HET LANDSCHAP VRIJWILLIGERS. draait dankzij vele

1974

1984

HET LANDSCHAP draait dankzij vele

VRIJWILLIGERS

1994

2009

1 | 2014

1934-2014, het Zuid-Hollands Landschap is 80 jaar jong & sinds 1974 verschijnt dit tijdschrift 4 x per jaar

Fiets mee met onze Jubileumtour | Genieten: met de kleinkinderen in de duinen | Dáár is de grutto nu te zien & grut-o-grut-o! te horen | Vrijwilliger bij Huys te Warmont: ‘Ben ik toch ’n beetje boswachter’ | Erfgoedhuis en Landschap werken goed samen | Zuid-Holland vanuit de lucht

IK GENIET VAN ZUID-HOLLAND

Schenk nu voor straks Het Zuid-Hollands Landschap beschermt natuur en landschap dichtbij. Voor nu en voor onze (klein)kinderen. Wilt u méér bijdragen aan de natuur in de buurt? Bel Eveline Blok 010 272 22 22 of ga naar www.zhl.nl/steun-het-landschap

‘Buiten zijn betekent voor mijn vrouw en mij meestal:

klussen in onze bewerkelijke achtertuin. Maar als de kleinkinderen komen, gaan we graag een stuk met ze wandelen. Meijendel is dan favoriet. Het is er alle seizoenen even mooi en voor ons dichtbij. De grillige bomen zijn perfect om in te klimmen. Die hebben we in onze achtertuin niet.

’

Kees van der Brugge (65, Leidschendam) is Beschermer van het Zuid-Hollands Landschap

2

Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2014

SOCIAL MEDIA

Vind ons op Facebook, Twitter en YouTube INHOUDSOPGAVE

4 6 8

0 1 2 1 14

Onze toppers: GRUTTO Veldnieuws Landschap & Erfgoed,

15

dat gaat samen

Dunea Sponsornieuws

www.zhl.nl/volg-ons

16

KIJK op Zuid-Holland: Kinderdijk

Natuur is bewezen gezond

Extra

Vrijwilligers aan de slag

Jubileumtour

Fiets mee met onze

VOORWOORD

Voorjaarsbloei

Als de bomen nog geen blad hebben en veel kruiden en struiken nog in winterrust zijn, biedt de voorjaarszon extra kansen. Winterakoniet en toverhazelaar bijvoorbeeld hebben dat al lang ontdekt. Daarom bloeien ze vroeg. Voor mijzelf begint de lente als ik het tapijt van witte bosanemonen weer zie in het Haagse Bos. Ook de terugkeer van de weidevogels markeert het begin van de lente. Het is goed om te weten dat de ondersteuning van de weidevogelvrijwilligers alsnog geborgd is.

GROENE MOTOR

Niet alleen voor weidevogels, voor de gehele natuur- en erfgoedsector zijn vrijwilligers cruciaal om met beperkte

middelen onze leefomgeving tot bloei te laten komen. Dankzij de samenwerking tussen het Erfgoedhuis Zuid-Holland en het Zuid-Hollands Landschap kunnen de vrijwilligersgroepen op ondersteuning blijven rekenen en wordt tegelijkertijd aan de uitbreiding van het aantal vrijwilligers gewerkt. De start van de Groene Motor, het provinciale vrijwilligersnetwerk, zal dit jaar dan ook snel tot ontwikkeling moeten komen. U leest er op pagina 8 en 9 meer over. Ik heb op die pagina’s een gesprek met mijn collega Andries Ponsteen, directeur van het Erfgoedhuis Zuid-Holland. We hebben het volste vertrouwen in Landschap & Erfgoed, ons samenwerkingsverband.

GEZONDHEID

Uit wetenschappelijk onderzoek wordt steeds duidelijker dat natuur een positieve uitwerking heeft op de gezondheid van mensen. Natuur en landschap kunnen helpen om overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten en depressies terug te dringen. Het Zuid-Hollands Landschap wil met haar natuurgebieden bijdragen aan de gezondheid van mensen. We zijn

daarom een onderzoek gestart in de Haagse regio Solleveld om met Dunea en andere partners de bijdrage van natuur aan gezondheid te versterken. En we doen meer. Zo is het ZuidHollands Landschap een interessante samenwerking met De Friesland Zorgverzekeraar aangegaan. En we zijn trots op onze nieuwe bedrijfsvriend, de thuiszorgorganisatie Florein. Het Zuid-Hollands Landschap raakt steeds sterker maatschappelijk verankerd. Ons werk voor uw natuur en landschap werpt vruchten af, mede dankzij uw steun als Beschermer! Michiel Houtzagers Directeur Zuid-Hollands Landschap [email protected] @Houtzagers

Wilt u zelf als vrijwilliger aan de slag? Meld u aan via www.landschaperfgoedzh.nl

COLOFON HAP HET LANDSC vele draait dankzij VRIJWILLIGERS

1974

1984

1994

2009

1 | 2014

Zuid-Hollands 1934-2014, het jaar jong Landschap is 80 dit & sinds 1974 verschijnt per jaar tijdschrift 4 x

n in de de kleinkindere r | Genieten: met ! te horen | Vrijwilliger onze Jubileumtou Fiets mee met te zien & grut-o-grut-o | Erfgoedhuis en is de grutto nu beetje boswachter’ lucht duinen | Dáár ‘Ben ik toch ’n vanuit de bij Huys te Warmont: Zuid-Holland goed samen | Landschap werken

UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Jaargang 43, 1/2014. CONTACT Oude Delft 116 | 2611 CG Delft | (010) 272 22 22 | [email protected]| www.zhl.nl | De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar of € 2,- per maand, per gezin. Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing, bel (010) 272 22 22. Graag bij verhuizing gebruikmaken van de PostNL verhuisservice. Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Volgende nummer verschijnt in mei 2014.

OPLAGE BESCHERMERADMINISTRATIE ANDERE GIFTEN REDACTIE REDACTIONELE BEGELEIDING REDACTIE KLANKBORD VORMGEVING EN DRUK ADVERTENTIEVERKOOP

54.000 ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media). Kees Loogman. Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer. Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99 A2 | [email protected] | (023) 526 04 05 Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC®gecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van Zuid-Hollands Landschap bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen. Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afvalstoffen.


3

REPORTAGE

‘n Warm welkom

voor de grutto Die mooie dag in de polder waarop je je eerste grutto hoort en ziet. Dat wonderschone grut-o-grut-o, die roodbruine borst en sierlijk lange poten.

tekst: Monica Wesseling | foto’s: Marcel van Kammen

Dán is het lente, tijd van nieuw leven!

