HENK VAN DEN BERG: BETER BENUTTEN FOSFAATRUIMTE

HET VAKBLAD VOOR

DE BLOEMBOLLEN EN VASTEPLANTENSECTOR

28 NOVEMBER 2014

311

14

HENK VAN DEN BERG: ‘BETER BENUTTEN FOSFAATRUIMTE’ 10

PLANTION FOCUST OP BLOEMIST

12

LELIE VERKOOPT GOED IN BOEKET

24

GLADIOLENOOGST EIND NOVEMBER IN DE SCHUUR

26

30 JANUARI DAG VAN DE TULP

44

WENNEN AAN HET NIVEAUVERSCHIL

bespaar ik

substantieel op mijn handling-, transporten bewaarkosten van leliebollen?

Samen met CNB CBN kan leliebollen bewaren zonder finpeat. De bollen worden in optimale conditie gehouden door gebruik te maken van de gepatenteerde CNB UltraMist® techniek. Hiermee kunnen 20% tot 30% meer bollen in een krat bewaard worden. Tel uit uw winst, niet alleen op bewaring, maar ook op handling- en transportkosten. Zonder kwaliteitsverlies en zonder een financiële investering van uw kant. Koel- en preparatiebedrijf

t Professioneel advies t Koelen en prepareren tulpen en lelies t ULO- en ijsbewaring t CNB UltraMist® t Op- en overslag activiteiten t Inklaring t Verzending voor export t Celverhuur t Ruimteverhuur t Online administratie Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op.

Veilingweg 1 1611 BN Bovenkarspel Tel. +31 (0)228 53 01 30

cnb.nl

Verminder het gebruik van bestrijdingsmiddelen door uw lelies te behandelen met Liquid Seal!! Noordwijkerhout
Telefoon 0252-371111

Uw uitgangsmateriaal onder een veilig dak. Reserveer nu uw kasruimte voor 2015. Molenvaart 226 0223 52 14 20 1764 AW Breezand 06 53 41 66 89 www.aadprins.nl

Op 27 december 2014 verschijnt het vakblad BloembollenVisie met een extra dikke en kleurrijke

Beurseditie rond de jaarlijkse Mechanisatietentoonstelling (Expo Haarlemmermeer Vijfhuizen 13 t/m 15 januari 2015).

Deze speciale beursuitgave staat weer boordevol met beursnieuws, noviteiten, productinnovaties, een lijst met de beursdeelnemers en een plattegrond. Een uitgelezen kans dus om via een advertentie uw doelgroep te laten weten dat ook u op de beurs met een stand vertegenwoordigd bent.

Is uw advertentie al gereserveerd? Bel snel voor nadere informatie met Remco Wijnhout

023-5714745 Bureau van Vliet b.v. Postbus 20 - 2040 AA Zandvoort e-mail: [email protected]

INHOUD

Het vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector • 28 november 2014 Nummer 311

Nieuws

6

Korte nieuwsberichten

CNB Actueel

8

Variatie troef in gezamenlijke IPM-stand Eerste veiling CNB en Troostwijk draait

Visie

14 8

10

10

Plantion vaart eigen koers

Broeierij

12

Leliekwekerij Novastar: stap voor stap gegroeid

Bodem

14

Adviseur Henk van den Berg over fosfaat

9

Bemiddeling

16

Compass Plants bv zet in op maatwerk

Voorlichting

20

Mogelijkheden om energie te besparen tijdens de heetstook van hyacint

16

12

Vakvenster

22

Legt u daar maar neer

Oogst

24

Impressie gladiolenoogst

Branchenieuws

25

Project bovengrondse wateropslag krijgt vervolg in 2015

22

24

Actualiteit centraal op derde Dag van de Tulp Verrassend: binnenproducten kunnen ook buiten

Actueel

29

Officiële aftrap ‘Club van 100’

25

27

4 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

26

Service

30

Grondbank

32

Vraag en aanbod

33

38

Actueel Bloembollensector heeft weer een eigen professor in Wageningen

38

39

42

Zantedeschia uitgegroeid tot kwaliteitsgewas LTO komt met ambitieus gewasbeschermingsplan Bedroevende resultaten monsteropplant Bloemenmarkt

44

43

44

Studiebol Stage om te zien of het past

45

Onderzoek en Praktijk Stalmest of kunstmest, dat was en is de vraag

46

Boomkwekerij Nieuwe selecties bij voorjaarsbloeiende Clematis

47

45

Tien vragen aan Tinus Teeuwen

48

Anthos Bezoek Louwman Museum tijdens Eindejaarsbijeenkomst Anthos

50

46

48

50

51

47

Wereldbol San Francisco Botanical Garden, een echte aanrader

51

Vasteplantenvaria Verwerking en bewaring

52

Teeltadvies

56

Agenda

57

Service Salvia meer dan mooie bloem Glad IJs

Hobaho Relatieweek focust op nieuw onderkomen

62

57

KAVB Nieuws Nieuwtjes van en voor de KAVB-kringen en -afdelingen

Nieuws CNB Algemeen 10 vragen aan... Anthos Teeltadvies Hobaho KAVB

58

Fotografie omslag: René Faas

58

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 5

NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Foto: René Faas

Geen fusie van Keukenhofstichtingen

IFTF breidt volgend jaar uit VIJFHUIZEN – De organisatie van IFTF, HPP Exhibitions, heeft aangekondigd volgend jaar de beursvloer te willen uitbreiden. Ze noemt de beurs van 2014 de beste van de vijf edities die gehouden zijn met een volle beursvloer en zelfs een wachtlijst. De kwaliteit, de ontwerpen van de stands en de hoeveelheid bloemen waren hoger dan ooit. IFTF werd bezocht door bezoekers uit meer dan 117 verschillende landen. Dat is een stijging van drie procent vergeleken met vorig jaar. Opmerkelijk was dat er uit Frankrijk en Duitsland minder bezoekers waren. De organisatie geeft aan dat 24.258 bezoekers de vijfde editie hebben bezocht. Dat betekent een toename van bijna vijf procent ten opzichte van 2013. HPP Exhibitions is de mogelijkheden aan het onderzoeken. De organisatie geeft aan dat de Expo Haarlemmermeer de capaciteit heeft om te groeien met netto 10.000 m2 op de korte termijn.

Duurzaamheidsscan bloembollen en bolbloemen LISSE – Een hanteerbare systematiek om te meten hoe bedrijven scoren op het gebied van duurzaamheid is momenteel niet beschikbaar voor de ondernemers in de bloembollensector. Daarom wordt er binnen het IDC Bollen & Vaste planten een instrument ontwikkeld waarmee de mate van duurzaamheid van een bloembollenbedrijf (teelt en broei) inzichtelijk wordt gemaakt op basis van objectieve criteria. Dit instrument moet een aanvulling zijn op wettelijke eisen en op certificering. Met dit instrument moeten ondernemers zelf inzicht krijgen en zij moeten het instrument kunnen gebruiken in de communicatie met de buitenwereld. Door resultaten van ondernemers met elkaar te vergelijken moet er natuurlijke druk ontstaan om te innoveren en te verbeteren. Het instrument wordt binnen het IDC ontwikkeld door de KAVB en PPO in overleg met telers, overheden en maatschappelijke organisaties.

LISSE – De pogingen om de Stichting Kasteel Keukenhof en Stichting Internationale Bloemententoonstelling Keukenhof samen te brengen onder een stichting worden gestaakt. De twee gaan samenwerken waar mogelijk, maar een fusie is definitief van de baan. Het samengaan van de twee stichtingen werd door verschillende partijen bepleit. Stichting Kasteel Keukenhof zou bijvoorbeeld de inkomsten die de bloemententoonstelling genereert goed kunnen gebruiken om het landgoed in stand te houden. De stichting die de tentoonstelling organiseert zou er bij gebaat zijn formeel eigenaar te worden van de grond waarop het jaarlijkse voorjaarsevenement wordt gehouden. Volgens de voorzitters van de beide stichtingen is echter gebleken dat een fusie geen toegevoegde waarde biedt. De plannen die Stichting Kasteel Keukenhof heeft om uit te groeien tot een duurzaamheidscentrum heeft volgens betrokkenen geen rol gespeeld in het besluit om niet te gaan fuseren.

Expo TCO verplaatst naar junimaand OPHEUSDEN – De vierde editie van Expo TCO, de laanbomenvakbeurs in regio Opheusden, vindt plaats in juni 2015. Op dit tijdstip zijn de kwekerijen op zijn mooist en veel klanten zijn in deze periode toch al in het gebied om kennis te nemen van de groei van de laanbomen en om zich te oriënteren op het aanbod. Een en ander betekent dat Expo TCO niet meer gelijktijdig valt met GrootGroenPlus, van 30 september tot en met 2 oktober 2015 in Zundert. Wel blijft de samenwerking met GrootGroenPlus op het gebied van publiciteit en uitwisseling van nieuwigheden na overleg zoals het was.

HILLEGOM – Op dinsdag 9 december organiseert het Agrarisch Jongeren Kontakt Duin- en Bollenstreek (AJKD), samen met LTO en de KAVB, een ledenavond. Deze avond staat in het teken van ondernemerschap en bedrijfsovername. Daarnaast wordt het voortbestaan van het AJKD besproken. Het AJKD staat namelijk al enige tijd stil. Mede door een afnemende belangstelling hebben er afgelopen jaar geen activiteiten plaatsgevonden. Aanleiding voor het bestuur om de samenwerking met LTO en de KAVB te zoeken. Samen kunnen de organisaties (jonge) ondernemers een mooi platform bieden. Of het AJKD nog zelfstandig doorgaat, zal tijdens de avond samen met de leden besloten worden. De bijeenkomst zal gehouden worden bij de Rabobank te Hillegom en draagt als thema: ‘Ondernemen, leuk en haalbaar’. De ontvangst met koffie/thee en koek is om 19.30 uur, waarna Johan de Groot (voorzitter AJKD) de avond opent en Aad Vollebregt vervolgens zijn ervaringen met een overnameproces deelt. Na een korte pauze zal agrocoach Lianne Veenstra in gaan op de vraag ‘Hoe maak je ondernemen nog leuker?’ De avond wordt rond 22.00 uur afgesloten. 6 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Foto: PR

Ledenavond AJKD, LTO en KAVB: Ondernemen, leuk en haalbaar Stoere Boerenkalender 2015 gepresenteerd CREIL – Vrijdagmiddag 14 november 2014 is in Creil de Stoere Boerenkalender 2015 gepresenteerd. Initiatiefneemster Yvon Faber heeft de kalender bedacht als tegenhanger van de kalender met aantrekkelijke boerinnen die onlangs werd uitgebracht. Voor de Stoere Boerenkalender hebben boeren van verschillende leeftijden tijdens hun werk geposeerd. De kalender heeft een oplage van 1.750 stuks. Hij wordt onder meer verstuurd naar alle boerenbedrijven in de Noordoostpolder en naar sponsoren die de druk van de kalender mogelijk hebben gemaakt.

