Heup. 1. Statiek en gang

Voet en enkel / Heup 1. Statiek en gang

Staanfase

Zwaaifase

  

Normale gang: staanfase 60% - zwaaifase 40% Antalgische gang: staanfase verkort Lopen: dubbele steun afwezig (toe off < 50%) Snelheid ~toe off (topspurters: toe off 22-23%)



Uitlijning OL o Mechanische lijn: centrum heupkop – centrum knie – centrum enkel Als in elkaars verlengde → goede gewichtsverdeling over beide ledematen o Kan abnormaal zijn: vb meniscus weg  Valgus:  krachtwerking komt lat. van de knie → versterkt weer het valguseffect (slijtage lat. comp. knie, med. bandstructuren verder uitrekken)  Ook effect op enkel en heup: been relatief korter → scheefstand bekken → scheefstand rug  Varus  Krachtwerking komt med. van de knie → versterkt weer het varuseffect  Cfr. Valgus o Meten van varus/valgus via  Mechanische lijn  Lijn door femur en lijn door tibia (normale hoek: man 5°, vrouw 7°) o Groeiend kind  Varus (neonatus-6mnd) → valgus (2-4j) → normaal (7j)  4-5j: valgus + toe-in (beetje endorotatie) → steunas komt een beetje naar binnen 1

2. Enkel- en voetpathologie

a) Planovalgus voet (platvoet)    

Med. voetboog raakt de grond Abnormale belasting enkel (compressie lateraal – elongatie mediaal) Voorvoet draait naar buiten = HALLUX VALGUS Soepele of Rigiede platvoet o Soepel: corrigeerbaar met steunzool, via actieve spierspanning ( op tenen staan → m. peroneus longus/brevis + tibialis posterior + flexor digitorum contraheren) o Platvoet: inklemming m. peroneus longus/brevis Tibialis anterior beter te zien o Rigiede (=osseuze anomalie): niet corrigeerbaar door teenstand

2

b) Cavus voet (holvoet) 

Hoge med. voetboog → grotere druk op metatarsalen,... door minder steunpunten → stretchpijn thv fascia plantaris → steunzolen dragen om fascia plantaris te ontlasten

c) Hallux valgus  Vooral bij platvoet, of dames die te smalle schoenen dragen → blijvende deformatie  BUNION = zwelling = metatarsaalkop die naar buiten staat → huid op die plaats wordt dunner en dunner → kan perforeren → risico op infectie → osteomyelitis  R/: o Bredere schoenen o Steunzolen → hallux valgus verdwijnt weer o Heelkunde: stuk metatarsaalkop afzagen (bunion) weg + teen doorzagen en rechtzetten

d) Hallux rigidus 

 

Arthrotische hallux (alslijten kraakbeen) met pijnlijke dorsiflexie (door osteofytvorming) → moeilijker stappen, want tenen moeten in hyperflexie knn Vnml bij mannen (zeker na veel sport vb: voetbal) R/: o CS infiltraties, maar mechanisch probleem blijft → je moet er vroeg bij zijn o Heelkunde: wegnemen dorsale osteofyten Cave: je moet veel weefsel wegnemen → stabiliteit↓ in de hallux

e) Hamerteen    

Hyperextensie MT-P gewricht en hyperflexie PIP → erosie huid door voortdurend tegen schoen → Cave: diepe infectie Mstl digiti II Freq probleem bij diabetici R/: heelkunde (PIP fusie), enkel als probleem van ulceraties (geen preventie!)

3

f) Morton neurinoom    

Neurinoom van interdigitale zenuw Prox. van de web (= plaats waar tenen uit voet komen) Mstl 3e-4e teen (soms 2e-3e) R/: o CS infiltraties: max 4/jaar, max om de 4-5 weken (want katabool effect) o Heelkunde

g) Achilles tendinopathie       

Verkorte gastro-soleus Primair of na slecht geheelde scheur (door ↓bevloeiing) Vaak 2-3 cm boven calcaneaire insertie Graad 1 tot 4 (cfr. patellapees) K.O.: pijn + verdikking (knobbelvorming = irreversiebel) RX + echo R/: o Anti-infl. therapie + rel. rust o Hielophoging: 1 cm → spanning in achillespees ↓ Cave: bij niet stretchen, verkort de achillespees nog meer → chronisch stretchen o Brace/ taping, evtl gips o Bij falen: chirurgie (knobbels wegsnijden) o Stretchen gastrosoleus! Excentrische oefentherapie! (zie Peers)

