De levenscyclus van de ruwbouw en het beheer van bouwafval

De levenscyclus van de ruwbouw en het beheer van bouwafval

Opleiding « De ecologische keuze van de bouwmaterialen » 28 april 2009

1 - Inleiding 1 - INLEIDING

oVergelijkende studie van 3 bouwtechnieken in 9 samenstellingsvarianten

¾Doel: •geen

opsomming van materialen & ‘goede’ of ‘niet goede’ technieken – MAAR de aandacht vestigen op een aanpak / principes / voordelen & nadelen / grenzen…

•evaluatie eco-balans van courant gebruikte standaardwanden, ter illustratie •aandacht vestigen op het milieu-effect van de gekozen bouwtechnieken en materialen (op basis van cijfers & op basis van globale overweging)

•aandacht vestigen op andere criteria voor de keuze van materialen & technieken in een ‘milieugerichte’ benadering – andere punten die moeten overwogen worden bij de evaluaties

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS

Æ Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen Æ LCA analyse wanden ‘RB’ - Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving - Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes

2 – STAND VAN ZAKEN AFVAL

Æ Algemeen kader & context - Definitie & toepassing - Herkomst vd afval - Principe vd ‘3H’ ÆVoorbeelden - afval ‘RB’ - Evaluatie afval 3 - BESLUIT

4 - BRONNEN & REFERENTIES

1 - Inleiding 1 - INLEIDING

o Overwegingen bij het begrip ‘afval in de bouwsector’, hoe afval vermijden en hoe afval beheren.

¾ Doel: •

de aandacht trekken op de algemene context van de bouwafvalsector

•

aanbevelingen doen met het oog op de toepassing van het principe van de ‘3H’ : het Herleiden van de productie van afval op korte en lange termijn, het Hergebruik aanmoedigen en zorgen voor Herwinning.

•

Illustreren van de algemene aanbevelingen op basis van standaardwanden voor ruwbouw

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’ - Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving - Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes

2 – STAND VAN ZAKEN AFVAL Æ Algemeen kader & context - Definitie & toepassing - Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’ Voorbeelden - afval ‘RB’ - Evaluatie afval 3 - BESLUIT

4 - BRONNEN &

2 – Stand van zaken Eco-balans o Methodologische benadering: Keuze van de bouwtechnieken & materialen

1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering

¾ Eisen van het project

• •

Stedenbouwkundige aspecten (toepasbare reglementeringen…) Technische aspecten (stabiliteit / toegepaste mogelijkheden / veiligheidseisen…)

¾ Typologie van het project

• •

Ligging (stadscentrum…) Programmering (huisvesting / kantoren…)

¾ Specifieke kenmerken

• • •

Duurzaamheid (levensduur / behoud in de tijd…)

- Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’ - Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving - Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes

2 – STAND VAN ZAKEN AFVAL Æ Algemeen kader & context

Doeleigenschappen (hygro-thermisch / akoestisch / brandveiligheid…) Kosten (basisinvestering / return / onderhoud…)

- Definitie & toepassing - Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’ Voorbeelden - afval ‘RB’ - Evaluatie afval 3 - BESLUIT

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ KWALitatieve evaluatie

• • • • • •

Geografische oorsprong Componenten en gezondheidseffecten Eco-labels / Eco-certificeringen Belangrijkste Typologie van de toepassingen (water / afval / verontreinigende stoffen…) uitgewerkte punten Herwinningspotentieel ; marktsituatie… ATG (technische goedkeuring)…

¾ KWANtitatieve evaluatie

• • • •

1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’ - Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving - Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes

Grijze energie (NRE) – Non Renewable Energy Productie van broeikasgas (GWP) – Global Warming Potential


Productie van verzurend gas (AP) – Acidification Potential Transport


4 - BRONNEN &

2 – Stand van zaken Eco-balans 1 - INLEIDING

o Methodologische benadering : Keuze van bouwtechnieken & materialen

⇒Eisen van het project ⇒Typologie van het project ⇒Specifieke kenmerken ⇒Kwalitatieve evaluatie ⇒Kwantitatieve evaluatie ¾ Algemene opmerkingen

