Het leven zoals het wordt
JAARVERSLAG 2012 Onthaalbureau Inburgering Antwerpen
Inhoudstafel
Voorwoord
1
Inleiding. Inburgering voor wie ons nog niet kent.
3
Nieuwkomers in Antwerpen
6
Werving en toeleiding
10
Trajectbegeleiding
12
100 inburgeraars
15
Toeleiding minderjarigen naar onthaalonderwijs
16
Maatschappelijke oriëntatie
19
Nederlands leren
24
Maatschappelijke participatie
26
Het leven zoals het wordt
30
Voorwoord Liesbeth Homans is schepen voor sociale zaken, wonen, diversiteit & inburgering, samenlevingsopbouw en loketten. Zij is ook voorzitter van OCMW Antwerpen.
Beste lezer In het jaarverslag 2012 van Inburgering Antwerpen maak je kennis met de werking van het onthaalbureau, de verschillende realisaties, vernieuwende projecten en tendensen van het afgelopen jaar. Inburgering Antwerpen heeft opnieuw een succesvol jaar achter de rug. Dat is te danken aan de voortdurende inspanningen van de medewerkers en de inburgeraars zelf, en aan de ondersteuning en de vlotte samenwerking met partnerorganisaties, vrijwilligers, stad Antwerpen en de Vlaamse overheid. Je zal in het jaarverslag kunnen lezen dat Inburgering Antwerpen sterk investeerde in het bereiken van rechthebbende inburgeraars. De stad vindt het immers belangrijk dat zo veel mogelijk nieuwkomers een inburgeringstraject volgen en Nederlands leren. Er werden ook heel wat nieuwe mogelijkheden gecreëerd om deel te nemen aan de Antwerpse samenleving.
Nederlandse taal wordt een belangrijke beleidsprioriteit. Het is een essentiële factor in het integratieproces van alle inburgeraars. Het vereiste niveau van het Nederlands wordt opgetrokken. Er wordt geïnvesteerd in meer oefenkansen zowel in als buiten de klas. De actieve participatie wordt gestimuleerd door het aanbod van werk-, sport-, en taalstages en vrijwilligerswerk te vergroten. We gaan ook van start met het project ‘inburgeren op de woonvloer’ voor bewoners van sociale woningen, zodat ook daar de nieuwe Antwerpenaren goede buren worden. Ik hoop dat dit jaarverslag een inspiratiebron is voor iedereen die op persoonlijk en/of professioneel vlak met thema’s als inburgering en integratie te maken heeft. Ik nodig dan ook iedereen uit om zich maximaal te engageren en mee na te denken voor een sociale, rechtvaardige en duurzame Antwerpse samenleving. Veel leesplezier!
Als schepen voor diversiteit en inburgering, wil ik vanaf 2013 enkele nieuwe accenten leggen die cruciaal zijn voor een succesvol inburgeringsbeleid in Antwerpen.
Liesbeth Homans
1
2
Inburgering voor wie ons nog niet kent Inleiding
In heel Vlaanderen en Brussel kunnen inburgeraars een traject volgen om snel te kunnen deelnemen aan de samenleving. Inburgering Antwerpen is door de Vlaamse overheid erkent als onthaalbureau voor Antwerpen-stad. Antwerpenaars die uit het buitenland komen, kunnen er een inburgeringstraject volgen. Het gaat bijvoorbeeld om gezinsherenigers, EU-burgers, asielzoekers, geregulariseerden en arbeidsmigranten. Hoelang ze al in België wonen is van geen belang. Wat telt, is dat ze zich hier voor langere tijd zullen vestigen. Inburgering Antwerpen begeleidt deze inburgeraars, zodat ze sneller hun weg vinden in de Belgische samenleving.
Het inburgeringstraject Een inburgeringstraject wordt zoveel mogelijk op maat van de inburgeraar samengesteld. Het bestaat uit een opleidingspakket, ondersteund door intensieve trajectbegeleiding. De aangeboden opleidingen zijn een cursus maatschappelijke oriëntatie (MO), een basisniveau Nederlands (NT2) en loopbaanoriëntatie. Voor deze laatste twee onderdelen werkt Inburgering Antwerpen nauw samen met het Huis van het Nederlands, VDAB en de scholen die Nederlandse taallessen geven: de Centra voor Volwassenenonderwijs, de Universiteit Antwerpen en Open School.
Het primaire Traject
Het secundaire Traject
Maatschappelijke Oriëntatie (MO)
Aanmelding Oriëntatie Trajectbepaling
Nederlands als tweede taal (NT2)
Loopbaanoriëntatie (LO)
Contract
Inburgeringsattest
Werving
Werken (VDAB)
Studeren (Onderwijs)
Maatschappelijke participatie
Trajectbegeleiding
Flexibel aanbod voor werkenden 3
Trajectbegeleiding Trajectbegeleiders van het onthaalbureau ondersteunen en coachen inburgeraars waar nodig. In overleg met de inburgeraar stelt hij een traject op maat samen. Daarbij houdt hij rekening met de werk- en gezinssituatie van de klant, de scholingsgraad, het resultaat van de screening door VDAB en het Huis van het Nederlands en de competenties en noden van de inburgeraar. De trajectbegeleider volgt zijn klant op en stuurt het traject bij waar nodig. De trajectbegeleider is regisseur en behoudt het overzicht. Gedurende het hele traject staat de zelfredzaamheid en participatie van klanten centraal en wordt het succesvol afronden van het programma bewaakt. De trajectbegeleiding gebeurt in het Nederlands of in een contacttaal. Minderjarigen en hun ouders kunnen eveneens bij een trajectbegeleider terecht. Inburgering Antwerpen verwijst kleuters, kinderen en jongeren door naar onthaalonderwijs en volgt de inschrijving op. Indien nodig worden ze toegeleid naar welzijn, gezondheid en vrije tijd.
Maatschappelijke oriëntatie (MO) Tijdens de cursus MO versterkt de inburgeraar zijn eigen competenties, zodat hij zelfstandiger kan functioneren in de Vlaamse samenleving. Hij leert gericht problemen oplossen, informatie verwerven en verwerken en inzicht krijgen in de eigen leefsituatie. De focus ligt daarnaast op het herkennen en erkennen van diversiteit en er wordt dieper ingegaan op waarden, normen en gewoonten in Vlaanderen. De leerkracht MO speelt tijdens de lessen zoveel mogelijk in op vragen van de cursisten. Iedere inburgeraar is anders. Daarom worden methodiek en didactiek aangepast aan de kenmerken van de verschillende subdoelgroepen, zoals hooggeschoolde of analfabete cursisten. De cursus kan gevolgd worden in het Nederlands of in een contacttaal en omvat in principe 63 uur. Afhankelijk van het profiel van de inburgeraar kan de cursus ook korter of langer duren. Inburgeraars kunnen sinds 2011 vrijgesteld worden voor MO als ze slagen voor een toets. Wie dat wil, kan na een
4
verkennend gesprek deze toets afleggen in het Nederlands, Frans, Engels of Duits. Op die manier hoeven inburgeraars die hier al heel lang zijn en over de nodige competenties beschikken, geen MO te volgen.
