Het is Cloudy vandaag David Geens
Published: 2010 Categories(s): Non-Fiction, Computers, Information Technology Tag(s): "cloud computing" informatica internet
1
HET IS CLOUDY VANDAAG WAT IS CLOUD COMPUTING EN WAT ZIJN DE VOORDELEN VOOR UW BEDRIJF?
DAVID GEENS Voor Laurens en Lucas
© 2010 David Geens Uitgegeven door Nucleus bvba - Noorderlaan 133/8, 2030 Antwerpen www.nucleus.be Eerste druk: maart 2010 Tweede druk: mei 2010 ISBN 978-90-815323-0-3 Wettelijk Depot D/2010/12.258/1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
2
Hoofdstuk
1
VOORWOORD CLOUD COMPUTING IS OVERAL (EN NERGENS)
Elk jaar aan het eind van de zomer brengt uitgeverij Minoc Business Press het ICT-jaarboek uit. Het jaarboek, dat steevast meer dan tweehonderd pagina's telt, is een referentie in de informaticasector. Het wordt gemaakt door de redacties van een aantal vooraanstaande Belgische vaktijdschriften waaronder PC Magazine, ITProfessional.be en Smart Business Strategies. Het jaarboek brengt cijfers over de markt en ook telkens de tien belangrijkste trends in de sector. Bij de laatste editie gebeurde er iets geks. In de traditionele lijst van tien IT-trends werden de eerste drie plaatsen namelijk ingenomen door hetzelfde fenomeen: cloud computing. Het was nog nooit gebeurd in het tienjarig bestaan van het jaarboek dat één trend zo prominent domineerde. Maar een verrassing was het niet. Het is lang geleden dat er nog zo'n hype de sector beheerste. Dagelijks krijg ik persberichten in mijn inbox van leveranciers die actief zijn in the cloud. Ten tweede, en veel belangrijker, weerspiegelt cloud computing een fundamentele verandering van hoe we vandaag en binnenkort zullen leven en werken. Onze data en toepassingen bevinden zich niet meer op onze pc maar ergens 'in de wolken'. We e-mailen via Hotmail, zoeken op Google, kijken op Facebook en maken gebruik van online banking. Allemaal zaken uit de cloud. Cloud computing is overal, maar tegelijk ook nergens vermits we eigenlijk niet beseffen waar precies onze bankgegevens en e-mails zich bevinden. En bovenal: het ook niet moeten beseffen. Daarnaast is cloud computing een vlag die vele ladingen dekt, meteen
3
ook de belangrijkste reden waarom het de eerste drie plaatsen in onze top 10 bezette. Het gaat over computerkracht uit datacenters en over software (zoals e-mail of voor bedrijfstoepassingen) die in onze browser verschijnt. Of over virtualisatie wat eigenlijk de fundamentele technologieën zijn waarop cloud computing is gebouwd. Kortom, de ene cloud computing is de andere niet. Het is de grote verdienste van David Geens als CEO van Nucleus, een vooraanstaand hosting bedrijf (sorry: cloud provider) dat hij alle aspecten van cloud computing in dit boek behandelt. David doet dit met kennis van zaken, mede doordat hij als een van de eersten in ons land het concept volop aanwendde en met de onderliggende technologie pionierde. Cloud computing is geen loze term vermits het zijn klanten ook echt voordelen biedt inzake flexibiliteit en efficiëntie. David geeft in dit boek een mooi overzicht wat cloud computing precies omvat en wat het voor u kan betekenen. Bovenal worden alle begrippen toegelicht in heldere en begrijpelijke taal, op zich ook al een verdienste in de wereld van computers en software. Want cloud computing is te belangrijk om het enkel aan informatici over te laten.
William Visterin Hoofdredacteur Smart Business Strategies Editorial B2B Manager Minoc Business Press
4
Hoofdstuk
2
INLEIDING Veel mensen denken dat de informatietechnologie - kenmerkend aangeduid door de letters IT - de laatste jaren enorme sprongen doormaakt. Niets is minder waar. De meeste ontwikkelingen gaan alsmaar minder revolutionair. De sprong van DOS naar Windows was groter dan eender welke update Microsoft nadien aanbracht in het allesoverheersende Operating System. De belangrijkste evolutie schuilt hem in het feit dat IT alledaags is geworden. Vandaar ook de titel. Het Engels bevat hier een goed woord: commoditisation. Het proces waarin iets alledaags wordt. Een commodity of alledaags product dus. Ik heb lang gezocht naar een goede vertaling maar geen enkel woord heeft dezelfde lading. Daarom heb ik makkelijkheidshalve de woorden commodity en commoditisation aangehouden. In de bedrijfswereld was IT al lang doorgedrongen. We kunnen ons geen werkomgeving meer voorstellen zonder enige vorm van automatisatie. Zelfs de ambachtsman stuurt je een factuur (misschien nog op papier) opgemaakt vanuit zijn boekhoudsoftware. IT heeft echter de laatste burcht ingenomen: onze thuiswereld. IT is nu werkelijk alomtegenwoordig. De huidige tieners en kleuters zijn digital natives. Zij zijn opgevoed met computers en Internet. Zij kennen de wereld zonder sociale media niet. SMS, twitteren, bloggen, chatten… is voor hen even gewoon als iets gaan drinken met vrienden. Maar je vrienden even e-mailen, een telefoonnummer opzoeken op www.goudengids.be, een recensie lezen over het restaurant dat we denken te bezoeken, even facebooken, … we doen het allemaal en we zijn er aan gewoon geworden. Deze gewoonwording maakt dat we IT als een commodity zijn gaan
5
beschouwen. Overal waar we zijn, vertrouwen we op IT. Op kantoor, in de auto, thuis, … Zonder IT zijn we verloren. Technologisch schort er echter nog één en ander. Niemand kijkt op als je zegt "even geduld, mijn computer is gecrashed" of als je te horen krijgen "sorry meneer, even geduld, onze systemen zijn vandaag wat aan de trage kant". Iedere bedrijfsleider gruwelt van het idee dat zijn bedrijfsvoering te lijden krijgt onder crappy IT. Ieder uur dat een server niet werkt, heeft een invloed op de kosten en een omzetdaling tot gevolg. We vloeken als IT niet werkt, terwijl we er zo afhankelijk van geworden zijn. Er is een oud mopje over wat er zou gebeuren als Microsoft auto's zou maken: ¢ Elke keer wanneer er nieuwe strepen op de weg werden geschilderd zou je een nieuwe auto moeten kopen. ¢ Regelmatig zou je auto zonder reden stoppen, je zou dat accepteren, opnieuw starten en verder rijden. ¢ Regelmatig zou je auto er bij een manoeuvre mee ophouden en niet meer willen starten en zou je een nieuwe motor moeten laten monteren. Om een of andere reden zou je ook dit gewoon accepteren. ¢ De airbag zou voor het in werking treden vragen: "Weet u het zeker?" We kunnen er wel mee lachen, maar de waarheid is dat we van IT nog altijd aanvaarden dat het regelmatig voorkomt dat het gewoon niet werkt. Van vele andere commodities zouden we dit niet aanvaarden: auto's, elektriciteit, TV, … Het loont dus zeker de moeite eens stil te staan bij dit fenomeen. Van waar komen we en waar gaan we naar toe met onze IT? En vooral de vraag: hoe kunnen we er in ons bedrijf beter van worden?
6
Hoofdstuk
3
WAT IS CLOUD COMPUTING? Cloud Computing is een hype. Je kan geen vakblad openslaan zonder de term tegen te komen. Van waar komt de term? Wie geeft er een definitie van? Niemand staat er echt bij stil. Je kan vandaag de dag vele fora bezoeken, symposia en congressen bijwonen, maar een definitie is soms ver te zoeken. Het lijkt wel alsof Cloud Computing gewoon op een dag bestond en we dat allemaal al wisten. Moesten we even rondvragen bij de mensen rondom ons, zelfs aan de IT'ers onder ons, wat Cloud Computing nu eigenlijk is, je zou verstomd staan van het antwoord.
7
COMPUTERS OP HET INTERNET Een doorsnee antwoord zou kunnen zijn: "Dat zijn toch computers op het Internet". Het lijkt kort door de bocht, maar het er zit wel een grond van waarheid in. Zonder Internet zouden we niet over Cloud Computing spreken. Het Internet is een essentieel onderdeel van wat Cloud Computing is. Daarbij mogen we niet vergeten dat de technologie die nog altijd de basis van het Internet vormt, geen nieuwe technologie is, maar reeds decennia bestaat. De voorloper van het huidige Internet was ARPANET en werd in 1969 opgezet. In 1984 was er een volgende mijlpaal waarbij ARPANET overschakelde op TCP/IP, de taal die vandaag nog altijd door computers op het Internet wordt gesproken. Het grote publiek leerde het Internet pas in de jaren negentig kennen dankzij de uitvinding van het World Wide Web (uitgevonden door Tim Berners-Lee en Robert Cailliau ). De kern van het Internet is dat het is uitgevonden om computers op een complexe manier met mekaar te laten communiceren. Afstand en de manier waarop netwerken aan mekaar verbonden zijn, mochten daarop geen invloed hebben. Bij Cloud Computing gaat het inderdaad ook om op afstand, van eender waar en op eender welke manier, gebruik te kunnen maken van de technologie. Hoe simpel het antwoord "computers op het Internet" ook op het eerste zicht lijkt, het is zeker geen fout antwoord. Het maakt er immers de kern van uit. Zonder Internet is er geen Cloud Computing.
