Het Kind - Een boek voor jonge ouders - Deel 1

Het Kind - Een boek voor jonge ouders - Deel 1 – www.hetkind.nl

Van ouderen mag worden verwacht dat zij jongeren voorgaan in verdraagzaamheid en respect voor medemensen, natuur en dingen van waarde. Uit de kersttoespraak 1995 van H.M. Koningin Beatrix

JACEK MYCIELSKI’S:

het kind EEN BOEK VOOR JONGE OUDERS

© Jacek Z. Mycielski

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder Voorafgaand schriftelijke toestemming van de auteur

-1-

Het Kind - Een boek voor jonge ouders - Deel 1 – www.hetkind.nl Voor mijn Wilek

Aan de lezer.

Ik moet u bekennen dat ik geen enkele academische titel bezit op het gebied van opvoeding, onderwijs of psychologie, maar... ik heb een gezin en ik denk dat wij het er niet zo slecht afbrengen. Ik ben evenmin een autoriteit op het gebied van de pedagogie en het is waarschijnlijk helemaal fout de adviezen die u aantreft in dit boek, naar de letter op te volgen. Neen. Laten we het liever houden op gezond verstand, op intuïtie, op de uitzonderingen op de principes. Maar, weet dat er principes bestaan! Want, ook al vraagt elk kind om een individuele benadering, er is een bepaald aantal elementaire regels dat bijna altijd waar blijkt te zijn. Het zijn juist die regels, die ik naar voren wil halen in dit boek. Dus, zonder de indruk te willen wekken dat ik het onderwerp beheers en zonder literaire ambities, wil ik proberen antwoorden aan te dragen op vragen, waarvoor wij ons gesteld zagen gedurende de harde pedagogische strijd waar wij - naar onze bescheiden mening - heelhuids doorheen gekomen zijn. De belangrijkste vraag was: hoe deden jullie dat? Mijn antwoord is nu: wij hebben het zo gedaan en we zijn daarna tot de volgende conclusies gekomen...

-2-


hoofdstuk

bladzijde

aan de lezer.............................................................................................................................2 inhoud .....................................................................................................................................3 even voorstellen?....................................................................................................................4 geen garanties.........................................................................................................................5 geluk .......................................................................................................................................6 uit het leven gegrepen ............................................................................................................7 het eerste begin.......................................................................................................................8 uit de wieg ..............................................................................................................................9 overgeërfd talent?.................................................................................................................10 mag niet!...............................................................................................................................11 mag wel ................................................................................................................................12 kom eens hier! ......................................................................................................................14 een klap?...............................................................................................................................17 je zult het nog wel merken! .................................................................................................20 huilt-ie?.................................................................................................................................21 eten! ......................................................................................................................................22 papa, mogen wij een hondje? ..............................................................................................25 mama, krijgen wij asjeblieft een broertje?..........................................................................27 en als wij praten?..................................................................................................................28 het uitgangspunt ...................................................................................................................31 eert uw... ...............................................................................................................................34 evenzo, eert uw grootvader en uw grootmoeder.................................................................36 de paden op de lanen in........................................................................................................37 schuitje varen........................................................................................................................38 pijn ........................................................................................................................................39 pleister...................................................................................................................................40 speel goed .............................................................................................................................41 samen ....................................................................................................................................42 de aardappelen worden steeds ronder .................................................................................43 televisie.................................................................................................................................46 een andere dimensie.............................................................................................................48 ik ben bang ...........................................................................................................................49 de vleugels uitslaan ..............................................................................................................50 conflicten buitenshuis ..........................................................................................................51 de sport .................................................................................................................................52 zondag ochtend.....................................................................................................................53 maandag naar school............................................................................................................54 loon naar werken..................................................................................................................55 sex .........................................................................................................................................56 moeilijke overgang...............................................................................................................59 de vraag.................................................................................................................................60 epiloog ..................................................................................................................................61 algemene gegevens ..............................................................................................................62

