Het Thema Voeding is geschreven in nauwe samenwerking met Het Voedingscentrum. De doorlopende leerlijn Voeding heeft als onderlegger gediend

Voeding

Voeding Het onderwijs rond het thema voeding is er op gericht dat kinderen en jongeren kiezen voor een meer gezond en duurzaam voedingspatroon. Voeding is immers de basis voor gezondheid. Voeding heeft een belangrijke rol bij het opgroeien en ontwikkelen. Niet alle voedingskeuzes zijn echter gezond en dat vertaalt zich steeds vaker naar ongezond lichaamsgewicht. Gezond eten is een uitdaging in de huidige maatschappij waar aanbod en keuze overdadig zijn. Het is van belang dat kinderen en jongeren weten wanneer ze gezond en minder gezond kiezen en dat ze gebruik maken van de handvatten voor het maken van gezonde keuzes. Een ander aspect van het thema voeding is de vraag: 'Waar komt ons voedsel eigenlijk vandaan?' Steeds minder kinderen en jongeren weten welke processen er nodig zijn om uiteindelijk te kunnen eten. Hoe komt een duurzame voedselproductie tot stand? Hoe is de kwaliteit van ons voedsel? Om voedselveiligheid te kunnen garanderen zijn kinderen en jongeren zelf aan zet. Eten is beleven en vraagt om vaardigheden als eten bereiden en eten bewaren. Eten en eetgewoonten zijn cultureel gebonden. Eetculturen versmelten, maar blijven ook gescheiden door bijvoorbeeld levensovertuiging, cultuur of religie. Allemaal onderwerpen die in het thema Voeding aan de orde komen. Het Thema Voeding kent drie kernen:  Voeding en Gezondheid  Voedselkwaliteit  Eten kopen, bereiden, beleven Het Thema Voeding is geschreven in nauwe samenwerking met Het Voedingscentrum. De doorlopende leerlijn Voeding heeft als onderlegger gediend.

Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl

1

Voeding en gezondheid

Voeding

Voeding en gezondheid Voeding is een basis voor gezondheid. Daarbij hoort het hanteren van een verantwoord voedingspatroon, gebaseerd op de aanbevolen hoeveelheid voedingsmiddelen per dag. Dat gaat uit van een energiebalans tussen inname van voedsel en bewegen (actieve leefstijl), met als resultaat een gezond gewicht. Kinderen en jongeren kennen de belangrijkste functies van voedingsstoffen en voedingsmiddelen en kunnen de begrippen variatie en aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen hanteren. Subkernen van de kern Voeding en gezondheid zijn:  Voeding en groei  Functies van voeding  Voeding en lichaamsgewicht


2


Voeding

Voeding en groei 0-4 jaar

Correct hanteren van de begrippen eten, drinken, snoep, honger, trek, dorst

groep 1-2

Verschil maken tussen eten om gezond van te groeien of om te snoepen / snacken Benoemen van verschillende eetmomenten Uitleggen dat je genoeg moet drinken Uitleggen dat je beter water kunt drinken dan drinken met veel suiker

groep 3-6

Kunnen uitleggen wat basisvoedsel is en wat niet

groep 7-8

Variatie aanbrengen in en tussen de groepen van de 'Schijf van Vijf' Gezonde alternatieven bedenken voor minder gezonde onderdelen van maaltijden of extra's Verschil aangeven tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen Eigen voedingspatroon inschatten ten aanzien van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per dag en de richtlijnen van de schijf van vijf

VO onderbouw

De relatie benoemen tussen een gevarieerd voedingspatroon en gezondheidseffecten Relatie aangeven van te veel vet, suiker, energie en te weinig vezels met welvaartziekten zoals overgewicht Eigen normen ten aanzien van een gezonde voeding ontwikkelen in relatie tot de Schijf van Vijf Gezonde maaltijdpatronen aangeven

Bovenbouw vmbo

Gevolgen benoemen van gezonde en ongezonde voedingsgewoonten op korte en lange termijn Beschrijven van lijngedrag in relatie tot onregelmatig eten; inname en verbruik in relatie tot overgewicht en extreem, lijnen uitleggen Juiste informatie opzoeken over gezonde voeding

Bovenbouw havo/vwo

Gevolgen benoemen van gezonde en ongezonde voedingsgewoonten op korte en lange termijn Beschrijven van lijngedrag in relatie tot onregelmatig eten; inname en verbruik in relatie tot overgewicht, obesitas en extreem, lijnen uitleggen Juiste informatie opzoeken over gezonde voeding