8
CENTRALISERING ZORGT VOOR DECENTRALISERING De eerste computers op deze wereld waren (letterlijk) zware machines die ergens goed weggestopt zaten en waar maar weinigen aan konden. Met de komst van de Personal Computer kondigde men de dood aan van deze mainframes. Ieder werkstation werd een eiland op zich. Volgens mij is daaruit het beeld ontstaan van de sysadmin met zijn gympies: het onderhoud van een PC machinepark vereist dat een systeembeheerder inderdaad heel wat kilometers moet afleggen. Sinds het ontstaan van de PC zijn er massa's geld gespendeerd om alle neveneffecten van deze decentralisatie beter beheersbaar te maken. Het is dan ook niet abnormaal dat men nu terugkeert naar de bron. Centrale systemen zijn immers makkelijker (en dus goedkoper) te onderhouden én te beveiligen. Een ander nadeel aan de gedecentraliseerde systemen is dat men raar maar waar zeer sterk gebonden was aan deze gedecentraliseerde werkplek. Alles wat we nodig hebben, zit op onze PC. Zitten we niet achter onze bureau, dan waren bepaalde zaken enkel op te lossen door terug te keren naar onze eigen werkplek. De behoefte om mobiel te kunnen werken is het succes geweest van de verspreiding van laptops. Vandaag zijn er meer laptops in omloop dan vaste PC's. Tot nog grotere frustratie van de gympie sysadmin trouwens. Want die laptops komen overal en net zoals met kleine kinderen die eender waar gaan spelen, zijn laptops dus veel kwetsbaarder. De mens is echter alsmaar mobieler geworden. We gaan van office branch naar satellietkantoor, verplaatsen ons naar de klanten en leveranciers en willen op tijd naar huis om de kinderen van school te halen, maar we halen die tijd 's avonds wel weer in. Kortom, we willen gedecentraliseerder dan ooit werken en we hebben dus behoefte aan IT die ons daarin ondersteunt. En de PC als kern van deze IT faalt net in die opdracht. Cloud Computing is het antwoord op dat vraagstuk. Door de IT terug centraal te zetten, maar tegelijk breed te ontsluiten dankzij het Internet, kunnen we opnieuw van eender waar en wanneer onze taken vervullen. Cloud Computing is dus zeker opnieuw een verhuis. We verhuizen de rekenkracht opnieuw van de PC naar gecentraliseerde online systemen.
9
Tot grote vreugde van onze gympievrienden uiteraard. Binnen enkele jaren is de gympie niet langer een standaard attribuut voor de sysadmin. Het verschil met de mainframe van weleer zit er in dat we dankzij het Internet deze IT van eender waar kunnen ontsluiten. De netbook die op diverse manieren in contact staat met een draadloos Internet - hetzij via WiFi, hetzij via UMTS of andere draadloze technieken - is het symbool bij uitstek dat de gympschoenen zullen vervangen.
10
EEN VEELVOUD AAN DEFINITIES Hoewel ik reeds twee belangrijke kenmerken heb gegeven, hebben we nog steeds geen definitie van wat Cloud Computing nu eigenlijk is. Maar gelukkig is er Google. Die kan ons toch zeker wel aan een definitie helpen. Toen ik voor de eerste maal op zoek ging met behulp van Google, vond ik een zeventigtal afgelijnde definities. Een vijftal miljoen hits en meer bevatten nog veel meer informatie, maar ik beperk me nu even tot de afgelijnde definities die ik vond. Definitie van Cloud Computing Cloud computing is een manier van computing waarin dynamisch schaalbaar en vaak gevirtualiseerde middelen worden verstrekt als een dienst via het Internet. Gebruikers hebben geen kennis van, expertise in, of controle over de technologische infrastructuur in de "cloud" die hen ondersteunt. In deze definitie zitten zeker bruikbare elementen. Virtualisatie is onmisbaar een kenmerk van Cloud Computing, evenals het feit dat het Internet een belangrijke rol speelt. Het feit dat gebruikers deze technologie kunnen gebruiken zonder er zelf expertise over te hebben, is eveneens een kenmerk. Maar kenmerken opsommen alleen maken geen definitie, dus we moeten verder zoeken. Wees gerust, ik som ze niet alle 70 op. Ze bevatten allemaal wel een deel van de boodschap, maar de belangrijkste conclusie is wel deze: er is geen enkelvoudige definitie. Wat belangrijk om te weten is, is dat Cloud Computing zeker niet te definiëren valt als een product. Geloof dus de verkoper die u komt vertellen "Cloud Computing? Da's ons product" zeker niet.
11
WAT IS DE INDUSTRIËLE (R)EVOLUTIE? Laat ik u even deze vraag voorschotelen? U hebt zeker op school geleerd over de industriële revolutie. Als ik deze vraag stel tijdens een presentatie, krijg ik van uit het publiek nogal verschillende antwoorden. Vaak hoor ik dat "het iets te maken heeft met stoommachines". Dat is zeker correct. Zonder stoommachines en mechanisatie in het algemeen, was er nooit een industriële revolutie geweest. Net zoals zonder Internet er geen Cloud Computing mogelijk is. Google helpt hier ook niet veel. Wederom heb ik na het lezen van alle definities er niet één gevonden die alomvattend was. De industriële revolutie gaat over veel meer dan stoommachines. Het gaat om een alomvattende verandering zowel qua technologie als manier van leven. Het was een pervasieve evolutie die een enorme transitie met zich heeft meegebracht. Het leven na de industriële revolutie was onomkeerbaar veranderd. Wat is trouwens het verschil tussen een evolutie en een revolutie? De tijdspanne waarin deze verandering plaatsgrijpt. Enkel de geschiedenis kan beoordelen of een transitie al dan niet een (r)evolutie was. Persoonlijk vind ik dat een (r)evolutie best te vatten is in vier elementen die deze transitie kenmerken: 1. Een concept: een (r)evolutie is maar te begrijpen als je een globale kijk neemt op de geschiedenis er van. Er is geen sprake van één enkel element, maar wel van een gans samenspel van veranderingen die samen het concept van (r)evolutie uitmaken. 2. Geschiktheid: de technologie en de daaruit voortvloeiende producten en manier van leven moest geschikt zijn. Een uitvinding die ons niet van praktisch nut is, is gewoonlijk geen lang leven beschoren. 3. Technologie: de technologie is een derde sleutelelement van de transitie. Zonder technologie die haar zekerheid bewezen heeft, is een transitie niet te voltooien. De (stoom)machines waren dus wel degelijk een onderdeel van de industriële (r)evolutie. 4. Houding: de houding van de samenleving veranderde ook. Van rurale economie is de maatschappij tijdens de industriële (r)evolutie geëvolueerd naar een werkende maatschappij. Steden bloeiden als nooit tevoren, fabrieken rezen overal op, welvaart en onderwijs hebben onze houding toen grondig gewijzigd.
12
Er is geen enkel bedrijf dat u zal komen zeggen "de industriële revolutie was onze uitvinding". Cloud Computing is evenzeer een uiting van een verandering, een transitie die al vele jaren bezig is en nu op haar eindpunt aankomt. Veel meer dan een technologisch verschijnsel, is het dus te begrijpen als een sociaaleconomische transitie. In het volgende hoofdstuk zal ik u eveneens de vier elementen van deze transitie uitleggen.
