FNV Bondgenoten
Het adviesrecht van de or Een korte toelichting
Wat is het adviesrecht? Voor een aantal belangrijke besluiten op financieel-economisch en organisatorisch terrein is de ondernemer verplicht advies te vragen aan de ondernemingsraad (or). Hiermee beschikt de or over een instrument om het beleid van de ondernemer actief te toetsen, te beïnvloeden en de belangen van het personeel te behartigen. Op welke onderwerpen heeft de or adviesrecht? Het adviesrecht van de ondernemingsraad is geregeld in de artikelen 25 en 30 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). In deze artikelen zijn alle besluiten opgesomd waarbij de ondernemer advies van de or moet vragen alvorens hij een besluit mag nemen. Dat zijn: > overdracht zeggenschap van (een deel) van de onderneming; > het overnemen of afstoten van de zeggenschap over een andere onderneming; > beëindigen van onderdelen van de onderneming; > belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden van de onderneming; > belangrijke wijziging in de organisatie van de onderneming of de verdeling van de bevoegdheden binnen de onderneming; > wijziging van de locatie; > het groepsgewijs werven of inlenen van werknemers; > een belangrijke investering; > het aantrekken of verstrekken van een belangrijk krediet; > invoering of wijziging van een belangrijke technologische voorziening; > benoeming en ontslag van de bestuurder. Wanneer is een or-advies verplicht? De ondernemer is verplicht de or om advies te vragen wanneer: > het een onderwerp betreft opgesomd in de artikelen 25 en 30 WOR. Onderwerpen die niet genoemd zijn of niet herleid kunnen worden tot een van de genoemde onderwerpen zijn niet adviesplichtig. Het kan wel voorkomen dat een ondernemer vrijwillig om advies vraagt zonder dat er een formele adviesplicht is; > het gaat om elk voorgenomen besluit. Als de ondernemer reeds uitvoeringsmaatregelen treft, dan is het besluit blijkbaar al genomen en is de adviesaanvraag duidelijk te laat. Daarentegen moet de oriënterende fase wel voorbij zijn;
> het gaat om een belangrijk besluit. Of iets belangrijk is moet beoordeeld worden in relatie tot de aard van de activiteiten en de omvang van de onderneming. Ook zijn de personele, organisatorische of financiële gevolgen van een besluit van belang. Naarmate een besluit méér en/of grotere gevolgen zal hebben, is er eerder sprake van een ‘belangrijk besluit’. Hoe moet een adviesaanvraag er uit zien? Wanneer de ondernemer de or om advies vraagt, moet deze aan een aantal eisen voldoen: > de adviesaanvraag moet schriftelijk gebeuren; > de adviesaanvraag moet tijdig gebeuren, dat wil zeggen op een zodanig tijdstip dat het advies van wezenlijke invloed kan zijn op het te nemen besluit; > het moet een overzicht bevatten van de redenen voor het besluit; > het moet de te verwachten gevolgen van het besluit vermelden; > het moet de maatregelen bevatten die de ondernemer in verband met die gevolgen denkt te nemen. Wat gebeurt er als de adviesaanvraag is ontvangen? > de or moet tenminste éénmaal overleg plegen met de ondernemer. In deze overlegvergadering kan de or een nadere toelichting of informatie vragen; > de or bespreekt het besluit in de or-vergadering. Afhankelijk van het onderwerp kan ook een (extern) deskundige worden ingeschakeld en kan de achterban worden geraadpleegd; > de ondernemingsraad brengt zelfstandig advies uit en mag hiervoor de tijd nemen die redelijkerwijs nodig is om goed te kunnen adviseren. Wat als de bestuurder zich niet aan het or-advies houdt? Het kan gebeuren dat de ondernemer het or-advies niet (geheel) overneemt. Maar de ondernemer kan het or-advies niet zomaar naast zich neerleggen. Hij zal dit altijd moeten beargumenteren. Als de or zich niet kan vinden in de argumentatie, dan kan de or naar de rechter stappen. Ze hebben een maand de tijd om dit te doen. In die periode moet de ondernemer wachten met de uitvoering van zijn besluit. Wanneer kan de or naar de rechter stappen? > als de ondernemer geen advies aan de or heeft gevraagd terwijl hij wel verplicht was dit te doen (zie hierboven);
