Het leed dat promoveren heet

10 december 2015 39ste Jaargang • nr. 14

‘Er moet wel bloed worden gedronken’ Pagina 3

Koning Willem II liet paard Wexy opzetten en speelde in de gang veldslagen na

Opinie: geen bricks maar bytes! Naar college gaan is niet meer van deze tijd

Activist, dichter en ‘White Panther’ John Sinclair: ‘Ik was net een maffiabaas’

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 11

Het leed dat promoveren heet De zeven PhD-plagen Van de Leidse promovendi haalt minder dan 10 procent de eindstreep binnen vier jaar. Na zes jaar heeft nog geen 60 procent de promotie afgerond. Mare maakte een rondgang en noteerde de worstelingen. ‘Wie klaagt, wordt genadeloos afgemaakt.’ PhD-studenten zijn een soort jukebox. Je gooit er koffie of een biertje in, en de klachten over het zware promovendi-bestaan rollen er als vanzelf uit. Totdat notitieblok en pen op tafel verschijnen. Dan willen ze anoniem. ‘Klagen is een teken van zwakte, en bij het tonen van enig teken van zwakte word je in de academia genadeloos afgemaakt’, verklaart een van hen. Mare maakte een rondgang langs een twintigtal Leidse promovendi en vatte hun klachten samen in zeven plagen. Zoals gezegd: de meesten wilden alleen anoniem praten. Vaak viel de uitdrukking ‘bloed, zweet en tranen’. Toen de geïnterviewden het stuk voor publicatie mochten inzien, reageerden ze allemaal hetzelfde. ‘Het is niet allemaal ellende’, verwoordde een van hen het. ‘Er blijft genoeg over dat het doen van een promotie waard maakt.’ Maar tegelijkertijd zei bijna iedereen zich ‘in elkaars verhalen te herkennen’.

DOOR PETRA MEIJER

1. De twijfels

les wel begrijpen, begin je je dom te voelen.’ De bèta-promovendus die dit vertelde, leed aan het zogeheten impostersydroom. Wie daar last van heeft, denkt dat hij een bedrieger is die zijn succes eigenlijk niet verdient. ‘Vier jaar lang kijk je door je microscoop, terwijl er eigenlijk niet zo gek veel gebeurt. Zo ontstaan existentiele angsten: “Wat ben ik eigenlijk aan het doen?” Bij mij sloeg dat door. Ik vond dat ik een tandje bij moest zetten. Ik werkte bijna tachtig uur per week, bij sociale verplichtingen nam ik mijn laptop mee. Niet omdat mijn begeleiders dat vroegen: ik deed het zelf.’ ‘Het imposter-syndroom komt onder promovendi veel voor, omdat je nauwelijks bevestiging krijgt. Tijdens je master heb je tussentijdse papers en tentamens’, zegt een letterenpromovenda, die er ook mee kampte. ‘Bij een promotie is het lastiger om in te schatten of je goed bezig bent. Je wordt omringd door slimme mensen die keihard werken. Die mooie positie heb je binnen, maar je denkt dat je die niet waard bent. Vroeg of laat ontdekken ze dat ik niet zo briljant ben en hier niet thuishoor.’

© Jorge Cham 2015, PDHcomics.com

onderzoek van Promovendi Netwerk Nederland (PNN) en het Rathenau Instituut blijkt dat tien procent van de promovendi hun begeleider een vijf of lager geeft. De twintig promovendi die Mare sprak, klagen over begeleiders die nooit tijd hebben, hun aandacht over twintig projecten moeten verdelen, of gewoonweg minder interesse hebben in hun onderwerp dan in dat van anderen. ‘Elke twee weken heeft mijn begeleider een half uur tijd voor me gereserveerd. Ik bereid die meetings goed voor, maar hij komt regelmatig niet opdagen. Dan zit je daar voor Jan Lul’, zegt een bèta-promovendus. Een ander heeft een begeleider die geen expert is op het gebied van zijn promotieonderzoek. ‘Op zich geen probleem, maar hij probeert te voorkomen dat ik contact zoek met mensen die er wél meer van weten. Hij is bang dat ze mijn idee jatten, maar ik heb hun feedback nodig.’ ‘Promovendi hebben een afhankelijksheidsrelatie met hun promotor of dagelijks begeleider’, zegt Eduard Schmidt, promovendus aan de Campus Den Haag en PNN-bestuurslid. ‘Zij gaan niet alleen over hun promotie, maar wellicht ook over hun toekomstige aanstelling. Dat maakt het lastig om problemen aan te kaarten.’ ‘Meestal is er sprake van verkeerde verwachtingen, te weinig contact of frictie tussen begeleiders’, vult voorzitter Charlotte de Roon aan, ook promovenda aan de Campus Den Haag. ‘Op mijn afdeling was een uitloop

Buurt: ‘Wat gebeurt er als we weigeren?’

Instemmingsrecht ook bij faculteiten?

‘Sharia courts take advantage of fear’

Wát gebeurt er met bewoners die niet willen verhuizen voor een nieuwe Humanities Campus? Daarop geven universiteit en gemeente nog geen antwoord.

Universiteitsraadsleden hebben sinds dit jaar instemmingsrecht op hoofdlijnen van de universitaire begroting. Bij de faculteitsraden verschilt dat enorm.

Sharia counsils are mainly concerned with keeping women subordinated, says legal expert. “My jaw literally dropped sometimes.”

‘Er zijn zoveel dingen om over te klagen. Maar dat doen we natuurlijk niet. We gaan naar praatjes en presentaties over geweldige ontdekkingen en succesverhalen. Fouten maken hoort bij het proces, maar dat wordt door niemand openlijk erkend. Je vertelt er misschien over aan je vrienden, maar niet tegen je collega’s. Zo haal je het ook niet in je hoofd om te zeggen dat je iets niet snapt. En omdat iedereen om je heen bluft en ze doen alsof ze al-

2. De begeleiding

Toch herkansing bij voldoende mogelijk Faculteiten mogen studenten niet verplichten om deel te nemen aan de eerste tentamenmogelijkheid. En voldoendes herkansen wordt mogelijk.

Pagina 4

Terwijl kinderen wegdromen bij de animatiefilm How to train your dragon, bedacht een Leidse graduate school een gepaste variant voor promovendi: een cursus getiteld How to manage your professor. Uit

Pagina 5

De Amerikaanse tekenaar Jorge Cham troost promovendi wereldwijd met zijn strip PhD-comics.

Pagina 5

Pagina 10

van een tot twee jaar de regel’, zegt een oud-promovendus. ‘De professor had er geen belang bij om mensen op tijd te laten promoveren. Na het mailen van een tekst duurde het drie maanden voor je reactie kreeg. Het schrijven van artikelen en proefschrift schoof zo grotendeels tot buiten de eigenlijke werktijd op.’ Twee jaar vertraging lijkt extreem, maar is zeker geen uitzondering, blijkt uit cijfers van de VSNU. Na twee jaar uitloop heeft nog geen zestig procent van de Leidse PhD’s hun promotie afgerond.

3. Zwepen en zwemmers

‘Promotietrajecten kennen twee uitersten’, zegt De Roon. ‘Je hebt projecten die van te voren al bijna compleet uitgestippeld zijn, en projecten waarbij de promovendi alles zelf moeten uitvinden: de zwemmers. Wie zich in het midden bevindt, komt makkelijker door de promotie heen.’ ‘Het ene uiterste zijn de bazige bazen, die hun ideeën over het onderzoek opleggen. Het andere uiterste is totale vrijheid’, legt een promovendus uit. In de termen van De Roon is hij een typische zwemmer. ‘Er ontbrak een duidelijke definitie van de onderzoeksvragen. Omdat het een nieuw onderwerp was, moest ik me lang inlezen, en kwam na een jaar tot de ontdekking dat over alles waarover ik enthousiast was, al was gepubliceerd. Je moet iets nieuws toevoegen, maar ook niet op de tenen van iemand anders uit je onderzoeksgroep gaan staan. Ik ben zo’n drie jaar bezig geweest om uit te komen bij het experiment dat ik daadwerkelijk wil doen.’ ‘Mijn onderzoek zit aan de andere kant van het spectrum’, zegt een andere bèta-promovendus. ‘De prof bepaalt wat er gebeurt, ook als ik meer gevoel heb voor de data. Het is echt niet allemaal quick and dirty, maar soms ben ik ervan overtuigd dat het netter kan.’ > Verder lezen op pagina 6

Bandirah Pagina 12

2  Mare · 10 december 2015 Geen commentaar

De promovendiverslinders Als je ze niet kent, zou je zo kunnen denken dat de klagende promovendi (z.o.z.) een stel verwende huilebalkjes zijn. Niet in staat om werkproblemen op te lossen, uit het veld geslagen door onzekerheid, de meest belachelijke onzin pikken van je baas. Hatelijkheidje erbij over de Pokémon-generatie die niet goed is in evolven, en de tekenaar kan aan de slag. Maar inmiddels is een groot deel van mijn vriendenkring gepromoveerd, en een ongeveer even groot deel is nog bezig. Dan zie je een complete lading getalenteerde en tot in de tenen gemotiveerde jonge wetenschappers de mooiste jaren van hun leven besteden aan… …nou ja, niet aan onzin, per se. Echt relevante wetenschappelijke mijlpalen zijn er in mijn vriendenkring maar weinig geslagen, maar dat heeft een hoop te maken met de aard van wetenschap. En dan nog wisten ze vervolgens met de opgedane vaardigheden toch weer elders aan de bak te komen. Dat zal de huidige promovendi om mij heen – vrijwel zonder uitzondering overwerkt en vervuld van spijt dat ze ooit aan dat proefschrift zijn begonnen – gerust moeten stellen. Eind goed, al goed? Nou, nee. Mijn vrienden worden één voor één opgegeten door een reusachtig systeem dat hen beschouwt als een te verwerken grondstof. De professor schrijft een voorstel en krijgt geld voor een handje aio’s. Die verzamelen data, die de prof gebruikt om een nieuw voorstel te schrijven en nog meer aio’s binnen te harken. Uiteindelijk heeft slechts een fractie van die aio’s het genie, de mazzel of de beurzenbedel-skills om in de wetenschap te blijven. En de rest? Die is niet belangrijk. Je kan niet verder omdat iemand naar je stukje tekst moet kijken? Rot voor je, ga maar lekker zes maanden wachten. Arbeidsperiode verstreken? Shit zeg, ga maar een uitkering aanvragen en op kosten van het UWV verder onderzoek doen. Die voorbereidende stap waarvan de professor dacht dat het twee maanden werk was, duurt drieënhalf jaar? Dat is natuurlijk op geen enkele manier het probleem van de professor. Ze haalden niet allemaal de eindstreep, en Door Bart Braun

degenen die het wel deden, hadden de afvallers van dichtbij gezien. Eentje had alle vier de voorgangers zien stranden: opgebrand, kapotgekauwd en uitgespuugd door een vakgroep die niet om ze maalde. Want de grootste promotiesores die je kan hebben, is je begeleider. Iemand die ongetwijfeld een excellente wetenschapper is, vaardig de subsidieputten aanboort, netwerkt, publiceert, enzovoort – maar faalt in het begeleiden. Zo iemand is erger dan gewoon een slechte baas, want zolang dat proefschrift niet af is, heeft de uitbuitprof promovendi keihard bij de ballen (m/v). Zulke begeleiders zijn er ook in Leiden. Hun namen horen wij alleen vertrouwelijk, van angstige promovendi die vrezen dat hun proefschrift nóg meer vertraging oploopt bij slechte publiciteit. De decanen en wetenschappelijk directeuren weten óók wie het zijn, maar doen bar weinig. De promovendiverslinders halen namelijk vaak veel geld binnen. Het nieuwste promotiereglement van deze universiteit probeert dat te voorkomen door PhD’s voortaan twee begeleiders te geven. Soms zal dat helpen, vaak zal het betekenen dat ze van het kastje naar de muur worden gestuurd: ‘Je andere begeleider heeft vast wél tijd.’ Hier is een ander voorstel: een hoogleraar die drie promovendi op rij heeft opgebrand, krijgt geen nieuwe meer. Kan je dan je subsidievoorstel niet waarmaken? Geef het geld maar terug. Moet je eens zien hoe snel die groepen orde op zaken kunnen stellen.