Nederlands (NT2) Inburgeraars volgen tijdens hun traject minstens het startniveau Nederlands. Hoelang dat duurt, hangt af van de scholingsgraad van de inburgeraar en de vorderingen die hij maakt. Inburgering Antwerpen werkt daarvoor nauw samen met het Huis van het Nederlands en de scholen die Nederlandse les geven. Het Huis screent de inburgeraars en oriënteert hen naar het meest geschikte aanbod.
Loopbaanoriëntatie Het toekomstperspectief van de inburgeraar speelt een centrale rol in het traject: welke doelen wil de inburgeraar in de toekomst bereiken? Ligt de focus op werken, het gezin of verder studeren? Afhankelijk van die keuzes krijgt de inburgeraar een aanbod loopbaanoriëntatie op maat. Wie werk zoekt, volgt bij VDAB een cursus loopbaanoriëntatie naar werk. Deze gaat door in het Nederlands. De consulent van VDAB gaat met de inburgeraar na wat zijn interesses en competenties zijn. De inburgeraar krijgt meer informatie over de mogelijkheden op de arbeidsmarkt en kiest daarna het traject dat het best bij hem past. Werk is een belangrijke vorm van participatie, maar niet de enige. Inburgeraars worden ook gestimuleerd om op andere manieren te participeren. Ze kunnen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen of zich aansluiten bij een vereniging. Wie verder wil studeren, krijgt ondersteuning met een aanbod ‘loopbaanoriëntatie educatief’.
Doelgroep Inburgeraars zijn een heel diverse groep. Het gaat om nieuwkomers en oudkomers van vreemde herkomst. De belangrijkste groepen zijn gezinsvormers en gezinsherenigers, asielzoekers, arbeidsmigranten, geregulariseerden en EU-burgers. Een deel van deze doelgroep is verplicht een traject te volgen. Dat geldt bijvoorbeeld voor nieuwkomers van buiten de EU, asielzoekers en bedienaars van erkende erediensten. Ook OCMW en VDAB kunnen hun cliënten verplichten om een inburgeringsprogramma te volgen. Andere groepen hebben recht op een inburgeringstraject. Dat is het geval voor alle EU-burgers (behalve Belgen) en hun gezinsleden, inburgeraars die om medische redenen geen traject kunnen volgen en nieuwkomers die 65 jaar of ouder zijn. Het inburgeringscontract is een inspanningsverbintenis. Er is aan het einde van het traject dus geen eindtoets waarvoor men moet slagen. Van de inburgeraar wordt wel verwacht dat hij tijdig start met het vormingsprogramma en minstens 80% aanwezig is in elk opleidingsonderdeel.
Meer weten over inburgering? Uitgebreide informatie over inburgering in Vlaanderen en Antwerpen vindt u hier: www.inburgeringantwerpen.be www.inburgering.be www.kruispuntmi.be
5
Nieuwkomers in Antwerpen “Toen ik in Antwerpen aankwam…” (Koffi, Togo)
Antwerpenaars van vreemde origine kunnen al jaren terecht bij inburgering. Vooral nieuwkomers hebben de meeste interesse in een inburgeringstraject. Dankzij de uitwisseling met het rijksregister kan het onthaalbureau hen snel en correct informeren over hun rechten en plichten.
Nieuwkomers in Antwerpen Het aantal nieuwkomers in Antwerpen viel in 2012 terug met 12% in vergelijking met het jaar daarvoor. 10764 nieuwkomers die nog geen jaar in België verbleven, vestigden zich in Antwerpen. Daarmee komt een eind aan de stijgende instroom van de afgelopen jaren. Migratie naar Antwerpen is steeds een afspiegeling van Federaal en Europees beleid en alles wat zich elders in de wereld afspeelt. Terwijl de instroom uit EU-landen in 2012 stabiliseerde, daalde het aantal gezinsvormers en asielzoekers na het gewijzigde federale beleid. Het aandeel asielzoekers en vluchtelingen uit Afghanistan en Pakistan nam dan weer toe.
Evolutie instroom nieuwkomers
De meeste nieuwkomers vestigden zich in 2060 (Antwerpen-Noord), het zuidelijke deel van het district Antwerpen (postcode 2018) en sinds enkele jaren ook steeds meer in het gebied binnen de Leien (2000 Antwerpen). De instroom in Antwerpen blijft een gemengd fenomeen, met iets meer mannen dan vrouwen.
Instroom nieuwkomers volgens nationaliteit
15000
Nationaliteit
11200
12248 10764
10000
7569 6044 5000
0 2008
6
Dat zorgt voor een opmerkelijke omslag in het profiel van nieuwkomers in Antwerpen: 7 op 10 inburgeraars waren in 2012 rechthebbend, meer dan de helft is afkomstig uit de Europese Unie.
2009
2010
2011
2012
Nederland Polen Marokko Bulgarije Roemenië Spanje Afghanistan Irak Portugal Turkije Rest Totaal
2008 1027 648 702 221 182 107 45 84 115 299 2614 6044
2009
2010
2011
2012
986 1439 1925 1915 928 1769 1463 1270 1154 971 1097 747 243 370 472 529 201 258 450 475 194 334 434 467 93 124 257 340 192 291 381 305 121 167 224 302 392 369 368 271 3065 5108 5177 4143 7569 11200 12248 10764
De instroom van nieuwkomers daalde iets sneller in Antwerpen dan in Vlaanderen.
Instroom nieuwkomers volgens statuut
6% 26% 5%
4% 3% 3% EU-burgers Gezinsherenigers
52%
Erkende vluchtelingen Asielzoekers Geregulariseerden Arbeidsmigranten Gesubsidieerd beschermden Andere
Instroom nieuwkomers volgens verplicht of rechthebbend
12000
11200
1206
10000
6044
2200
10764 507
6850
7569
8000 6000
12248 577
5906
7190
Rechthebbend
2222 4000 2000 0
Verplicht
3902 2945 871 2008
Verder onderzoek nodig
4088
4821 3067
1467 2009
2010
2011
2012
7
6 op 10 van alle nieuwkomers in Vlaanderen komt uit EU+. In Antwerpen is dat iets meer dan 5 op 10.
Instroom nieuwkomers volgens geslacht
Man Vrouw Totaal
2008 3235 2809 6044
2009 3696 3873 7569
2010 5705 5495 11200
2011 6512 5736 12248
2012 5760 5004 10764
Instroom nieuwkomers per district en postcode Antwerpen 2000 9%
9% 4%
6%
3% 4%
17%
19%
Antwerpen 2018 Antwerpen Kiel Antwerpen Luchtbal Berendrecht - Zandvliet - Lillo Antwerpen Linkeroever Antwerpen 2060 Deurne Borgerhout Merksem Ekeren Berchem
21%
3%
4%
Wilrijk Hoboken
21% van alle nieuwkomers in Vlaanderen is verplicht. In Antwerpen is dat 28%.
8
9
Werving en toeleiding “Als je de kans hebt, volg dan zeker inburgering” (Abdur, Birma)
De motivatie om de stap naar inburgering te zetten, is vaak het grootst meteen na aankomst in België. Inburgering heeft op dat moment bovendien meer effect, omdat mensen snel Nederlands willen leren of op zoek zijn naar werk. Om nieuwkomers snel en goed te bereiken, informeert het onthaalbureau en haar partnerorganisaties inburgeraars over de voordelen van een inburgeringstraject.
