. Trefwoorden Persoonlijk ontwikkelingsplan, interprofessioneel opleiden, digitaal portfolio. Gewenste beginsituatie Iedereen die geïnteresseerd is om een leerlijn persoonlijk ontwikkelingsplan uit te bouwen. Literatuur Arets, J., Heijnen, V., Ortmans, L. (2004). Werkboek POP-communicatie en reflectie. Den Haag: Academic Service. Arets, J., Heijnen, V., Ortmans, L. (2004). Werkboek POP. 2de herziene druk. Den Haag: Academic Service. Van der Heide, W. (2009). Zorg Basics. Speels reflecteren. Den Haag: Lemma. Clement, J. (2008). Inspirerend coachen. Lannoo. Internet-links www.schoolforcoaching.be

41

infoshop

Correspondentieadres HU Brussel, campus Terranova Studiegebied Gezondheidszorg t.a.v. mw. Sabine Poel / mw. Anne Devesse Blekerijstraat 23-29 B-1000 Brussel België E-mail: [email protected], E-mail: [email protected]

42

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

infoshop

Rekenbladen als hulpmiddel voor docenten, een verkenning Luc Simoens Hogeschool Gent, Departement Gezondheidszorg Vesalius Docenten en studenten uit het hoger onderwijs zijn doorgaans vertrouwd met tekstverwerkingsprogramma’s zoals Word of Writer. Wie regelmatig presentaties verzorgt, gebruikt programma’s als PowerPoint of Impress. Veel minder collega’s lijken de stap naar spreadsheetgebruik (of: elektronische rekenbladen) te zetten. Blijkbaar bestaat er daarvoor een moeilijker te nemen drempel. Toch bieden eenvoudige toepassingen van deze programma’s (zoals Excel en Calc) veel mogelijkheden om cijfergegevens of andere data te verwerken, te bewerken of in grafieken om te zetten. Ook complexere processen kunnen geautomatiseerd worden: zo is een spreadsheettool de kern van het scoringssysteem SASSO dat in 2008 en 2009 tijdens het HGZOcongres werd voorgesteld. Met spreadsheets kunnen ook data beheerd worden. In de infoshop worden tools getoond die ontwikkeld werden voor de studentenadministratie van docenten: courante berekeningen en eenvoudige functies die kunnen leiden tot overzichten en simulaties. De tools werden voor diverse doelen ontwikkeld: berekenen van examenscores met simulaties, enquêtes verwerken, navigeren binnen en tussen rekenbladen, gegevens overzetten naar andere toepassingen (zoals presentaties), grafieken tekenen, verwerken van dataoverzichten. Daarbij tonen we niet enkel het resultaat dat in de cellen zichtbaar is maar ook de formules ‘achter’ de cellen, de handige tooltjes van de programma’s, het gebruik van macro’s en het hanteren van de opmaak in functie van informatieverwerking. Deelnemers verwerven inzicht in spreadsheets zodat ze zelf – autodidactisch - aan de slag kunnen om eenvoudige tot meer ingewikkelde rekenbladen te ontwikkelen. Trefwoorden Computergebruik, spreadsheets.

43

infoshop

HGZO-congres 2010

Gewenste beginsituatie Voor het volgen van deze drempelverlagende infoshop is geen basiskennis spreadsheet vereist. Internet-links www.microsoft.com www.openoffice.org Correspondentieadres Hogeschool Gent Departement Gezondheidszorg Vesalius t.a.v.dhr. L. Simoens Keramiekstraat 80 B – 9000 Gent E-mail: [email protected]

44

HGZO-congres 2010

infoshop

Mogelijkheden van virtuele werelden voor het onderwijs Wim Trooster, Paul Dirckx Hogeschool Windesheim, Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie; Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool, Eindhoven In het hedendaagse onderwijs is een aantal onderwijsfuncties cru-ciaal: sociaal netwerken en ‘learning-communities’ vormen, samenwer-ken en participeren, co-creatie, etc. Hiervoor is een platform voor kennisontwikkeling nodig, waar studenten-studenten, studenten-docenten, en docenten-docenten elkaar onderling kunnen ontmoeten. Op dit moment wordt een dergelijk platform gevormd door de inzet van bijv. Real Life (RL) bijeenkomsten, e-mail, MSN en Blackboard. De ervaring leert dat deze middelen vaak te kort schieten. Bijvoorbeeld als door veel reistijd RL-bijeenkomsten niet mogelijk zijn, of als simulaties in het onderwijs nodig zijn. Bij de huidige ICT-middelen (e-mail, MSN en Blackboard) bestaat er een gevoelsafstand tussen de deelnemers (dit wordt ook wel een gebrek aan ‘presence’ genoemd). Dat terwijl voor een goed onderwijsleerproces presence van de docent en medestudenten essentieel is (1). Virtuele werelden kunnen hier uitkomst bieden. Dit zijn (driedimensionale) persistente en audiovisuele omgevingen, waarin meerdere gebruikers tegelijkertijd zich wanen middels een (driedimensionale) representatie van een karakter/avatar en in een bepaalde mate de omgeving maken of invullen (2). In deze infoshop wordt een overzicht gegeven van recent onderzoek in Nederland op dit terrein. Daarnaast worden demo’s gegeven om te tonen wat virtuele werelden zijn, en hoe virtuele werelden al in het (gezondsheids)onderwijs worden gebruikt. Deze infoshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Virtuele Werelden, Second Life, ICT, onderwijs, didactiek.

45

infoshop

HGZO-congres 2010

Gewenste beginsituatie Kennis/ervaring hebben m.b.t. didactiek. Literatuur Garison, R. & Anderson, T. (2003). E-Learning in the 21th Century: A Framework for Research and Practice. London & New York, Routledge Falmer. Bartle, R. (2003). Designing Virtual Worlds. Thousand Oaks California, New Riders Publishing. Internet-links http://www.windesheim.nl/portal/page?_pageid=559,1915335&_dad= portal&_schema=PORTAL http://www.surfspace.nl/nl/themas/Games%20en%20Virtuele%20Werel den/start/pages/overzicht.aspx Correspondentieadres

46

Hogeschool Windesheim Lectoraat ICT & Onderwijsinnovatie t.a.v. Dr. W.J.Trooster Campus 2-6 /Postbus 10090 8000 GB, Zwolle E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

infoshop

De leerruimte voor ‘identiteit in diversiteit’ anno 2010 Greet De Knop, Kris Vanspeybroeck Hogeschool-Universiteit Brussel, Studiegebied Gezondheidszorg. Hedendaagse studenten hebben vaak een grote onbevangenheid en openheid ten aanzien van zingeving en spiritualiteit. Elke student ontwikkelt een eigen persoonlijke, levensbeschouwelijke speelruimte. Ervaringen van contingentie zoals mislukking, verdriet, breuk en uiteindelijk de dood zijn zeker in de context van de gezondheidszorg voortdurend aanwezig en verbinden de zorg met de existentie van de patiënt. Deze universele existentiële dimensie kan zingevingsvragen oproepen waarbij de zorgvrager(s) en de student als zorgverlener geconfronteerd worden met elkaars levensbeschouwelijke identiteit. Elke professionele bachelor functioneert dus ook in een spirituele leefruimte. Professionele bachelors in de gezondheidszorg werken vaak in een institutionele setting die niet neutraal kan zijn. Samen met de heersende cultuur en normen komen ook ethische en religieuze topics impliciet of expliciet aan bod in een zinontwikkelende werkruimte. Anno 2010 worden deze drie identiteiten – de persoonlijke, professionele en institutionele identiteit – gekenmerkt door een duidelijke toenemende levensbeschouwelijke pluralisering. Elke opleiding in de gezondheidszorg wordt dus uitgedaagd of men hieromheen een leerruimte wenst te organiseren, en zo ja, vanuit welke visie en met welke concrete uitwerking. In het nieuwe curriculum van de professionele bachelor ergotherapie EHSAL-HUB opteren we voor de visie ‘identiteit IN diversiteit’ en bieden we via een leerlijn ook een leerruimte aan. De opzet van deze infoshop bestaat erin om u te laten delen in onze analyse van de situatie en de genomen opties, zowel pedagogisch als didactisch. Tegelijk willen wij hier graag verder over in gesprek gaan met u. Trefwoorden Identiteit in diversiteit, persoonlijke, professionele en institutionele identiteit, leerruimte.

47

infoshop

HGZO-congres 2010

Gewenste beginsituatie Al wie geïnteresseerd is rond zingeving in de context van de opleiding van de professionele bachelor gezondheidszorg. Literatuur Pollefeyt, D. en Bouwens, J. (2009). Identiteit in diversiteit. Inspiratie voor katholieke lerarenopleidingen, Brussel, Licap. Internet-links http://www.kuleuven.be/thomas/algemeen/actualiteit/visie/identiteit_ onderwijs/artikelen/katholieke_identiteit.php Correspondentieadres Hogeschool Universiteit Brussel Studiegebied Gezondheidszorg t.a.v. dhr. K. Vanspeybroeck Koningsstraat 336 B-1030 Brussel België

48

E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

infoshop

E-learning instrumenten voor statistiek Nel Verhoeven Roosevelt Academy – Middelburg, Methodenleer & Statistiek (academic core) Statistiek is in veel opleidingen tijdens het eerste studiejaar een verplicht vak. Studenten vinden statistiek vaak niet leuk. Ze zien er tegenop, ze denken dat ze het niet kunnen, ze vinden formules moeilijk en werken met software lastig. Toch moeten ze tijdens onderzoek veel statistiek gebruiken, ook tijdens latere fasen van hun studie. Veel is de afgelopen jaren gedaan om statistiek leuker, aantrekkelijker te maken voor studenten. Dat is gebeurd tijdens de lessen, door ze interactiever te maken, door projectonderwijs in te voeren, door gespreide assessment toe te passen. Naast boeken worden ook steeds vaker e-learning instrumenten gebruikt. De student kan zo in eigen tempo en op zelf gekozen tijdstippen aan de cursus werken. Een ander voordeel van dit soort instrumenten (e-books, cursussen via internet) is dat de cursus ook functioneert als een soort naslagwerk. Ten slotte kan zo’n cursus fungeren als een opfriscursus voor studenten die later tijdens hun studie nog een keer met methodenleer & statistiek te maken krijgen. In deze infoshop wordt een demonstratie gegeven van de digitale cursus ‘methodenleer & statistiek’. De basis voor deze cursus is het boek ‘Wat is onderzoek’. Naast de demonstratie wordt gediscussieerd over het gebruik van digitale cursussen naast boekmateriaal en de rol van de docent bij het volgen van zo’n cursus. Uiteraard bestaat ruimschoots de gelegenheid om de samensteller van deze cursus vragen te stellen. Trefwoorden Onderzoek, methodenleer, statistiek. Gewenste beginsituatie De infoshop is bedoeld voor docenten met affiniteit voor onderzoek. Literatuur Verhoeven, N. (2007). Wat is onderzoek? Praktijkboek Methoden en Technieken in het Hoger Onderwijs (2e herziene ed.). Amsterdam: Boomonderwijs.