Colofon Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden

Postbus 9500 2300 RA Leiden

Column

Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail [email protected] De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost [email protected] Redactie

Vincent Bongers [email protected] Bart Braun [email protected] Petra Meijer [email protected] Marleen van Wesel [email protected] Monica Preller (stagiaire) [email protected]

Laudatiesmid

Medewerkers

Laura Kervezee • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • Birgül Açiksöz • Joline Cramer • drs. Bart Funnekotter • drs. Malou van Hintum • mr. Folkert Jensma • Merian Kuipers • Josephine Say • Prof. dr. Nico Schrijver • Marieke Vinkenoog • Dr. Hans Vollaard • Christian van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op IBAN NL68RABO0103257950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200092091) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar [email protected]. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690

In de praktijk van Wout de Wit de laudatiesmid is altijd wat te doen. ‘Iedere werkdag (uitgezonderd schoolvakanties) krijg ik een mail’, zegt De Wit in zijn luxe studio met uitzicht over de Lange Mare, ‘van een wanhopige hoogleraar die dezelfde dag een laudatio moet houden en die geen idee heeft wat hij nu weer tegen deze kandidaat moet zeggen. Wij produceren dan binnen een half uurtje een aantrekkelijke lofrede.’ Wat is er voor nodig? ‘Ik zeg altijd: stuur me om te beginnen wat oude mailtjes op van de kandidaat. Het maakt niet uit waar ze over gaan, maar mensen beginnen al te gniffelen als ze horen hoe jong en afhankelijk de kandidaat ooit was.’ En als ze die mails niet meer kunnen vinden, zijn er altijd standaardpassages. De Wit leest voor: ‘Gisteren grasduinde ik door mijn e-mails en stuitte op een e-mailconversatie tussen ons uit het begin van onze samenwerking. En daar spraken we al het vermoeden uit dat u vandaag hebt bevestigd.’ Het is niet nodig om op de inhoud van het proefschrift in te gaan: ‘Laten we eerlijk zijn, zo’n laudatie is er toch vooral voor de familie. En die hebben net 45 minuten vol onbegrijpelijk geredekavel over onderzoek achter de rug. Die zitten niet te wachten op nog meer wetenschap.’ Ook last De Wit na de inleiding over de e-mails graag een passage in waarin geklaagd wordt over de enorme tegenslagen die er onveranderlijk zijn geweest: NWO wilde geen geld geven, binnen de universiteit gaan de fondsen naar de verkeerde hoogleraren, het type wetenschap in de dissertatie is te weinig modieus om echt te kunnen aanslaan. ‘Dit alles kan natuurlijk gegoten worden in de vorm van lof voor de kandidaat én promotor, die nooit

voor de makkelijke weg hebben gekozen.’ Daarna kan de laudatie ingaan op wat voor prachtige tijdschriftpublicaties de promovendus en de begeleiding over het onderzoek hebben gepleegd. ‘Het is belangrijk dat in een laudatie de doorslaggevende rol van de promotor terloops steeds ter sprake komt’, zegt De Wit. ‘Hij – of zij, maar laten we eerlijk zijn! – is immers de opdrachtgever.’ Als er een tweede promotor is, of een copromotor, moet die wel terloops worden genoemd – ‘de meeste contacten had je natuurlijk met collega X’ –, maar daarna hoeft verder niet op diens bijdrage te worden ingegaan. Hierna mag er een passage komen vol lof voor de vele buitenacademische activiteiten van de kandidaat. Dat ze zo behulpzaam is geweest bij de organisatie van belangrijke internationale congressen. Dat hij zo’n animerende rol speelde tijdens de gezamenlijke lunches van de promovendi van de afdeling. ‘Iedere promovendus doet zulke dingen, en als hij ze niet heeft gedaan, vindt niemand het erg dat ze worden genoemd.’ Het slot van een oratie is vaak wat delicaat. ‘Daarin worden de naaste familieleden betrokken, die de kandidaat in al die moeilijke tijden hebben bijgestaan, hoe zeer hij of zij door de promotor ook gedwongen was tot diep in de nacht door te werken.’ Het probleem is vaak dat de promotor zelf ook geen idee heeft wie die naaste familieleden zijn. Is er een partner? Zijn er zelfs kinderen? Leven de ouders nog? ‘We kunnen eventueel aanvullend detectivewerk doen’, zegt De Wit, ‘maar daar zijn natuurlijk wel extra kosten mee gemoeid.’ Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie

10 december 2015 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Er staat een paard in de gang

Verslaving

De geschiedenis van strijdros Wexy Het opgezette paard van koning Willem II brengt je dichter bij de negentiende eeuw dan welk schil­ derij dan ook, betoogt Jo Tollebeek. Vrijdag geeft de Belgische historicus de Huizingalezing. ‘Geschiedenis is ook genot.’ Door Vincent Bongers Wexy, het geliefde strijdros van koning Willem II staat nu in het Rijksmuseum, maar ontsnapte ternauwernood aan de vergetelheid. ‘In 1815 raakte Willem, toen nog prins van Oranje, gewond aan de schouder tijdens de Slag bij Waterloo. Ook Wexy werd door een kogel getroffen, en wel in het linker achterbeen. De hengst kreeg rust bij een stoeterij in de buurt van Brussel’, vertelt de Belgische historicus Jo Tollebeek die morgen de Huizingalezing houdt in Leiden. ‘In 1830 werd België onafhankelijk. Belgische nationalisten wilde Wexy in 1834 een vuilniskar laten trekken, om zo wraak te nemen op de Nederlanders. Orangisten wisten dit te voorkomen en kochten het paard.’ Wexy ontsnapte aan het vervoer van afval en werd weer met zijn koninklijke ruiter herenigd. Toen het dier overleed, werd het gevild. De huid werd op een houten geraamte gespannen en uiteindelijk werd het opzette beest opgesteld in paleis Kneuterdijk. ‘De koning was een melancholieke man en hij speelde in de gang waar het paard stond zijn heldhaftige militaire carrière na. En kinderen klommen op Wexy en deden alsof zij de koning waren.’ In zijn lezing gaat Tollebeek in op de historische sensatie die objecten bij mensen opwekken. ‘Wexy staat in het Rijksmuseum voor het schilderij “De slag bij Waterloo” van Jan Willem Pieneman waarop ook de gewonde

Willem te zien is. Dat schilderij benader ik veel meer als kunsthistoricus. Je kijkt wat er afgebeeld is en hoe het is geschilderd. Als ik naar het paard kijk, bekruipt mij een bepaald gevoel. Het is naakt, vrijwel niet opgetuigd. Je kunt het leer onder de vacht zien. Er zitten breuken en scheurtjes in. Het is iets dat leefde en daadwerkelijke aanwezig was op de velden van Waterloo. Het object heeft “verledenheid”; het geeft de beschouwer heel kort het gevoel het verleden aan te raken. Je komt dichter bij de negentiende eeuw dan bij bestudering van het schilderij. Ik kan me voorstellen dat een onbevangen persoon die sensatie nog sterker voelt. En ik vind dit gevoel naast de wetenschappelijke academische bestudering van de geschiedenis belangrijk. Geschiedenis is ook genot.’ In zijn lezing behandelt Tollebeek drie paarden. ‘Ik ga in op de geschiedenis van Kopenhagen, het paard van de hertog van Wellington, de commandant van de Engelsen.’ Maar ook Napoleons paard Marengo komt aan bod, waarvan het skelet is te zien in National Army Museum in Londen. ‘Het was de bedoeling om de grijswitte Arabier op te zetten, maar dit mislukte. De chirurg had de huid op een verkeerde plek gelegd en er is ook nog een hoef kwijtgespeeld. En van andere hoef is een snuifdoos gemaakt.’ Een object kan je een sensatie geven, maar ook misleiden. ‘Napoleon had veel meer paarden dan alleen Marengo. Het is maar de vraag hoe belangrijk het dier was. En de geschiedenis van het paard is onduidelijk.’ Tollebeek hecht veel belang aan historische objecten. ‘Voor het naspelen van slagen heb ik wat minder sympathie. Van de zomer was er zo’n reenactment van de slag bij

Voluit luidt uw leeropdracht ‘verslaving en psychiatrische comorbiditeit bij jeugdigen.’ Hoe zit het met die twee? Raken mensen met psychiatrische problemen sneller verslaafd, of word je gek van middelengebruik? ‘Het eerste meer dan het tweede. Psy­ chiatrische problemen gaan vaak vooraf aan verslavingsproblemen. Het gebruik van alcohol en drugs komt vaak pas op in de puberteit, terwijl iemand daarvoor al een druk of lastig kind kan zijn. Dat neemt niet weg dat het omgekeerde ook voorkomt. Cannabis kan bijvoorbeeld psychoses opwekken bij mensen die daar vatbaar voor zijn.’ Als de psychiatrie eerst komt, betekent dat dan dat je die ook als eerste moet behandelen? ‘Er valt juist een hoop voor te zeggen om bijvoorbeeld iemand met een depressie die veel middelen gebruikt, eerst maar eens te laten stoppen. Ook omdat die middelen de psychiatrische klachten kunnen verhullen. Blijven de sympto­ men bestaan als het gebruik gestaakt is? Dat is wel iets dat je geïntegreerd moet onderzoeken: niet de depressie aanpak­ ken in de opvang, en de verslaving bij de verslavingszorg.’

Wexy, het opgezette paard van koning Willem II, staat tegenwoordig in het Rijksmuseum. ‘Willem was een melancholieke man. Hij speelde in de gang waar het paard stond zijn heldhaftige militaire carrière na. En kinderen klommen op Wexy en deden alsof zij de koning waren.’ Waterloo. Er deden 6000 mensen mee. Een enorm spektakel natuurlijk. Maar het is een illusie die niet lang stand houdt. Zeker niet als het gaat regenen en het publiek het koud krijgt. Het is het heden verkleden als het verleden; een maskerade.’

Jo Tollebeek, De paarden van Waterloo. Over de schoonheid en de bruutheid van de geschiedenis. Huizingalezing, Pieterskerk Vrij 11 dec, 19.15u Kaarten via www.elsevier.nl/huizingalezing €12,50 (studenten €10)

Frutti di Mare

Als het tijd is om te bijten, vloeit er bloed Door Vincent Bongers Bzzzzzzz. Bzzzzzzzzzzzzz. Bzzzzzzzzzzzz. In de kelder van het Lipsius klinkt gezoem. Een man in een blauwgrijs gevangenispak kruipt over de vloer en likt aan het beton. Hij schreeuwt en kermt: ‘My master is coming, My master is coming.’ Hij richt zijn hoofd op en focust zijn maniakale blik op de vlieg. Hij grijpt het insect uit de lucht en slokt het op: ‘If it moves… Eat it!’ ‘Mijn personage is nogal getroubleerd’, zegt de Brit Charles Bird (20, Engelse li­ teratuur) die de psychische gestoorde patiënt Renfield speelt in de uitvoering

van Dracula door de Leiden English Fres­ hers. De studenten-theatergroep, die is verbonden aan de studie Engels, heeft voor de repetitie in de gang met gele tape een podium afgebakend. Af en toe manoeuvreren schoonmakers met hun kar zo voorzichtig mogelijk langs de ac­ teurs en rekwisieten. Bird: ‘Renfield zit vast in het gekken­ huis en is in oorlog met zichzelf, de me­ demens en met het bestaan. Hij staat ook nog eens telepathisch in contact met Dracula. Dat is ook niet bevorderlijk voor zijn geestelijke gezondheid. Van de

‘Als ik het niet meer weet schreeuw ik: Grrrrrrrrrrrrr!’’ Foto Taco van der Eb

Prof.dr. Vincent Hendriks, onder­ zoeker bij Brijder Verslavingszorg, hield vrijdag zijn oratie als bij­zonder hoogleraar verslaafde jongeren.

zogenaamde behandelingen in het lunatic asylum wordt hij ook niet beter. Die waren eind negentiende eeuw vreselijk.’ ‘Iedereen kent het personage Dracula’, vertelt regisseur Dennis de Gruijter (37), docent filosofie in Gouda. ‘Het is kapot verfilmd, maar de roman van Bram Sto­ ker is veel minder bekend. Het is een smerig en gruwelijk verhaal. Waarin zelfs een baby uit elkaar wordt getrokken, iets wat de meeste films negeren. We wilden een uitvoering die zo getrouw mogelijk aan het boek is, al hebben we er toch nog een paar twists ingegooid.’ ‘Er moet natuurlijk bloed worden ge­ dronken’, zegt Remco Dik (24, Engels) die naast een colafles met rode vloeistof zit. ‘Ik speel de silent butler maar regel ook de props. Het is een mengsel van ma­ ïzena, voedingskleurstof en cacao. Het is een beetje klooien om de verhoudin­ gen goed te krijgen. Het is nu wel heel vloeibaar, de vorige keer was het beter.’ Naast Dik ligt een lichtblauwe waterzak met slang. ‘Daar gaat het bloed in. Dra­ cula moet dat onder zijn kleding zien te krijgen. En als het dan tijd is om te bijten, vloeit er bloed.’ Dik pakt uit zijn rugzak nog een ha­ mer en een houten staak. ‘Bepalende rekwisieten natuurlijk. Ze zijn allebei van latex. Je wilt natuurlijk niet dat iemand op het podium een oog verliest.’ Dracula zelf is vandaag wat aan de late kant. ‘Ik kom net van mijn werk’, zegt de Griek Thanos Papanastasiou (31, afgestudeerd classicus) die de

bloeddorstige graaf speelt. Hij probeert de waterzak onder zijn cape en pak te frommelen. ‘Je moet wat overhebben voor goede visual effects.’ Dracula is niet alleen kwaadaardig, vindt hij. ‘Uiteraard is het een gevaar­ lijk bovennatuurlijk wezen, dat vrijwel niet is te doden. Maar af en toe zie je nog flitsen van zijn menselijkheid. En de liefde is hij niet vergeten. Dracula verlaat niet voor niets zijn comfortzone: een kil kasteel in Transsylvanië. Hij gaat op zoek naar een vrouw in Engeland die hem doet denken aan een geliefde van heel lang geleden.’ Liefde en verlangen zijn belangrijke thema’s. ‘Mijn personage Lucy, is een vrouw van achttien die gewoon lekker wil daten en op zoek is naar een man die haar lief wil hebben’, zegt Catrine Si­ mons (26, Engels). ‘Ze hunkert naar seks. Haar verlangens maken haar een mak­ kelijke prooi voor Dracula. Ze weet dat hij gevaarlijk is, toch geeft ze toe aan de verleiding. En daar betaalt ze een hoge prijs voor.’ Bird staat inmiddels klaar om weer het podium op te kronkelen. Hij heeft veel tekst die best lastig is. ‘Maar het zijn mooie lines met een ritme. En als ik het even niet meer weet dan schreeuw ik gewoon: GGGGrrrrrrrrrrrrrrrr!’ Leiden English Freshers, Dracula Leidse Volkshuis 17 t/m 19 dec € 12,50 (studenten € 8,50)