Zo’n voorjaarsdag maak je gelukkig nog steeds mee in de Zuid-Hollandse polders. Van de ongeveer 40.000 gruttoparen in ons land broedt zo’n twaalf procent in Zuid-Holland, waarvan een behoorlijk deel in de gebieden van het Zuid-Hollands Landschap. Daar wordt het beheer afgestemd op de wensen van de grutto en andere weidevogels. Omdat een grutto niet snel tevreden is, wordt er van de beheerders deskundigheid en precisiewerk gevraagd.

KIESKEURIG

Grutto’s overwinteren in West-Afrika. Na een slopende reis van 5000 kilometer arriveren de eerste eind februari bij ons

4


en hebben dan honger, veel honger. Rusten en foerageren doen ze bij voorkeur in en rond een ‘plas-dras’: een onder water gezet weiland met volop wormen en andere bodemdieren. Vervolgens willen ze om te broeden hoog gras met vette pollen. Te droog mag het niet zijn, want dan zijn de regenwormen onbereikbaar. Het hoge, vette gras is niets voor de vederlichte en piepkleine kuikens. Voor hen is dat een ondoordringbaar oerwoud waarin ze onmogelijk op insecten kunnen jagen. Nee, pullen willen vrij kort, maar wel kruiden- en bloemrijk gras vol vliegjes, spinnetjes en torren. En juist daaraan schort het op veel plaatsen in Nederland.

ZOEKEN

“Het blijft een zoektocht wat het beste beheer is voor de grutto’s en andere weidevogels,” vertelt regiobeheerder Warner Reinink. “In de Krimpenerwaard merken we inderdaad wel dat schraal, onbemest land prima is voor de kuikens. Het Zuid-Hollands Landschap heeft in de Krimpenerwaard een flink aantal weidevogelreservaten. De grond wordt onder strikte voorwaarden verpacht aan boeren. Samen met de boeren maken we een plan: waar komt de ‘plas-dras’, waar kuikenland en waar gras om te broeden. Dat gaat prima. Het probleem is wel dat de grond nog te droog is. Zeker in kleine reservaten te midden van het

Waar te zien? Vijf goede plekken waar u nu, in het voorjaar, grutto’s en andere steltlopers ziet. Polder Den Hoek tussen Lekkerkerk en Bergambacht. Te zien vanaf de Lekdijk en de Parallelweg. Extra leuk hier is de variatie. Niet alleen grutto’s en tureluurs, ook veldleeuwerik, visdief en zwarte stern. Locatie: postcode, huisnummer: 2861 EV, 105 in Bergambacht. OV: halte bus 194, Oosterwijk, Lekkerkerk, 30 min. lopen. Polder Veerstalblok, te zien vanaf de Gouderakse Tiendweg (ten zuiden van Gouda). Een mooie open, zeer weidevogelrijke polder.. Locatie: pc,hs.nr: 2808 NG, 42 in Gouderak / Gouda OV: halte bus 196, Verbindingsasje, Gouderak. De Slikken van Voorne. In voor- en najaar verzamelen zich hier onder meer tientallen, soms honderden (rosse) grutto’s en tureluurs. Volg de Scholeksterroute, vanaf Bezoekerscentrum Tennellaplas. Locatie: pc,hs.nr: 3235 NK, 12a in Rockanje. De Voorofsche Polder tussen Waddinxveen en Boskoop. Te beleven vanaf het fietspad tussen de twee dorpen. Grutto’s, maar natuurlijk ook andere weidevogels! Locatie: pc,hs.nr: 2771 DW, 10 in Boskooop. OV: halte bus 186, Julianastraat, Boskoop. Polders Poelgeest in Oegstgeest zit eind februari, begin maart vol weidevogels. Ze zijn van heel nabij te zien vanaf het ‘8-pad’ aan de buitenzijde. Locatie: pc,hs.nr: 2341 PP, 91 in Oegstgeest. OV: halte bus 50, Abtspoelweg, 30 min. lopen. Wie hoort en ziet de eerste grutto’s? Volg onze boswachters Maarten & De exacte locaties? Maarten op Twitter en u weet het direct! @BoswachterZHL Kijk hier www.zhl.nl/grutto-hotspots

regulier agrarische land is de waterstand op boerenwensen afgestemd. Laag dus. Met een hogere waterstand zou het nog beter zijn.”

WELKOM

Ook bij zijn collega’s Niek Koppelaar op de Zuid-Hollandse eilanden en Maarten van der Valk in de kuststreek, zijn grutto’s meer dan welkom. “Enkele van onze gebieden op Voorne-Putten en ook de Sophiapolder in de rivier De Noord zijn vooral in het voorjaar in trek bij steltlopers. Ze rusten er en vreten weer goed bij,” aldus Niek Koppelaar. “Onze Voorofsche Polder (tussen Waddinxveen en Boskoop) ontving zelfs eens de Gruttoprijs van Vogelbescherming Nederland. Er broeden op krap 33 hectares bijna 80 grutto’s,” vertelt Maarten van der Valk. “Het Zuid-Hollands Landschap werkt hier samen met één agrariër en één weidevogelwachter. Het beleid is volledig op de kuikens afgestemd. De boer maait pas als de kuikens groot genoeg zijn. Net als wij hebben ook hij en de wachter een enorm hart voor weidevogels. En dat werkt!”

www.zhl.nl/grutto

Het geluid van de grutto = voorjaar in huis


5

VELDNIEUWS

RESULTAAT PITTIGE KLUS, MOOI heb ben goed werk

ijk Cliënten van ’s Heerenloo in Noordw Ron van Wetten van van ies ruct inst e elijk duid verricht . Met ben zij het Laarzenpad het Zuid-Hollands Landschap heb deel nieuw aangelegd. Wassergeest aangepast, en voor een ,” aldus Ron. “Wassergeest “Ze hadden er een pittige klus aan sloten. Elke keer dat zo’n is een gebied vol hakhoutbosjes en heeft een wandelaar een sloot overgestoken moet worden zijn met hakhout ter plaatse dammetje nodig. Al die dammen gemaakt .” Startpunt van door de mensen van ’s Heerenloo s bij de Scouting , hoek het Laarzenpad is de parkeerplaat even buiten Lisse. Spekkelaan met Loosterweg Zuid bij het onderhoud van “In de winter helpen de cliënten ook k,” vult Ron aan. “Wij van Wassergeest, vooral met zaagwer het Zuid-Hollands Landschap hebben daar baat bij. En terug in Noordwijk verwerken zij het tot brandhout dat voor een mooi prijsje verkocht wordt. Met dat geld kan ’s Heerenloo dan weer nieuw gereedschap aanschaffen.”