Eerste onthaal bij Centraal Loket Vreemdelingen Nieuwkomers die zich willen inschrijven in Antwerpen doen dit bij het Centraal Loket Vreemdelingen. Wie mogelijk tot de doelgroep behoort, krijgt daar van het onthaalbureau al meer uitleg over het belang van inburgering. Daarna worden ze doorverwezen voor een intakegesprek naar Atlas of de vestiging in Hoboken. Zo kan Inburgering Antwerpen nieuwkomers meteen aanspreken, nog vóór ze via het rijksregister gedetecteerd worden. Bovendien geeft de stad Antwerpen een sterk signaal over het belang dat aan inburgering wordt gehecht. 3581 nieuwkomers maakten in 2012 op die manier kennis met inburgering.
Over brieven en huisbezoeken Wie niet vanuit het Centraal Loket werd doorverwezen, krijgt een brief van het onthaalbureau in de bus. Die algemene, schriftelijke informatie blijkt in de praktijk niet voor iedereen voldoende. Sommige inburgeraars begrijpen de brieven niet, leggen andere prioriteiten (kinderen, werk) of zien het nut van een programma niet meteen in. Voor anderen lijkt het traject niet meteen haalbaar. Daarom wordt telefonisch contact opgenomen of een huisbezoek afgelegd, wanneer een verplichte inburgeraar zich niet binnen de 2 maanden aanmeldt. Tijdens dat gesprek geeft een medewerker meer informatie over het wat en waarom van inburgering.
10
Doorverwijzers en tevreden klanten Verschillende stedelijke diensten en organisaties uit het middenveld zijn vaak goed geplaatst om in te schatten wie baat heeft bij een inburgeringsprogramma en verwijzen door waar nodig. Met VDAB, OCMW, Huis van het Nederlands werden daarover uitgebreide afspraken gemaakt. De sociale huisvestingsmaatschappijen verwijzen eveneens door in het kader van de Vlaamse wooncode. Inburgeraars die een traject volgen of afgerond hebben, spelen tenslotte een bijzondere rol in het succes van inburgering. Eén op tien inburgeraars die zich aanmeldde, liet zich overtuigen door vrienden of familie die het programma al kenden.
Sterke resultaten De uitgebreide en systematische werving en toeleiding werpt haar vruchten af. Eind 2012 meldde meer dan 95% van de verplichte nieuwkomers zich binnen de drie maanden aan bij het onthaalbureau. Alle andere blijken vaak verhuisd of meldden zich uiteindelijk nog aan. Bij rechthebbenden worden de geleverde inspanningen nog meer duidelijk: in 2012 meldde tot 45% van de rechthebbenden zich aan binnen de zes maanden, tegenover 35% eind 2011 (Nederlanders niet meegerekend). Ze kregen in een individueel intakegesprek uitgebreide informatie en de mogelijkheid om bijkomende vragen te stellen.
45% van de rechthebbende nieuwkomers meldt zich aan na onze wervingsacties. In Vlaanderen ligt dat gemiddelde op 27%.
Meer dan drie op vier geïnteresseerden ondertekenden na dat gesprek een contract. Dat aantal ligt iets lager dan in 2011, wat te verklaren is door het kleiner aandeel verplichte inburgeraars. Anderen kozen ervoor niet of nog niet in een traject te stappen. Omdat ze het moeilijk vinden om inburgering te combineren met werk of gezin, bijvoorbeeld. Of omdat ze enkel Nederlands willen volgen of kampen met praktische belemmeringen.
Aantal aanmeldingen 9000
7917
8000
5714
6000 5000 4000
7191
7126
7000
3755
6039
4436
3000 2000 1000 0 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
11
Trajectbegeleiding “Leven in België is zoals de Eifeltoren beklimmen: het is een lange weg en moeilijk. Maar eens je boven bent…” (Nicolaenco, Roemenië)
De trajectbegeleider is gedurende het hele traject aanspreekpunt, coach, klankbord en kompas voor de inburgeraar. Zo wil het onthaalbureau ervoor zorgen dat inburgeraars snel en succesvol hun traject afronden. Daarnaast worden het toekomstperspectief en vragen van trajectbegeleiders, aangegrepen om op een coachende manier te werken aan de doelen van inburgering: zelfredzaamheid en participatie.
Aantal inburgeringscontracten 6676
7000 6000 5000
5214 4201
4407
1905
1976
4000 3000
In 2012 ondertekenden 5429 inburgeraars uit 129 landen een inburgeringcontract. Elk traject vertrekt vanuit de motivatie van de inburgeraar. In een eerste gesprek gaat de trajectbegeleider na wat de inburgeraar wil bereiken met zijn traject, wat zijn sterktes zijn en welke meerwaarde hij uit het inburgeringstraject kan en wil halen. Competenties en talenten die een inburgeraar al heeft, zijn daarbij het uitgangspunt. Dat kan een bepaald niveau Nederlands zijn, een diploma en/of vroegere werkervaring. Ook andere competenties zijn belangrijk, bijvoorbeeld kennis van andere talen, technische vaardigheden of ervaring in het werken met mensen. Die startcompetenties worden gelinkt aan het toekomstperspectief van de inburgeraar: wil hij werk vinden, een opleiding volgen, voor de kinderen zorgen of vrijwilligerswerk doen? Eens de startpositie en het einddoel scherp zijn gesteld, stippelen inburgeraar en trajectbegeleider samen het traject uit dat nodig is om dat doel te bereiken.
5429
2381
1723
Rechthebbend Verplicht
4764 2000
Vertrekken van motivatie en talent
1912
1000 0
3491 2296
2431
2008
2009
2010
3408
2011
2012
De trajectbegeleider als coach De inburgeraar werkt tijdens het hele traject aan het einddoel van inburgering: meer zelfstandigheid, grotere maatschappelijke participatie en actief burgerschap. De trajectbegeleider coacht dat proces. Hij motiveert, responsabiliseert en nodigt de inburgeraar uit om zelf stappen te zetten. Op die manier wordt hun zelfredzaamheid versterkt. Ook participatie komt uitgebreid aan bod, zodat meer mensen effectief deelnemen aan vrijwilligerswerk of vrijetijdsactiviteiten. Gemaakte vorderingen tijdens de lessen MO, Nederlands en loopbaanoriëntatie komen aan bod in verschillende opvolggesprekken. De trajectbegeleider bekijkt met de inburgeraar waar er nog vragen en kansen liggen en stuurt het traject bij waar nodig.
Zodra het traject is uitgewerkt, zorgt de trajectbegeleider ervoor dat alle inspanningen een optimaal effect hebben. Hij bekijkt met de inburgeraar wat het beste aanbod is, aan welke randvoorwaarden er gewerkt moet worden en stuurt het traject bij waar nodig.
In Vlaanderen werd 29% van alle inburgeringscontracten in Antwerpen ondertekend.
12
42% van de inburgeringscontracten in Vlaanderen werd afgesloten door rechthebbende inburgeraars. In Antwerpen was dat 43%.
Trajectbegeleiding werkt In 2012 ondertekenden 5429 inburgeraars uit 129 landen een inburgeringcontract. 4026 inburgeraars behaalden in 2012 een inburgeringsattest.
Kinderopvang biedt kansen Bijna 1000 inburgeraars hadden in 2012 behoefte aan kinderopvang om bepaalde opleidingen te kunnen volgen. Twee op drie inburgeraars vond zelf een oplossing binnen het eigen netwerk. Alle anderen konden rekenen op ondersteuning van het onthaalbureau.