13
Hoofdstuk
4
DE TRANSITIE
14
HET CONCEPT We geloven allemaal dat Cloud Computing nieuw is. Dat is verre van weer. De basis van het concept is reeds lang geleden gelegd. In 1961 sprak John McCarthy een publiek in het MIT toe met de woorden: Als computers van het soort waarvoor ik gepleit heb, de computers van de toekomst worden, dan zal computing ooit kunnen worden georganiseerd als een dienst van openbaar nut, net zoals de telefoon-systeem een dienst van openbaar nut is. Dit kan de basis vormen van een nieuwe en belangrijke industrie. Van waar kwam zijn idee? Het was eigenlijk nog niet zo ver gezocht. Ik vergelijk het altijd met elektriciteit. Dit is immers de publieke dienst bij uitstek die ons het meest bekend is. Elektriciteit is van alle tijden. Reeds in de jaren 1800 werd er volop geëxperimenteerd met elektriciteit. De chemicus en natuurkundige William Wollaston verrichte in de laatste jaren van zijn leven enkele experimenten die later door de ons veel bekendere Michael Faraday tot voltooiing werden gebracht. Niet veel later kwamen er veelbesproken uitvindingen. Pixii vond in 1832 de eerste bruikbare dynamo uit. Veel meer dan een wetenschappelijke mijlpaal was het echter niet. Bruikbare producten waren de volgende stap. De uitvinding van de gloeilamp wordt in onze geschiedenislessen toegewezen aan Edison in 1879, maar in werkelijkheid slaagde Heinrich Göbel reeds in 1864 een gloeilamp te laten branden . In 1890 werden de eerste publieke lichtnetten in Amerika geïnstalleerd. Elektriciteit werd centraal opgewekt en stond iedereen ter beschikking, zonder dat je zelf een elektrieker moest zijn. Deze transitie van iets wat evolueert van een uitvinding over producten naar alledaagse diensten, is wat men commoditisation noemt. Met computers is het net zo gegaan. Startend met de Z3 van Konrad Zuse in 1941 waren computers rare grote dingen. Een paar jaar later
15
hadden de Amerikanen hun eerste gadget: de Eniac. Uiteraard in handen van de grootste gadgetfreaks van die periode: het Amerikaanse leger. Eind jaren zeventig kwamen de producten stilaan op gang. Denken we maar aan computers zoals de Apple I en II, de grote mainframes van IBM, … Stilaan vonden de producten hun weg naar de industrie en de ganse economie. De volgende logische stap in deze transitie is dan ook dat IT zich als gemeengoed gaat gedragen. Aan die stap zitten we vandaag, zoals ik reeds eerder schreef. IT is alomtegenwoordig, zowel zakelijk als privé. Het is dan ook verwonderlijk dat we net nog niet zo ver zijn dat IT zich als elektriciteit gedraagt. Het is er altijd en overal, wordt centraal opgewekt en verdeeld over een publiek netwerk. Of wacht, daar komen we net toe. Dit is wat Cloud Computing intrinsiek is. Het concept klopt dus alvast.
16
GESCHIKTHEID Om de transitie mogelijk te maken, moet de technologie en het concept ook geschikt zijn. We moeten er duidelijk voordeel bij hebben om de verandering blijvend te maken. Het belangrijkste kenmerk van de geschiktheid is de zekerheid. Van een nieuwe uitvinding accepteren we de onvolmaaktheid. Perfectionering is een normaal proces. Naarmate een bepaald product evolueert, kunnen we steeds meer gaan betrouwen op dit product. Wil een product evolueren naar een dienstverlening, dan moeten we zeker kunnen zijn van deze dienst. Net zoals met elektriciteit: die is er altijd. Als die er niet is, is dat hoogst uitzonderlijk. Iedere uitvinding evolueert indien ze nuttig is. Er is immers een constante druk om te vernieuwen. Destructieve vernieuwing is een kenmerk van de vrije markteconomie. Een bedrijf dat stilstaat, zal op een gegeven moment voorbijgestoken worden door een nieuw bedrijf dat nieuwere, betere, snellere technologie gebruikt. Op die manier zal concurrentie altijd de beste producten naar boven brengen. Naarmate producten beter worden, kunnen we er meer op vertrouwen. Tegelijk zullen meer gebruikers de beste bewezen producten gaan gebruiken. Zo gaan zekerheid en commoditisation hand in hand. Het één kan niet zonder de ander. Een typisch voorbeeld in de wereld van Cloud Computing vind je in de wereld van Customer Relationship Management (CRM). CRM is ooit begonnen met het bijhouden van simpele lijstjes van klanten en hun wensen op onze desktop. In grote bedrijven is men dan begonnen met deze gegevens te structureren en in databases op te slaan. Zo kon men deze gegevens beter beheren en beter gebruiken. De volgende stap is dat er specifieke software is uitgekomen voor CRM. Zoals vaak eerst voor grote organisaties, maar later ook in aangepaste vorm voor KMO's. De laatste stap is dat deze software online is gegaan. Salesforce.com geldt globaal als hét voorbeeld bij uitstek van een succesvol online platform in de vorm van SaaS . Doordat de software van Salesforce.com niet langer lokaal draait, maar
17
centraal beheerd wordt, is deze goedkoper en toegankelijker geworden. CRM is dus van een nieuwigheid naar gemeengoed geëvolueerd. De geschiktheid van dit businessmodel van Salesfore.com heeft een ganse industrie in gang gebracht door de constante druk van destructieve vernieuwing. Het pad dat door CRM succesvol bewandeld werd, is een lichtend voorbeeld geworden voor de rest van de IT.
18
DE TECHNOLOGIE Zonder geschikte technologie is er geen blijvende verandering. Het Internet en bijhorende breedband penetratie is absoluut noodzakelijk om van Cloud Computing een succes te maken. Een ander element dat onlosmakelijk verbonden is aan Cloud Computing is virtualisatie. Virtualisatie houdt in dat men de band tussen applicatie en hardware gaat verbreken. Server virtualisatie is inmiddels gemeengoed geworden. Zoals vaak met technologie is ze eerst bij grote bedrijven binnengesijpeld, maar vandaag is de virtualisatietechniek volwassen genoeg om ook de KMO-markt te bedienen. Belangrijk voor de technologie is dat ze in belangrijke mate geperfectioneerd is. Onder de constante druk van vernieuwing, moet technologie zichzelf constant aanpassen tot we er met zekerheid kunnen op betrouwen. Dit is vooral een kwestie van tijd. Een nieuwe uitvinding kan en zal nooit voldoende zekerheid bieden. Hoewel technologische (r)evolutie steeds sneller lijken te gaan, staan we vaak toch verbaasd hoe lang bepaalde technologie al rijpt voor ze plots doorbreekt. Denk maar aan het voorbeeld van het Internet dat ik eerder gaf. De technologie is uitgevonden in de jaren zestig, maar pas doorgebroken bij het grote publiek eind jaren negentig. Met virtualisatie is dat niet anders. Iedereen in de IT sector denkt dat VMWare - marktleider in virtualisatie software - pas rond de milleniumwissel met deze technologie is begonnen. Wederom een foute veronderstelling. Het concept van virtualisatie duikt reeds in 1974 op in een paper van Gerald J. Popek. Zonder diep op de technologische aspecten in te gaan - daar bestaan genoeg boeken over - wil ik toch even benadrukken waar virtualisatie echt om draait (op de voordelen kom ik later nog terug). Virtueel wil zeggen dat het niet "echt" bestaat. Met echt wordt dan fysiek bedoeld, want je virtuele server bestaat wel, anders zou die niet werken. Het belangrijkste kenmerk van virtualisatie is het feit dat er geen fysieke verbondenheid meer is. Om tot een succesvol geheel van Cloud Computing te komen, is het daarom belangrijk dat dit concept van virtualisatie op alle niveau's doorgetrokken wordt. Om met zekerheid te kunnen vertrouwen op IT is het
19
belangrijk dat ze niet langer afhankelijk is van één enkel element. Er mogen geen single points of failure meer zijn. Met elektriciteit is het net zo. Het is niet omdat we groene stroom afnemen, dat we zonder elektriciteit zouden vallen als de dichtstbijzijnde windmolen zou stil vallen. Het elektriciteitsnet is zo opgebouwd dat het door verschillende bronnen gevoed wordt. En als er ergens iets misloopt in een schakelkast, dan kan een andere transformator snel overnemen, zodat de onbeschikbaarheid van de dienst beperkt wordt en liefst zelfs tot nul herleid wordt. Zo moet het dus ook met Cloud Computing zijn. Door verregaande virtualisatie worden alle componenten ontdaan van hun single point of failure van hun onderliggende fysische componenten. Als er een bepaald (fysisch) onderdeel niet correct werkt, dan kan een ander onderdeel onmiddellijk overnemen zodat de virtuele machinerie blijft draaien, onafhankelijk van hun fysieke component.