49

infoshop

Internet-links www.watisonderzoek.nl www.hbobasics.nl Correspondentieadres Dr. P.S. Verhoeven J.L. Hookerstraat 10 4337 WN Middelburg E-mail: [email protected] / [email protected]

50

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

infoshop

Internationalisering in gezondheidszorg Luc Simoens Hogeschool Gent, Departement Gezondheidszorg Vesalius Internationalisering is een aspect van het hoger onderwijs dat in de laatste decennia prominenter aan bod komt, niet in het minst als relevant element bij visitaties in functie van accreditatie. In de lijn van haar visie biedt het departement Gezondheidszorg van de Hogeschool Gent aan studenten en medewerkers al vele jaren de gelegenheid om voor een deel van hun opleiding of opdracht naar het buitenland te trekken. Kandidaten van de opleidingen tot professionele bachelor krijgen de kans om suggesties voor mobiliteiten of internationale partnerships te doen. Studenten gezondheidszorg-onderwijs tonen daarbij vooral interesse voor een internationale stage. Voor het volgen van cursussen in het buitenland blijkt de interesse van de studenten beduidend lager. In de infoshop stellen we naast de visie op internationalisering en de beleidsopties een aantal aspecten van de organisatie en de werkwijze van de dienst internationalisering van het departement Gezondheidszorg voor. Verder ook de initiatieven waaraan studenten en docenten deelnemen en de resultaten van een enquête die peilde naar het ‘internationaal profiel’ van de docenten: talenkennis, interesse in internationale samenwerking. Trefwoorden Internationalisering. Correspondentieadres Hogeschool Gent Departement Gezondheidszorg Vesalius t.a.v. dhr. L. Simoens Keramiekstraat 80 B – 9000 Gent E-mail: [email protected]

51

WORKSHOPS

HGZO-congres 2010

workshop

Provocatief coachen, iets voor u? Monique Bekker, Allard Gerritsen Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO Provocatief coachen is een vrolijke en verrassende manier om mensen te stimuleren tot verandering. Het is een methode die de spot lijkt te drijven met een aantal aannames vanuit het coachen wat we zoal geleerd hebben. Zo mag je meteen je mening geven en daag je de gecoachte uit met behulp van humor en plaagstootjes. Je bent beiden evenveel aan het woord en je hoeft niet alles te menen wat je zegt. Dit alles echter wel op basis van respect en warmte voor de gecoachte, en met oog voor juist die uitdaging die hij nodig heeft. In de workshop worden de belangrijkste aspecten van provocatief coachen besproken. Daarnaast gaan we verschillende aspecten oefenen en leert u deze toepassen in individuele coaching en bij groepen. Tenslotte bekijkt u wat dit betekent voor de wijze waarop u gewend bent te coachen. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Provocatief coachen, provocatieve leerlingbegeleiding. Literatuur Brandsma, J. en Farelly, F. (1974). Provocative Therapy. California: Metapublications. Wijnberg, J. (2006). Ik kijk dwars door je heen. Schiedam: Scriptum Publishers. Internet-link www.strapa.nl

55

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. mw. drs. M. Bekker Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail : [email protected] E-mail : [email protected]

56

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Het beschrijven van beroepstaken volgens het model van Entrustable Professional Activities als basis voor competentiegericht opleiden in de praktijksituatie Josephine P.M. Berkvens Hogeschool Utrecht, Masteropleiding Physician Assistants Faculteit gezondheidszorg Studenten van de masteropleiding Physician Assistant in Utrecht worden opgeleid om (delen van) beroepstaken van een medische specialist over te nemen. In Utrecht worden studenten van de masteropleiding Physician Assistant (PA) succesvol competentiegericht opgeleid aan de hand van Entrustable Professional Activities (EPA). Een EPA is de beschrijving van een taak die door de medische specialist aan een PA wordt overgedragen. Aan het einde van de PA opleiding moet duidelijk worden of de PA competent genoeg is om deze taak veilig uit te voeren zodat de arts de professionele activiteiten met een gerust hart aan de PA kan overlaten. Tijdens de opleiding wordt aan de hand van korte praktijkbeoordelingen (KPB’s) regelmatig beoordeeld hoe bekwaam de PA in de aangegeven taken is. Aan het einde van de opleiding krijgen de PA’s voor de taken waarvoor zij bekwaam zijn en waarin zij voldoende mate van zelfstandigheid hebben, een bekwaamverklaring. Cruciaal bij deze methode is een goede beschrijving van de taken en de bijbehorende competenties. Hiervoor wordt het EPA model gebruikt zoals dat door prof. Th. ten Cate is beschreven. Het opleiden van studenten in de beroepssetting aan de hand van EPA’s is echter niet alleen voor PA’s maar ook voor andere professionals in de gezondheidszorg een handige methode. De workshop is geschikt voor iedereen die betrokken is bij het opleiden van professionals binnen de gezondheidszorg. In deze workshop wordt geoefend in het beschrijven van beroepstaken en competenties binnen de eigen werksetting en wordt aangegeven op welke manier de KPB gebruikt wordt om vorderingen in kaart te brengen.

57

workshop

HGZO-congres 2010

Trefwoorden Competentiegericht opleiden, Entrustable Professional Activities (EPA), korte praktijkbeoordeling (KPB). Gewenste beginsituatie Het is handig wanneer de deelnemers weten wat verstaan wordt onder een EPA. Literatuur Voor het kaderdocument Werkplekleren van de MPA opleiding van de Hogeschool Utrecht kunt u een verzoek per e-mail sturen naar [email protected]. Spenkelink-Schut, G., Ten Cate, O.Th.J., Kort, H.S.M. Toepassing van het concept EPA als verbinding tussen professionele activiteiten en CanMEDS competentie gebieden: pilot studie Physician Assistant Urologie. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs 2008; 27(5): 230-238.

58

Internet-links http://knmg.artsennet.nl/opleidingenregistratie/modernisering.htm (doorklikken naar Opleidingsplan en Toetsing). http://www.agutrecht.nl/Physician+Assistant/interview/Interview+met. htm Correspondentieadres Hogeschool Utrecht IVS masteropleiding PA t.a.v. mw. drs. J.P.M. Berkvens Bolognalaan 101 3584 CJ Utrecht E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Actieonderzoek in onderwijs: een middel tot kwaliteitsverbetering van de onderwijspraktijk Vera Beuselinck Arteveldehogeschool, Opleiding Ergotherapie Onderwijskundig onderzoek kan op verschillende manieren bijdragen aan de kwaliteit van onderwijs, bijvoorbeeld het verschaffen van inzicht in hoe iets werkt, het aangeven van oplossingen voor praktische problemen, het evalueren van vernieuwingen. De klemtoon ligt op onderzoek naar de doelgerichtheid, efficiëntie en kwaliteit van onderwijskundige keuzes die gemaakt zijn. Binnen de opleiding ergotherapie werd bij de curriculumvernieuwingen gekozen voor de inbedding van een activerende onderwijswerkvorm: samenwerkend leren (SWL). Na drie jaar implementatie heeft de opleiding een actie-onderzoek opgestart samen met de ondersteunende diensten Onderwijsontwikkeling en Innovatie (O&I). Met dit onderzoek wilden we te weten komen hoe de onderwijswerkvorm SWL wordt gepreciseerd en vertaald in de onderwijspraktijk. Deze bevindingen willen we vervolgens verder onderzoeken en aan de hand daarvan verbeteracties formuleren naar de opleiding toe. Op die manier sluiten we uit dat er al te snelle aanpassingen aan de onderwijswerkvorm worden doorgevoerd die niet onderbouwd zijn. Zowel de opzet, de gehanteerde methode en de relevante resultaten worden in de workshop uiteengezet. Na een algemene duiding over het gevoerde actieonderzoek gaan we zelf aan de slag met de bevindingen door ze te vertalen naar de eigen onderwijspraktijk en gaan we ervaringen met elkaar uitwisselen. Afsluitend is er ruimte voor reflectie op dit alles. Trefwoorden Samenwerkend leren, actieonderzoek, kwaliteitszorg in onderwijs. Gewenste beginsituatie Elke medewerker die geïnteresseerd is in vernieuwende onderwijswerkvormen en die graag meer hoort over onderwijskundig onderzoek. Onderzoekservaring mag, maar is niet vereist.