• • •

Door de eco-balans evaluaties wordt het mogelijk die materialen te identificeren die de laagste milieu-impact en menselijke impact hebben bij een gelijkwaardige technische prestatie Hierbij moeten geen afzonderlijke materialen bekeken worden, maar wel combinaties van standaardwanden Het belang van het identificeren van kwalitatieve en kwantitatieve gegevens



2 – Stand van zaken Eco-balans o LCA analyse van de standaardwanden : Ruwbouw gevels ¾ Typologie


•

Vergelijkende studie van ‘courant’ gebruikte standaardgevels

•

Vergelijking van 3 bouwtechnieken :

•

Æ Metselwerk / houtstructuur / staalstructuur

•

- Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’

Vergelijking van 3 types van verschillende afwerkingen bij elke techniek :

Æ Gevelsteen / beschieting in hout / coating op isolatiemateriaal

¾ Methode

- Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving - Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes

•

Functionele eenheid : 1 m² standaardwand (SW) / ‘U’ soortgelijke wand = 0,30 W/m²K

•

Evaluatiecriteria in cijfers :


Æ NRE : (Non Renewable Energy) Fractie niet hernieuwbare energie (MJ/m² PT)

Æ Algemeen kader & context

Æ GWP : (Global Warming Potential) Productie van broeikasgas (kg CO² equiv./m² PT)

- Definitie & toepassing - Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’

Æ AP: (Acidification Potential) Productie van verzurend gas (kg SO² equiv./m² PT)

Voorbeelden - afval ‘RB’

Æ MASSA : Hoeveelheid verwerkt materiaal (kg/m² PT)

- Evaluatie afval 3 - BESLUIT

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Specificiteiten databank (IBO

• •

- www.ibo.at)

Referentiewaarden : houden rekening met de cyclus van het product vanaf de productie tot aan de levering van het eindproduct klaar voor gebruik (geen rekening houden verwijdering op einde van de levensduur) Referentiewaarden : houden rekening met transport / lucht-water-bodem emissies / afvalstoffen (productie)



2 – Stand van zaken Eco-balans 1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS

¾ Standaardwanden – gevelbestanddelen

Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’ - Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving - Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes


1 – Zware structuur

2 – Lichte structuur

3 – Lichte structuur

Metselwerk

Hout

Staal



•

Metselwerk + varianten bekleding

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’ - Typologie - Methode - Databank - Standaardwanden - Beschrijving -Transversale analyse - Macro analyse - Micro analyse - Aanbevelingen / pistes


1 A – Zware structuur Gevelsteen

1B – Zware structuur Beschieting

hout

1C – Zware structuur ‘Synthetische’ coating

Æ Algemeen kader & context - Definitie & toepassing - Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’ Voorbeelden - afval ‘RB’ - Evaluatie afval 3 - BESLUIT


•

Houtstructuur + varianten bekleding



2 A – Lichte structuur - hout Gevelsteen

2B – Lichte structuur - hout Beschieting

hout

2C – Lichte structuur - hout ‘Synthetische’ coating



•

Staalstructuur + varianten bekleding



3 A – Lichte structuur - staal Gevelsteen

3B – Lichte structuur - staal Beschieting hout

3C – Lichte structuur - staal ‘Synthetische’ coating


2 – Stand van zaken Milieu •

BESCHRIJVING : Metselwerk + varianten bekleding 1 - INLEIDING

Wanden 1 A – Zware structuur : Gevelsteen

Compositie

Pleisterkalk Hol blok in zwaar beton Minerale wol Licht geventileerde holte Zware stenen

Dikte

1 cm 14 cm 12 cm 3 cm 9 cm

Totale dikte : 39 cm U wanden : 0.30 W/m²K 1B – Zware structuur : Beschieting hout

Totale dikte : 34.4 cm U wanden : 0.30 W/m²K 1C – Zware structuur : ‘Synthetische’ coating

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’

Pleisterkalk Hol blok in zwaar beton Minerale wol + houtstructuur Minerale wol + houtstructuur OSB paneel Licht geventileerde holte Timmerhout hard loofhout

Pleisterkalk Hol blok in zwaar beton Extrusiepolystyreen (XPS) Synthetische coating

1 cm 14 cm 6 cm 8 cm 1.2 cm 2 cm 2.2 cm

1 cm 14 cm 12 cm 1.5 cm


2 – STAND VAN ZAKEN AFVAL Æ Algemeen kader & context - Definitie & toepassing - Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’ Voorbeelden - afval ‘RB’