Uw oratie ging over ‘het belang van de vroege ontwikkelstadia voor de verslaving.’ Vertel eens? ‘Middelengebruik in de puberteit leidt zel­ den tot verslaving. Het is een periode van experimenteren en risicogedrag, en het leeuwendeel houdt daar weer mee op, of gaat over op gematigd gebruik. De mees­ te volwassenen in Nederland gebruiken alcohol met mate, bijvoorbeeld. Een deel van de adolescenten schiet echter door.’ Hoe vis je die nou op tijd eruit? ‘Dat is de heilige graal van mijn vakge­ bied. We weten wat de risicofactoren zijn: genetica speelt een rol, en psychologi­ sche eigenschappen. De omgeving ook: de beschikbaarheid van middelen, soci­ aal achtergesteld zijn, foute vrienden. We zien bijna altijd een stapeling van zulke factoren, en een wisselwerking tussen persoonlijke en omgevingsfactoren. Maar dat betekent niet dat je ook kan zeggen: “Jij hebt een enorm hoog risico om ver­ slaafd te worden.”’ En bij studenten? ‘De meest risicovolle periode, de ado­ lescentie, hebben ze al doorlopen, ken­ nelijk met succes. Maar sommigen doen dat ondanks een kwetsbaarheid – een genetische vatbaarheid voor verslaving, bijvoorbeeld. Er zijn allerlei online testjes waarop studenten kunnen zien hoe hun gebruik zich verhoudt tot dat van de rest van de bevolking. En je kan jezelf in de spiegel kijken, natuurlijk: als je elke dag laveloos bent, moet je jezelf toch zien te herpakken.’ Wat als je je zorgen maakt over iemand die, zeg, teveel drinkt? ‘Zelfreflectie is belangrijk: je maakt veel meer kans als iemand zelf de nood­ zaak van gedragsverandering inziet. Er bestaan interventies die een stevige wetenschappelijke basis hebben. De verslavingszorg kan je daarmee helpen, maar de huisarts is ook een prima mo­ gelijkheid.’ Wat verandert er, nu u bijzonder hoogleraar bent? Welke nieuwe mogelijkheden opent dat? ‘Ik zie zeker mogelijkheden tot sa­ menwerking met het Leids Universi­ tair Medisch Centrum en psychologie. Verslaving is niet alleen een medisch, maar ook een psychologisch probleem. Dingen gaan makkelijker als je hoogle­ raar bent, merk ik nu al: je wordt vaker voor commissies gevraagd, deuren gaan makkelijker open. Maar het vinden van externe financiering blijft een kwestie van hard werken.’ BB

4  Mare · 10 december 2015 Nieuws

Rapport blijft geheim Minister van Justitie Van der Steur houdt vol dat het politieonderzoek naar de MH17-lezing van de Leidse anatoom George Maat niet openbaar kan worden gemaakt. Dat blijkt uit zijn antwoord op Kamervragen die CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt en zijn D66-collega Sjoerd Sjoerdsma. Wel liggen het ongecensureerde rapport en de daarbij behorende stukken ter vertrouwelijke inzage in de Kamer. Alleen Kamerleden en Maat mogen de twee dikke ordners lezen. Maat gaat dat op 17 december ook doen.

Delftse bommelding Een tekst op een wc-muur heeft bij de TU Delft vorige week tot een terreuralarm geleid. Op 21 november werd een tekst aangetroffen op de muur van een herentoilet in de bibliotheek: op 3 december zou er een bom afgaan. Naast de tekst in gebrekkig Engels, werd een tekening van een hoofd met tulband aangetroffen. Volgens De Telegraaf werd er alarm geslagen toen jongemannen met baarden foto’s namen van objecten in de bibliotheek.

Engels onvoldoende Studentenvakbond LSVb heeft een (niet-representatieve) steekproef van 211 universiteitsstudenten genomen. Daarvan geeft zo’n zestig procent aan last te hebben van het slechte Engels van docenten. De bond ziet een mogelijk gevaar voor de kwaliteit van het onderwijs. Steeds meer masteropleidingen zijn namelijk alleen in het Engels te volgen. ‘Het aantal Engelstalige opleidingen groeit, maar het niveau van het Engels van de docenten groeit niet mee’, aldus het persbericht van de LSVb.

Wiet-experiment De lokale tak van D66 wil dat er in Leiden een experiment komt met gereguleerde wietteelt. De Vereniging Nederlandse Gemeenten pleitte eind november voor een einde aan het gedoogbeleid door lokale experimenten. D66 heeft het College van Burgemeester en Wethouders gevraagd of de daaraan mee te werken. Volgens de partij zou de Universiteit Leiden kwaliteitscontroles kunnen uitvoeren, en een keurmerk kunnen waarborgen.

Student en stad De vijf grote studentenverenigingen, verenigd in het MASCQ-overleg, gaan open sociëteitsdagen houden. Dan kan iedereen een kijkje achter de normaal gesloten deuren nemen. De dagen zijn onderdeel van een samenwerkingsverband tussen de gemeente, MASQ en de Plaatselijke Kamer van Verenigingen, met als doel om de band tussen studenten en Leidenaars te versterken. Vandaag zetten gemeente en studenten hun handtekening onder dat plan. Daarin staat ook dat studenten een denktank gaan vormen, die de gemeente adviseert over beleid.

Beurzen Taalwetenschapper Elisabeth de Boer heeft een ERC Starting Grant gekregen, om haar onderzoek naar de verspreiding van het Japans uit te breiden. Die beurs is bedoeld voor recent gepromoveerde onderzoekers, en geven hen geld voor vijf jaar onderzoek, tot een maximum van anderhalf miljoen euro. Voordat de Japanse taal oprukte, spraken de mensen in Japan verschillende talen. De sporen daarvan zijn nog terug te zien in lokale dialecten. De Boer wil daarvan een stamboom maken. Psychologe Lorenza Colzato heeft met Spaanse en Duitse collega’s een miljoen euro gekregen uit een andere Europese pot, het Joint Program Initiative. Het team gaat kijken of bepaalde bacteriën of voedingssupplementen kunnen helpen bij het vertragen van de sociaal-cognitieve achteruitgang die optreedt bij het ouder worden.

Voldoendes herkansen toch mogelijk Als faculteiten daar ruimte voor bieden Faculteiten mogen volgend collegejaar studenten niet langer verplichten deel te nemen aan de eerste tentamenmogelijkheid. En voldoendes herkansen wordt mogelijk. Al bepalen faculteiten zelf of ze dat toestaan. Maandag besprak de universiteitsraad de onderwijs- en examenregelingen (OERen) met het college van bestuur. Studentenpartij LVS wil al een tijd dat voldoendes herkansen mogelijk wordt. Een eerdere poging van LVS-raadslid en rechtenstudent Koen Hamelink om dit op zijn eigen faculteit te regelen, slaagde niet. Een stap hoger lukt het wel. ‘We vinden het niet fair dat iemand die een vijf haalt wel de kans krijgt om alsnog een acht te halen en iemand die een zes haalt dat cijfer niet kan verbeteren’, schetste Marjolein Bouterse van studentenpartij CSL het standpunt van de raad. Een zes kunnen herkansen is soms ook nodig. Zeker als er cijfereisen worden verbonden aan toegang tot de master. Zoals nu al het geval is bij politicologie. De personeelsleden in de raad maakten zich vorige week wel zorgen over de mogelijke toename in werkdruk door extra herkansingen. De LVS legde toen uit dat het bij de bètafaculteit al mogelijk is om een voldoende gemaakt tentamen nog een keer te doen. En dat leverde daar niet veel extra werk op. Daarnaast zijn er maar weinig studenten die een voldoende willen herkansen. Maar de raad besloot wel te voorkomen dat studenten maar blijven Door Vincent Bongers

proberen om van een zes een acht te maken. Er komt maar één mogelijkheid per vak om een voldoende te herkansen. En die poging moet dan ook nog eens plaatsvinden in hetzelfde academische jaar waarin de voldoende is behaald. De raad wil ook graag het artikel in de OERen schrappen dat studenten verplicht gebruik te maken van de eerste tentamenmogelijkheid. Van dit artikel kan een opleiding gebruik maken, maar dat hoeft niet. De raad vindt dat studenten meer vrijheid moeten krijgen om te bepalen welk

tentamenmoment hen het beste uitkomt. Het was de verwachting dat het college zich zou verzetten tegen de voorstellen van de raad. Maar dat gebeurde niet. ‘Als daarmee de kou uit de lucht is, heeft het college er geen bezwaar tegen om de mogelijkheid om voldoendes te herkansen in de OERen op te nemen’, zei vice-rector Simone Buitendijk. ‘Het is wel een optioneel artikel. Faculteiten geven hier zelf invulling aan.’ Het is dus nog twijfelachtig of alle studenten voldoendes kunnen herkansen.

Het college gaat ook akkoord met het schrappen van de verplichte eerste tentamendeelname. De raad haalde niet alles binnen. In de OERen staat dat tentamens minimaal een geldigheidsduur van de nominale studietijd plus uitloop van een jaar hebben. Dat vindt de raad wat kort. Het college wil dit artikel niet aanpassen. Buitendijk: ‘Dit is een minimum geldigheidsduur, faculteiten hebben al de mogelijkheid om voor een langere periode te kiezen. Het heeft naar ons idee geen zin om dit aan te passen.’

Begrotingstekort door leenstelsel De Universiteit Leiden sluit de komende jaren af met een negatief resultaat. Dat blijkt uit de begroting 2016-2019 die maandag in de universiteitsraad werd besproken. De rode cijfers zijn het gevolg van de invoering van het leenstelsel. In 2018 verwacht het college weer een plus. In 2016 komt de universiteit uit op een tekort van 3,6 miljoen euro. Het jaar daarop loopt dat op tot 7,3 miljoen in de min. In 2018 ziet de balans er weer beter uit met een positief resultaat van 3 miljoen. Voor 2019 volgt dan een plus van 1,2 miljoen. De universiteit heeft de afgelopen jaren positieve resultaten behaald. In 2014 zelfs 31,5 miljoen euro. In 2015 wordt er een plus verwacht van meer dan 25 miljoen euro. Het was niet de bedoeling om de overschotten zo op te laten lopen. Maar het aantal studenten groeide sterk. Faculteiten lukte het niet om voldoende extra goede docenten in te huren om gelijke tred te houden met die groei. Daarnaast geven afdelingen niet al het geld uit dat ze binnen krijgen. ‘Dat is een weerbarstig probleem’, zei vice-collegevoorzitter Willem te Beest. ‘De universiteit verdeelt geld over faculteiten. Die verdelen het over instituten enzovoort. Als alle afdelingen wat potjes overhouden, dan is dat individueel niet genoeg om een docent aan te trekken. Maar als je die bedragen bij elkaar optelt dan is het een forse pot.’ Minister van Onderwijs Bussemaker hoopt flink wat geld binnen te gaan halen door het schrappen van de basisbeurs. Dat geld moet worden gebruikt om het onderwijs te verbe-

teren. Maar het gaat nog een paar jaar duren voordat de middelen van het sociaal leenstelsel binnenkomen. De universiteit moet van de minister eerst zelf geld voorschieten om te investeren in het onderwijs. Het voorfinancieren van de opbrengsten van het studievoorschot is de voornaamste reden dat de universiteit de komende twee jaar in de min duikt. Het is in ieder geval de bedoeling dat de bestedingsruimte van de faculteiten niet kleiner wordt. De universiteit trekt zoveel studenten, dat de faculteiten volgens het universitaire geldtoewijzingssysteem AEG flink meer geld zouden moeten krijgen. Ze krijgen echter niet al dat geld, want de universiteit krijgt dat niet van het ministerie. Dus houdt het college een beetje op de geldstroom in, de zogeheten budgetfactor. Faculteiten krijgen drie procent minder budget dan waar ze op basis van hun onderwijsprestaties recht op hebben. Het was de bedoeling dat de budgetfactor verlaagd zou worden naar 95 procent in 2017 en het jaar daarop zelfs naar 94,5 procent. Dat gaat niet door. Er ligt voor 2016 ook nog 3,6 miljoen klaar om te investeren in het onderwijs. Te Beest: ‘Faculteiten gaan nu plannen maken om dat geld zo goed mogelijk te besteden. Dat gebeurt in overleg met vice-rector Simone Buitendijk.’ De raad heeft instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting gekregen. De minister wil er op deze manier voor zorgen dat de middelen van het leenstelsel ook gebruikt worden voor het onderwijs. ‘Het vrijgekomen geld van de budgetfactor kan door de faculteiten ook gebruikt worden voor onderzoek’, zei Sander

van Diepen van studentenpartij BeP. ‘Hoe zorgen we ervoor dat het vrijgekomen budget ook echt naar onderwijs gaat?’ Te Beest: ‘Je kunt geen scherpe lijn trekken tussen onderwijs en onderzoek. Ze kunnen elkaar ook versterken. Maar over dit soort kwesties overlegt collega Buitendijk juist met de faculteiten.’ De komende jaren tast de universi-

teit diep in de buidel om verschillende huisvestingsprojecten te kunnen betalen. Fase 1 van de Science Campus wordt begin 2016 opgeleverd. Hieraan is 115 miljoen euro uitgegeven. Fase 2 gaat naar verwachting 119 miljoen euro kosten. Maar er staat nog meer bouwwerk op stapel. De universiteit trekt 100 miljoen euro uit voor het nieuwe Geesteswetenschappencomplex. VB