Diverse oplettende Beschermers reageerden meteen nadat de vorige editie van ons tijdschrift was uitgekomen. De geknotte boom op pagina 2 was een knotpopulier, géén knotwilg. Onze excuses!

Otter gezien!

Met vereende krach ten hebben onze vrijwilligers uit de regio Vijfheerenlanden bin nen twee weken tijd deze prach tige nieuwe werkschuur bij Eend enkooi de Zouwe gebouwd. Pe tje af voor deze geweldige presta tie mannen!

In de Nieuwkoopse Plassen is begin januari een otter gespot. Bij velen leeft al een tijd het vermoeden dat het waterroofdier ook in natuurgebied de Zouweboezem rondzwemt. Regiohoofd Warner Reinink: “We krijgen regelmatig meldingen van sporen van een otter, onder andere van de kooiker daar. Om zekerheid te krijgen gaan we camera’s plaatsen. De otter na 30 jaar terug in onze gebieden, dat zou een geweldige beloning voor het werk van het Zuid-Hollands Landschap zijn!”

Bescher mersvoor DOE MEE! deel Workshop Natuurfotografie

Binnenkort start het ZuidHollands Landschap met drie workshops natuur- en landschapsfotografie. Al doende leert u van een professionele natuur- en landschapsfotograaf mooie foto’s te maken van alles wat er buiten te zien is. Dure apparatuur en technische kennis zijn niet nodig. U leert kijken, begrijpen, vastleggen en genieten. Bij alle workshops is een boswachter van Zuid-Hollands Landschap aanwezig om iets te vertellen over de natuurgebieden waar gefotografeerd wordt. Ook kent elke workshop een theoriedeel. Maar het grootste deel van de dag gaat u onder begeleiding het veld in en zelf aan de slag. De workshop wordt afgesloten met feedback van de fotograaf op de foto’s die gemaakt zijn.

6


WIE? WAAR? WANNEER?

De workshops worden gegeven door fotograaf Henkjan Kievit. Hij werkt(e) bij De12Landschappen, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Henkjan weet hoe de Nederlandse natuur in elkaar zit en hoe je daar de beste foto’s maakt. Er zijn workshops op drie locaties en drie dagen: - 8 maart Duinen van Oostvoorne, BC Tenellaplas. Onderwerpen: (winter)landschap, composities, details, vorm en structuur. - 26 april, Vijfheerenlanden, schaapskooi. Onderwerpen: de eerste lentebodes: vlinders en andere insecten, bloesem, grienden. - 30 mei, Landgoed Ockenburgh. Onderwerpen: cultuurhistorische landschap met o.a. prachtige rododendrons. Alle informatie: www.vanellusvanellus.com/workshop

AANMELDEN

Mail uw naam, adres, telefoonnummer én aan welke workshop(s) u wilt meedoen naar: [email protected].

PRIJS

Beschermers betalen een speciale prijs van € 80,- en nietBeschermers betalen € 95,-. Met deze bijdrage steunt u het werk van het Zuid-Hollands Landschap. Inbegrepen zijn koffie en thee. U zorgt zelf voor een lunchpakket.

Bestuurslid (m/v) De Stichting Het Zuid-Hollands Landschap zoekt een kandidaat met: • bestuurlijke ervaring; • achtergrond in de zorg en/of maatschappelijke organisaties; • kennis van/ervaring met vrijwilligerswerk; • woonachtig in of bekend met de regio Drechtsteden/RotterdamIJsselmonde; • affiniteit met de missie en de waarden van het Zuid-Hollands Landschap; • de bereidheid zich circa 10 dagdelen per jaar voor het ZuidHollands Landschap in te zetten. Uw reactie zien wij graag uiterlijk 15 maart 2014 tegemoet. De complete vacature kunt u downloaden van de website: www.zhl.nl/vacature

BESCHERMERS VOORDEEL Eendenkooi Bakkerswaal bij Lekkerkerk is een oase van groen en rust. Absoluut een bezoek waard! Van 12 april tot en met 19 juli kunt u er een kijkje achter de schermen nemen. Gaat u mee met een excursie door deze eeuwenoude eendenkooi? U wordt ontvangen in de fraaie expositieruimte, krijgt een uitleg over het werk in de kooi en maakt daarna een wandeling onder begeleiding van de kooiker of een van zijn vrijwilligers. - Voor groepen van 10 tot 40 personen; - dagelijks, behalve zondag; - alleen op afspraak; - de excursie duurt ruim twee uur; - Beschermers € 3,50, volwassenen € 6,50, tot 12 jaar € 2,50; - www.zhl.nl/bakkerswaal U kunt telefonisch een afspraak maken (01806-61831, bij voorkeur ‘s avonds ) of per mail ([email protected]). Op verzoek wordt voor koffie, thee, cake en koek gezorgd.

MET PANNENKOEK

Kooiker Hans Zantinge heet u graag welkom.

SPOREN IN HET LANDSCHAP Zuid-Hollands Landschap en Erfgoedhuis Zuid-Holland gaan meer samenwerken. Een goede reden om u eens bij te praten over lopende ‘erfgoed-zaken’. - Vorig jaar vond de jaarlijkse Erfgoeddag plaats, deze keer bij het RTM Museum in Ouddorp. Daar hoorde natuurlijk een ritje met de dieseltram bij! Het televisieprogramma Hart van Nederland was aanwezig en maakte een reportage, zie www.erfgoedhuis-zh.nl/activiteiten/erfgoeddag - Wist u dat er bij Ockenburgh een Romeins fort lag? In de Archeologische Kroniek leest u er meer over. Het Erfgoedhuis verzorgt jaarlijks deze digitale kroniek vol bijzondere vondsten. www.geschiedenisvanzuidholland.nl - Het Molennetwerk Zuid-Holland organiseerde recent een bijeenkomst voor molenaars, moleneigenaren en -vrijwilligers. Daar was ook aandacht voor de crowdfundingsactie van de Zesde Boezemmolen bij Haastrecht. In het Molennetwerk trekken Zuid-Hollands Landschap en Erfgoedhuis samen op. - Behalve bij Ockenburgh zijn er ook veel archeologische sporen van Romeinen gevonden rond Alphen aan de Rijn. In het Archeologiehuis Zuid-Holland is een expositie te zien. www.archeologiehuiszuidholland.nl Fort Ockenburgh in de Romeinse tijd (Kelvin Wilson)

Naast de eendenkooi ligt theetuin Onder de Pannen waar Beschermers korting krijgen op pannenkoeken en lunch. Een leuk adres om voor of na de excursie nog even extra van het landschap te genieten. www.zhl.nl/theetuin