MBO



3


HBO/WO

Voeding



4


Voeding

Functies van voeding 0-4 jaar

-

groep 1-2

Verschillende voedingsmiddelen die bijdragen aan gezondheid: de basisvoedingsmiddelen in hoofdgroepen benoemen Aangeven dat eten, drinken en groeien met elkaar te maken hebben. Benoemen van de vijf hoofdgroepen binnen de schijf van vijf

groep 3-6

Uitleggen welke functie voedingsstoffen hebben in het lichaam Benoemen van voedingsmiddelen in de Schijf van Vijf Toepassen van de zeven eetmomenten

groep 7-8

Verschillende functies van voedingsstoffen benoemen Benoemen van hoofdtaken per voedingsstof en deze verbinden aan voedingsmiddelen Dagelijks eten verbinden met het biologisch concept van spijsvertering en stofwisseling

VO onderbouw

De belangrijkste bronnen van eiwitten, koolhydraten, vetten, vezels, vitamine C, ijzer en kalk noemen Variatie benoemen in het eigen eetpatroon Dagelijks eten verbinden met het biologisch concept van spijsvertering en stofwisseling

Bovenbouw vmbo

-

Bovenbouw havo/vwo

-

MBO

-

HBO/WO

-


5


Voeding

Voeding en lichaamsgewicht 0-4 jaar

-

groep 1-2

-

groep 3-6

Het schatten van de juiste hoeveelheden basisvoedingsmiddelen voor eigen leeftijdsgroep Uitleggen dat voedselbehoefte afhankelijk is van lengte, gewicht en activiteit Uitleggen dat je een bepaalde hoeveelheid basisvoedsel (eten en drinken) nodig hebt per dag voor de voedingsstoffen en dat de rest extra is

groep 7-8

Eigen inname van frisdrank, energydrankjes en limonade inschatten Eigen inname van zoete en vette extra's inschatten Inschatting maken van eigen eet- en beweegpatroon Beseffen dat energieopname en -verbruik in evenwicht horen te zijn

VO onderbouw Reflecteren op aanbevelingen voor eigen leeftijd, situatie en activiteitenpatroon Eigen lichaamsbeeld en dat van anderen respecteren Herkennen van dikmakers zoals energydranken en snacks Berekenen van Kcal/KJ van voedingsmiddelen en lichamelijke activiteiten in relatie tot de eigen leefstijl

Bovenbouw vmbo

Reflecteren op aanbevelingen voor eigen leeftijd, situatie en activiteitenpatroon Omgevingsfactoren herkennen die invloed hebben op (te) veel eten en (te) weinig bewegen Berekenen van Kcal/KJ van voedingsmiddelen en lichamelijke activiteiten in relatie tot de eigen leefstijl

Bovenbouw havo/vwo

Reflecteren op aanbevelingen voor eigen leeftijd, situatie en activiteitenpatroon Omgevingsfactoren herkennen die invloed hebben op (te) veel eten en (te) weinig bewegen Berekenen van Kcal/KJ van voedingsmiddelen en lichamelijke activiteiten in relatie tot de eigen leefstijl

MBO

Reflecteren op aanbevelingen voor eigen leeftijd, situatie en activiteitenpatroon Eigen keuzes maken over de relatie voeding en bewegen, mede in relatie tot het eigen type werk Berekenen van Kcal/KJ van voedingsmiddelen en lichamelijke activiteiten in relatie tot de eigen leefstijl


6


HBO/WO

Voeding

Reflecteren op aanbevelingen voor eigen leeftijd, situatie en activiteitenpatroon Eigen keuzes maken over de relatie voeding en bewegen, mede in relatie tot het eigen type werk Berekenen van Kcal/KJ van voedingsmiddelen en lichamelijke activiteiten in relatie tot de eigen leefstijl


7

Voedselkwaliteit

Voeding

Voedselkwaliteit Kinderen en jongeren kunnen de indicatoren voor kwaliteit van voedsel beoordelen. Indicatoren zijn duurzaamheidseisen, manieren van productie en bewerking van voedsel, voedselveiligheid, wettelijke voorschriften en houdbaarheidsadviezen. Deze indicatoren kunnen kinderen en jongeren lezen aan de hand van bijgevoegde etiketten. Kinderen en jongeren kunnen de invloed van voedsel op zichzelf en hun omgeving uitleggen aan de hand van deze indicatoren. Subkernen van de kern Voedselkwaliteit zijn:  Eten en duurzaamheid  Voedselveiligheid  Voedselproductie en bewerking  Etiketten