Soleus stretch: knie plooien + dorsie flexie voet

M.O. : Hoe weten welke spier verkort is? Soleus? Gastrocnemius?  Knie plooien + kijken naar dorsieflexie voet (maat voor soleus)  Knie in extensie + kijken naar dorsieflexie voet (maat voor gastrocnemius)

4

h) Haglund exostose     

Post. calcaneaire uitstulping → drukt op dist. achillespees Mstl + achillespees tendinitis of retrocalc. bursitis K.O.: lokale drukpijn (AP-insertie) RX, echo, NMR R/: o Anti-Infl. therapie + rel. rust o GEEN infiltratie o Evtl gips o Hielophoging o Als gefaald → operatieve resectie (stuk boven calcaneus wegnemen) Gebeurt meer dan bij AP

i) Sever’s disease  

Tractie apophysitis calcaneum (cfr. Osgood-Schlatter: bij kinderen, want hebben zwakkere botten) R/: o Rust + stretch o Zachte hielophoging

j) Os trigonum    

Accessoir botje post. van talus Inklemming bij diepe plant. flexie RX + botscan R/: o Anti-infl. therapie + rel. rust o CS infiltraties o Als gefaald: operatieve resectie

k) Fasciitis plantaris (hielspoor)    

calcaneaire origo plantaire fascia pijn bij belasting / lokale druk RX (hielspoor) R/: o anti-infl. therapie + rel. rust o CS infiltratie o evtl gips o stretch-steunzolen / viscoheel o nachtsplint o zz operatieve release (beperkte resultaten)

5

3. Heuppathologie a) Coxarthrose 

  



Achtergrondinfo o Heup = kogelgewricht o Veel spieren rond de heupkop: vnml gluteus spieren (bij zieke heupkop → inhibitie gluteï spieren (zorgen voor abductie heup)) o Trendelenburg teken: op 1 been staan  Als gezond: contractie gluteusspieren → bekken kantelt omhoog a/d kant van het opgetrokken been  Als aangetast: zakken van bekken a/d kant v/h opgetrokken been Afslijten kraakbeen thv heupgewricht (smallere gewrichtsspleet op RX) 1e tekenen: endo- en exorotatie nemen af Risicofactoren: o Obesitas o Avasculaire necrose (AVN) (zie verder) o Fractuur o Congenitale of juveniele pathologie: bol past niet meer precies in de kom Vb. Coxa plana (platte heup): kop ≠ rond, maar plat R/: o Heupprothese als niets meer helpt  met of zonder vervanging acetabulum,  met of zonder cement; indien zonder cement → hydroxyapatiet coating, dit groeit i/h bot →minder vlug loskomen  Complicaties:  Loskomen prothese  Slijtage plastiek tss bol en kom  Vreemd lichaam infecties → prothese moet verwijderd worden! (deze infecties = “low-grade”, dwz: geen etter, geen inflam., hebben gewoon pijn in hun prothese → = lichte contaminatie prothese) ↕ Infectie gewoon gewricht: zeer ziek, CRP↑, hoge koorts, purulent

b) Avasculaire necrose (AVN) 

Vnml thv de heup te zien → tgv specifieke bevloeiing femurkop: meeste via circumflexa, beetje via lig teres

6

 

  

Ischemie thv eindarteries van gewricht → bot wordt spongieus en zakt in Risicofactoren: o Fractuur o CS (zeker syst CS → obstructio kleine BV) o Immunosuppressiva o Alcohol abusus o Sickle cell o Irradiatie o Idiopathisch DD: plotse pijn in de heup (door ischemie) ↔ coxarthrose = geleidelijk aan Diagnose: RX, NMR R/: o Forrage = boring vanuit zijkant femur → regeneratieproces in gang zetten (≈effect als bij fractuur) Niet altijd mogelijk. Indien ingezakt, niet meer mogelijk o THP (totale heupprothese) (er is een nieuwe soort: “resurfacing heupprothese” : enkel 2-3 mm glijlaag vervangen, je kan terug voetballen met deze heup, enkel toepasbaar als arthrose nog niet uitgebreid)

c) Labrum letsel    

Bij jongere/actiever pt Labrum = overgang kraakbeen – kapsel (ftie: verder uitbreiden vh gewricht) Scheur labrum = pijnlijk, je voelt ± een klik in de heup R/: arthroscopische labrumplastie

d) Trochanter bursitis      

Bij oudere pt Trochanter major bursa, frictie bursitis ITB Diepe post. capsulaire pijn niet aanwezig Vaak bij telkens op de zij liggen Diagnose (= klinisch): lokale pijn, geen zwelling R/: o Anti-infl. Fysio o NSAF o CS injecties

7