Vier jaar celstraf geëist tegen journaalkaper Het Openbaar Ministerie eist vier jaar cel tegen Tarik Z., de 20-jarige student molecular science and technology die in januari met een alarmpistool de studio van het NOS binnendrong. Z. ging in beroep en stuurde een 31 kantjes tellende verklaring naar het hof. In deze verklaring geeft Z. zijn kijk op de inval bij het NOS-journaal en de vermeende gijzeling van een bewaker met het pistool. Ook bevat het document de speech die hij wilde houden op die bewuste dag begin dit jaar. Z. meent dat de Nederlandse media de publieke opinie manipuleren en wilde dit onder de aandacht brengen. ‘Het lijkt misschien zo netjes te gaan in Nederland, maar dat is het niet. De NOS kan het nieuws manipuleren en dat wilde mijn cliënt bewijzen. Met deze verklaring kan

hij anderen waarschuwen voor de wantoestanden die spelen in de media’, vertelt Ton Visser, advocaat van Tarik Z. Eerder was de student veroordeeld tot dertig maanden celstraf. De rechtbank heeft toen mee laten wegen dat de NOS beelden uitzond van de inval. Dit was volgens de rechters zo’n inbreuk op de privacy van Z. dat er besloten werd tot strafvermindering. Onterecht, vindt het Openbaar Ministerie. ‘Het doet geen recht aan de context, impact en strafbaarheid van het voorval’, aldus de advocaatgeneraal. ‘De samenleving moet niet denken dat het allemaal wel meeviel, wat er die avond op het Mediapark gebeurde.’ Naast de vier jaar celstraf (waarvan één voorwaardelijk) wil het OM een behandelverplichting en een locatieverbod voor de verdachte. Over twee weken zal het hof uitspraak doen. MP

10 december 2015 · Mare

5

Nieuws

‘Maar wat als we weigeren?’ Buurtbewoners van het Lipsius willen niet wijken voor Humanities Campus De buurtbewoners van het Lipsius willen maar één ding weten: wát als zij niet akkoord gaan met de sloopplannen van de universiteit? Maar daar gaan universiteit en gemeente voorlopig niet op in. DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Ooit deed ik mee aan De Sterkste Man van Leiden, maar nu ben ik longpatiënt’, zegt een van de vijfentwintig bewoners die dinsdagavond naar een nieuwe buurtbijeenkomst kwamen. Hoe moet hij, met zijn eveneens zieke vrouw, een verhuizing voor elkaar krijgen? De 58 sociale huurwoningen tegenover het Lipsius moeten namelijk verdwijnen voor de bouw van

een Humanities Campus op het gehele Doeleneiland. ‘Ik zit liever tien jaar hier in de herrie, dan dat ik daar doodga!’ zegt zijn vrouw. Achter het Centraal Station bedoelt ze, waar de universiteit 58 nieuwe woningen wil realiseren. Die zijn bedoeld als compensatie voor de voorraad van woningcorporatie De Sleutels, benadrukt Willem te Beest van het universiteitsbestuur. ‘Het is niet per se zo dat ú daar terechtkomt.’ Te Beest begrijpt de emoties. ‘We wonen immers allemaal in een huis. U zit er nog tamelijk rustig bij, in vergelijking met hoe ik zelf zou reageren.’ Het aantal studenten is gegroeid. ‘Dat ziet u vast aan het aantal fietsen. Op langere termijn zouden de woningen een blokkade vormen.’ Ook in de universiteitsraadsver-

gadering klonk eerder die dag: ‘De huidige woningen zijn het resultaat van een langetermijnvisie, namelijk dat universiteit en samenleving niet te ver uit elkaar moeten komen te liggen’, zei Karwan Fatah-Black van personeelspartij Abvakabo. ‘Rond het Doeleneiland staan ook heel veel woningen’, reageerde Te Beest toen. Zeventig procent van de bewoners moet instemmen. Dat is een eis van De Sleutels, voor zij een contract met de universiteit tekent. ‘We kijken naar iedere bewoner afzonderlijk’, reageerde Te Beest ’s middags op raadsvragen. ‘Voor wie over een aantal jaar naar een verzorgingstehuis zou gaan, is de situatie anders dan voor iemand die juist graag wat dichter bij zijn zoon wil wonen.’ ‘Er zijn al mensen naar me toege-

komen, die zeiden: “Nou, ik wil best verhuizen!”, zegt Leenders ’s avonds. Hij heeft het over ‘drie, vier, vijf ’ mensen. ‘Já hoor!’ en ‘Smerig!’ klinkt het op de achterste rijen. De bewoners hebben zelf ook vast een peiling gedaan. ‘Geen enkele bewoner geeft daarin aan voor sloop te zijn’, zegt Elger Niels van de huurdersvereniging. Eén vraag wordt steeds opnieuw gesteld: wat als de bewoners níet akkoord gaan? Maar daarop wil de universiteit nog niet ingaan. Alleen Sleutels-manager Wilbert de Wilde reageert uiteindelijk op de vraag of de gemeente kan onteigenen. ‘Bottom line? Ja. Maar ik geloof nooit dat ze dat durven.’ Bij een vorige bijeenkomst verzekerde Leenders nog: ‘Die instrumenten zullen niet worden gebruikt.’

Ook wethouder Frank de Wit krijgt de vraag voorgelegd. ‘Als er geen contract ligt, ligt er geen contract’, reageert hij na enkele omwegen. ‘Er is behoefte aan een iets explicietere uitspraak’, dringt wijkvoorzitter Jan Pieters aan. ‘Stel dat minder dan zeventig procent akkoord gaat…’ ‘Die als-dan-redenering ga ik nu niet maken’, reageert de wethouder. Pieters legt het nóg wat duidelijker uit: ‘Kan zonder contract het bestemmingsplan tóch veranderd worden door de gemeente? Dát is onze onzekerheid.’ ‘Daar gaan we pas na dat hele traject iets van vinden’, besluit De Wit. Allereerst worden de plannen deze donderdag behandeld in de Raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling van de gemeente.

Universiteit lijft AfrikaStudiecentrum in Het Afrika-Studiecentrum (ASC) wordt per 1 januari 2016 onderdeel van de universiteit. Alle medewerkers van de stichting komen in dienst van de universiteit.

De beroemdste berg van Japan In een nieuwe tentoonstelling in Japanmuseum Sieboldhuis staat de Japanse berg Fuji centraal. Al eeuwenlang inspireert de slapende vulkaan schilders, schrijvers, prentkunstenaars en fotografen. Vanaf 10 december zijn de Fuji-werken – afkomstig van een dertigtal kunstenaars – te bewonderen. Foto Collectie Dorhout

Het ASC krijgt de status van interfacultair instituut. De faculteiten Sociale Wetenschappen, Geesteswetenschappen en Rechten zijn vertegenwoordigd in de nieuw gevormde bestuursraad van het centrum. Geesteswetenschappendecaan Wim van den Doel is de voorzitter van deze raad. Hoogleraar Ontwikkeling in Afrika Ton Dietz blijft directeur van het centrum. Op termijn verhuist het ASC van het Pieter de la Courtgebouw naar het Geesteswetenschappencomplex. In 2014 was de omzet van het centrum bedraagt 4,3 miljoen euro, met ongeveer 35 fte medewerkers. Al deze personeelsleden komen in dienst van de universiteit. ‘Beide partijen wilden graag intensiever samenwerken, maar het initiatief kwam van het ASC’, zegt Jos Damen, hoofd van de bibliotheek van het ASC. ‘Er zijn

twee hoofdredenen waarom het ASC onderdeel van de universiteit wordt. Area studies worden steeds populairder. Kijk maar naar het grote aantal studenten dat International Studies trekt. De kennis over Afrika is versnipperd over de universiteit. Afgelopen week hadden we een bijeenkomst van rond de 120 wetenschappers die zich in Leiden met het continent bezighouden, maar die zijn verdeeld over allerlei vakgebieden. Daar kunnen wij focus in aanbrengen.’ Het gaat uiteraard ook om de centen. ‘We krijgen elk jaar iets minder geld van het ministerie. De landelijke trend is dat de overheid af wil van de “kleintjes”. De universiteit biedt meer financiële zekerheid. Er is ook een fonds opgericht voor Afrika-studies. Het bedrag is nog niet officieel bekend maar het gaat om een aanzienlijke som geld.’ Is iedereen blij? ‘Er zijn leden van de staf die het verstandiger vinden om klein en onafhankelijk te blijven. De meeste medewerkers vinden het wel belangrijk om een onderdeel van een groter geheel te worden.’ VB

Hebben faculteitsraden instemmingsrecht? Universiteitsraadsleden hebben sinds dit jaar instemmingsrecht op hoofdlijnen van de universitaire begroting. Op facultair niveau moet dat óók gelden, menen studentleden van Geesteswetenschappen. ‘Krijgen de faculteitsraden instemmingsrecht?’ vroeg universiteitsraadslid Niels Westera van studentenpartij SGL afgelopen week in de universiteitsraadsvergadering. Met de Wet Studievoorschot verdween de basisbeurs, maar kreeg de universitaire medezeggenschap ook het zogenoemde ‘instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting’. Maar er heerst onduidelijkheid over wat tot de hoofdlijnen gerekend moet worden, en voor welke medezeggenschapsorganen dat instemmingsrecht geldt. Aan de Universiteit Leiden loopt momenteel een pilot, waarbij de universiteitsraad instemmingsrecht heeft bij de bespreking van de Kadernota: de financiële plannen van de universiteit voor de komende jaren. ‘We hebben het instemmingsrecht bij de universiteitsraad gehou-

den, en niet bij de faculteiten. Die hebben adviesrecht’, reageerde vicecollegevoorzitter Willem te Beest op Westera’s vraag. In een brief aan de faculteitsbesturen schreef rector magnificus Carel Stolker eind november ook: ‘Het instemmingsrecht op hoofdlijnen voor de universiteitsraad (…) heeft alleen betrekking op de universitaire begroting en niet op de begroting van de afzonderlijke faculteiten, (…).’ ‘Dat is vooral een uitleg van de huidige universitaire regeling, en niet zozeer een wettelijke uitleg’, reageerde raadslid Koen Giezeman (partij BeP) vorige week in de faculteitsraad van Geesteswetenschappen. Hij verwees naar artikel 9.37 van de Wet op het Hoger Onderwijs. ‘Daar, nog een niveau hoger dus dan het college van bestuur en de Universiteitsraad staat dat ook aan alle faculteiten instemmingsrecht gegeven kan worden.’ Geesteswetenschappendecaan Wim van den Doel wil dat eerst goed uitzoeken, om er de volgende vergadering op terug te komen. Hij vindt dat de discussie op universitair niveau gevoerd moet worden. ‘Ik ben er

niet voor dat de ene faculteit het uiteindelijk zus regelt en de andere zo.’ Maar hij uitte wel vast enkele bedenkingen. ‘Het achterliggende idee van die hoofdlijnen is dat studenten er zo op kunnen toezien dat er voldoende geld naar onderwijs gaat, en niet naar bakstenen, auto’s met chauffeurs en

andere zaken.’ Dat is volgens hem bij uitstek terug te vinden in de Kadernota. ‘En die wordt op universitair niveau besproken.’ Ook vindt hij dat de faculteitsraadsleden het adviesrecht op de begroting, dat ze al wel hebben, niet moeten onderschatten. ‘Adviesrecht is óók een zwaar recht.

Het kerncurriculum ging bijvoorbeeld niet door, toen de raad een negatief advies uitbracht. Dus wat lost een instemmingsrecht eigenlijk op?’ ‘Natuurlijk nemen wij ons adviesrecht serieus’, reageerde faculteitsraadslid Bert van Laar (BeP). ‘Maar onze positie kan sterker.’ VB/MVW

Wel bij FSW, maar niet bij Rechten en W&N Raadsleden van Sociale Wetenschappen kregen al wél instemmingsrecht bij de begrotingsbespreking. ‘Omdat dit het eerste jaar is houdt het bestuur er contact over. Voor komende vergadering staat het weer op de agenda’, vertelt FSW-studentraadslid Victor Pak (BeP). Volgens hem kan de aanpak van FSW voor andere faculteiten als voorbeeld dienen. ‘Echte zeggenschap is belangrijk op een decentrale universiteit als die van Leiden.’ Wiskunde en Natuurwetenschappen hanteert het instemmingsrecht nog niet. ‘Dat gaan we in januari bespreken’, laat studentraadslid Iris

Vennis (BeP) weten. Ook bij Rechten moet dat nog gebeuren. ‘Maar het is niet echt een issue’, zegt faculteitsraadsvoorzitter Jerfi Uzman. ‘Onze consensusaanpak werkt goed.’ Rechtenbestuurslid Dennis Hoitink bevestigt dat het adviesrecht meestal volstaat. ‘Hierover wordt jaarlijks constructief en in goede harmonie overleg gevoerd.’ Ook landelijk verschillen de interpretaties. ‘Bij de begrotingsbespreking in september hadden we nogal plotseling instemmingsrecht’, vertelt Lieke Nijland, faculteitsraadslid Geesteswetenschappen aan de Universi-

teit Utrecht. ‘Op andere Utrechtse faculteiten is er meer discussie gaande, vooral over wát de hoofdlijnen zijn. Bij ons werd het niet afgebakend.’ Uit Groningen klinkt een heel ander geluid: ‘De discussie bevreemdt me enigszins’, zegt Letterenraadslid Léon Melein. In Groningen heeft de raad nog steeds alleen adviesrecht op de begroting, en die was ‘zorgelijk’. De faculteitsraadsleden overleggen daarom regelmatig met de universiteitsraad, die wel instemmingsrecht heeft, op de instellingsbegroting, waar de facultaire begroting weer onderdeel van uitmaakt.