Veel inburgeraars ronden hun traject af binnen het jaar, maar bij anderen duurt het langer. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de grote groep analfabeten en laagstgeschoolden. Wie niet voldoende aanwezig was tijdens een cursus, kan herkansen of een remediëringstraject volgen.
Het onthaalbureau werkt op structurele basis samen met “het Lieverdje” in Borgerhout en “Stekelbees” Nova te Hoboken. Vooral voor de cursussen MO wordt op hen een beroep gedaan. Er bestaat ook een samenwerking met het stedelijk contactpunt kinderopvang. Dat centrale punt heeft een overzicht van alle opvangplaatsen in Antwerpen. Inburgeraars kunnen er in laatste instantie terecht om uit te zoeken waar er een vrije plaats is voor hun kindje.
Wanneer iemand zijn attest niet behaalt, zijn er verschillende oorzaken. De persoonlijke situatie van inburgeraars verandert vaak: ze vinden werk, krijgen kinderen of veranderen van woonplaats. Een aantal inburgeraars verhuizen naar het buitenland of verliezen hun verblijfsvergunning. Ook wie onregelmatig deelneemt aan de lessen, behaalt geen attest.
Overzicht kinderopvang inburgeraars
Aantal inburgeringsattesten
84
191
7
5000
660
53
4255
4255 4026
2011
2012
4000
Reguliere opvang
2928
3000
2455
2584
2008
2009
Het Lieverdje Stekelbees Opvang in eigen netwerk Geen oplossing
2000
1477
1416
2006
2007
1000 0 2010
Uitreiking van attesten tijdens inburgeringsceremonie De stad Antwerpen nodigt elk jaar inburgeraars uit op het stadhuis om haar waardering uit te spreken voor het behalen van het inburgeringsattest. Tijdens twee inburgeringsceremonies werden de nieuwe Antwerpenaars aangemoedigd om hun inspanningen verder te zetten en zich te engageren voor hun stad. Tijdens de inburgeringsceremonie in maart en juni waren samen 230 inburgeraars en 225 familieleden aanwezig.
13
Inburgering is een engagement Inburgering is voor een deel van de inburgeraars verplicht. De regels en mogelijke administratieve sancties daarvan werden vastgelegd door de Vlaamse regering. Verplichte inburgeraars, maar ook rechthebbenden, ondertekenen bij de start van hun traject een contract waarin hun engagementen zijn opgenomen. Tijdens het traject kan dat om goede redenen aangepast of bijgestuurd worden, maar als de inburgeraar zijn engagement niet nakomt, wordt er een inbreuk geregistreerd. In 2012 werden 442 inbreuken doorgegeven aan de handhavingsambtenaren van het Agentschap Binnenlands Bestuur. Zij beslissen over de gevolgen en een eventuele geldboete. Van alle ontvangen en behandelde dossiers uit Antwerpen, kreeg 66% een boete. 11% kreeg geen boete en 23% bleef zonder gevolg omdat de inburgeraar was verhuisd of zich inmiddels in regel had gesteld. Verplichte inburgeraars worden na een inbreuk of boete terug uitgenodigd op het onthaalbureau om hun traject verder te zetten. Ook andere diensten kunnen hun cliënten verplichten om een programma te volgen. Zo was voor 22% van de inburgeraars in 2012 het OCMW de verantwoordelijke instantie.
Doorgestuurde inbreuken in 2012 Type inbreuk Niet tijdig aangemeld
79
Niet meegewerkt aan het onderzoek
26
Niet meegewerkt aan de intake
1
Geweigerd inburgeringscontract te tekenen
5
Onrechtmatig vroegtijdig gestopt Onregelmatig deelgenomen Na inbreuk niet tijdig aangemeld Eindtotaal
14
Totaal
230 5 96 442
22% van de doorgestuurde en behandelde inbreukdossiers in Vlaanderen kwam uit Antwerpen.
100 inburgeraars Geïnspireerd door 100people.org, heeft Inburgering Antwerpen in kaart gebracht wie de inburgeraars waren die in 2012 in Antwerpen een contract ondertekenden.
Van 100 Antwerpse inburgeraars in 2012… zijn er: • 43 rechthebbend • 57 verplicht onder hen: • 53 mannen • 47 vrouwen komen er: • 13 uit Marokko • 9 uit Polen • 7 uit Afghanistan (waarvan 5 mannen) • 6 uit Irak (waarvan 4 mannen) • 4 uit Turkije • 3 uit Spanje • 3 uit Bulgarije • 3 uit China • 2 uit Pakistan • 2 uit Roemenië • 17 uit andere EU-landen wonen: • 74 kwamen meteen na aankomst in Antwerpen wonen • 26 woonden daarvoor in een andere gemeente in België.
burgerlijke staat: • 54 zijn gehuwd • 40 zijn ongehuwd • 4 wonen samen • 2 zijn gescheiden hun onderwijsachtergrond: • 17 hebben een bachelor of master behaald • 10 hebben geen onderwijs genoten • 94 van hen zijn gealfabetiseerd • 6 zijn analfabeet of zwak gealfabetiseerd werken en studeren: • 25 werken • 56 zoeken werk • 4 willen verder studeren • 15 hebben kiezen voor een sociaal perspectief (gezin) leeftijd: • 24 zijn tussen 18 en 25 jaar • 42 zijn tussen 26 en 35 jaar • 22 zijn tussen 36 en 45 jaar • 9 zijn tussen 46 en 55 jaar • 3 zijn ouder dan 55 jaar
15
Toeleiding minderjarigen naar onthaalonderwijs “Kinderen kunnen zich hier ontplooien, of je nu veel of weinig geld hebt”. (Tomelina, Kazachstan)
Minderjarigen en hun ouders kunnen eveneens bij inburgering terecht. Het onthaalbureau verwijst kleuters, kinderen en jongeren door naar onthaalonderwijs en volgt de inschrijving op. Indien nodig worden ze toegeleid naar welzijn, gezondheid en vrije tijd.
Over minderjarige nieuwkomers Het afgelopen jaar kregen 1061 minderjarige inburgeraars ondersteuning bij het onthaalbureau. Sinds enkele jaren hebben steeds meer ouders hulp nodig bij het zoeken van een school. Die ondersteuning werd complexer, intensiever en langer. Ouders gaan op zoek naar een school zodra ze toekomen in Antwerpen, vaak in de loop van het schooljaar. Zo goed als alle beschikbare plaatsen zijn dan reeds ingenomen, aangezien het Antwerpse basisonderwijs al een tijd kampt met een krappe capaciteit. Scholen die een kind niet kunnen inschrijven, verwijzen door naar het onthaalbureau. Meteen de belangrijkste reden waarom het onthaalbureau als een van de eersten geconfronteerd wordt met tekorten in het aanbod. De zoektocht voor kleuters bleek opnieuw het moeilijkst, ook al gaven de extra klassen en scholen die het afgelopen jaar werden gecreëerd enige ademruimte. De medewerkers van het onthaalbureau slagen er in de meeste gevallen in om een oplossing te vinden en ouders te motiveren om hierop in te gaan. Toch zijn veel van die oplossingen niet vanzelfsprekend en doet de afstand tot een school waar nog plaats is, sommige ouders nog steeds afhaken.