Totale dikte : 28.5 cm U wanden : 0.30 W/m²K



BESCHRIJVING : Houtstructuur + varianten bekleding 1 - INLEIDING

Wanden 2A – Lichte structuur - hout : Gevelsteen

Totale dikte : 30.8 cm U wanden : 0.30 W/m²K 2B – Lichte structuur – hout : Beschieting hout

Totale dikte : 24 cm U wanden : 0.30 W/m²K 2C – Lichte structuur : ‘Synthetische’ coating


Compositie

Dikte


Pleisterkalk Soepele houtwol + houtstructuur OSB paneel Cellulosewol + struct. bois OSB paneel Paneel van houtwol (extern gebruik) Licht geventileerde holte Zware steen

3 cm 9 cm

LCA analyse wanden ‘RB’


Pleisterkalk Soepele houtwol + houtstructuur OSB paneel Cellulosewol + houtstructuur OSB paneel Licht geventileerde holte Timmerhout hard loofhout

Pleisterkalk Soepele houtwol + houtstructuur OSB paneel Cellulosewol + houtstructuur Paneel van houtwol (extern gebruik) Synthetische coating

2.4 cm 3 cm 1.2 cm 8 cm 1.2 cm 3 cm

2.4 cm 3 cm 1.2 cm 12 cm 1.2 cm 2 cm 2.2 cm

2.4 cm 2 cm 1.2 cm 10 cm 4 cm

1.5 cm

Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen



BESCHRIJVING : Staalstructuur + varianten bekleding 1 - INLEIDING

Wanden 3A – Lichte structuur - staal : Gevelsteen

Compositie

Pleisterkalk Minerale wol + staalstructuur OSB paneel Polyurethaanschuim Licht geventileerde holte Zware steen

Dikte

2.4 cm 16 cm 1.2 cm 8 cm 3 cm 9 cm

Totale dikte : 39.6 cm U wanden : 0.30 W/m²K 3B – Lichte structuur – staal : Beschieting hout

Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’

Pleisterkalk Minerale wol + staalstructuur OSB paneel Polyurethaanschuim Licht geventileerde holte Timmerhout hard loofhout

2.4 cm 16 cm 1.2 cm 8 cm 2 cm 2.2 cm

Totale dikte : 31.8 cm U wanden : 0.30 W/m²K 3C – Lichte structuur – staal : ‘Synthetische’ coating


Pleisterkalk Minerale wol + staalstructuur OSB paneel (+ regenwering) Minerale wol Synthetische coating

2.4 cm 16 cm 1.2 cm 12 cm 1.5 cm





2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vergelijkende analyse :

Transversaal

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vergelijkende analyse : Transversaal

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vaststellingen :

•

De standaardwanden in lichte staalstructuur hebben de belangrijkste globale impact (bevestigd door de volgende evaluaties => staal = predominante factor)

Æ NRE :

verhouding van 1 op 3 in vgl met de zware metselwerkstructuur (voor bekled. Steen) verhouding van 1 op 4,5 voor de lichte houtstructuur (voor bekled. Steen)

Æ GWP :

verhouding van 1 op 3 in vgl met de zware metselwerkstructuur (voor bekled. Steen) verhouding van 1 op 5 voor de lichte houtstructuur (voor bekled. Steen)

1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’

Æ AP :

•

verhouding van 1 op 3 in vgl met de zware metselwerkstructuur (voor bekled. Steen) verhouding van 1 op 5 voor de lichte houtstructuur (voor bekled. Steen)

De standaardwanden in lichte houtstructuur hebben gedeeltelijk NEGATIEVE waarden in de CO² balans vermits het hout een CO² voorraad vormt tot op het moment van de verwijdering (hier cijfers productie Æ eindproduct)

•

De structurele elementen geven een duidelijke oriëntatie van de globale impact van de wand – op basis van de ontwikkelde casestudies , wordt de prioriteit gegeven aan het gebruiken van hout, daarna komt metselwerk, en tenslotte staal.