-3-


Even voorstellen ? Ik moet ook nog bekennen dat wat u gaat lezen, niet uit eigen beweging is opgeschreven. Mijn zuster had mij dit gevraagd en ik heb haar uiteindelijk beloofd onze opvoedkundige ideeën op papier te zetten. Hoe ondoordacht! Maar belofte maakt schuld... Nu, terwijl ik deze zinnen in de computer tik, zijn er geen baby's en ook geen kleuters meer in ons gezin. De oudste "baby" is al ruim 23 en is een jongen. Daarna komen twee meisjes, een van 19 en een van 16 jaar oud. In het familie jargon heeft het drietal een gemeenschappelijke naam: de "Drie Ma's". Om het voorstellen te completeren, kan ik hier nog aan toevoegen dat de Drie Ma's hun ouders de bijnamen Yakou en Wilek hebben gegeven. Yakou, de schrijver van deze regels, is ingenieur. Wilek (dat komt van Wilk en betekent wolf) is musicus. Wilek heeft altijd, ook in de moeilijke tijd toen de kinderen nog klein waren, haar vak uitgeoefend. Niet full-time, maar wel zo dat het nodig was dat onze drie Ma's zo snel mogelijk op hun eigen beentjes leerden staan. Wij hebben ons land van herkomst, Polen, verlaten in 1971. Onze zoon was toen twee jaar. De volgende Ma's zijn erbij gekomen in België, waar we 10 jaar verbleven. Momenteel wonen wij in Nederland en kijken we, met kloppend hart, naar het oosten, naar de moeilijke hervatting van het leven daar na de val van het systeem dat de menselijkheid vergiftigd heeft en zoveel jaren van de geschiedenis van de mensheid verspild. In die context hebben wij een algemene vraag: welke zijn de belangrijkste waarden in het leven? In de afschuwelijke jaren van 1939-45 en ook nog in 1952 hebben wij alles verloren wat generaties voorouders gedurende eeuwen gekoesterd hebben: onze landerijen, onze woonsteden, onze huisraad... en toch zijn wij niet ongelukkig: ze hebben ONS HART niet kunnen afnemen! Onze tradities, onze familiebanden zijn intact gebleven. Ja, dan is het daar waarschijnlijk, waar wij de belangrijkste waarden in deze wereld moeten zoeken: de familie. Het respect en de liefde van twee kanten, het overbrengen van die waarden van generatie op generatie (ouders, bedankt!) en dat, in weerwil van het verval van de maatschappij, de zondvloed of het communisme. Het gaat dus niet om materiële zaken. De waarde die we moeten waarborgen is het gezin dat van vandaag en dat van morgen - dat zijn DE KINDEREN.

-4-


Geen garanties Wij kunnen u de uitkomsten van ons pedagogisch experiment slechts garanderen tot aan de leeftijd van 23, 19 en 16 jaar, en dan alleen nog maar voor de jongen en de twee meisjes die de namen hebben die ik al eerder heb vermeld. Verder dan die leeftijd en buiten die specifieke groep "is uw kaartje niet meer geldig". Maar, even serieus. Je hebt methodes en methodes. Het is niet gezegd dat die van ons de beste is. Wie kan tenslotte voorzien wat het leven ons nog brengen zal? Welke omstandigheden zullen het leven van onze drie Ma's nog benvloeden? Welke fouten hebben wij gemaakt, waarvan wij ons nu nog geen rekenschap geven? En wij wisten ook niet alles, wij moesten het ook leren, met vallen en opstaan. Lieve lezer, nu zult u zich wel afvragen waarom wij denken dat wij een pedagogisch succes behaald hebben? Ik denk dat wij daarvoor reden genoeg hebben, namelijk: * Als wij ons gezinsleven vergelijken met alles wat er om ons heen gebeurt, komen wij tot de conclusie dat wij nauwelijks problemen hebben gehad met onze kinderen. Minder werk, minder zenuwen, minder gekommandeer en veel meer plezier! Hoe doen jullie dat? - hoe vaak is die vraag ons al gesteld - jullie hebben kleine kinderen, jullie hebben geen hulp en jullie lijken helemaal niet moe...? * De Drie Ma's zijn over het algemeen zeer geliefd; ze worden vaak uitgenodigd, ook om te blijven logeren. En, dat is algemeen bekend, men wil liever geen kinderen te logeren hebben die moeilijk zijn, en lastig, en problematisch. * Men heeft ons vaak gezegd, dat wij gemakkelijke kinderen hebben, dat niet iedereen zoveel geluk heeft. OK, maar waarom was het dan nodig om, bij terugkeer van vakanties, onze kinderen weer zo bij te schaven dat ze weer gemakkelijk werden? En waarom werden "moeilijke kinderen" bij ons (als ze tenminste zonder hun ouders waren - sst!) snel een stuk gemakkelijker? * Kort geleden zei een jonge moeder tegen mij: - niemand hoeft mij te vertellen hoe ik mijn kind moet opvoeden. - Zoals u wilt mevrouw - dacht ik. Maar uit andere bronnen weet ik, dat ze thuis veel problemen heeft. Verder - en dat weten wij allemaal, zit diegene die nooit twijfels heeft en die zich zelf nooit iets afvraagt, er vaak helemaal naast... * Waarom wilden die "moeilijke kinderen" ondanks onze "autoritaire", "niet-democratische" pedagogische methodes, toch graag bij ons blijven, met ons op vakantie? Hoe komt het dat de vriendschappen die met deze kinderen destijds gesloten zijn, nu nog steeds bestaan, duurzaam zijn gebleken? * Vervolgens, en ik denk dat dat het belangrijkste is, zeggen onze Drie Ma's regelmatig, dat ze het eens zijn met onze principes en dat ze van plan zijn die ook in hun toekomstige gezinnen in te voeren. En tenslotte zeggen ze dat ze niet ongelukkig zijn...

