Het beheer van de aangelegde habitats na het Life-AMBITION project. In dit document is vastgelegd op welke wijze het vervolgbeheer zal plaatsvinden door de terreinbeherende organisaties op de 14 projectlocaties. Het is een opgave van de beheerders wat de vervolgacties zullen zijn na afloop van het Life- AMBITION project. Al het vervolgbeheer van de aangelegde habitats is maatwerk. De ontwikkeling van de poelen hangt af van meerdere factoren zoals bijvoorbeeld voedselrijkdom van het substraat en waterkwaliteit, zon- of schaduwwerking. Via monitoring wordt informatie verzameld over de ontwikkeling van de situatie ter plaatse en zal, waar nodig, het beheer van de poelen aangepast of gewijzigd kunnen worden. We hopen dat deze informatie een goed aanvulling is op het technisch-financiële eindrapport en laat zien dat de terreinbeheerders aandacht en inzet zullen blijven leveren aan de instandhouding van de gerealiseerde habitats voor de amfibiesoorten die door het Life-AMBITION project zijn ondersteund. Namens het projectteam, Roelof Heringa , projectcoördinator
C1. Drents-Friese Wold (Natuurmonumenten) C1a Aan te leggen habitats De graslanden, waar de poelen in zijn aangelegd, worden extensief begraasd met runderen. Om een te sterke verruiging van de graslandvegetaties tegen te gaan wordt aanvullend gemaaid en het gewas afgevoerd. De te maaien oppervlakte en de intensiteit van het maaien is afhankelijk van de ontwikkeling van de grasland vegetaties. De aangelegde slenken zullen in ieder geval worden gemaaid. De poelen zijn uitgerasterd om te voorkomen dat deze door grazend vee worden vertrapt. Dit betekent echter wel dat de oevers van de poelen zullen verruigen en dicht gaan groeien met opslag van els en wild. Om te voorkomen dat de poelen geheel in de schaduw komen te liggen, zal eens in de 5 a 6 jaar opslag van bomen en struiken worden verwijderd. De aangebracht beplanting zal niet als hakhout worden beheerd. De bomen en struiken zullen uitgroeien. Langs de randen van de zo ontstane kleine bosjes zullen zich zoomvegataties ontwikkelen. De poelen zullen regelmatig worden opgeschoond om te voorkomen dat ze dichtgroeien en uiteindelijk verlanden. Opschonen zal gefaseerd gebeuren. Maximaal 50% wordt in een jaar opgeschoond. De richting van het opschonen is zuid/noord, zodat een begroeid en een opgeschoond deel door de zon wordt beschenen. Kleine poelen van 150 m² worden eens in de 6 – 8 jaar opgeschoond en de grote poelen van 250 m² worden 1 keer per 10 jaar opgeschoond. C1b Herstelde bestaande habitats Op schonen van de veentjes is niet nodig. Deze zijn van een dergelijke omvang dat dichtgroeien niet aan de orde is. Opslag van bomen en struiken op de randen van deze veentjes zullen eens in de 8 a 10 jaar worden verwijderd.
C2. Landgoederen Oldenzaal (Natuurmonumenten) De terreinen waarin de poelen zijn gelegen worden extensief begraasd (seizoensbegrazing) met runderen. Deze zorgen voor een lichte mate van dynamiek en bemesting. Tevens zorgt de begrazing ervoor dat er meer insecten worden aangetrokken en er mantel-zomen ontstaan. Voor het gefaseerd opschonen zijn de poelen in categorieën ingedeeld: 1. > 175 m2 1 maal in de 6 – 8 jaar opschonen 2. > 300 m2 1 maal in de 10 jaar opschonen 3. > 600 m2 1 maal in de 12 – 15 jaar opschonen 4. > 2000 m2 = basisbiotoop 1 maal in de 15 – 20 jaar opschonen Voor alle poelen geld dat ze opgeschoond worden, om het verlanden tegen te gaan. Deze werkzaamheden zullen gefaseerd uitgevoerd worden. Zonder beheer zullen de meeste poelen binnen 20 jaar verlanden. Ook voor een aantal poelen in Categorie 2 t.m. 4 welke langs de bosrand geld dat deze om de 6 – 10 jaar opgeschoond worden in verband met bladval van de omringende bomen en struiken.