LET OP : Æ De typologie van de SW is beperkt , varianten kunnen de resultaten optimaliseren Æ De geanalyseerde criteriavormen geen volledige eco-balans, er moet een parallel getrokken worden tussen kwalitatieve & kwantitatieve parameters (bv: prefabricatie / afval / waterverbruik / levensduur / behandelingen …). In dat geval kunnen de tendensen variëren.


2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vergelijkende analyse : MACRO Æ Zware structuur – Metselwerk + variabele bekleding

Beschieting hout ? Coating ? Gevelsteen – Wegingscoëfficiënt ? + hogere SO² emissies equiv./m² SW bekisting hout tgv hoeveelheid verwerkte grondstoffen

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vergelijkende analyse : MACRO Æ Lichte structuur – hout + variabele bekleding

+

Bekisting hout Æ coating Æ gevelsteen

-

Erg lage CO² emissies equiv./m² SW vermits ‘hout opname’ – LET OP verwijderingsfase niet opgenomen

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vergelijkende analyse : MACRO Æ Lichte structuur – Staal + variabele bekleding

+ Bekisting hout Æ coating Æ gevelsteen Veel hogere NRE, CO² en SO² emissies equiv./m² SW dan voor de metselwerk- en houtstructuren

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vergelijkende analyse : MICRO

Bardage Bois

Parement Brique

Æ Zware structuur – Metselwerk + variabele bekleding

Revêtement enduit

OPGELET : geen CO²waarde in hout vermits negatief – in dit geval dekt het door het hout ‘bespaarde’ CO² +/‐ 0,5 maal de emissies van de andere materialen


Bardage Bois

Parement Brique

Æ Lichte structuur – Hout + variabele bekleding

Revêtement enduit

OPGELET : geen CO²waarde in hout vermits negatief – in dit geval dekt het door het hout ‘bespaarde’ CO² respectievelijk +/‐ 0,7 (bij steen) / 7 (bij hout) / 1,7 (bij coating ) maal de emissies van de andere materialen


Bardage Bois

Parement Brique

Æ Lichte structuur – Staal + variabele bekleding

Revêtement enduit

OPGELET : geen CO²waarde in hout vermits negatief – in dit geval dekt het door het hout ‘bespaarde‘CO² respectievelijk +/‐ 0,01(bij steen) / 0,2 (bij hout) / 0,01 (bij coating) maal de emissies van de andere materialen

2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vaststellingen : Belang van elk van de materialen in verhouding tot het geheel van de SW – kleine hoeveelheid ≠ kleine impact ! Voorbeelden: Æ Metselwerk (blokken + stenen) = 90% massa = 48% NRE = 57% CO² = 39% SO²

Parement Brique

Æ Isolatie = 6% massa = 50% NRE = 42% CO² = 60% SO²

Revêtement enduit

•



2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Vaststellingen ;

•

1 - INLEIDING

Het gebruiken van CO² ‘opnemend hout’ maakt het ‘virtueel’ mogelijk de emissiewaarden te verminderen => uitstoot bij de verwijdering (indien verbranding) idem voor andere materialen en ook voor NRE en SO² waarden

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’

=

•

De onder een principe van eenmalige ‘cotering’ erkende parameters doen het detail van de informatie verloren gaan – wat geldt voor één bepaald bouwmateriaal, geldt niet noodzakelijkerwijze voor de in een wand verwerkte materialen. De principes van de wegingscoëfficiënt hebben grenzen en kunnen niet al de analyseparameters dekken (bv: complexiteit van de toepassing / gunstige impact van een prefabricatie / hoeveelheid water voor bouw / hulpstoffen…); ze kunnen het aflezen vergemakkelijken (bv: principe van de ECOPUNT coëfficiënten (CH) toegepast op CO² en SO²)



2 – Stand van zaken Eco-balans o Aanbevelingen en aanvullende evaluatiepistes : Bouwmaterialen & bouwtechnieken kan je niet kiezen via alleen maar een becijferde benadering => er moet ook rekening gehouden worden met andere, meer kwalitatieve criteria .

¾ De technische aspecten :

•

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen

Adequatie tot de levensduur van de gebouwen : LCA analyse wanden ‘RB’

Æ de evolutiviteit, de flexibiliteit en de aanpasbaarheid van de constructies Æ wandcomplexen kiezen die makkelijk te demonteren en te scheiden zijn : de afvalproductie tijdens de ontmantelingsfase verminderen (composietproducten vermijden) en hun hergebruik of recyclage mogelijk maken.