-5-


Geluk

Meteen al bij het begin wil ik benadrukken dat voor het geluk van de kinderen, het geluk van de ouders van essentieel belang is. Eerst de ouders! Wie de kinderschoenen ontgroeid is, zal de juistheid van deze redenering zeker inzien. Wij leven vandaag en niet morgen. Pluk de dag. Wij moeten nu gelukkig zijn... Wat zegt u? Wij moeten aan de toekomst denken? Voorzieningen treffen voor morgen? Ho, wacht even, want nu spreken we niet dezelfde taal. Ik heb het over de homo sapiens en u bent nog bij homo economicus. Ik heb het niet over de maag, maar meer over die mysterieuze plek waar de ideeën samenkomen en die men het bewustzijn noemt. Waarover zouden wij het hebben? O ja, over de kinderen. Wel, vertel eens, heeft u vaak gelukkige kinderen gezien met ongelukkige ouders? Niet zo vaak? Dan zult u tot deze conclusie moeten komen: als u wilt dat uw kinderen gelukkig zijn, zorg dan eerst voor uw eigen geluk. Zorg voor die kwaliteit in uw huwelijk. Ik wil hier graag hulde brengen aan al die ongehuwde moeders, aan al die gescheiden vaders, aan al die in onmin levende ouders, die er desondanks in geslaagd zijn hun kinderen goed op te voeden. Dat is zeker niet gemakkelijk. Wij weten dat de dialoog tussen man en vrouw niet altijd gemakkelijk is. In een conflictsituatie hebben we de neiging om al onze mooie principes aan de wilgen te hangen. En toch mogen we dat niet doen! Dezelfde hulde aan de ouders die veroordeeld zijn tot het leven in een economisch en sociaal systeem dat principieel het instituut gezin niet gunstig gezind is! Als u begrijpt wat ik bedoel... Even een zijsprongetje: wat zijn de twee ergste dingen die iemand kunnen overkomen? Antwoord: a) je dromen nooit te realiseren b) ze allemaal gerealiseerd te hebben Want het gaat er niet om een vaste plek te hebben, maar om vooruit te gaan. Iemand die geen doelstellingen meer heeft in het leven omdat hij ze alle bereikt heeft, is een geëindigd mens. Het is ook niet zo belangrijk om veel te bezitten, wat belangrijk is, is te weten of wij nog méér zullen krijgen. Het gaat er niet om heel hoog te zijn, maar meer om te weten of wij nog hoger zullen kunnen komen - ... perspectief! Naarmate men als mens verder is, begrijpt hij beter de verfijning in de woorden "nog meer" en "nog hoger". "Nog méér" in het hoofd, "nog hoger" hoe zal ik het zeggen - in het hart misschien? De begrippen "nog méér" en "nog hoger" in de betekenis die wij er net aan gegeven hebben, werden het uiteindelijke doel van ons pedagogisch avontuur.