20
ONZE HOUDING Er is ooit een moment geweest dat bedrijven die met stoommachines werkten, uitgerangeerd werden door bedrijven die overgeschakeld waren op elektriciteit. Toen kon een verkoper zeggen "koop bij ons, want wij werken met elektriciteit". Dat was ooit een behoorlijk argument. Moest een verkoper het de dag van vandaag gebruiken, u zou eens goed lachen. Zo is het ook met IT en computers. Hoe zou u kijken als een verkoper tegen u zou zeggen "wij zijn beter want wij hebben computers"? Waarschijnlijk glimlacht u bij dit gekke voorbeeld. Goed zo, want het illustreert perfect onze houding tegenover IT. Het is gemeengoed geworden. Halverwege in het transitie proces levert het gebruik van nieuwe technologie een competitief voordeel op. Door de constante druk van destructieve vernieuwing gaat echter iedereen uiteindelijk de nieuwe technologie gebruiken. Op zulk moment verliest het zijn competitief voordeel en wordt de nieuwe techniek gewoon een kost. De kost van elektriciteit wordt nergens nog als investering geboekt, maar wel in de kostenrubrieken van de boekhouding ingeschreven. Zo vergaat het ook met IT. Bedrijven zullen allengs meer manieren zoeken om het gebruik van IT als een kost te beschouwen en niet langer als een investering. We merken dit ook aan het feit dat IT binnen een bedrijf niet langer als een aparte afdeling wordt beschouwd, maar als een ondersteunende dienst. IT Managers worden vervangen door CIO's, die deel gaan uitmaken van het directiecomité. Net zoals de hoofdboekhouder nu vervangen is door de CFO.
21
DE TRANSITIE IS COMPLEET Alle elementen zijn dus aanwezig om vast te stellen dat Cloud Computing niet meer maar ook niet minder is dan de voltooiing van een verandering die een halve eeuw geleden werd ingezet, Het grapje uit de inleiding over "wat als Microsoft auto's zou bouwen" zal stilaan tot het verleden gaan behoren. Onze IT is rondom ons en we kunnen er stilaan gaan op vertrouwen. Daarin schuilt dan ook de meerwaarde voor ieder bedrijf. Dankzij Cloud Computing worden er kosten bespaard, zekerheden ingebouwd en wordt IT just the cost of doing business. In de volgende hoofdstukken gaan we dit vertalen naar concrete voordelen voor de KMO.
22
Hoofdstuk
5
DE 7 VOORDELEN VAN CLOUD COMPUTING
23
VOORDEEL 1: FLEXIBEL IN TE ZETTEN Er moet geen hardware besteld en geïnstalleerd worden. De Cloud Server moet enkel virtueel worden aangemaakt. Een kwestie van minuten en niet langer van dagen en weken zoals bij een traditionele server. Als het moet, is uw server klaar voor gebruik binnen een paar minuten. Aangezien uw server virtueel is, zijn uitbreidingen even makkelijk toe te passen. Extra geheugen, nieuwe schijfcapaciteit of meer rekenkracht vergen geen downtime om een server om te bouwen. Men verandert gewoon de parameters van uw Cloud Server en klaar is kees. Cloud Servers zijn ook interessant voor tijdelijke projecten. Kort lopende eventsites bijvoorbeeld. Of stel dat u een nieuwe versie van bepaalde software wil uitproberen? Dan kan men perfect een exacte kopie van uw huidige Cloud Server maken en die eveneens laten draaien in de Cloud. Daarop kan u dan de upgrade eerst uittesten om na te gaan of alles naar behoren werkt. Pas daarna beslist u of de nieuwe versie veilig kan toegepast worden en kan de tijdelijke Cloud Server weer verdwijnen. Ook langs de kant van de Cloud is er flexibiliteit ten overvloede. Onderhoud aan machines gebeuren zonder enige downtime. Stel dat er een onderhoud moeten gebeuren op een bepaalde fysische server in de Cloud, dan verhuist men eerst alle Cloud Servers die daar op draaien naar de rest van de Cloud zonder dat u daar iets van merkt. Vervolgens kan men de betrokken server uit de Cloud halen, herstellen en weer terugplaatsen waarna de Cloud deze machine weer in productie kan nemen. Een goede Cloud is ook zelf genezend. Hardware blijft hardware en kan stuk gaan. In een Cloud systeem zal het Cloud OS echter alle onderdelen monitoren. Als een bepaald onderdeel nog maar het vermoeden van een defect geeft, kan de Cloud zelfstandig dit onderdeel in onderhoudsmodus plaatsen. Dit betekent dat wat de taak ook van dit onderdeel was, andere onderdelen van de Cloud deze taak (tijdelijk) zullen overnemen. De Cloud meldt dit ook aan de systeembeheerders die vervolgens het nodige kunnen doen om dit onderdeel na te kijken en indien nodig te repareren of te vervangen. U hebt ook geen investering op voorhand te doen. U betaalt flexibel per maand een abonnementsgeld gebaseerd op wat u nodig hebt. Zo gaan kosten in gelijke tred met uw inkomsten en kan u uw budget flexibel
24
beheren. Kortom, flexibiliteit in alle richtingen. Net zoals met het elektriciteitsnet. U verbruikt wat u nodig hebt, wanneer u het nodig hebt. En u betaalt enkel daarvoor. Samen met de schaalbaarheid (het volgende voordeel) is dit een groot voordeel voor uw onderneming. IT is geen investering meer die gepland en gebudgetteerd moet worden, maar wordt gewoon een kost die hand in hand gaat met uw bedrijfsvoering.
25
VOORDEEL 2: SCHAALBAARHEID DOORHEEN DE TIJD Aangezien uw server virtueel is, zijn uitbreidingen even makkelijk toe te passen. Extra geheugen, nieuwe schijfcapaciteit of meer rekenkracht vergen geen downtime om een server om te bouwen. Men verandert gewoon de parameters van uw Cloud Server en klaar is kees. Zo bent u of uw IT-personeel verlost van de eeuwig moeilijke vraag bij de start van een project "Hoe zwaar moet ik mijn server bestellen: zwaar genoeg om de groei de komende drie jaar aan te kunnen en toch binnen budget?". U kan nu klein beginnen en snel groeien indien nodig. En zelfs omgekeerd. Als u een bepaalde periode van het jaar meer capaciteit nodig heeft, kan men gedurende die tijd meer kracht geven aan uw Cloud Server en nadien weer laten krimpen. Weet u, IT infrastructuur heeft een heel eigenaardige en zelfs vervelende eigenschap? Ze is immers nooit juist groot genoeg. Ik vergelijk het altijd met een harde schijf die we kopen om onze foto's - die we tegenwoordig allemaal digitaal maken - op te slaan. Als ik nu pakweg 200GB aan foto's heb, rij ik naar de winkel en koop ik een externe harde schijf van 500GB. Al die maanden en jaren dat ik nog geen 500GB aan foto's bij mekaar heb, zijn de afschrijvingen van die harde schijf eigenlijk veel te groot en verspil ik opslagruimte en dus geld. Maar de dag dat ik exact 500GB aan foto's heb, heb ik een nieuw probleem. Want mijn volgende foto, mijn eerstvolgende gigabyte kan ik niet meer opslaan en ik moet meteen opnieuw een nieuwe schijf kopen. Die dus dan weer te groot is. Dit geldt voor al uw IT infrastructuur maar niemand staat er echt bij stil hoeveel geld er geïnvesteerd wordt in IT apparatuur met de verantwoording "het is op de groei van ons project voorzien". Met Cloud Servers is deze zorg achter de rug. Als je twijfelt, kies voor de kleinste oplossing. Blijkt het niet groot of snel genoeg, het vergt slechts de spreekwoordelijke druk op de knop om meer capaciteit te hebben. Een voorbeeld? Stel dat u gedurende enkele maanden een campagne voert en meer bezoekers op uw site verwacht? Dan maakt men uw webserver in die maanden een stukje robuuster om de extra bezoekers op te vangen en nadien zet men de parameters terug zoals voorheen. Idem met de bijhorende abonnementskosten natuurlijk. U betaalt dus enkel
26
voor wat u echt nodig hebt. En last but not least, omdat Cloud Servers zo vlot inzetbaar zijn, kan makkelijk een tweede, derde, vierde, … server toegevoegd worden als uw project groeit. Biedt u bijvoorbeeld Software-as-a-Service (SaaS) aan uw klanten? U kan makkelijk een afgesloten server per klant voorzien zodat iedereen in een veilige, afgesloten omgeving draait en tegelijk bent u zeker dat de groeiende behoeften van uw klanten nooit een probleem vormen voor uw hosted omgeving, want die kan vlot meegroeien. Bij dit alles mogen we ook niet vergeten dat uw budget ook schaalbaar is: u groeit wanneer nodig, dus u betaalt ook pas meer kosten als uw inkomsten stijgen. Zo gaan inkomsten en kosten hand in hand.