Voor de poelen welke buiten de begrazing vallen zal de ontwikkeling van ruigte kruiden en braamstruweel op de zonzijde van de poelen gestimuleerd worden door het verwijderen van houtige opslag van wilg en els lang de oost/zuidzijde. Poelen binnen graspercelen welke gemaaid en gehooid worden zal het talud voor een deel mee gemaaid worden. Het Kleinschalig maaiwerk bij deze poelen is goed voor de diversiteit en hiermee kan o.a. het aantal insecten en libellen rond de poel worden verhoogt. In Noord Oost Twente gaat het om het vervolg beheer van 37 Duivelshof, Beerninkholt, Egheria en Beneden-Dinkeldal.
poelen die zijn aangelegd in de natuurgebieden Roderveld, Elferheurne, Boerskotten, Hakenberg,
Het gaat hierbij om de volgende categorieën: Categorie 1 totaal 12 poelen Categorie 2 totaal 16 poelen Categorie 3 totaal 8 poelen. Categorie 4 1 basisbiotoop
C3. Achter de Voort, Agelerbroek en Voltherbroek (Staatsbosbeheer) Staatsbosbeheer heeft het vervolgbeheer van de nieuw aangelegde biotopen is nog niet in beheersplannen vastgelegd. Het vervolgbeheer van de aangelegdehabitats in het kader van Life- AMBITION zal worden opgenomen in het beheersplan NATURA 2000 voor het gebied Achter de Voort, Agelerbroek en Voltherbroek. De voortplantingswateren liggen in gebied dat beweid wordt. De beweiding wordt geregeld via pachtcontracten aan derden. Indien nodig wordt aanvullend gemaaid door Staatsbosbeheer. Afgelopen najaar is een deel van locatie 4 aangelegd en in najaar 2005 gemaaid: Houtopslag van voornamelijk els. Aanvullende maatregelen die in het gebied nog genomen worden zijn: • Plaatsen rasters voorzover nog niet gerealiseerd op afstand van huidige bos/struweel. • Inboeten van aanplant op houtwallen. • Uitdunnen en of afzetten bosranden wallen en singels nabij aangelegde biotopen ter bevordering van struweelvorming. •
Onderhoud overige basisbiotopen en overige poelen in het gebied; ook aanvullend maaibeheer en onderhoud bosranden en singels
Grootschalige inrichtingswerkzaamheden in het kader van NBL (natuur buiten landinrichting) Volthe. Met deze werkzaamheden wordt vanaf september begonnen. Deze bestaand uit : • Verbetering waterhuishouding (vernatten) door dempen en verondiepen van beken en sloten in het Voltherbroek, waardoor in het voorjaar het water langer vastgehouden wordt. Dioor deze maatregelen wordt het abiotisch milieu in de natte bossen in het algemeen verbeterd. • Afgraven bouwvoor en plaggen waardoor voornamelijk in laagten in het terrein nieuwe voortplantingswateren voor boomkikker en kamsalamander onstaan en bestaande verbeterd worden. • Het streven is om in het plan nog enkele kleinere poelen ten behoeve van de kamsalamander op te nemen.
C4. Aamsveen (Landschap Overijssel) Bornebroek De ontwikkeling van dit gebied gaat succesvol. De beplanting op de aangelegde houtwallen is voor 90 % aangeslagen. Wel zal het nog noodzakelijk zijn om hier en daar, groepsgewijs wat braam, meidoorn en sleedoorn te planten. (voorjaar 2009). Op de percelen waar spontaan bosontwikkeling mag plaatsvinden zijn de eerste kiemplanten van eik,berk en grove den al gevonden. Ook de poelen houden voldoende water om als voortplantingsgebied voor amfibieen te voldoen. Het beheer geschiedt door middel van extensieve begrazing. Op het te begrazen perceel (ongeveer 5 ha.) lopen, vanaf half mei tot eind oktober een zestal stuks jongvee. Dit beheer is in de komende jaren voldoende en pas in een latere periode, na 8 jaar zal ook een hakhoutbeheer in de wallen gaan plaatsvinden. Nog te vermelden is dat bij dit project een definitief bord is geplaatst. Dit bord is een onderdeel van de “Flamingo-route”. Een grensoverschrijdende fietsroute. Dit bord verteld iets over de amfibieen en in het bijzonder iets over de boomkikker. Kersdijk Hier zijn een vijftal poelen aangelegd. Er is geconstateerd dat de gebruiker van het grasland de raster om de poelen verwijdert had en dat daardoor het vee in de poelen kon komen wat niet ten gunste is voor de ontwikkeling! Het raster is weer hersteld en in de komende jaren zullen de poelen op een extensieve wijze geschoond gaan worden. Dat houdt in dat een gedeelte van de ontwikkelde vegetatie zal blijven staan.