Nieuw keteninitiatief: Sectorplatform Bloembollen

Nieuwe materialenveiling voor CNB en Troostwijk Veilingen

HILLEGOM – De bloembollensector maakt moeilijke tijden door; ondernemers worden met allerhande vraagstukken en problemen geconfronteerd. Dat zijn uitdagingen die om een ketenaanpak vragen. Tegen de achtergrond daarvan hebben Anthos, KAVB, CNB, Hobaho, BKD, PPO-Lisse en Proeftuin Zwaagdijk de handen ineen geslagen en het Sectorplatform Bloembollen opgericht. Dit platform staat voor de belangen van ondernemers in de veredeling, teelt, broeierij en handel. Het platform krijgt een sturende en coördinerende rol in de aanpak van een aantal sectorale vraagstukken en het stelt zich ten doel om de toekomst van de bloembollensector te borgen en beleid te ontwikkelen ter ondersteuning en versterking van het ondernemerschap in de keten. Het platform geeft prioriteit aan een aantal thema’s, te weten de ketenbrede aanpak van fytosanitaire vraagstukken, de gevolgen van het verminderde middelengebruik op de plantgezondheid, het imago van bloembollen in relatie tot de kwaliteit en het middelengebruik en tenslotte tracking en tracing, dat een betere ketenborging moet geven ten aanzien van kwaliteit, plantgezondheid en duurzaamheid. In voorkomende gevallen zal het platform ook projecten initiëren en daarvoor financieringsbronnen proberen aan te boren.

ANNA PAULOWNA – Wegens totale bedrijfsbeëindiging heeft Firma C.G van den Berg en Zonen uit Anna Paulowna aan CNB en Troostwijk Veilingen de opdracht verleend de complete bedrijfsinventaris online te veilen. Deze veiling omvat een groot aantal kavels, waaronder tractoren van de merken Massey Ferguson en John Deere, Toyota-heftrucks, complete verwerkingslijnen (met meerdere tel- en sorteerlijnen), en diverse machines voor landbewerking, gewasverzorging, oogst, opslag en bewaring. Een aantal machines zijn van zeer recente datum. Verder is de inventaris goed onderhouden waardoor deze in prima staat verkeerd. De online veiling zal 31 december starten en 28 januari 2015 sluiten. Zaterdag 24 januari staat gepland als kijkdag.

AMSTERDAM – Met de lancering van het online bloemenabonnement Bloomon hoeft de consument niet langer naar de bloemist, supermarkt of tankstation voor een boeket. De bloemen, rechtstreeks afkomstig van kwekers, worden gratis in de avonduren aan huis bezorgd. Bloomon streeft er naar binnen twee jaar minstens 100.000 boeketten te verzenden en wil met deze formule de Nederlandse bloemenmarkt veroveren. Bloomon werkt met een flexibel abonnement. Op de website kunnen klanten kiezen voor het formaat van het boeket evenals de bezorgfrequentie: wekelijks, tweewekelijks of maandelijks. De bloemen worden op dinsdag of donderdagavond aan huis bezorgd. Bloomon bepaalt zelf de samenstelling. De kosten voor een boeket van Bloomon inclusief bezorging zijn €15, €20 of €25, afhankelijk van het formaat.

IDC Bollen & Vaste planten organiseert Masterclass Marketing LISSE – Het wordt steeds belangrijker om je bedrijf goed te presenteren. Concurreren op prijs gebeurt al teveel in de sector. Daarom wordt door de diverse partners binnen het IDC Bollen & Vaste planten samen met de Bollenacademie op woensdag 10 december een Masterclass Marketing georganiseerd. De masterclass, bedoeld voor ondernemers, medewerkers en studenten in de bollen- en vasteplantensector, start met een excursie naar Lilies of Life in Rijnsburg. Na een maaltijd bij het IDC gaat het programma verder met een presentatie over de basisbegrippen rondom marketing. Hobaho gaat in op de toepassing in de sierteeltsector. De dag duurt van 15.00 uur tot 20.00 uur en deelname kost 50 euro. Geïnteresseerden kunnen zich tot 3 december aanmelden bij Pieter van Dalfsen via [email protected].

Foto: PR

Bloomon wil Nederlandse bloemenmarkt veroveren Jonge agrariërs in gesprek met Koningin Máxima UTRECHT – Op 20 november organiseerde het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) het uitverkochte symposium ‘van Traditie naar Ambitie’ in Utrecht. Deze stond in het teken van de rol van het gezinsbedrijf in de agrarische sector. Zowel Koningin Máxima als staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken waren aanwezig. Koningin Máxima kreeg tijdens het symposium het onderzoeksrapport ‘De toekomst van het agrarisch familiebedrijf’ overhandigd. Achter de schermen sprak zij bovendien met vijftien jonge boeren en tuinders over de uitdagingen die zij zien in hun toekomstig agrarisch ondernemerschap. Staatssecretaris Dijksma sprak tijdens het symposium over de belangrijke eigenschappen van jong ondernemerschap. “Om goed met veranderingen in de sector en het bedrijf om te kunnen gaan is het belangrijk om te blijven leren, kennis toe te passen waar nodig en flexibel mee te bewegen met de veranderingen.” Tevens benadrukte staatssecretaris Dijksma dat traditie in het agrarische bedrijf nooit stilstand mag betekenen.

Column over inunderen roept reacties op LISSE – De column ‘Inunderen’ in BloembollenVisie 310 van vrijdag 14 november levert de nodige reacties op. Vakredacteur Wim Ciggaar noemt het een gemiste kans dat er geen informatieborden op inundatiepercelen staan. Dit tot verbazing van vakgenoten uit het Noordelijk Zandgebied waar afgelopen zomer op dit gebied juist een aantal initiatieven ontplooid zijn. Eind augustus vertelden Josina Rustenburg en Miranda van Straten in BloembollenVisie met gepaste trots over de informatieborden die op initiatief van de KAVB Kring Noordelijk Zandgebied zijn ontwikkeld en tekst en uitleg geven over inundatie. De borden zijn bij diverse percelen in de regio geplaatst om fietsers en wandelaars te informeren over het nut van inunderen en de positieve bijdrage ervan aan het milieu. Het initiatief dat in de kop van Noord-Holland genomen is, kan als voorbeeld dienen voor andere teeltregio’s. En wellicht kan er ook nagedacht worden over voorbijgaand autoverkeer, zeker bij percelen die langs drukke wegen liggen. Een groot spanframe met ‘Hier wordt duurzaam bollen geteeld’. Het is maar een idee en wie weet maakt het net zoveel los als de eerder genoemde column. 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 7

CNB ACTUEEL

Na regelmatig overleg krijgt de gezamenlijke IPM-stand langzaam vorm

Variatie troef in gezamenlijke IPM-stand Ook in 2015 trekt CNB met relaties naar het Duitse Essen waar van 27 tot en met 30 januari de vakbeurs IPM plaatsvindt. Samen met Sande, Vitro Westland en VisionsPictures wordt een fraaie stand bemand die volop ruimte biedt aan waar het uiteindelijk om draait: het product. Nieuw dit jaar is de aanwezigheid van de kwekersverenigingen M&M, Narveco, Iris reticulata, Big Smile en Tête Bouclé, vertegenwoordigd door Arno Kroon. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

I

PM is de toonaangevende internationale vakbeurs voor de sierteeltsector. De beurs telt jaarlijks meer dan 1.500 standhouders uit vijftig verschillende landen. Het aanbod beperkt zich al lang niet meer tot planten, ook boomkwekerijproducten, bloemen, bollen, techniek en andere tuinbouwgerelateerde artikelen zijn vertegenwoordigd. “Het is de beurs waar eigenlijk iedereen uit de branche wil staan en wat is er dan mooier dan dat gezamenlijk te doen”, vertelt Diane Gortzak, medewerker van de afdeling communicatie en promotie van CNB. De samenwerking is een aantal jaar geleden ontstaan – toen in een iets andere samenstelling – en bevalt nog steeds erg goed. “Beursdeelname is kostbaar. Door de krachten te bundelen en gezamenlijk deel te nemen, kun je een grotere 8 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

stand vullen en meer uitpakken qua productpresentatie en aankleding. Als CNB nemen we graag het voortouw om standruimte te faciliteren voor onze relaties.”

PRODUCT PROMOTEN De gezamenlijke stand van 13 x 5 meter groot is te vinden in Hal 1, standnummer 1D39. Naast Sande, veredelaar en vermeerderaar van calla’s, en weefselkweekbedrijf Vitro Westland, is vorig jaar VisionsPictures bij de club aangeschoven. CNB-vertegenwoordiger Arno Kroon staat dit jaar in de stand namens de kwekersverenigingen M&M (Muscari Magic), Narveco (narcissen), Iris reticulata, Big Smile (Muscari) en Tête Bouclé (dubbele mutant van Tête-à-Tête). “Met M&M hebben we al vaker op IPM gestaan, een zeer interessante beurs met veel bezoek uit de hele breedte van het sierteeltvak. Wij richten ons met de kwekersverenigingen op bol-op-pot-

producenten uit heel Europa. Het gaat daarbij zuiver om het promoten van de producten met als doel de handel via onze bestaande exportklanten te laten lopen. Het leuke aan een gezamenlijke stand is dat je meer kunt laten zien en dat maakt je interessanter voor de bezoeker. Je valt meer op en kunt elkaar dus zeker versterken.”

EYECATCHER Naast de producten die Arno Kroon vertegenwoordigt, zal Sande zowel pot- als snijcalla’s laten zien, met de nadruk op het potsegment. Voor Vitro Westland geldt dat januari een lastige tijd is om planten te showen, maar het bedrijf heeft een ruim sortiment klaar staan en wat kwalitatief goed is, gaat mee. Het product van VisionsPictures – fotografie – zal onder andere tot uiting komen in de vloerbekleding. “Dat belooft echt de eyecatcher van de stand te worden”, geeft Diane Gortzak aan. “We kiezen specifiek voor beelden van producten van de deelnemende partijen aan de stand. In combinatie met een zwarte achterwand met daarop de logo’s van de deelnemers, een aantal moderne zitjes en een bar in het midden krijgt de stand een wat chiquere uitstraling. We maken gebruik van het standframe dat CNB ook op andere beurzen toepast. Om eenheid te creëren en de stand nog meer dan anders uitnodigend te maken voor bezoekers, hebben we besloten de producten gemixt door de hele stand te presenteren. Dat is het leuke aan deze samenwerking. We zitten regelmatig met elkaar om tafel en met de ervaringen uit het verleden wordt de beursdeelname elk jaar een stukje professioneler.”