27
VOORDEEL 3: HOGE BESCHIKBAARHEID In de huidige economie is falende IT een ramp voor uw bedrijf. Ieder uur dat een server down is, kost geld. We spreken van een ramp als kritische IT-onderdelen meer dan twee dagen uitliggen en kritische gegevens verloren gaan. Wist u dat in de US bijvoorbeeld 29% van de bedrijven die een IT ramp ondervonden binnen de twee jaar sluiten? 10 dagen IT problemen leidt zelfs in 93% van de gevallen tot een faillissement binnen het jaar. Er bestaan nu ook al oplossingen om applicaties te clusteren en backups te maken, maar deze kosten handenvol geld en zijn vaak van het type "boot and pray" (opstarten en bidden dat het gelukt is). Deze oplossingen zijn meestal ook maar geschikt voor echt grote installaties en zijn niet echt schaalbaar voor kleinere opstellingen. Daarom dat je zo weinig aantreft op de KMO-markt. Een falende server opnieuw bedrijfsklaar maken aan de hand van een tape backup vraagt gemiddeld tussen de 24 en 48u. Met een Cloud Server bent u hardware onafhankelijk. Kapotte schijven of gebrekkig geheugen zorgen niet langer voor nachtmerries want van zodra de Cloud merkt dat een onderdeel gebrekkig functioneert, wordt dit onderdeel in onderhoudsmodus geplaatst en dankzij de High Availability modus wordt uw Cloud Server ogenblikkelijk ergens elders in de Cloud opnieuw opgestart. Dankzij High Availability hebt u dus de zekerheid dat er altijd ogenblikkelijk en automatisch een andere machine klaarstaat om uw Cloud Server opnieuw op te starten.
28
VOORDEEL 4: BACKUPS MET EEN KORTE TIME TO RECOVERY Met een Cloud Server kan u ook kiezen voor een complete set aan backups. U beslist zelf hoe vaak een backup van de ganse machine moet genomen worden en hoe lang deze moet bewaard worden in de Cloud. Met deze Consolidated Backup hebt u altijd een Point in Time om naar terug te keren. En omdat het een volledige snapshot van uw Cloud Server is, is deze in een mum van tijd opnieuw beschikbaar. Dit in tegenstelling tot een klassieke backup, waar u eerst een nieuwe server moet opzetten, alle software opnieuw installeren en dan de data hopelijk succesvol kan herstellen. Gemiddeld duurt een Time To Recovery van op een tape meer dan 24u! Niets daarvan dus met de Consolidated Backup. De snapshot is een complete kopie van uw volledige virtuele machine en kan dus in zijn geheel worden opgestart in de Cloud zodat uw server er terug staat exact zoals op het tijdstip waarop de backup werd genomen. De Consolidated Backups hebben ook het voordeel dat ze als tweede server in de Cloud kunnen heropgestart worden. Is er bijvoorbeeld iets mis op uw server en zou u willen proberen of de kopie van gisteren ook deze fout bevatte? Dan kan men de backup van gisteren laten afzonderlijk opstarten zodat u daar op terecht kan om alles na te kijken of om bijvoorbeeld net dat ene bestand dat u overschreven hebt, terug tevoorschijn te toveren. Hier hebt u dus ook geen extra backup software voor nodig die u zelf moet installeren en beheren. Dit gebeurt allemaal automatisch in de Cloud. U moet enkel kiezen op welke intervallen u een backup wil en hoe lang die backups bewaard moeten blijven. Eenvoud troef dus!
29
VOORDEEL 5: CAPEX NAAR OPEX Dankzij Cloud Servers hoeft u zelf geen dure hardware meer aan te kopen. U hebt ook geen gekwalificeerd IT-personeel nodig om zelf servers te onderhouden. Dus geen Capital Expense meer. Voortaan is uw server budget volledig een Operational Expense. U betaalt trouwens enkel voor wat u echt nodig hebt. Door de schaalbaarheid en flexibiliteit van Cloud Computing weet u op voorhand wat het u gaat kosten en gaan deze kosten hand in hand met uw inkomsten. Bij dit alles mogen we ook niet vergeten dat uw budget ook schaalbaar is: u groeit wanneer nodig, dus u betaalt ook pas meer kosten als uw inkomsten stijgen. Zo gaan inkomsten en kosten hand in hand. Belangrijk is dat wanneer u de financiële afwegingen gaat maken, u rekening houdt met de Total Cost of Ownership (TCO) van uw IT infrastructuur. Een server kopen en afschrijven zal op het eerste zicht altijd een goedkopere oplossing lijken dan Cloud Computing. Maar u moet ook rekening houden met andere kosten als u zelf investeert in IT materiaal. Zoals reeds eerder gezegd, investeert u altijd te veel op voorhand. Verder moet u zelf dan voorzieningen maken voor backups en u moet zich gaan beschermen tegen uitval. Ik heb al veel bedrijven bezocht die inderdaad zelf maatregelen nemen. Een ex-bezemhok is omgebouwd tot server ruimte met UPS en airco. Staat u dan wel eens stil bij de kostprijs van deze extra voorzieningen? Voor iedere kilowattuur elektriciteit die een computer verbruikt, verbruikt uw koeling ook een kwh. En uw UPS slorpt ook nog wel eens 15% op. Vaak vergeet men ook dat een UPS om de twee jaar vervangen moet worden om zeker te zijn van een correcte werking bij stroomuitval. Ik geef u een rekenvoorbeeld. Anno 2010 kost een kilowattuur elektriciteit gemiddeld 17 eurocent. Aangezien u 115% extra nodig hebt voor koeling en UPS, kost een informatica kwh dan ook 36,55 cent. Een doorsnee server zal makkelijk 300 watt verbruiken (en dan spreek ik over gemiddeld verbruik, u moet maar eens kijken naar de opgegeven vermogens van de servers die u hebt staan). Ze zijn immers niet echt schaalbaar
30
en staan constant aan. Voor de maandelijkse kostprijs komen we dan uit op volgende formule: 0,3 kw * 24 uur/dag * 31 dagen/maand * 0,3655€ = 81,58€ Op jaarbasis spreken we dus over 980 euro aan elektriciteit alleen. Een kost die bij het huren van een Cloud Server is inbegrepen. Als u eerlijk wil vergelijken, moet u trouwens altijd de prijs van twee servers rekenen. U moet immers altijd eentje in reserve hebben staan voor als er iets misloopt. Kortom, bij een juiste vergelijking zal de TCO van een Cloud Server voor een KMO altijd voordeliger uitvallen voor zijn kritische IT. Daarmee heb ik ook in één klap u een tip gegeven: ga na wat uw kritische IT is. Niet voor elk onderdeel moet u investeren in een altijd werkend scenario. Voor de slagerij om de hoek is het geen ramp als zijn website een paar uur uitligt, die verkoopt daardoor geen 100 gram salami minder. Maar als uw ordersysteem gedurende enkele uren onbereikbaar is en daardoor uw klanten geen bestellingen kunnen plaatsen, zal er ongenoegen zijn en sommige klanten zullen niet willen wachten en elders bestellen. En eenmaal ze elders geweest zijn… Daarom is het belangrijk uit te vissen welke componenten voor u belangrijk zijn. Dat hoeft niet altijd enkel en alleen uw zwaarste systemen zijn. Beeldt u bijvoorbeeld eens een dag zonder email in. Misschien heeft dat wel een negatieve invloed op uw bedrijf als uw klanten gewoon zijn vlot via email te communiceren met u en uw medewerkers.
31
VOORDEEL 6: VEILIGHEID TROEF Veel bedrijfsleiders maken zich veel zorgen over veiligheid en vertrouwelijkheid wanneer ze een move to the Cloud overwegen. Terecht dat men deze twee aspecten in vraag stelt. Zoals ik reeds eerder aangaf zal u meestal net voor de cruciale aspecten van uw IT beroep gaan doen op Cloud Computing en u wilt toch niet dat net uw cruciale gegevens te grabbel gegooid worden? Ik vind de Cloud an sich in theorie niet veiliger noch onveiliger dan andere systemen. Pragmatisch gezien is de Cloud in werkelijk gebruik zelfs veiliger dan de doorsnee computer die ergens te velde staat bij een bedrijf of particulier in het eigen netwerk. Waarom? Omdat veel bedrijven niet zo intensief bezig zijn met security. Zaken zoals consequente updates, intrusion detection, zero day exploit protection, … kortom het geheel aan veiligheidsmaatregelen die genomen moeten worden om over veilige IT te kunnen spreken, zijn vaak minder haalbaar voor bedrijven, zeker voor KMO's. Cloud providers zijn uiteraard enorm hard bezig met de security aspecten van de door hen aangeboden diensten. Ik vergelijk het altijd met een bankkluis. Je kan je huis ook gaan beveiligen, een kluis en een alarmsysteem installeren en een contract met een meldkamer afsluiten. Dat zal echter meer geld kosten dan een kluis huren in een kluizenzaal in een bank. En we kunnen er op vertrouwen dat de bank garant staat voor een goede beveiliging van alle kluizen in hun gebouw. Stellen we ons dan ooit de vraag of een kluis in een grote kluizenzaal minder veilig is? Integendeel… Een goed Cloud aanbod is net zoals die kluizenzaal. Je huurt een gedeelte er van en je vertrouwt er dus op dat de aanbieder instaat voor een betere beveiliging dan dat je dat zelf zou kunnen doen en zeker niet voor hetzelfde bedrag. Met dat als uitgangspunt ben ik er ook van overtuigd dat alles te kraken valt. Ook in een bank kan ingebroken worden, het kost wel een pak meer moeite.
