Motivaties in het beheer van de duinen Ter gelegenheid van het Lymesymposium 1 november 2013 Marianne Snabilie Manager Onderhoud en Administratie PWN Waterleidingbedrijf Afdeling Natuur en Recreatie
Inhoud • PWN: wie zijn we en wat beheren we • Beheer van de duinen vroeger: • Waar komen we vandaan • Wat waren de motivaties van 1300 tot 1920
• Beheerstrategieën: drie perioden 1. Exploitatiefuncties 2. Maatschappelijke functies 3. Wetenschappelijke basis
• Prioritaire habitats • Voorkomen van Lyme: nieuwe beheerstrategie?
Wie zijn we en wat beheren we Leidingenloop
Ringleiding Voorgezuiverd water Hoofdleidingennet
Wie zijn we en wat beheren we 7300 ha duingebied
Natuur en recreatie
Noordhollands Duinreservaat
Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Ruim 7 miljoen bezoeken per jaar
Wie zijn we en wat beheren we 7300 ha duingebied
Natuur en recreatie Bezoekerscenta: De Hoep en de Kennemer Duinen De Kennemer Duincampings: Bakkum, Geversduin en De Lakens Noordhollands Duinreservaat
Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Ruim 7 miljoen bezoeken per jaar 450.000 overnachtingen/jaar
Beheer van de duinen vroeger: waar komen we vandaan
Beheer van de duinen vroeger: Waar komen we vandaan
• Een smalle strook langs de kust van Nederland: Gebieden van SBB, NM, PWN, Waternet, LNH, DZH, ZHL, Zeeuws Landschap, Delta. • Vanaf het ontstaan tot nu toe veel veranderingen: door invloed van klimaat en de zee en door de mens.
Beheer van de duinen vroeger: Motivaties van 1300 tot 1920 • Voedsel • Veiligheid en bescherming • Economie, geld • Gezondheid
Beheerstrategie Noordhollands Duinreservaat PERIODE 1: Beheer gericht op explotatiefuncties (tot in 50’er jaren) • • • •
-
•
-
• • • •
-
Zeewering Jacht en het fokken van konijnen Landbouw: stichten van boerderijen; beweiding (1785 - 1920) Duinlandjes: bij de oude zeedorpen (hoofdzakelijk vanaf de 19e eeuw) Bosbouw: ong. 30% van het gebied; grotendeels als werkverschaffing (1935 - 1954) Waterwinning (vanaf 1885) Tuinbouw: groenten, bloembollen (met name na 1945, tot 1980) Kamperen (vanaf 1920) Recreatie (vanaf 1903, oprichting van de dienst terreinbeheer)
…, Hertenjacht
…, Hertenjacht
Beheerstrategie Noordhollands Duinreservaat PERIODE 2: Beheer van maatschappelijke functies: natuurbescherming als toetssteen voor het beheer •
- 1960´s: Natuurbescherming wordt een belangrijke waarde voor de mensen en in de politiek Doelstellingen: beschermen van de natuur en het bestemmen van natuurgebieden voor maatschappelijke functies
•
- Functies duingebieden: zeewering, natuurbescherming, recreatie, waterwinning
•
- Methode: Kombineren van functies waar mogelijk, scheiding van functies waar nodig
•
- Resultaat: Vanaf 1965 worden de 5-jaarlijkse beheernota’s in het openbaar besproken en vervolgens vastgesteld door het provinciaal bestuur
Beheerstrategie Noordhollands Duinreservaat •
PERIODE 3:
Wetenschappelijke basis voor het natuurbeheer •
1970´s - 1990´s: Landschapsecologisch onderzoek naar de natuurlijke processen van het duinecosysteem
•
Voorbeelden:
•
Resultaat:
•
Natura 2000:
geomorfologie, locale en regionale hydrologie, vegetatie, bosbeheer, luchtverontreiniging, ecologie konijnen, vossen, bodembroeders, ... effecten van beheermaatregelen: maaien, grazen, plaggen, .. Veel nieuwe inzichten, nieuwe principes voor het natuurbeheer, o.a. de belangrijke rol van dynamiek. Nieuwe opleidingen voor boswachters en beheerders Monitoring programma’s Europese regelgeving, gericht op het behoud en uitbreiding van prioritaire habitats. Doelstelling: verlies aan soorten planten en dieren gestopt in 2020 en zo veel mogelijk hersteld.
Prioritaire habitats • Prioritaire habitats horen thuis in de Natura 2000 systematiek. Hierin volgen wij het ‘Aanwijzingsbesluit’. • PAS-regeling: Compensatie N-depositie ivm stringente natura 2000 regelgeving
Prioritaire habitats Doelen Natura 2000-habitattype
Oppervlakte
Kwaliteit
H2120 H2130A
Witte duinen Grijze duinen (kalkrijk)
> > (<1)
> >
H2130B
Grijze duinen (kalkarm)
> (<1)
>
H2130C
Grijze duinen (heischraal)
> (<1)
>
H2140A
Duinheide met kraaihei (vochtig)
=
>
H2140B
Duinheide met kraaihei (droog)
=
=
H2150
Duinheide met struikhei
=
=
H2160
Duindoornstruwelen
= (<3)
=
H2170
Kruipwilgstruwelen
= (<2)
=
H2180A
Duinbossen (droog)
=
=
H2180B
Duinbossen (vochtig)
=
>
H2180C
Duinbossen (binnenduinrand)
H2190A
Vochtige duinvalleien (open water)
= >
= >
H2190B
Vochtige duinvalleien (kalkrijk)
H2190C
Vochtige duinvalleien (ontkalkt)
> =
= =
H2190D
Vochtige duinvalleien (hoge moerasplanten)
>
>
H6410
Blauwgraslanden
>
>
H7210
Galigaanmoerassen
=
=
Meersporigheid in het beheer: • Natura 2000 met concrete eisen. Accent op floristische waarden • Flora en fauna wet • Eigen beleid: vastgelegd in de beheernota. Accent op processen, en totale biodiversiteit, met het oog op veerkracht. Alles telt mee.
Voorkomen van Lyme: nieuwe beheerstrategie? • Biologische argentia: voorlichting voor personeel en vrijwilligers • Attenderen van het publiek op het voorkomen van teken. • Lymebeleid sinds 2010 • Voorkomen van Lyme: nu nog geen uitgangspunt voor het beheer. • Wanneer maaien en waar • Delen afsluiten • Begrazen met schapen
Dank voor jullie aandacht