•

1 - INLEIDING

Aangepast aan het gebruik, de gebruikers en de klimatologische beperkingen : Æ duurzaamheid, rekening houden met de belasting, slijtage, weervastheid, veranderingen ten gevolge van de blootstelling aan de zon (UV)… die allemaal de levensduur van het materiaal beïnvloeden

Æ onderhoudscomfort, frekwentie qua onderhoudsbeurten en vervangingen , belang van de



geproduceerde afvalstoffen, vervuilingsbronnen (behandelingsproducten)… die het onderhoud door de gebruikers vergemakkelijken.


Æ technische goedkeuringen (ATG…) die de eigenschappen en de kwaliteit van de materialen


waarborgen.


2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ Pre-fabricatie en pre-montage in de werkplaats/fabriek Æ droogbouw


Æ inkorten van de duur van de werf en de veroorzaakte hinder, de vervuiling ter plaatse , de hoevelheid afval die tijdens de fabricage geproduceerd wordt…

Æ demonteer- en ontmantelingsfaciliteiten op het einde van de levensduur van het gebouw.

¾ De verarming van de grondstoffen :

•

geografische herkomst : (integreren van de voorschriften in de bestekservice) Æ lokaal of dichtbij (Europa, buurlanden) Æ de transportafstand tussen de productie/fabricageplaats en de werf beperken Æ voorkeur voor alternatieve vervoerswijze boven het wegtransport : water, trein, multimodaal


(gecombineerd weg-railvervoer)…

• • •

fabricage op basis van hernieuwbare OF snel zelf-regenereerbare OF in heel grote hoeveelheden in de natuur aanwezig zijnde grondstoffen


ontstaan uit een beperkt bewerkingsproces : onbewerkte natuurlijke materialen


afkomstig van recyclage en recycleerbaar :


Æ nagaan welke recyclagemogelijkheden er beschikbaar zijn dichtbij de werf, er wel rekening meehoudend dat ze gaan evolueren (de evolutie van de markt is moeilijk in te schatten op middellange en lange termijn).


2 – Stand van zaken Eco-balans ¾ De gezondheids- & leefmilieu-aspecten :

•

milieulabels en/of certificaten : Æ PEFC (Europees) of FSC (internationaal) labels voor de producten afkomstig uit de houtsector : in de bestekken hout voorschrijven « van gewaarmerkte oorsprong of afkomstig uit duurzaam beheerde Europese wouden»

Æ Europees eco-label, Nature Plus, ‘Der Blaue Engel’ (Duitsland), NF-Environnement (France)…

•

impact op de binnen- of buitenomgeving : Æ emissie van formaldehyde of andere VOS afkomstig uit de gebruikte afwerkingsproducten, harsen, lijmen en verven : in het bestek voor de panelen uit hout een maximumgehalte aan formaldehyde voorschrijven(klasse E1 < 10mg formaldehyde per droog paneel)

Æ emissies van bio-persistente vezels (gezondheidsrisico) : asbest, minerale vezels ?... Æ accumulatie van stof en andere bio-contaminanten (mijten) : tapijt, vast tapijt… Æ emissies van zware metalen bij contact met water en door afgifte in het milieu (bodem- en watervervuiling) : niet-inerte externe materialen vermijden die door roestvorming of beschadiging verontreinigende stoffen kunnen afgeven .

•



Voor de verwerking, de afwerking en het onderhoud producten kiezen die de milieu-eigenschappen van de btrokken materialen niet wijzigen :


Æ keuze waardoor een ‘onbewerkte afwerking’ mogelijk is Æ oppervlaktebehandeling, additieven, onderhoudsproducten…

4 - BRONNEN & REFERENTIES

2 – Stand van zaken Afval o Algemeen kader & Context

1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS

¾ Definitie & toepassing op de bouwsector

Methodologische benadering

« elke stof of elk voorwerp […], waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen» (EG – Richtlijn van 5 april 2006 betreffende afvalstoffen)

•

Kader voor Brussel – Algemene bepalingen inzake afvalstoffen :

⇒Voorkoming & Herwaardering : (ordonnantie van 7 maart 1991)