32
Bij een goede Cloud provider hebben ze daarom een meerlagen security model. Er zijn lagen die buiten én voor de Cloud staan, maar er draaien zelfs gevirtualiseerde firewalls binnen in de Cloud apart voor iedere virtuele server binnen, zodat ook de onderlinge security tussen de virtuele servers zelf gewaarborgd is. Het is voornamelijk dat laatste wat velen zorgen baart in verband met security in the Cloud. Er zijn kleinere Cloud aanbieders die wel een grens protectie hebben, maar eenmaal binnen de Cloud onderling geen protectie. Er zijn Cloud providers die je toelaten om online, zonder verdere controle van identiteit, een server te bestellen. Die anonieme servers hebben dan vrij spel binnen de Cloud om andere servers aan te vallen indien er geen onderlinge bescherming is. Kiezen voor een goede Cloud oplossing is dus kiezen voor een betrouwbare leverancier. Net zoals je dat nu al doet voor je huidige IT. Ik hoop dat niemand plots spotgoedkope servers gaat kopen van een deur-aandeur verkoper die misschien banden heeft met Aziatische bedrijven die interesse zouden hebben in uw gegevens. Ga dus op zoek naar de achtergronden van uw potentiële leverancier. Is het een bedrijf dat reeds lang bestaat en een goede reputatie heeft in de hostingwereld? Dat is op zich al een goede garantie. Want moest een bedrijf zich eenmaal bezondigen aan het verbreken van de vertrouwensrelati, het zou snel geweten zijn in onze twitterende wereld. Kies daarom in de eerste plaats voor een bedrijf met een persoonlijke aanpak. Ga het niet te ver van huis zoeken. Er is trouwens nog een reden waarom u best twee maal nadenkt voor u zou beslissen uw gegevens onder te brengen bij een buitenlandse leverancier. U moet zich eens de vraag stellen wat de juridische consequenties zijn als uw gegevens in het buitenland staan. Want dan vallen ze onder de wetten van dat land. Een anekdote die het belang daarvan aantoont. Swift is een Europees bedrijf en behandelt het internationaal betalingsverkeer tussen ongeveer negenduizend banken, goed voor meer dan vijftien miljoen transacties per dag. Het hoofdkwartier van Swift is gevestigd in het Belgische Terhulpen. Swift had uit veiligheidsoverwegingen en om transatlantisch betalingsverkeer te vereenvoudigen ook een tweede datacenter in de VS, In 2006
33
kwam het aan het licht dat Swift de Amerikaanse autoriteiten toegang hadden moeten verlenen tot al het Europese betalingsverkeer. De Amerikaanse overheid had dit kunnen afdwingen doordat de gegevens gedupliceerd stonden op Amerikaans grondgebied. De wetten die hiervoor gebruikt werden waren tot stand gekomen na de aanslagen van 11 september 2001 en hadden tot doel om verdachte geldtransacties van terroristische groeperingen te kunnen volgen. Toch ontstond er een hele hausse want Europese bedrijven waren plots bezorgd dat de VS deze gegevens wel eens voor economische doeleinden konden gaan gebruiken. Persoonlijk denk ik dat de VS wel ter goeder trouw handelden, maar het laat toch maar zien welke onverwachte effecten er kunnen optreden als uw gegevens onder andere wetgeving vallen. Daarom is het belangrijk om te weten waar uw gegevens staan. Hoewel het dus in de Cloud eigenlijk niet uitmaakt waar wat draait, kan u best uw mogelijke Cloud provider de vraag stellen waar en hoe hij uw gegevens bewaard. Vraag bijvoorbeeld om de datacenters te mogen bezoeken. Zo kan u al makkelijk de ballonnetjes doorprikken van hen die in wezen enkel diensten van buitenlandse leveranciers herverkopen alsof het hun eigen platform zou zijn. Hebt u echter een betrouwbare leverancier gevonden, dan kan u er van uitgaan dat er in de Cloud meer en betere veiligheidsmaatregelen zijn getroffen dan u dat zelf kan doen. Net zoals in een bank.
34
VOORDEEL 7: GREEN IT Het hoeft geen betoog dat Cloud Computing de meest groene IT is die je kan vinden. Door de consolidatie en virtualisatie, is de benutting per server optimaal. Cloud providers werken met servers die een stroom performantie halen van meer dan 90%. Samen met een ideale bezettingsgraad daalt de stroom- en milieukost per miljoen operaties aanzienlijk. Stroom is tegenwoordig de grootste kost in IT. De afschrijving van de hardware zelf komt op de tweede plaats. Daarom zal een Cloud provider altijd investeren in groene IT, want zo drukt hij zijn en uw kosten. Meer nog: goede Clouds doen aan dynamisch power management. Indien mogelijk zal de Cloud de Cloud Servers groeperen volgens hun verbruik. Indien daardoor worker nodes in een inactieve status komen, zullen deze effectief uitgeschakeld worden door het Cloud OS. Van zodra de belasting op de Cloud terug stijgt, zullen ze terug ingeschakeld worden. Vooral 's nachts zal er op die manier een pak minder stroom verbruikt worden. Men heeft bereken dat men zo een besparing van 30% op stroom kan realiseren. Met Cloud Computing kan u dus ook denken aan onze leefwereld want de meeste groene elektriciteit is nog steeds de niet-verbruikte kilowattuur. De totale CO² uitstoot van een Cloud ligt niet enkel dankzij de efficiëntere stroombenutting lager, maar ook door het feit dat er heel wat minder hardware nodig is vergeleken met alle individuele servers die bedrijven nu gebruiken. Zo onstaat er dus minder industriële productie, minder vervoer, enz… Uit empirisch onderzoek over server belasting heb ik vastgesteld dat de gemiddelde bezettingsgraad van de CPU maar op 3 tot 4 procent lag. Daar schrok ik zelf even van. IT'ers zijn immers altijd op zoek naar meer gigahertzen en alsmaar snellere computers. En nu blijkt dat we al die extra capaciteit niet eens nodig hebben. Dat wil dus zeggen dat één computers eigenlijk de taken van 25 computers tegelijk aankan.
35
Sommige IT'ers zullen zeggen dat die laatste vergelijking nogal kort door de bocht is. Uiteraard zijn er veel componenten waar rekening mee moet gehouden worden, zoals geheugengebruik, toegang tot de schijven, netwerkgebruik, … Maar in ieder van die onderdelen valt vast te stellen dat we allemaal samen gigantische capaciteiten onbenut laten. Maar we betalen wel allemaal voor de afschrijving van de hardware en we betalen voor het nutteloze stroomverbruik. Door de intrinsieke consolidatie die plaatsgrijpt door meer gebruik te maken van Cloud Computing, zullen ze globaal een bezettingsgraad halen op IT infrastructuur die tot 2000% efficiënter gebruik zal leiden. Als dat al niet kan tellen als overweging voor duurzame economie.
36
Hoofdstuk
6
MIJN NAAM IS AAS Wie zich interesseert voor Cloud Computing, hoort vaak ook de termen IaaS, PaaS en vooral SaaS gebruiken. Ze zijn respectievelijk afkortingen voor: • Infractructure as a Service • Platform as a Service • Software as a Service Ze hebben alle drie het as a Service stuk gemeen. Het is meteen ook het belangrijkste onderdeel. In Cloud Computing draait het immers vooral om het feit dat uw IT voortaan als een dienstverlening verstrekt wordt. Het duidt dus vooral net op de tegenstelling tot de huidige manier van leveren: van een eenmalige productlevering verschuift het ganse model naar een recurrent dienstenmodel met een alles inclusief gedeelte. De IT-leveranciers die willen (over)leven, zullen overschakelen van een dozenschuiversprincipe naar een dienstverlenend model. Daarbij draait het niet langer om het product, maar wel om de oplossingen en meer nog om de resultaten. Men gaat van een prestatieverbintenis over in een resultaatsverbintenis. Waar voorheen de IT-leveranciers vooral in te delen waren op basis van de geleverde producten (servers, storage, randapparatuur, …) zal dat voortaan eerder gebeuren op basis van de laag waarin ze opereren. Daarin tekenen zich drie lagen af die op mekaar gebouwd zijn. Ik stel deze lagen het liefst voor als een omgekeerde piramide. Je zou dan kunnen denken dat dit een wankel model is omdat het niet gebaseerd is op een stevige basis, maar je moet het eerder bekijken als een
37
opengeklapte waaier, waar een smalle maar stevige houvast zorgt voor heel wat bewegingsvrijheid aan de brede bovenkant.
