Het Erwinia Team heet u van harte welkom!

Deltaplan Erwinia Deel C

Het Erwinia Team heet u van harte welkom!

Doretta Boomsma Kees Kristelijn Tom van Tent Becking Henk Velvis


Opening

Het spoorboekje 20:00 20:05 20:10 20:20 20:50 21:05 21:35 21:45 22:30

Opening Het Deltaplan Detectie & Epidemiologie Initiële besmetting Pauze De teelt Bewaring Discussie & vragen Afsluiting

1


Financiële schade Gemiddelde schade over de jaren 2003-2007: 22 M€

Deklassering

5

5,9

Afkeuring Aankoop nieuw pootgoed Schade handelsbedrijven

5 0,8

5,3

Imago schade

Bron: LEI, 2008


Waarom?

Project “Bacterie vrije pootgoedteelt“ 2005-2009

DOEL Onderzoek naar verschillende risico factoren

Deltaplan Erwinia

Resultaat Meer onderzoek nodig naar:  Initiële besmetting  Verspreiding  Teeltmaatregelen

2


Het Deltaplan

Wetenschappelijk onderzoek Toegepast onderzoek

Praktijk onderzoek


50% NAO/HBAG = € 225.000/jr

Financiering

50% PA = € 225.000/jr

3

Organisatie


Samenstelling stuurgroep Upt Hiddema Jan Gottschall

(LTO Werkgroep Pootaardappelen, voorzitter) (NAO, secretaris)

Erik Greve Daniëlle Kroes Rudolf Visser

(PA, lid) (KAVB, lid) (NAO, lid)

Jan Hoogland Henk vd Haar

(LTO, voorzitter) (NAK, secretaris)

Jan Aalbers Sjefke Allefs Tjalling Douma Harm Steenhuis Jelle Bruin Henk Folkers Maurice Kuijlen

(KWS, lid) (Agrico, lid) (Agrico, lid) (HZPC, lid) (LTO, lid) (Averis, lid) (Meijer, lid)

Jan Hoogland Hans Schollaart Henk van de Woude

(LTO, lid) (EL&I, lid) (NAO, lid)

Samenstelling projectcommissie


Maria Bergsma-Vlami Ge van den Bovenkamp Jan van der Wolf Joop van Doorn Doretta Boomsma Henk Velvis Kees Kristelijn

(EL&I, lid) (NAK, lid) (WUR-PRI, lid) (WUR-PPO, lid) (Erwinia Team) (Erwinia Team) (Erwinia Team)

Onderzoek Deel C

Detectie & Epidemiologie Initiële besmetting

Wetenschappelijk onderzoek Versmering Bewaring

Toegepast onderzoek Praktijk onderzoek

4


Detectie & Epidemiologie

Ken uw vijand


Naamgeving

Erwinia carotovora ssp. atroseptica (Eca) Zwartbeen Nu: Pectobacterium atrosepticum (Pa) Erwinia chrysanthemi (Ech) Stengelnatrot Nu: Dickeya dianthicola en -solani (Ds) Erwinia carotovora ssp. carotovora (Ecc) Bacterienatrot Nu: Pectobacterium carotovorum ssp. carotovorum (Pcc)

5


Detectie & Epidemiologie knolmonster

naveleinde

DNA-extractie


6

Maar……!


…. ook als er géén Erwinia in het naveleinde zit …. 70 60 50

% knollen

40 Alleen vPcc

30

Dickeya + vPcc Alleen Dickeya spp.