-6-


Uit het leven gegrepen Een scene, uit het leven gegrepen. Een gezin: vader, moeder, twee kinderen. Op de haveloze deur van hun flat staat een naam: familie Flodder. Dwars door de deur heen hoort men geween en geknars der tanden. Daarbij vergeleken zou het vagevuur kunnen doorgaan voor een aardig buitenverblijf! Als u zich verder waagt, valt u over twee vervuilde wilde kinderen. Ze reageren alleen maar op geschreeuwde bevelen, verder luisteren ze nergens naar. - Denis, wat heb je nu weer gedaan?! Laat haar met rust!! Bianca, godver...! Hou op met krijsen... Ze horen niets, behalve de televisie, die dan ook keihard aanstaat. Overal rondom is complete wanorde. Een uitgeputte moeder, onder de voet gelopen door haar kroost, de haren recht op haar hoofd, allang vergeten hoe ze er ook leuk uit kon zien, is de situatie niet meer meester. Hoe kon dat, in nog geen drie jaar met haar gebeuren? - Als ik had geweten dat het zo zou zijn, was ik er nooit aan begonnen! is haar klaagzang tegen de buren. En de hoofdschuldigen zijn de kinderen! Zij hadden het symbool van het geluk moeten worden, maar ze zijn het synoniem geworden van sloven, ruzies, moeheid. Hij heeft zijn werk en komt laat thuis. Eerlijk gezegd heeft hij ook geen haast om naar huis te gaan en dat is best begrijpelijk. Vrienden van vroeger komen op visite, maar na een uur vertrekken ze alweer, zonder dat ze zelfs maar konden vertellen waarvoor ze kwamen. Alle aandacht was volledig gericht op de kinderen! Het kind is koning! Maar hij schijnt zijn hoge positie niet te waarderen. Integendeel, hij zeurt en verveelt zich. Hij gebruikt zijn koninklijke gezag om te commanderen en iedereen voor hem te laten lopen. - Mama!! - dwars door het gesprek heen van onze arme gasten - ik wil!.. Ik wil niet!.. Kom hier!.. En de moeder, die helemaal op is, kan alleen nog maar zeggen: - hou nu op, ik zeg het je, niet slaan, trek niet zo, laat dat - nee! Maar ons koninkje lapt al die bevelen en verboden volledig aan zijn laars. Voor hem is het een soort achtergrond lawaai, dat hij helemaal niet meer hoort. Of hij steekt zijn tong uit, waar zijn vader om moet lachen en verder doet hij niets aan de despotische trekjes van zijn nageslacht. Kijk eens hoe sterk hij is! - wanneer Denis pogingen doet om zijn moeder uit haar stoel te "buldozeren". - Kijk eens hoe slim zij is! - als Bianca zorgvuldig een bloemenvaas bijvult met haar tomatensoep... - Mijn kinderen hebben karakter - zegt meneer Flodder trots. pffffff... En u, herkent u uzelf een beetje in dit tafereel? Wees maar niet bang, en denk maar niet dat uw schrijver geen enkele verwantschap heeft met de familie van Denis en Bianca. Maar, misschien heeft hij het zich wel gerealiseerd voordat het te laat was.

-7-


Het eerste begin

Hallo, welkom! We verwachtten je al een hele tijd. Je hebt je moeder aardig lastig gevallen met je prenatale voetbalwedstrijdjes en je komst was niet zonder emoties of pijn, maar eind goed, al goed. Je wiegje wacht. En een tafel. * Een goede tafel voor mama is noodzakelijk. Goed verlicht, op de goede hoogte en met een hol matrasje erop - safety first! Op de tafel alles wat ze nodig heeft om de billetjes van het baby'tje schoon te maken en te poederen. Geen problemen meer met poepluiers, maar een permanent plezier met pampers, poeder, pommade en allerhande potjes. Te veel p's? Pardon! Peace! Eindelijk is hij er. Een nieuw leven in ons huis. Huilt-ie? * Dat mag, maar laten we toch even kijken of er iets aan de hand is: - heeft hij gedronken? - was er genoeg rust en concentratie toen mama ging voeden? - dat is absoluut - heeft hij wel een boertje gelaten? - is zijn luier droog? - is zijn mama niet te moe? Want als ze dat wel is, zal hij dat zeker voelen...

noodzakelijk.

Luister, lieve papa, hier kunt ù iets doen! u kunt de "chef-van-de-schone-luiers" worden. Vooral in het begin en 's nachts. U zult zien dat, door voor hem te zorgen, de baby langzamerhand steeds minder dat kleine enge kleverige ding wordt. Het zou zelfs kunnen dat u hem leuk begint te vinden... O ja, nog een kleinigheid: als u thuis komt van kantoor of uit uw schuur, was dan eerst uw handen. Virussen, bacteriën, smeerolie... Als u vol verwachting wilt gaan voelen hoe z'n tandjes groeien, doe dat dan met schone handen. Sommigen raden zelfs aan ze eerst uit te koken, maar dat heb ik nooit geprobeerd. * Heeft hij het niet te warm? Het komt vaak voor dat men een zuigeling veel meer kleren aantrekt dan een "normaal mens". Bij de familie Flodder loopt de moeder thuis rond in luchtige kledij en nog klaagt ze dat het om te stikken is. En de baby heeft een warme lange broek aan, een trui en zelfs een muts! Kortom hij is ingepakt als een eskimo. Helemaal rood en bezweet kijkt hij wanhopig vanuit zijn diepe bedje naar het plafond. En natuurlijk is zijn bedje zorgvuldig beschermd tegen ieder zuchtje wind. Het is alsof hij in een put ligt...