Werk genoeg foto: Peter van den Akker.

vacature

‘t Vogelhoff heeft behalve een werkschuur ook een mooie vogelkijkhut. De vrijwilligers van Stadsnatuur Rijnstreek zijn bezig met een eigen werkschuur. Hun onderkomen staat in ’t Vogelhoff, in de Oostvlietpolder bij Leiden. “We hebben met deze schuur, als ie helemaal klaar is, een goede plek van waaruit onze vrijwilligers aan de slag kunnen. Ik zou zeggen: kom erbij, want er is hier genoeg werk voor het Zuid-Hollands Landschap. Iedere nieuwe vrijwilliger is welkom,” aldus assistent-regiohoofd Maarten Laming. “Wie eerst even de kat uit de boom wil kijken kan ons op Facebook volgen. En dan hopen we natuurlijk dat u zich daarna snel meldt in de schuur aan de Vlietweg in Leiden. Vanuit deze schuur gaan we ook onderhoudswerk doen voor de nabijgelegen Buitenplaats Beresteijn en op de Elfenbaan.” www.facebook.com/Rijnstreek Vrijwilliger worden? Neem contact op met vrijwilligerscoördinator Eveline Blok: [email protected] of (010) 272 22 22.


7

LANDSCHAP & ERFGOED

We gaan actiever

2013: de samenwerking tussen Zuid-Hollands Landschap en Erfgoedhuis Zuid-Holland krijgt gestalte. Nu, begin 2014, leggen de directeuren Michiel Houtzagers (van ZHL) en Andries Ponsteen (EGH) uit hoe de organisaties verder willen. “We hebben het volste vertrouwen in Landschap & Erfgoed Zuid-Holland, ons samenwerkingsverband.” ENTHOUSIAST

Michiel Houtzagers (MH): “Onze enquête in 2012 liet zien dat veel van onze Beschermers enthousiast zijn over de beoogde samenwerking met Erfgoedhuis. Veel natuurliefhebbers zijn óók geïnteresseerd in cultuur en erfgoed, zoals musea, landhuizen, eendenkooien, ruïnes.” Andries Ponsteen (AP): “Nu de eerste stap (één onderkomen in Delft) is gezet, gaan we actiever samenwerken. In het najaar van 2014 brengen we bijvoorbeeld gezamenlijk een speciale editie van dit tijdschrift uit over landschap en erfgoed. Als dat aanslaat bij de achterban van zowel ZHL als EGH, dan smaakt dat naar meer. En we organiseren gezamenlijke activiteiten zoals de provinciale Vrijwilligersdag en Open Monumentendag. We doen het stap voor stap en blijven de komende twee jaar als onafhankelijke stichtingen opereren.”

8


MH: “Onze werkgebieden verschillen, maar we werken beide op provinciaal niveau en onze doelgroepen komen voor een belangrijk deel overeen. De leden van de Monumentenwacht van EGH lijken qua interesses en gedrag waarschijnlijk sterk op onze Beschermers.”

DE GROENE MOTOR

AP: “De samenwerking is uit inspiratie geboren. Onze bezieling blijkt uit de gezamenlijke strategie ‘Binden, Bewaren, Bezielen en Betalen’ die we opgesteld hebben. Dat ‘Binden’ bijvoorbeeld, dat gaat vooral over de vrijwilligers, van oudsher het sterke punt van Landschapsbeheer Zuid-Holland. Ook ZHL en EGH hebben veel vrijwilligers en de groep groeit. Landschap & Erfgoed Zuid-Holland zet het vrijwilligerswerk voort én wil het verder uitbreiden. Een interessante meerwaarde voor de provincie ZuidHolland is dat we samen het programma

De Groene Motor uitvoeren. De provincie vertrouwt ons dit vrijwilligersproject toe en wij hopen het tot een succes te maken. Onze grote uitdaging is om zo veel mogelijk Zuid-Hollanders bij dit werk te betrekken.” MH: “Vrijwilligers moeten tegenwoordig veel weten en kunnen. Je mag bijvoorbeeld niet zo maar een molen bedienen, daar moet je een diploma voor hebben. En wat dacht je van het omgaan met motor- en kettingzaag? We gaan onze vrijwilligers volop ondersteunen en ze daarom allerlei praktische cursussen aanbieden.”

GENIETEN EN BEWAREN

MH: “Neem de Koeneschans, ooit onderdeel van de Hollandse Waterlinie en onlangs door ZHL gekocht. We deden daar samen met EGH onderzoek. Er bleek een wachthuis met munitieopslag te hebben gestaan. Kennis van de geschiedenis maakt zo’n plek aantrekkelijker. Dankzij EGH ontdekten we de meerwaarde. Ging het bij ZHL van oudsher om genieten van wat natuur en landschap aan schoonheid bieden, dankzij de samenwerking met EGH komt het cultuurhistorische verhaal sterker in beeld.” AP: “Bewaren en beschermen spreekt veel mensen aan, maar ze willen ook dat erfgoed en natuurgebieden toegankelijk

‘In het najaar brengen we een speciaal Landschap & Erfgoed tijdschrift uit’

foto’s: Rob Keeris

samenwerken

zijn. Je moet er kunnen wandelen, plezier hebben, er van kunnen genieten. Steeds meer mensen willen ook het verhaal áchter het object en het landschap horen. Die verhalen kunnen we prima samen vertellen: Landschap & Erfgoed, die twee woorden als combinatie zeggen het al.”

FINANCIEEL

MH: “Landschap & Erfgoed is ook financieel gezien een logische, efficiënte samenwerking. En nog actiever dan voorheen willen we ook bedrijven en maatschappelijke organisaties warm maken voor ons werk. Want met particuliere donaties alleen komen we er niet.” AP: “Daarnaast blijft provinciale steun de komende jaren onontbeerlijk. Hier ligt een gemeenschappelijk belang, want de provincie is verantwoordelijk voor de inrichting van onze leefomgeving. Steun aan een organisatie die die inrichting goed verzorgt, past hier prima bij. Intussen helpen wij de provincie om de verbinding tussen politiek en maatschappij te leggen. Wij investeren de overheidsbijdrage in de toekomst van Zuid-Holland.”