59

workshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Ebbens, S. en Ettekoven, S. (2005). Samenwerkend leren: Praktijkboek. Groningen Noordhoff uitgevers. Ponte, P. (2003). Onderwijs van eigen makelij; procesboek actieonderzoek in scholen en opleidingen. Uitgeverij Nelissen, Barneveld. Correspondentieadres Arteveldehogeschool Opleiding Bachelor in de ergotherapie t.a.v. mw. V. Beuselinck Campus Kantienberg Voetweg 66 9000 GENT België E-mail: [email protected]

60

HGZO-congres 2010

workshop

Olympisch presteren valt te leren! Michiel Bloem WEB Performance Consultancy In deze actieve workshop wordt u op inspirerende wijze meegenomen op een werkelijke olympische reis, TopZwemmenAmsterdam genaamd. U ervaart als onderwijsprofessional hoe ambitie en prestatieverbeteringsconcepten en principes hun waarde blijvend bewijzen in een bijzonder landschap: de wereld van topzwemmen. U krijgt een concreet beeld hoe een prestatiegerichte organisatie vanuit het ‘niets’ wordt ontworpen en gebouwd om op het allerhoogste olympische zwemniveau te presteren. Wat dit als resultaat heeft opgeleverd. En wat er ‘onderweg’ is geleerd. Vergelijk het eens met het samen ontwerpen, bouwen en uitvoeren (& begeleiden van studenten) van een hoger onderwijsprogramma waar u met uw docententeam (onder stevige tijdsdruk) voor komt te staan. Wat is uw meest ideale aanpak? In een 2-tal miniworkshops krijgt u als vervolgens de mogelijkheid om vanuit uw onderwijslandschap − uw eigen ambitiedenken (droom) aan te scherpen; − het ‘olympische prestatiesysteem (3 x 3 prestatiematrix Rummler)’ en haar principes toe te passen op de opleidingsafdeling en/of uw onderwijsprogramma. De ‘geleerde lessen’ wil ik u in deze olympische workshop zeker niet onthouden. Trefwoorden Prestatiemanagement, olympische spelen, ambitiedenken, prestatiecultuur, topsport. Literatuur Bloem, M., & Vermei, A. (2005). The Olympic road to performance improvement. Performance Improvement, 44(6), 7–13. Nickols, F. (2006). Serendipitous performance consulting: Five easy cases. Performance Improvement, 45(1), 5–9. Robinson, D., Robinson J. (1995). Performance consulting. San Francisco: Berrett-Koehler. Rossett, A. (1987). Training needs assessment. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

61

workshop

HGZO-congres 2010

Rummler, G. (2004). Serious performance consulting according to Rummler. Silver Spring, MD: International Society for Performance Improvement. Rummler, G., & Brache, A. (1995). Improving performance: How to manage the white space on the organization chart. San Francisco: Jossey-Bass. Internet-links www.webperformance.info Correspondentieadres WEB Performance Consultancy t.a.v. drs. M. Bloem Borssenburg 11 1181 NT Amstelveen E-mail: [email protected]

62

HGZO-congres 2010

workshop

Beelden schrijven. Van leerstof naar videoscript Cilia Born (onderwijskundige), André Rooijmans (producent onderwijsvideo’s) De workshop ‘Beelden schrijven’ kan gezien worden als een vervolg op de eerder gegeven workshop ‘Leren is afkijken’, maar kan goed ‘los’ daarvan gevolgd worden. In ‘Leren is afkijken’ werd ingegaan op de kracht en de waarde die videobeelden kunnen hebben in het onderwijsleerproces. In deze nieuwe workshop staat het schrijven van een didactisch onderbouwd videoscript centraal. De workshop ‘Beelden schrijven’ richt zich op de beschrijving van beelden voor het leren van beroepstaken/-handelingen volgens een beproefd format, dat werd ontwikkeld voor de Verloskunde Academie Rotterdam. In de workshop wordt stap voor stap een (eigen) script ontwikkeld. Het accent binnen de workshop ligt op de redactionele kant en niet zozeer op de video-productie (opnamen en montage). De workshopleiders hebben onderwijsvideoclips gemaakt voor o.a. Teleac/NOT en de Verloskunde Academie Rotterdam (verloskundige en sociale vaardigheden). De opgedane ervaringen willen zij graag delen met andere opleidingen. In de workshop komen de volgende zaken aan bod: • Effectieve toepassingen van bestaand beeldmateriaal in het onderwijsleerproces. • Redactie/eindredactie voeren bij en aansturen van het laten maken van nieuwe video’s/dvd's professionals. • Wat heeft een videomaker/regisseur nodig om een goede video te maken? (verschil videoscript – draaiboek). • De verschillende stappen, fasen doorlopen: van leerstof of protocol tot videoscript. Trefwoorden Beeld, educatieve video, A/V media, DVD, script, redactie, draaiboek. Gewenste beginsituatie Docenten die dvd’s/videomateriaal gebruiken in hun onderwijs, dit materiaal zelf (laten) ontwikkelen, of dit van plan zijn te doen. Er kan gewerkt worden met een meegebracht eigen lesplan of protocol.

63

workshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Blijleven, Peter J. (2005) Multimedia-cases: Naar een brug tussen theorie en praktijk. Proefschrift Universiteit Twente. Enschede. Boekaerts, M. en Simons, P.R-J. (2007). Leren en instructie. Psychologie van de leerling en het leerproces. Assen: Van Gorcum. Laurillard, D. (2002). Rethinking University Teaching. A conversational framework for the effective use of learning technologies. London: RoutledgeFalmer. Internet-links www.atelierignatia.nl/HGZO.html Correspondentieadres Atelier Ignatia – André Rooijmans Koorstraat 2 2012 GE HAARLEM www.atelierignatia.nl E-mail: [email protected]

64

HGZO-congres 2010

workshop

Werken met leertheorieën, (hoe) doe ik dat? Jirka Born, Marianne Vergouw Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO Een centrale vraag die van belang is voor uw eigen onderwijspraktijk, is: “op welke wijze kan het leren in onderwijssituaties bevorderd worden?” Er zijn veel theorieën over leren. In hoeverre zijn deze leertheorieën nog geschikt voor leren anno 2010 en hoe vertaalt u dat dan naar uw eigen handelen als docent? In deze workshop nemen wij u mee door deze boeiende materie. We zullen deze workshop beginnen met het activeren van uw voorkennis op het gebied van leertheorieën. Vervolgens duikt u op een speelse manier in de geschiedenis van deze theorieën. Daarna willen we met u discussiëren over de praktische toepasbaarheid van de leertheorieën in het huidige onderwijs. Ter afsluiting van de workshop kunt u toetsen wat u zelf van deze workshop heeft geleerd. Gezien het thema van dit congres, leren 2010, bieden wij deze workshop graag opnieuw aan. Trefwoorden Leertheorieën, behaviorisme, cognitivisme, handelingspsychologie, (sociaal-) constructivisme, praktische toepasbaarheid. Gewenste beginsituatie Deze workshop is voor docenten HGZO die met collega’s in discussie willen gaan over de praktische toepasbaarheid van leertheorieën. Literatuur Veen, T. van der, & Wal, J. van der (2008). Van leertheorie naar onderwijspraktijk. Groningen: Wolters-Noordhoff. Boekaerts, M., & Simons, P.R. (2003). Leren en Instructie. Assen: Koninklijke Van Gorcum.

65

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. mw. drs. J. Born / mw. drs. M. Vergouw Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

66

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Een collegezaal vol studenten boeien met regietheater! Mieke Bouwens Oostvogel Opleidingsbureau Mieke Bouwens Hoe kun je studenten het gevoel geven dat hun mening ertoe doet? Doordat zij door hun verbale interventie sturing geven aan een ongewenste situatie? Het antwoord ligt bij regietheater! Dit model is bij uitstek geschikt om de betrokkenheid van een – grote – groep studenten bij een thema sterk te houden of te maken! De trainer demonstreert deze interactieve werkvorm met twee acteurs: Zij spelen een scene uit de werkpraktijk van de deelnemers. Bijvoorbeeld een kritische beroepssituatie zoals agressie tussen arts en verpleegkundige, een ethisch dilemma of conflict tussen patiënt en hulpverlener. De deelnemers mogen interveniëren en sturing geven als zij iets willen veranderen. Op deze wijze zien de studenten het resultaat van hun eigen gedachten langzamerhand omgezet in effectief gedrag en professioneel handelen. De deelnemers van deze workshop kunnen zelf ook een onderwerp aandragen en oefenen. Trefwoorden Acteurs, regiemodel, groep tot 70 deelnemers, mobiliseert kennis, vergroot pro-activiteit, is laagdrempelig , hulpmiddel bij weerstand. Gewenste beginsituatie Elke persoon die belangstelling heeft voor het inzetten van acteurs binnen het beroepsonderwijs wordt uitgenodigd deze workshop te volgen. Literatuur Bouwens, M. Methodiek Competentielab voor de VG-sector. Toolkit in Onderwijs en Gezondheidszorg. December 2006. Bouwens, M. Inleiding ‘Inzet simulatiecliënten’. Reader. Deken, F. de. “Trainingsacteren in de VG-sector". Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleiding docent drama 2009. Devilee, P. en Fischer, H.. (2005). Omgaan met trainingsacteurs. Reed Business. Devilee, P. (2009). Toolbox voor trainingsacteurs. Reed Business.