-8-


Uit de wieg

Zoals u weet, in de wieg gebeuren dingen. Maar wat als je in een put gelegd bent en je kunt alleen maar naar het plafond kijken? Het is een apart hoofdstuk van onze prille jeugd en het blijkt veel en veel belangrijker te zijn dan we konden vermoeden. Kijk maar waarom: * Het is voor een baby zeer belangrijk, zelfs noodzakelijk het leven rondom hem te kunnen bekijken, i.p.v. alleen het plafond. Dus niet de wereld buitensluiten, geen bedje als een "verstopholletje" maar een bedje als uitkijkpost. * In zijn bedje moeten kleine kleurige dingetjes hangen, waar hij bij kan, waar hij naar kan kijken en die hij kan pakken. * Ja, mama moet ook een paar uur in de keuken kunnen zijn? Dat kan best. Er zijn speciale babyzitjes in de handel die je overal neer kunt zetten. Ook handig wanneer u op visite gaat. De peuter zit er natuurlijk een beetje in vastgebonden met een veiligheidsriempje, maar hij kan er in schommelen als hij met zijn voetjes en handjes beweegt. Het is echt leuk. Natuurlijk moet u voorzichtig zijn: als de baby wipt, verschuift het zitje telkens een klein stukje en als hij op een tafel staat, kan hij eraf vallen! * Onze peuter begint zich voort te bewegen op vier pootjes? daar hebben we ook een oplossing voor: de box. De box is een geniale uitvinding, die de nobelprijs verdient. En wij leggen er wat blokken in en een kussen, voor een eventueel middagslaapje... * Er bestaat ook een soort transportzak voor baby's, voor op de rug of aan de voorkant, zoals bij een kangoeroe. Het is de beste manier om de wereld te verkennen, samen met papa of mama. En doordat de hoofden zo dicht bij elkaar zijn, is er tijdens het wandelen een voortdurende conversatie mogelijk. Hetzelfde zal wat later ook gebeuren, samen met papa op de fiets. Nu al fietsen? Nee, in een zitje natuurlijk, in een babyzitje aan het stuur, zodat de conversatie door kan gaan. En zo is de hele wereld van ons. Jawel, de wereld mag dan van ons zijn, maar niet altijd en overal. Want het belangrijkste blijven toch de ouders. De baby hoeft niet in het bed van de ouders te liggen. Hun bed is beschermd gebied en onze nieuwkomer hoeft niet de huisregels te veranderen. Hij is welkom in ons nest, we zullen met hem spelen, vooral ook met zijn kleine knuistje, maar dan ... ieder in zijn eigen bed.

-9-


Overgeërfd talent ?

Je vraagt me, beste lezer, waarom we het zovaak over kleine bedjes en kleine stoeltjes hebben? Dat is omdat volgens sommige geleerden het begrip "overgerfd talent" een misvatting is. Het schijn zo te zijn, dat het zelfde kind, zonder rekening te houden met zijn genen, evenzeer een genie als een dwaas kan worden, afhankelijk van de omgeving waarin hij is opgegroeid. Een kind dat is groot gebracht door een leeuwin in de jungle, zal op zevenjarige leeftijd zijn tanden kunnen laten zien en brullen. Een ander kind, opgegroeid bij musici, zal als het vijf maanden is, een concert van Vivaldi kunnen herkennen en als hij 4 is, viool spelen ("Jan, daar ligt een kip in 't water" ??). Het komt erop neer dat onze baby's een buitengewoon aanpassingsvermogen hebben. Ons kindje zal datgene leren wat hij ziet, hoort en voelt. Dat gaat hij proberen na te doen. Geef je hem dan fatsoenlijke muziek, of het gekraak van een kapotte radio? Geef je hem de natuur te zien, of de slachtingen, waarmee de T.V. ons elke dag weer overspoelt? Of krijgt hij misschien alleen maar het plafond te zien? Is hij elke dag getuige van een harmonisch gezinsleven of van de ruzies van zijn gebrouilleerde ouders?... Ja jij, man, als jij vindt dat je je vrouw moet slaan, doe dat dan niet waar de kinderen bij zijn. En jij, vrouw, als jij de onbedwingbare lust hebt de deegroller te gebruiken als je kwaad bent, voer dat ritueel dan niet op in de kamer van de kinderen. En vraag hem vooral, als het even rustig is aan het front, om in het hele appartement een goede geluidsisolatie aan te brengen. Over jungle gesproken, ouders, heeft u bij uzelf niet een beetje een dierlijke liefde voor uw baby opgemerkt? Nee? Wij dragen namelijk die vorm van atavisme in ons. Die liefde - en nu overdrijf ik met opzet - brengt ons ertoe van onze baby het middelpunt van het heelal te maken en vervolgens, wanneer hij groter wordt - om hem vierkant aan de kant te zetten. Waar komt al die informatie over erfelijk talent, over Vivaldi, over de wolvin vandaan? Deze keer toevallig niet uit eigen ervaring, maar uit de boeken. Is het waar? Is het niet waar? In ieder geval is er - denk ik - iets van waar. Wie het niet gelooft, kan het nalezen: S. Suzuki: "Vivre, c'est aimer" Edition Nieuwmolen 1975, België. Amerikaanse titel: "Nurtured by love, a new approach to education".