TOEKOMST

MH: “Hoe dichterbij, hoe groter de inzet van mensen is. Je bent geen Zuid-Hollander, maar bewoner van de Bollenstreek of de Krimpenerwaard. Men

steunt de plek waar men is geboren, kinderen heeft opgevoed of lange tijd woont. Regionale verbondenheid, dáár gaan we op inspelen.” AP: “In de voorbije acht jaar deden ruim 50.000 basisscholieren mee met Erfgoedspoor, een EGH-project dat kinderen betrok bij de geschiedenis van hun omgeving. Dat spreekt hen aan en voor de natuur geldt het ook.” MH: “We moeten de kiem in de basisschooltijd leggen. Daarna zijn

jongeren met andere dingen bezig, tot ze zich vestigen en kinderen krijgen. Dan krijgen ze gevoel voor hun omgeving, voor wat ze aan hun kinderen doorgeven. Hét moment om mensen enthousiast te maken. Misschien stappen ze wel als vrijwilliger in de Groene Motor... Dat is nu onze gemeenschappelijke activiteit met de hoogste prioriteit. We zullen zorgen dat de Groene Motor is warmgedraaid vóór de nieuwe lente aanbreekt!”

7 jaar verder Zeven jaar geleden onderzochten (toen nog) drie partijen de samenwerking: ZuidHollands Landschap (ZHL, beheerder van natuurterreinen), Erfgoedhuis Zuid-Holland (EGH, servicecentrum voor erfgoed) en Landschapsbeheer Zuid-Holland (LBZH, actief in groene vrijwilligersprojecten). www.landschaperfgoedzh.nl Samen formuleerden zij de gemeenschappelijke visie ‘Binden, Bewaren, Bezielen en Betalen’ die voorzag in toenemende samenwerking tussen de drie. Echter: politieke en marktontwikkelingen dwongen LBZH tot opheffing per eind 2013. De twee overgebleven partijen kwamen tot het samenwerkingsverband Landschap & Erfgoed Zuid-Holland dat in september 2013 door gedeputeerde Han Weber formeel werd gelanceerd. Inmiddels is ZHL bij EGH in Delft ingetrokken.


9

bijna egaal groen. Kruisbekken houden zich vaak op in groepen. Ze zijn te herkennen aan een diepe, golvende vlucht, gevorkte staartpunt en een ‘kiep’ geluid. De kans op een waarneming is beperkt. Hij staat namelijk op de lijst van zeldzame broedvogels. In het oosten van het land is de kans groter dan hier in het westen. Annelies ’t Hooft had de eer dit prachtige beestje op de foto te zetten rond november 2013.

Soorten in Beeld Weinig vogels hebben zo’n ongewone snavel als de kruisbek: de bovenste en onderste snavelhelft kruisen elkaar! Zo’n snavel vormt uiterst effectief gereedschap om zaden uit dennen- en

sparappels te halen. Kruisbekken zijn vinkachtige vogels, die vooral in de trektijd en in de winter in Nederland verblijven. De mannetjes zijn prachtig karmijnrood van kleur, de vrouwtjes zijn

Natuurherstel Solleveld Dunea gaat dit jaar op een voormalig kampeerterrein in Solleveld de natuur herstellen. Dit doen wij omdat de staatssecretaris van EZ voor Nederland ruim 160 Natura 2000-gebieden heeft aangewezen. De aangewezen gebieden maken deel uit van een samenhangend netwerk van natuurgebieden in de Europese Unie, die zijn aangewezen op grond van de vogelrichtlijn en de habitatrichtlijn. Het doel van Natura 2000 is het keren van de achteruitgang van de biodiversiteit. Het voormalige kampeerterrein is nu ook aangewezen als Natura 2000-gebied en wordt daarom hersteld naar natuurgebied.

Beheer Dunea beheert de duingebieden tussen Monster en Kijkduin en tussen Scheveningen en Katwijk. Solleveld is één van deze duingebieden. Dunea beheert deze natuurgebieden omdat we er water winnen voor 1,2 miljoen mensen in het westelijk deel van Zuid-Holland. De natuur speelt hier een belangrijke rol in en we zorgen ervoor dat mensen in deze gebieden kunnen recreëren en genieten van de rust en de ruimte. Daarnaast zijn de duingebieden ook als zeewering belangrijk. Dunea werkt

10


continu aan een goede balans tussen de verschillende functies van de duinen.

Samenwerking Het natuurherstel van het voormalige kampeerterrein leidt tot een uitbreiding van het natuurgebied. Solleveld biedt ruimte voor het kalkarme grijze duin, waarmee het gebied voldoet aan de Natura 2000-doelstelling. Het project natuurherstel Solleveld is een samenwerking tussen de Gemeente Westland, Hoogheemraadschap Delfland, Provincie Zuid-Holland en Dunea.

Openingstijden De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea April t/m oktober: dinsdag t/m zaterdag 10.00 uur tot 16.00 uur zondag 10.00 uur tot 17.00 uur maandag gesloten November t/m maart: dinsdag t/m vrijdag 10.00 uur tot 16.00 uur zaterdag 12.00 uur tot 16.00 uur zondag 10.00 uur tot 17.00 uur Tijdens schoolvakanties op maandag open. Meer info op www.dunea.nl. Volg ons op twitter: @detapuit. Tefefoon: (088) 347 48 49 of e-mail [email protected] Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar

Nu verkrijgbaar in De Tapuit: activiteitenfolder januari tot en met april. Haal hem op in De Tapuit Zaterdag 8 februari Dunea-excursie: Winterwandeling met erwtensoep o.l.v. de duinwachter. Start: 9.30 uur bij de Tapuit

Zondag 16 februari

een lezing over de hulp die Dunea biedt voor de watervoorziening. Start: 19.30 uur in het activiteitencentrum naast De Tapuit. Deelname: gratis Aanmelden: [email protected]

Start serie workshops: ‘Tekenen in het wild’ in de activiteitenruimte naast het bezoekerscentrum. Meer info en aanmelden: www.tekeneninhetwild.nl

vrijdag 28 maart

Woensdag 19 februari

Excursieoverzicht januari t/m maart 2014

Kinderexcursie: Kinderen beleven Meijendel; ze gaan op pad in de duinen op zoek naar sporen van dieren. Deelname: € 5,00 (volwassenen € 2.50) Aanmelden: [email protected]

Op pad met de schaapherder en haar kudde. Start: 14.00 uur bij De Tapuit Aanmelden: niet nodig

Zaterdag 8 februari 2014, 09:30 uur Winterwandeling met erwtensoep in Meijendel*

Donderdag 20 februari

Woensdag 19 februari 2014, 14.00 uur

Hutten bouwen. Van 13.00 - 14.00 en van 14.30 - 15.30 uur. Deelname kinderen van 4 t/m 12 jaar: € 4,50 (volwassenen € 2.50) Aanmelden: [email protected]

Kinderen beleven Meijendel Deelname: € 5.00. (volwassenen € 2.50)

Zaterdag 22 februari

Zaterdag 1 en 15 maart 2014, 08:00 uur

Dunea-excursie: Winterwandeling met appeltaart o.l.v. duinwachter. Deelname: € 10,00

Reeën kijken in Meijendel

Zondag 23 februari Gezins-GPS-tocht: loop via de coördinaten een leuke wandeltocht met de GPS, ook Geocaching is mogelijk. Start: tussen 10.00 13.00 bij Tapuit Kosten: € 15,00 per apparaat Aanmelden: [email protected]

Zaterdag 22 februari 2014, 09:30 uur Winterwandeling met appeltaart in Meijendel**

* Kosten excursies: € 5,- voor volwassenen en € 3,- voor kinderen tot 12 jaar. Uitzonderingen: ** € 12,50 pp.