> als de ondernemer een besluit heeft genomen dat afwijkt van het advies van de or; > als er later nieuwe feiten of omstandigheden bekend zijn geworden die hadden kunnen leiden tot een ander or-advies. Wat doet de rechter? De rechter (in dit geval de ondernemingskamer) beoordeelt of aan de formele verplichtingen voldaan is: tijdig advies vragen, informatie verstrekken en motiveren waarom van het or-advies is afgeweken. Als geen advies aan de or gevraagd is dan heeft er onvoldoende belangenafweging plaatsgevonden. Als de or een advies heeft uitgebracht dan gaat dit advies in de beroepsprocedure een belangrijke rol spelen. Daarom is het belangrijk dat het or-advies zo volledig mogelijk is. Alle bezwaren van de or tegen het voorgenomen besluit moeten zijn genoemd. De rechter zal geen rekening houden met bezwaren die de or niet eerder heeft geuit. De ondernemingskamer kan desgevraagd maatregelen opleggen zoals: > het geheel of gedeeltelijk intrekken van het besluit; > het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken van gevolgen; > het verbieden om het besluit geheel of gedeeltelijk uit te voeren; > het opleggen van een voorlopige voorziening. Afstemming or en vakbond Or en vakbond hebben veel raakvlakken. Ze hebben vaak dezelfde belangen en het is dan ook niet ongebruikelijk dat ze gezamenlijk optrekken. Bijvoorbeeld bij een voorgenomen fusie of overname. Een goede afstemming tussen or en vakbond over te stellen eisen en over het tijdstip van uitbrengen van advies kan leiden tot meer werknemersinvloed. Bij een reorganisatie is die afstemming evenzeer van belang. Soms is in de cao geregeld dat bij belangrijke reorganisaties met de vakbonden een sociaal plan wordt overeengekomen of een standaard sociaal plan van toepassing is. In dit soort gevallen is het van belang dat de or afstemming zoekt met de vakbond. Er kan informatie uitgewisseld worden, er kan gezocht worden naar een eensluidende beoordeling van de reorganisatie en er kunnen afspraken gemaakt worden over het tijdstip van het uitbrengen van het advies resp. het afsluiten van een sociaal plan. Veelal is het verstandig om te wachten met het uitbrengen van een or-advies tot er een sociaal plan overeengekomen is.
De or staat er niet alleen voor Voor de or is het adviesrecht vaak niet bepaald een eenvoudige klus. De or staat vaak voor een lastige en complexe taak. De or heeft een aantal middelen en mogelijkheden die kunnen helpen om de klus te klaren. > het inschakelen van deskundige collega’s in het bedrijf. Daar kan veel kennis en informatie zitten; > het inschakelen van de vakbondsbestuurder of kaderleden van de bond. Zij kennen het bedrijf en de sector en kunnen op basis van jarenlange ervaring de or ondersteunen; > het inschakelen van het OR-Centrum van FNV Bondgenoten (tel. 0302738739). U kunt hier alle vragen stellen die gaan over het or-werk. De specialisten geven een kort en bondig advies; > het raadplegen van brochures en ander informatiemateriaal. Op de website van FNV Bondgenoten vindt men allerlei praktisch materiaal op alle orthema’s (www.fnvbondgenoten.nl/mz); > het volgen van scholing over een specifiek thema of het aan de orde stellen van ‘de reorganisatie’ in een cursus van de or is een andere mogelijkheid. FNV Bondgenoten werkt wat betreft scholing voor or-leden samen met FNV Formaat, telefonisch bereikbaar op nummer 0348-497397; > het raadplegen van externe deskundigen kan een or helpen bij een advieszaak. Het kan bijvoorbeeld gaan om een (contra)expertise bij een reorganisatierapport. Of om meer procedurele begeleiding of juridische deskundigheid. OR Consult van FNV Bondgenoten is goed op de hoogte van deskundigheid die zowel binnen de eigen organisatie als daarbuiten beschikbaar is. OR Consult is bereikbaar op tel. 030-2738739.
Versie nov. 2008 (evdc)
