HET TIJDPERK VAN DE
VERLICHTING De ontdekking van vele werelden
Lemuel Gulliver: 16 jaar en 7 maanden onderweg…
Lilliput en Blefescu → Brobdingnag → Laputa, Balnibarbi, Luggnagg, Glubbdubdrib en Japan → Houyhnhnms →
1699 – 1702 1702 – 1706 1706 – 1710 1710 – 1715
Gulliver’s Travels (1726)
Gulliver in Brobdingnag, Richard Redgrave (1836). Victoria and Albert Museum, Londen
‘Zo heb ik dan, waarde lezer… … mij strikt aan de waarheid te houden’
1726 1516
1638
1623
1668
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen Ierse monniken (Sint Brandaan, ca. 484-577)
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen Vikingen (789-1100)
Kaart van de Vikinggebieden in de 8e (donkerrood), 9e (rood), 10e (oranje) en 11e (geel) eeuw
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen Kruistochten (1096-1272)
Marco Polo (1254-1324) Odoric van ordenone (missionaris † 1331) Niccolò da Conti (Venetiaanse koopman 1395-1469)
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen Mongoolse Rijk (1206-1294)
Dzjengis Khan (1162-1227) De route die Van Rubroeck tussen 1253-1255 volgde
Willem van Rubroeck; Vlaamse franciscaan en ontdekkingsreiziger (ca. 1210 tot 1270)
In de voetsporen van Giovanni Da Pian del Carpine en Nicolas Ascelin (1245) en André de Longjumeau (1249)
Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen Pape Jan; priester Johannes, priester-koning, presbyter of prester Johannes → legendarische middeleeuwse 'koning van Indië', heerser over een groot en machtig christelijk rijk in het oosten van Azië (en Afrika)
15e eeuw: Portugal ontdekt de wereld
Hendrik de Zeevaarder (1394-1460)
15e eeuw: Portugal ontdekt de wereld
Vanuit India worden de Molukken, China en Japan ontdekt
15e eeuw: Spanje volgt…
15e eeuw 1424 - Het eiland Madeira wordt door de Portugezen ontdekt 1432 - Portugese zeelieden ontdekken de Azoren in de Atlantische Oceaan 1434 - De Portugezen varen voor het eerst voorbij Kaap Bojador, een kaap die men voorheen niet voorbij durfde te varen uit angst voor diverse legenden 1435 - Op de westkust van de Sahara wordt de Rio de Oro ontdekt door Afonso Gonçalves de Antona Baldaya 1436 - De Portugese kapitein Baldaya rondt Kaap Blanco 1443 - Portugezen zeilen voorbij de Sahara en ontdekken dat er ten zuiden daarvan weer vruchtbare kusten te vinden zijn 1444 - Dinis Dias ontdekt de Cabo Verde. Eerste handelsposten gesticht 1450 - Alvise Cademosto ontdekt de onbewoonde eilanden van de archipel Kaapverdië 1458 - Diogo Gomes vaart de golf van Guinee binnen en ontdekt de kust van Guinee 1469 - Portugezen ontdekken de kust van het huidige Ghana 1469 - Fernando Poo ontdekt zijn gelijknamige eiland voor de kust van Midden-Afrika 1471 - Fernao Gomes is de eerste Europeaan die de evenaar passeert 1475 - Sao Tomé en Principe worden ontdekt door de Portugezen 1482 - Diogo Cão ontdekt de monding van de Kongo 1485 - Diogo Cão verkent de kust van het huidige Namibië tot Kaap Kruis 1488 - Bartolomeu Dias rondt Kaap de Goede Hoop, Afrika’s zuidelijkste punt 1489 - Pêro da Covilhã bereikt als eerste Europeaan Madagaskar 1492 - Christoffel Columbus ontdekt Amerika. Hij landt op de Bahama's 1492 - Columbus ontdekt de grote eilanden Cuba en Hispaniola 1493 - Pêro da Covilhã bereikt Abessinië 1493 - Op zijn tweede reis ontdekt Columbus de Kleine Antillen 1494 - Columbus ontdekt de eilanden Puerto Rico en Jamaica 1497 - John Cabot ontdekt Newfoundland een deel van Noord-Amerika 1498 - Columbus ontdekt de eilanden Trinidad en Tobago en de monding van de Orinoco 1498 - Vasco da Gama ontdekt de zeeweg naar Indië via de Indische Oceaan 1499 - Amerigo Vespucci verkent de Venezolaanse kust en het eiland Curaçao
