BRANDROOD IN HET LANDSCHAP

BRANDROOD IN HET LANDSCHAP NIEUWSPERIODIEK VAN DE VERENIGING HET BRANDRODE RUND . NUMMER 29 . JUNI 2013 __________________________________________________________________________________________________________________

Inhoud _____________________________________________________

Ten geleide : Verschil maken ………..…………..... 1 Bestuursmededelingen ……………………………..2 Nieuwsgaring ……………………………………... 4 Wist u dat …………………………………………..4 Slow Food Presidium BRR officieel goedgekeurd....5 Veehouderij met Brandroden ………………………7 Mededelingen FokTechnische Commissie …..…… 9 Gevraagd & Geboden ……………….....…...…..... 11 Vermeldingen, Volgend nummer & Colofon ..…... 12 _____________________________________________________

Ten geleide : Verschil maken

Afb.1. Op stal heerst de rust. Weinig geschillen.

_____________________________________________________

Bij het maken van een nieuwe periodiek sta je altijd even stil om de gedachten te kammen. Gaat het ergens over en kunnen we er wat mee ? Dat is onze vraag. En nou het antwoord nog. Malend en herkauwend liggen de koeien op stal. Ze zijn laat naar binnen gekomen, half april pas. Een heel verschil met andere jaren. Dat was niet om hun winterhardheid te bewijzen. Of die van ons. Op stal waren de leidingen bevroren. En dan word je waterdrager tegen wil en dank. Nou ja, ze sloeberen dankbaar emmer na emmer leeg. De weken rijgen zich aaneen. Het weer bleef stabiel. Met kou, sneeuw en wind uit het oosten. En verder leek de natuur stil te staan. Alles was laat. Gras en bodembegroeiing, bomen en struiken, insecten en zwaluwen. Zal het goed komen ? Alles wachtte op regen en zon. En op de installateur. En dan ineens voltrekt zich weer het wonder dat natuur heet. Nou is het half juni en is de eerste snee gemaaid en ingekuild of gehooid. De natuur corrigeert zichzelf. Het land heeft nu voldoende rust gehad, er is gesleept en bemest. Er staat dik gras en de koeien gaan weer naar buiten. In die paar maanden op stal nemen de conditie en de relatie tussen dier en mens merkbaar toe. Er is toch verschil met weidegang. Het is altijd een heel gerangeer om de dieren langs de stieren in hun percelen te krijgen. We hebben teveel beheersdrang om het maar over te laten. Iets maakt het verschil. Dus is het plannen in plaats van improviseren en voor je gevoel maakt dat toch wat uit. Er is verschil in onze stijl van organiseren en er is verschil in ‘hun’ stijl van gedrag. De stal is rust, is statisch. De wei is beweging. Dynamiek. Aan elkaar geknoopte eindjes prikkel-

Afb.2. In de weide is volop beweging. Verschil moet er zijn.

draad en schrikdraadlint laten zien dat op veel boerderijen het vee bij de weidegang nog wel eens een eigen route kiest. Buiten het bepaalde pad gaan is ongewenst. Wij hebben de neiging achter die ondernemende types aan te galopperen en te corrigeren maar vaak is het effect dan averechts en ademnood. Je kunt het ze beter even laten uitzoeken en hun eigen gedrag voor de situatie laten kiezen. Ze laten wennen, herhaling en gewoonte opbouwen, positief belonen en stimuleren is beter dan ze door het lint te zien gaan. Maar hoe maak je dat verschil? Met respect ? Met koeien fluisteren ? Een andere stijl kiezen ? Met vertrouwen dat het wel goed komt, omdat het nou eenmaal de natuur is ? Door gedachten strijkend ga je denken dat alles altijd wel goed komt als je verwachtingen maar durft bij te stellen. Al dan niet op voorhand. Dan zijn fouten geen averechtse routes maar kansen om te leren. Stijlen verschillen net als smaken. Maar goed ook. Het is maar net wat je ervan maakt. En de Brandrode koe ? Zij graasde voort. En maakte verschil. Gert Smit, red.

1

____________________________________________________

Bestuursmededelingen ____________________________________________________

Beste Brandroodliefhebbers, We hebben een enerverende tijd achter de rug met veel vergaderingen, evenementen, overleg en plannen maken. Herstructureren van het bestuur en de foktechnische commissie is noodzakelijk nu Jan van Lieshout zijn functies definitief neerlegt. Op de komende ledenvergadering hoopt het bestuur uw instemming te krijgen voor deze maatregelen. Animal Event op 3, 4 en 5 mei jl. was een succes. Het plaatsen van kalveren op kinderboerderijen door Ineke in samenwerking met onze leden loopt ook dit jaar als een trein. Keukenhof met Antoon Klomp zijn kalfjes was de eerste. We timmeren echt aan de weg. Kroon op het werk na vier jaar voorbereiding kregen Berrie en de werkgroep Slowfood toen op 17 mei jl. tijdens een diner op fokcentrum De Groote Modderkolk door een Italiaanse delegatie van Slowfood International aan onze Vereniging het predicaat Presidium werd toegekend. Nu komt de praktische uitvoering nog. De evaluatie van ons fokprogramma met CGN op 24 mei jl. blijkt toch een hele klus te zijn. De laatste evaluatie was 5 jaar geleden. De inteelt coëfficiënt van ons ras is iets verminderd en zit op veilige hoogte. Echter een passend fokadvies voor alle stieren, die binnen ons ras afgelopen winter aanwezig waren, is nog niet klaar. Hierover hebben wij ons beklag gedaan, omdat CGN dit advies in maart / april, voor het fokseizoen zou leveren. Desalniettemin wens ik iedereen een goed fokseizoen toe. Jan van Riel, voorzitter ■ Afdracht aan leden die een fokstier beschikbaar gesteld hebben voor het invriezen van sperma De vereniging heeft in de loop van haar bestaan van een aantal stieren sperma ingevroren voor algemeen gebruik bij dieren van leden en niet-leden en daarvan is veel gebruik gemaakt. De eigenaren van deze stieren hebben deze dieren gratis ter beschikking gesteld aan de vereniging. Toen de vereniging nog klein was en nauwelijks over financiële middelen beschikte was dat een prima regeling en daar is dankbaar gebruik van gemaakt. De situatie is echter veranderd en het bestuur is van mening dat met terugwerkende kracht daarin gecompenseerd moet worden. Het beschikbaar stellen van deze en toekomstige stieren zal worden gehonoreerd met € 1,- per verkocht rietje sperma, met een maximum van