6  Mare · 10 december 2015 Achtergrond

Het boeit ze niets. Je bent de zoveelste pion > Vervolg van de voorpagina

4. De werkdruk en de klusjes

‘Ik vind het leuk om les te geven, maar het gaat wel ten koste van je eigen werk. In ons contract stond dat we tien procent van onze tijd aan onderwijs moesten besteden, maar in de praktijk is dat veel meer. Omdat erover geklaagd werd, is die tien procent uit ons contract gehaald, zodat we er niet meer over kunnen klagen’, vertelt een biomedicus. ‘We kregen een e-mail van human resources: er stonden nog te veel vakantie-uren open. Ze vroegen ons om deze beter te registreren. Alsof de registratie een probleem is: er wordt gewoon geen vakantie opgenomen. Denk niet dat je promotor zal zeggen: “Moet je niet rustiger aan doen?” Het boeit ze niets. Je bent de zoveelste pion. Als je een e-mail stuurt omdat je een meeting mist door een begrafenis, krijg je niet eens antwoord.’ ‘Je wordt vaak gebruikt voor dingen die niet jouw taak zijn. “Oeps, vanmiddag is er een tentamen en we hebben geen surveillant geregeld. Kan jij dat niet even doen?” Je wilt die mensen toch te vriend houden’, vertelt een promovendus bij biologie. ‘Je voelt je soms net een secretaresse, ja’, zegt ook een letterenpromovenda.

5. Falende apparaten

Voor alfa’s niet meteen herkenbaar, maar onder bèta-promovendi is materiaalpech een onophoudelijke bron van ergernis én grappen. ‘Het komt hier op neer: voor een bepaald experiment is een apparaat nodig. Dat ding werkt niet. De promovendus besteedt vier jaar van zijn leven om dat apparaat aan de praat te krijgen, en promoveert uiteindelijk op een artikel over dat apparaat in het Journal of Applied Bicycle Making B,’ chargeert een promovendus bij natuurkunde. Volgens hem hebben alle promo-

vendi daar in meer of mindere mate te maken met technische problemen. ‘Nu gaat het goed’, zegt Daniël Geelen, promovendus bij het Leiden Institute of Physics (LION). ‘Maar eerder waren onze hoogspanningskabels gebroken. Dat leverde drie maanden vertraging op. Natuurlijk baal je, maar je leert ook om met dat soort zaken rekening te houden.’ ‘Ik doe quantum-optica-onderzoek’, zegt Gesa Welker, ook PhD bij het LION. ‘Onze experimenten vinden plaats bij zeer lage temperatuur: rond de -273 graden. Daarom gebruiken we een cryostaat, een soort superkoelkast. We mengen twee verschillende heliumisotopen: helium-3 en helium-4. Helium-3 kost tweeduizend euro per liter, dus je wilt het absoluut niet kwijtraken. Als we het gebruiken, maken we het vloeibaar. Wordt de cryostaat te warm, dan verandert helium weer in gas en komt er te veel druk op de leidingen te staan, waardoor ze kunnen springen. Om dat te voorkomen heb ik afgelopen week twee nachten met de machine doorgebracht.’ Ze giechelt. ‘Je ontwikkelt er een soort relatie mee, hij heeft zelfs een naam. Hij heet de Yeti, omdat hij verschrikkelijk en koud is.’ Natuurkundige Bob van Waarde begon drieënhalf jaar geleden aan een ambitieus project. ‘Ik ging aan de slag met super-super-gevoelige magnetometers. Als je er naast staat en je telefoon gaat, doet hij het niet meer. Ik had vaak last van elektronische storingen. Je gaat naar de elektronische afdeling, legt uit welke oplossing je bedacht hebt en vraagt of zij het willen maken. Dan ben je een half jaar verder. Ik heb er ontzettend veel van geleerd, maar het levert niet de wetenschappelijke output op waarop je had gehoopt.’ ‘Vertraging hoort erbij’, zegt Welker. ‘De machine is een tool, geen nieuwe natuurkunde. Als er een pu-

blicatie komt, zal er slechts een zinnetje aan worden gewijd. Maar in die machine heeft wél twee jaar werk gezeten.’ Geelen: ‘Ze zeggen hier altijd dat je na je promotie je eigen onderzoek in drie maanden zou kunnen herhalen.’

6. De rat race

Ruim de helft van de promovendi ambieert na hun promotie de universiteit als werkgever, maar zeventig procent moet zijn carrière buiten de universiteit vervolgen. ‘Dat leidt tot publicatiedruk, financieringsdruk en competitiedrang’, zegt De Roon. Volgens een bèta-promovendus is het om die reden moeilijk om opbouwende kritiek te geven aan vakgenoten. ‘Mensen willen bijvoorbeeld niet horen dat hun statistische benadering niet klopt. Of ze zijn te beroerd om data openbaar te maken, uit angst dat anderen ermee aan de haal gaan. Dat gebrek aan openheid komt de wetenschappelijke discussie niet ten goede. Op de website pubpeer kun je anoniem commentaar leveren op publicaties, omdat face to face commentaar je carrière kan schaden. Zo diep zijn we blijkbaar al gezonken.’ De Italiaanse promovendus Flavio Mariani vult aan: ‘In Nederland worden persoonlijk initiatief en onafhankelijkheid meer gewaardeerd dan in Italië. Maar ik denk dat we zeker bij PhD-projecten niet mogen vergeten dat wetenschap geen individuele, maar een collectieve ervaring is. Daarbij draait het ook om het leerproces van de groep.’

7. De desillusie

Na jaren zwoegen is het zover: de dissertatie is geschreven en de titel doctor is binnen. Maar dan blijkt er aan de universiteit geen plek. Ook het bedrijfsleven staat niet om je te springen. ‘Bedrijven denken wel eens dat promovendi te gespecialiseerd zijn,

en schatten de meerwaarde van een promotie niet altijd juist in’, zegt De Roon. ‘Omdat het merendeel van de promovendi hun carrière buiten de universiteit moet vervolgen, is het belangrijk dat ze zich daar tijdens het promotietraject al op voorbereiden’, zegt De Roon. ‘Universiteiten zouden daar meer ruimte voor moeten bieden. Er heerst nog een taboe op. Vanuit het perspectief van de profes-

sor zou je je kunnen afvragen wat hij er voor een baat bij heeft dat zijn promovendus zich – tijdens kostbare onderzoekstijd – breder probeert te ontwikkelen. Maar promovendi zijn zelf ook verantwoordelijk. Ze zouden zelf contacten met bedrijven moeten onderhouden, een commissie of bestuur kunnen doen en moeten netwerken.’ Door Petra Meijer

De cijfers ‘You need to be smart to begin a PhD – but you need to be resilient to finish one’, begint dr. Inger Mewburn, beter bekend als the thesis whisperer haar online cursus ‘How to survive your PhD?’ Dat wordt bevestigd door de cijfers. Van de Leidse promovendi haalt minder dan 10 procent de eindstreep binnen vier jaar. Na zes jaar heeft nog geen 60 procent hun promotie afgerond.

Andere steden doen het in vergelijking stukken beter: in Eindhoven en Utrecht is na zes jaar respectievelijk 84 en 78 procent gepromoveerd. Alleen de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit van Maastricht doen het slechter dan Leiden, daar mag na zes jaar 52 en 49 procent zichzelf doctor noemen, blijkt uit cijfers van de VSNU van september 2015 over het cohort van 2008.

Naam Universiteit

Na 5 jaar

Na 4 jaar

Na 6 jaar

16%

73%

84%

86%

Universiteit Utrecht

35%

67%

78%

82%

Universiteit Twente

14%

57%

72%

76%

Tilburg University

25%

57%

69%

70%

Technische Universiteit Delft

5%

43%

67%

71%

Wageningen University

2%

35%

63%

71%

Rijksuniversiteit Groningen

5%

40%

61%

66%

Universiteit van Amsterdam

11%

38%

60%

68%

Erasmus Universiteit Rotterdam

7%

35%

61%

66%

Universiteit Leiden

9%

39%

59%

66%

Radboud Universiteit

3%

35%

59%

66%

Vrije Universiteit Amsterdam

5%

34%

52%

59%

11%

31%

49%

55%

Universiteit Maastricht

Language courses February – June 2016 Eager to improve your language proficiency? The Academic Language Centre offers a wide range of practical language course. Unsure about your starting level? You can make a free entry test through our website or at the Language Centre. Please note that dates and times may be subject to change. Check our website for the latest information! English English 2: Wednesday 16:15-18:00 English 3: Friday 12:15-14:00 English 4: Tuesday 18:15-20:00 English 4: Friday 12:15-14:00 English 5: Tuesday 18:15-20:00 English 5: Thursday 15:15-17:00 English 6: Tuesday 16:15-18:00 English 6: Thursday 18:15-20:00

French French 1: Monday 20:15-22:00 French 2: Tuesday 20:15-22:00 French 3: Wednesday 20:15-22:00 French 4: Monday 18:15-20:00 French 5: Thursday 20:15-22:00 French 6: Tuesday 18:15-20:00 French Conversation: Thursday 18:15-20:00

English for Academic Purposes – general: Thursday 16:15-18:00 English for Academic Purposes – writing: Tuesday 15:15-17:00 Writing Academic English: Wednesday 14:15-17:00 Practical Grammar: Friday 14:15-16:00 Business English Upperintermediate (BEC Vantage) Wednesday 18:15-20:00

German German 1: Tuesday 20:15-22:00 German 2: Tuesday 18:15-20:00 German 4: Thursday 20:15-22:00 Italian Italian 1: Monday 18:15-20:00 Italian 2: Monday 18:15-20:00 Italian 3: Monday 20:15-22:00 Italian 4: Tuesday 18:15-20:00 Italian Conversation B1/B2: Tuesday 20:15-22:00

Spanish Spanish 1: Thursday 20:15-22:00 Spanish 2: Monday 18:15-20:00 Spanish 3: Monday 20:15-22:00 Spanish 4: Wednesday 20:15-22:00 Spanish 6: Wednesday 18:15-20:00 Arabic Arabic 1: Tuesday 20:15-22:00 Arabic 2: Tuesday 20:15-22:00 Arabic 4: Monday 20:15-22:00 Chinese Chinese 1: Monday 20:15-22:00 Chinese 2: Wednesday 18:15-20:00 Chinese 4: Monday 18:15-20:00

Russian Russian 1: Wednesday 18:15-20:00 Russian 2: Thursday 20:15-22:00 Russian 3: Thursday 18:15-20:00 Swedish Swedish 1: Thursday 18:15-20:00 Swedish 2: Thursday 20:15-22:00 Dutch for International Students Dutch 1A: Monday 17:15-19:00 Dutch 1A: Tuesday 17:15-19:00 Dutch 1A: Thursday 17:15-19:00 Dutch 1B: Tuesday 17:15-19:00 Dutch 1B: Thursday 17:15-19:00 Dutch 2A: Thursday 15:15-17:00 Dutch 2B: Wednesday 17:15-19:00

Japanese Japanese 1: Tuesday 20:15-22:00 Japanese 1: Thursday 20:15-22:00 Japanese 2: Thursday 18:15-20:00

For information on course schedules, prices, course content and availability, check our website :

www.atcleiden.nl

Na 7 jaar of meer

Technische Universiteit Eindhoven

The Academic Language Centre is located at the Lipsius building (room 1.25).

NEW! Korean: Wednesday 18:15-20:00

10 december 2015 · Mare Opinie

De discussie over collegeverslagen laat zien dat het onderwijs niet meer van deze tijd is, betoogt Michael Klos. Geef alle hoorcolleges en werkgroepen gewoon digitaal vrij. De opleiding politicologie is een ware kruistocht begonnen tegen collegeverslagen. Voor hoogleraar Rudy Andeweg is de auteursrechtinbreuk zelfs een reden om de politie erbij te betrekken (Mare 12, 26 november). De verkoop van collegeverslagen lijkt zo te ontaarden in een kat-en-muisspel tussen docent en student.