20 10

Festien

Kondor


top

midden

basis

schil

top

midden

basis

schil

top

midden

basis

schil

0

Seresta

Vacuümtoets

5 1

7 dagen bij 25 oC

4 Water toevoegen en in Henkovac

3 2 Monster uit partij

Knollen aftellen in pools

7


Vacuümtoets

Normaal Naveleinde uitslag Ongecrusht veld OBJECT rij/plant datum Pa Ds vPcc Pa Ds vPcc 203 Seresta - groot 3-6 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 205 Kuroda - klein 4-5 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 207 Seresta - groot 2-12 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 211 Seresta - klein 2-7 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 211 Seresta - klein 2-8 28-jun Undet Undet 32,92 Undet Undet Undet 211 Seresta - klein 4-7 28-jun Undet Undet Undet Undet 31,01 Undet 213 Seresta - klein 2-4 28-jun Undet Undet Undet Undet 30,69 Undet 216 Kuroda - groot 1-11 28-jun Undet Undet Undet Undet 29,01 Undet 218 Seresta - groot 3-9 28-jun Undet Undet Undet Undet 27,09 Undet 218 Seresta - groot 2-7 28-jun Undet 27,65 Undet Undet 28,89 Undet 224 Seresta - groot 2-6 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 225 Kuroda - groot 3-9 12-jul Undet Undet Undet Undet 24,96 Undet 228 Seresta - klein 3-2 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 228 Seresta - klein 3-11 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 229 Seresta - groot 4-5 28-jun Undet Undet Undet Undet 28,84 Undet 229 Seresta - groot 4-9 28-jun Undet Undet Undet Undet 31,65 Undet 229 Seresta - groot 1-9 5-jul Undet 35,17 31,41 Undet 23,37 Undet 229 Seresta - groot 3-8 28-jun Undet 33,43 28,40 Undet Undet Undet 230 Kuroda - klein 2-10 28-jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet 232 Seresta - klein 3-12 12-jul Undet Undet Undet Undet Undet Undet 233 Kuroda - groot 4-1 28-jun Undet 28,69 28,59 Undet 24,35 Undet 235 Seresta - groot 4-1 28-jun Undet 32,80 34,00 Undet 24,82 Undet


Pa

Vacuum Gecrusht Gecrusht +PEB Ds vPcc Pa Ds vPcc

Undet Undet Undet Undet 38,24 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 27,74 39,96 Undet 29,85 Undet Undet 28,49 Undet Undet 26,24 Undet Undet 27,23 Undet Undet 20,52 36,58 Undet 23,70 Undet Undet 21,12 Undet Undet 26,73 Undet Undet 23,03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 25,42 Undet Undet 21,61 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 38,94 Undet Undet 39,68 Undet Undet 28,07 Undet Undet 22,52 Undet Undet 31,91 Undet Undet 26,03 Undet Undet 23,29 Undet Undet 23,02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 22,69 Undet Undet 20,98 38,42 Undet 24,65 Undet Undet 25,32 Undet

Ziekteverloop

8


Ziekteverloop


Ziekteverloop

9


Detectie & Epidemiologie  Erwinia kan overal in de knol zitten. Alleen het naveleinde steken geeft een onderschatting van de besmetting

START

 Het ziekte verloop in het veld lijkt per type Erwinia te verschillen  De groep vPcc laat zich in het veld later zien dan Ds  Een vervroeging van de teelt kan bijdragen aan vermindering van het vPcc probleem  Als uit een toets blijkt dat zowel Ds als vPcc aanwezig zijn dan is de kans op symptoomplanten in de nateelt het grootst  Een test van het uitgangsmateriaal kan bijdragen aan het verminderen van Erwinia problemen

Meten = Weten = Kans op minder Erwinia


Initiële besmetting

10


Introductie routes

Introductie via mens of machines


Initiële besmetting

 Monitoring partijen vanaf miniknollen  Verspreiding van Erwinia  Overleving Erwinia in besmette percelen

11


Monitoring Mini

11 partijen 08V en 09V gevolgd (Kondor en Spunta) Monsters in alle stadia teeltcyclus

       

Pootmachines Grond Onkruiden Stengels/blad/wortels Loofklappers Rooimachines Knollen (najaar/voorjaar) Sorteerders/leesbanden


Verloop besmettingen knollen

12


Types Erwinia’s

Welke Erwinia types komen voor in de geoogste partijen knollen ?


Waar 1e besmettingen ?

Eerste besmettingen veelal al in het 1e of 2e jaar.

13


Herkomst knolbesmetting

Zijn de knolbesmettingen te herleiden tot besmettingen in het voortraject ?


Verspreiding

Verspreiding van Erwinia vanuit zieke planten In 2011 en 2012 proefvelden verspreiding van besmette naar flankerende schone rijen (mini’s).

14


Verspreiding

Verspreiding van Erwinia vanuit zieke planten In 2011 en 2012 proefvelden verspreiding van besmette naar flankerende schone rijen (mini’s).


Verspreiding door aerosolen

In 2010 luchtmonsters tijdens klappen in veldjes met Ds en vPcc besmetting.