2

AGENDA 2013 Juni 21, 22 en 23 Farm en Country fair, Aalten September 7 ALV en Ledendag, Ommen (Arriën) 8 Salland Natuurfair, Heeten 21 Terra Madre, Amsterdam

Noteer dus zeker in uw agenda :

7 september a.s. Algemene Leden Vergadering & Ledendag op de Vechtdalhoeve te Ommen (Arriën)

€ 500,- per stier, aan de eigenaar van de stier op het moment van invriezen van het sperma. Jan van Lieshout, penningmeester ■ Vereniging Het Brandrode Rund houdt ALV en Ledendag op 7 september a.s. in Ommen Om alvast in uw agenda te noteren : de Algemene Ledenvergadering en ledendag zal dit jaar gehouden worden op 7 september a.s. bij de fam. Jansen in Ommen (Arriën). Het belooft een interessante dag te worden, waarbij het middag-programma geheel door de fam. Jansen zelf wordt ingevuld. We zullen ons dan opsplitsen in 2 à 3 groepen, waarbij een groep met Simone Jansen meegaat op koesafari. We zullen niet zelf tussen de koeien rondlopen maar plaatsnemen in de huifkar en zo alle mooie plekjes te zien krijgen. René Jansen gaat ondertussen aan een andere groep alles vertellen over zijn bedrijf en de vermarkting van zijn producten. Het word vast een heel interessante dag. Mèt een lunch van heerlijke Vechtdalproducten, waaronder natuurlijk Brandrood vlees Komt allen ! ■ Brandroden op kinderboerderijen We gaan dit jaar alweer het derde jaar in met ons project Brandroden op kinderboerderijen. Er zijn een aantal kinderboerderijen die nu voor het derde jaar Brandroden op hun kinderboerderij houden. Bijvoorbeeld de natuurboerderij De Brinkhorst in Amersfoort. Ze hebben een goede samenwerking met Jaap Ruiter en gaan hiermee gewoon door. Ook het Middeleeuws erf in Amersfoort heeft runderen lopen van Jaap Ruiter en als het goed is gaan hier ook een aantal kalfjes geboren worden dit jaar.

Afb.3. Kibo Skik in Hoogkarspel : 2 kalfjes van Antoon Klomp.

Afb.5. De fam. Kuypers zorgde op Animal Event weer voor …

Afb.4. Berrie Kl. Swormink bracht ’t Wuesthag (Hengelo) er 2.

Afb.6. … een bijzondere presentatie.

In Utrecht heeft Castellum Hoge Woerd 2 kalveren lopen en natuurlijk staan hier ook nog steeds de door Peter Tromp gesponsorde informatieborden. Ook Antoon Klomp (Natuurmonumenten) heeft opnieuw een Brandrood kalf geplaatst op de Keukenhof en hier staat ook het in het Engels vertaalde informatiebord van de vereniging. Ook naar de kibo in Oosterhout zijn weer twee kalveren van Antoon Klomp gebracht.

Op zaterdag was René van Daal aanwezig met zijn trouwkoe Lena, voorzien van een grote koebel en een mooi versierde sjees trekkend. Al gauw werd ze door de kinderen ontdekt als knuffelkoe. Bij de presentaties in de ring bleek zij de grote lieveling van het publiek. René, zijn vrouw en dochter en voorzitter Jan van Riel hebben met honderden belangstellenden gesproken, folders gegeven en enkele slagers gesproken, die om Brandrood vlees vroegen. Twee serieuze kandidaten kunnen functioneren bij korte keten producties. ’s Zondags was de fam. Kuijpers met 6 leden aanwezig om 3 koeien, 2 kalveren en stier Pieter te showen. Alle kinderen konden bij de kalfjes kruipen om ze te knuffelen. Tijdens de presentaties in de ring, waarbij de kleine kinderen de kalfjes rondleidden, was er steeds opnieuw denderend applaus. Jacq leidde zelf stier Pieter en voorzitter Jan van Riel stak als commentator niet onder stoelen of banken dat deze mooie stier door hem gefokt is. Toen zijn kleindochter Merel er in de ring ook nog op mocht rijden, kon de dag voor hem niet meer kapot. Hij uit dan ook zijn dank en waardering voor de fam. Van Daal en de fam. Kuijpers, die dit evenement, waar meer dan 30.000 bezoekers zijn geweest, voor onze vereniging tot succes hebben gemaakt. Op de Actualiteitspagina van de website werd hier al aandacht aan besteed. Kijk eventueel nog eens op www.hetbrandroderund.nl.

Niet alleen de oudere contacten lopen nog maar er komen nog steeds nieuwe aanvragen binnen. We gaan nog twee kalveren plaatsen op de kinderboerderij in Hoogkarspel en ook in Hengelo kinderboerderij ’t Wuesthag werden 17 mei jl. twee kalveren geplaatst, van Berrie Klein Swormink. Ook hierdoor kunnen de mensen Brandroden bewonderen in heel Nederland. Zie ook de verslagen op de Actualiteitspagina op onze website www.hetbrandroderund.nl. Meedoen met het project? Dat kan nog steeds. Aanmelden graag per e-mail : [email protected] Ineke Herder ■ Brandroden trekken opnieuw aandacht op Animal Event Op 3, 4 en 5 mei jl. vond in de Beekse Bergen in Hilvarenbeek het Animal Event plaats. Op het boerderij erf stond Vereniging Het Brandrode Rund met een stand naast het Veeteeltkundig museum.

Jan van Riel

3

■ Vernieuwing website, brochure wordt flyer In de vorige periodiek maakten wij melding dat er gewerkt wordt aan vernieuwing van de website. Het bestuur krijgt een steeds beter beeld en een gerichter plan omtrent het gewenste gebruik van de site, als dienstverlenend instrument voor leden en belangstellenden. Momenteel worden de eerste ontwerpen voor de vormgeving bekeken. In lijn hiermee wordt ter vervanging van de brochure ook gewerkt aan een nieuwe vorm van kennismaking met ons ras : een flyer. Ook van deze sterk verkorte informatie over het Brandrode rund zijn enkele ontwerpen in studie.