16e eeuw 1500 - Amerigo Vespucci verkent verder de Zuid-Amerikaanse kust en ontdekt de monding van de Amazone 1500 - Brazilië wordt door de Portugees Pedro Álvares Cabral ontdekt 1500 - Diogo Dias, kapitein op de vloot van Cabral vaart langs Madagaskar 1500 - Gaspar Corte Real ontdekt de zuidpunt van het eiland Groenland 1501 - Vespucci verkent de oostkust van Zuid-Amerika tot Cabo Frio op 23°Z 1502 - Christoffel Columbus ontdekt het vasteland van Midden-Amerika, het huidige Costa Rica 1502 - Vasco da Gama ontdekt op zijn tweede reis de Seychellen 1503 - Juan de Bermudez (Juan de Bermúdez) ontdekt de Bermuda-eilanden 1505 - Lourenço de Almeida, zoon van de Portugese onderkoning Francisco de Almeida, ontdekt het eiland Ceylon ten zuiden van Indië 1505 - Pedro Mascarenhas ontdekt de eilanden Réunion en Mauritius in de Indische Oceaan 1508 - De Spanjaarden ontdekken dat Cuba een eiland is 1509 - Eerste Portugese expeditie naar het schiereiland Malakka 1510 - John Cabot ontdekt de oostkust van Noord-Amerika 1511 - Jerónimo de Aguilar en Gonzalo de Guerrero stranden in Yucatán 1512 - De Portugees Francisco Serrão bereikt als eerste de zogenaamde Specerijeilanden, (Molukken) 1513 - Vasco Núñez de Balboa bereikt als eerste Europeaan de Stille Oceaan 1513 - Juan Ponce de León ontdekt het Noord-Amerikaanse schiereiland Florida 1516 - De Rio de la Plata in Zuid-Amerika wordt ontdekt door Juan Díaz de Solís 1517 - Francisco Hernández de Córdoba verkent de kust van het schiereiland Yucatán 1518 - Hernando de Grijalva verkent de Mexicaanse golfkust 1519 - Spaanse Conquistadores ontdekken het eiland Barbados 1519 - Pinedo verkent de noordkust van de Golf van Mexico 1519 - Hernán Cortés ontdekt de hoofdstad van het Azteekse rijk, Tenochtitlan 1520 - Ferdinand Magellaan ontdekt de, later naar hem vernoemde, zeestraat naar de Stille Oceaan 1522 - De Victoria, een schip van Magellaans vloot, bereikt onder leiding van Juan Sebastián Elcano Spanje. Eerste reis om de wereld.
16e eeuw (vervolg) 1522 - d’Avila verkent het huidige Nicaragua in Midden-Amerika 1524 - Het eiland Manhattan wordt ontdekt door Giovanni da Verrazzano 1524 - Hernán Cortés ontdekt Honduras 1526 - De Portugezen ontdekken het eiland Nieuw-Guinea 1527 - Het huidige Paraguay wordt verkend door Spaanse ontdekkingsreizigers 1529 - Spaanse avonturiers ontdekken de Marshalleilanden in de Stille oceaan 1532 - Francisco Pizarro ontdekt het uitgestrekte Incarijk in het westen van Zuid-Amerika 1533 - Fortún Ximénez bereikt Neder-Californië 1533 - Hernando de Grijalva ontdekt de Revillagigedo-eilanden 1534 - Jacques Cartier ontdekt de Saint Lawrencerivier 1535 - Fray Tomás de Berlanga ontdekt bij toeval de Galápagoseilanden 1540 - García López de Cárdenas ontdekt de Grand Canyon in Noord-Amerika 1541 - De monding van de Mississippi wordt ontdekt door Hernando de Soto 1542 - Francisco de Orellana vaart de Amazone af en steekt Zuid-Amerika over 1543 - Ruy López de Villalobos ontdekt de Bonin-eilanden ten zuidwesten van Japan 1553 - Hugh Willoughby ontdekt Nova Zembla 1565 - Andrés de Urdaneta ontdekt de oostwaartse zeilroute over de Grote Oceaan tussen de Filipijnen en Nieuw-Spanje 1567 - Alvaro de Mendaña de Neira ontdekt de Salomonseilanden en Tuvalu in de Stille Oceaan 1574 - Ten westen van Chili wordt de Juan Fernández-archipel ontdekt 1576 - Martin Frobisher (her)ontdekt de zuidkust van Groenland 1578 - Francis Drake komt tot de conclusie dat Vuurland een eiland is 1592 - John Davis ontdekt de Falklandeilanden 1596 - Willem Barentsz (her)ontdekt Spitsbergen en Nova Zembla 1595 - De Spanjaard De Queirós ontdekt de Santa-Cruz eilanden, de Nieuwe Hebriden