67

workshop

Internet-links www.miekebouwens.nl Correspondentieadres Opleidingsbureau Mieke Bouwens Giekerkerhoek 47 9061 AX Giekerk E-mail: [email protected]

68

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Samen leren in teams: gebruik je favoriete teamrol! Allard Gerritsen, Mary Herboldt-Soudant Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO “De schoonheid van samen leren, schuilt in de diversiteit van studenten en hun leeractiviteiten.” Samen leren is elkaar iets uitleggen, elkaars meningen vergelijken, samen brainstormen, nieuwsgierig zijn maar ook kritisch zijn en elkaar toetsen. Allemaal waardevolle leeractiviteiten die zowel actief als interactief zijn, en dus een hoog leerrendement hebben (Sousa, 2000). Dat laatste is belangrijk in opleiden voor de zorgpraktijk. Professioneel samenwerken lijkt steeds belangrijker te worden en is inmiddels een volwaardige hbo-competentie. Voor studenten is het van belang om in te zien dat mensen die samenwerken automatisch rollen innemen. Dat iedere rol een bepaalde charme heeft, maar ook een keerzijde. In deze workshop krijgt u inzicht in die rollen. U krijgt antwoord op vragen als: welke rollen zijn er precies, hoe zien de bijbehorende kwaliteiten en valkuilen er uit? Daarnaast staan we stil bij zaken als: hoe verdelen studenten de rollen en kan bepaald rolgedrag aangeleerd worden? En, hoe kunnen ze optimaal gebruik maken van elkaars kwaliteiten? Tenslotte maakt u kennis met enkele inspirerende werkvormen waarmee u samenwerking inzichtelijk kunt maken. In de workshop wordt gewerkt met materiaal uit het Teamrolspel (2008), dat gebaseerd is op de theorie van Belbin (1998,1999). Trefwoorden Samenwerkend leren, teamrollen. Literatuur Belbin, R.M. (1998). Management Teams. Over succes- en faalfactoren voor teams. Schoonhoven: Academic Service. Belbin, R.M. (1999). Teamrollen op het werk. Schoonhoven: Academic Service. Ebbens, S., Ettikhoven, S. (2005). Samenwerkend leren, praktijkboek. Groningen: Wolters Noordhoff.

69

workshop

HGZO-congres 2010

Gerritsen, A. (2008) Kleur bekennen met het Teamrolspel. Welke rol speel jij in een Team? Maarssen: Reed business. Kooij, K., Kruijt, P., Groen, R. (2000). Teamrol en Taal. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Schoor, J. van der, Kloppenburg, M., Groen, R. (2009). Leve het verschil! Beter samenwerken, beter presteren. Schoonhoven: Academic Service. Internet-links www.belbin.com www.teamrol.nl Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. drs. A.G.A. Gerritsen / mw. M. Herboldt-Soudant Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam

70

E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Werkvormen, hoe creatief bent u nog? Judith Gerritsen, Liesbeth Neeskens Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO U betrapt uzelf erop dat u uw studenten weer dezelfde soort opdracht geeft. U wilt wel eens wat anders, maar het ontbreekt u aan de tijd om daar eens rustig over na te denken. Variatie in de werkvormen die u gebruikt is echter wel belangrijk om uw studenten gemotiveerd te houden. Ook voor uzelf kan het inspirerend werken om eens een ‘nieuwe’ werkvorm uit te proberen. Wie weet tot wat voor verrassingen dit leidt. In deze workshop ervaart u enkele korte werkvormen. Tevens kunt u uw creativiteit de vrije loop laten. Aan het eind van de workshop bent u geprikkeld om uw studenten eens op een andere manier aan het werk te zetten en heeft u handvatten om hier vorm aan te geven. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Activerende werkvormen, variatie, kennismaking, energizers, opening en afsluiting. Gewenste beginsituatie Voor iedereen die zin heeft om variatie in werkvormen aan te brengen. Literatuur Bijkerk, L., Heide, W. van der (2006). Het gaat steeds beter. Activerende werkvormen voor de opleidingspraktijk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Dirkse-Hulscher, S., Talen, A. (2007). Het groot werkvormenboek. Den Haag: Academic Service. Hoogeveen, P., Winkels, J. (2005). Het didactische werkvormenboek. Assen: Van Gorcum.

71

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. mw. drs. J.M. Gerritsen / mw. drs. E.M. Neeskens Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: j. [email protected] E-mail: [email protected]

72

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Slim opleiden in samenwerking met de praktijk Ria Havekes, John de Best Hogeschool Leiden, HBO-Verpleegkunde Minder jongeren, tekorten aan personeel. De vergrijzing slaat volop toe de komende jaren. Steeds vaker speelt de vraag, hoe we als beroepsopleidingen slimmer kunnen opleiden. De HBOV van de Hogeschool Leiden heeft een minor ontwikkeld voor haar studenten, die vrijstelling oplevert voor een deel van de verpleegkundige vervolgopleidingen. Ook de voorwerkperiode na diplomering van 1 à 2 jaar vervalt hiermee. De toekomstig gespecialiseerd verpleegkundige kan op deze wijze in 5 jaar tijd worden opgeleid i.p.v. in 7 jaar. Eerder dus de handen aan het bed en een van de mogelijke oplossingen voor het tekort aan personeel. Bij deze minor zijn verschillende partijen betrokken, maar dat geldt voor meerdere minoren in het onderwijsprogramma. Samenwerken met andere (externe) partijen in de ontwikkeling en uitvoering van een minor is “ingewikkeld”, maar van groot belang. Hoe maak je met meerdere partijen aantrekkelijk onderwijs voor de student? Hoe wegen de verschillende belangen daarin (werkgevers, onderwijs, student-perspectief)? Thema’s in de samenwerking zijn bijvoorbeeld de bekostiging van de minor, wijze van samenwerking, culturen, communicatie, inhoud van de minor, hbo-eisen etc. Na een korte inleiding met voorbeelden van minoren, waarin verschillende partijen samenwerken, gaan we in de workshop aan de slag met de volgende thema’s: − Co-creatie van onderwijs − Slim opleiden, de rol van het hbo Door middel van stellingen en een forumdiscussie gaan we deze zaken met elkaar verder verkennen. Trefwoorden Co-creatie in opleiden, doorlopende leerwegen.

73

workshop

HGZO-congres 2010

Gewenste beginsituatie: Een ieder die geïnteresseerd of betrokken is in/bij onderwijsontwikkeling. Literatuur Berg, F. v.d., december 2009, Minor verpleegkundige vervolgopleidingen, ‘Tijdwinst behalen door vervolgopleiding te integreren in hbo-v’, in Onderwijs en Gezondheidszorg, nr.7. Internet-links www.beleidsimpuls.nl/co-creation.php Correspondentieadres Hogeschool Leiden, HBO-Verpleegkunde, t.a.v. mw. Ria Havekes Zernikedreef 11 2333 CK Leiden

74

E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Doceren is net topsport Vana Hutter, Monique Bekker Vrije Universiteit Amsterdam, Post-academische opleiding tot praktijksportpsycholoog, Docentenopleiding HGZO Doceren is net topsport, ga maar na: doceren vraagt talent, inzet en een goede voorbereiding, er zijn vele ogen op de prestatie van de docent gericht en het moet op dat ene moment dat je voor de groep staat gebeuren, herkansingen zijn er niet voor docenten. Een goede prestatie van een docent vraagt concentratie en aandachtsfocus, mentale eisen die ook in de sport van het grootste belang zijn. Sportpsychologen houden zich (onder andere) bezig met het trainen van die concentratie. In deze workshop staan mentale trainingstechnieken uit de sportpsychologie centraal die als doel hebben de concentratie van de docent te verbeteren. U maakt kennis met sportpsychologische technieken die vertaald worden naar de prestatie van een docent. Zaken die aan bod zullen komen zijn bijvoorbeeld: omgaan met afleiders, vermoeidheid en eentonigheid, het optimaliseren van het energieniveau en het behouden van de juiste aandachtsfocus. Bij het thema ‘leren 2010’, hoort het leren van andere disciplines en het multidisciplinair werken. Wij ontdekken graag met u de toepassingen vanuit de sportpsychologie zodat u als docent topprestaties kunt leveren. Trefwoorden Mentale training, doceren, concentratie, aandachtsfocus, sportpsychologie. Literatuur Schuijers, R. (2004). Mentale training in de sport. Maarssen: Elsevier. Cox, R. H. (2007). Sport psychology: concepts and applications. New York, NY: McGraw-Hill, 6e druk. Weinberg, R.S. & D. Gould (2007). Foundations of sport and exercise psychology. Champaign, Il: Human Kinetics, 4e druk. Andersen, M.B. (2000). Doing sport psychology. Champaign, Il: Human Kinetics.

75

workshop

Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. mw. drs. V. Hutter / mw. drs. M.E. Bekker Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected]

76

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Web 2.0 of hoe internet zinvol gebruikt kan worden binnen het onderwijs Geert Huysentruyt Katholieke Hogeschool Brugge Oostende, Departement Gezondheidszorg Nu iedereen het internet stilaan als gemeengoed is gaan beschouwen, is er de dwingende noodzaak om te zoeken naar creatieve online toepassingen (lees websites) die zowel voor studenten als docenten waardevol kunnen zijn als het op samenwerken aankomt. Voor deze veelzijdigheid aan tools wordt de verzamelterm Web 2.0 gehanteerd. Social bookmarking, blog, wiki, webconferencing, twitter, facebook ... het zijn slechts enkele voorbeelden. Het is binnen deze workshop de bedoeling om u na een globaal overzicht kennis te laten nemen met enkele van deze mogelijkheden. Het selectiecriterium is dat ze toepasbaar zijn in een onderwijsgebeuren omwille van hun vernieuwend karakter of omwille van de mogelijkheid tot online samenwerking en dit zowel voor studenten als docenten. Ongetwijfeld zal deze workshop uw productiviteit of die van uw studenten kunnen verhogen. Deze workshop is niet bedoeld voor docenten die al vertrouwd zijn met Web 2.0. Het betreft eerder een introductie in de materie en is vooral bedoeld als smaakmaker! Trefwoorden Web 2.0, social software, netwerking, online collaboration, delen, onderwijsvernieuwing. Gewenste beginsituatie Basisvaardigheden in het gebruik van PC en internet. Internet-links http://www.go2web20.net/ http://www.webware.com/100/?tag=rb_content;overviewHead

77

workshop

Correspondentieadres Katholieke Hogeschool Brugge Oostende Departement Gezondheidszorg t.a.v. dhr. G. Huysentruyt, ICTO-coach Xaverianenstraat 10 8200 Brugge-St. Michiels E-mail: [email protected]