Duits onderzoek, waarin zowel vlees als melk werd meegenomen in de carbon footprint, is gebleken dat een dubbeldoel koe hierin niet onderdoet voor een melkkoe. Omdat de carbon footprint lastig te meten is zouden wel nieuwe en betere manieren moeten worden bedacht om deze te meten en in kaart te brengen. (VeeteeltNieuwsbrief 16.05.2013)

Gert Smit

□ Animal Event in Beekse Bergen opnieuw een

____________________________________________________

groot succes was mede dankzij de fam. Kuypers met hun grote aanwezigheid □ Op stier Pieter 2 kinderen gereden hebben om aan te geven hoe mak Brandrood is □ alle omstanders in de ring konden koe-knuffelen □ ook de trouw- en rouw-koets van René van Dalen trok veel bekijks trok, wat weer een mooi stukje PR betekende voor het Brandrode rund □ we daarbij onze voorzitter niet moeten vergeten die 2 dagen in de PR stand heeft gestaan, velen te woord heeft gestaan en ons ras heeft gepromoot □ we ook 3 dagen met het promotieteam in Aalten zullen staan op 21, 22 en 23 juni a.s. □ Antoon en Ria Klomp met Brandrode runderen , Alex Gerritsen op de vrijdag en Ineke Herder de zaterdag en zondag ons ras zullen gaan promoten □ we echter ook nog steeds leden zoeken voor nu en in de toekomst die een dag en of dagdeel achter de stand willen gaan staan om ons ras te promoten □ Brandroden via de site zeer snel worden verkocht □ we bij verkoop van runderen de nieuwe eigenaren vragen lid te worden van de vereniging □ als u bij verkoop dus naam en adres (liefst met email) doorgeeft aan het secretariaat de nieuwe eigenaar een aanmoedigingsmail krijgt □ we nog steeds haarmonsters en geboortekaartjes vragen in te sturen zodat we zicht hebben op de aftekening van de nakomelingen □ dit alleen maar kan met uw hulp □ de website van SZH ook weer in de lucht is □ hier een mooie foto van ons bestuurslid Berrie Klein Swormink in staat opgenomen □ Berrie ook één der inspectie-adressen was voor het bezoek van de Italiaanse Slow Food delegatie □ u hier meer over leest in deze periodiek maar ook op www.hetbrandroderund.nl, bij Actualiteit of op de nieuwe Slow Food presidium pagina □ er nu ook een ondernemersnetwerk Brandrood bestaat dat de implementatie van het Presidium en de marketing van BR producten ter hand neemt □ u zich als producent bij Berrie kunt opgeven via [email protected]

Nieuwsgaring ____________________________________________________

□ Rundveebedrijven voldoen vaak nog niet aan antibioticawetgeving. Alle rundveehouders met vijf of meer runderen mogen vanaf 3 juni jl. alleen nog runderen aan- of afvoeren als zij zich hebben laten registeren bij een kwaliteitssysteem of controleorganisatie. Een PVV woordvoerder liet weten dat er na herhaalde oproep nog plm. 2.000 veehouders niet aan de nieuwe regelgeving voldoen. Omdat een grote groep veehouders de activiteiten aan het afbouwen is wordt verwacht dat half juli met de halfjaarcijfers hieromtrent een beter beeld zal ontstaan. Het PVV zal aan- en afvoer streng gaan controleren en handhaven. Rundveehouders die niet aan de regelgeving voldoen zijn in overtreding en riskeren boetes. (BoerderijNieuwsbrief 06.0.2013) □ Mineralengift in de weideperiode kan beter. Een doffe vacht, groeiachterstand, dode of zwak geboren kalveren maar ook meer mastitis en een verminderde vruchtbaarheid, zijn problemen door tekort of overmaat. Mineralen kunnen via voer, los of gemengd of via bolussen worden verstrekt. Ook structuur is belangrijk, wegens veelal aan het begin van het weideseizoen optredende lebmaagproblemen. Bij manco’s duurt het zeker 4 tot 8 weken voordat de mineralenstatus in de koe weer op peil is. Omdat voorkomen beter is dan genezen, adviseert GD monitoring, evt via tankmelkmonsters. (GD Rund Nieuwsbrief 03.06.2013)

□ Dubbeldoel runderrassen doen qua ‘carbon foodprint’ niet onder voor melkrassen. De Zweedse prof. Christel Cederberg deed deze opmerkelijke uitspraak tijdens het symposium ‘Hoe voeden we de wereld in 2050’, in Den Bosch. Volgens haar is het een mythe dat een hoge productie goed is voor de carbon foodprint, zeg maar de ecologische voetafdruk. Een hoge productie vraagt een intensiever rantsoen, veelal met producten die niet lokaal zijn geproduceerd, zoals bijvoorbeeld soja. Transport van voer zorgt voor extra uitstoot. Uit 4

GS ____________________________________________________

Wist u dat … ____________________________________________________

IH / GS

____________________________________________________

Slow Food Presidium Brandrode Rund formeel goedgekeurd ____________________________________________________