Æ Afdalende structurering van de op afval toe te passen principes: Voorkomen van afvalproductie / verminderen en/of elimineren schadelijkheid / valoriseren / elimineren zonder gevaar voor de mens en zijn leefmilieu

⇒Principe van de vervuiler betaalt : (ordonnantie van 7 maart 1991)


Æ De houder van afvalstoffen moet ervoor zorgen dat ze worden verwijderd en de kostprijs voor deze 2 – STAND VAN ZAKEN AFVAL

verwijdering dragen

⇒Verplichting voor bepaalde producenten tot terugname van de afvalstoffen: (ordonnantie van 18 mei 2000)

⇒Waarborg voor een verwijdering zonder gevaar voor mens & leefmilieu (ordonnantie van 7 maart 1991) ⇒Verbod om in open lucht afval te verbranden van enigerlei aard

Æ Algemeen kader & context - Definitie & toepassing - Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’ Voorbeelden - afval ‘RB’

(ordonnantie van 7 maart 1991)


2 – Stand van zaken Afval •

Kader voor Brussel – Algemene bepalingen van toepassing in de bouwsector :

⇒Verplichting tot het recycleren van de steen- en zandfractie van het afval bij bouw of afbraak : (Besluit van 16 maart 1995)

⇒Verplichting om de gevaarlijke afvalstoffen af te leveren aan een erkende verwijderaar voor elk type afvalstof (Besluit van 19 september 1991)

⇒Verbod om gebruikte olie te vermengen met andere afvalstoffen of ze te lozen/verbranden (Besluit van 19 september 1991)

⇒Verplichting om de verwijdering van asbest in onderaanneming toe te vertrouwen aan een erkend bedrijf (Besluit van 14 oktober 1993 + Besluit van 23 mei 2001)



2 – Stand van zaken Afval ¾ Herkomst van de afvalstoffen

•

Uit de opeenvolgende fasen van de BOUW / RENOVATIE / AFBRAAK (BRA)


Æ Belangrijk heel de levenscyclus van het gebouw en de gebruikte materialen in acht te nemen voor wat betreft de afvalproductie en het afvalbeheer Æ De afbraakfasen (voor renovatie) produceren het meeste afval in vergelijking met de bouwfase + en zijn ook de meest complexe fase Æ het afvalbeheer kan variëren in functie van de fasen van de interventie


Voorbeeld : Bouwafval wordt tijdens de bouwfase teruggenomen door de producent, MAAR datzelfde afval kan niet teruggenomen worden tijdens de afbraakfase omdat het niet voor terugwinning geschikt is voor de producent Æ noodzaak ander kanaal te vinden, indien bestaande (ander dan stortplaats of thermische terugwinning !) => welk is beginkeuze ?


2 – Stand van zaken Afval ¾ Principe van de

•

‘3H‘

HERLEIDEN – HERGEBRUIKEN – HERWINNEN

⇒HERLEIDEN :


Æ door te anticiperen tijdens de ontwerpfase van het bouw- of renovatieproject, met name bij de keuze van de bouwtechnieken & materialen

- Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen

- kiezen voor bouwtechnieken die toelaten de materialen te scheiden bij afbraak zodat ze kunnen hergebruikt worden (Opletten voor de interventie van de bouwbedrijven – aangeven welke beschikkingen moeten geïntegreerd worden in het bestek !)

LCA analyse wanden ‘RB’

- dimensionering van de structuuronderdelen / rationeel gebruik van de grondstof (bv: ‘onbewerkte’ afwerkingen steunen) / identificatie en respecteren van de afmetingen van producten (optimaliseringsprogramma…) / indien aangewezen kiezen voor pre-fabricage in de werkplaats (afvalbeheer in situ / vermijd vervuiling ter plaatse – vb: producten ontkisting beton…) - alle composietmaterialen vermijden of verbieden >< voorrang geven aan recyclagematerialen (Opgelet: voor herkomst en samenstelling !) en/of perfect recycleerbare materialen – Vb : bepaalde ‘composteerbare’ isolatiematerialen… - de bestaande recyclagekanalen voor de belangrijkste gebruikte materialen identificeren (Opgelet : rekening houden met de verschillende levensfasen van de materialen !) – quid anticiperen op lange termijn? - het aangepaste materiaal verwerken volgens de juiste techniek, op de juiste plaats in functie van de context en de geïdentificeerde eisen – Bv : vervuiling / impact / vochtigheid / belasting / …