38
INFRASTRUCTURE AS A SERVICE De stevige onderkant wordt gevormd door Infrastructure-as-a-Service (IaaS). Dit is de meest elementaire vorm van Cloud Computing. Deze laag vervangt kortweg uw eigen infrastructuur. Bij IaaS gaat het om pure computing power. IaaS vervangt eigenlijk uw hardware leverancier. In plaats van nog zelf servers, storage, firewalls, netwerk apparatuur, enz… te kopen, huurt u deze voortaan als een service. IaaS geeft u dan ook de meeste vrijheid. U bepaalt zelf nog altijd wat met deze infrastructuur gebeurt. U kan meestal kiezen welk Operating System er op deze systemen wordt geplaatst en kiest al dan niet welke managed services u nog bovenop de infrastructuur wil nemen. In zijn meest naakte vorm huurt u gewoon uw infrastructuur in de Cloud en onderhoudt u met uw eigen IT mensen of vaste IT leverancier deze virtuele servers op dezelfde manier als zou u zelf nog servers in huis hebben. De voordelen zitten dan vooral in het feit dat u geen zorgen meer hebt omtrent investeringen, onderhoudskosten, high availability en backups. De vrijheid betekent ook dat u nog altijd de vrije keuze hebt in de software die op deze infrastructuur gaat draaien. In wezen zijn er weinig nadelen verbonden aan deze manier van werken. Waar u wel moet op letten, is dat u over voldoende bandbreedte beschikt. Een server in uw lokaal netwerk is immers verbonden aan uw eigen LAN, meestal aan een snelheid van 100 mbps of tegenwoordig zelfs 1000 mbps. Een goede Cloud leverancier zal altijd samen met u nagaan wat de consequenties zijn om een server te outsourcen. Soms is bandbreedte zelfs de reden om dit te doen. De meeste internetverbindingen, zowel kabel- als ADSL-verbindingen, zijn asymetrisch. Dit wil zeggen dat u veel sneller kan downloaden (=iets binnenhalen) dan dat u kan uploaden (=iets versturen). Stel nu dat u een tweede of meerdere bijkantoren hebt, of mobiele medewerkers zoals verkopers, of thuiswerkers, of klanten en leveranciers,
39
… die op uw servers op kantoor moeten data ophalen om één of andere reden. Al die data naar buiten moet over dat smalle upload stuk. Als de betrokken server(s) in een datacenter zouden staan, dan zouden we voor iedereen, ook uw kantoor dat aan de brede kant van de pijplijn zit, snel bereikbaar zijn. Dankzij alsmaar snellere internetverbindingen wordt bandbreedte alsmaar minder een bezwaar om IT infrastructuur uit te besteden en voortaan beroep te doen op InfraStructure as a Service. In dit model bestaan diverse types van abonnementen, die in twee grote groepen onder te verdelen zijn: elastische en dedicated Clouds. Elastische Clouds zijn rekbaar. De schaalbaarheid is daar het belangrijkste kenmerk. U huurt reken-, storage en bandbreedte-capaciteit en betaalt naar wat u werkelijk verbruikt. Het verbruik wordt afgerekend in CPU-cycles, read/write bewegingen, enz… Het grote voordeel is natuurlijk dat applicaties ogenblikkelijk meer resources toegewezen krijgen wanneer de applicaties dit zelf vereisen. Grote nadeel aan dit systeem is echter dat u op voorhand geen weet hebt van de kosten. Een ander nadeel is ook dat er geen garanties zijn op deze rekbaarheid. Een speler zoals Amazon heeft natuurlijk een groot serverpark, maar het kan natuurlijk gebeuren dat als er veel klanten tegelijk een piek hebben, ze in totaal niet voldoende capaciteit hebben om iedereen even vlot te bedienen. Er geldt dan een best served principe. Bij een dedicated IaaS model, gaat u op voorhand uw capaciteit bepalen. Bij een speler zoals Nucleus definieert u uw Dynamische Cloud Server aan de hand van aantal CPU's, geheugen en opslagcapaciteit. Die wordt dan voor u gereserveerd (dedicated) in de Cloud. U bent dus zeker dat deze capaciteit voor u altijd aanwezig is. Sommige aanbieders hebben dan nog extra opties die u de zekerheid geven dat de capaciteit nog eens dubbel voorhanden is, zodat wanneer nodig hierop beroep kan gedaan worden. Tegelijk behoudt u het voordeel dat u de kosten in handen houdt, maar dat met één druk op de knop de capaciteit kan uitgebreid worden, zij het dan zonder financiële verrassingen. IaaS is meestal ook de toeleverancier voor de lagen die er bovenop
40
gebouwd worden, zoals PaaS en SaaS. Sommige aanbieders zullen dus in meerdere domeinen tegelijk actief zijn, anderen zullen op hun beurt de onderliggende laag uitbesteden.
41
PLATFORM AS A SERVICE De volgende laag is Platform-as-a-Service (PaaS). Bovenop de infrastructuur wordt een extra laag gebouwd waarmee applicatie ontwikkelaars aan de slag kunnen om hun software te programmeren in de Cloud en ze nadien als SaaS aan te bieden. Deze laag richt zich dus vrijwel uitsluitend naar programmeurs en is een echte tussenlaag. Een sterke speler in deze sector is dan ook Microsoft die met hun Azure platform een uitbreiding hebben gebouwd op de vele programmeertalen die ze al jaren aanbieden als .NET. Het grote nadeel aan PaaS services zijn de vendor-lockin's. Als u een applicatie ontwikkeld op een bepaald PaaS platform, dan bent u hieraan gebonden. Er zijn nog maar enkele PaaS aanbieders en allemaal hebben ze hun eigen standaard ontwikkeld zodat applicaties nog niet van de ene PaaS Cloud naar de andere overdraagbaar zijn. Voor software ontwikkelaars heeft deze laag als voordeel dat ze niet langer moeten wakker liggen van problemen zoals verschillende soorten systemen waarop hun software moet werken. Als het werkt op PaaS, werkt het overal en voor iedereen nadien hetzelfde in een SaaS model. De meeste PaaS standaarden leveren de ontwikkelaars ook tools en richtlijnen aan die hen in staat moeten stellen applicaties te ontwikkelen die zelf enorm schaalbaar zijn. Ook de communicatie tussen verschillende applicaties op het zelfde platform geschiedt veel makkelijker. Zo zal het voor een ontwikkelaar niet nodig zijn zelf telkens opnieuw de toegangscontrole te ontwikkelen. Hij maakt daarvoor gewoon gebruik van een authentificatiemodule die in zijn PaaS platform ter beschikking is. Zo zullen applicaties zeer dynamisch kunnen opgebouwd worden. Als de ene klant bijvoorbeeld authentificatie wil met paswoorden en een ander wil gebruik maken van USB-dongles, dan is het voor de programmeur enkel een kwestie van de juiste module uit de PaaS Cloud aan te roepen. Doordat het PaaS platform zelf zorg draagt voor de schaalbaarheid, zal de applicatie altijd even goed draaien, of er nu tien of tienduizend gebruikers gebruik maken van de applicatie.
42
SOFTWARE AS A SERVICE De grootste laag is dan de Software-as-a-Service laag. Dit zijn alle applicaties die niet als software worden verkocht, maar als service in de Cloud draaien. Met SaaS moet er dus (meestal) niet langer software lokaal op uw computer geïnstalleerd worden. De meeste SaaS-toepassingen zijn via een webbrowser te gebruiken. Het grote voordeel is dus dat u van eender waar aan de slag kan. Meestal zal u bij SaaS een maandelijks abonnement betalen, vaak gebaseerd op het aantal gebruikers. In dit bedrag is alles inbegrepen. SaaS aanbieders zorgen er zelf voor dat hun applicatie in de Cloud draait (door gebruik te maken van IaaS of PaaS - al dan niet zelf onderhouden). U beschikt dan ook altijd over de meest recente versies van de software. Nadeel is echter dat grote SaaS toepassingen een beetje eenheidsworst worden. Maar daarin verschilt het niet van traditionele software. De ontwikkeling van software is vrij kostelijk en over hoe meer gebruikers ze kan afgeschreven worden, des te goedkoper wordt ze. Maatsoftware is altijd duurder geweest dan standaardsoftware. Met SaaS is daarin geen verschil. Maatoplossingen zijn dus ook perfect mogelijk in het SaaS model. U kan naar een software ontwikkelaar toestappen en vragen dat hij een SaaS oplossing voor u op maat bouwt. Het grote voordeel blijft dan nog dat u nog steeds over een oplossing beschikt die schaalbaar is en waar u misschien zelf geen infrastructuur moet voorzien. U kan dan ook met uw ontwikkelaar afspreken dat u geen eenmalige licentie betaalt, maar geheel volgens het SaaS principe hem een maandelijks bedrag wil betalen. Naarmate echter een ontwikkelaar meer, langer en specifieker voor u iets moet maken, des te moeilijker het zal worden hem te overtuigen voor een SaaS model te kiezen. SaaS zal dus in de eerste plaats succesvol zijn voor applicaties die voor veel gebruikers kan dienen. Zoals bv email, groupware, backups, collaboration, CRM, ERP, … De lijst is oneindig, maar sommige zaken liggen meer voor de hand dan anderen. Het bekendste voorbeeld is SalesForce.com. Zij hebben SaaS op de kaart
43
gezet. Salesforce.com biedt een enorm uitgebreid CRM pakket aan via het web. In enkele minuten opent u een account en bent u aan de slag. Ze bieden verschillende types abonnementen aan zodat u het product toch enigszins naar uw smaak kan modelleren. Salesforce.com biedt CRM oplossingen aan prijzen die vele malen lager liggen dan zelf traditioneel software aan te kopen. SaaS staat nu nog maar in zijn beginschoenen. Men verwacht echter op enkele jaren tijd een vervijfvoudiging van het aantal applicaties die niet langer als standalone zullen aangeboden worden, maar wel in de Cloud. De voordelen voor u als KMO-gebruiker liggen in het feit dat u voor een vast bedrag van de meeste zorgen gespaard blijft. U moet zich niks aantrekken van het onderhoud van de IT-systemen, zelf geen apparatuur voorzien, niet wakker liggen van backups en security enz… Natuurlijk zijn er ook enkele gevaren waar u moet voor opletten. Daarover gaat het volgende hoofdstuk.