C5. Witteveen (Natuurmonumenten) Beheer Poelen/Basisbiotopen De poelen 1, 2, 3, 5 en 6 liggen binnen het begraasde deel van het natuurgebied Witte Veen. Hier is extensieve begrazing door de kudde van 50 schotse hooglanders een goede beheermaatregel voor met name de boomkikker die houdt van een lichte mate van dynamiek en lichte bemesting. Tevens zorgt de begrazing ervoor dat er meer insecten aangetrokken worden. Er wordt momenteel gekeken naar een andere manier van begrazing in het Witte Veen. Dit heeft waarschijnlijk door de extensieve vorm geen verandering in het effect op het beheer van de poelen. De poelen zullen elke 15 jaar opgeschoond worden, om het verlanden tegen te gaan. Deze werkzaamheden zullen gefaseerd uitgevoerd worden. Zonder beheer zullen de poelen binnen 20 jaar verlanden. De ontwikkeling van ruigte kruiden en braamstruweel op de zonzijde van de poel door het verwijderen van houtige opslag van wilg en els lang de oost/zuidzijde van de poelen en kleinschalig maaiwerk ter vergroting van de diversiteit en aantallen insecten. Bij poel 4 zullen de elzen als hakhout beheert gaan worden dit betekent dat ze 1 keer in de 15 a 20 jaar afgezet worden. De wilgen begroeiing bij de poelen 3 en 6 zullen gehandhaafd blijven als beschutte plaatsen voor de boomkikker en op kleine schaal om de 15 jaar gekapt worden. Bij de onderstaande foto’s is het vervolgbeheer per poel aangegeven.
Poel 1
Poel 2
− Opschonen poel, gefaseerd om de 15 jaar − Opslag rond de poel verwijderen − Ontwikkelen van ruigte / braamstruweel
Poel 3
− Opschonen poel, gefaseerd om de 15 jaar − Opslag rond de poel verwijderen − Ontwikkelen van ruigte / braamstruweel
Poel 4
− Opschonen poel, gefaseerd om de 15 jaar − Opslag rond de poel verwijderen − Wilgenstruweel handhaven en op kleine schaal kappen.
Poel 5
− Opschonen poel, gefaseerd om de 15 jaar − Elzen hakhoutbeheer 15/20 jaar afzetten. − Kleinschalig maaibeheer
Poel 6
− Opschonen poel, gefaseerd om de 15 jaar − Opslag rond de poel verwijderen − Wilgenstruweel handhaven en op kleine schaal kappen.
− Opschonen poel, gefaseerd om de 15 jaar − Opslag rond de poel verwijderen − Ontwikkelen van braamstruweel
C6 Lonnekermeer (Landschap Overijssel) Het vervolg beheer zal zeer extensief zijn. Eén oeverrand (oostkant} zal jaarlijks gemaaid worden. Rondom het ven zal bosomvorming gaan plaatsvinden. Naaldhout zal gekapt worden om verdroging tegen te gaan. De gekapte percelen zullen ingeplant worden met voornamelijk eik. In 2008 is al 0.75 ha douglas gekapt. (aan de westzijde} Ook zal het inzijggebied van het ven worden bekalkt. Het bekalken zal in de winter van 2008-2009 uitgevoerd worden. Ook zal er aandacht geschonken worden aan voorlichting en recreatiebegeleiding Er zal een definitief informatiebord geplaatst worden
C7 Leusveld, Voorstonden en Empesche- en Tondensche heide (Natuurmonumenten en Stichting Landschapsbeheer Gelderland (part.beheer))
Jaarplanning poelen van 2007 t/m 2016 (Natuurmonumenten) jaar
maand
poel
werkzaamheden
opp. poel
2009 mei
2
in 2009 kijken wat er moet gebeuren
50 m2
2016 sept 2009 mei
5 4 12 3 14 13 7 11 28 16 15 9 26