De internationale Slow Food Foundation for Biodiversity heeft vrijdag 17 mei jl. het Slow Food Presidium Het Brandrode Rund bekrachtigd. Daarmee is dit presidium formeel goedgekeurd. Vrijdag 17 mei jl. was een feestelijke maar ook spannende dag. Twee inspecteurs van de Slow Food Foundation for Biodiversity waren in Nederland om de presidiumuitvoering van Slow Food Presidium Het Brandrode Rund te beoordelen. Datzelfde gebeurde met het presidium van het Fries/Zeeuwse melkschaap. Vorig jaar al stemde Slow Food Nederland in met een Presidium voor het Brandrode rund. Daarmee is dit dubbeldoelras, na de Lakenvelder, het tweede Nederlandse rund dat naast opname in de Ark van de Smaak van Slow Food een Presidium-status heeft verkregen. Vier jaar voorbereiding Slow Food Nederland en het bestuur van de Vereniging Het Brandrode Rund hebben vier jaar gewerkt aan de voorbereidingen van het nieuwe presidium. De veehouders binnen het Presidium richten zich vooral op de productie van vlees (producten) van volwassen runderen (vanaf 18 maanden). Eén producent (Cassuto) houdt zich bezig met de verwerking van melk tot kaas, die ook pas na ruim een jaar op zijn best is. Deelnemers werken volgens protocol De presidiumdeelnemers, verenigd in Vereniging Het Brandrode rund, hebben met Slow Food afspraken gemaakt over protocollen met minimumvoorwaarden voor de houderij en verwerking van de producten. In deze protocollen spelen extensieve houderij, dierenwelzijn en kwaliteit een grote rol. Bijvoorbeeld : dieren hebben in het groeiseizoen altijd weidegang. Gebruik van krachtvoer en snijmaïs is slechts in beperkte mate toegestaan. Na het slachten is er sprake van een rijpingsperiode van

Afb.8. Ook het Brandrode vee werd in ogenschouw genomen.

het karkas van minimaal tien dagen. De meeste Slow Food Presidium deelnemers vermarkten zelf de producten van hun runderen. Ze leveren rechtstreeks aan consumenten maar ook aan horeca en retail. In het dit voorjaar gestarte Ondernemers-netwerk Brandrode Runderen onderzoeken de veehouders hoe ze gezamenlijk hun afzet kunnen uitbouwen. In de inzet hieronder meer informatie over dit netwerk. Ondernemersnetwerk gaat de diepte in Februari jl.startte binnen het project Netwerken Multifunctioneel Ondernemerschap het Ondernemersnetwerk Brandrode Runderen. Tot eind 2013 verdiept deze groep van vijftien ondernemers zich met diverse experts in het vermarkten van vlees van Brandrode runderen onder de vlag van het Slow Food Presidium. Ze werken aan de implementatie van het Presidium en hoe het “extensieve brandrood vlees” in de markt gepositioneerd kan worden ten opzichte van gangbare roodvlees-productie. Inmiddels is Slow Food Presidium Het Brandrode Rund formeel goedgekeurd. Vermarkting Om de marketing vorm te geven, willen de Brandrood-ondernemers in het netwerk hun productkennis vergroten. Ze hebben zich verdiept in de technische kwaliteit en in de belevingswaarde van het vlees door met een slager, een kok en een onderzoeker aan de slag te gaan. Ook willen ze elkaar dit jaar beter leren kennen, en een structurele samenwerking opzetten. “Het is zonde als Brandrode stierkalfjes als regulier kalfsvlees worden afgezet, terwijl ze tegen een meerprijs te verwaarden zijn onder het Slow Food Presidium. Kennis van elkaars afzetkanalen of het centraliseren van het afmesten van kalfjes kan bijdragen aan een constant aanbod van slachtrijpe Brandrode runderen”, is de opvatting vanuit het netwerk. Margreet Jongema, begeleider netwerk, werkzaam bij LTO Noord Projecten

Afb.7. Slow Food inspecteerde Berrie Klein Swormink’s bedrijf.

5

Afb.9. Bij Natuurmonumenten werd de hellingstal geïnspecteerd

Afb.10. De onderonsjes waren gemoedelijk maar niet onkritisch.

Drie boerderijen bezocht De twee Slow Food dames uit Italië, Veronika Sadlonova en Raffaella Ponzio, hebben drie bedrijven van presidiumdeelnemers (Cassuto, Klein Swormink en Groote Modderkolk) bezocht, beoordeeld en grondig doorgevraagd naar het werken volgens het houderijprotocol etc. Discussie was er onder meer over het toegestane gebruik van snijmaïs in het rantsoen. Slow Food International staat hier niet bij te juichen. Bij de internationale organisatie bestaat de vrees dat het geconserveerde zure maïsproduct een ongewenste invloed kan hebben op de smaak van het vlees. Omdat we in ons houderijprotocol slechts 20 procent snijmaïs toestaan, lijkt de kans op negatieve beïnvloeding van de vleeskwaliteit beperkt. Diner ‘s Vrijdagavonds was er op de Groote Modderkolk een feestelijk diner, uiteraard met hoofdgerechten van producten van Brandrode runderen en Fries / Zeeuwse melkschapen. Een flink aantal presidiumdeelnemers luisterde naar diverse speeches, o.m. van onze voorzitter Jan van Riel en Hans van der Molen (voorzitter van Slow Food Nederland), en van Ank Zegwaard (bestuur Stichting Zeldzame Huisdier-rassen Nederland). Pas aan het eind van de avond sprak Veronika Sadlonova van Slow Food International de verlossende woorden : beide presidia zijn formeel goedkeurd. Dat is heel mooi nieuws, waar we uiteraard op hoopten.

6

Afb.11. Vleeshouwer en kok wisten de Presidium gasten met de producten een (h)eerlijke maaltijd voor te schotelen.

Afb.12. Waarvan acte. Rundercarpaccio van het Brandrode Rund. Dat is weer eens wat anders op een NM-bordje.

Afb.13. De deelnemers lieten zich het voorgevochten en eigen ‘slow food’ dan ook opperbest smaken.