78

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Doe meer met geluid en beeld in Powerpoint 2007 Geert Huysentruyt Katholieke Hogeschool Brugge Oostende, Departement Gezondheidszorg – ICTO-coach Powerpoint is vandaag de dag een evidente en prima keuze voor wie een presentatie moet geven. Maar ondanks de aanwezige mogelijkheden om beeld, stilstaand en bewegend, èn geluid zinvol in een presentatie te integreren, blijven de meeste presentaties steken op een eerder statisch niveau. In deze workshop willen we u laten kennismaken met enkele technieken om via beeld en geluid een presentatie wat levendiger en luchtiger te maken. Het betreft onder andere het integreren van foto's als achtergrond, het inbrengen van videofragmenten en streaming media (Youtube-filmpjes als voorbeeld) en het koppelen van geluidsbestanden aan specifieke dia's. Kortom, een workshop die uw presentatievaardigheid op een hoger niveau zal brengen. Trefwoorden Powerpoint 2007, presentatie, afbeelding, film, geluid. Gewenste beginsituatie Kennis van powerpoint. Internet-links http://office.microsoft.com/nl-nl/default.aspx Correspondentieadres Katholieke Hogeschool Brugge Oostende Departement Gezondheidszorg t.a.v. dhr. G. Huysentruyt, ICTO-coach Xaverianenstraat 10 8200 Brugge-St. Michiels E-mail: [email protected]

79

workshop

HGZO-congres 2010

Diversiteit in het hbo: lust of last? Lidwien van den Bos Hogeschool INHolland, School of Health

80

De toegenomen diversiteit in de samenleving stelt nieuwe, andere eisen aan het onderwijs. Demografische ontwikkelingen hebben tot gevolg gehad dat studenten met uiteenlopende sociaal-culturele achtergronden en referentiekaders instromen in het hbo. Anderzijds heeft de emancipatie van specifieke groepen het onderwijs genoopt meer oog te gaan krijgen voor diversiteit. Hoe ga je als docent om met al die verschillen? Zijn er resultaten van onderzoeken die handreikingen bieden voor de dagelijkse praktijk? Van welke ervaringen kunnen we profiteren? In deze workshop wordt kort verslag gedaan van de huidige stand van zaken met betrekking tot het kunnen omgaan met (culturele) diversiteit. Vervolgens zullen we met elkaar onderzoeken welke mogelijkheden je als docent hebt om je eigen vorm te vinden in het kunnen omgaan met alle verschillen tussen studenten, die je dagelijks in het werken met hen ervaart. Recht doen aan de eigenheid van iedere student geeft veel hoofdbrekens. Deze workshop is erop gericht de concrete ervaringen van de deelnemers te koppelen aan elders opgedane ervaringen, met als perspectief dat we gezamenlijk mogelijkheden scheppen om constructief om te kunnen gaan met onze eigen diverse uitvoeringspraktijk. Trefwoorden Diversiteit. Correspondentieadres Hogeschool INHolland School of Health t.a.v. mw. drs. L.C.M. van den Bos De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Hé, jij daar!! En andere manieren om studenten aan te spreken Lex Jansen, Evelien Westerbeek van Eerten Expertisecentrum handicap + studie, Utrecht Er zijn studenten die denken dat ze al gauw als lastig en hulpbehoevend worden gezien. Ze hebben een (onzichtbare) handicap of chronische ziekte, maar praten daar liever niet over; ze willen geen slapende honden wakker maken. Deze workshop is bedoeld om die slapende honden prettig te laten ontwaken. Word je bewust van de beelden die jij en anderen hebben van studenten met een handicap. En nog meer over het effect dat die beeldvorming heeft op de keuzes die je maakt in je omgang en communicatie met deze groep. − Hoe wordt ook jouw houding en gedrag bepaald door beeldvorming? − Wat heeft dat voor gevolgen voor studenten met een functiebeperking? − Is ‘gelijke behandeling’ synoniem aan ‘over één kam scheren’? − Hoe herken je een student met een functiebeperking? − Hoe spreek je ze aan? − Hoe denken je collega’s erover en hoe spreek je hen daarop aan? Vind de antwoorden hierop in deze interactieve workshop! Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden: Beeldvorming, studeren met een functiebeperking. Internet-links: www.handicap-studie.nl Correspondentieadres: Expertisecentrum handicap + studie t.a.v. dhr. L. Jansen Postbus 222 3500 AE Utrecht

E-mail: [email protected]

81

workshop

HGZO-congres 2010

Digitalisering, lust of last? Linda Nieuwenhuijsen Expertisecentrum handicap + studie, Utrecht Computers zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs: informatie over opleidingen is op het web te vinden, inschrijven voor een opleiding/vak gaat digitaal, docenten gebruiken elo’s als blackboard om informatie, opdrachten en literatuur voor een vak aan te bieden en studenten gebruiken veelvuldig Internet, fora en e-mail om met elkaar samen te werken. Prachtig toch?

82

Ongeveer 70.000 studenten in het hoger onderwijs hebben één of meer functiebeperkingen. Voor deze studenten maakt de digitale revolutie het onderwijs niet altijd méér – en soms zelfs heel wat minder – toegankelijk. Vandaar deze workshop over digitale toegankelijkheid (en ICT-hulpmiddelen). Deelnemers krijgen tijdens de workshop meer inzicht in de belemmeringen van studenten met een functiebeperking bij het digitaliseren van het onderwijs. Daarnaast gaan we actief aan de slag om (simpele) manieren te bedenken waarop docenten zelf de digitale toegankelijkheid van hun onderwijs kunnen vergroten. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Digitale toegankelijkheid, ICT-hulpmiddelen, Inclusief onderwijs. Internet-links www.handicap-studie.nl Correspondentieadres Expertisecentrum handicap + studie t.a.v. mw. L. Nieuwenhuijsen Postbus 222 3500 AE Utrecht E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Generatie Einstein; oppervlakkig, onverschillig, asociaal? Of geïnteresseerd, vol passie en authentiek! Communiceren met de studenten van nu.

Dore Kemmeren, Marleen Kaijen Hogeschool Arnhem en Nijmegen, Opleiding Ergotherapie De nieuwste generatie, generatie Einstein, screenagers, generatie Y, knip-plak generatie: benamingen voor de studenten van nu. Wat is hun wereld? De generatie Einstein opgegroeid in een 24/7 informatiemaatschappij met daarin een hoog welvaartsniveau, een multimediale beeldcultuur en een multiculturele samenleving. Deze generatie maakt veel gebruik van netwerksites zoals Hyves, LinkedIn en Twitter. Het continu beschikbaar hebben van informatiebronnen (internet) verandert de wijze waarop onze studenten met informatie omgaan, waar ze informatie vandaan halen en wie kennis levert. De dagen van de docent met de wijsheid in pacht zijn voorbij. Gezag en autoriteit zijn voor deze generatie niet van zelfsprekend. Tijd voor “De Nieuwe Docent”. Een docent die in staat is om in te springen op de leerbehoeften van deze nieuwe generatie. In deze workshop vormen wij met elkaar het beeld van “De Nieuwe Docent”. Hoe communiceer je met deze generatie? Hoe vergroot je de betrokkenheid bij het leren en de opleiding? Trefwoorden Generatie, communicatie, media gebruik, netwerken. Literatuur Boschma, J., Groen, I. (2007). Generatie Einstein slimmer, sneller en socialer. Communiceren met jongeren van de 21e eeuw. Amsterdam: Pearson Education Benelux bv. Spangenberg, F., Lampert, M. (2009). De grensloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders. Amsterdam: Nieuw Amsterdam.

83

workshop

Correspondentieadres Hogeschool Arnhem en Nijmegen Opleiding Ergotherapie t.a.v. mw. D. Kemmeren / mw. M. Kaijen Postbus 6960 6503 GL Nijmegen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

84

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Community of Practice: opleidingsoverstijgend kennis delen en ontwikkelen. ‘Gedeelde smart…’ Judith Kerkhof, Liesbet Matthys Arteveldehogeschool Gent, Dienst Onderwijsontwikkeling en Internationalisering Binnen de Arteveldehogeschool wordt reeds 3 jaar aan professionalisering gedaan via het concept van Communities of Practice (CoP). Centraal staat de ervaringsuitwisseling tussen lesgevers uit diverse opleidingen over een welomlijnd (onderwijskundig) kennisdomein. Vanuit individuele leervragen wordt een gezamenlijke leeragenda opgesteld. Leden van de Community of Practice worden actief betrokken in het beantwoorden van de eigen vragen en het oplossen van de eigen problemen. Een CoP ondersteunt dus een gezamenlijk leerproces teneinde de kwaliteit van het werk te verhogen. Indien mogelijk wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een product opdat de output van het CoP kan ingezet worden in andere opleidingen van de Arteveldehogeschool. Fysieke bijeenkomsten worden ondersteund door een digitale omgeving die wordt ingezet als voorbereiding van de bijeenkomsten, als bibliotheek, voor archief/versiebeheer en als discussieruimte. Thema’s die reeds aan bod kwamen zijn portfolio, peer assessment, toetsbeleid en stage. Naast het toelichten hoe CoP’s in onze hogeschool worden ingezet, ondervind je in deze workshop aan den lijve de wijze waarop wij te werk gaan binnen onze CoP’s. We zullen een interactieve werkvorm demonstreren waaraan je actief zult deelnemen. Op deze wijze ervaar je een ’tool’ die je tijdens een CoP kunt inzetten om het delen van ervaringen en van elkaar leren te bevorderen en vorm te geven. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Community of Practice, ervaringsuitwisseling, leren van elkaar, professionalisering, kennisdeling.