15


Overleving

Overleving in percelen met zware Erwinia besmetting in het voorafgaande jaar

Mini-planten tussen volggewas Volggewas Jaar Volggewas 2009 Gras Mais 2010 Gras Kool Wintertarwe 2011 Mais Kool Suikerbiet

Pa 0 0 0 0 0 0 0 0

Grond

Ds vPcc 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0

Pa 0 0 0 0 0 0 0 0

= Dickeya (Ds)


Onkruiden Ds vPcc 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 = vPcc

Pa 0 0 0 0 0 0 0 0

AardappelopslagMini-planten

Ds vPcc 0 0 0 0 2 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0

Pa

Ds vPcc

0

0

0

0

35

5

0

0

0

Pa

0 0 0

Ds vPcc

0 0 0

0 0 15

= geen Erwinia

Initiële besmetting 

   

Eerste introductie Erwinia besmetting niet evident toe te schrijven aan besmette machines Waarnemingen monitoring en flankerend onderzoek wijzen op introductie o.m. via de lucht Herkomst besmettingen in aantal gevallen nog steeds niet duidelijk Overleving gedurende een vruchtwisselingsperiode in grond en via tussengewassen of onkruiden niet waarschijnlijk Conclusies stemmen overeen met die van internationaal onderzoek

16


Initiële besmetting     

Consequent doortoetsen vanaf 1e veldgeneratie Partijen met besmetting consequent verwijderen (‘trap van boven schoonvegen’) Probeer besmettingsroutes te doorbreken (b.v. spuiten tegen insecten; niet loofklappen) Verkorting afkapsysteem Op termijn: stammenteelt 1e – 4e jaars ruimtelijk scheiden van overige teelt

Er zijn meer invalspoorten dan werd aangenomen


PAUZE

17


Teelt & Versmering

Sorteren

Geen onderzoek

Bewaren

Voorkiemen:

Teeltcyclus Sorteren

Kiem onderzoek

Voor kiemen

Bewaren

Voorkiem methode Poten

Drogen of niet

Poten: Maatsortering

Veld periode

Oogst Loof doding

Oogst Rooimethoden

Veldperiode: Bemesting

Ontsmetten bij oogst

Loofdoding:

Selectie

Zwadrooien

Methoden

Versmering


Voorkiemen

In 2009 en 2011 Zwaar besmette partijen laten kiemen en vaststellen of Erwinia in de kiem zit

18


Voorkiem methode

In 2009 Zwaar besmette partijen op verschillende manieren voorgekiemd

Statistisch geen verschil.


Voorkiem methode

19


In 2009 en 2010 totaal 3 proefvelden met 7 besmette partijen van diverse rassen


Maatsortering

Tussen groot en klein statistisch geen verschil.

Maatsortering Foto van verschillende maten

20


Ras effecten?

Bron: ILVO


Voor het poten  Slechts en klein deel van aardappelkiemen (bij een zwaar besmette partij) bevat Erwinia.  De beste methode van voorkiemen kan per ras verschillen.  De gebruikte maatsortering had geen invloed in de opkomst.  Het aantastingsverloop werd niet beïnvloed door de grootte van de knollen.  In de nateelt van de grote knollen werd meer Erwinia gevonden

21

Voor het poten


 Weinig Erwinia in kiemen gevonden Voorkom kiembreuk  Stem de beste methode van voorkiemen af met handelshuis ga niet voor een ingesleten gewoonte, maar optimaliseer  Uit besmette grote knollen kan meer Erwinia “lekken” dan uit kleine knollen gebruik geen grote maat

Een goed begin is het halve werk


In 2009 en 2010 vier bemestingstrappen aangelegd in 2 rassen

Bemesting Beide jaren statistisch geen verschil tussen bemestingsvarianten in expressie

22


In 2010 en 2011 nateelt van de bemestings trappen aangelegd


Bemesting Beide jaren statistisch geen verschil tussen bemestingsvarianten in maskering

Verspreiding via contact

In 2009 en 2010 onderzocht wat de versmering uit een besmette strook in de praktijk kan veroorzaken

23


Verspreiding via contact


Veldperiode  De hoogte van de bemesting heeft geen invloed op het ziekteverloop in het veld.  Ook is er geen invloed op het aantal planten dat symptomen laat zien.  In de nateelt werden geen effecten gezien die duiden op maskering.  Het maakt niet uit hoe je door je gewas gaat, kans op versmeren is er altijd.

24


Veldperiode  Beschadiging/aantasting van het gewas maakt de toegang voor Erwinia gemakkelijk. Voorkom dit!!  Bemest evenwichtig en denk daarbij niet alleen aan NPK, maar gehele complex van elementen.  Blijf uit het gewas, zeker als het nat/vochtig is!!!  Spuitpaden systeem heeft voordeel dat minder gewas beschadigd raakt en vrijstaand water geen kans heeft.  Bestrijdt insecten effectief en op de juiste manier.