44
Hoofdstuk
7
WAAR U MOET VOOR OPLETTEN Cloud Computing is de volgende logische stap in IT commoditisation. IT wordt zulk gemeengoed dat het onvermijdelijk is. Zal alles naar de Cloud verhuizen? Neen, zeker niet. Er zal evengoed plaats blijven voor IT zoals we het nu kennen. PC's zullen niet verdwijnen, bedrijven zullen altijd servers nodig blijven hebben. Dat is dan ook het eerste punt waar u moet voor opletten. De keuze maken wat thuis hoort in een Cloud en wat niet. Kritische applicaties zullen eerder in aanmerking komen, vooral gelet op de grote voordelen van beschikbaarheid en always on technologie van de Cloud. Er zijn ook geen zaligmakende recepten die voor iedereen werken. Ieder bedrijf is uniek en u moet dus ook waken voor mirakelwerkers die u een Cloud oplossing komen aanbieden zonder dat ze eerst voldoende naar u geluisterd hebben en uw situatie hebben geanalyseerd. Zo gaf ik al het voorbeeld van een mogelijke reden in verband met bandbreedte en bijkantoren. Voor een bedrijf met belangrijke satelliet kantoren zal de keuze om hun servers buitenshuis te plaatsen belangrijker zijn dan voor een bedrijf zonder bijhuizen. Of omgekeerd kan het voor een KMO net interessant zijn om verlost te zijn van de zorgen van een eigen IT infrastructuur wegens te klein om alle zorgen en bijhorende kosten, ook in verband met gekwalificeerd persooneel, alleen te dragen. Waar u ook moet bij stilstaan, is de keuze van uw leverancier. Kies een leverancier die u goede referenties kan voorleggen. U beslist immers om een deel van uw data en processen buitenshuis te leggen in iemand anders handen. Dan is het belangrijk om te kiezen voor een leverancier
45
waar u een goede band mee kan ontwikkelen. Daarop aansluitend moet u zeker ook nadenken over hoe de leverancier uw diensten gaat beheren. Zo is het een belangrijke vraag waar hij uw data gaat bewaren. Het is niet zo evident om zonder meer uw gegevens over de grens te laten gaan. Stel dat uw gegevens in datacenters in de Verenigde Staten staan, dan vallen deze onder de Amerikaanse wetgeving. Maar ook wetgeving betreffende hoe data moet bewaard worden, verschilt van land tot land. Als u bijvoorbeeld boekhoudsoftware in de Cloud zou gebruiken, bent u dan zeker dat uw boekhouding conform de Belgische wetgeving wordt opgeslagen? Zo vereist de BTW-wetgeving in België dat u er voor moet zorgen dat de controleurs altijd toegang hebben tot de gegevens zelf. Stel u voor dat uw controleur plots gaat eisen dat u zijn vliegtuig ticket naar de VS gaat betalen? Het kunnen aankloppen bij een lokale leverancier of zelfs het kunnen kloppen op een leverancier - ik bedoel dan figuurlijk, via een rechtszaak - is veel makkelijker in eigen land dan in het buitenland. Zelfs al zou dan de applicatie bv door uw leverancier worden gehost op een buitenlandse IaaS-oplossing, is het toch al veel handiger als er een lokale branche is waar u terecht kan. Eén van de belangrijkste aspecten die u moet in de gaten houden als u een aaS-contract gaat afsluiten, is de Service Level Agreement (SLA). Dat onderdeel van het contract bepaalt de verplichtingen van uw leverancier over de beschikbaarheid van de aangeboden oplossing. Zo moet u er bijvoorbeeld over waken dat er waarborgen zijn tegen downtime. Meestal wordt dit uitgedrukt in een beschikbaarheidspercentage. Daarbij wordt vooral met het aantal negens gegooid, zoals "wij hebben een SLA van 99,99%". Het is dan van belang dat u ook eens vraagt "Is deze SLA op maand-, kwartaal- of jaarbasis?". Een voorbeeld om het verschil te laten zien. Een aanbieder die een beschikbaarheid garandeert van 99,99% op jaarbasis, garandeert u eigenlijk dat hij maximaal 0,01% onbeschikbaar zal zijn. 0,01% van een jaar in minuten uitgedrukt is 60 min * 24u * 365 dagen * 0,01 / 100 = 52,56 minuten. Een leverancier die 99,99% belooft per maand, is maximaal 60 min * 24u *
46
30 dagen * 0,01 / 100 = 4,32 minuten onbeschikbaar. Een groot verschil dus. Even belangrijk is dat u niet tevreden bent met een SLA die u wel mooie cijfers garandeert, zonder dat daar een boete clausule tegenover staat. Een leverancier die zijn SLA serieus neemt, zal standaard in zijn contract bepalen welke boetes hij aan u zal betalen indien hij de SLA niet haalt. Een vraag die u best ook stelt, is wat er gebeurt bij het einde van het contract. Zal u al dan niet tegen betaling een export van uw gegevens krijgen zodat u tenminste kan overwegen naar een andere leverancier over te stappen? Vraag zeker ook naar welke maatregelen een aaS-leverancier heeft genomen om uw data te beschermen tegen misbruik en tegen verlies. Kortom, u moet ook dezelfde vragen stellen die u zou stellen aan elke leverancier, in het bijzonder dezelfde vragen die u uw huidige IT-leverancier zou stellen indien hij u servers of software ter plaatse zou leveren. Er zijn KMO's die ook niet bij aangekochte software stilstaan bij het feit of ze hun data kunnen hergebruiken als ze willen overstappen naar andere software. Als u de juiste vragen stelt, zal u merken dat bij de juiste keuze er meer maatregelen zullen genomen zijn dan u zelf in uw eentje had kunnen doen.
47
Hoofdstuk
8
NAWOORD Dit boek is bedoeld als hulp voor bedrijfsleiders die zich afvragen of Cloud Computing iets is wat ze moeten overwegen. Het bevat een korte leidraad bij de verschillende onderdelen en licht een aantal zaken toe. Ook kritische vragen ten opzichte van Cloud Computing worden aangeraakt. Cloud Computing is een logische volgende stap in de informatie technologie die alsmaar rondom ons toeneemt en doorsijpelt in ons dagelijks leven, zowel privé als zakelijk. De vraag of het om Hype of Hoop gaat speelt minder een rol, als men Cloud Computing vanuit een niet technologische hoek bekijkt. Ik wil ook enkele mensen bedanken. In de eerste plaats mijn gezin vooral mijn echtgenote Isabel - voor hun geduld gedurende al die uren dat ik op mijn laptop en netbook aan dit manuscript bezig was. Ook mijn collega's bij Nucleus - en Wouter Sergeyssels in het bijzonder verdienen een dankwoord, omdat ik dankzij hun input en technologische ervaringen enorm veel geleerd heb over hoe om te gaan met Cloud Computing. Dank ook aan William Visterin die zo vriendelijk was om het voorwoord te schrijven. Dit boek is dan ook nooit af. Cloud Computing komt nog maar net als volwassen alternatief om de hoek kijken. Er zullen dus nog wijzigingen gebeuren die zullen leiden tot nieuwe versies van dit boek. Ik luister dan ook graag naar uw feedback en vragen. Aarzel niet om een mailtje te sturen. David Geens
48
Knesselare, 26 februari 2010
[email protected] twitter: @pappie
49
www.feedbooks.com Food for the mind
50