in 2016 plaggen in 2009 kijken wat er moet gebeuren wordt jaarlijks vrijgesteld (kostenloos) maaien 50 % in 2010 baggeren en kant afzetten in 2010 kanten afzetten in 2009 elzen afzetten elzen afzetten in 2009 kijken wat er moet gebeuren in 2012 baggeren in 2009 kijken wat er moet gebeuren in 2012 baggeren riet in poel afmaaien
1400 m2 5000m2 35 m2 1500 m2 1250 m2 350 m2 125 m2 350 m2 1200 m2 200 m2 1900 m2 660 m2 450 m2
2009 2010 2010 2009 2009 2009 2012 2009 2012 2008
juli sept sept sept sept sept sept mei sept mei
randen poel in m 8 130 200 20 140 125 65 40 65 100 60 220 90 75
2008 2008 2008 2008 2009 2009 2011 • •
mei mei mei mei mei mei mei
21 22 23 24 25 19 29
in 2008 kijken wat er moet gebeuren in 2008 kijken wat er moet gebeuren in 2008 kijken wat er moet gebeuren in 2008 kijken wat er moet gebeuren in 2009 kijken wat er moet gebeuren in 2009 kijken wat er moet gebeuren in 2011 kijken wat er moet gebeuren
80 m2 250 m2 250 m2 40 m2 1300 m2 1450 m2 230 m2
35 60 60 20 110 150 50
De inventarisatie in bovenstaande tabel geeft de mogelijkheid om het beheer gefaseerd over de jaren uit te voeren. Door de Stichting Landschapsbeheer Gelderland zal met de particulieren nadere afspraak over vervolgbeheer worden gemaakt (in het kader van subsidieregeling SAN). In verband met vertrek van medewerker is dit nog niet geregeld.
Vervolgbeheer Stichting Landschapsbeheer Gelderland (part.beheer ) : Algemeen De aanleg van de poelen is begeleid door Edwin Bouwmeester 1 . Hij heeft ook met de eigenaren gesproken over het beheer en aangegeven dat er subsidiemogelijkheden zijn via de SAN. Dit is echter verder niet concreet uitgewerkt. In de plannen zijn de volgende opmerkingen over het beheer gemaakt. Beschrijving per poel : C7b 1 Een jaar na aanleg: onderhoudsbeurt ten aanzien van het verwijderen van de nieuw opgekomen wilgenopslag C7b 6 Geen opmerkingen in plan over vervolgbeheer. C7a 10 Geen opmerkingen in plan over vervolgbeheer. C7b 8 Bij dichtgroeien van de poel zal de vegetatie worden verwijderd. Dit opschonen dient in minimaal 2 fasen te geschieden. Dit om de schade die aan de macrofauna en de beplanting wordt toegebracht zo gering mogelijk te laten zijn en de mogelijkheden van her kolonisatie van fauna en hergroei van flora optimaal te houden. C7 17 Geen opmerkingen in plan over vervolgbeheer. C7 27 De poel is aangelegd in een weiland dat voornamelijk uit hoogproductieve grassen bestaat. Het weiland wordt langzaam omgevormd naar een meer kruidenrijke toestand. Dit zal door een beheer van maaien en afvoeren plaatsvinden, eventueel afgewisseld met een enkele nabeweiding. Over poel C7a 10 geen opmerkingen over beheer, C7 31 Geen opmerkingen in plan over vervolgbeheer. Geen opmerkingen in plan over vervolgbeheer. C7 18
C8 Leudal (Natuurmonumenten) Jaartal klein Onderhoud
Jaartal groot onderhoud
Poelnr.
Vak/afd.
Opp.
1C8a
01/P04
530 m2
2009
2013
2C8a
01/P03
400 m2
2009
2013
3C8a
02/P01
700 m2
2009
2013
4C8b
02/J
640 m2
2009
2013
5C8b
02/H
520 m2
2008
2013
6C8b
02/N
450 m2
2009
2012
7C8b
02/K
580 m2
2008
2012
8C8b
03/F
800 m2
2008
2012
9C8b
03/E
900 m2
2009
2013
10C8a
05/P01
600 m2
n.v.t.; hooiland
2013
C9 IJzerenbosch (Natuurmonumenten) Poelnr. 1
Vak/afd.
Opp.