Woensdag 26 februari Vakantieworkshop: ‘Tekenen in het wild’, eerst naar buiten en daarna binnen tekenen wat je gezien hebt. 10.30 - 12.30 uur: kinderen 5-8 jaar, 13.30 - 15.30 uur: kinderen 9-12 jaar Deelname: € 8,00 Aanmelden: [email protected]

Nachtvlinders op de Klip! Dit jaar is Wouter Moerland, een van de vrijwilligers van Dunea, weer op pad geweest om de meest bijzondere vlinders te monitoren. Vanaf maart tot en met december 2013 heeft hij 347 soorten gevangen, en natuurlijk weer vrijgelaten. Dit is ten opzichte van de voorgaande jaren gemiddeld. Wel bijzonder is dat 16 van de 347 vlinders nieuw zijn op de lijst. Het voorjaar was erg koud. Hierdoor was er maar een mager aantal soorten. Na 29 juni kwamen er een paar warme weken die een inhaalslag mogelijk maakten. Ook de mei-soorten kwamen tevoorschijn, zoals de duingrasmot. Een memorabele avond was die van 1 augustus. De temperatuur liep op tot ruim boven de 20 graden en de heren van Esch en Moerland scoorden een slordige 171 soorten!

Driedistelpalmot Er zijn mooie vangsten gedaan. Zo is bijvoorbeeld voor het eerst de driedistelpalmot gespot. Deze vlinder komt maar in een paar duingebieden voor. Voor de macrovlinders bestaat tegenwoordig een rode lijst. Veel van deze vlinders worden gespot in onze duinen. Zo werd dit jaar de ernstig bedreigde nazomeruil waargenomen. Waar de soort elders verdwijnt, is er in Wassenaar een stabiele populatie. Macrovlinders zijn grote dikke motten. Deze motten blijven tot later in het jaar doorvliegen, omdat zij zich goed warm kunnen houden. Tegenover macrovlinders staan de microvlinders. Dit zijn piepkleine vlinders van een paar millimeter tot maximaal één centimeter. De resultaten van de nachtvlindermonitoring gaan naar de landelijke database, daar worden trends van deze soorten doorgerekend. Al met al een geweldige onderzoeksinspanning.

Vrijdag 28 februari Op pad met de schaapherder en haar kudde. Start: 10.00 uur bij De Tapuit Aanmelden: niet nodig

woensdag 19 maart Internationale waterdag Kinderen wandelen die dag voor water (scholen) en Dunea Internationaal verzorgt

Colofon Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Johanneke van der Veer (eindredactie) Foto’s en illustraties: Annelies ’t Hooft, Dunea Beeldbank. Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47 Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2014

11

SPONSORNIEUWS ’n Sfeervolle molen

Bijenparadijs Twee imkers van de Bijkerij, Peter van Proosdij en Marcel Betgen, hebben een actie opgezet om van ‘t Vogelhoff bij Leiden een bijenoase te maken. Wethouder Frank de Wit reageerde enthousiast en deed namens gemeente Leiden de eerste donatie. Drie weken later hadden de imkers via buurtacties de helft van het benodigde geld al binnen. Het Zuid-Hollands Landschap schonk hout ter waarde van € 750,-. Nu kan begonnen worden met de bouw van de houten bijenstal en met het aanplanten van een bij-vriendelijke tuin in ‘t Vogelhoff. Volg het project op www.zhl.nl/bijkerij

nkoop van Voor de aa oelgeest Polders P ller staat de te aties van de don rmers van Besche ro. Het op 116.000 eu rd ha Prins Bern heeft ds n Cultuurfo even. eg g 40.000 euro f ie ss re Ook Prog nt eu st t Oegstgees ag dr be ons met een ). ro (zie foto van 1.200 eu n aankoop va Kortom: de er stuk pold een extra ng meer op kan niet la wachten! zich laten elgeest www.zhl/po

De Zesde Boezemmolen bij Haastrecht gaat weer water van de Vlist opmalen. De molen gaat een plek worden waar jong en oud van het landschap genieten en de authentieke sfeer in en rond de molen beleven. We werken er samen met het Erfgoedhuis hard aan om dit zo snel mogelijk te realiseren. Voor de inrichting zoeken we oude gebruiksvoorwerpen. Wilt u ze schenken? Een authentieke molenaarswoning en een mooie ontvangstruimte, dat is ons eerste doel. Zodat bezoekers de sfeer van de molen kunnen beleven. www.boezemmolen.nl

Levende historie

foto: Rolf van Beek

Directeur Michel Houtzagers ontvangt de cheque van Rutger Ploum, voorzitter van de Stichting Streekfonds Krimpenerwaard. Ook regiobeheerder Warner Reinink en Katrien Prak, bestuurder van zowel het Landschap als het Streekfonds, zijn tevreden.

DONEREN? 12

1672 - In het Rampjaar vallen Franse troepen de Republiek der Nederlanden aan. In allerijl wordt ter verdediging van Holland een waterlinie ingericht. De linie loopt van Muiden via Woerden, de Vlist met de Koeneschans en Schoonhoven tot Gorinchem. Desondanks kan niet verhinderd worden dat de Fransen zich met 1500 soldaten op de noordelijke Lekdijk bij Schoonhoven vestigen. Deze troepen hebben waarschijnlijk ook de Koeneschans veroverd. 2014 - Er zijn dankzij archeologisch onderzoek nu veel verhalen te vertellen over de Koeneschans, het kleine eilandje in de Vlist. Funderingsresten, oude munitie, aarden verdedigingswallen,

Graag! U kunt nog steeds een bijdrage leveren: Streekfonds Krimpenerwaard, rek.nr. NL32 RABO 0120 0666 61 o.v.v. Koeneschans. Kijk ook op www.zhl.nl/koeneschans


ZHL verbindt

De Duurzaamheidsfietsroute van het Zuid-Hollands Landschap staat volop in de belangstelling. De mooie route van de Duinen van Oostvoorne naar de Maasvlakte verbindt natuur met industrie. Een aantal relaties van het ZuidHollands Landschap heeft al aangegeven de route te willen sponsoren.