8

Voedselkwaliteit

Voeding

Eten en duurzaamheid 0-4 jaar

-

groep 1-2

-

groep 3-6

Het besef over herkomst van voedingsmiddelen

groep 7-8

Een voedselproductieketen in stappen onderzoeken Onderscheiden van reguliere en duurzame productiemethodes

VO onderbouw Analyseren wat productie, verwerking en bereiding van voedsel kost aan energie en wat het verschil is per product Alternatieven aangeven voor producten met grote klimaatbelasting Reflecteren op eigen verspillingsgedrag

Bovenbouw vmbo

Reflecteren op eigen voedselkeuze en de gevolgen voor de wereldproductie Reflecteren op eigen verspillingsgedrag

Bovenbouw havo/vwo

Reflecteren op eigen voedselkeuze en de gevolgen voor de wereldproductie Reflecteren op eigen verspillingsgedrag

MBO

Reflecteren op eigen voedselkeuze en de gevolgen voor de wereldproductie Reflecteren op eigen verspillingsgedrag Het afwegen van bewuste keuzes over duurzaam gedrag in thuissituatie, school en werk

HBO/WO

Reflecteren op eigen voedselkeuze en de gevolgen voor de wereldproductie Reflecteren op eigen verspillingsgedrag Het afwegen van bewuste keuzes over duurzaam gedrag in thuissituatie, school en werk


9

Voedselkwaliteit

Voeding

Voedselveiligheid 0-4 jaar

Handen wassen voordat je gaat eten

groep 1-2

Aangeven wat er in de koelkast moet worden bewaard en wat niet Handen wassen voordat je gaat eten Fruit en groenten wassen Op hoofdlijnen risico's in de keuken benoemen

groep 3-6

Aangeven hoe snel vers voedsel bederft Beschrijven van functie van verpakken van voedsel

groep 7-8

Benoemen van hygiëne-aspecten in de keuken Benoemen van manieren om voedsel te bewaren

VO onderbouw

Benoemen wat nodig is om voedsel houdbaar te maken en voedselbederf te voorkomen Uitleggen waarom voedsel bederft

Bovenbouw vmbo

Benoemen wat nodig is om voedsel houdbaar te maken en voedselbederf te voorkomen Uitleggen waarom voedsel bederft

Bovenbouw havo/vwo

Benoemen wat nodig is om voedsel houdbaar te maken en voedselbederf te voorkomen

MBO

Alternatieven geven voor slim kopen, slim bereiden en slim bewaren van voedsel

HBO/WO

Alternatieven geven voor slim kopen, slim bereiden en slim bewaren van voedsel


10

Voedselkwaliteit

Voeding

Voedselproductie en bewerking 0-4 jaar

De groei van planten die voedsel geven in hun natuurlijke omgeving volgen

groep 1-2

De groei van planten die voedsel geven in hun natuurlijke omgeving volgen, bijvoorbeeld in de schooltuin Basisproducten van planten zoals groenten, fruit, brood en drinken rubriceren

groep 3-6

Benoemen van verschillende soorten voedselbewerking De groei van planten en voedselproductie beschrijven in relatie tot seizoenen

groep 7-8

Bewerkte en niet bewerkte producten onderscheiden Een aantal toevoegingen en bestrijdingsmiddelen herkennen en benoemen waarom ze worden gebruikt bij voedselproductie

VO onderbouw

Voor- en nadelen van toevoegingen aan voedsel of gebruikte bestrijdingsmiddelen aangeven Invloed van bewerking van voedsel op voedingswaarde aangeven

Bovenbouw vmbo

Voorbeelden noemen van de productie van voedsel in Europa en de rest van de wereld Voor- en nadelen benoemen van biotechnologie, gangbare en biologische producten Voorbeelden geven van de rol van de voedselindustrie op de kwaliteit van voedsel

Bovenbouw havo/vwo

Voorbeelden noemen van de productie van voedsel in Europa en de rest van de wereld Voorbeelden geven van de rol van de voedselindustrie op de kwaliteit van voedsel Voor- en nadelen benoemen van biotechnologie, gangbare en biologische producten

MBO

Voorbeelden noemen van de productie van voedsel in Europa en de rest van de wereld Voorbeelden geven van de rol van de voedselindustrie op de kwaliteit van voedsel

HBO/WO

Voorbeelden noemen van de productie van voedsel in Europa en de rest van de wereld Voorbeelden geven van de rol van de voedselindustrie op de kwaliteit van voedsel