85

workshop

HGZO-congres 2010

Gewenste beginsituatie Geen expliciete voorkennis vereist, interesse hebben voor werkwijzen die expertisedelen en kennisontwikkeling faciliteren. Literatuur Dekkers, A., Andriessen, D., Ritzen, M., Oomes, C., Klaasen, B., Ropes, D. (2005). Leidraad Communities of Practice in Hoger Onderwijs – Community of Practice. Utrecht: Stichting Digitale Universiteit. Internet-link http://du.onderwijsontwikkeling.net/set-730-nl.html Correspondentieadres Arteveldehogeschool Dienst Onderwijsontwikkeling en Internationalisering t.a.v. mw. J. Kerkhof Hoogpoort 15 9000 Gent België

86

E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Ethiek – Diversiteit Morele vragen voor artsen en verpleegkundigen: op zoek naar een gemeenschappelijk perspectief.

Ad Kooijman, Paul Vleugels Freelancers cursussen Ethiek van de gezondheidszorg, gastdocenten Mastersopleidingen ‘Advanced Nursing Practice’ en ‘Physician Assistent’ Hogeschool Inholland, betrokken bij curriculumontwikkeling ‘Bachelor of Health Medisch Hulpverlener Hogeschool Utrecht en Organisatietrainer Teaching Hospital, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Op grond van ervaringen opgedaan tijdens een jarenlange samenwerking ontwikkelden Ad Kooijman (ethicus en filosoof) met Paul Vleugels (verpleegkundige, cultureel antropoloog en organisatietrainer) een multidisciplinaire scholing voor hulpverleners in de gezondheidszorg. Op basis van persoonlijke- en beroepsnormen en waarden be-spreken we, aan de hand van casuïstiek, de morele vragen die zich daarin voordoen. Daartoe staan we ook stil bij het moreel – juridische kader waarbinnen beslissingen over behandeling en zorg worden geno-men. In een gezamenlijk gesprek gaan we op zoek naar een gemeenschappelijk perspectief op de vragen die zich voordoen. Tijdens de workshop zullen we een voorbeeld geven van een casusbespreking en verder inzicht geven in onze ervaringen met betrekking tot de effectiviteit van dit soort scholing. Tevens laten we zien hoe vanuit de scholing van HBO-V duale studenten een onderwijs/leervraag ontstond onder de andere hulpverleners. Deze leervraag differentieerde in de loop van enkele jaren en de scholing omvat momenteel consulten en is expliciet gekoppeld aan de beroepsprofielen en hun competenties. Deze workshop wordt op dit HGZO-congres voor de tweede keer aangeboden. Trefwoorden Morele dimensie van behandeling en zorg, moreel beraad, subjectieve ervaring en objectivering, diversiteit, casuisitiek en integratie theorie / werkveld. Gewenste beginsituatie Interesse voor de morele dimensie van de gezondheidszorg.

87

workshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Kooijman, A. en P.M.J. Vleugels (2008). Op zoek naar evenwicht; Morele vragen voor artsen en verpleegkundigen. Dwingeloo: Uitgeverij Kavanah. Internet-link www.kavanah.nl Correspondentieadres

88

Drs. Ad Kooijman Geestweg 5 1861 TL Bergen (NH)

Drs. Paul Vleugels Emmastraat 150 1814 DT Alkmaar

E-mail: [email protected]

E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Wiki’s in het onderwijs Marijke Leijdekkers, Stan Buis Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO In het hoger onderwijs maakt het gebruik van wiki’s (in 1994 door Cunningham ontwikkeld) een snelle opmars door. Het gebruik van wiki’s kan gezien worden als een vorm van online samenwerkend leren. De wiki is een webapplicatie waarmee documenten op het web door verschillende personen kunnen worden bewerkt. Met behulp van wiki’s kan op een nieuwe manier worden samengewerkt aan het schrijven van teksten. Bij de traditionele manier van samenwerken aan één tekst sturen de betrokkenen elkaar bestanden toe die uiteindelijk meestal door één persoon tot een eindproduct wordt samengevoegd. In een wiki staat die tekst op één centrale plek online. Alle studenten zijn in een wiki verantwoordelijk voor de eindredactie van het product. In deze workshop zult u met de overige deelnemers zelf een wiki maken over het gebruik van wiki’s in het HGZO. U leert een tekst te schrijven en op te maken in een wiki. U wordt uitgenodigd om uit eigen ervaring te beschrijven of tijdens de workshop zelf toepassingen voor de wiki in uw onderwijs te verzinnen. Door de open structuur van de wiki ziet u direct de ideeën en input van uzelf en uw collega’s. De workshop zal worden afgesloten met de mogelijkheden die de wiki biedt om deelnemers te laten samenwerken en discussiëren. Tevens wordt aandacht besteed aan hoe u als docent kunt zien welke individuele bijdragen elke deelnemer aan het eindproduct heeft geleverd. Trefwoorden Wiki’s, online samenwerken, zelf ervaren. Gewenste beginsituatie Voor de beginnende en doorgewinterde wikigebruikende docent. Literatuur Elgort, I., Smith, A.G., Toland, J. (2008). Is wiki an effective platform for group course work? Australasian Journal of Educational Technology, 24(2), 195-210.

89

workshop

HGZO-congres 2010

Larusson, T.A., Alterman, R. (2009). Wikis to support the “collaborative” part of collaborative learning. Computer-Supported Collaborative Learning, 4: 371-402. Ruth, A., Houghton, L. (2009). The wiki way of learning. Australasian Journal of Educational Technology, 25(2), 135-152. Trentin, G. (2009). Using a wiki to evaluate individual contribution to a collaborative learning project. Journal of Computer Assisted Learning, 25 (1), 43-55. Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. mw. drs M.L.A. Leijdekkers / drs. S.C.A. Buis Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

90

HGZO-congres 2010

workshop

Het gebruik van peer-assessment als evaluatiemiddel voor procesevaluatie bij samenwerkend leren-opdrachten: een digitaal instrument ter opvolging Renaat De Muynck, Karen Van de Putte Artevelde Hogeschool, Opleiding Ergotherapie De term peer verwijst naar een leeftijdsgenoot. Peer-assessment betreft het evalueren door studenten van elkaars werk. Het feit dat studenten eenzelfde leerproces doormaken, maakt mogelijk dat ze ook elkaar evalueren. Onder co-assessment wordt het samen beoordelen, dus door lesgever én studenten, verstaan. Dit komt neer op een combinatie van peer-assessment en beoordeling van de lesgever. Student en lesgever verduidelijken samen de leerdoelen en de beoordelingscriteria. Inzicht in mogelijke beoordelingscriteria en/of leer-doelen bevordert de mate van zelfsturing. Een student met meer inzicht in de beoordelingscriteria en/of leerdoelen, kan immers gerichter de leerstof verwerken. Studenten beoordelen elkaar maar het eindoordeel blijft in handen van de docent. Het eindoordeel kan wel eventueel gewogen worden met een peer-assessmentfactor zodanig dat de beoordeling van de medestudenten invloed heeft. Via peer-, self- en co-assessment kun je (de integratie van) kennis, vaardigheden en attitudes beoordelen. Vooral in situaties waarin er coöperatief leren plaatsvindt, waar studenten samen aan een opdracht werken, hebben studenten vaak meer gedetailleerde kennis van het werk van hun medestudenten dan de lesgever. Starten met peer- of co-assessment gaat niet vanzelf. Net zoals andere vaardigheden moet de student ook een leerproces doormaken waarin hij/zij de andere studenten leert te evalueren. Er dient duidelijk ruimte en tijd te worden vrijgemaakt voor het uitproberen van peer- of coassessment evenals voor de bespreking achteraf van de ontvangen feedback. Het invullen en registeren van de scores vraagt ook heel wat ondersteuning en opvolging door docenten. Een digitaal instrument kan hier oplossingen bieden. In deze workshop krijgt u de mogelijkheid om, na een samenwerkingsoefening als inleiding, zelf het digitale instrument uit te testen.

91

workshop

HGZO-congres 2010

Trefwoorden Peer-assessment, procesevaluatie.

92

Literatuur Nieuwe trend aan unief en hogeschool. Studenten geven elkaar punten. De Standaard, 23-11-2007. Dierick, S., & Sluijsmans, D. (2002). Studentbetrokkenheid in toetsing door peer-assessment. In: Dochy, F., Heylen, L., Van de Mosselaer, H. (2002). Assessment in onderwijs. Utrecht: Lemma. Dochy, F., Schelfhout, W., Janssens, S. (Red.) (2003). Anders Evalueren. Leuven: Lannoo-Campus. Kappe, F.R. (2008). Hoe betrouwbaar is peer-assessment? Twee empirische studies naar studentbeoordelingen. Tijdschrift voor Onderwijs, 26, 2. Noonan, B., & Duncan, C. R. (2005). Peer and self-assessment in high schools. Practical assessment, Research & Evaluation, volume 10, nummer 17. Van den Berg, I., Pilot, A., & Admiraal, W. (2005). Peer assessment als leermiddel. Voorbeelden uit het hoger onderwijs. Integraal te downloaden of lees hier een boekbespreking verschenen in het Tijdschrift voor Onderwijs door M. Peer & G. Moerkerke. Van Keer, H. & Valcke, M. (2007). Peertutoring in het hoger onderwijs. Een studie naar tutorgedrag binnen een online en face-to-face setting. Tijdschrift voor Onderwijs, 27, 1. Correspondentieadres Artevelde Hogeschool Opleiding Ergotherapie t.a.v. mw. K. Van de Putte Voetweg 66 9000 Gent België E-mail: [email protected], E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

De E-kubus: een analysemodel voor curricula Boudewijn Raessens Fontys Hogescholen De E-kubus? ‘De verantwoordelijkheid voor het leren’ staat op de x-as van deze kubus, ‘ICT & leren’ op de y-as en ‘Maatwerk & leren’ op de zas. De E-kubus is een model dat bruikbaar is om het curriculum van onderwijsorganisaties te positioneren met betrekking tot deze drie dimensies. De E-kubus kan als onderdeel van een kwaliteitszorginstrument voor onderwijsorganisaties fungeren en kan bijdragen aan de discussie over wat goed onderwijs is in relatie tot de drie dimensies. In deze workshop ervaart u het gebruik en de mogelijkheden van het model voor de eigen onderwijsorganisatie. Trefwoorden Meten is weten, ‘reculturing’, kwaliteitszorginstrument, het gewenst, waargenomen en geregistreerd curriculum. Gewenste beginsituatie Deze workshop is voor iedereen die interesse heeft in ICT, leren en goed onderwijs en een kritische blik heeft richting zichzelf en de eigen onderwijsorganisatie. Literatuur Raessens, B. (2009). De E-Kubus. Een analysemodel voor curricula. Den Haag: Lemma. Correspondentieadres Dr. B.A.M. Raessens Molvense erven 260 5672 HS Nuenen E-mail: [email protected]

93

workshop

HGZO-congres 2010

Wat vindt de cliënt er nu van? Inbedding van het cliëntperspectief in de opleiding

Stephanie Saenger Rol-maat, ergotherapie begeleiding, training en advies De studenten in het HGZO worden opgeleid om met cliënten te werken. Cliëntgericht werken, aansluiten op de belevingswereld van de cliënt, coach participatiemodel; het zijn allemaal bekende begrippen. Op opleidingen spreekt men meer over cliënten en minder met cliënten. Maar wat vinden deze cliënten eigenlijk van de studenten en de door hen geboden zorg?