‘Investeer in bytes en niet in bricks’

Verslagen, cursussen en tentamentrainingen: er is een enorme industrie ontstaan rond de universiteit. Deels voorzien bedrijven als SIL en JoHo in behoeften waarin de universiteit niet kan of wil voorzien. Maar dat er in de discussie vooral wordt gewezen op de wisselende kwaliteit van verslagen, is een flauw argument voor een verbod. Er zullen goede en slechte verslagen zijn. Als studenten dat materiaal willen gebruiken, is dat voor hun eigen risico. Een andere dooddoener is dat studenten die uittreksels nodig hebben beter kunnen stoppen met hun studie. De praktijk vraagt immers nogal wat: bijbanen, stages en het liefst een waaier aan studenten- en studieverenigingen. Al deze dingen staan op het verlanglijstje van recruiters die wachten na de studie. Hoorcolleges of

werkgroepen schieten er dan soms bij in. Dan is het fijn voor (ambitieuze) studenten om terug te kunnen lezen wat er is behandeld. Universiteiten horen een vrijplaats te zijn om kennis te delen. Hoogleraar Koen Caminada (Mare 13, 3 december) slaat de spijker op de kop met de opmerking dat colleges worden betaald door de maatschappij. Hoorcolleges én werkgroepen moeten daarom digitaal worden vrijgegeven. Onbegrijpelijk is dat in de tijd van Massive Open Online Courses (MOOC’s) en internetcolleges studenten nog steeds zijn aangewezen op fysieke hoorcolleges en werkgroepen. Ze worden gedwongen om op een bepaald – en ongunstig – moment ergens te zijn. Natuurlijk, er zijn studies waar het niet anders kan. Zo zou ik weinig vertrouwen hebben in een net afgestudeerde chirurg die aangeeft zijn gehele studie achter de laptop te hebben gezeten. Het gros van de hoorcolleges én werkgroepen kan echter zonder problemen digitaal beschikbaar worden gesteld. Studenten kunnen dan zelf kiezen of ze naar het college gaan of het college volgen wanneer en waar het uitkomt. Wat is er tegen deze keuzevrijheid? Dat de collegezalen niet meer stampvol zitten? Dat studeren wordt gereduceerd tot een laptopactiviteit? De voordelen wegen op tegen de nadelen. In digitale leeromgevingen kunnen alle studenten met elkaar discussiëren. Alle studenten kunnen het antwoord meelezen op die ene goede vraag die wordt gesteld - niet alleen de studenten uit werkgroep 5. Straks kan een groot deel van de studies zelfs naast een fulltimebaan worden gevolgd. Een nieuwe tijd vraagt om een nieuw soort onderwijs. Er heerst een angst dat studenten vervolgens hoorcolleges gaan delen met anderen. Dat antwoorden uit de werkgroep overal terechtkomen. Wat is hierop tegen? Is een universiteit niet ooit opgericht om kennis te delen? Hoogleraar intellectuele eigendomsrecht Dirk Visser heeft gelijk wanneer hij stelt dat het wensdenken is dat de volop bloeiende samenvattingsindustrie kan worden aangepakt. Dit betekent niet dat het niet geprobeerd moet worden. Collegemateriaal van de universiteit gebruiken om geld te verdienen past niet bij het idee van vrij informatie delen. Tegen bedrijven die letterlijk passages uit hoorcolleges, werkgroepen en tentamens overnemen moet streng worden opgetreden. Delen mag onder dezelfde voorwaarden: vrij en gratis. Geld verdienen is er niet meer bij. Het past bij de universiteit om commercieel hergebruik van het materiaal uit te sluiten. De ervaring met de Creative Commons-licentie die dit mogelijk maakt, is veelbelovend. De universiteit moet niet achterover leunen, maar zich aanpassen aan de 21ste eeuw. Overal verrijzen nieuwe universiteitsgebouwen, terwijl men zich moet afvragen of er in plaats van in bricks niet beter in bytes kan worden geïnvesteerd. De universiteit heeft veel kennis op de plank liggen, die veelal wordt gefinancierd met publiek geld. De universiteitskas wordt regelmatig aangewend voor het produceren van gratis te bekijken MOOC’s zoals Terrorism and Counterterrorism. De universiteit gelooft in online onderwijs, zo blijkt uit een flinke lijst aan te volgen courses. Het is tijd om dat geloof ook in het reguliere onderwijs te introduceren. Het direct (nee, niet pas twee weken voor het tentamen, zoals de weblectures bij Rechten) kunnen terugkijken van hoorcolleges én werkgroepen is een mooie eerste stap naar open en toegankelijk onderwijs. Onderwijs passend bij de 21ste eeuw. MICHAEL KLOS studeert rechten (bachelor) en management van de publieke sector (master)

7

8  Mare · 10 december 2015 Advertentie

Wij hebben met Universiteit Leiden zeer goede afspraken gemaakt. Hierdoor ontvang je 10% korting op je basis- en 15% korting op je aanvullende verzekering. Bovendien krijg je nog 10% introductiekorting als je dit jaar overstapt. Alle korting gelden ook voor eventuele gezinsleden. Als je voor 1 januari 2016 voor ons kiest, dan zeggen wij Als je dit jaar wilt overstappen naar een andere zorgverzekeraar, maak dan een bewuste je huidige verzekering voor je op. Daar heb je geen omkijken naar. keuze. Steeds meer zorgverzekeraars bieden zogenaamde budgetpolissen aan, waarbij zorgkeuzevrijheid niet gegarandeerd is. Het gaat echter om jouw gezondheid, waar je zelf Zo ben je nooit dubbel verzekerd of onverzekerd. over wilt kunnen beslissen. Zorg en Zekerheid is een regionale zorgverzekeraar die het anders doet. Met onze verzekeringen kun je altijd zelf je arts en ziekenhuis kiezen. Zo maken we in deze regio de allerbeste zorg toegankelijk. Voor iedereen. Daarnaast hebben we met Universiteit Leiden goede afspraken gemaakt. Hierdoor ontvang je 10% korting op je basis- en 15% korting op je aanvullende verzekering. Bovendien krijg je nog 10% introductiekorting als je dit jaar overstapt. Alle korting gelden ook voor eventuele gezinsleden.

Kies ook voor Zorg en Zekerheid. Stap over op zorgenzekerheid.nl/universiteitleiden

10 december 2015 · Mare

9

Wetenschap

Nieuw: grafeenchemie Scheikundige claimt koolstofkippengaas Grafeen was jarenlang het exclusieve speelgoed van de natuurkunde. Onderzoeker Grégory Schneider wil er een scheikundige slinger aan geven. Niet de vraag wat je ermee kunt, maar hoe je het kunt veranderen is daarbij leidend. ‘Dit is de concurrentie’, vertelt chemicus Grégory Schneider, terwijl hij een filmpje laat zien op zijn telefoon. ‘Een apparaat, ter grootte van een USBstick, dat je in je computer kan steken. Het bestaat uit een groot aantal eiwitbuisjes, en door die buisjes lopen strengen DNA.’ U weet nog wat dat is, toch? Een lang kettingvormig molecuul met erfelijke informatie, vastgelegd in de vier ‘kralen’ A, T, C en G? Dat spul, inderdaad. Het bepalen van de volgorde van de A’tjes, T’tjes, G’tjes en C’tjes heet sequencen, en is van belang voor allerlei landbouwkundige, wetenschappelijke en medische vragen. Het is ook een bedrijfstak waarin nu al miljarden omgaan, en die naar verwachting nog veel groter zal worden, de komende jaren. Er valt dus iets te winnen als je het sneller of slimmer kan doen. Schneider legt met een simpele tekening uit hoe de eiwitbusjes werken. De DNA-moleculen bevinden zich in bakje met een zoutoplossing, met in het midden van de bak een membraan met de buisjes erin. Als je een spanningsverschil aanlegt over je bak, trekt dat het DNA door de buisjes heen, en de geladen deeltjes (ionen) van het zout. Als er DNA door een buisje gaat, passen er minder ionen door. Omdat de vier ‘kralen’ niet precies even groot zijn, kan je aan de hoeveelheid ionen die er wél doorheen komen zien welke kralen er in het buisje zitten. Het probleem is: die buizen zijn te lang. Je meet dus nooit één kraal tegelijk, maar meerdere. Dat maakt de kans op fouten groter. ‘Je wilt eigenlijk een zo dun mo-

DOOR BART BRAUN

gelijk membraan hebben’, vat hij het samen. Dat brengt hem op het onderwerp waar hij op het Delftse lab van de beroemde nanowetenschapper Cees Dekker aan werkte, en waar zijn nog jonge Leidse groep nu mee aan de slag is gegaan: grafeen. U weet nog wat het is, toch? Een netwerk van koolstofatomen, een groot kippengaasvormig molecuul van precies één koolstofje dik? Dat spul. ‘Dunner kan het niet’, aldus Schneider. In een overzichtsartikel in Chemical Society Reviews laat hij samen met twee collega’s zien dat er nog een hoop problemen moeten worden overwonnen. Zo is grafeen sowieso lastig om op grote schaal te maken. Schneiders lab maakt het zelf in hoeveelheden van dertig vierkante centimeter per dag. De productie van grafeen-metsuperkleine-gaatjes – die je erin kan schieten met een laser of een elektronenmicroscoop – is nog lastiger. En heb je eenmaal kleine gaatjes, dan raken die vervolgens verstopt door het DNA. Grafeen geleidt stroom, en dat brengt ruis met zich mee. ‘We staan nog aan het prille begin’, concluderen Schneider en co dan ook. ‘Maar het principe van een flinterdun materiaal waarmee je snel aan DNA meet, is levensvatbaar.’ Dat flinterdunne materiaal hoeft helemaal geen pure grafeen te zijn, denkt Schneider. Wie weet wat er met enkele chemische veranderingen allemaal mogelijk wordt? ‘Bijna al het onderzoek dat nu naar het materiaal wordt gedaan, is natuurkunde. Wij willen een nieuwe, chemische draai aan het grafeen-onderzoek geven. Als je grafeen aan natuurkundigen geeft, gaan ze bedenken wat ermee kan worden gedaan. Een scheikundige vraagt zich af hoe het spul kan worden veranderd. Kun je bijvoorbeeld de chemische eigenschappen zo aanpassen dat de gaatjes minder snel verstopt raken? Kun je bepaalde chemische groepen tussen het koolstof zetten zodat je betere metingen kunt doen? Wij kunnen over dit soort dingen nadenken,

Zwart gat In het midden van de Melkweg zit een monsterlijk groot zwart gat, Sagittarius A*. In de Science van vorige week beschrijft een internationaal team van wetenschappers, met de Leidse Remo Tilanus erin, de magneetvelden die rondom dat gat zitten. Voor het sterrenkundig begrip van hoe een zwart gat werkt en straling uitzendt, waren die magneetvelden onmisbaar. Dus dan is het wel handig als ze ook daadwerkelijk blijken te bestaan. ‘Decennia aan theoretisch werk hebben nu een stevige basis gekregen’, aldus de sterrenkundigen. De Event Horizon Telescope die de onderzoekers gebruiken, bevat apparatuur waarmee de zogeheten polarisatiegraad van straling gemeten kan worden. Electronen die in de magnetische veldlijnen van het zwarte gat zitten, zenden gepolariseerd infraroodlicht uit – licht dat maar een trillingsrichting één bepaalde kant op heeft. Door geduldig te meten, konden de wetenschappers zo aangeven waar precies de veldlijnen lopen, wat in elk geval resulteert in een geschikte hoes voor een symfo-rockplaat.

Vissers Een DNA-molecuul reist door een gaatje in een grafeenlaag. omdat we chemici zijn. Wat gebeurt er precies op de randen, en aan het oppervlak van grafeen? En hoe kunnen we dat beïnvloeden?’ In een binnenkort verschijnend artikel in ChemPhysChem laat Schneiders groep zien dat er op allerlei verschillende manieren aan grafeen gesleuteld kan worden. Dat kan – in theorie, althans – ook iets functioneels opleveren: ‘Op maat gemaakte grafeenranden, met volledige controle over de geometrie en chemie van de rand.’ Schneider: ‘Het sequencen van DNA is maar één mogelijke toepassing, er zijn er waarschijnlijk nog veel meer. Ik wil de oppervlaktechemie en de chemie van de grafeenrandjes begrijpen, zodat we vervolgens de eigenschappen van DNA beter kunnen begrijpen. We willen ook onderzoeken

of grafeen geschikt is om medicijnen op de juiste plaats in het lichaam te krijgen. En misschien wel het belangrijkste: ik wil leren hoe je met de chemie van grafeen betere sensoren kan maken, zodat je het oppervlak van grafeen als sensor kan gebruiken voor andere moleculen. Daar is het nu nog te gevoelig voor, maar misschien dat we daar wat aan kunnen doen. Maar eerst moet je begrijpen wat er in vredesnaam op dat oppervlak gebeurt.’ ‘We zijn echt aan het pionieren. Er zijn op de hele wereld niet veel mensen die aan de scheikunde van grafeen werken. Ik wil hier in Leiden een niche opbouwen, en hopelijk gaan mijn promovendi dan verder met dit onderzoek als ze hier klaar zijn. Er zijn gewoon meer mensen nodig die dit doen.’

In het noorden van Kameroen, vlakbij de grens met Tsjaad, ligt de Waza Logone overstromingsvlakte. De lokale bevolking vist er op meervallen en tilapia’s. Promovendus Roland Ziébé keerde terug naar zijn geboorteland Kameroen om onderzoek te doen naar die vissers. Er valt steeds minder regen daar en de vis raakt op, dus het aantal conflicten tussen de vissers neemt toe. De mensen behoren tot verschillende volkeren, en dat helpt ook niet. Ziébé, die volgende week donderdag op zijn bevindingen hoopt te promoveren, onderzocht hoe die ruzies worden opgelost. Als er conflicten komen over bijvoorbeeld wie in een bepaald stukje van de rivier mag vissen, worden er lokale mediators ingezet om dat bij te leggen. Als dat niet lukt, is er de traditionele lokale rechtspraak. Als de overheid zich ermee gaat bemoeien, werkt dat minder goed, aldus Ziébé: het duurt langer, en er wordt minder rekening gehouden met de lokale cultuur. Hij pleit voor een overkoepelende organisatie voor het Waza Logone-gebied, waarin de lokale bevolking de baas is, om duurzamere visserij in te steken.