2 – Stand van zaken Afval ⇒

1 - INLEIDING

HERGEBRUIKEN : Æ voor een zelfde of een gedifferentieerd gebruik

2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering

- bv : gevelstenen recupereren voor een zelfde toepassing OF steenslag om te gebruiken als inert materiaal voor de bodem van een bekisting

⇒

HERWINNEN : Æ volgens de vooraf geïdentificeerde bestaande kanalen en op basis van een werfplanning voor het beheren van het sorteren . - voorafgaandelijke planning van het afvalbeheer door het identificeren van de categorieën en het inschatten van de hoeveelheden om een terugwinningskanaal te vinden en de kosten te identificeren (voor bouw of afbraak) – bestaan specifiek aangepaste of aanpasbare programma’s (bv: MEDECO – MEtré DEchets COnstruction van het WTCB) – van toepassing zowel voor nieuwbouw als voor afbraak voor renovatie - organiseren van de technische voorzieningen op de bouwwerf – bv: de plaats van en de soorten containers of verzamelbakken voor afval (Opletten bij werf in de stad…!) / arbeiders informeren over het sorteerprincipe / controle op de toepassing en de naleving ervan… - schikkingen en eisen voor de organisatie integreren in het lastenboek voor de bedrijven – Bv : principe voor het organiseren van het selectief sorteren…

? => Wie controleert / hoe / met welke ‘drukkingsmiddelen’ / afvalverantwoordelijke aanduiden (globale benadering ‘’groene werf’’)?



2 – Stand van zaken Afval o ⇒ ⇒

Voorbeeld - afval van de ruwbouw Voorbeeldwanden : Standaardwanden Metselwerk – Houtstructuur – Staalstructuur + Afwerking coating. De behandeling van de bestanddelen van de SW bij levenseinde rekening houdend met de huidige markt Æ Metselwerk : door breken recycleerbaar INERT materiaal – OPGELET: varieerbaar in functie van het materiaaltype / voornamelijk door de volumieke massa (bv: cellenbetonblokken naar omstandigheid) – belang van de pleister‘ratio’ op metselwerk. De onvermengde inerte materialen worden opgekocht door de recycleerders ! Æ Coating op isolatiemateriaal : geassocieerde en niet scheidbare materialen op het levenseinde – stortplaats of thermische terugwinning nodig Æ Hout : al naargelang het geval, recycleerbaar (bijproducten) of thermische terugwinbaar – OPGELET: voor de ‘samenhangende’ producten die het terugwinnen kunnen in gevaar brengen (bv: bepaalde behandelingsproducten) Æ Gipskartonpanelen : niet recycleerbaar (mogelijk op andere markt! – bv: Frankrijk) – OPGELET: kunnen in sommige gevallen ‘hergebruikt’ worden al naargelang de toegepaste technieken (bv: bevestigingszones opsporen) en projectprogramma . Æ Coating op isolatiemateriaal : geassocieerde en niet scheidbare materialen op het levenseinde – stortplaats of thermische terugwinning nodig Æ Staalstructuur : recycleerbaar materiaal door het opnieuw te smelten – OPGELET : interessante opkoopprijs



Æ Coating op isolatiemateriaal : geassocieerde en niet scheidbare materialen op het levenseinde – stortplaats of thermische terugwinning nodig


2 – Stand van zaken Afval ⇒

Raming recycleerbare fractie & NIET recycleerbare fractie => OPGELET

: gewicht SW !

1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS

GEWICHT van de NIET RECYCLEERBARE FRACTIE : 27 kg

TOTAAL GEWICHT SW 208 kg/m²SW

Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen LCA analyse wanden ‘RB’


TOTAAL GEWICHT SWT 68 kg/m²SW




- Definitie & toepassing -Herkomst vh afval - Principe vd ‘3H’ Voorbeelden - afval ‘RB’

TOTAAL GEWICHT SW 113 kg/m²SW


3 – Besluit ¾ LEVENSCYCLUS : •

De GLOBALE BENADERING VAN STANDAARDWANDEN IS EVEN BELANGRIJK ALS DE GEDETAILLEERDE BENADERING VAN DE MATERIALEN Æ rekening houden met de eco-balans van een afzonderlijk bestanddeel laat niet toe rekening te houden met de globale impact van het materiaal dat geassocieerd is met andere materialen in een wand .