VAN DE REDACTIE

Foto: PR

De impact van Q

Eerste veiling CNB en Troostwijk draait

COLOFON

Deze week is de materialenveiling in opdracht van L.G.M. van der Poel uit ’t Zand van start gegaan. De uitvoering van deze online veiling is in handen van CNB en Troostwijk Veilingen. De twee partijen zijn in juli een samenwerking gestart, en met succes. Inmiddels wordt voor een aantal opdrachtgevers een veiling georganiseerd, waarvan L.G.M. van der Poel de eerste is. Volgens CNB-veilingmeester Jan Meijer betreft dit een zeer omvangrijke inventaris met goed onderhouden, moderne kavels. “Een groot deel van de machines is van recent bouwjaar.” Geïnteresseerden kunnen sinds afgelopen woensdag 26 november bieden op de diverse kavels. De veiling staat ‘online’ op de website van Troostwijk Veilingen en zal woensdag 10 december om 19.00 uur sluiten. In de tussentijd bestaat de mogelijkheid om de machines live te aanschouwen. Hiervoor is een kijkdag gepland op zaterdag 6 december van 10.00 tot 18.00 uur aan de Korte Bosweg 43a in ’t Zand. De veilingmeester benadrukt dat het om een interessante inventaris gaat. In aanbod komen onder andere een Massey Ferguson 6445 tractor, een Fiat 72-94 tractor, een Botman zelfrijdende kopmachine, een Ocmis beregeningshaspel, een Vogel & Noot 2-schaar wentelploeg, een Compas dubbele sorteermachine en betonplex kuubkisten. Meijer tot slot: “Voor actieve relaties van CNB bestaat de mogelijkheid om aankopen uit deze veiling te verrekenen op CNB-betaaldata. Wil men als koper hiervan gebruik maken, dan dient hiervoor contact te worden opgenomen met de afdeling financiën van CNB. Deze dienst zal ook gelden voor toekomstige veilingen die CNB samen met Troostwijk uitvoert.”

BloembollenVisie is het toonaangevende, 14-daagse vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector. REDACTIE: Jeannet Pennings (hoofdredacteur), Wim Ciggaar, Arie Dwarswaard, Monique Ooms, Gerrit Wildenbeest en Lilian Braakman (vakredacteuren). FOTOGRAFIE: René Faas.VORMGEVING: Prepress BloembollenVisie. UITGEVERS: KAVB en CNB (U.A.). REDACTIEADRES: Heereweg 347, 2161 CA Lisse, Postbus 31, 2160 AA Lisse, tel. 0252-431130, fax 0252-431127, e-mail: [email protected]. Internet: www.bloembollenvisie.nl. Tel. kantoor A. Dwarswaard: 0252-536 966. ABONNEMENTEN: (excl. 6% BTW): Nederland € 265,-- per jaar, Europa € 285,-- per jaar, buiten Europa € 315,-- per jaar. Aanof afmelden bij John Meijer, tel. 0252-431173, fax 0252-431126. Meer info over abonnementen op www.bloembollenvisie.nl. ADVERTENTIES: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023-5714745, e-mail: [email protected]. VERANTWOORDELIJK HEID: De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven en mededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. NIEUWSBRIEF: BloembollenVisie verzorgt ook een dagelijkse nieuwsrubriek op internet (www.bloembollenvisie.nl).

Ze zijn er weer: de foto’s en televisiebeelden van duizenden dode dieren. Afgemaakt vanwege een voor de mensen gevaarlijke variant van de vogelgriep. Zielloos verdwijnen ze in een destructiecontainer. Menig Nederlander krijgt hier een onbehaaglijk gevoel bij. Moet dat nou zo? Ja, kennelijk; dit is de prijs die we met elkaar betalen voor onze wens om niet te veel te betalen voor eieren en vlees. Binnen de bloembollensector zijn er ondernemers bij wie deze beelden extra hard aankomen. Niet omdat ze ooit in de pluimveehouderij zaten, maar omdat ze dit zelf als bloembollenteler hebben meegemaakt. Met name tulpentelers weten wat het betekent als jouw bedrijf geruimd wordt. Niet vanwege een virus, maar vanwege Ditlylenchus dipsaci, ofwel het tulpenstengelaaltje. Niet gevaarlijk voor mensen, maar wel een quarantaineorganisme. Eén plant is voldoende om een hele partij te moeten vernietigen. Zorgvuldig opgebouwde kramen waar jaren werk in zat verdwijnen in de container. Ooit interviewde ik een teler die dit had meegemaakt. Het was al jaren geleden dat op zijn bedrijf stengelaaltje was vastgesteld. En nog was het moeilijk om zonder emotie over die gebeurtenis te praten. “Toen de rooimachine kwam, ben ik weggegaan”, zei hij. De impact van Q was voor hem immens, en is dat voor heel veel telers nog steeds. Na decennialang krampachtig vasthouden aan de quarantainestatus voor stengelaaltje gloort er licht aan de horizon. De NVWA heeft de KAVB, Anthos en de BKD gemeld de q-status van het stengelaaltje te heroverwegen. Dat is niet zomaar een wilde gedachte, maar een verzoek vanuit de Europese Unie. Daarmee verdwijnen uiteraard niet de strenge eisen die derde landen stellen aan dit organisme. En dus blijft een scherpe controle gewenst. Die controle kan echter ook heel goed zonder de q-status. Sterker nog, de q-status heeft er de afgelopen decennia niet toe geleid dat het probleem in omvang is afgenomen. Hopelijk verdwijnt de Q. Dat is geen signaal om er niet meer op te letten, maar wel voor menig tulpenteler echt een zorg minder. Arie Dwarswaard

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 99

VISIE

‘Specialist voor de Klimatologische omstandigheden, een groothandelsfaillissement en de zuinige consument, bezorgden Plantion een paar lastige jaren. Toch wist de Edese veiling door goed te letten op de kosten buiten de rode cijfers te blijven. Over 2015 is directeur Peter Bakker hoopvol gestemd: ‘Het consumentvertrouwen is weer groeiende’. Een belangrijk gegeven voor Plantion, dat de binnenlandse markt als zijn speelveld ziet.

PETER BAKKER, DIRECTEUR PLANTION

Tekst: Gerrit Wildenbeest Fotografie: René Faas

10 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

N

og maar een paar decennia geleden kon je het aantal zelfstandige sierteeltveilingen nauwelijks op een hand tellen. Tegenwoordig is de koek verdeeld tussen FloraHolland plus satellieten en Sierteeltveiling Plantion, ontstaan na samenvoeging van Veiling Vleuten met Bloemenveiling Oost Nederland (Bemmel). Huidig Plantion-directeur Peter Bakker maakte het hele fusieproces van nabij mee. In 2004 als bedrijfsleider begonnen bij ‘Bemmel’, begeleidde hij samen met André van Kruijssen het fusieproces dat fysiek gestalte kreeg met de nieuwbouw in 2010 nabij Ede. Na de start van Plantion vormde hij samen met Van Kruijssen de tweehoofdige directie. Toen Van Kruijssen in 2012 naar de Braziliaanse Bloemenveiling Holambra vertrok, koos het coöperatiebestuur voor een eenhoofdige directie, ingevuld door Peter Bakker. 2012 was ook het jaar dat de verhoudingen met grote broer en mede-aandeelhouder (voor 35 procent) FloraHolland eens te meer op scherp kwamen te staan. ‘s Werelds grootste veiling probeerde toen de ontheffingsovereenkomst, via welke leden van FloraHolland op verzoek bij Plantion mogen veilen en bemiddelen, aan te vechten. Inmiddels zijn

de plooien na tussenkomst van de rechter gladgestreken. “We zijn samen in de weer voor het belang van de sector, zoals blijkt uit de landelijke stapelwagens die we vanaf 1 januari 2014 van FloraHolland huren. De sierteelt kan niet zonder FloraHolland. We kennen onze positie, we hebben nog niet een vijftigste van FloraHollands omzet.” Ondanks een tegenvallende omzet, draaide Plantion in 2013 nog een kleine winst. Hoe ziet 2014 eruit? “In 2013 zaten de klimatologische omstandigheden tegen, wat we merkten in de omzet. Gelukkig konden we daar snel op reageren door vroegtijdig de variabele kosten te minimaliseren en investeringen uit te stellen. Het lopende jaar 2014 ziet er minder positief uit dan ik aanvankelijk verwacht had. Er zijn allerlei tekenen van economisch herstel, maar het herstel van het consumentenvertrouwen laat nog op zich wachten. Wat ons ook parten speelde was het faillissement van een huurder in ons groothandelscentrum. Dat leverde een schadepost van zo’n drie ton op. Al met al reken ik voor 2014 op een plusje van drie procent in de omzet ten opzichte van 2013.” Hoe doet de klok het? “De klok laat een omzetstijging

binnenlandse markt’ zien van zes procent. Daar zijn we blij mee, we stoppen daar veel tijd in. Het aantal klokkopers bedraagt veertig procent van de circa 1.600 zelfinkopende Nederlandse bloemisten. De gemiddelde omzet per bloemist/koper neemt wel af, maar omdat het aantal groeit stijgt de klokomzet toch.” “Tot onze regionale, ‘binnenlandse’ markt, reken ik ook NoordrijnWestfalen. Voor iedere detaillist binnen een straal van 150 kilometer – anderhalf uur rijden – willen we een interessante marktplaats zijn. Ja, in Noordrijn-Westfalen is veiling Rhein-Maas een concurrent. Ons voordeel is dat bij Plantion drie klokken tegelijk draaien, waardoor de bloemist het hele spectrum kan overzien. Met de acht klokken van Rhein-Maas lukt dat een persoon niet.”

ons zit de eindklant als het ware op schoot. Is de kwaliteit niet goed dan horen we dat meteen, bij een langere keten dempt die feedback. Wij willen de specialist zijn op de interne markt: hét verkooppunt voor de bloemist.”

Klokverkoop en de kleinschalige detailhandel zijn keerzijden van dezelfde medaille. Volgens sommige marktdeskundigen is de detailhandel een krimpend marktsegment. Hoe ziet u dat? “De verkoop via het supermarktkanaal is vooral extra omzet ten opzichte van het verleden en is vooral gericht op eigen gebruik. Voor bloemen als cadeauartikel houdt de bloemist zijn marktaandeel goed vast. Daar ligt de relatie met het belang dat wij aan de klok hechten. Bloemen en planten drukken emotie uit. Daar spelen wij op in door als bedrijf steeds inspirerend en vernieuwend bezig te zijn. Dat kan het best via productpresentaties voor de klok. Het samen aanwezig zijn voor de klok is elke morgen een soort grand café, een netwerkbijeenkomst waar bloemisten kennis delen. Die formule samen maakt dat wij heel aantrekkelijk zijn. Wij hebben ook KOA (Kopen Op Afstand), maar dat is voor ons een aanvulling op de fysieke klok. Ja, daarin verschillen we met FloraHolland, dat zich meer op de exportmarkt richt. Bij

Die gunfactor zal ook voortkomen uit de sympathie die er bestaat voor de David ten opzichte van de Goliath FloraHolland? “Wellicht omdat FloraHolland vond dat we te snel groeiden, wilde men in 2012 een vorm van marktordening toepassen, wat leidde tot de bekende ontheffingsdiscussie. Maar zelfstandige ondernemers laten zich niet onder druk zetten. Wij hebben altijd een heldere, strakke koers gevoerd. Dat wordt gewaardeerd, dat leidt tot een grote gunfactor. De relatie met FloraHolland is inmiddels gelukkig weer hersteld.”

De bloemist wil wel kunnen beschikken over het totale bloemenassortiment... “Wij hebben het hele sortiment op basis van een wereldwijde aanvoer. Kijk, er zijn misschien wel 150 cultivars rode rozen, daarvoor moet je in Aalsmeer zijn. Onze kopers hebben aan twintig soorten voldoende. Via een persoonlijke benadering naar onze aanvoerders toe, creëren we een goede balans tussen vraag en aanvoer. Dat wordt gewaardeerd, het wordt ons gegund.”