- 10 -


Mag niet ! Ons kindje is uit zijn wiegje gegroeid en begint nu zelfstandig rond te scharrelen. En dus ... oppassen geblazen! Voor paperassen, de borden, de lucifers, oppassen voor die kleine onderzoekende handjes! Dit is een belangrijk moment, dit is de beslissende periode in ons pedagogisch verhaal. Het is zaak om nu CONSEQUENT te zijn, als u straks niet opgescheept wilt zitten met een nachtmerrie op pootjes, wat de eerste ontdekkingstochten van een kind toch zijn. Tot vervelens toe blijft de vraag: wat is hij nu weer aan het uitspoken? Hij heeft toch, hoop ik, niet die aanbevelingsbrief van mijn chef opgegeten, hè? Als u dit hoofdstuk goed bestudeert, zult u rijkelijk beloond worden, namelijk: - u zult ernstige zenuwaandoeningen voorkomen - u zult uw materiële schade beperken (die niettemin onvermijdelijk is) - u zult gemakkelijker kunnen lezen wat hierna komt Dus, wat doen we als we zien dat onze spruit zijn plakhandje in de suikerpot stopt? * kalm en duidelijk NEE zeggen. Uiteraard heeft dit geen enkel effect. * we zeggen nog eens NEE, DAT MAG NIET! - en geven een tik op het stoute handje. Ik herhaal: we geven een tik op dat handje en niet op zijn billen of ergens anders. Die tik moet op de blote hand zijn en moet een beetje pijn doen. Symbolische tikjes die geen pijn doen, hebben volgens mij geen zin. Technisch gesproken zou zo'n vingerknipje met de pink goed zijn, zoals wij vroeger deden bij het knikkeren. En we moeten goed bedenken dat deze "primitieve" pedagogische maatregelen alleen maar uitgevoerd mogen worden door de OFFICIËLE opvoeders, d.w.z. door vader, door moeder of door de verzorgster. Nooit door een vriend, een oudere broer of zomaar iemand. * We herhalen de actie, steeds iets harder, afhankelijk van de recidive neigingen van onze delinquent. (Eindelijk iets dat wetenschappelijk klinkt!). En laten we vooral niet vergeten dat Rome niet in één dag is gebouwd. * We moeten ervoor zorgen dat ons kind altijd iets heeft om mee te spelen. Als wij op visite gaan in een huis dat niet is ingericht op kinderen, moeten wij ons wapenen met een nieuw autootje type matchbox. Dat zal hem meer interesseren dan zijn oude speeltjes. Wij eisen niet van hem dat hij met zijn armen over elkaar op een stoel zijn lieve tante bewonderend gaat zitten aanstaren. Een helder onderscheid tussen JA en NEE zal ertoe leiden dat een kind begrijpt wat mag en kan - en wat niet mag en niet kan. Hij zal de wereld van zijn speelgoed kunnen onderscheiden van de dingen die niet mogen, hij zal zo de grenzen van zijn vrijheid kunnen zien.

- 11 -


Mag wel We beginnen daarmee al in de wieg. "Ja" en "nee", "mag wel" en "mag niet" zijn woorden die kinderen al leren, nog voordat ze papa en mama kunnen zeggen. In het begin hoeven ze ze ook niet te kunnen uitspreken, ze begrijpen is het belangrijkste. Grenzen en beperkingen zijn noodzakelijk om vrijheid op de juiste waarde te kunnen schatten. Voor volwassenen is het verschijnsel genoegzaam bekend: als men een heel jaar heeft gewerkt, is het fijn om vakantie te hebben. Als men daarentegen het hele jaar niets hoeft te doen, waardeert men vrije dagen ook niet zo. Daarom moeten wij in alle rust de GRENZEN STELLEN aan de vrijheid van onze jonge avonturier. Het is niet juist om te denken dat grenzen vervelend zijn voor een kind. Als ze goed zijn afgebakend, geven ze het kind een gevoel van zekerheid: ik weet dat ik op een plekje van mijn wereld ben waar ik mag zijn, waar het "mag wel" is, hier ben ik veilig. En wanneer er geen grenzen zijn? Nieuwsgierig, maar ook een beetje bang, onzeker en vol met vragen: zou ik nog verder kunnen gaan? aankomen? zou dat gevaarlijk zijn? kan ik misschien alles? zou ik naar de andere kamer mogen gaan?.. Eerlijk gezegd weet ik nooit of ze het goed vinden of ik mijn vingertjes ga branden! Mijn kind is hyperactief... Heeft u daar wel eens van gehoord? ADHD - Attention Deficit Hyperactivity Disorder, Ritaline? Nee? Gelukkig maar. Laat u zich vooral niet meeslepen door de reclames van farmaceutische industrieën en de beweringen van pedagogische theoretici. Stel u voor: een klein bergstroompje ontspringt uit de wildernis van rotsen en stenen hoog in de bergen. Hoe dichter bevolkt het gebied wordt, hoe meer moeite er wordt gedaan om de loop van het beekje in banen te leiden. Oevers worden versterkt, bruggen worden aangelegd. En tenslotte zal ons kleine wilde bergstroompje, een levendig natuurelement, deel gaan uitmaken van een grote rivier, met vaste oevers, havens, schepen - helemaal aangepast en in dienst van onze maatschappij. Stel je nu voor, dat wij tegen ons jonge bergstroompje zeggen: je mag verder zelf kiezen, wij zullen jouw vrijheid niet belemmeren... Wat dan? In "mensenland" zouden tegen elke deur zandzakken gelegd moeten worden, iedereen in de stad zou met laarzen aan moeten lopen en bij elke regenbui zou de brandweer paraat moeten zijn om het water weg te pompen... Hyperactief? Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar vaak kampen wij hier met een misverstand: "hyperactief" - omdat wij hem steeds in de gaten moeten houden, steeds angstig met zakken zand van deur tot deur moeten lopen, om schade te voorkomen, en "niet hyperactief" - omdat wij de krant kunnen lezen, terwijl ons kind rustig aan het spelen is. Met andere woorden, een druk of hyperactief kind is nog niet automatisch een ADHD-kind dat medicijnen nodig heeft; een andere pedagogische benadering doet vaak al wonderen!