Elke fout in de teelt wordt door Erwinia afgestraft


Loofdoding

Aardappelloof 1 ha = 24.000 liter water

25


Loofdoding


Monitoring loofdoding Pieken bij loofklappen en dochterknollen na rooien

26


Loofdoding


Loofdoding  Op basis van meerjarig onderzoek is de beste optie voor loofdoding: volveldsspuiten en vervolgens na ca. 5 – 7 dagen klappen.  In monitoring veel positieve monsters bij loofdoding en oogst  In percelen met besmet loof wordt ook veel besmette nateelt gevonden  Na loofdoding kan tot 3 weken nadien nog besmette loofresten worden gevonden

27

Loofdoding


 Zorg dat het gewas tijdig afrijpt. Minder blad bij de loofdoding zorgt voor minder risico’s op besmettingen  Niet alle besmettingen in planten zijn te zien. Ga er dus vanuit dat alle percelen besmet zouden kunnen zijn en reinig en ontsmet na elk perceel.  Veel blad tussen de ruggen is een risico voor verspreiding via diverse routes  Klappen in een fris gewas zorgt voor veel open invalspoorten. Hiermee wordt het voor o.a. aerosolen erg gemakkelijk gemaakt

LOOFKLAPPEN IS EEN RISICO!!!


Oogst Teler 1 (2010)

Voor poten

Voor rooien

Navel Pa Pool-01 Undet

Ds 34,92

Navel

Schil vPcc

Pa

Ds

Na inschuren

vPcc

Pa

Ds

Navel

Schil vPcc

Pa

Ds

vPcc

Pa

Ds

Schil vPcc

Pa

Ds

vPcc

34,39 Undet Undet Undet Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-02 Undet

37,37 Undet Undet Undet Undet Pool-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet

34,02 Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-11 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-12 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-13 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Monitoring Start in 2010 Spunta S

Pool-14 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-15 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-16 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-17 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-18 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-19 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-20 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

28



Voor rooien Navel Pa

Ds

vPcc

Pa

Na inschuren

Uit kipper Schil Ds

Navel vPcc

Pa

Schil

Ds

vPcc

Pa

Ds

Navel vPcc

Pa

Perc. Schil

Ds

vPcc

Pa

Ds

vPcc

P-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

P-01 Undet Undet

36,77 Undet Undet Undet

P-01 Undet Undet

29,58 Undet Undet

24,35



P-02 Undet Undet

36,33 Undet Undet

39,83


P-03 Undet Undet


P-03 Undet Undet




P-05 Undet Undet

P-05 Undet Undet

P-04 Undet Undet



P-05 Undet Undet




P-06 Undet Undet

33,89 Undet Undet

P-07 Undet Undet

P-07 Undet Undet



P-07 Undet Undet




P-08 Undet Undet


P-09 Undet

38,79 Undet Undet Undet Undet

P-09 Undet Undet


P-09 Undet Undet



P-10 Undet Undet


P-10 Undet Undet

25,96 Undet Undet


Navel Pa

Ds

Schil vPcc

Pa

Ds

Navel vPcc

P-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet

Pa

Navel

Schil

Ds

vPcc

Pa

Ds

vPcc

Pa

Ds

vPcc

P-03 Undet Undet


P-04 Undet Undet


P-05 Undet Undet


P-06 Undet


P-07 Undet Undet


P-08 Undet Undet


P-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-09 Undet Undet P-10 Undet 34,03 35,26 Undet Undet Undet P-10 Undet Undet



Ds

Schil vPcc

Pa

Ds

vPcc 33,39 26,87

29,25 Undet Undet Undet P-03 Undet Undet Undet Undet Undet 35,42 P-04 Undet Undet 38,95 Undet Undet Undet P-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-06 Undet Undet

36,22 Undet Undet

29,25

28,37 Undet Undet

39,22

36,31 Undet Undet

31,25

32,33 Undet Undet Undet P-07 Undet Undet 35,23 Undet Undet 31,75 P-08 Undet Undet

27,71 Undet Undet

30,72

33,73 Undet Undet

35,19

Uit kipper

Navel

Pa

P6


28,60 Undet Undet Undet 22,22 Undet Undet

25,51


Voor rooien Pa

33,81

38,44

Schil

P-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-01 Undet Undet Undet Undet Undet P-02 Undet Undet 30,40 Undet Undet Undet P-02 Undet Undet Undet Undet Undet