Bestuiven Bloemetjes worden niet alleen bestoven door bijtjes. In een artikel in wetenschapsblad PNAS geven wetenschappers uit de hele wereld, waaronder de Leidse biologe Luísa Carvalheiro, een overzicht van de bijenloze bestuiving. Ook mieren, kevers, vlinders, vogels, vleermuizen spelen een rol, afhankelijk van het gewas. Zonder bijen kunnen we koffie en watermeloenen wel vergeten, maar bij het bestuiven van mango’s zijn ze nauwelijks belangrijk. In totaal worden zo’n veertig procent van alle bezoekjes aan een bloem afgelegd door een niet-bij, concluderen de onderzoekers. En dan is de kans dat zo’n bezoek uitloopt op een bevruchting ook nog eens ietsje kleiner bij bijen dan bij de rest. Bijkomend voordeel is dat die allegaar van niet-bijen wat beter bestand lijkt tegen veranderingen in het landschap. Als er in de maand voordat jouw aardbeienplantjes in bloei staan geen andere bloemen zijn, hebben honingbijen een enorm probleem. Dat hele buffer aan andere beesten is wat robuuster, en heeft ook nog eens geen last van varroamijten. Als we uit welbegrepen eigenbelang aan natuurbescherming willen doen, is het dus zaak om niet alleen op bijen, maar ook op andere bestuivers te letten.

10  Mare · 10 december 2015 English page

Courts of fear PhD student investigates British sharia councils Machteld Zee attended English sharia-court hearings as part of her doctoral research. She claims that those courts are mainly concerned with keeping women subordinated. By VINCENT BONGERS “My jaw literally dropped sometimes” recalls Machteld Zee, a political scientist and legal expert who was awarded her doctoral degree for her research into sharia courts in Great Britain. “I was interviewing Lord Phillips of Worth Matravers, who was, at the time, the President of the United Kingdom’s Supreme Court. ‘So tell me”, he said to me, “What actually goes on in there?’ I was shocked. This man had argued, in public talks, that sharia councils were absolutely no problem, but he had no idea what happened there.” Sharia comprises Islamic laws based on four sources, of which the Quran and the Hadith, Muhammed’s sayings, are the most important. “In the Netherlands, everyone still supposes sharia consists of principles that are open to interpretation, but the courts administer hard justice based on legal precedents.” Zee taps a book with a green cover on the table in front of her; it is called Reliance of the Traveller, a classic manual of Islamic sacred law. “This collection of regulations has been approved by Al-Azhar University in Cairo and all sorts of other Islamic authorities. It contains a register, so you can look up what’s permitted and which punishments can be imposed on violations. The existence of these reference books deserves more notoriety. It’s available from bol.com for thirty Euros and I think everyone should read it.” She flips through the volume. “Here’s an entry on rape and this is an explanation for eating rabbit meat. Later on, it says that sarcasm is prohibited and tattoos are haram, so punishable by death. These are not principles that are open to interpre-

BBC’s Panorama went undercover to investigate what is really happening in Britain’s Sharia Councils. tation, especially not to fundamentalists and political Islamists, such as the Muslim Brotherhood or the clerics in Saudi Arabia. Of course, there are a great many Muslims who don’t see it that way, but Islamists, secularists and the European Court of Human Rights can at least agree on this: democracy and sharia are mutually exclusive. To a fundamentalist, democracy is a man-made infidel system.” The British religious courts were founded by migrants, which makes them unique in Europe and are now estimated to number around ninety in total. “But that includes websites where you can ask questions. It’s difficult to get a grip on them – just three men meeting in a living room can be a sharia council.” England is fertile ground for Islamic law. “There are relatively many Pakistanis living in Britain who are susceptible to those ideas. The country was very open-mind-

ed about accommodating different cultures.” Zee attended hearings in London, Birmingham, the little village of Nuneaton and elsewhere. “The one in London was founded in 1982 by two fundamentalists sent to England by Al-Azhar University; Saudi Arabia and Egypt wanted Islamic law to have a foothold in Europe. A current member of its committee, Sheikh Haitham al-Haddad, is known in the Netherlands too for saying that Jews are pigs and gays should be put to death. Her main concern is that “the object of the councils is to keep women subordinated. Practically all cases involve divorces filed by women. A civil marriage can be dissolved by a court but in Islam and Judaism, a marriage needs to be dissolved by the religious authorities too. The community won’t accept it if it’s not done properly and the couple still separates. Many of the cases I fol-

lowed involved women who were beaten and who were forced to apply to the council for a divorce from their husbands; they take advantage of the fear of being rejected by the community. “A Pakistani-British woman, an engineer, told the religious court at a hearing in a mosque in Birmingham that she was married and they had moved to Pakistan. Her husband had promised her a large house with a staff and pretty things. “But she ended up living with her husband and her nasty mother-inlaw, who made her a dogsbody. Her mother-in-law smashed her head against the marble and convinced her son to use his fists to beat his wife. She returned to England where she had to argue her case to the council. Her marriage was dissolved.” Most women who file for divorce are granted one. “But it’s an extra barrier and can easily cost a few hundred pounds. In Birmingham,

the proceedings are quite quick. You go in, have your say and the marriage is dissolved. That sound quite good, but in London, the husband can thwart the proceedings and then it can take years. It can be dangerous too, if the husband is still living in the same house as the woman. Sharia won’t allow a divorce if your married life is boring or because you have fallen in love with someone else. There has to be a real problem: a husband’s long or frequent absence or domestic violence. Many women are trapped in their marriages and the councils make it more difficult to escape from that prison.” Moreover, there is a fear of repercussions on their family. “One of the women I spoke to said: ‘I’m not bothered about marriage under sacred law. I’m getting my stuff and leaving.’ But her parents still lived in Pakistan and were attacked by the other villagers, who threatened set their house on fire.” Zee thinks that in Great Britain, but in the Netherlands too, people respond far too indulgently to sharia and the councils. “Even in the academic literature, the ‘justice’ administered by the councils is often spoken of as arbitration or mediation, but that’s very far from the truth, as that would involve two parties and unbiased arbitration. Public morals have evolved towards avoiding saying anything bad about a culture or a religion, but I would like to imagine a society in which it doesn’t matter whether you’re a Muslim, a Catholic, a Jew, a man or a woman. I do not think it’s OK to ignore or tolerate the dark side of Islam, such as the subordination of women. If you allow that, you do not support integration. It has some objectionable practices, like female circumcision, honour killings and fundamentalist imams. You have to take a stand on those matters, especially if you want to have a say in the public debate. Criticizing Islam is often regarded as racism. We need to lose that attitude.”

Academische Agenda Dhr. R.D. Schram hoopt op dinsdag 15 december om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Enumeration and Simulation of Lattice Polymers as Models for Compact Biological Macromolecules’. Promotoren zijn Prof.dr. H. Schiessel en Prof.dr. G.T. Barkema. Mw. M. Lupatini hoopt op dinsdag 15 december om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Microbial communities in Pampa soils; impact of land use changes, soil type and climatic conditions’. Promotor is Prof.dr. J.A. van Veen. Dhr. U. Vespier hoopt op dinsdag 15 december om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Mining Sensor Data from Complex Systems’. Promotor is Prof.dr. J.N. Kok. Dhr. M.K. Ninaber hoopt op dinsdag 15 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Pulmonary function and structure analysis in systemic sclerosis’. Promotoren zijn Prof.dr. C. Taube en Prof.dr. T.W.J. Huizinga. Dhr. B.R. Rijpkema hoopt op dinsdag 15 december om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Weerbare democratie: de grenzen van democratische tolerantie’. Promotor is Prof.dr. P.B. Cliteur. Mw. A.E. Ercan hoopt op woensdag 16 december om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Diffusion-weighted MRS

and MRI: Methods and Neuro Applications’. Promotor is Prof.dr. A. Webb. Mw. C.E. ten Hacken hoopt op woensdag 16 december om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The legend of saint aūr and the monastery of naqlūn’. Promotor is Prof.dr. J.F. Borghouts, Prof.dr. J. van der Vliet en Prof.dr. M. Woidich (UvA). Dhr. N. Markesevic hoopt op woensdag 16 december om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Optical properties of DNA-hosted silver clusters’. Promotor is Prof.dr. D. Bouwmeester. Mw. J.M.M. van Klink hoopt op woensdag 16 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Long-term neurodevelopmental outcome after fetal therapy’. Promotoren zijn Prof.dr. D. Oepkes en Prof.dr. F.J. Walther. Mw. S. Reijman hoopt op woensdag 16 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Child maltreatment under the skin’. Promotoren zijn Prof.dr. L.R.A. Alink, Prof.dr. M.J. Bakermans-Kranenburg en Prof.dr. M.H. van IJzendoorn. Mw. E.E. Treffers hoopt op woensdag 16 december om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘A +RNA virus diptych’. Promotor is Prof.dr. E.J. Snijder. Dhr. Z. Wang hoopt op donderdag 17 december om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘World

views and military policies in the early Roman and Western Han empires’. Promotor is Prof.dr. L. de Ligt. Mw. W.E. van der Starre hoopt op donderdag 17 december om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Treatment duration and prognostics in febrile urinary tract infection’. Promotor is Prof.dr. J.T. van Dissel. Mw. A. Strougo Castelli de Souza hoopt op donderdag 17 december om 12.30 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Optimisation of first clinical studies in special populations: towards semi-physiological pharmacokinetic models’. Promotor is Prof.dr. M. Danhof. Dhr. E.J. Devid hoopt op donderdag 17 december om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Exploring charge transport properties and functionality of molecule-nanoparticle ensembles’. Promotor is Prof.dr. J.M. van Ruitenbeek. Dhr. C. Schneider hoopt op donderdag 17 december om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Reconstructing Magnetic Fields of Spiral Galaxies from Radiopolarimetric Observations’. Promotor is Prof. dr. H.J.A. Röttgering. Dhr. R. Ziébé hoopt op donderdag 17 december om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Fisheries in the Logone Floodplain, North Cameroon’. Promotoren zijn Prof.dr. G.A. Persoon en Prof.dr. H.H. de Iongh.

2015 REGIO AWARD WINNAAR ZUID HOLLAND * Ouders beoordeelden het dagverblijf in een onafhankelijk onderzoek met een 9.2 (217 reviews)

Al 35 jaar hét kinderdagverblijf exclusief voor medewerkers en studenten van de Universiteit Leiden en aan de Universiteit gelieerde instellingen. Op loopafstand van station Leiden C.S. Open van 07.30 uur – 18.30 uur. Meer informatie www.dekattekop.nl tel. 071 517 6363 *reviewplatform Opiness.nl

10 december 2015 · Mare Cultuur

Agenda

Het draaide niet om wiet

FILM

Activist John Sinclair opende de doofpot ‘It ain’t fair, John Sinclair. In the stir for breathing air’, zong John Lennon vandaag precies 44 jaar geleden. Drie dagen later werd activist en dichter John Sinclair vrijgelaten uit de gevangenis. Morgen komt hij naar de Vrijplaats. DOOR MARLEEN VAN WESEL Woodstock, 1969. Activist Abbie Hoffman stormt tijdens het optreden van The Who het podium op en grijpt de microfoon: ‘I think this is a pile of shit while John Sinclair rots in prison!’ Zanger Pete Townshend geeft Hoffman een mep met zijn gitaar. ‘Fuck off my fucking stage!’ ‘Door al die protesten kwam ik uiteindelijk vrij’, blikt dichter en radiomaker John Sinclair (1941) terug. ‘Abbie Hoffman was een politieke kameraad van me, en bovendien een goede vriend. En John Lennon schreef later nog een protestlied.’ ‘It ain’t fair, John Sinclair. In the stir for breathing air’, zongen Lennon en Yoko Ono op 10 december 1971 tijdens de John Sinclair Freedom Rally, waar onder meer ook Stevie Wonder en Allen Ginsberg optraden. ‘Dat was de druppel. Ik bedoel: de zanger van de populairste band ter wereld schrijft een nummer over je! Drie dagen later stond ik buiten.’ Bijna tweeëneenhalf jaar had hij vastgezeten, veroordeeld tot tien jaar cel voor het verkopen van twee joints aan een undercoveragente. Het was niet de eerste keer. ‘In 1964 werd ik een marijuana felon. Ik was bezig aan een masteropleiding Amerikaanse literatuur, maar de universiteit wilde me niet meer terugzien.’ In de jaren daarna volgde nog een arrestatie, maar was hij ook manager van de legendarische rockband MC5 en medeoprichter van de White Panther Party, een zustergroepering van de Black Panther Party. Dat was een radicaal, antiracistisch collectief, dat zich sterk verzette tegen de gevestigde orde. ‘Zoals mijn ex-vrouw altijd zei: eigenlijk draaide die zaak helemaal

niet om marihuana, maar om vrijheid van meningsuiting. Maar ja, op wat ik allemaal zei, konden ze me niet pakken. Dus pakten ze me op de wiet. Zo gaat het nog steeds. In de Verenigde Staten dan. Uiteraard niet in Nederland, thank God!’ Sinds 2003 woont hij de helft van het jaar in Amsterdam. ‘Ik kwam er voor het eerst in 1998, als High Priest van de Cannabis Cup.’ In 2005 richtte hij er Radio Free Amsterdam op, waar jazz en grass samenkomen en waarop hij een wekelijkse radioshow presenteert. En met een Amsterdams bedrijf bracht hij een serie John Sinclaircannabiszaadsoorten op de markt. ‘Nu en dan krijg ik daar een paar honderd euro voor.’ De andere helft van het jaar woont hij in de Verenigde Staten. ‘Om mijn dochters te zien, en wat geld te verdienen, met optredens.’ Daarbij draagt hij poëzie voor, op soundscapes van jazz en blues. ‘Ik doe niets nieuws hoor. Duizenden jaren geleden, voor er boeken waren, ging dat ook al zo. En mijn werk gaat heel erg over blues en jazz.’ Vrijdagavond draagt hij voor in de Leidse Vrijplaats, waar dan ook de documentaire vertoond wordt van journalist Charles Shaw, White Panther: The Legacy of John Sinclair (2013). ‘Oh ja! Die film heb ik niet meer gezien sinds Charles hem gemaakt heeft. Alles wat mooi was aan de sixties zit erin. En alles wat ze in de doofpot hebben willen stoppen.’ Dat lukte destijds ook al niet helemaal. In de gevangenis was Sinclair prima op de hoogte van de protesten daarbuiten. ‘I knew all about it! Het meeste heb ik zelf georganiseerd. Mijn vrouw en broer zaten ook bij de White Panter Party. Familiebezoekjes waren tegelijkertijd politieke bijeenkomsten.’ En met een doorrookte bulderlach: ‘Ik was net een maffiabaas, die vanuit de gevangenis alle touwtjes in handen heeft.’