Het bemiddelingsconflict kostte wel omzet. Is dat inmiddels hersteld? “De uitkomst van de discussie na tussenkomst van de rechter was dat bestaande ontheffingen tot in lengte van dagen gehandhaafd blijven. Maar ondertussen werden ook een aantal grote accounts weggelokt met gunstige condities, wat er toe leidde dat Plantion in de bemiddelingssfeer een procent of

dertig aan omzet kwijtraakte. Wij hebben daarvan geleerd dat olifanten het met olifanten doen, we hebben liever tien middelgrote ondernemingen dan een of twee grote. Servicegericht vraag en aanbod bij elkaar brengen, daar richten we ons op. En ja, daar moet voor betaald worden. Bemiddelen voor 1,4 procent als norm, ooit ontstaan door de concurrentie tussen de VBA en FloraHolland, dat is onder de kostprijs. Voor onze servicegerichte benadering rekenen we drie à vier procent, maar dat betaal je alleen bij het tot stand komen van de transactie. No cure no pay. Kwekers snappen dit. Plantion streeft ernaar alle productie te verkopen, dit is belangrijker dan de te betalen provisie. Dat actieve bijeenbrengen van vraag en aanbod werkt: de bemiddelingsomzet stijgt voor 2014 weer naar het niveau van 2011 met een veel breder klantenbestand. Dit jaar bedraagt die omzet zo’n 45 procent van het totaal.” Ook met een eigen consumentenpromotiecampagne vaart Plantion een eigen koers, net als met de introductie van Fairtrade rozen. “Toen de collectieve promotie met PT-gelden stopte, wilden we aanvankelijk samen met FloraHolland en Bloemenbureau Holland de bloemenpromotie ter hand nemen. Wij kregen echter geen zitting in het bestuur, reden voor ons om een consumentenpromotiecampagne in de vorm van een pilot voor onze eigen doelgroep op te zetten, gefinancierd door een bijdrage van 0,2 procent van de aanvoerders en 0,13 procent van de kopers. Dit levert dit jaar zo’n 250.000-300.000 euro op. De campagne richt zich op de algemene promotie van bloemen en planten. Dat sluit goed aan bij de productcampagnes van FloraHolland. Onze campagne laat mensen nadenken over bloemen en

planten, onder andere via inspirerende verhalen op onze website www.kleurrijkeverhalen.nl. We hopen de campagne, waarmee we dit jaar al tien miljoen consumenten hebben bereikt, volgend jaar met behulp van Europese gelden een structurele basis te kunnen geven.” “Met onze wereldprimeur Fairtrade rozen spelen we in op de trend naar duurzame en sociaal verantwoord geproduceerde producten. Tot nu toe werden Fairtrade rozen vooral via het gesloten circuit van de bemiddeling aan supermarkten geleverd; nu kunnen kopers ook bij ons op de klok Fairtrade gecertificeerde rozen kopen. Dat kunststukje willen we in de toekomst ook realiseren voor andere bloemen.” Wat zijn de verwachtingen voor 2015? Naast veiling en bemiddeling zijn het groencentrum en de groothandelsmarkt de andere pijlers van Plantion. Wat verwacht u van deze onderdelen? “In 2015 verwacht ik een echt herstel van het consumentenvertrouwen met als gevolg dat de mensen meer gaan uitgeven, ook aan bloemen en planten. Veiling, bemiddeling, groencentrum en groothandelsmarkt zijn de basis van ons one–stop-shopping-principe. Het groencentrum, waar veel hoveniers hun inkopen doen, groeit gestaag, al hebben we wel markt verloren door onze verhuizing naar Ede. Ook de stagnerende woningbouw doet zich voelen. Een mooie primeur is dat we hier nu ook bloembollen verkopen. Het groothandelscentrum is van zeven aanbieders teruggegaan naar vijf; daar is nog ruimte voor nieuwe huurders. Voor 2015 willen we ook een heel voorzichtig begin maken met e-commerce als aanvulling op onze andere verkoopkanalen.”

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 11

BROEIERIJ

‘Markt Oriëntal-lelies groot’ Bij leliekwekerij Novastar worden roze en witte Oriëntals in de kas gebroeid. Deze markt is groot en wordt goed in de gaten gehouden door eigenaar Peter Noordam, die zijn teelt afstemt op de vraag. Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

V

ia een smalle weg komen bezoekers bij locatie één van leliekwekerij Novastar aan de Persyn van Ouwendijcklaan in ’s-Gravenzande. Locatie twee ligt een paar minuten verder aan de Woutersweg. De twee kassen bij elkaar tellen een oppervlakte van ruim 6 hectare. Daarnaast wordt er zo’n 2 hectare kas elders gehuurd. Met een eigen vrachtwagen rijden Peter (beter bekend als Peet) Noordam en zijn zoon Marc van locatie naar locatie, of naar de dichtbijgelegen veiling van FloraHolland. Dat maakt het bedrijf flexibel qua afzet.

AARZELEND Jaarrond teelt eigenaar Peter lelies. Met name Oriëntal-lelies zoals ‘Tiber’ en ‘Merostar’. Daarnaast experimenteert hij met nieuwe Oriëntalof OT-cultivars. Zo vertelt Peter: “Niet alle nieuwe ontwikkelingen zijn goed. Daarom testen we dat zelf door een aantal bollen te planten. We kijken dan naar wat een bepaalde bolmaat geeft qua knopgrootte, lengte, aantal knoppen en meer. Ik dacht vijf jaar geleden dat we volledig over zouden gaan op OT’s, maar de markt van Oriëntals is nog steeds groot en werkt prima voor ons. Toen ik het bedrijf van mijn vader overnam – die chrysanten en tomaten teelde – had ik niet gedacht dat ik lelies zou gaan broeien. In 1989 kwam ik in het bedrijf en werden de tomaten vervangen door komkommers. In

12 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

1992 plantte ik aarzelend een vakje lelies in de kas. Chrysanten en lelies bleek een mooie combinatie te zijn. Toch kwamen er steeds meer lelies bij, waardoor ik in 2000 honderd procent lelies ging broeien. Dat jaar is ook de kas gebouwd aan de Persyn van Ouwendijcklaan, die uitgebreid werd in 2008. In de tijd huurde ik steeds meer kassen bij diverse partijen en in 2013 kon ik – nadat ik er had gehuurd – een vrij nieuwe kas aan de Wouterseweg kopen.

‘Voldoende informatie van contactpersoon om markt aan te voelen’ Je kiest voor een bepaalde werkwijze en een segment. In 2008 gingen wij steeds meer richting retail. Wat goed gaat, ga je uitbreiden, anders stop je. Door elke keer kleine stappen te zetten, is het bedrijf stapsgewijs gegroeid.” De kassen in ’s-Gravenzande zijn niet alleen gevuld met lelies, er lopen namelijk ook nog kippen rond. “De kippen hebben we lopen voor het pakken van slakken en van klein onkruid. Dat werkt uitstekend.” De hoofdkleuren van leliekwekerij Novastar zijn wit en roze. In elke kas worden twee cultivars van elke kleur geplant. Dit om het risico te

spreiden. Ook kunnen er zo stelen geknipt worden waar nodig. Het kost zo’n drie maanden tijd voordat een bol een volwaardige lelie is die geschikt is voor de verkoop. Vervolgens komen er nieuwe bollen in de volle grond, die eens per jaar in de zomer gestoomd wordt. “Dat willen we in de nieuwere kas twee keer per jaar doen”, meldt Peter. “Per week planten we zo’n 6.000 vierkante meter vol met bollen maat 14/16. De maat hangt af van het seizoen en het ras. In een jaar broeien we zo’n 150 stelen per vierkante meter. Dat is zo’n 12 miljoen stelen per jaar.” Er werken achttien werknemers bij leliekwekerij Novastar. In de piektijden zijn dat er meer.

ENGELSE MOEDERDAG De echte piektijd is voor Peter Engelse Moederdag. “Het grootste gedeelte van onze lelies verkopen we aan Engeland. Zo’n tachtig tot negentig procent is voorverkocht via Intergreen. We verkopen vaste aantallen. De afzet houden we scherp in de gaten, want de afzet is bepalend voor wat afgenomen wordt. De inzet van onze klanten is dat ze alles afnemen. Alle betalingen gaan via de veiling, dat is eigenlijk ons afrekenloket. Een klein deel – met name tweede kwaliteit – komt voor de klok. Daar is de prijsvorming aardig. Alles wat wij verkopen via Intergreen kent een vaste prijs. Deze stellen we eens per jaar vast. We hebben dan een zomer- en winterprijs, vanwege de hogere productiekosten in de winter. Deze vastgelegde prijzen zijn goed. Voor die prijs broeien we ook. Dat is wel het lagere segment, maar onze lelies zijn wel van goede kwaliteit. De kwaliteit die de retail van ons vraagt.” Met zijn contactpersoon van Intergreen heeft Peter regelmatig contact. “Hierdoor krijg ik voldoende informatie binnen om in te schatten hoe het gaat in de markt. Daarop beslis ik hoeveel ik kan inkopen. De bollen koop ik in bij Hobaho of rechtstreeks bij de kweker. Deze worden opgeslagen in een koelhuis. Wekelijks krijgen we op afroep nieuwe bollen binnen.

Peter (links) en Marc Noordam: ‘Een uitdaging voor de toekomst is het virus de wereld uit helpen’

Wij proberen ook bij de consument bekend te worden. Dat doen we met behulp van sociale media, zoals Twitter en Facebook. Om dat te ondersteunen, hebben we tevens een stalletje langs de weg voor particuliere verkoop.” Net zoals andere leliebroeiers, bost Peter de lelies zoals de klant wenst. Vele van zijn lelies worden verwerkt in boeketten. “Een goed

lopend boeket heeft een grootbloemige roos en een lelie, aangevuld met andere bloemen. Deze boeketten hebben tevens een degelijke prijs”, geeft Peter aan. “Deze handel verkoopt behoorlijk in Engeland.” Iets wat in Engeland ook voorspoedig loopt, zijn geverfde lelies. “Daar zijn ze helemaal gek op. Wij doen dat niet zelf, onze klant verft ze. Dat loopt ook prima. Ik dacht eerst dat het een hype was, maar het loopt nog

steeds. ” Sinds 1 september werkt zoon Marc na het afronden van zijn studie in het bedrijf. Als uitdaging voor de toekomst zien vader en zoon het uit de wereld helpen van het virusprobleem. “Op het bedrijf hebben we wel eens met PlAMV besmette lelies gehad. Dat openbaart zich vooral in het voorjaar en najaar als de lichtintensiteit verandert. Die stelen kunnen we niet verkopen. Dat is ook slecht voor het vak.”