16
Meld je aan Meld je aan is het online aanmeldingsregister dat elke ouder gelijke kansen moet geven om zijn kind in te schrijven in de kleuterschool of lagere school van zijn keuze. Het onthaalbureau informeerde en sensibiliseerde inburgeraars om hier gebruik van te maken en ondersteunde meer dan 500 gezinnen bij de registratie.
Onthaalonderwijs in Antwerpen In 2012 kwamen 2300 minderjarige nieuwkomers tussen 2,5 en 18 jaar in Antwerpen wonen. Kleuters en kinderen tot 12 jaar, kunnen in principe in elke school van de meer dan 220 scholen van het basisonderwijs terecht. Toch blijkt de 80% van die minderjarigen in een 20-tal scholen te zitten. Een verklaring is te vinden bij de locatie van die scholen, maar ook expertise en ervaring spelen een rol. Bovendien moet het onthaalbureau steeds meer rekenen op het engagement van scholen om bovenop hun bestaande draagkracht extra kinderen in te schrijven. Jongeren voor het secundair onderwijs, komen terecht in onthaalklassen voor nieuwkomers (OKAN). Die worden georganiseerd op 10 plaatsen in Antwerpen. De uitstekende samenwerking tussen de verschillende scholen, zorgde er het afgelopen jaar opnieuw voor dat elke jongere een plaats vond in een OKAN-klas.
In Vlaanderen gebeurde 2 op 3 toeleidingen naar onthaalonderwijs in Antwerpen.
Inburgering voor minderjarigen Minderjarige jongeren en meerderjarige jongvolwassenen blijken in veel gevallen met dezelfde vragen te zitten. Dat geldt nog meer voor niet-begeleide minderjarigen die door hun statuut sneller zelfstandig moeten worden. Inburgering Antwerpen experimenteerde daarom voor het eerst met een aanbod maatschappelijke oriëntatie voor een groep Afghaanse jongeren. U kunt daarover meer lezen op pagina 22. In 2013 is het onthaalbureau bovendien lokale partner in een EIF-actie onderzoek over inburgering voor 16- tot 18-jarigen.
Aantal toeleidingen naar het onthaalonderwijs (vanaf 2011 ook jonger dan 5 jaar)
1400
1251
1200
1061
1000 800 600
586
400
385
383
2007
2008
448
507
200 0 2006
2009
2010
2011
2012
17
18
Maatschappelijke oriëntatie “Door MO te volgen, kan je vooruit gaan.”(Maria, Bulgarije)
De cursus maatschappelijke oriëntatie geeft cursisten de mogelijkheid om aan hun competenties te werken en zelfstandiger te worden in de samenleving. Er worden vanuit en in de praktijk vaardigheden ontwikkeld zoals gericht problemen oplossen, informatie verzamelen, inzicht krijgen in de eigen situatie en keuzes maken
De straat op
Over maatschappelijke oriëntatie (MO)
Voor deze bezoeken kan het onthaalbureau rekenen op de begeleiding van een aantal enthousiaste vrijwilligers en de samenwerking met onder meer de bibliotheek, de politie of de werkwinkels in de stad Antwerpen. Uniek in 2012 waren de bezoeken aan Vlamigrant, een tentoonstelling in Atlas over migratie van Vlamingen naar het buitenland. Inburgeraars herkenden in die verhalen veel van hun eigen ervaringen en emoties.
Maatschappelijke oriëntatie is een groepsaanbod voor inburgeraars dat wordt gegeven in het Nederlands of een contacttaal. Een cursus duurt gemiddeld 63 uur, maar dat kan aangepast worden. Analfabeten krijgen bijvoorbeeld meer dan 80 uur les, werkenden krijgen dan weer 30 uur in een avondaanbod. In de lessen vertrekt de leerkracht van de vragen van de inburgeraar. Die kunnen bijvoorbeeld gaan over werk, opvoeding, een goede woning zoeken, gezondheid, onderwijs, of je rechten en plichten als inwoner van Antwerpen. Met die vragen gaan cursisten aan de slag. Er wordt gekeken wat de inburgeraar moet kennen en kunnen om zelfstandig zijn weg te vinden in al die uitdagingen, kansen en problemen. Vanuit elke vraag komt zo een hele waaier aan onderwerpen aan bod. Want een goede woning zoeken gaat niet alleen over waar je advertenties kan vinden. Het gaat ook over organisaties waar je terecht kan met vragen, over huurwaarborgen en leningen afsluiten, over wat buren in Antwerpen van elkaar verwachten, over waarden en normen en over je rechten en plichten als huurder of eigenaar.
Inburgeren gebeurt niet alleen in de klas of achter een computer. Cursisten trekken de stad in om wat ze geleerd hebben aan de realiteit te toetsen. Ze bezoeken dan individueel of in groep verschillende diensten zoals de werkwinkel, VDAB, een vakbond, scholen, de bibliotheek, het MAS of een ander museum.
Een snelle start Inburgeraars die een contract ondertekenen, starten waar mogelijk binnen de 3 maanden met een cursus maatschappelijke oriëntatie in het Nederlands of een andere contacttaal. Gespreid over 6 startmomenten en 381 groepen, startten 5602 inburgeraars met een cursus, 5483 namen regelmatig deel. Het merendeel van deze cursussen ging door op de campus Prins Leopoldstraat (CPL). 22 groepen volgden les in de vestiging Zuidrand.
19
Aantal cursisten maatschappelijke oriëntatie (MO)
7000 6000
6060
5602
5000
geschoolden georganiseerd. Groepen analfabeten krijgen meer uren. Inburgeraars uit kleinere taalgroepen, krijgen een aanbod met tolk. Dat was het geval voor 32 groepen. Om de leermogelijkheden te vergroten, worden cursisten ‘individuele MO’ af en toe in een groepje samengebracht. Wie door omstandigheden lessen gemist heeft, komt in aanmerking voor inhaallessen of krijgt extra opdrachten.
4502 4000
3882 2958
3000 2000
3395
Vernieuwende initiatieven
1789
1000 0 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Doorgedreven differentiatie Het profiel van de inburgeraars bepaalde mee het aanbod. Er werden cursussen gegeven in 32 talen. Nieuw in het aanbod, waren MO in het Bengaals en het Koreaans. Thais, Jiddisch, Wolof, Peul en Romani werden in 2012 niet georganiseerd. Eén op vier inburgeraars combineert een traject met werk. Bovendien is praktische haalbaarheid een belangrijk element om rechthebbenden te motiveren tot het volgen van een traject. 22% van de cursisten volgde dan ook MO in het weekend of ’s avonds. 61 cursisten die door omstandigheden of een variabel werkrooster geen lessen in groep konden volgen, kregen individuele MO op afspraak. Meer aanbod geeft ook meer kansen om te specialiseren. Waar mogelijk worden aparte groepen voor hoog- en laag-
20
Het succes van inburgering toont aan dat het bestaande aanbod aansluit bij de verwachtingen van het merendeel van de doelgroep. Toch blijkt het huidige traject niet altijd aantrekkelijk genoeg om bepaalde rechthebbende inburgeraars over de streep te trekken. In 2012 werden daarom enkele nieuwe initiatieven ontwikkeld. Op die manier willen we nog meer inburgeraars warm maken met een aanbod dat aansluit bij hun behoeften. Open School en Inburgering Antwerpen zetten bijvoorbeeld een geïntegreerd traject op voor analfabeten. Samen met VDAB werd een aangepast traject voor werkzoekende oudkomers uitgewerkt. Inburgering verzorgt permanenties in Werkwinkels om werkzoekenden over dat aanbod te informeren.