P7

27,34

Ds

Na inschuren

Navel vPcc

Pa

Ds

Schil vPcc

Pa

Ds

Navel vPcc

Pa

Ds

Schil vPcc

Pa

Ds

Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet

33,41 Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet

Pool-02 Undet Undet

33,86 Undet Undet Undet Pool-02 Undet Undet

vPcc 39,26

32,63 Pool-02 Undet Undet


Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet




35,04 Undet Undet


37,07 Undet Undet

32,73



37,01 Undet Undet

29,15 Undet Undet

24,23


32,93 Undet Undet

33,62

Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet

38,22 Undet Undet

29,85











Monitoring Start in 2011 Kondor S

29


Oogst  Bij monstername op rooimachines besmettingen gevonden op de rooimat, maar ook op de leestafel  Er is een groot verschil tussen monsters die met de hand zijn gerooid en daar waar machines hun intrede doen.  Door rooimachine vindt 1e versmering plaats  Na inschuren wordt toename gevonden van besmetting  Een schone partij kan in 1 teeltseizoen volledig besmet raken


Monitoring TV

Besmette monsters per bedrijf in het teeltjaar 2010 [in %] met gemarkeerd de bovenen onder gemiddelde bedrijven.

30


Oogst  Bij de oogst kan versmering optreden door:  Beschadiging van knollen  Versmering vanuit rotte moederknollen  Versmering van rotte dochterknollen  Versmering van partij naar partij  Oogst van schone naar vuile partijen  Maak zoveel mogelijk gebruik van reinigen en ontsmetten van machines  Rooi zonder beschadigingen  Vermijd moederknollen

BEDRIJFSHYGIENE IS NOODZAAK!!!


Bewaring

Bron: ILVO

31


Bewaring

Kernvraag: wat gebeurt er met Erwinia nadat de knollen geoogst zijn ?

 Opname van ‘versmeerde’ Erwinia in de schil  Drogen in het zwad  Effect van verschillende droogregimes


Opname Erwinia in de schil Hoe snel dringt Erwinia de knol binnen ? Knollen, na aanbrengen van een Erwinia besmetting, uitwendig ontsmet of gedroogd

Telling van het aantal Dickeya bacteriën in de schil, met of zonder ontsmetten of drogen van de knollen.

32


Zwadrooien

Kun je door drogen in het zwad versmeerde Erwinia kwijtraken ? In zwad gerooide knollen gedompeld in suspensie rotte knolresten. In de loop van de tijd Erwinia’s geteld (Ds en vPcc)


Zwadrooien

Kun je door drogen in het zwad versmeerde Erwinia kwijtraken ? In 2012 de in het zwad gedroogde knollen uitgepoot in het veld. Aantasting beoordeeld

33

Effect droogregimes


Kun je door langer te drogen de schilbesmetting reduceren ? Partijen knollen, waarin besmettingshaard rotte knollen, onderworpen aan verschillende droogregimes

Na drie maand met PCR de schilbesmetting van knollen rondom de besmettingshaard bepaald.

Wel uitbreiding van rot !

Bewaring




Erwinia dringt snel de schil van pas gerooide knollen binnen



Bij snel ontsmetten of drogen (ook in het zwad) wordt de uitwendig aanwezige besmetting sterk gereduceerd



Drogen of ontsmetten heeft geen effect op het aantal reeds in de schil opgenomen bacteriën



In het volgend seizoen manifesteert de ‘versmering’ zich nog steeds door aantasting in het veld



Onder vochtige omstandigheden blijft ook de uitwendige besmetting nog langere tijd hoog, en kan rot zich uitbreiden.

 Drogen blijft belangrijk !!

34

Bewaring


 Een goede en snelle droging is vereist  Zwadrooien en daarna voldoende laten drogen kan helpen uitwendige besmetting te verminderen  Ontsmetten is een alternatief voor drogen, maar werkt ook alleen uitwendig (in de toekomst wellicht bacteriofagen?)  Na het inschuren moet eerst “vrij” vocht weggeblazen worden, voordat wondheling kan starten  Zorg dat de bewaring/kisten schoon en ontsmet zijn

Binnen=Binnen; Goed drogen is een must


Kortom…… Pakket van samenhangende maatregelen nodig:

Dweil niet met de kraan open. Start schoon en blijf schoon !!

             

Maximaal 4 veldgeneraties Ruimtelijke scheiding Optimale mini productie Kies beste voorkiemsysteem Verminderde N-gift Alleen vroegtijdig selecteren Spuitpadensysteem Spuiten, evt. later klappen Rooi zonder beschadiging Rooien direct in kisten Drogen, drogen,….. Vanaf 1e jaar toetsen Eerst lezen en dan sorteren Bedrijfshygiëne

35

Het Erwinia Team heet u van harte welkom!

Recommend Documents