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 13

BODEM

‘Fosfaatruimte is veel beter te De belangstelling voor de bodem neemt snel toe in de bloembollensector. Om die reden startte BloembollenVisie een tweede serie artikelen over dit onderwerp. In deze zevende aflevering legt adviseur vaste planten Henk van den Berg uit hoe ondernemers hun fosfaatruimte beter kunnen benutten. Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas

W

aar onderzettertjes al niet goed voor zijn. In het gesprek met adviseur vaste planten Henk van den Berg uit Noordwijkerhout vormen de vier onderzettertjes de rode draad door zijn verhaal over zijn ideeën bij bodemvruchtbaarheid en –structuur. De vier samen staan voor het totale beeld dat een ondernemer zou moeten hebben als het om bodem gaat. “In de vasteplantenwereld, en dat zal in de bloembollenwereld niet anders zijn, is het voor ondernemers lastig om dat totaalbeeld te hebben. Ze weten iets van structuur, of juist van bemesting, of van vruchtwisseling, maar het totale overzicht is heel erg lastig. Als adviseur lukt dat wel beter, maar ook voor mij valt het niet mee om bij ondernemers dat totaalbeeld helder te krijgen.” Henk van den Berg is inmiddels 25 jaar adviseur in de vasteplantenwereld. Hij begon in 1989 bij WLTO Advies, en ging in 2005 zelfstandig verder. Sinds 2003 schrijft hij in BloembollenVisie elke uitgave een artikel over de teelt van vaste planten. Ook voordat hij adviseur werd bestond zijn wereld uit vaste planten. Veel teeltervaring deed hij op bij P.Th. Warmerdam, en voor 1989 werkte hij 3,5 jaar als bemiddelaar bij BSF, Bemiddeling Sierteelt van toen nog Bloemenveiling Flora. In de afgelopen 25 jaar heeft hij de vasteplantenteelt zien uitgroeien tot een volwaardige activiteit in de Bloembollenstreek. Ook zag hij dat die teelt niet altijd even vriendelijk is voor de grond waarop zij plaatsvindt. “Vaste planten staan vaak veel langer op het land dan tulpen of hyacinten. Dat betekent dat een teelt zoals Astilbe veel meer voedsel uit de grond wegtrekt dan voorjaarsbloeiende bolgewassen. Dat betreft niet alleen stikstof en kali, maar ook organische stof. Omdat de teelt van vaste planten vooral een ruilteelt is, maakte dat die teelt aanvankelijk niet zo erg geliefd bij ondernemers die hun land verhuurden voor vaste planten. Als een teler na Astilbe met tulpen op zo’n perceel kwam, dan bleek de opbrengst niet bepaald zwaar te zijn.” 14 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

SNELLE AFBRAAK Een van de onderzettertjes gaat over organische stof. De afgelopen jaren heeft Van den Berg daar veel tijd in gestoken. “Het onderzoek naar de snelle afbraak op duinzandgronden van PPO en PRI is ontstaan nadat ik een artikel in BloembollenVisie 29 in 2004 over dit onderwerp had geschreven, waarin ik de noodklok luidde over de snelle achteruitgang van organische stof in de Bloembollenstreek. In die periode werd er net volop gewerkt aan de nieuwe versie van de Meststoffenwet.

‘Elke groenbemester heeft zijn eigen onverwachte neveneffecten’ Door te blijven rekenen met twee procent afbraak kwam er onvoldoende ruimte om de werkelijke afbraak met organische stof zoals stalmest en compost te compenseren. Dat dreigde te gebeuren en daar sloeg ik alarm over. Tijdens het onderzoek stelde onderzoeker Annette Pronk van PRI inderdaad vast dat de afbraak soms wel tot tien procent per jaar kon zijn. Dat had niemand verwacht. Een hogere afbraak betekent ook dat je als teler van vaste planten meer moet doen om het organischestofgehalte op peil te houden.” Voor Van den Berg betekent dit vooral veel compost strooien, waar mogelijk aangevuld met stalmest. Daarbij is het vooral een kwestie van goed rekenen. Niet aan de stikstof, maar aan de fosfaat. Opnieuw gaat er een onderzettertje omhoog.

FOSFAAT “Ondernemers denken vaak dat in de Meststoffenwet stikstof het probleem is, maar dat is niet zo. Met die normen kunnen we goed leven. De kritische factor is fosfaat. Daar zijn voor heel veel vaste planten de normen te laag. Ondanks dat benutten telers hun fosfaatruimte nog niet altijd maximaal, terwijl dat wel kan. Met als neveneffect een flinke bijdrage aan de organi-

sche stof. Neem een gewas als Astilbe. De teelt daarvan levert een fosfaatafvoer op van 93 kg P per ha. Je mag maar 55 kg zuivere P per ha strooien. Als je de bodem ziet als een accu, dan snap je dat die accu op deze manier echt leegloopt. Dat is niet nodig, als je maar goed gebruik maakt van de mogelijkheden binnen de Meststoffenwet. Daarin staat dat de fosfaat in compost maar voor de helft meetelt. Stel dat je van de 55 kg fosfaat per ha die je mag geven je maar 10 kg geeft in minerale vorm zoals Ammonium Poly Fosfaat (APP). Dat is een vloeibare fosfaatmeststof die je dicht bij de wortels kunt aanbrengen. Groot voordeel daarvan is dat de plant die fosfaat snel en gemakkelijk kan opnemen. Blijft er nog aan fosfaatruimte 45 kg over. Die kun je halen uit compost. Daarbij is mijn advies altijd om bij aankoop van compost altijd om een analyse vooraf te vragen. Het fosfaatgehalte kan nu eenmaal uiteenlopen van twee tot meer dan zeven kilo fosfaat per ton compost. Stel dat je compost met 4,5 kg fosfaat koopt, dan mag je twintig ton compost per ha strooien, omdat de fosfaat maar voor de helft meetelt. Daardoor strooi je in feite dus 100 kg P, en daarmee is de onttrekking goed gecompenseerd. Belangrijker is echter om ervoor te zorgen dat er zo weinig mogelijk fosfaat in compost zit. Gebruik je namelijk compost waar maar twee kilo fosfaat per ton in zit, dan kun je binnen dezelfde fosfaatruimte 45 ton compost per ha gebruiken. Gebruik je de fosfaat volvelds door bijvoorbeeld tripelsuper te strooien, dan heb je veertig kg minerale fosfaat per ha nodig, waardoor je veel minder compost mag toepassen. Er mag dan nog 30 kg fosfaat met de compost worden gegeven. Het fosfaatgehalte van de compost bepaalt dus de hoeveelheid organische stof die kan worden toegediend binnen de mestwetgeving. Om nog nauwkeuriger met dit gegeven om te gaan, kan de bodemscanner goede diensten bewijzen, zo ervaart Van den Berg de laatste tijd steeds vaker. “Daarmee breng je heel precies in kaart hoe het percentage organische stof over een perceel is verdeeld. En daar kun je ook nog weer gebruik van maken bij het strooien van compost. Als er een stuk is waar het heel laag is, dan mag je daar veel meer strooien, als je maar op niet meer dan 55 kg fosfaat per ha gemiddeld komt.”

STRUCTUUR Een ander zorgpunt is de structuur van de grond. Daar maakt Van den Berg zich in deze regio ook steeds meer zorgen om. “Alleen al het feit dat er hier altijd maar wordt geploegd en dan ook nog eens tot 60 cm diep. In de mestwetgeving gaan ze uit van maximaal 25 cm. Hoe dieper je bouwvoor, hoe meer afbraak van je organische stof. Ploegen is op zich een aardige

benutten’ bezigheid, maar is alleen maar uitgevonden om onkruid aan te pakken. Er is niks op tegen om minder vaak of niet te ploegen. Volsta met het door de grond halen van een woeler. Eventuele storende lagen haal je op die manier goed weg.”

GROENBEMESTERS Eén onderzettertje levert Van den Berg veel terughoudendheid op. Het gaat over groenbemesters. “Ik wil er al jaren iets over schrijven in BloembollenVisie, en toch doe ik het elke keer niet. Die materie is gewoon te complex om goed uit te leggen. Elke groenbemester heeft zijn eigen onverwachte neveneffecten. Grasachtigen zijn altijd vermeerderaars van Pratylenchus penetrans. Daarnaast zit een deel van het effect van groenbemesters in de onderwerking. Als er genoeg groenbemester bovengronds staat krijg je na onderwerking het proces van biofumigatie, waardoor ook nog eens de nodige bodemziektes doodgaan. Staat er niet genoeg gewas, dan treedt dat proces niet op. Afrikaantjes zou goed werken op Pratylenchus, maar alleen als er geen onkruid bij komt, want die onkruiden zijn vaak wel weer een goede waardplant voor Pratylenchus. En het is gebleken dat Tagetes heel goed Longidorus vermeerdert. Astilbe is juist voor dat aaltje extreem gevoelig. Blijft nog over het praktische punt dat de teelt van vaste planten een dusdanig groot deel van het jaar beslaat, dat een groenbemester telen gewoon een jaar extra landhuur kost. Enig pluspunt van groenbemesters is dat je organischestofgehalte stijgt, waardoor er meer bodemleven actief wordt, en daardoor schadedrempels van allerlei ziektes omhoog gaan.”

RUILCARROUSSEL Om in de Bloembollenstreek de bodemkwaliteit op peil te houden, zullen telers van de diverse gewassen veel meer met elkaar moeten gaan samenwerken, vindt Van den Berg. “De fysieke hoeveelheid grond is aan zijn eind. Er komt geen grond meer bij. We zullen het dus moeten doen met de hoeveelheid die er nu is. Dat geldt voor alle gebruikers. Omdat iedereen gebaat is bij een kwalitatief goede grond, zou je moeten gaan werken met ruilcarroussels. Het bewaken van de bodemkwaliteit staat daarbij centraal, en is ieders verantwoordelijkheid. Dus niet na mij de zondvloed, maar wat kan ik doen om het gehalte aan organische stof op peil te houden? Daarbij zullen bedrijven die veel van elkaar huren langjarige afspraken met elkaar moeten maken. Ga maar rond de tafel zitten.” De vier onderzetters zijn van plaats gewisseld, zijn omhoog gehouden, zijn over de hele tafel heen en weer geschoven. Het totale beeld is helder. De praktijk is aan zet. 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 15

BEMIDDELING

‘Zorgen dat de klant kan sc Vraag en aanbod bij elkaar brengen. Uiteindelijk gaat het daarom in het werk van een bemiddelaar. De manier waarop je dat doet, kan echter nogal verschillen. Zo vaart Compass Plants bv een geheel eigen koers in de bemiddeling van vaste planten. ‘Wij streven altijd naar en langdurige relatie met onze klanten’, vertelt Henny van der Linden. BloembollenVisie vroeg hem hoe hij en zijn collega Henk den Hartog dit aanpakken. Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

H

enny en Henk werkten al samen in de vaste planten bij Cebeco en later bij SBC. Toen dat bedrijf ophield te bestaan, kwam vanuit klanten het dringende verzoek om gezamenlijk de zaken voor hen te blijven behartigen. Zo ontstond Compass Plants bv, gevestigd in Hillegom. Dat klanten zo hechten aan de samenwerking met Compass heeft te maken met de werkwijze van de compagnons, vermoedt Henny. “Wij streven naar langdurige relaties met onze klanten. Dat doen we door altijd hoog in te zetten op de kwaliteit, en veel aandacht te hebben voor levering op het juiste tijdstip, in de juiste aantallen voor een goede prijs.” De kwaliteit van het product moet constant zijn, daar is Compass scherp op. “De klant moet altijd kunnen rekenen op dezelfde kwaliteit. En er is niks zo frustrerend als niet kunnen voldoen aan de bestelde aantallen. Betrouwbaarheid is een groot goed. Zo streven wij ook naar een goede administratieve en betrouwbare afhandeling van de koopbriefjes.” Als hij alles op een rij zet, is er uiteindelijk een doel waarnaar Compass streeft: “Wij zorgen ervoor dat de klant kan scoren. Als wij de klant zo kunnen ondersteunen dat hij succesvol is, profiteren wij daar automatisch van mee. Daar komt wat meer bij kijken dan alleen een koopbriefje maken.”

en het aanbrengen van nieuwe soorten, ik doe de bemiddeling, het kwekersrecht, en financiële zaken zoals credit management.” Over de werkwijze in de veredeling: “Veredelaars komen met nieuwe soorten, we bespreken wat de kanshebbers zijn, die introduceren wij in de markt. In onze showtuin – die we dit jaar hebben ingericht – planten we nieuwe soorten op zodat we kunnen zien hoe ze zich in de praktijk ontwikkelen. De blijvers brengen we onder het Compass-label op de markt.” Voorbeelden van

Compass-soorten zijn de Astilbe Youniqueserie en dicentra Hearts-serie. “Wij leggen de link naar de kweker en kijken daarbij ook naar welk soort het beste bij welke kweker past. Klimaat en grondsoort spelen daarbij een belangrijke rol.” Kwekers gaan vervolgens met de nieuwe soorten aan de slag.