Aantal cursisten en groepen maatschappelijke oriëntatie per taal
Arabisch Engels Pools Nederlands Frans Turks Hindi/urdu Russisch Spaans Farsi Roemeens Tamazight Portugees Pashtu Servo-Kroatisch Albanees Individuele MO Chinees Tibetaans Nepali Tamil Koerdisch Bengaals Somali Bulgaars Koreaans Mongools Twi Macedonisch Amhaars Kiswahili Punjabi Armeens Infosessie Nederlanders Totaal
Cursisten 2011 1197 969 504 651 402 378 168 281 171 99 61 84 65 28 184 146 67 66 58 51 57 85 11 14 13 15 10 9 20 116 3 6060
Cursisten 2012 1146 1001 440 412 403 339 232 209 197 142 104 95 91 87 84 83 62 59 59 58 56 50 41 40 28 21 14 14 9 8 6 5 4 3 5602
Groepen 2012 74 71 29 28 28 21 15 14 13 10 7 8 6 6 8 7 4 4 4 4 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 381
21
Opvolgen van leervorderingen Het succes van inburgering toont aan dat het bestaande aanbod aansluit bij de verwachtingen van het merendeel van de doelgroep. Toch blijkt het huidige traject niet altijd aantrekkelijk genoeg om bepaalde rechthebbende inburgeraars over de streep te trekken.
nood aan extra informatie over de samenleving en maatschappelijke oriëntatie. De focus in de lessen bij Educar ligt voornamelijk op werken aan attitudes, zelfredzaamheid en het belang van participatie en een sterk netwerk. In 2012 werden 7 lessenreeksen georganiseerd.
Inburgering Antwerpen bereidt zich op die manier voor op de eindevaluatie MO die Vlaanderen momenteel uitwerkt. Die evaluatie moet ervoor zorgen dat inburgeraars niet alleen een engagement aangaan, maar op het einde van de cursus MO ook hun vorderingen kunnen aantonen. Een medewerker van Inburgering Antwerpen werkt deeltijds mee aan dit project. Zo kan de ervaring van het onthaalbureau maximaal ingebracht worden.
Voor het OCMW organiseerden we een module over rechten en plichten voor OCMW-klanten, aanvullend op het inburgeringstraject. In deze modules wordt met cursisten ingegaan op de afspraken en verwachtingen die specifiek met het OCMW te maken hebben. De lessen worden begeleid door MO-leerkrachten en een medewerker van het OCMW. In 2012 werden 22 modules georganiseerd.
Stadsklap Waar mogelijk, wordt tijdens de lessen MO een ‘Stadsklap’ georganiseerd. Daar komen inburgeraars en Vlamingen in groep samen. Ze stellen elkaar vragen over gewoonten, tradities, cultuur, waarden, sociale etiquette of familierelaties. Met een goede begeleiding gaat dat gesprek verder dan de clichés. Het resultaat is een interessante kijk op elkaars leven. Het is bovendien een goede aanleiding om normen en waarden bespreekbaar te maken. Stadsklap is voor sommige inburgeraars het eerste persoonlijke contact met Vlamingen. Afgelopen jaar werden 214 Stadsklappen ingericht. 1756 Antwerpenaars en 2737 inburgeraars namen eraan deel. Om individuele Antwerpenaars te werven, werkt het onthaalbureau al jaren samen met Vormingplus Antwerpen. Ook hogescholen, de dienstencentra van het OCMW en diverse socioculturele organisaties nemen regelmatig in groep deel aan een Stadsklap.
Inburgering op vraag van partners De gehanteerde methodieken uit de lessen MO zijn niet alleen bruikbaar voor inburgeraars. Inburgering Antwerpen heeft haar aanbod de afgelopen jaren uitgebreid met gerichte initiatieven. Die kwamen er op vraag van partnerorganisaties en/of om tegemoet te komen aan specifieke noden en doelgroepen. Voor cursisten van werkervaringsproject Educar ontwikkelde het onthaalbureau een pakket van 5 lessen MO. Een deel van haar cliënten heeft naast beroepsopleiding en taallessen ook
22
Tijdens de zomer werd een cursus van 30 uur maatschappelijke oriëntatie georganiseerd voor een groep Afghaanse niet-begeleide minderjarigen tussen 16 en 18 jaar. Op basis van de vragen en behoeften van de jongeren werd een actief programma op maat georganiseerd. Het aanbod is een samenwerking met het OCMW-project voor niet-begeleide minderjarigen en zal in de zomer van 2013 verder worden uitgebouwd.
Vrijstellingstoets MO De afgelopen jaren werd duidelijk dat sommige inburgeraars door hun eerder verworven competenties, een langer verblijf of hun netwerk al over de nodige competenties beschikten. Inburgeraars krijgen daarom de kans éénmalig een vrijstellingstoets af te leggen in één van de drie landstalen of in het Engels. Als externen twijfelen of iemand gebaat is bij inburgering, geeft de vrijstellingstoets de mogelijkheid om dat te laten screenen. De toets werd in 2012 herwerkt waardoor er vooral getest wordt of kandidaten voldoende zelfredzaam zijn om zelfstandig de nodige informatie te vinden om een probleem op te lossen. De toets legt meer de nadruk op reeds ontwikkelde vaardigheden. Er komen minder kennisvragen aan bod. Kandidaten mogen internet gebruiken bij het maken van de test. Wie slaagt voor de toets, wordt vrijgesteld van de cursus MO en doet ook afstand van het recht om die cursus te volgen. In 2012 werd bij 316 inburgeraars van Inburgering Antwerpen de toets afgenomen, 103 kregen een vrijstelling MO op basis van een goed resultaat. Bij Atlas kunnen ook inburgeraars van de provincie Antwerpen terecht voor een toets.
23
Nederlands leren “Je leert Nederlands niet alleen in de klas” (Mahmod, Irak)
Nederlands leren is vaak de eerste vraag van inburgeraars. Terecht: kennis van de taal is cruciaal in elk inburgeringstraject. Daarom krijgen inburgeraars na hun eerste gesprek meteen een doorverwijzing naar het Huis van het Nederlands. Hier worden ze gescreend en ingeschreven in het meest gepaste aanbod.
Inburgering is Nederlands leren Inburgeraars starten liefst zo snel mogelijk met Nederlands als tweede taal (NT2). Een deel van hen is al gestart vóór ze een inburgeringstraject beginnen en bijna één op vier inburgeraars heeft al een basiskennis Nederlands op het moment dat ze instappen in een inburgeringstraject. Zij zijn vrijgesteld voor NT2 binnen inburgering, maar worden gestimuleerd en begeleid om in een vervolgaanbod te stappen. Die snelle start blijkt in de praktijk geen probleem voor inburgeraars met een profiel voor een CVO of de universiteit. De afgelopen jaren werd door Vlaanderen en de stad Antwerpen geïnvesteerd in extra aanbod. Voor de hoogstgeschoolden die verder willen studeren, heeft de stad Antwerpen een extra inspanning gedaan door deels tussen te komen in de inschrijvingskosten. Voor de laagstgeschoolde inburgeraars is het aanbod beperkter. Door de investeringen van Vlaanderen en de stad, is de wachttijd kleiner geworden. Voor wie niet meteen
24
kan starten, blijven de problemen echter groot. Het traject wordt vertraagd, net voor die doelgroep die veel meer uren NT2 moet volgen om een basisniveau te behalen.