Vervolg Nu kunnen we verder met het gestalte geven van ons presidium.Frans-Jan van Laer uit Deventer is benoemd tot contactpersoon tussen presidium deelnemers en de Slow Food-organisatie. De eisen van het houderijprotocol zijn terug te vinden op www.hetbrandroderund.nl. Wie wil meedoen aan het Slow Food Presidium, en dus wil werken volgens de eisen van het houderijprotocol, kan zich melden bij Berrie Klein Swormink via [email protected] of via 0651 199 500. Berrie Klein Swormink

VEEHOUDERIJ MET BRANDRODEN BRANDRODEN ALS PROFESSIONEEL HOBBYVEE

Genieten tussen de Brandroden ___________________________________________________

Sinds een jaar of vier hebben Sjoerd en Martien Bokma hun hart verpand aan Brandrode runderen. De karakteristieke runderen passen geweldig in het kenmerkende glooiende coulisselandschap rond de boerderij van het paar in Emst. Binnen Vereniging Het Brandrode Rund kun je leden in categorieën verdelen. De meeste leden hebben enkele stuks vee en vallen in de categorie hobbyhouder. Als je rondkijkt op de boerderij van Sjoerd en Martien Bokma in Emst (Gld.) zie je zo veel dieren dat je je begint af te vragen of je wel bij een hobbyboer bent. In de weilanden lopen niet alleen flink wat Brandrode runderen maar ook tientallen schapen en een stel paarden. Toch is het allemaal hobby, benadrukken Sjoerd en Martien. Beiden hebben een fulltime baan bij Wageningen UR Livestock Research in Lelystad. Daar zijn ze op wetenschappelijk niveau met veehouderij bezig. Thuis in Emst proberen ze er vooral van te genieten. Overigens gebeurt dat wel op een manier die nauw aansluit op wetenschappelijke inzichten over duurzame veehouderij. De bedrijfsvoering op de boerderij van Sjoerd en Martien gaat in de richting van biologische productie, al zijn ze niet officieel gecertificeerd. Kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken ze niet. Ze letten scherp op dierenwelzijn, en proberen agrarisch grondgebruik te combineren met aandacht voor landschap en natuur.

te vervelen. ,,Zeker nu onze kinderen grotendeels het huis uit zijn, komt de verzorging van het vee en alles wat daar nog meer bij komt kijken, vooral op ons beiden terecht”, vertelt Martien. Overigens was de arbeidsdruk juist één van de redenen voor Sjoerd en Martien om vier jaar geleden met Brandrode runderen te beginnen. ,,Vanaf een buitenlandse stage tijdens mijn studietijd ben ik een schapenman”, vertelt Sjoerd. ,,Toen we in 2000 hier in Emst neerstreken, kochten we een boerderij met 5 ha grond. Later kwam er nog 6 ha bij. Mijn schapenstapel groeide flink, en op een gegeven moment had ik meer dan 100 ooien. Dat werd te gek. Vooral tijdens de lammertijd moest ik te veel tijd aan de schapen besteden. Gaandeweg ontstond het idee om ook runderen te gaan houden. Niet alleen om de arbeidspieken te drukken maar ook omdat koeien hier goed in het landschap zouden passen.”

De Brandrode runderen, schapen en paarden zorgen er wel voor dat Sjoerd en Martien zich niet hoeven

Brandrode runderen Over de raskeuze hoefden Martien en Sjoerd niet heel lang na te denken. Ze wisten al snel dat het een Oudhollands runderras zou moeten worden. Sjoerd: ,,En van die categorie spreken Brandrode runderen me het meest aan.” De eerste Brandrode runderen kwamen in 2009 naar de boerderij van Sjoerd en Martien. ,,Na lang zoeken lukte het om er bij Ineke Herder in Wijhe een paar te kopen. In de loop van het jaar kwamen er nog wat runderen bij van andere verenigingsleden.” De doelstelling van Sjoerd en Martien was om te starten met een kudde van een stuk of acht vrouwelijke dieren. ,,En dat lukte uiteindelijk. Omdat we redelijk nieuw waren in de runderen, was het best een beetje spannend in het begin.”

Afb.14. Sjoerd en Martien Bokma genieten van hun Brandroden

Afb.15. Het vee poseert in de avondzon gewillig bij de poel.

7

De houderij van Brandrode runderen wende echter snel, en bezorgt zowel Sjoerd als Martien veel plezier. Sinds 2009 is de kudde gestaag gegroeid tot een 30-koppige veestapel anno 2013. Er zijn ongeveer twaalf koeien. De rest is vrouwelijk of mannelijk (ossen en stieren) jongvee. Door de flink gegroeide veestapel is de stalruimte in de winter wel aan de krappe kant. Daarom zijn Sjoerd en Martien van plan om een stal die nu deels als schapenstal gebruikt wordt, geheel om te bouwen tot potstal voor de Brandroden. Voor de schapen komt er een nieuw onderkomen. Net als nu al het geval is, wil Sjoerd ook in de nieuwe situatie de deur van de stal gewoon open laten staan. De runderen kunnen dus ook in de winter altijd naar buiten als ze dat willen. ,,We hebben de afgelopen jaren gezien dat ze dat graag doen. Aan regen hebben de runderen een hekel maar van winterse temperaturen trekken ze zich weinig aan.”

Afb.17. De Brandrode koeien zijn nieuwsgierig maar rustig.

Stier Het veehouderspaar kwam al snel tot de conclusie dat ze voor de bevruchting van hun koeien gebruik zouden gaan maken van natuurlijk dekkende stieren. ,,We zijn beide hele dagen weg. Dan is het lastig om alle koeien tochtig te zien en op het juiste moment te laten insemineren.” “De afgelopen jaren heb ik gemerkt dat er tussen de dieren behoorlijke verschillen bestaan wat temperament betreft.” In de wei kijken we naar een indrukwekkende donkere stier. ,,Hij is ruim 2,5 jaar nu, en een zoon van Rimpeler Wander 25. De afgelopen weken zijn de eerste kalfjes van hem geboren”, vertelt Sjoerd.

Afb. 16. De rustige Wander25 zoon is een strakke, donkere stier

,,Voor mij als fokker is dat de mooiste periode van het jaar. Zien en ervaren waar je fokkerijkeuzes toe hebben geleid. We hebben bewust gekozen voor een donkere stier met weinig wit, omdat onze koeien relatief veel wit hebben. De vererving van deze stier is bij zijn eerste nakomelingen al zichtbaar. Sommige kalveren zijn mooi dieprood met een gewenste aftekening zoals een fraai wit kolletje. Maar er zijn ook kalveren waar te veel wit

8

Afb.18. Helaas werd er ook een kalf zonder kol geboren.