‘Als wij de klant zo kunnen ondersteunen dat hij succesvol is, profiteren wij daar automatisch van mee’ “Al doende ontdekken zij hoe een nieuw soort kweekt en verwerkt en welke aanpak succesvol is. Wij zorgen ervoor dat die kennis wordt uitgewisseld zodat kwekers goede resultaten kunnen behalen met hun soorten, waarin wij vervolgens weer bemiddelen.” Ook adviseren

SHOWTUIN Henny stelt dat daarbij verschillende aspecten een rol spelen. “Wij zijn bijvoorbeeld agent voor de introductie van nieuwe soorten vaste planten. Daartoe werken wij nauw samen met een aantal veredelaars. Bij de introductie van nieuwe soorten zorgen we voor goede fotografie, regelen we het kwekersrecht en alles rondom licenties en de controle op het kwekersrecht.” Daarbij hebben de compagnons de taken verdeeld. “Henk doet alle bemiddeling 16 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Henny van der Linden: ‘De kwaliteit van het product moet constant zijn’

oren’

Ben Colenbrander: ‘Wij zitten te ver weg bij de handel, bovendien ligt mijn kracht bij de kwekerij’ ze de kwekerij over de samenstelling van hun aanbod. “Welke soorten kun je beter vervangen, welke interessante nieuwe soorten komen eraan; dat is nodig om het aanbod up-to-date te houden. We doen voorstellen, komen met goed fotomateriaal, tekst en uitleg en helpen de kweker op die manier de juiste keuzes te maken.” Om de nodige aandacht voor het product te realiseren, organiseert Compass ook onder andere een pioenenshow op Keukenhof. “Een mooiere etalage voor je product is er bijna niet.”

WISSELWERKING Terwijl ze elke klant op maat proberen te bedienen, houden Henny en Henk tegelijkertijd het overzicht. “We weten precies van elke klant wie wat teelt, wat de omstandigheden zijn en wat het beste bij welke kweker past. Henk en ik hebben elk onze eigen klanten en stemmen continu met elkaar af, want we zijn tenslotte een bedrijf. Het bel- en mailverkeer gaat de hele dag door. Die wisselwerking maakt ons nog sterker voor de kwekerij.” Ook de export is daarbij gebaat. “Op basis van ons inzicht in de kwekerij, kunnen we de export informeren over het te verwachten aanbod; tegelijkertijd kunnen we de vraag vanuit de export vertalen naar de kwekerij: hoe wil de exporteur het materiaal aangeleverd hebben, in welke maten en aantallen... daar spelen we op in.” Helaas spe-

len ook in de vaste planten virussen en ziektes een rol. “We proberen dat zoveel mogelijk te tackelen door weefselkweekplantjes weg te zetten in de markt.” Ben Colenbrander is vasteplantenkweker in het Drentse Linde. Hij kweekt – naast wat akkerbouwproducten – zo’n dertien hectare vaste planten. “Geraniums zijn onze specialiteit. Daarnaast kweken we onder andere lavendel, salvia, eucomis en hosta.” Hij runt het bedrijf samen met zijn vrouw Cisca. Voor de bemiddeling doet hij zaken met Henny van der Linden van Compass en met Rien van Zuilekom van CNB. “Wij begonnen met een klein aantal hectares contractteelt en hadden toen al contact met Henny. Het klikte goed en langzamerhand is de handel gegroeid.” Ben vindt het prettig om een groot deel van de verkoop van zijn planten in handen te geven van een bemiddelaar, al zit het handelen hem ook in het bloed. “Wij zitten hier in Drenthe ver weg van de handelaren en exporteurs in De Zuid, ik heb het te druk om daar elke week heen te rijden. Het zou ten koste gaan van de kwaliteit van de planten als ik teveel afwezig zou zijn en voor ons staat kwaliteit bovenaan. Het gaat erom de juiste balans te vinden tussen teelt en handel, en die balans is er nu. Compass kan zich non-stop bezighouden met het leggen van nieuwe contacten. Zij zien snel wat er in de

markt gaande is, zodat ze dit kunnen doorspelen naar de kwekers. Henny komt regelmatig in Amerika, de nieuwe contacten die hij daar legt en onderhoudt, zijn onmisbaar voor ons bedrijf.”

INTERESSANT In overleg met Henny maakt Ben een planning voor het nieuwe seizoen. “Hij heeft zicht op de vraag vanuit de export omdat hij die contacten heeft. Bovendien komt hij regelmatig met nieuwe soorten die wij hier eerst testen voordat ze verder de markt in gaan. Vervolgens zorgt Henny dat daar goede foto’s van worden gemaakt.” Ook met Rien doet Ben al jaren zaken. “Rien heeft zijn eigen contacten in de markt, dat maakt hem ook interessant voor ons.” Gevraagd naar de omschrijving van een goede bemiddelaar antwoordt Ben: “Een goede bemiddelaar staat 100 procent achter het product, doet meer dan alleen een briefje schrijven, maar lost ook eventuele problemen op. Als het product in het veld staat, komt hij kijken hoe het gaat, hij zit er constant bovenop. Dan komt die verkoop vanzelf wel.” Belangrijk is ook ‘de klik’. “Je moet elkaar wel liggen en elkaar iets gunnen. Dat zit bij onze bemiddelaars wel goed.” Op het moment van het interview staat het rooiseizoen voor de deur. “Een groot deel van onze opbrengst is al voorverkocht, ik verwacht dat het wel een redelijk goed seizoen gaat worden.” 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 17

www.loonbedrijfslot.nl

BloembollenVisie

KERSTSPECIAL 2014 Noordwijkerhout - 0622398042

De uitgave van het vakblad BloembollenVisie van 12 december staat deels in het teken van de kerst. Een sfeervolle editie waarin we trends signaleren en terugblikken op het afgelopen jaar.

Wij nodigen u graag uit om in deze uitgave uw advertentie met kerstgroet en nieuwjaarswens te plaatsen. Voor nadere informatie of een advertentiereservering kunt u contact opnemen met Remco Wijnhout van Bureau van Vliet BV (tel. 023-5714745).

CNB BETAALDATUM JANUARI 2015 Om de betaaldatum januari 2015 zo goed en zo snel mogelijk te kunnen afwikkelen, dient de administratie van CNB tijdig over de nodige gegevens te beschikken. Leveringsnota’s van partijen die tot en met zaterdag 14 december 2014 geleverd zijn moeten op uiterlijk donderdag 19 december 2014 bij de administratie binnen zijn. Leveringsnota’s die later binnen komen moeten zij noodgedwongen per betaaldatum maart 2015 verwerken, ook al heeft de leverantie vóór of op 14 december 2014 plaatsgevonden. Zowel aan verkopers als aan kopers wordt dringend verzocht op de leveringsnota’s en ontvangstbewijzen duidelijk het koopbriefnummer en leveringsdatum in te vullen. IJF

BEDR

LOON

Z & N J I , STE

N 2191 AV De Zilk A V . , J.H eg 372 27 uinw 5160 Zilkerd Tel.: (0252) 6) 55546184 (0

N.

Gespecialiseerd in Bloembollen en plantenteelt, gewasverzorging, contract-nettenteelt en grondverzet.

Tot onze droefenis is, op de prachtige leeftijd van 93 jaar, overleden onze oud-directeur de heer

F.J. (Fred) Cremer Sr. Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw De heer Cremer ontwierp in 1948 de allereerste bollentelmachine en bouwde deze vervolgens zelf. Hiermee legde hij de fundering voor het bedrijf dat nu Cremer Speciaalmachines heet. Hij leidde het bedrijf gedurende 37 jaar met veel succes. Onze waardering gaat uit naar zijn kennis en inzicht. Hoewel hij al jaren met pensioen was, bleef hij altijd betrokken bij het bedrijf, de medewerkers en de producten. Hij was een gedreven en inspirerend mens, die er met humor en vuur in slaagde zijn medewerkers te inspireren. Hij leeft voort in onze gedachten. Directie en (oud-)medewerkers van Cremer Speciaalmachines B.V.

Heereweg 5, 2161 AB Lisse

BloembollenVisie

www.loonbedrijfslot.nl

KERSTSPECIAL 2014 Noordwijkerhout - 0622398042

De uitgave van het vakblad BloembollenVisie van 12 december staat deels in het teken van de kerst. Een sfeervolle editie waarin we trends signaleren en terugblikken op het afgelopen jaar.

Wij nodigen u graag uit om in deze uitgave uw advertentie met kerstgroet en nieuwjaarswens te plaatsen. Voor nadere informatie of een advertentiereservering kunt u contact opnemen met Remco Wijnhout van Bureau van Vliet BV (tel. 023-5714745).

CNB BETAALDATUM JANUARI 2015 Om de betaaldatum januari 2015 zo goed en zo snel mogelijk te kunnen afwikkelen, dient de administratie van CNB tijdig over de nodige gegevens te beschikken. Leveringsnota’s van partijen die tot en met zaterdag 14 december 2014 geleverd zijn moeten op uiterlijk donderdag 19 december 2014 bij de administratie binnen zijn. Leveringsnota’s die later binnen komen moeten zij noodgedwongen per betaaldatum maart 2015 verwerken, ook al heeft de leverantie vóór of op 14 december 2014 plaatsgevonden. Zowel aan verkopers als aan kopers wordt dringend verzocht op de leveringsnota’s en ontvangstbewijzen duidelijk het koopbriefnummer en leveringsdatum in te vullen.

Gespecialiseerd in Bloembollen en plantenteelt, gewasverzorging, contract-nettenteelt en grondverzet.