94

In deze interactieve workshop inventariseren we met verschillende werkvormen welke stem cliënten in de opleiding hebben. Het accent zal daarbij liggen op het betrekken van de mening van de cliënt over het functioneren van studenten. Hoe laat je cliënten meepraten over het functioneren van studenten? Hoe organiseer je dat structureel en hoe ver ga je daar in tijdens stage, simulatie, toetsen met simulatiepatiënten enz.? En hoe leer je studenten dat het werken met en voor cliënten impliceert dat het vragen van feedback op eigen handelen aan cliënten heel normaal en wenselijk is. Trefwoorden Cliëntperspectief, feedback geven, beoordelen. Gewenste beginsituatie Iedere docent/begeleider die werkt in het HGZO, bereidheid tot actieve deelname. Correspondentieadres Rolmaat t.a.v. mw. S. Saenger Stationsstraat 17 1391 GL Abcoude E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Spiritualiteit? Petra Smeenk, René van Leeuwen Saxion Hogescholen, AGZ, HBO verpleegkunde; Gereformeerde Hogeschool, Zwolle In deze workshop willen wij u kennis laten maken met de term spiritualiteit. Wat zijn uw associaties bij spiritualiteit? Roept het weerstand op of juist religieuze gevoelens? Samen met u willen we de term spiritualiteit operationaliseren. Daarnaast zijn er veel ontwikkelingen op het gebied van spiritualiteit en zorg en spiritualiteit in het hoger onderwijs. We willen samen met u de stand van zaken doornemen: hoe is op dit moment ‘spiritualiteit’ als onderwerp herkenbaar in het onderwijs, hoe staat het met de spirituele vorming van studenten, hoe kunnen we in de toekomst ‘spiritualiteit’ de plaats geven die het verdiend? Saxion heeft een onderwijsmodule ‘spiritualiteit in de zorgverlening’ ontwikkeld voor de 2e jaars hbo-v student, daarnaast wordt er nu een minor ontwikkeld, ‘Spirit!’, die in het studiejaar 2010-2011 zal gaan draaien. Uit ervaringen met studenten in het 2e jaar en een klein onderzoek onder studenten van meerdere academies binnen Saxion blijkt een grote mate van interesse voor dit onderwerp. Hoe is dat bij uw hogeschool? Is spirituele vorming een onderwerp of aandachtsgebied? Vindt u dat nodig? En waar gaat het dan over? En als ik als docent met dit onderwerp wat wil, hoe kan ik dat dan implementeren in mijn onder-wijs, waar liggen knelpunten? Kortom, u kunt in deze workshop kennis maken met spiritualiteit met betrekking tot u zelf, de student, het onderwijs en de ontwikkeling van onderwijs. Trefwoorden Spiritualiteit, zorg, onderwijsontwikkeling. Gewenste beginsituatie Interesse en een kritische houding.

95

workshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Baart, A. & M. Grijpdonck (2008). Verpleegkunde en presentie, Den Haag: Lemma. Leeuwen, R. van & B. Cusveller (2005). Verpleegkundige Zorg en Spiritualiteit, professionele aandacht voor levensbeschouwing, religie en zingeving, Utrecht: Lemma. Plaat, L. van der (2004). Zorg voor Spirituele Pijn, uit: Pallium, Tijdschrift over Palliatieve Zorg, Utrecht: Lemma Internet-links www.presentie.nl www.psychiatrie.nl www.spiritualiteit.nl Correspondentieadres

96

Saxion Hogescholen AGZ, HBO verpleegkunde t.a.v. mw. P.P.G.L. Smeenk Handelskade 75 7417DH, Deventer E-mail: [email protected], E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

Motivational Interviewing. Een persoongerichte en directieve gespreksstijl voor een studieloopbaangesprek Femke Spikmans Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Instituut Paramedische Studies Voeding & Diëtetiek Motivational Interviewing ofwel motiverende gespreksvoering is een training voor studieloopbaanbegeleiders gericht op bewustwording van studiekeuzes en gedragsverandering bij de student. Het coachen en begeleiden van de student staat centraal. Gedrag wordt geëxploreerd, ambivalentie opgelost. Motivational Interviewing is een directieve, persoongerichte gespreksstijl, waarbij weerstand wordt voorkomen. Motivational Interviewing wordt veel toegepast binnen de gezondheidszorg, met name bij gedragsverandering om gezond te blijven / gezonder te worden. Medewerkers van het Instituut Paramedische Studies (IPS) zien veel overeenkomsten tussen gedrag en gedragsverandering bij cliënten en bij studenten. Op basis van ervaringen van slb’ers binnen het Instituut voor Paramedische Studies is de training MI ontwikkeld voor slb’ers. Het afgelopen jaar hebben trainers van VDO Opleiding en advies diverse trainingen en workshops verzorgd o.a een workshop tijdens het slb congres van de HAN, een workshop bij Van Hal Larenstijn en diverse 3-daagse trainingen voor het Instituut Verpleegkundige Studies & IPS. Slb’ers zijn positief over de workshops en training. Ze hebben handvatten gekregen/ontwikkeld bij het coachen en begeleiden van studen-ten. Vooral over het toepassen van MI in individuele gesprekken is men enthousiast. Enkele uitspraken: “de praktische toepasbaarheid spreekt me aan”. “sterke opzet”; “zeer prettige en nuttige cursus”; “je krijgt handvatten voor het vinden van aansluiting bij de student en zijn/haar beginsituatie”; “je oefent in allerlei variaties met (directieve) gesprekstechnieken om de innerlijke motivatie van de student tot uitgangspunt van de begeleiding te krijgen”. Trefwoorden Motivational Interviewing, motiverende gespreksvoering, motivatie, gedragsverandering, coachen, begeleiden.

97

workshop

HGZO-congres 2010

Internet-links http://www1.han.nl/thema/slb/content/Workshops.xml?inno_gen=gen _id_59#gen_id_249 http://www.han.nl/kc/vdo/opleidingen/7576/ Correspondentieadres Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Instituut Paramedische Studies Voeding & Dietetiek t.a.v. mw. drs. F.J.M. Spikmans Postbus 6960 6503 GL Nijmegen

E-mail: [email protected]

98

HGZO-congres 2010

workshop

Nooit meer POP (persoonlijke ontwikkeling pressen) Alex de Veld, Eric Entken Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Opleiding Ergotherapie; Hogeschool Rotterdam, Verloskunde Academie Rotterdam, Het werken met POP levert voor studenten meer dan eens weerstand op. Zij bestempelen het POP vaak als een typisch slb-ding waarvan zij het nut en bruikbaarheid voor zichzelf, het leren en voor het beroep niet ervaren. Het POP wordt ervaren als ‘moeten’ en is daarmee een doel geworden in plaats van een middel. Studenten worden vaak vroeg in hun opleiding ‘gevraagd’ een POP te ontwikkelen terwijl zij nog met twee benen in hun oriëntatie staan; begrijpen van het onderwijs en motivatie (wil ik dit?). Theorieën over leren en gedragsverandering vertellen ons dat wij ‘just in time’ (als de student er rijp voor is) moeten aansluiten bij de fasen van leren en gedragsverandering. Bij gebruik van het POP in de dagelijkse praktijk van het onderwijs is de laatste P steeds centraler komen te staan; het plan als sturend instrument. Onder druk van het gesubsidieerde ‘studiesucces’ lijkt het sturen op ‘plannen maken’ eerder een noodzaak voor de opleiding dan het aangaan van een dialoog met de student over de precieze wensen voor begeleiding. In deze workshop zult u in de gelegenheid zijn om gedachten te wisselen over en aan de slag te gaan met: − actuele inzichten over begeleiden van leerprocessen bij jongvolwassenen. − het aangaan van de dialoog met de student over zijn/haar leerproces. − het als begeleider aansluiten bij de fase van gedragsverandering /leren, die voor de student aan de orde is. − het begeleiden van de student in haar eigen tempo en het (laten) kiezen van een bijpassend begeleidingsinstrument.