is verdwenen.” Sjoerd wijst naar een kalfje zonder kol. Werken aan en met fokdoelen Alleen fokken op aftekening is wat Sjoerd betreft een te beperkt fokdoel. Een kenmerk waar hij ook rekening mee wil houden, is het karakter van de dieren. ,,Brandrode runderen staan bekend als rustige dieren. De afgelopen jaren heb ik gemerkt dat er tussen de dieren behoorlijke verschillen bestaan wat temperament betreft. Stierkalveren die op jonge leeftijd al laten zien minder handelbaar te zijn hou ik niet aan voor de fokkerij. Ik laat ze castreren.” Met het karakter van dekstier Sake lijkt het wel goed te zitten. Rustig aanschouwt hij de bezoekers in zijn weiland. Martien: ,,Normaal gesproken heb ik het niet zo op volwassen stieren. Maar bij deze ga ik gewoon mee de wei in.” Op grond van de eerste kalveren en vanwege zijn prettige karakter overwegen de fokkers om Sake nog een seizoen als dekstier in te zetten. Sjoerd is door het bestuur van Vereniging het Brandrode Rund gevraagd om lid te worden van de Foktechnische Commissie. Dat vindt hij een eer en een uitdaging. ,,Ik heb veel waardering voor de inzet vanuit de vereniging, waardoor het gelukt is om het aantal stamboekdieren in een beperkt aantal jaren flink te laten groeien. Wel is voor mij duidelijk dat het ras nog niet stabiel is. Als je een raszuivere stier kruist met een raszuivere koe, is dat

zeker geen garantie dat je een mooi getekend kalf krijgt. Een gericht fokbeleid kan leiden tot die gewenste stabiliteit.” Sjoerd benadrukt dat de vereniging voldoende ruimte moet blijven bieden aan individuele fokkers om hun eigen keuzes te maken. ,,Want dat is nou net het leuke van fokkerij. Bovendien zijn alle fokkers individualisten. Daar moet je als vereniging op inspelen. Vooral een goede advisering van fokkers is belangrijk.” “Mijn ideaalplaatje is dat er binnen de vereniging een samenwerkingsverband ontstaat van ondernemers die elkaar weten te vinden” Afzet Dat Sjoerd zich vooral fokker voelt, is duidelijk. Toch spant hij zich ook in voor goede afzetmogelijkheden van vlees en zuivel van Brandrode runderen. Hij is onder meer deelnemer aan het Slow Food Presidium Het Brandrode Rund. ,,Dat presidium vind ik een belangrijke ontwikkeling. Het goed kunnen vermarkten van producten van Brandrode runderen is van grote waarde voor de toekomst van het ras. Mijn ideaalplaatje is dat er binnen de vereniging een samenwerkingsverband ontstaat van ondernemers die elkaar weten te vinden bij de vermarkting van producten, en onderling vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat ik slachtrijpe ossen ga leveren aan een collega die veel vlees verkoopt aan horeca en consumenten.” Groeien Voor Martien en Sjoerd blijft de houderij van Brandrode runderen voorlopig vooral hobby. Toch sluiten ze niet uit dat hun veehouderijactiviteiten verder zullen groeien. Sjoerd: ,,Brandrode runderen zijn heel geschikt voor begrazing van natuurgraslanden. Ik zie zeker mogelijkheden voor samenwerking met terreinbeherende organisaties zoals het Geldersch Landschap. De inzet van Brandrode runderen voor begrazingsactiviteiten kan bijdragen aan een beter rendement.”

ons Brandrood stamboek. Het waren ruim 125 bedrijven en het was weer een hele klus. De dieren stonden in alle provincies, dus de afstanden waren groot en de reistijden navenant. Het opdelen van het land in twee delen en het bezoeken van de bedrijven met 2 keurmeesters heeft goed gewerkt, vooral ook door de prima medewerking van de meeste leden. Voor de volgende keuringsperiode hopen we dat alle leden hun volledige medewerking aan de keuring geven. Samenstelling FokTechnische Commissie Het bestuur heeft de samenstelling van de Fok Technische commissie aangepast. De commissie bestaat uit de volgende personen : Jan van Lieshout, Willem van den Akker, Alex Gerritsen, René Krabben en Jan van Riel. De voorzitter, Jan van Lieshout, treedt tijdens de volgende jaarvergadering af en het is de bedoeling dat Sjoerd Bokma als kandidaat bestuurslid ook zitting gaat nemen in de FokTechnische Commissie. Aantal Brandrode dieren Ondanks dat het aantal leden sterk is gestegen is dat niet terug te zien in het aantal dieren die in het stamboek zijn opgenomen met een jongveeverklaring of een stamboekcertificaat. Het totaal aantal dieren is uitgekomen op 1.563 terwijl dat vorig jaar 1.508 dieren waren. We waren niet gewend dat de toename zo weinig was. Deze geringe toename heeft waarschijnlijk de volgende redenen. □ Er zijn gewoon te weinig Brandrode dieren. □ Er zijn meer dieren afgekeurd vanwege te weinig of geen wit aan de voorbenen of het ontbreken van een kol (gebruik van verwante stieren) □ Werden in het verleden veel jonge stiertjes aangeboden voor een jongveeverklaring, is nu de trend dat deze stiertjes niet meer worden aangeboden maar worden gecastreerd en afgemest. □ Er zijn veel oudere dieren opgeruimd.

Op foktechnisch gebied valt ook ditmaal het nodige te melden om goede nota van te nemen. Belangrijke zaken die te maken hebben met keuring en verkoop, administratie en registratie alsook toekomst van de fokkerij, passeren onderstaand de revue.

Verkoop van Brandrode dieren Wanneer Brandrode dieren van het ene lid verhuizen naar een ander lid blijven de dieren in het stamboek opgenomen. Anders wordt het wanneer stamboekdieren verkocht worden aan niet-leden. De dieren verliezen dan hun brandrode stamboekwaardigheid, immers alleen leden van de Vereniging Het Brandrode Rund kunnen Brandrode runderen hebben. Die situatie is jammer omdat we daardoor Brandrode runderen voor de fokkerij verliezen.