Tot onze droefenis is, op de prachtige leeftijd van 93 jaar, overleden onze oud-directeur de heer

F.J. (Fred) Cremer Sr. Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw De heer Cremer ontwierp in 1948 de allereerste bollentelmachine en bouwde deze vervolgens zelf. Hiermee legde hij de fundering voor het bedrijf dat nu Cremer Speciaalmachines heet. Hij leidde het bedrijf gedurende 37 jaar met veel succes. Onze waardering gaat uit naar zijn kennis en inzicht. Hoewel hij al jaren met pensioen was, bleef hij altijd betrokken bij het bedrijf, de medewerkers en de producten. Hij was een gedreven en inspirerend mens, die er met humor en vuur in slaagde zijn medewerkers te inspireren. Hij leeft voort in onze gedachten. Directie en (oud-)medewerkers van Cremer Speciaalmachines B.V.

Heereweg 5, 2161 AB Lisse

VOORLICHTING

Energiebesparing door minde Het relatief hoge energieverbruik van hyacinten in de bewaring ten opzichte van andere voorjaarsgewassen komt vooral door de heetstookbehandeling. In het kader van het project ‘Hyacintenteelt: E(energie)-lijn’ is gezocht naar besparingsmogelijkheden

Tekst: Jacques van der Salm, DLV Plant, 06-53151725 Fotografie: DLV Plant

H

VENTILATIE In een in juni 2014 eerder verschenen artikel in het kader van het project ‘Hyacintenteelt: E(nergie)-lijn’ is DLV Plant vooral in gegaan op het verminderen van de ventilatie tijdens de bewaring en heetstook van hyacinten. Belangrijk aandachtspunt hierbij is dat het minder ventileren geen afbreuk doet aan de kwaliteit van de behandeling en het product. Vanwege vermeend zuurstofgebrek en/of een te hoog CO2-gehalte werd van oudsher veel geventileerd (160 m3 buitenlucht per m3 product per uur). Uit onderzoek blijkt dat de schadedrempel van CO2 bij hyacinten vrij hoog ligt. Door de warmteproductie van de ventilatoren in de cel en de warmteafgifte van de bollen loopt de temperatuur op en wordt eerder geventileerd om warmte en/of vocht af te voeren dan voor een te hoog CO2-niveau. Het nieuwe advies van DLV Plant is om tijdens de vier weken 20 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

PROEFOPSTELLING Op de proeflocatie zijn metingen gedaan door PPO samen met DLV Plant in een cel tijdens de heetstook. Deze cel bestaat uit vier rijen met palletkisten. Hierbij zijn dataloggers, die de temperatuur registreren, geplaatst in de middelste twee rijen van de cel. Per rij gaat het om meer dataloggers. Eventuele temperatuurverschillen zijn met elkaar vergeleken. In deze proefopstelling stond de ventilator op rij twee op 50% toeren en op rij drie op 100% toeren Deze gegevens zijn geanalyseerd en verwerkt en de resultaten weergegeven in de grafieken ‘de opwarmfase’ (B) en ‘de evenwichtsfase’ (C).

bij de ventilatie en circulatie.

et droog- en bewaarseizoen van hyacinten is dit jaar weer voorbij en bijna alle hyacinten zijn al weer geplant. Afgelopen seizoen is bij de meeste kwekers vaker dan gemiddeld weer de heetstookbehandeling uitgevoerd. Dit is een belangrijke pijler onder de bestrijdingsstrategie om de geelziekbacterie (Xanthomonas hyacinthi) onder controle te houden. Afgelopen seizoen is onderzoek gedaan bij drie hyacintenbedrijven. Hierbij is onder andere gekeken naar de effecten van het terugbrengen van de circulatie op de gelijkmatigheid van temperatuurverdeling tijdens de heetstook in de bewaarcel. Bijna de helft van het totale elektraverbruik tijdens het verwerken, drogen en bewaren van hyacinten komt voor rekening van de circulatieventilatoren. De verzamelde gegevens geven veel inzicht in de opwarming, de gerealiseerde temperatuur en -verdeling en afkoeling van hyacintenbollen tijdens de heetstook. Dit inzicht helpt bij het optimaliseren van het proces.

de concurrentiepositie ten opzichte van collega’s. Het is aan te raden de heetstookbehandeling zo snel mogelijk na het rooien en verwerken te starten, waarbij de RV in de cel laag genoeg is.

RESULTATEN CIRCULATIE De inblaasopening in de cel voor de hyacintenheetstook 30°C (voorwarmteperiode) de ventilatie af te stemmen op de gemeten RV in de cel en om bij de twee weken 38°C en de twee tot drie dagen 44°C ongeveer 40 m3 per uur per m3 product te ventileren. Ook dan is de RV leidend voor de ventilatie. Doordat er minder geventileerd en gecirculeerd hoeft te worden, verbruikt de teler minder energie tijdens de heetstookbehandeling en bewaring van hyacinten na de heetstook. Dit is kostenbesparend en vergroot

Tijdens de metingen kwamen opmerkelijke resultaten tevoorschijn. Door rij twee te verlagen naar 50% toeren bleek uit de resultaten dat deze rij een halve graad lager was in temperatuur dan de overige drie rijen met 100% toeren (zie grafiek B). Dit verschil komt doordat de elektromotor van de ventilator bij 100% toeren veel meer warmte produceert en afgeeft dan de circulatieventilator op 50% toeren. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat het belangrijk is dat alle systeemventilatoren in de cel op hetzelfde toerental staan afgesteld om temperatuurverschillen te voorkomen. Tijdens het meten van de temperatuur bleek ook dat de lucht, die in het onderste kanaal

45

44

a

43

b 42

c

41

e f

40

g 39

h 38

37 6:00

9:00

12:00

15:00

18:00

21:00

0:00

3:00

6:00

9:00

12:00

Grafiek A Weergave van de temperatuur van zeven meetpunten in 1 kist tijdens de heetstook. (van boven naar beneden tijdens het opwarmen van 38 naar 44 graden).

r circulatie tijdens heetstook over de betonvloer gaat een fractie lager is. Dit betekent dat bij eenlaagsbeluchting de onderste laag kisten in temperatuur achterblijft daarmee waarschijnlijk ook de bacteriebestrijding. Vloerisolatie kan dit effect wat beperken, maar er treedt toch warmteverlies op door opwarming van het beton. Bij een tweelaagssysteem is dit effect minder. Uit de metingen kwam ook naar voren dat de opwarmtijd in de cel van 30°C naar 38°C ongeveer twaalf uur duurt. Tijdens de heetstookperiode is er een opwarmfase en een evenwichtsfase, waarbij de temperatuur gelijk blijft. In grafiek B van de opwarmfase valt op dat deze periode bij 50%-toeren ongeveer 2,5 uur langer duurt dan bij 100%. Met andere woorden, een deel van de bollen is pas 2,5 uur later op temperatuur. Als de evenwichtsfase (grafiek C) na een tijdje bereikt is, valt op dat het temperatuurverschil tussen de in- en uitblaas bijna hetzelfde blijft. Het verschil in temperatuur ontstaat door de warmteproductie van bollen door ademhaling en afkoeling door de energie die nodig is bij de verdamping van vocht. Op basis van deze metingen adviseert DLV Plant om tijdens de bewaring en de heetstookbehandeling bij de 30°C en 38°C periode 500 m3 lucht per uur per m3 product te circuleren in plaats van de 750-1.000 m3 lucht per m3 product wat voorheen werd geadviseerd.

‘De bewaring van bollen is dus een spel tussen afkoeling en opwarming’ Door de langere opwarmtijd zoals in grafiek A zichtbaar is en verschillen in circulatielucht per palletkist, is het advies vooralsnog om tijdens de 44°C periode het product met 750-1000 m3 lucht per uur per m3 product te circuleren. Meer metingen zijn nodig om te achterhalen of 500 m3 lucht per uur per m3 bollen ook toereikend is bij de 44°C.

VENTILATOREN Met frequentieregelaars kan het toerental van de ventilatoren traploos worden aangepast. Dit is ook mogelijk bij gelijkstroomventilatoren wat de voorkeur heeft. Een verlaging van het toerental met 10% betekent een afname van de luchthoeveelheid met 10%, terwijl het opgenomen vermogen met 25% daalt. Als bollen droog en geschoond zijn kan voor de meeste bolsoorten het toerental vaak tot 50% of meer dalen. Dit geeft een energiebesparing van 70%.

Grafiek B

Grafiek C In bovenstaande grafieken is de temperatuur weergegeven van de inblaas en van de uitblaas van de rij kuubkisten voor de droogwand tijdens de heetstook (van 2 verschillende toerentallen van ventilatoren op de droogwand). Grafiek B is van de opwarmfase en grafiek C is van de stabiele fase tijdens de heetstook.

WARMTEONTWIKKELING Tijdens de bewaring van bollen wordt zetmeel omgezet in suikers voor het ademhalingsproces. Bij de omzetting van suikers wordt O 2 gebruikt en CO2 en water geproduceerd. Het verdampende water koelt de bollen af en bij de ademhaling komt warmte vrij. De bewaring van bollen is dus een spel tussen afkoeling en opwarming. Daarom is het mogelijk dat de inblaastemperatuur van de palletkist verschilt van de uitblaastemperatuur. Dit evenwicht verschilt per perceel, bolmaat en/of cultivar. Ook de rooidatum is van invloed. Op een tweede proeflocatie zijn tijdens de heetstook in een palletkist zeven temperatuurvoelers van boven naar beneden geplaatst (zie grafiek A). Hierbij is te zien dat de opwarmfase van de bovenste laag vijftien uur duurt, drie uur later zijn pas de bollen in de onderste laag op temperatuur. Daarbij valt ook op dat de uitblaastemperatuur, door de warmteproductie van de hyacinten, hoger is dan de inblaas (zie grafiek bij de 38°C).

OVERDRUK HEETSTOOKCEL Uit metingen in de praktijk blijkt dat bij cellen met voldoende overdruk de temperatuur-

verschillen in de cel tussen de rijen kleiner zijn dan bij het ontbreken van deze overdruk. Overdruk is te creëren door de oppervlakte van de uitlaat iets te verkleinen (zie foto). Deze moet minimaal 10% kleiner zijn dan de uitlaat.

Het demonstratieproject wordt uitgevoerd door PPO en DLV Plant in samenwerking met drie demonstratiebedrijven. De betrokken installateurs zijn Olof Schuur bv, Omnihout bv en Warmerdam Installatietechniek. Het doel van het project is een bijdrage leveren aan energiebesparing in de bloembollensector technieken en maatregelen bij hyacint. De looptijd is drie jaar en vindt plaats in het kader van de demonstratieregeling ‘Schoon en Zuinig’. Het project wordt gefinancierd door het Europees landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling; ‘Europa investeert in zijn platteland’ en het ministerie van EZ aangevuld met bijdragen van de demonstratiebedrijven en betrokken installateurs.

