Insecten in de duinen
Onbekend maakt onbemind • Wat maakt insecten bijzonder – Bouw en levenscyclus
• Levenswijzen van insecten – Leefomgeving – Eten en gegeten worden – Bestuivers
• Diversiteit van insecten in de duinen – Van libellen tot kevers
• Praktijk – Herkennen van insecten
Fini Jänichen: Gelukkige insecten
Wat maakt insecten bijzonder? • Soortenrijkdom Dieren in Nederland
Insecten
1% 1% 1%
Kreeftachtigen
12% 1%
Spinachtigen
8%
Weekdieren Wormen
5%
Overige ongewervelden 71%
Vogels Rest gewervelden
• Aantallen en biomassa • Invloed op het ecosysteem
Wie hoort bij de insecten?
Kenmerken van insecten
Levenscyclus van insecten • Onvolledige metamorfose
ei Æ nimfenstadia Æ volwassen insect
• Volledige metamorfose
ei Æ larvenstadia Æ pop Æ volwassen insect
Volledige metamorfose •
Ontwikkeling van de Kleine nachtpauwoog 1. 2. 3. 4. 5.
6.
Vrouwtje legt eieren Eieren Uit het ei kruipende rupsen Volwassen rups Pop in open gemaakt cocon met oude rupsenhuid Vlinder (mannetje)
Volledige metamorfose •
Uitkomen van de koninginnepage 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Goudglanzende pop springt open De vlinder strekt zich Hij houdt zich met de voorpoten vast Hij zoekt een hogere plek op Ontvouwen van de vleugels Laten drogen van de vleugels
Waar leven insecten?
Waar leven insecten? In het water (als volwassen insect)
Grote spinnende watertor
Waar leven insecten? In het water (als larve)
Steekmuglarven
Waar leven insecten? Op het water
Schaatsenrijder
Waar leven insecten? In de grond
Waar leven insecten? In en op de grond
Zwarte wegmier
Waar leven insecten? In en op de grond
Zandloopkever
Enc.Ins
Waar leven insecten? In de lucht
Blauwtjes
Waar leven insecten? Tussen planten
Zevenstippelig lieveheersbeestje
Waar leven insecten? Op planten
Rups van de witvlakvlinder
Waar leven insecten? In planten
Iepenspintkever
Waar leven insecten? Op dieren
Vlooi
Waar leven insecten? In dieren
Sluipwesprupsen komen uit vlinderrups
Eten en gegeten worden Voedselweb
snuitkever Meikever vlinderrupsen
beuk
Schorskever Mestkever Bokkever L meikeverlarve
Vliegen
Vegetariër
Sint Jacobsvlinder
Vegetariër
Zebrarupsen
Vegetariër
Stippelmotten op Vogelkers
Vegetariër Rupsen van de stippelmot
Vegetariër Stippelmot
Vleeseters Roofvlieg
Vleeseters Roofwants
Vleeseters Roofwants
Vleeseters Libel
Larve van Zandloopkever
Insecten als voedsel voor vogels • De Grauwe klauwier
Bestuivers
Bestuivers
Bestuivers Soldaatje
Sluipvlieg
Bestuivers Goudwesp op schermbloem
Zijdebij op Gele kamille
Zeefvlieg op Parnassia
Zweefvlieg op Leeuwentand
Bestuivers Groot geaderd witje op distel
Bestuivers Penseelkever op bergdistel
M.Stang
Bestuivers Koekoekshommel op Distel
Bestuivers Dikkopje op anjer
M.Stang
Bestuivers Mannetje van een solitaire bij copuleert met een bijenorchis
Bestuivers Langhoornbij op Lathyrus
Diversiteit van insecten in de duinen
Diversiteit van insecten in de duinen Soorten NL 45
~20 ~40 ~30
69 70 607 3000 772
Springhanen en krekels • Veldsprinkhaan • Sabelsprinkhaan
Springhanen en krekels
Boskrekel
Springhanen en krekels Noord-Hollands Duinreservaat (Kerkhof 2001)
Libellen en waterjuffers • Libellen • Waterjuffers
M.Peereboom
Libellen en waterjuffers • Biotopen van libellen en waterjuffers in de duinen – Infiltratieplassen (onaantrekkelijk voor veel libellensoorten)
Watersnuffel
Gewone oeverlibel
R.Thomson
Libellen en waterjuffers • Biotopen van libellen en waterjuffers in de duinen – Kwelplassen (vooral pioniersoorten) Platbuik
Libellen en waterjuffers • Biotopen van libellen en waterjuffers in de duinen – Vochtige duinvalleien
Zwervende pantserjuffer
Wantsen en Cicaden (Snavelinsecten)
Wantsen en Cicaden
Bootsmannetje (Waterwants)
Dagvlinders en nachtvlinders
Dagvlinders: 70 soorten in NL Nachtvlinders: > 2000 soorten in NL
•
Diversiteit van vlindereieren
1.