Meer Nederlands, meer oefenkansen In 2012 hadden of behaalden 3777 inburgeraars een basisniveau Nederlands. De ervaring leert dat een basis echter niet voldoende is voor elke vorm van werk of participatie. Het onthaalbureau motiveert inburgeraars daarom om Nederlands te blijven studeren. We willen inburgeraars tijdens het inburgeringsprogramma ook extra oefenkansen Nederlands aanbieden. Medewerkers verwijzen daarom actief door naar conversatiegroepen, inburgeringscoaches, allerlei verenigingen en vrijwilligerswerk.
25
Maatschappelijke participatie “ Je beseft eigenlijk dat je veel mogelijkheden en keuzes hebt”. (Akana, Kameroen)
Inburgeraars kunnen participeren aan de samenleving op alle mogelijke domeinen. Tijdens en na hun inburgeringstraject stromen ze door naar werk, een opleiding, vervolglessen Nederlands, vrijwilligerswerk en een breed scala aan organisaties, sportclubs en allerlei vrijetijdsinitiatieven.
Doorstroom naar werk Voor veel inburgeraars ligt de focus in de eerste plaats op het vinden van werk. Eén op vier inburgeraars combineert zijn traject al met een job, wat niet altijd evident is. Om die combinatie te stimuleren en eenvoudiger te maken, heeft Inburgering Antwerpen daarom een uitgebreid avond- en weekendaanbod. Tijdens het inburgeringstraject komen veel zaken aan bod die rechtstreeks of onrechtstreeks met werk te maken hebben. Inburgeraars brengen samen met leerkrachten, trajectbegeleiders en VDAB ook hun eigen competenties in kaart. In de lessen MO wordt informatie gegeven en gepraat over alles wat van ver of dichtbij met werk te maken heeft. Dat kan gaan over de mogelijkheden op de arbeidsmarkt, de voor- en nadelen van een zelfstandigenstatuut of de waarden en normen op de werkvloer. Samenwerking met VDAB Inburgeraars krijgen tijdens hun traject heel wat informatie over werk en worden bevraagd over hun wensen en mogelijkheden. De inburgeraar wordt met al die informatie, ontwikkelde vaardigheden en eventuele diplomagelijkschakeling doorverwezen naar VDAB. Daar krijgen ze een screeningsgesprek en een aanbod loopbaanoriëntatie (LO). De cursus start zodra inburgeraars hun basisniveau Nederlands hebben behaald. In 2012 volgden 992 inburgeraars dat aanbod. 924 inburgeraars werden na het gesprek vrijgesteld omdat ze inmiddels werk hadden gevonden of klaar waren voor de arbeidsmarkt.
26
Behalve de reguliere loopbaanoriëntatie, is er ook een uitgewerkt aanbod voor analfabeten. Zij kunnen sneller doorstromen naar VDAB waar ze een aangepaste begeleiding krijgen. Er is ook een gemeenschappelijke screening van de analfabete klant door de trajectbegeleider van het onthaalbureau en de VDAB-consulent. Gelijkschakeling van diploma’s Eerder verworven competenties zijn de startbasis voor een succesvolle loopbaan. Een hoger diploma dat in België erkend is, geeft de inburgeraars meer kans om verder te studeren of om een gepaste baan te vinden. Omdat de procedure voor het gelijkschakelen van een diploma complex kan zijn, ondersteunt het onthaalbureau waar nodig. In 2012 informeerde, adviseerde en ondersteunde het onthaalbureau bij 897 individuele dossiers over diplomagelijkschakeling. Ook cliënten van VDAB kunnen bij inburgering terecht voor diplomagelijkschakeling. VDAB verwees vorig jaar 186 cliënten naar het onthaalbureau voor begeleiding.
Doorstroom naar verdere studies Sommige inburgeraars willen graag verder studeren tijdens of na hun inburgeringstraject. Daarom informeren trajectbegeleiders en leerkrachten inburgeraars met een educatief perspectief uitgebreid over de mogelijkheden om verder te studeren. Inburgeraars die interesse hebben om hoger onderwijs te volgen, kunnen de module Eduk@ns volgen. In 5 lessen krijgen inburgeraars alle informatie over het hoger onderwijs in Vlaanderen en Brussel en wordt dieper ingegaan op ieders mogelijkheden. 77 inburgeraars namen deel aan modules in het Nederlands, Frans en Engels. Voor verdere ondersteuning en begeleiding kunnen inburgeraars terecht bij Studiewijzer of Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Consortium Vol-Ant bood in 2012 individuele studiebegeleiding aan 129 inburgeraars. In 2012 werd ook gestart met permanenties in Atlas om de dienstver-
lening klantvriendelijker te maken en om te zorgen voor een betere overdracht van dossiers.
Doorstroom naar sociale participatie Participeren is één van de einddoelen van inburgering. Dat kan via werk of verder studeren, maar ook op andere manieren. Participatie komt tijdens het hele traject aan bod. Zowel in de lessen MO, tijdens participatiegesprekken of tijdens de permanenties van het team maatschappelijke participatie. De voordelen zijn groot. Door in contact te komen met Antwerpenaren leren de nieuwkomers onze samenleving van binnenuit kennen. Ze hebben ook de kans hun Nederlands te oefenen, hun netwerk uit te bouwen en hun referentiekader te verbreden. Inburgeren doe je dus niet alleen.
Groepsbezoeken Op het einde van de cursussen MO worden ook groepsbezoeken aan organisaties georganiseerd. Tijdens zo’n infosessie kunnen inburgeraars proeven van het aanbod van een organisatie. Ze kunnen zich inschrijven voor de activiteiten. Inburgering Antwerpen werkt hiervoor samen met onder meer Buurtsport, de Opvoedingswinkel, Digipunt, Samenlevingsopbouw, Servicepunt Vrijwilligers, de Kraamvogel, Stebo, de Antwerpse bibliotheken en de jeugddienst. Infosessies over werk en zelfstandig ondernemen zijn erg populair. Zo konden inburgeraars in groep naar een zorgbeurs van de provincie Antwerpen, waar ze informatie kregen over mogelijkheden van tewerkstelling in de zorgsector. In totaal werd 984 keer deelgenomen aan zo een groepsbezoek. Dit is een stijging van 67% tegenover 2011.
Individuele toeleiding Inburgeraars willen participeren door bijvoorbeeld te sporten, een cursus te volgen of lid te worden van een vereniging. Vaak spreken ze nog niet voldoende Nederlands of aarzelen ze om de stap te zetten. Daarom kunnen ze met hun vragen terecht bij hun trajectbegeleider of een medewerker maatschappelijke participatie. Met een uitgebreid netwerk van partners stemt het onthaalbureau vraag en aanbod op elkaar af. Het afgelopen jaar investeerde Inburgering Antwerpen in de manier waarop participatie wordt besproken tijdens de lessen MO en door de trajectbegeleider. Met bijna alle inburgeraars voerden we een expliciet gesprek over participatie. Meer dan 1800 keer verwezen we inburgeraars door naar een vereniging of organisatie. In 2012 werkte een medewerker van Buurtsport voltijds voor inburgering. Tijdens permanenties in Atlas, kunnen inburgeraars kennismaken met het Antwerps sportaanbod en worden ze meteen doorverwezen. Door deze laagdrempelige manier van werken, werden 450 inburgeraars verder geholpen.