OP DE FIETS

Het natuurgebied Nespolder bij Bergambacht is klaar, een nieuwe schakel in de Ecologische Hoofdstructuur gerealiseerd. Er is van veel kanten hard aan gewerkt, dus de opening had een feestelijk tintje. De Nationale Postcode Loterij financierde een deel van het werk; het Zuid-Hollands Landschap richtte het gebied zo in, dat ook in de toekomst de beheerskosten beperkt zullen blijven; het Veenweidepact Krimpenerwaard zorgde voor een goede samenwerking tussen de vijf gemeenten uit de Krimpenerwaard en het Hoogheemraadschap. Kortom: er staat weer een vernieuwd stukje groen op de Zuid-Hollandse kaart. een huis met leistenen dak… Eind dit jaar hoopt het samenwerkingsverband Landschap & Erfgoed Zuid Holland het plan gerealiseerd te hebben dat de historische verhalen rond de Koeneschans voor iedereen zichtbaar maakt.

DONATIES

Het Streekfonds Krimpenerwaard heeft al bijna € 10.000,- opgehaald. Rutger Ploum, voorzitter Streekfonds Krimpenerwaard: “Veel inwoners interesseren zich voor de geschiedenis van de streek. Beschermers van het Zuid-Holland Landschap hebben gedoneerd. Ook de historische vereniging Haastrecht heeft een mooie donatie gedaan. Ik hoop dat meer mensen uit de Krimpenerwaard nog een donatie willen doen. Het Zuid-Hollands Landschap investeert zelf ook flink in dit project, maar er is nog geld nodig om hier de geschiedenis helemaal tot leven te brengen.”

Onze ambassadeur Theo Prenen ontwikkelde de Duurzaamheidsfietsroute en is natuurlijk ook aanwezig op de relatie-/sponsorendag.

GIFTEN EN DONATIES We ontvangen veel giften. U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag of jubileum aan de gasten een donatie vragen voor het Zuid-Hollands Landschap. Of de jaarlijkse bijdrage spontaan verhogen. Dit kwartaal geven we aandacht aan de volgende giften: € 50,- Mw. Van Drunen-van Os, gift € 75,- Dhr. en Mw. Kooreman, gift € 100,- E.J. van ’t Land, gift € 100,- Dhr. E.R.K.M. Boel, periodieke schenking € 100,- anonieme gift t.b.v. educatief materiaal Bezoekerscentrum Tenellaplas € 200,- J.C. Elkenbracht, periodieke schenking € 200,- Dhr. A. den Heijer, periodieke schenking € 1000,- Mw. T. van der Knaap, periodieke schenking € 1.000,- Fam Hoogerbrugge, gift t.b.v. Polders Poelgeest € 2.000,- Dhr. en Mw. Van Diggelen, gift € 5.000,- Dhr. L.J.L. Kokee, legaat € 10.000,- Mw. M.M. Cortel, legaat € 475.000,- Dhr. J. van Veen, nalatenschap

DE ZUID-HOLLANDSE NATUUR HEEFT UW GIFTEN, GROOT EN KLEIN, ECHT NODIG. ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT!

foto: Idde Lammers

NIEUW: Nespolder

Deze unieke fietsroute, die het bedrijfsleven met het Zuid-Hollands Landschap verbindt, gaat een centrale rol spelen in de komende relatie-/sponsorendag van het Zuid-Hollands Landschap. Fietsend en genietend van het wisselende landschap kan iedereen in een ontspannen sfeer met elkaar van gedachten wisselen en kansen verkennen. De datum van deze dag in bezoekerscentrum Tenellaplas bij de Duinen van Oostvoorne staat nog niet vast. Maar houdt u er rekening mee dat we u binnenkort uitnodigen voor deze ‘buitendag’?

BEDRIJVEN VRIENDENNETWERK

Samen met het Bedrijven Vriendennetwerk zijn we nog slagvaardiger in wat ons verbindt: de natuur! Neem contact op met Marie-Louise Govers, (010) 272 22 34, [email protected] of kijk op www.zhl.nl/vriend

VRIENDEN

AKZO Nobel BP Raffinaderij Rotterdam Collectieve Zonnepanelen De Friesland Zorgverzekeraar dS+V Gemeente Rotterdam Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk HD Projectrealisatie Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. Shell Thuiszorgorganisatie Florein

STRUCTURELE STEUN ONTVANGT HET ZUID-HOLLANDS LANDSCHAP VAN Provincie Zuid-Holland Nationale Postcode Loterij

De belastingdienst heeft het Zuid-Hollands Landschap aangewezen als Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk. Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl


13

NATUUR EN GEZONDHEID

Buiten bewegen is gezond

Buiten zijn in de natuur heeft een positieve werking op de gezondheid. Reden voor het Zuid-Hollands Landschap om samenwerkingsverbanden aan te gaan op het gebied van natuur en gezondheid. We lichten er drie toe.

1. MINDER ZORGKOSTEN

Vorig jaar maakten Beschermers van het Zuid-Hollands Landschap al kennis met zorgverzekeraar De Friesland. Via een natuurcollectief steunt de verzekeraar verschillende natuurorganisaties en geeft Beschermers een korting van 8 % op de premie. “Bewegen en buiten zijn is heel belangrijk. Wij geloven dat bewegen en ontspannen in de natuur zorgkosten kan drukken. Daarnaast draagt het bij aan de kwaliteit van leven, vandaar dat we ons al jaren sterk maken voor deze samenwerking die louter voordelen biedt voor iedereen”, aldus Tjisse Brookman van De Friesland. Uit steeds meer onderzoeken blijkt

dat er een positief verband is tussen natuur en gezondheid. Met het online programma ActiefMet houdt u uw eigen buitenactiviteiten bij: uw individuele mini-onderzoek!

2. OUDEREN

Onlangs sloot het Zuid-Hollands Landschap vriendschap met de particuliere thuiszorgorganisatie Florein. Kees Deelder, directeur van Florein: “Wij willen toegevoegde waarde leveren in de woonomgeving van onze klanten. De natuur in de buurt biedt een mooie kans om de gezondheid van onze klanten en medewerkers meer aandacht te geven. In de toekomst organiseren we graag samen met het Zuid-Hollands Landschap een dag voor ouderen.”