11

Voedselkwaliteit

Voeding

Etiketten 0-4 jaar

-

groep 1-2

Aangeven wat er in de koelkast moet worden bewaard en wat niet Handen wassen voordat je gaat eten Fruit en groenten wassen Op hoofdlijnen risico's in de keuken benoemen

groep 3-6

Houdbaarheidsdatum op etiket gebruiken

groep 7-8

Bewaarvoorschriften gebruiken Herkomst benoemen vanaf een verpakking

VO onderbouw Bewaarvoorschriften toepassen Herkomst benoemen vanaf een verpakking Omgaan met verpakkingen

Bovenbouw vmbo

Voedingswaarde en ingrediëntendeclaratie van etiketten gebruiken Herkennen van keurmerken

Bovenbouw havo/vwo

Voedingswaarde en ingrediëntendeclaratie van etiketten gebruiken Herkennen van keurmerken

MBO

Informatie van etiketten toepassen

HBO/WO

Informatie van etiketten toepassen


12

Eten kopen, bereiden, beleven

Voeding

Eten kopen, bereiden, beleven Kinderen en jongeren leren het proces van voorbereiden op inkopen, het kopen van voedingsmiddelen om daarmee voedsel te bereiden. Na eigen onderzoek kunnen kinderen en jongeren afwegen wat in dit proces van belang is. Naast het beleven van eten, leren ze ook omgaan met dilemma's in het proces van kopen, bereiden en afruimen. Kinderen en jongeren doen kennis op over sociale en culturele verschillen rondom eten en maken daarin respectvolle keuzes. De kern Eten kopen, bereiden en beleven bestaat uit de volgende subkernen:  Eetgewoonten  Voedsel kopen  Vergelijkend warenonderzoek  Eten bereiden  Sociale aspecten van eten  Culturele aspecten van eten


13


Voeding

Eetgewoonten 0-4 jaar

Eetgewoonten onder woorden brengen

groep 1-2

Benoemen van eigen eetgewoonten Bewust van eetmomenten en invloed op gebit

groep 3-6

Benoemen van eigen eetgewoonten

groep 7-8

Eetgewoonten onderzoeken Eigen mening geven over een gezond eetpatroon

VO onderbouw

Eetgewoonten onderzoeken Vergelijken van eetpatronen van anderen in de omgeving met eigen eetpatroon Zich bewust zijn van veranderingen in eigen smaakperceptie

Bovenbouw vmbo

Analyseren van eigen voedingspatroon en vergelijken met dat van anderen Eigen voedselkeuzes maken

Bovenbouw havo/vwo

Analyseren van eigen voedingspatroon en vergelijken met dat van anderen Eigen voedselkeuzes maken

MBO

Analyseren van eigen voedingspatroon en vergelijken met dat van anderen Eigen voedselkeuzes maken Eigen voedselketen in kaart brengen Voorbeelden geven van het gebruik van voeding in relatie tot toekomstige beroepspraktijk

HBO/WO

Analyseren van eigen voedingspatroon en vergelijken met dat van anderen Eigen voedselkeuzes maken Eigen voedselketen in kaart brengen Voorbeelden geven van het gebruik van voeding in relatie tot toekomstige beroepspraktijk


14


Voeding

Voedsel kopen 0-4 jaar

-

groep 1-2

-

groep 3-6

Beperkt en gericht inkopen doen

groep 7-8

Boodschappenlijst maken en inkopen doen

VO onderbouw

Hoeveelheden berekenen, boodschappenlijst maken en inkopen doen met een budget

Bovenbouw vmbo


Bovenbouw havo/vwo


MBO


HBO/WO



15


Voeding

Vergelijkend warenonderzoek 0-4 jaar

Dagelijks te gebruiken voedingsmiddelen herkennen in de winkel

groep 1-2

Benoemen welke producten in welke soorten winkels verkocht worden

groep 3-6

Het nut van reclame uitleggen

groep 7-8

Verse producten met kant- en klare vergelijken op smaak en prijs Mening geven over de invloed van reclame (op televisie, in folders of in de winkel) op eigen eetgedrag

VO onderbouw

Keurmerken benoemen Producten met keurmerken in de winkel herkennen Vergelijkend warenonderzoek uitvoeren in de winkel Reclame analyseren

Bovenbouw vmbo

Kosten van voedingsmiddelen vergelijken Betrouwbare bronnen kiezen voor informatie over eten, drinken en gezondheid Keurmerken benoemen Producten met keurmerken in de winkel herkennen Vergelijkend warenonderzoek uitvoeren in de winkel Reclame analyseren