Eikeblad, Spinner (Gastropacha quercifolia) op Sleedoorn, Appel, Pruim Oranjetip, Witjes (Anthocharis cardamines) op Pinksterbloem en Look- zonder-look Ringelrupsvlinder, Spinner (Malacosoma neustria) op meidoorn, sleedoorn Grote beervlinder, Beervlinders (Arctia caja) Landkaartje, Schoenlappers, (Araschnia levana) op Brandnetel Spinner (Dasychira abietis) op Fijnspar
2.
3.
4. 5.
6.
•
Diversiteit van vlinderrupsen
1.
Meriansborstel, Schaadspinner, (Dasychira pudibunda) op bladverliezende bomen Hermelijnvlinder, Tandspinner (Cerura vinula) op wilg en populier Wolfsmelkpijlstaart, Pijlstaarten (Hyles euphorbiae) op Wolfsmelksoorten Grote Schildmot, Schildmotten (Apoda limacodes) op eik, beuk e.a. Eekhoorn, Tandspinner (Stauropus fagi) op beuk Spanner, Geometridae
2.
3.
4.
5. 6.
•
Diversiteit van vlinderpoppen 1. 2. 3. 4.
Anthocharis cardamines Aporia crataegi Limenitis camilla Apaturis iris
Tweevleugelige Zweefvlieg (320 soorten in NL)
Tweevleugelige • Muggen • Vliegen
Tweevleugelige Maartse vlieg (Haarmug)
Vliesvleugelige • Mieren (53 soorten in NL, 39 in de duinen)
Rode bosmier
Vliesvleugelige • Wespen (200 soorten in de duinen)
Hornaar
Vliesvleugelige • Wespen
Goudwesp Graafwesp
Appelgalwesp Houtwesp
Vliesvleugelige • Bijen (96 soorten in Meijendel)
Honingbij
Vliesvleugelige • Bijen
Zandbij Kegelbij
Bloedbij Pluimvoetbij
Kevers
• • • •
Snuitkevers Loopkevers Bladsprietkevers Bladhaantjes
M.Peereboom
Kevers • Snuitkevers (200 soorten in de duinen)
Kevers • Snuitkevers op reigersbek, ~ tot het duingebied beperkt. Larven zijn verdeeld In de bloemknoppen: Limobius borealis Limobius mixtus Onder de bladeren: Hypera dauci In de wortel: Lixus vilis
Herkennen van insecten
Herkennen van insecten • Vleugels (aantal, vorm, aderen) • Vliezig en twee: vliegen en muggen • Kleurrijk met schubben: vlinders • Voorvleugels leerachtig: kevers en wantsen
Herkennen van insecten • Hoofd (onderdelen)
Herkennen van insecten • Antennes (vorm, grootte)
Herkennen van insecten • Monddelen
malen-kraken
steken-zuigen
zuigen-likken
zuigen
Herkennen van insecten – Poten (vorm, aanpassingen)
vangen
graven
springen
glijden
lopen
zwemmen
Herkennen van sprinkhanen
Herkennen van sprinkhanen
Herkennen van sprinkhanen
Libel of waterjuffer?
Wants, cicade of kever?
Wants, cicade of kever?
Wants, cicade of kever?
Dagvlinder of nachtvlinder?
Herkennen van insecten • Mimicry: Vlinder, kever, zweefvlieg of wesp ?
Herkennen van hommels
Herkennen van insecten • Vlieg of hommel?
Herkennen van insecten • Vlieg of hommel?
Herkennen van insecten • Vlieg of bij?