- 12 -


Een vraagje: hoeveel uur per week zit ons kind voor de TV? Naar welke programma's kijkt hij? RTL, MTV?.. Ik hoef er verder niet omheen te draaien: heeft u gemerkt dat het in dit hoofdstuk niet zozeer gaat over het kind, maar veel meer over ons zelf, de ouders? Zij mogen nooit - al was het maar voor één minuutje, voor de lieve vrede de principes opgeven die we hebben afgesproken. Als wij hebben verboden met lucifers te spelen, dan geldt dat voor vandaag en morgen en in de trein en bij tante Truus en tijdens de tenniswedstrijd en ook als niemand het kan zien en zelfs als de lucifers op een presenteerblaadje worden aangeboden! - In principe mag hij in de keuken niet voetballen, maar hij huilde zo en ik heb zo'n vreselijke hoofdpijn, dus voor de lieve vrede... (waar hebben we dat eerder gehoord?) - ik was vergeten de sleutel te verstoppen van de kast waar de snoepjes in liggen en Bianca heeft ze allemaal opgegeten - legt mevrouw Flodder uit aan de dokter... Maar hoe vaak zullen wij niet de sleutel van de medicijnkast vergeten of van de balkon-deur? Is het niet veel beter om op verzoek een "toegangsbewijs" te geven dan telkens er aan te moeten denken de sleutel te verstoppen? Trouwens, door verboden dingen te verstoppen of achter slot en grendel te doen, ontstaat er op den duur een klimaat van wantrouwen.

- 13 -


Kom eens hier ! We roepen het kind zo weinig mogelijk, maar als we hem roepen, moet hij altijd luisteren. Met andere worden, wij moeten zorgen, dat een gegeven opdracht ALTIJD tot uitvoering komt. Een opdracht mag nooit "verwateren" zonder onze nadrukkelijke toestemming. Maar, wat doen we als we hem geroepen hebben en hij komt niet? * We herhalen ons verzoek, een beetje harder. Werkt dat nog niet? * We nemen het kind bij de hand en brengen hem, ondanks eventuele protesten, naar de gewenste plaats. Sorry voor de vergelijking, maar net zoals een aangelijnd hondje zijn baas moet volgen, moet het kind komen als hij geroepen wordt. Let wel: als hij geroepen wordt door iemand die bevoegd is! * We zorgen dat hij begrijpt dat hij - tot onze spijt - geen keus heeft.

En wat doen we als we ons kind hebben gevraagd zijn speelgoed op te ruimen en hij typt op de computer het woord "njeet"? (want hij kan nog niet praten). * We beginnen samen op te ruimen. En ik zeg nadrukkelijk SAMEN, dus niet ik alleen. We nemen onze lieve kleine bij de hand en maneuvreren zo met hem dat de overal verspreide objecten hun oorspronkelijke plaats weer krijgen. De lieve kleine protesteert, maar dat laat ons koud. We worden niet boos, zoals we evenmin boos worden op een kapotte fiets, die nemen we gewoon bij het stuur en dan vervolgen we onze weg. * Het is niet nodig elke keer het waarom uit te leggen: kom hier want ik wil je iets vertellen, want ik wil je een trui aantrekken enz. Natuurlijk, naarmate hij groter wordt kunnen wij hem meer bedoelingen uitleggen en dat zal hem helpen de wereld beter te begrijpen. Maar we moeten absoluut vermijden dat meneer elke keer omstandig uitleg eist voordat hij al of niet zal gehoorzamen. In ieder geval kunnen we altijd nog uitleg geven nadat het bevel is uitgevoerd. We hebben een absolute macht, vergelijkbaar met die van een kapitein op zijn schip, en we mogen er alleen op een VERSTANDIGE manier gebruik van maken:

- 14 -


* niet steeds zomaar overal voor roepen * niet roepen wanneer hij iets heel leuks heeft * niet roepen wanneer het kind helemaal in beslag is genomen door zijn "werk". Ons uiteindelijk doel is niet een absolute en blinde gehoorzaamheid. Een kind dat kan denken, moet u niet meer volgen als dat aangelijnde hondje. Hij moet niet op uw stem reageren zoals de gevangene op het geluid van de stappen van zijn bewaker. Hij moet zijn waardigheid houden, zijn individualiteit, zijn vrije oordeel. Je kunt gehoorzaamheid niet afdwingen - dat gaat nooit goed. Een afgedwongen gehoorzaamheid zal ketsen (- voor de niet-jagers onder ons, ketsen betekent mislukken). Gehoorzaamheid in haar ideale vorm is de ontwikkeling van de dialoog. In het begin heeft het kind nog niets te vertellen, maar naarmate hij groter wordt, zal hij steeds meer onze partner worden, met zijn eigen mening over het onderwerp. Ons doel is ook niet om er een zoet kind van te maken. "Een zoet kind is een ziek kind", zei iemand en dat is niet overdreven. We moeten er naar streven kinderen zo op te voeden dat men van hen houdt en dat ze kunnen liefhebben. Maar ja, wat doe je als je zometeen moet eten en het spel van de kinderen op z'n allerspannendst is? * We gaan zelf kijken hoe het erbij staat, we schreeuwen niet vanuit de keuken * Als we de situatie in ogenschouw hebben genomen, zeggen we: Jammer jongens, maar over een kwartiertje gaan we eten. Jullie mogen het spel afmaken, maar geen nieuw spel meer beginnen. Ruim je spullen op en ga dan je handen wassen... Sorry wanneer ik in herhalingen verval - maar onderbreek niet een tafeltennis wedstrijd op 20-18! * Als het kwartier voorbij is, zeggen we dat we gaan eten en dàn kunnen we eisen wat even eerder nog niet kon.

Het is avond, 9 uur. Wij gaan met onze gasten aan tafel. Het zachte plok-geluid van het openen van de grand cru voorspelt een plezierig diner. En dan... De deur gaat open en daar staat-ie. Op blote voetjes, pyjamabroek in de hand, duim in de mond en een vieze neus - Mamaaaa!...

- 15 -


Wat te doen? Een demonstratie van onze ouderlijke autoriteit geven, een boze stem opzetten, een tik geven? De gasten aan hun lot overlaten en de avond bij een huilend kind doorbrengen? Omkopen met - "je mag vandaag langer TV kijken"? Nee. Ik stel een andere tactiek voor: * Ha! Goedenavond jonge man! Kom hier, trek je broek aan, doe je pantoffels aan, wij zullen je aan onze gasten voorstellen. En als je ophoudt met huilen en je weer kunt lachen, mag je even bij ons komen zitten. - Dames en heren! Dit is onze Jan. Hij kan al zelf eten, zich zelf aankleden, en een dinosaurus tekenen. Hij is al heel groot... * Na enkele minuten: - En nu gaat meneer naar bed. Goede nacht dames en heren! Als je netjes in bed blijft, mag het licht nog even aanblijven... Een andere voorbeeld: - Nee! Ik wil niet tanden poetsen!.. Onze zoon van 3 lijkt aardig vastbesloten, hij heeft absoluut geen zin om zich te onderwerpen aan de regels van het huis. Hij zet zijn eer op het spel en wil zien hoever zijn macht gaat... En wat doe je dan? Dit lijkt niet zomaar een of andere gril, maar een regelrechte krachtmeting. En als we de mogelijke gevolgen van zo'n kwestie beschouwen, is het beter er niet voor uit de weg te gaan. Maar we willen ook geen geweld gebruiken, dus: * - Het spijt me zeer lieverd, maar je moet je tanden poetsen; dat is erg belangrijk voor je, dat zul je zien. Dus geen gezeur, ik tel tot tien en dan gaat dit mannetje zijn tandjes poetsen, net als een grote jongen. Ik tel: eeen, tweeee, twee en half, drie, vieieier... Dat zou toch moeten werken! Wat? Het werkt niet? Krijgen wij nu een hysterische aanval? Dan is het de hoogste tijd voor het volgende chapiter.

- 16 -

Het Kind - Een boek voor jonge ouders - Deel 1

Recommend Documents