3. ENERGIE UIT DE NATUUR

tekst: Annelies Gras en Nelleke den Boon

Parnassia behandelt mensen met psychische problemen. Johan den Dulk is projectleider bij Parnassia: “In Loosduinen ligt ons project Pluk! Den Haag: een kinderboerderij, pluktuin, lunchroom en heemtuin. We zijn Pluk! Den Haag gestart omdat we geloven dat onze patiënten veel energie halen uit de natuur en het boerenleven. Dit project is toegankelijk voor iedereen, want de wisselwerking met bezoekers is goed voor de terugkeer van onze patiënten in de maatschappij.” Het Zuid-Hollands Landschap geeft ondersteuning bij het beheer van de heemtuin.

14


Met de nieuwe website en app van De Friesland kunt u uw activiteiten in de natuur bijhouden en meten www.actiefmetdefriesland.nl

Samenwerken? Graag! Het Zuid-Hollands Landschap bouwt met andere organisaties aan een programma Natuur & Gezondheid. Samen met Florein, Parnassia, Natuur- en Milieu-educatie Den Haag en Dunea werken we aan activiteiten die een bijdrage leveren aan uw gezondheid. Mooie voorbeelden zijn: Natuurbuddy (voor mensen met gezondheidsklachten), Wandelen voor je Gezondheid, de Dementietuin, de Natuurspeelplek en de Dag van de Zandmotor (ouderen de kans geven samen met familie een onvergetelijke dag buiten te beleven). Natuurgebieden als Landgoed Ockenburgh, Heemtuin H.J. Bos, Van Leydenhof, de Hyacintentuin en de Zandmotor, en ook andere gebieden bieden volop kansen voor gezonde activiteiten. Bedrijven en instellingen die willen meedoen zijn van harte welkom! Meer weten? www.zhl.nl/gezondheid ’n Concreet idee of vraag? Mail naar Marie-Louise Govers, [email protected]

VRIJWILLIGERS

Ben ik toch ’n beetje

BOSWACHTER Rond Huys te Warmont zijn vrijwilligers actief. In weer en wind komen ze elke week naar het landgoed. De sfeer onderling is prima, dat valt meteen op. Wat doen ze daar? We vroegen het aan Peter Jansen (74) uit Leiderdorp en Annelies Burgers (65) uit Leiden.

“Elke dinsdag en woensdag is hier een groep vrijwilligers bezig met het onderhoud van het bos. ’s Zomers moet het gras regelmatig worden gemaaid. Als de bramen te hard gaan, worden die gesnoeid. De sloten worden vrij gehouden van blad. En de uitgezette wandeling moet worden bijgehouden. Het is maar een greep uit de vele klussen.’’ Waarom doen jullie dit vrijwilligerswerk? “Gemeenschappelijke deler is dat we allemaal in natuur geïnteresseerd zijn. In mijn jonge jaren wilde ik later boswachter worden, zo komt die jongensdroom toch een beetje uit.” “Ik werkte voorheen als botanisch analiste en wil graag ergens ondersteuning bieden.’’ Uit hoeveel mensen bestaat de groep? “We zijn op beide dagen met zo’n acht man. Jong en oud. Annelies is de enige vrouw. Iedereen heeft een andere achtergrond. Gezelligheid en hard werken staan voorop.’’

tekst: Nadine Mussert | foto’s: Huub Slingerland e.a.

Komen jullie wel eens iets bijzonders tegen? “Er zitten hier een hoop beestjes die nieuwsgierig meekijken, veel vogels zoals roodborstjes en soms uilen.’’ Wat zijn de winterse klussen? “Door de afgelopen stormen zijn nogal wat bomen omgevallen en soms komen die over het pad terecht. Dat ruimen we op. We zagen de boom in stukken en voeren het hout af.’’

Ook op Facebook zijn de vrijwilligers actief. Volg ze op www.facebook.com/VrijwilligersZHL


15

foto: © Eurosense B.V., 2012

KIJK OP ZUID-HOLLAND

Kinderdijk

ganzen, rafelig. Het waterpeil van de Nederwaard is stabiel waardoor land gewoon land blijft. Niet alleen de vorm van de waterpartijen, ook de kleur kent nuances. Zo is het water in de Overwaard donker. Het is immers veen. Van bovenaf lijkt Kinderdijk een toonbeeld van rust. En inderdaad, ophef of stampij tref je er niet. Wel heel veel toeristen. Maar die zien we nu even niet. Recentelijk heeft het Molennetwerk Zuid-Holland de molenerven van Kinderdijk geïnventariseerd. De opstallen rond de molens en groene elementen zoals fruitbomen en moestuintjes zijn beschreven en gefotografeerd. Speciaal voor de vrijwilligers van Werelderfgoed Kinderdijk organiseert het Molennetwerk de cursus Molengids. www.molennetwerkzhl.nl

ZIE DE WIND WAAIT DOOR DE MOLEN

www.zhl.nl/kinderdijk

Tekst: Monica Wesseling

Bovenin stroomt de Lek met erlangs de dijk. Beide zijn kronkelig, want ze zijn van lang geleden, toen we nog niet zo rechtlijnig dachten. Langs de weg op de dijk, de witte lijn, liggen de uiterwaarden: grasland, uitmondend in zand. Maken we een reuzenstap over het land, dan gaan we naar de rechte waterlijnen. Erlangs ligt een reeks witte stippen. Schijnbaar onooglijk, maar ze vormen wel Werelderfgoed! Het zijn de beroemde molengangen van Kinderdijk. Aanvankelijk stonden er geen molens en kon het achterland spontaan afwateren via de rechte, duidelijk ‘man-made’ wateren: de bovenste is de Groote of Achterwaterschap (gegraven in 1365), de onderste de Nieuwe Waterschap (1369). Veengrond klinkt echter in waardoor het verval met de Lek steeds kleiner werd en natuurlijke afwatering na verloop van tijd onmogelijk was. En dus werden er molens gebouwd. Zelfs molengángen, rijen van molens die het water steeds verder konden opzetten. Terug naar het land. De Overwaard, ten noorden van de twee strakke wateren, is brokkelig terwijl de Nederwaard, in het zuidwesten, duidelijk gestructureerd is. De Overwaard kent een wisselend waterpeil. Het water knabbelt aan de oevers van het rietland en maakt ze, geholpen door het gegraas van

Wat het meest opvalt in deze helikopterblik op Kinderdijk is de merkwaardige combinatie van brokkelig en bochtig met rechtlijnig en strak.

HET LANDSCHAP VRIJWILLIGERS. draait dankzij vele

Recommend Documents