27
Activiteiten op maat Inburgering werkt samen met een breed scala aan organisaties. Zo helpt een groep inburgeraars regelmatig met rolstoelduwen van bezoekers van dienstencentra. De inburgeraars leveren een positieve bijdrage aan ouderen en kunnen tegelijkertijd Nederlands oefenen en hun netwerk uitbreiden. Bij Femma Antwerpen gingen heel wat inburgeraars aan de slag in de kookgroepen. Samen met Opsinjoren contacteerden we inburgeraars om hen te informeren over de burendag in hun straat. In 2012 organiseerden we voor de eerste keer “Inburgering Loopt”. Inburgeraars en medewerkers volgden samen een aantal loopsessies. Zowel gevorderden als absolute beginners namen deel onder de professionele begeleiding van een Buurtsport-instructeur. Hoogtepunt was de deelname aan de Ten Miles in april. Om inburgeraars zoveel mogelijk te laten kennismaken met Antwerpen en cultuur, zijn er aanvullende, vrijblijvende activiteiten voor inburgeraars. Zo kunnen inburgeraars laagdrempelig kennismaken met de Filharmonie. Via Remix XXL, namen en aantal cursisten deel aan een productie van de Filharmonie.
28
Vrijwilligerswerk Servicepunt Vrijwilligers leidt inburgeraars en andere Antwerpenaars toe naar vrijwilligerswerk. Het servicepunt en Inburgering Antwerpen werken intensief samen. Zo kunnen inburgeraars zich inzetten voor de maatschappij en tegelijkertijd ervaring opdoen, hun Nederlands oefenen en Antwerpenaars ontmoeten. Afgelopen jaar konden vrijwilligers bijvoorbeeld terecht bij Samenlevingsopbouw, speelpleinwerkingen, IVCA, rust- en verzorgingstehuizen, sociale adviseurs, Jespo en evenemententeam Atlas. Daarnaast kan Inburgering Antwerpen ook zelf rekenen op enthousiaste vrijwilligers, waaronder verschillende exinburgeraars, die zich inzetten voor de inburgeraars. Ze geven rondleidingen in de stad, begeleiden infosessies of organiseren culturele en educatieve uitstappen.
29
Het leven zoals het wordt … De mens achter de inburgeraar
Over inburgeraars doen allerlei mythes en veronderstellingen de ronde. Dat ze na hun traject moeilijk vast werk vinden, bijvoorbeeld. Of dat ze niet zo heel lang Nederlands blijven studeren. Om uit te zoeken wat er gebeurt met inburgeraars na hun traject, organiseerde Inburgering Antwerpen een unieke bevraging.
Inburgeraars, drie jaar later Een selectie van 70 inburgeraars die hun attest behaalden in 2009, werd eind 2012 geïnterviewd. Het was een diverse groep die voldoende representatief is wat betreft scholingsgraad, perspectief, geslacht en herkomstland. Inburgering Antwerpen vroeg hen waar zij nu stonden op vlak van Nederlands, werk, participeren, kinderen en of het inburgeringstraject een meerwaarde was
De opvallendste resultaten: • • •
• • • • • • •
30
69 % van deze mensen volgde na 2009 nog verder NT2-lessen. Het behaalde niveau NT2 is bij de helft 2.2 of hoger. Buiten de klas oefenen inburgeraars hun Nederlands vooral via werk, TV kijken en conversatie met vrienden. 53% van de ondervraagden is aan het werk, 31% zoekt een job. De top 3 van jobs is: poets, horeca en arbeider. Van de werkenden heeft 73% vast werk. 45 van de 70 ondervraagden hebben kinderen, waarbij 35 één of twee. Weinig grote gezinnen dus. 56 % vindt het contact met de buren goed. 55% is nog op zoek naar een vrijetijdsactiviteiten, met sport als topper. Drie jaar later kijkt 87% positief terug naar het gevolgde inburgeringstraject.
Heeft u nog NT2 gevolgd na inburgering?
Welk niveau NT2 heeft u inmiddels behaald? 1%
31%
6%
69%
3%
5%
12%
17%
28%
22% < 1.1 1.1 1.2
Ja
2.1
Nee
2.2 2.3 2.4 3.1 4.1 <
Hoe heeft u uw Nederlands verbeterd?
Heeft u contact met uw Belgische buren? 19%
13%
24%
44%
40 35 30
Heel goed
25
Goed
20
Matig
15
Geen of beperkt
10 5 0
werk
conversatiegroep
TV
vereniging
vrienden
straat/winkel
cursus, opleiding
vrijwilligerswerk
buren
zelfstudie
familie
kranten, boeken
31
Werkt u? 17%
1%
Welke job doet u nu? 29% 39%
10%
Educatief perspectief Vast werk
12 10 8
Occasioneel en tijdelijk werk
6
Zoekt werk
4
Sociaal perspectief
2 0
poets
zorg
horeca
ambulante handel
arbeider, taxichauffeur
zelfstandigen
winkelbediende, stock
Vond u inburgering een meerwaarde? 44%
9% 39% 4% 4%
Lof Goed Matig Neutraal, onbekend Negatief, niet nodig
32
33
Organisatie van het onthaalbureau Stad Antwerpen
Samen leven
Onthaalbureau Inburgering Antwerpen
Algemene Coördinatie Intern beleid en personeel
Algemeen secretariaat
Minderjarigenwerking
Trajectbegeleiding
Trajectbegeleiders Toeleiding
Maatschappelijke oriëntatie Leerkrachten Eduk@ans ■ MP in MO ■ Stadsklap ■ Planning MO
Ondersteuningsteam Trajectbegeleiding Taal en werk Administratie ■ Registratie
■
■
■
■
■
■
Participatie en communicatie Maatschappelijke participatie ■ Netwerking ■ Vrijwilligers ■ Communicatie ■
U vindt Onthaalbureau Inburgering Antwerpen in: Atlas Carnotstraat 110 2060 Antwerpen Tel. 03 338 70 00 Fax 03 338 71 71
Zuidrand Sint-Bernardsesteenweg 313 2660 Hoboken Tel. 03 292 61 50 Fax 03 292 61 51
Elke werkdag van 9 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur Op dinsdag in Atlas (september – juni) ook van 17 tot 19.30 uur
Campus Prins Leopoldstraat
Wilt u graag meer informatie?
Cursussen maatschappelijke oriëntatie Prins Leopoldstraat 51 2140 Borgerhout
[email protected] www.inburgeringantwerpen.be www.inburgering.be
34
Nota’s
35
36
Colofon Samenstelling: Onthaalbureau Inburgering Antwerpen Teksten en redactie: Hassan Boujedaïn, Tom Iterbeke, Liesbeth Dierickx, Michèle de Baere, Karine Puttemans, Abdelhak Ouguerd, Hugo De Vos, Hassane Abouhassane, Eveline Philippaerts en Karlien Van Orshoven. Foto’s: Isabelle Persyn, Lies Willaert ,Nele Van Canneyt, Matthias Van Rooy Wettelijk Depotnummer: D/2013/0306/66 V.U.: Tom Meeuws, Grote markt 1, 2000 Antwerpen. Vormgeving: Snyvo