De keuring De fok technische commissieleden en de nieuwe keurmeesters hebben tijdens de stalperiode alle bedrijven met dieren bezocht en de jonge dieren voor een jongveeverklaring en de oudere dieren voor de stamboekkeuring bekeken en al of niet opgenomen in

Oplossing : □ Bij verkoop van dieren wijst u de koper op dit feit en beveelt de koper het lidmaatschap van de vereniging aan. □ Bovendien meldt u de verkoop aan het bestuur. Het bestuur neemt dan contact op met de koper en

Berrie Klein Swormink _____________________________________________________

Mededelingen FokTechnische Cie _____________________________________________________

9

tracht hem / haar lid te maken. Een melding via [email protected] volstaat. Verschil tussen BRR bij het Brandrode stamboek en bij CRV. Het Brandrode stamboek beschouwt alle dieren die ingeschreven zijn in het Brandrode stamboek als Brandrood. Jonge dieren krijgen daarvoor een jongveecertificaat en oudere dieren krijgen na een exterieur keuring een stamboekcertificaat. We kennen daarom geen 75%, 50% of 25% Brandrood. Ingeschreven is 100% Brandrood. Het is daarom ook niet nodig om een hulpstamboek te hebben. De dieren zijn wel of niet Brandrood. Zelfs dieren die bij CRV geen BRR-aanduiding hebben, kunnen in het Brandrode stamboek zijn ingeschreven. Het Brandrode stamboek is dus niet gesloten ! Het kan ook zo zijn dat dieren op grond van hun afstamming bij het CRV als BRR worden beschouwd (van 100 % S of C tot 12½%) en toch niet in het Brandrode stamboek zijn ingeschreven, omdat deze dieren niet aan de rasstandaard van het Brandrode stamboek voldoen. Indien men een dier bij CRV aanmeldt wordt dat automatisch volgens de regels van het CRV geregistreerd. CRV is eigenlijk een administratie, een papieren afstammingsstamboek. Het Brandrode stamboek is een exterieurstamboek. Ideaal is natuurlijk als zowel het exterieur voldoet aan de rasstandaard en de afstamming 100% S Brandrood. Dat moet ook het streven van de vereniging en ieder lid van de vereniging zijn. Dan zijn er geen onduidelijkheden naar de nietingewijden en worden er geen valse verwachtingen gewekt bij verkoop van dieren. Als u dieren aanmeldt bij het NRS, zorgt deze instantie voor de verzameling van de gegevens, registratie en kwaliteitswaarborging door middel van het beoordelen van verzamelde en verwerkte gegevens. Het is daarom van het grootste belang dat alle benodigde gegevens voor een correcte stamboekregistratie op tijd en juist aangeleverd worden. Denk hierbij aan deklijsten en melden van kalveren aan het I&R systeem, maar ook op het tijdig melden van de periode dat een stier bij de koppel koeien loopt via een inscharingsformulier van CRV. Een terugkerend punt van aandacht zijn de afstammingseisen aan fokstieren. Indien men een stier gebruikt, die alleen bij het CRV-stamboek is ingeschreven maar niet is gecontroleerd op afstamming (middels DNA-onderzoek) kunnen mannelijk nakomelingen nooit CRV 100% S BRR ingeschreven worden. Vanuit de Fok Technische Commissie adviseren wij u dringend om altijd stieren te gebruiken die qua afstamming gecontroleerd zijn. Alleen stieren waarvan de afkomst geverifieerd is middels DNA-onderzoek kunnen stamboekwaardige stierkalveren geven. Dit is de enige zekere manier om uw fokkerij en de registratie van stamboekdieren goed op orde te

10

houden. Het DNA-onderzoek gebeurt aan de hand van haarmonsters. De FokTechnische Commissie dringt er daarom bij u op aan om : □ Wanneer u een stier koopt er op te letten dat het dier is ingeschreven en of de afstammingsgegevens van de stier zijn geverifieerd. □ Wanneer u een stier verkoopt voor de fokkerij er zorg voor te dragen dat bovenstaande gegevens in orde zijn, zo draagt u bij aan een duurzame fokkerij van de Brandroden. Conclusie : 1. CRV registreert op grond van afstamming, het Brandrode stamboek op grond van de echte Brandrode exterieurkenmerken. 2. Het Brandrode stamboek is niet gesloten. Dieren die nu niet in het BRR stamboek zitten en wel voldoen aan de Brandrode exterieurkenmerken kunnen nog steeds opgenomen worden in het Brandrode stamboek. De populatie kan hierdoor sneller groeien en er komt vreemd bloed binnen. Dit geldt ook voor dieren die mogelijk nog gevonden worden in België of Duitsland. Haarmonsters Het is bekend dat de vereniging probeert om van alle dieren een haarmonster te verzamelen en te bewaren om daarmee in de toekomst mogelijke onderzoeken te doen of laten uitvoeren. Het voorhanden hebben van haarmonsters bij DNA onderzoek voor verificatie van de afstamming bij fokstieren of bij het niet tijdig inleveren van deklijsten of inscharingsformulieren is al van belang geweest. Diverse leden hebben haarmonsters opgevraagd van dieren die niet meer in leven waren en waarbij achteraf DNA-bepaling noodzakelijk was. Het advies is daarom : neem van alle dieren bij de geboorte, tegelijk met het inbrengen van het I & R-nummer, een haarmonster en overhandig dit bij de keuring aan de keurmeesters. Onderzoek door het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) Het CGN waar ook de genenbank onder valt heeft een aantal jaren geleden een onderzoek verricht naar het genetisch management van het Brandrode Rund. Het rapport met conclusies en aanbevelingen is op te vragen via www.cgn.wur.nl , CGN Rapport 19. Op dit moment loopt er een vervolg onderzoek naar het genetisch management van het Brandrode Rund. In dit onderzoek is ook gevraagd naar een paringsadvies voor individuele Brandrode dieren. Helaas heeft dit onderzoek een behoorlijke vertraging opgelopen. We hopen in de volgende Nieuwsperiodiek daar meer over te berichten. Ook het protocol voor het gebruik van Brandrood sperma uit de genenbank zal dan bekend zijn. Jan van Lieshout