•

1 - INLEIDING 2 – STAND VAN ZAKEN ECOBALANS Methodologische benadering - Eisen van het project - Typologie v project - Specifieke kenmerken - Kwalitatieve evaluatie - Kwantitatieve evaluatie - Algemene opmerkingen

DE KWANTITATIEVE BENADERING ALS AANVULLING VAN DE KWALITATIEVE BENADERING LCA analyse wanden ‘RB’

Æ de analyse van de levenscyclus van een wand is een complexe benadering die niet beperkt kan worden tot een louter cijfermatige benadering. Er moet tegelijkertijd ook rekening gehouden worden met andere aspecten in de eco-balans-aanpak om de keuzen aan de context aan te passen (geen ‘vaste recepten’).

¾ AFVALBEHEER : •

•

HET AFVALBEHEER GEBEURT DOOR HET HERLEIDEN VAN HET GEPRODUCEERDE AFVALVOLUME (van bij het ontwerp tot aan de afbraak, gaande via de werf en het gebruiken van het gebouw), DOOR HET HERGEBRUIKEN EN DOOR HET HERWINNEN BIJ DE KEUZE VAN DE MATERIALEN MOET REKENING GEHOUDEN WORDEN MET HET ASPECT AFVALSTOFFEN BIJ HET LEVENSEINDE VAN DE GEBOUWEN Æ in functie van de gemaakte keuzen bij het ontwerpen van de wand (makkelijk demonteerbare en scheidbare materialen, de graad van behandeling van de materialen in de massa en de gekozen graad van de afwerkingen) kan een belangrijk deel van de massa van de wand al dan niet herwonnen



4 – Bronnen & Referenties ⇒

LEVENSCYCLUS : Æ IBO (Österreichisches Institut für Baubiologie und Bauökologie) – www.ibo.at Æ NIBE (Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie) – www.nibe.org OU (www.vibe.be)


Æ NORME SIA D0123 (Société Suisse des Ingénieurs et des Architectes) – www.sia.ch Æ ‘L’analyse du cycle de vie d’un produit ou d’un service – applications et mise en pratique’ – Grisel & Osset – Ed. Afnor 2008 Æ ‘Praktische handleiding duurzame bouw & renovatie van kleine gebouwen’ – IBGE – www.ibgebim.be


Æ ‘Guide de la construction et de la rénovation durables’ - (Portail Luxembourgeois de la construction) www.crtib.lu

⇒

AFVALBEHEER : Æ Brussels Agentschap voor de Onderneming – ‘De verplichte recyclage van bouw- en afbraakpuin’ – www.abe-bao.be Æ ‘Déconstruire les bâtiments – un nouveau métier au service du développement durable’ – ADEME - Ed. Le Moniteur 2008 Æ Guide MARCO construction – management des risques environnementaux dans les métiers de la construction (2004)



Æ ‘Gestion Ecologique des déchets de chantier’ - SuperDrecksKëscht’ (LU) – www.sdk.lu


Æ ‘Gestion des déchets de chantier – Potentiel d’avenir pour le secteur de la construction en Région de Bruxelles - Capitale’ - Projet de recherche Master EU Arch&DD - EPFL/UCL 2003 - S.TRACHTE

Voorbeelden - afval ‘RB’ - Evaluatie afval

Æ ‘Les déchets dans le secteur de la construction : Enjeux de la conception architecturale – Proposition d’étude pour la réduction de la production des déchets en phase de rénovation’ - Projet de recherche Master EU Arch&DD - EPFL/UCL 2005 - S.BREELS

3 - BESLUIT

MATRIciel sa Place de l’Université, 25 Etg.2 1348 Louvain-la-Neuve Tel: 010 / 24.15.70 Fax: 010 / 24.15.60 Web: www.matriciel.be Contact: BREELS sébastien – [email protected]

DANKU …

De levenscyclus van de ruwbouw en het beheer van bouwafval

Recommend Documents