99

workshop

HGZO-congres 2010

Trefwoorden POP, begeleiden leerprocessen. Literatuur Meijers, F., e.a. (2008). Praten of (b)laten? Over de behoefte aan dialoog in het onderwijs. Uitgave Haagse Hogeschool, lectoraat pedagogiek van de beroepsvorming. Miller, W. R. & Rollnick, S. (2002). Motivational Interviewing, preparing people for change. The Guilford Press. Luken, T., (2009). Het dwaalspoor van de goede keuze: Naar een effectiever model voor (studie)loopbaanbegeleiding. Oratie Lectoraat Career Development Fonthys Hogeschool. Tiggelaar, B. (2005). Dromen Durven Doen, het managen van de lastigste persoon op aarde: jezelf. Uitgeverij het spectrum. Correspondentieadres

100

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding Ergotherapie t.a.v. dhr. A. de Veld Postbus 6960 6503 GL Nijmegen E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

HGZO-congres 2010

workshop

E-learning Ankie van Vuuren Zelfstandig consulent gezondheidszorgonderwijs Er zijn veel artikelen geschreven waarin gezocht wordt naar een antwoord op de vragen ‘is er voor e-learning een nieuwe leertheorie nodig’ en ‘is het leereffect van e-learning groter dan dat van het tot nu toe gebruikelijke onderwijs?’. Tot op heden zijn er geen eenduidige antwoorden op deze vragen gevonden. Volgens Clark (2001) zijn media niet meer dan transportmiddelen en hangt het van de didactiek af of de inhoud die ze transporteren het leren bevordert. Deze workshop heeft als doel een korte kennismaking met de mogelijkheden van het medium ‘computer’ te verkennen. Welke mogelijkheden biedt de computer voor leren van de student, binnen een gekozen leertheoretische visie? Een van de mogelijkheden van dit medium waar tijdens de workshop aandacht aan besteed zal worden is het bieden van flexibiliteit. In deze workshop wordt in vogelvlucht aan de hand van drie leertheorieën (behaviourisme, cognitivisme en sociaal-constructivisme) bekeken hoe e-learning ingezet kan worden om een bijdrage te leveren aan het leren van de student. Hierbij wordt uitgegaan van het idee dat elearning meer is dan het digitaal omslaan van een bladzijde. Digitaal leren, moet ook echt leren zijn. MOODLE is een digitale leeromgeving die e-learning mogelijk maakt. De deelnemers hebben tijdens de workshop de mogelijkheid in een MOODLE omgeving te oefenen in het maken van een stuk onderwijs. Trefwoorden E-learning, MOODLE, leertheorieën. Literatuur Clark, R.E. (2001). The media versus methods issue. In: R.E Clark (Ed.). Learning from Media: arguments, analysis, and evidence. Greenwich, CN: Information Age Publishing, 205-217.

101

workshop

Correspondentieadres Mw. A. van Vuuren MSc Vasariruimte 86 2728 NR Zoetermeer E-mail: [email protected]

102

HGZO-congres 2010

HGZO-congres 2010

workshop

Gelijk hebben; gelijk krijgen. Evidence based reasoning in de gezondheidszorg Frans van der Werf, Martine Sealy Hanzehogeschool Groningen, Academie voor Verpleegkunde Sinds een aantal jaren is er in het hoger gezondheidsonderwijs een toenemende belangstelling voor zaken als ‘kritisch denken’ en ‘evidence based handelen’. Dat houdt in dat elke gezondheidsclaim onderbouwd dient te worden met gegevens. Deze gegevens moeten niet alleen gestoeld zijn op wetenschappelijke onderzoeksresultaten maar dienen ook relevant te zijn voor de claim. In de praktijk ziet men helaas echter vaak dat de evidence based protocollen wel voor handen zijn, maar dat de implementatie van deze nieuwe inzichten toch op weerstand stuit bij uitvoerders van deze protocollen of bij patiënten. Het is onze bedoeling studenten verpleegkunde en gezondheidsstudies en beroepsbeoefenaars uit deze sectoren handvatten te reiken om hun claims niet alleen goed te onderbouwen, maar vervolgens ook effectief voor het voetlicht te brengen. Om dit doel te bereiken gebruiken we het model van Stephen E. Toulmin. Het model van Toulmin doet een beroep op het gezonde verstand en er is geen specialistische voorkennis vereist. Het model is zowel op te vatten als een argumentatiemodel – hoe kan ik de ander overtuigen van mijn standpunt – alsook een analysemodel – op grond waarvan is deze claim acceptabel? De keuze voor het model van Toulmin biedt ook didactische voordelen: gebruik van het model geeft structuur aan de werkwijze van de student of beroepsbeoefenaar. De invulling is flexibel en kan worden aangepast aan de reeds verworven competenties van de gebruiker. In de workshop wordt kort de achtergrond geschetst van het model van Toulmin; de bestanddelen van het model worden toegelicht aan de hand van voorbeelden. Vervolgens kunnen de deelnemers trachten de aangereikte werkwijze toe te passen aan de hand van een casus, die wordt aangereikt. Tot slot wordt de casus kort nabesproken en is er de mogelijkheid voor het stellen van vragen.

103

workshop

HGZO-congres 2010

Literatuur Werf, F. van der & Sealy, M. (2010). Gelijk hebben, gelijk krijgen, Evidence Based Reasoning in de gezondheidszorg. Den Haag: Uitgeverij Lemma. (Verschijningsdatum: maart 2010) Toulmin, S. (1958). The uses of argument. Cambridge: Cambridge University Press. Correspondentieadres Hanzehogeschool Groningen Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Verpleegkunde t.a.v. drs. F.J. van der Werf Eyssoniusplein 18 9714 CE Groningen E-mail: [email protected] / [email protected]

104

HGZO-congres 2010

workshop

Competentiegericht opleiden, hoe doe je dat? Mariska van Zuidam, Ceciel Zandee Hogeschool INHolland, Opleiding Sport en Bewegen Verschillende opleidingen zijn op dit moment bezig om competentiegericht op te leiden. De opleiding Sport en Bewegen van INHolland was in de bevoorrechte positie om 5 jaar geleden te beginnen met het ontwikkelen van een nieuw curriculum. Daarbij zijn wij vanuit een competentieprofiel de opleiding in elkaar gaan zetten. Graag willen wij met jullie delen hoe wij dit hebben aangepakt en een voorbeeld geven hoe een en ander in de praktijk eruit ziet. Daarnaast zouden we onze fasetoets willen bespreken. Het competentieprofiel bestaat op dit moment uit 3 niveaus waarbij een fasetoets wordt afgenomen aan het einde van jaar 1 (beroepsgeschikt), 2 (professionaliseringsbekwaam) en het eind van de opleiding (startbekwaam). Tijdens iedere fase bouwt de student een portfolio op, gedurende de opleiding wordt dit portfolio steeds belangrijker. Aan het eind van fase 3 moet de student door middel van zijn portfolio aantonen dat hij alle competenties beheerst en beroepsbekwaam is. Tijdens de workshop willen we u informeren en daarnaast ruimte maken om ervaringen te delen en vragen te stellen. Trefwoorden Competenties, fasetoets. Correspondentieadres Hogeschool INHolland Opleiding Sport en Bewegen (Leefstijl en Gezondheid) t.a.v. mw. drs. M. van Zuidam Bijdorplaan 15 2015 CE Haarlem E-mail: [email protected]

105

workshop

HGZO-congres 2010

Mediagebruik 2010 Susan Voogd, Marit Praagman Vrije Universiteit, Docentenopleiding HGZO

106

In rap tempo zorgen ICT innovaties voor mogelijkheden op het gebied van mediagebruik in het onderwijs. Schoolbord met krijtjes, overheadprojectors, VHS banden en diasorteerders beginnen uit de mode te raken. PowerPoint presentaties, (digitale) whiteboards, elektronische leeromgevingen en mails kunnen al niet meer weggedacht worden uit het onderwijs. En ieder jaar groeit het aantal mogelijkheden op het gebied van mediagebruik. Veel innovatiewensen voor het eigen onderwijs ontstaan pas nadat ervaring is opgedaan met een succesvolle voorbeeldtoepassing. Het doel van deze workshop is dat u vanuit getoonde voorbeelden en inbreng die we u op innovatieve wijze laten delen geïnspireerd blijft om uw onderwijs up-to-date te houden met de mediamogelijkheden van deze tijd. De deelnemers hebben de mogelijkheid een community of practice ten behoeve van innovatief mediagebruik te vormen. Trefwoorden ICT tools, mediagebruik, onderwijs. Gewenste beginsituatie Interesse om nieuwe vormen van ICT in het onderwijs uit te proberen is gewenst (ervaring hiermee is niet noodzakelijk). Literatuur Een lijst met mogelijk interessante website adressen zal tijdens de workshop aangereikt worden. Correspondentieadres Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Docentenopleiding HGZO t.a.v. mw. drs. S.R. Voogd / mw. dr. M. Praagman Van der Boechorststraat 9 1081 BT Amsterdam E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

Congresorganisatie

Docentenopleiding HGZO Opleidings- en adviescentrum voor sport en zorg Het HGZO-congres wordt jaarlijks georganiseerd door de Docentenopleiding HGZO van de Faculteit der Bewegingswetenschappen (FBW) van de Vrije Universiteit. De Docentenopleiding HGZO is opgericht in 1981 voor het geven van een didactische scholing aan FBW-studenten met als doel deze op te leiden tot beginnend hbo-docent. Sinds 1988 verzorgen wij in opdracht van het Ministerie van VWS de tweejarige part-time Docentenopleiding HGZO met een studiebelasting van 1680 uur. De Docentenopleiding HGZO staat open voor paramedici, verpleegkundigen en verloskundigen die ambiëren docent te worden. Met ingang van 2004 is de docentenopleiding begonnen met competentiegericht opleiden vanuit een vernieuwd, meer vraaggestuurd curriculum. Jaarlijks worden circa 30 (aankomend) docenten opgeleid. De Docentenopleiding HGZO is als een professionele master opgenomen in het VU-Masterregister. Naast de docentenopleiding en het HGZO-congres, verzorgen wij ook: • • • • •

Scholing op maat Advies en ondersteuning Bij- en nascholing Coaching Docentenopleiding FBW

Bezoek voor verdere informatie over de medewerkers en de huidige activiteiten van de Docentenopleiding HGZO onze website: www.docentenopleiding.nl Of ga naar de stand van de Docentenopleiding HGZO op de informatiemarkt

107