____________________________________________________

Gevraagd & Geboden ____________________________________________________

Gevraagd & Geboden is de rubriek waarin leden per periodiek gratis fok- en gebruiksmateriaal te koop of te ruil kunnen vragen en aanbieden. Leden kunnen gratis op de website adverteren, mits het aangebodene of gevraagde een relatie heeft met(het houden van)Brandrode runderen. Te koop : sperma van Brandrode stieren. De prijs bedraagt incl. verwerkingskosten door CR Delta € 25,50 per dosis. Voor niet-leden geldt een tarief van € 35,00 per dosis. Sperma is te bestellen bij : Vereniging Het Brandrode Rund, Kraanven 23, 5175 PE Loon op Zand. Tel. 0416 361 579 of 0622 495 100, te bereiken woensdag- en vrijdagmorgen van 09.00-12.00 uur. E-mail: [email protected] of [email protected]. Opfokbedrijven BR stiertjes gezocht : welk lid heeft interesse om op kleine schaal enkele fokstiertjes op te fokken vanaf speenleeftijd (3-4 mnd) tot dekrijpheid (13-14 mnd). Graag melden bij het bestuur om een en ander uit te werken. Wegens omschakeling naar biologisch bedrijf doorlopend gezocht BRR stiertjes van 4 tot 8 maanden om af te mesten. Contact voor meer informatie Erfgoed Bossem, Dennis Rerink. Tel. 0654 922 401 of mail naar [email protected]. Afmestbedrijven BR stiertjes gezocht : heeft u als lid interesse en mogelijkheden om stiertjes af te mesten, meldt u dan bij het bestuur. Informatiebord : wilt u een informatiebord met informatie over het ras, afbeeldingen in kleur en vermelding van uw eigen gegevens, vraag dan een voorbeeld via [email protected]. De secretaris zorgt voor bestelling en levering. Gezocht mooie foto’s van Brandrode runderen voor PR-activiteiten, gemaakt door fotografen, liefst met hoge resolutie. Stuur een e-mail naar Ineke Herder : [email protected]. Vader Vriend van het Brandrode Rund ? Zoekt u een leuk Vaderdagcadeau? U kunt nog steeds Vriend worden . Door vriend te worden ondersteunt u de mogelijkheden voor dit zeldzame en prachtig huisdierras om volwaardig terug te keren in het Nederlandse landschap.Vaders ontvangen dan 3x per jaar de nieuwsperiodiek, en worden uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de Ledendag. Dit jaar dus bij de fam. Jansen in Ommen en natuurlijk ontvangen ze ook het boek ‘Een Land Vol Vee’.

Hoe wordt je Vriend van het Brandrode Rund ? Vriend worden kan al voor 25 euro per jaar. Een Vriend ontvangt de nieuwsperiodiek Brandrood in het Landschap, een uitnodiging voor de Ledendag en als welkomstgeschenk het boek ‘Een Land Vol Vee’. Dat mag natuurlijk in geen enkele boekenkast ontbreken. Voor meer info kijk op onze website via www.hetbrandroderund.nl, waar een link naar het aanmeldingsformulier op staat. U kunt de aanmelding ook doen door u op te geven bij het secretariaat van de vereniging : Vereniging Het Brandrode Rund, Kraanven 23, 5175 PE Loon op Zand. E-mail: [email protected] of [email protected] of [email protected]. In bruikleen gevraagd : BRR kalveren of ossen, om uit te zetten in het SZH/VHBR-project in kinderboerderijen. Interesse? Stuur Ineke Herder dan een e-mail : [email protected].

Let op ! Wijzigt uw e-mail adres ? Geef dit dan door aan het secretariaat van de vereniging via [email protected]

Dieren te koop aanbieden of vragen kan voor leden ook gratis via de website. Kijk op www.hetbrandroderund.nl of neem contact op met Gert Smit Bel 0522 470 464 / 0622 455 976 of e-mail [email protected] Kopen en verkopen gaat snel via www.hetbrandroderund.nl !

Steun de vereniging door Vrienden te werven voor het Brandrode Rund Zie de advertentie op deze pagina of kijk op www.hetbrandroderund.nl

Als u een link wilt op de website www.hetbrandroderund.nl neem dan contact op met Gert Smit Bel 0522 470 464 / 0622 455 976 e-mail [email protected]

11

_____________________________________________________

Vermeldingen van Vrienden

____________________________________________________

Colofon ____________________________________________________

Wie bij wil blijven, leest

VeeteeltVlees VeeteeltVlees is hét vakblad voor de totale bedrijfsvoering van uw vleesveebedrijf

www.veeteelt.nl

PEAR Handelsonderneming Hoekseweg 2 . 5307 TC Poederoijen Tel. 0627 618 685 www.ho-pear-vof.nl

VERSCHIJNING

De nieuwsperiodiek Brandrood in het Landschap is een uitgave van de Vereniging Het Brandrode Rund en verschijnt driemaal per jaar. ABONNEMENT

Leden en Vrienden ontvangen de nieuwsperiodiek door contributie in abonnement. Niet-leden kunnen à € 10,00 per jaar de nieuwsperiodiek ontvangen, na opgave bij het secretariaat van de vereniging. CONTACT

Vereniging Het Brandrode Rund, p/a J.J.M. v. Riel, voorzitter, Kraanven 23, 5175 PE Loon op Zand, tel. : 0416 361 579 of 0622 495 100. E-mail : [email protected], of het secretariaat E-mail : [email protected]. REDACTIE

Hier vermelding van uw bedrijf of organisatie ? Neem dan contact op met de redactie. Bel 0522 470 464 / 0622 455 976 of e-mail [email protected]

G. Smit, Armweide 10, 7963 RT Ruinen Tel. : 0522 470 464 of 0622 455 976 (na 20.00 uur) E-mail : [email protected]. DRUK

sign4Dsign, Meppel

Volgend nummer _____________________________________________________

_____________________________________________________

Het volgende nummer Brandrood in het Landschap verschijnt in augustus 2013. Daarin o.a. PR-nieuws, meer nieuws van de werkgroep SlowFood, nieuws van de FTC, een reportage over ondernemen met Brandrood, nieuws over de ontwikkelingen van de website, en nog veel meer.

Indien onbestelbaar retourneren aan Redactie Vereniging Het Brandrode Rund Armweide 10 . 7963 RT Ruinen

Suggesties, kopij en foto’s zijn welkom op de redactie : G. Smit, Armweide 10, 7963 RT Ruinen. Telefoon 0522 470 464, na 20.00 uur. E-mail [email protected].

12