17e eeuw 1606 De Nederlandse Willem Jansz ontdekt Australië. Hij landt op Kaap York 1611 Hendrik Brouwer ontdekt een snellere route naar Java door vanaf de Kaap de Goede Hoop pal oostwaarts te varen 1622 Een Nederlands schip ontdekt Kaap Leeuwin de zuidwestpunt van Australië 1623 Jan Carstensz ontdekt Arnhemland, een deel van Noord-Australië 1627 De Hollandse kapitein François Thijssen ontdekt de zuidkust van Australië 1642 Abel Tasman ontdekt Van Diemens Land, Tasmanië 1643 Nieuw-Zeeland wordt ontdekt. Tasman denkt aan het onbekende Zuidland 1643 De Nederlander Abel Tasman ontdekt het grote Zuidzee-eiland Fiji 1678 La Salle ontdekt de Niagarawatervallen in Noord-Amerika 18e eeuw 1722 De Nederlander Jacob Roggeveen ontdekt Samoa en Paaseiland 1728 Vitus Bering ontdekt de zeestraat tussen Azië en Noord-Amerika 1741 De Russische ontdekkingsreiziger Vitus Bering ontdekt het vasteland van Alaska 1743 Christmaseiland ten noordoosten van Australië ontdekt door de Brit William Mynors 1762 Tahiti wordt ontdekt door de Franse zeevaarder Bougainville 1769 De Brit James Cook ontdekt dat Nieuw-Zeeland wel degelijk een eiland is 1770 Cook ontdekt Botany Bay op de vruchtbare zuidoostkust van Australië 1772 James Bruce ontdekt het Tanameer in het binnenland van het huidige Ethiopië 1773 Cook passeert als eerste mens de Zuidpoolcirkel
Vereenigde Oostindische Compagnie (1602 – 1799)
Het reisverhaal: hausse aan reisverhalen en –boeken v.a. ca. 1680
‘In zijn merkwaardige relaas over de Staten van de Groot Mogol verzekert de heer Bernier ons…’ ‘De reizen van de heer Tavernier leren ons…’ ‘De verhalen over China leren ons…’ ‘Volgens het verslag van Pietro della Valle houden de Perzen…’ ‘Het relaas van de heer Rycaut heeft zoveel opzien gebaard dat u het wel moet kennen…’ ‘Wat zult u mij antwoorden als ik ter bestrijding van uw standpunt de atheïstische volken noem waarvan Strabo spreekt en de volken die moderne reizigers in Afrika en Amerika hebben ontdekt’ ↓ BETREKKELIJKHEID
De wijze Egyptenaar…
‘… als men de schoonheden ontdekte die het land van Thebe in zijn woestijnen bevat en onze architectuur verrijkte met wat Egypte heeft uitgevonden?’ (1627 - 1704)
De wijze Egyptenaar…
Jean Terrasson (1670 - 1750)
Jean Chardin (1643-1713)
Antoine Galland (1704 – 1712)
1721 (Usbek en Rica)
Matteo Ricci (1552 - 1610) Ferdinand Verbiest (1623 - 1688) ‘Ritenstrijd’ (ca 1645 – 1742)
Matteo Ricci, De Christiana expeditione apud Sinas suscepta ab Societate Jesu (1615)
1687
Philippe Couplet (1623 - 1693)
(1655–1728)
1696
‘Wij vergissen ons evenzeer, omdat de vooroordelen die we uit onze kinderjaren hebben meegekregen, ons beletten te overwegen dat de meeste menselijke handelingen op zich om het even zijn, en eigenlijk geen andere betekenis hebben dan die welke de volken eraan hebben willen geven toen zij ze invoerden’
De Edele Wilde…
‘Adario de wilde… … en waardigheid terug te vinden’
(1666-1716)
1726 1516
1638
1623
1668