‘Op wat ik zei, konden ze me niet pakken.’

Film: White Panther: The Legacy of John Sinclair, Q&A en poetry reading Vrijplaats Leiden Vrijdag 11 november 2015, 21.00 uur, entree: vrijwillige donatie

Rockband MC5, waarvan John Sinclair de manager was.

Manifest van The White Panther Party: ‘Rock and roll, dope, and fucking in the streets!’ 1. Full endorsement and support of the Black Panther Party’s 10-point Program. 2. Total assault on the culture by any means necessary, including rock and roll, dope, and fucking in the streets. 3. Free exchange of energy and materials – we demand the end of money! 4. Free food, clothes, housing, dope, music,

bodies, medical care – everything free for everybody! 5. Free access to information media – free the technology from the greed creeps! 6. Free time & space for all humans – dissolve all unnatural boundaries! 7. Free all schools and all structures from corporate rule – turn the buildings over to

the people at once! 8. Free all prisoners everywhere – they are our brothers! 9. Free all soldiers at once – no more conscripted armies! 10. Free the people from their “leaders” – leaders suck – a ll power to all the people – freedom means free everyone![

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via [email protected] uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan. Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 33 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. Voortgezet onderwijs: *Duits, 3gymnasium. Nederlands, Engels, brugklas vwo. *Duits, 2vmbo-tl. *Economie, scheikunde, 3vmbo-t. *Twee leerlingen wiskunde, 4havo.

*Nederlands, Engels, brugklas havo-vwo. *Geschiedenis, wis- en natuurkunde, 3havo, €5,- per les. *Wiskunde, Nederlands, 2vmbo-kader. *Biologie, geschiedenis, 3mavo. *Rekenen, brugklas havo-vwo, €5,- per les. *Nederlands, brugklas havo. *Engels, Nederlands, 3havo. *Wis-, natuuren scheikunde, 3havo. Leiden-Zuid, 15 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8. Voortgezet onderwijs: *Twee leerlingen Engels, brugklas vwo. *Engels, biologie, 2mavo. Huiswerkbegeleiding, 2vmbo-basis. *Wiskunde, Engels, geschiedenis, 4havo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel. 071-5214256. E-mail: [email protected]. During Christmas, international students who are away from home have the opportunity to

share a meal with a local family through the Holiday Hosting Program. Like to join? Email: [email protected] Wie nodigt er dit jaar met Kerst een internationale student uit? Een leuke ervaring voor zowel het gastgezin als de student om een Nederlands kerstdiner mee te maken. Email: [email protected] Vanaf eind januari 2016 starten nieuwe creatieve cursussen bij het LAK (Leids Academisch Kunstcentrum) in het Lipsiusgebouw! Tal van cursussen op het gebied van toneel, zang, dans, fotografie, schrijven, beeldende kunst en body & mind. Medewerkers én studenten van de UL en HSL-studenten krijgen korting op de cursus-

prijs. Check ons hele aanbod en schrijf je in via www.lakcursussen.nl

Maretjes extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretjeextra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: [email protected]

11

TRIANON Star Wars: The Force Awakens 3D wo 15.00 + 18.15 + 21.30 Publieke werken dagelijks 18.30 + za zo 12.45 Son of Saul vr + zo + ma di 15.30 The Lobster do + za + wo 15.30 Steve Jobs do vr za zo ma di 21.30 KIJKHUIS Youth – La Giovinezza dagelijks 21.00 + vr + zo 16.00 Er Ist Wieder Da dagelijks 21.30 + do + za 16.00 Mon roi do + za + ma + wo 16.15 vr + zo + di 18.30 Suffragette do vr za zo + di wo 19.00 LIDO In the Heart Of The Sea dagelijks 18.15 + 21.30 Krampus dagelijks 21.30 The Night Before do vr za zo ma + wo 21.30 Bridge of Spies dagelijks 21.30 VRIJPLAATS LEIDEN Subvercinema: Das Kabinett des Dr. Caligari, live muziek door Graeae za 12 december 21.00 €5

MUZIEK

GEBR. DE NOBEL Jan Akkerman & Band do 10 december 20.00 v.a. €13,50 Pat Smith + Playground Zero do 10 december 20.00 v.a. €10 Chris Stussy vr 11 december 23.00 v.a. €7,50 Jebroer Invites the Partysquad vr 11 december 23.00 v.a. €12,50 Six String Session zo 13 december 15.00 v.a. €13,50 Fay Wildhagen (Nor) + Support: The Future’s Dust ma 14 december 20.00 v.a. €5 DE TWEE SPIEGHELS Ryan Berchoe vr 11 december 21.00 Robert Koemans Quintet + Bernard Berkhout and Friends za 12 december 16.00 Tenorbattle met… zo 13 december 16.00 Workshop Rookie Session + Jamsessie o.l.v. Kurt Schwab ma 14 december 21.00 TUINZAAL DE BURCHT Hot House: Droomduo’s za 12 december 21.00 v.a. €8

THEATER

THEATER INS BLAU RAARRR do 10 december 20.30 v.a. €12,50 vr 11 december 20.30 v.a. €15 Blue Monday: Botten ma 14 december 20.30 v.a. €10 Auf Wiedersehen di 15 december 20.30 v.a. €15,50 Straussvogel wo 16 december 20.30 v.a. €13,50 LEIDSE SCHOUWBURG Othello do 10 december 22.00 v.a. €11 KAPELZAAL De lang zullen we leven tour do 10 december 20.30 v.a. €12,50

DIVERSEN

VRIJPLAATS LEIDEN Film: White Panther + Q&A met John Sinclair vr 11 december 21.00, entree gratis/donatie NKV Vondel en Vergilius: model voor een carrière wo 16 december 20.00, entree gratis

12

Mare · 10 december 2015

Kamervragen

Column

Moedertaal

Foto Taco van der Eb

‘Ik pas niet meer in een kleine kamer’ Vera Verkooijen (20, archeologie) Huis: Pinguïnhof (Thorbeckehof, in Oegstgeest) Grootte: 18 m2 Kost: € 320 incl. Hoelang woon je hier al? ‘Bijna twee jaar. In deze flat wonen vooral masterstudenten en oudere studenten. De campuscontracten zijn hier nog maar een paar jaar ingevoerd, dus er wonen ook nog wat gezinnen die niet weg willen. ‘Eerst woonde ik ergens anders, in een tijdelijke kamer. Ik heb best vaak gehospiteerd en kwam uiteindelijk hier terecht. De enige andere gegadigde kwam niet opdagen tijdens de kijkavond. Mijn huisgenoot vertrok vervolgens, dus toen werd een van mijn beste vrienden mijn nieuwe huisgenootje. Gisteren nam ze een kerstboom mee.’

Moest er veel worden geklust? ‘De vloer zat er al in en de muren waren wit, op een knalroze randje bij het raam na. Best saai, dus ik heb de boel meteen wat opgevrolijkt met een grote muurschildering. Mijn huisgenootje, die toen nog niet mijn huisgenootje was, kan heel goed tekenen. Zwarte panters, uilen, konijnen en vlinders, dat zijn allemaal dingen die ik leuk vind. We begonnen om een uur ’s middags en om elf uur ’s avonds waren we klaar met schilderen. ‘Ik heb ook iets met Romeinen, maar ook met lezen. Vandaar een Romein die een boek leest. Mijn scriptie gaat over Romeinen en Grieken en hun theaters. Ik volg ook de minor theater en film en hierna wil ik naar een toneelacademie. Archeologie is eigenlijk een back-up-plan. Ik hoef basically alleen

nog mijn scriptie, dus ik maak het wel af hoor.’

achterop. En een dag later vond ik mijn fiets terug bij de bushalte, heel random.’

Wat is het grootste verschil met je vorige kamer? ‘Mijn vorige huisbazin, gewoon een student die ook in dat huis woonde, was best naar. Ze bedacht steeds nieuwe regeltjes, bijvoorbeeld dat ik geen bezoek meer mocht hebben of dat ik vaker in de fusie moest zitten. Hier hebben we niet echt regels, want we zijn maar met z’n tweeën. We besluiten hooguit dat we vaker moeten afwassen.’

En voordelen? ‘De grootte! Verder is het tegenover de Lidl en ik mag mijn huisgenootje dus heel graag. Met zoveel spullen zou ik nauwelijks nog in een kleine kamer passen. Ik heb geen idee hoeveel films ik heb. Hebben vind ik fijner dan streamen. Mijn filmsmaak kan ik het best omschrijven als: alles behalve horror.

Zijn er ook nadelen? ‘Het is zo ver! Het is vijftien minuten fietsen naar de stad of de faculteit. Nog langer als ik met mensen samen fiets, of bij tegenwind. Een keer was mijn fiets gestolen, maar toen kon ik gelukkig bij iemand

Je houdt niet van griezelen? ‘Nee. Ik vond het hier in het begin trouwens best eng op de gang. Als het maar een beetje waaide, klonk er een soort spookgeluid door de brievenbus. Die heb ik nu dus dichtgeplakt met tape.’ DOOR MARLEEN VAN WESEL

Het college liep op zijn einde en ik was net bezig mijn spullen in te pakken toen er docent van een ander vak binnenstormde. Hij had twee stapels papier in zijn handen en zijn gezicht stond op onweer. ‘Meestal…’ begon hij, ‘meestal, ben ik teleurgesteld wanneer ik werkstukken nakijk en ze blijken niet zo goed gemaakt.’ De gezichten van de studenten om me heen betrokken. ‘Maar in dit geval ben ik niet alleen teleurgesteld, maar eigenlijk ook beledigd.’ Nu keek ik ook geschrokken op. De docent hield de stapel in zijn rechterhand omhoog. ‘Ik vraag me echt af wat de mensen die deze dingen hebben ingeleverd dachten. Lezen jullie je eigen werk niet meer na? Het lijkt namelijk alsof jullie de woordenbrij die op jullie schermen stond rechtstreeks naar de printer hebben gestuurd en het geheel vervolgens zonder het ook nog maar een blik waardig te gunnen in mijn postvak hebben gesmeten. Ik heb er geen cijfers voor gegeven, want jullie mogen het nog overdoen, maar geen van allen zou een voldoende hebben gekregen.’ Hij bladerde door de papers heen en citeerde uit zijn eigen commentaar. ‘Kijk hier heb ik “is het Nederlands wel je moedertaal?” geschreven. En hier staat “het ritselt van de anglicismen!”’ Terwijl onze gezichten steeds bleker werden ging hij genadeloos verder: ‘“Slecht taalgebruik”, “zwak betoog”, “waar is de structuur?”, “let op je spelling”. Ik heb deze week ook papers voor een tweedejaarsvak nagekeken en als ik eerlijk ben, zaten daar werkstukken tussen die veel beter waren dan deze.’ De lucht in de collegezaal leek bevroren. De docent van het vak dat eigenlijk gegeven werd, zat ongemakkelijk glimlachend achter zijn lessenaar. Toen hield zijn collega een stapel in zijn linkerhand omhoog, die beduidend dunner was. ‘Deze papers daarentegen, zijn stukken beter. Hier is zowaar over nagedacht. Ik loop ondertussen al bijna dertig jaar op de universiteit rond, dus ik kan inmiddels wel zien of iemand zijn best heeft gedaan. Deze zijn veel beter geschreven, met een duidelijke structuur. En je ziet terug dat deze studenten de moeite hebben genomen om nog wat extra literatuur te raadplegen.’ Terwijl hij de papers in willekeurige volgorde uitdeelde, probeerde ik uit alle macht te bedenken bij welke stapel ik zou zitten. Ik had mijn paper inderdaad niet eerst op papier nagelezen voordat ik het ingeleverd had en spelling is niet een van mijn sterkste kanten. Maar aan de andere kant, ik was er best tevreden over en Nederlands is toch echt mijn moedertaal. Bovendien probeer ik anglicismen altijd zoveel mogelijk te vermijden en had ik het stuk op de computer nog wel een paar keer nagelezen voordat ik het had uitgeprint. Toen mijn paper voor me op tafel gesmeten werd, schrikte ik op uit mijn overpeinzingen. De hoekjes van het papier waren verfrommeld, het was gekreukt en volgeschreven in een bijna onleesbaar handschrift. Maar het cijfer viel me alleszins mee. TIM MEIJER

Bandirah