Jaartal klein Onderhoud
Jaartal groot onderhoud
Edwin Bouwmeester werkt sinds februari 2008 niet meer bij Stichting Landschapsbeheer Gelderland
9M20
21/P01
900 m2
2009
2012
9M29
20/J
540 m2
2009
2012
9M28
20/Z
450 m2
2009
2012
9M18
20/T
200 m2
2009
2012
9M34
20/U
900 m2
n.v.t.; begrazing
2012
9M37
17/P01
450 m2
2008
2011
9M26
13/P01
600 m2
n.v.t.; begrazing
2011
9M25
17/P02
325 m2
n.v.t.; begrazing
2011
9M24
17/P03
300 m2
2008
2011
9M23
01/P01
625 m2
2008
2011
9M22
03/E
625 m2
n.v.t.; begrazing
2011
9M21
03/D
500 m2
2008
2011
9M31
04/J
270 m2
2008
2011
9M30
04/P01
625 m2
2008
2012
C10 Meinweg (Staatsbosbeheer) C10, poelnr: 1 (Boukoul) : Deze poel is dit jaar vergroot en hersteld. De omgeving is hierbij vrijgemaakt van bomen, zodat er voldoende zonlicht in de poel terecht komt. Deze poel zal in de jaarplanning worden opgenomen om elke 2 jaar hier opslag te verwijderen. In 2010 zal het eerste jaar zijn dat hier weer werkzaamheden worden uitgevoerd. Verder zal er werk worden uitgevoerd in 2012 en 2014. Poel 4 en 5 : Deze poelen liggen op particulier terrein en het vervolgbeheer is in handen van particulieren. Meinweg : C10 poel: C6 : Knoflookpaddenpoel, na de aanleg zal er ca 2 jaar geen onderhoud noodzakelijk zijn. In 2010 zal bekeken worden of er boomopslag in de randen staat en zal dit verwijderd worden.Dit zal daarna weer gebeuren in 2013 en 2016. Dit wordt In de jaarplanning opgenomen en zal blijven staan met de jaartallen van onderhoud. C10, poelnrs.: 7, 8 en 9 zijn nu nog in particulier bezit (Fam. Bruekers uit Belfeld). Dienst Landelijk Gebied is in onderhandeling over de aankoop. Als dit is aangekocht en overgedragen is aan Staatsbosbeheer zal dit ook worden opgenomen in de jaarplanning voor 2 jaarlijks onderhoud. C10 poelnrs 10 en 11: Deze poelen liggen op particulier terrein en het vervolgbeheer is in handen van particulieren. Opmerking: IKL is bezig met het instellen van een vrijwilligersnetwerk die vervolgens ingeschakeld kan worden bij het regulier beheer van poelen.
C11 Geuldal (Staatsbosbeheer & Natuurmonumenten) Het actieplan « Vroedmeesterpad » en « Geelbuikvuurpad » van Limburg is nog actueel tot 2010 en dat geeft de richtlijnen voor het beheer. Er zal minimaal één keer in de 5 jaar groot onderhoud aan de poelen plaatsvinden. Jaarlijks wordt door vrijwilligers de ontwikkeling van de poelen gevolgd. Alle bestaande poelen, waar nu herstelmaatregelen zijn uitgevoerd zijn onderdeel van het vrijwilligersproject « de Poelenwacht ». Medewerkers van dit netwerk inventariseren de poelen en voeren kleine ingrepen uit in en rond de de wateren waar de dieren zich voortplanten. Zo zorgen ze dat de poelen niet begroeid raken. Net als andere amfibieën zijn geelbuikvuurpadden voor hun voortplanting van water afhankelijk. Voor een voorspoedige ontwikkeling van de eieren en larven is het van belang dat de zon het water kan verwarmen. De vrijwilligers zorgen er voor dat er niet al te veel begroeiing in het en rond het water aanwezig is. De nieuwe poelen gaan we zoveel mogelijk laten meeliften met dit project. Daarnaast wordt het beheer van de poelen ook opgenomen in het reguliere beheer van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Alle maatregelen worden uitgevoerd conform gedragscode(s) IKL en straks Natuurbeheer.
C12 Noorbeemden en Hoogbos (Natuurmonumenten) Zie vervolgbeheer bij C11 Geuldal
C13 Savelsbos (Staatsbosbeheer) Zie vervolgbeheer bij C11 Geuldal
C14 Kunderberg (Staatsbosbeheer) Zie vervolgbeheer bij C11 Geuldal
Ω