Bovenbouw havo/vwo


MBO



16


HBO/WO

Voeding



17


Voeding

Eten bereiden 0-4 jaar

-

groep 1-2

Spelenderwijze toepassen van eenvoudige bereidingstechnieken zoals snijden, kneden, malen en zeven

groep 3-6

Eenvoudige gerechten bereiden, zoals een lunch Gebruiken van een eenvoudig recept

groep 7-8

Beheersen van eenvoudige bereidingstechnieken zoals wassen, schillen, snijden, smeren, bakken, koken

VO onderbouw

Eenvoudige maaltijden voor zichzelf bereiden Hygiënisch werken bij voedselbereiding

Bovenbouw vmbo

Verschillende bereidingstechnieken toepassen, zoals bakken, braden, koken en stoven Juiste hoeveelheden afwegen

Bovenbouw havo/vwo

Verschillende bereidingstechnieken toepassen, zoals bakken, braden, koken en stoven Juiste hoeveelheden afwegen

MBO

Voedsel bereiden op een manier dat er weinig afval en restjes zijn Verschillende bereidingstechnieken toepassen Juiste hoeveelheden kunnen afwegen

HBO/WO

Voedsel bereiden op een manier dat er weinig afval en restjes zijn Verschillende bereidingstechnieken toepassen Juiste hoeveelheden kunnen afwegen


18


Voeding

Sociale aspecten van eten 0-4 jaar

Plezier beleven aan samen eten met anderen Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen

groep 1-2

Plezier beleven aan samen eten met anderen Geur- en smaakbeleving ontwikkelen Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen Aan tafel eten

groep 3-6

Plezier beleven aan samen eten met anderen Verschillende soorten van een product (bewerkt/ onbewerkt) proeven en vergelijken Bewust zijn van smaakvervlakking als gevolg van veel zoet en hartig eten Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen

groep 7-8

Plezier beleven aan samen eten met anderen Trends in voedsel analyseren Bewust zijn van smaakvervlakking als gevolg van veel zoet en hartig eten Herkennen van sociale druk wat betreft samen eten Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen

VO onderbouw Plezier beleven aan samen eten met anderen Herkennen van voor- en nadelen van trendy voedsel Voorbeelden geven van emotionele triggers voor eten Eigen eetgedrag ten opzichte van anderen analyseren Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen

Bovenbouw vmbo

Plezier beleven aan samen eten en koken met anderen Herkennen van voor- en nadelen van trendy voedsel Voorbeelden geven van emotionele triggers voor eten Beargumenteren van voedselkeuze bij feestelijke gelegenheden (wel of niet eten, ingaan tegen de verwachting) Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen

Bovenbouw havo/vwo

Plezier beleven aan samen eten en koken met anderen Herkennen van voor- en nadelen van trendy voedsel Voorbeelden geven van emotionele triggers voor eten Beargumenteren van voedselkeuze bij feestelijke gelegenheden (wel of niet eten, ingaan tegen de verwachting) Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen

MBO

Plezier beleven aan koken voor anderen Beargumenteren van voedselkeuze bij feestelijke gelegenheden (waarin je niet eet, terwijl het wel van je wordt verwacht) Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen


19


HBO/WO

Voeding

Plezier beleven aan koken voor anderen Beargumenteren van voedselkeuze bij feestelijke gelegenheden (waarin je niet eet, terwijl het wel van je wordt verwacht) Rekening houden met anderen die een speciaal dieet (moeten) volgen


20


Voeding

Culturele aspecten van eten 0-4 jaar

-

groep 1-2

Verschillen in eet- en drinkgewoonten en tafelmanieren thuis en bij anderen herkennen Voorbeelden noemen van speciaal voedsel bij speciale gelegenheden

groep 3-6

Verschillen herkennen in levensovertuiging in relatie tot eetgewoonten Nederlandse tradities benoemen rondom eten

groep 7-8

Vergelijken van voedingsgewoonten in relatie tot feestelijkheden bij verschillende (sub)culturen

VO onderbouw

Voedseltrends herkennen in eigen leeftijdsgroep en andere culturele groepen

Bovenbouw vmbo

Voorbeelden geven van gezond en duurzaam eten in relatie tot vegetarisch, koosjer, halal en biologisch Respectvol omgaan met verschillende culturele uitingen rondom voeding

Bovenbouw havo/vwo


MBO


HBO/WO



21

Het Thema Voeding is geschreven in nauwe samenwerking met Het Voedingscentrum. De doorlopende leerlijn Voeding heeft als onderlegger gediend

Recommend Documents