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 21

VAKVENSTER

Legt u daar maar neer Fotografie: René Faas Tekst: Arie Dwarswaard In krap twintig minuten is de klus geklaard. Chauffeur Jaap Ouwehand van potgrondhandel Van Egmond uit Rijnsburg brengt met zijn zilverkleurige oplegger bij W. Oskam & Zn in Voorhout 75 m3 potgrond. En dat doet hij niet af en toe, maar in deze tijd van het jaar sowieso een keer per dag en soms zelfs twee keer per dag. De potgrond vormt weer de basis voor duizenden potjes met hyacinten en narcissen, die de komende maanden menig consument alvast laten genieten van de lente. De basis is gelegd.

OOGST

Probleemloze gladiolenoogst In tegenstelling tot vorig jaar, verloopt de gladiolenoogst dit seizoen op rolletjes. De opbrengsten zijn prima, wat als neveneffect heeft dat de courante maat 8-10 relatief schaarser is dan de dikkere maten. De prijzen zijn over de hele linie hoger dan vorig jaar, waaraan wellicht ook de betere bloemenprijzen een bijdrage hebben geleverd. Tekst: Gerrit Wildenbeest Archieffoto: René Faas

J

an Dirkmaat (Dirkmaat Creil BV), teler van 23 hectare gladiolen (beschermd sortiment van Kwekersvereniging For Ever) en interim-voorzitter van de KAVB-productgroep Gladiool, meldt dat hij medio november zo’n 60 procent van het areaal gerooid heeft. “We zijn met een dag of tien klaar, het gaat voorspoedig.” Dirkmaat heeft de helft van zijn areaal in de Noordoostpolder staan, de andere helft op de zandgronden in Friesland. “We rooien eerst op de zwaardere grond, daar houden we met het sortiment rekening mee.” De opbrengsten zijn goed, met dank aan het goede groeiseizoen. September was weliswaar droog, maar dat was niet verkeerd voor de structuur van de grond. “We hebben geen vorst gehad, maar droogte doet net zoveel.” Dirkmaat kan de gewenste getallen gemakkelijk leveren. Hij bepaalt per soort welke maten gewenst zijn, daar wordt de plantdikte op afgestemd. Als de dikte er onder zit, wordt er afgehakseld en na een dag of tien afrijping - zodat de steel los raakt van de bol - gerooid. Al met al een probleemloos seizoen, maar Dirkmaat maakt zich wel zorgen over het beperkte middelenpakket.

24 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Op het veld is er nauwelijks een adequaat middel beschikbaar voor de tripsbestrijding. Ook in de aaltjesbestrijding is het gebrek aan goede middelen nijpend. Zoals bekend zorgen aaltjes naast groeiderving voor verspreiding van het gevreesde ratelvirus.

BETERE PRIJZEN Tinus Lustig, commissionair gladiolen bij Hobaho, stelt dat het rooiseizoen vanaf begin oktober tot nu toe (half november) gladjes verloopt. Er kan vrijwel onafgebroken worden doorgerooid. Daarbij zorgt het uitstekende, vroege groeiseizoen voor meer dikkere maten dan vorig jaar. Je zou dus kunnen spreken van een tevredenstellende opbrengst ware het niet dat juist de dikke maten 12-14, 14-16 en 16-op steeds minder gevraagd zijn, sinds de Zuid-Europese vraag naar grote maten ernstig gekrompen is. De meeste vraag is er tegenwoordig naar de maten 8-10 en 10-12. Behoudens wat kleine probleempjes als droogrot en ratelvirus, is de gezondheid van het geoogste product goed. Gemiddeld wordt zo’n 25 procent van de vrije soorten voorverkocht; zo’n driekwart moet tijdens het seizoen een baas vinden. Dat gezegd zijnde, zal het gebrek aan de gewilde kleinere maten zeker van invloed zijn op de prijs. De prijsvorming is over de hele linie beter

dan vorig jaar. Dat ook omdat de snijbloementelers deze zomer eindelijk weer wat verdiend hebben. Wellicht dat de betere knollenprijzen ook te maken hebben met de krimp, want er staat volgens Lustig dit jaar weer ruim 100 hectare minder dan vorig jaar. Van een product dat eens tot de grote gewassen in het vak behoorde, is de gladiool nu een bijproduct geworden. “Toen ik 28 jaar geleden begon stond er 4000 hectare, nu 750 hectare. Oké, door de meeropbrengst is dat in vergelijking met toen misschien 1000 hectare. De vroegere positie van de gladiool is ingenomen door de lelie.” Tinus vindt dat er te weinig exportbedrijven zijn die nog echt met gladiolen werken en er verstand van hebben. De toekomst is steeds meer aan clubsoorten met vaste lijntjes naar de markt, de gladiool als bulkproduct is voorbij.

IDEAAL Gladiolenkweker Theo Teunissen (Heumen) is 1 oktober begonnen met het rooien van zijn 27 hectare gladiolen. Half november moet hij nog 4,5 hectare rooien. “We zijn eind november zeker klaar, de rooiomstandigheden zijn ideaal.” Teunissen teelt een fors aantal merendeels vrije soorten, waaronder ‘Advance’, ‘Rose Surpreme’, ‘Greenstar’, ‘Priscilla’, ‘Huntingsong’, ‘Peter Pears’. Een cultivar die hij exclusief teelt is ‘Strong Gold’. De opbrengsten van de eerste, tot half oktober gerooide soorten - waaronder ‘Advance’ en ‘Rose Surpreme’ - waren heel gewoon, maar de latere soorten profiteerden het meest van de warme herfst. Dat leidde tot goede opbrengsten, waarbij ook hij de kanttekening plaatst dat je meer hebt aan 8-10’en dan aan de dikke maten. De prijzen zijn wel beter dan vorig jaar. Teunissen is ook bloementeler, maar over de positieve invloed van het snijseizoen heeft hij zo zijn twijfels. De snijbloemenprijzen waren op z’n minst wisselvallig.

ADVIES

Het waterbassin bij Hans Smit hoefde afgelopen voorjaar nauwelijks te worden gebruikt

Vervolg project waterberging Texel Er valt nog genoeg te leren over de mogelijkheden van bovengrondse waterberging. Na twee proefjaren op Texel en in de polder Schermer konden wel al de eerste conclusies worden getrokken. Ook is er een eerste rekenmodel, zo bleek tijdens een informatiebijeenkomst in Grootschermer. Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas

B

ijna dagelijks is het onderwerp van gesprek: de klimaatverandering. Voor de meesten blijft het bij een gesprek. Wie vindt het nu erg dat het begin november nog bijna twintig graden is? Wie moppert er over een winter zonder sneeuw en bittere kou? Dat wordt anders als het over opbrengsten en misoogsten gaat. In Nederland begint de klimaatverandering op diverse plaatsen zijn tol te eisen. “De hoeveelheid neerslag per jaar blijft vrijwel gelijk, maar de pieken en dalen worden groter”, zo klonk het meermalen op de informatiebijeenkomst die 14 november werd gehouden vanwege de pilot zelfvoorzienende zoetwaterberging. Dit project is een direct gevolg van het veranderende weer. Provincie Noord-Holland, waterschap Hollands Noorderkwartier en Acacia Water werken in dit project samen om na te gaan welke mogelijkheden er zijn om zoet water bovengronds op te slaan, om het te gebruiken in tijden van lange droogte.

SOMS DROOG, SOMS NIET De pilot ligt op het bedrijf van Hans Smit, akkerbouwer en bloembollenteler op Texel. Als er een plaats in Noord-Holland is waar zich het gevolg van de klimaatverandering doet voelen, dan is het daar wel. De voorjaren en zomers kunnen droog zijn, en beregenen is niet toegestaan. En dus deed Hans Smit mee met de pilot en kreeg hij op zijn land een waterbassin aangelegd, waarin het drain- en dakwater van het eigen bedrijf wordt opgeslagen, mits van goede kwaliteit. In een droge periode kan het water weer worden gebruikt om via drainage of druppelbevloeiing aan de gewassen te worden gegeven. In teeltjaar 2013 was het effect direct zichtbaar. Zijn hyacinten die water kregen vanuit het bassin hadden meer bollen van maat 17 en 18 dan de partij die geen water kreeg. De droge zomer die erop volgde bleek voor de suikerbieten die geen water uit het bassin kregen funest, terwijl de bieten die wel water kregen een mooie opbrengst aan suiker gaven. Afgelopen jaar liep het allemaal anders. Geen droog maar een relatief nat voorjaar en ook in de zomer eigenlijk regelmatig wat regen. Mede

om die reden verlengt de provincie het project met een jaar. “In dat extra jaar kunnen we nog meer kennis opdoen”, zo stelde gedeputeerde Joke Geldof van de provincie Noord-Holland.

ZELF AAN DE SLAG Zij meldde ook dat de provincie de subsidieregeling Water Bewust heeft waar ondernemers in het midden- en kleinbedrijf nu al gebruik van kunnen maken als ze met waterbesparende maatregelen aan de slag willen op het eigen bedrijf. Geldof stelde deze bijeenkomst ook een applicatie in werking die inzicht geeft in de financiële kanten van de bovengrondse waterberging. Jouke Velstra van Acacia Water ging nader op dit computerprogramma in. “Is het haalbaar? Dat is altijd weer de vraag die telers stellen als ik over deze pilot kom vertellen. Dat blijft lastig, omdat in een pilot altijd meer kosten worden gemaakt dan in de praktijk. Toch hebben we aan dit onderwerp stevig gerekend, met dit programma als resultaat. Via de website www.zoetwaterberging.nl kan iedereen thuis kijken bij welke bassininhoud welke oppervlakte hoort die je van goed zoet water kunt voorzien.” Bestuurder Jan Prins gaf aan dat het goed is dat dit en andere pilots naar de beschikbaarheid van voldoende zoet water belangrijk zijn, maar dat ondernemers ook zelf aan de slag kunnen. “In het Noordelijk Zandgebied hebben we vanuit de KAVB-kring een Watercommissie opgericht, die de ontwikkelingen in deze pilots goed volgen, maar ook met andere onderwerpen bezig zijn, zoals verzilting en te weinig doorspoeling. En binnenkort willen we ook aan de slag met het project Inlaat op maat.” 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 25

BRANCHENIEUWS

DERDE DAG VAN DE TULP

‘Weten wat er speelt in het vak’

Jan Mantel (links) en Mark Heemskerk: ‘Dag van de Tulp is hét moment in het jaar om bij te praten met collega’s’

Nu de derde editie van de Dag van de Tulp voor de deur staat, kunnen we wel spreken van een traditie. De organisatoren bieden op vrijdag 30 januari opnieuw een breed en informatief programma aan dat ingaat op de diverse ontwikkelingen in het vak: van stengelaaltjes tot bedrijfsopvolging. ‘Een goede reden om van de dam af te komen.’ Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

N

a de succesvolle voorgaande edities nemen LTO Groeiservice, Proeftuin Zwaagdijk, PPO, CNB, Hobaho, KAVB en Rabobank opnieuw het initiatief om de Dag van de Tulp te organiseren. BloembollenVisie spreekt Jan Mantel – netwerkcoördinator van Greenport Noord-Holland Noord en dagvoorzitter – en Mark Heemskerk – voorzitter productgroep Tulp KAVB – op het moment dat het programma zo goed als rond is. “Het belooft weer een inspirerende dag te worden, dit keer met maar liefst negen verschillende workshops.” De bijeenkomst wordt plenair geopend door Lucas Vos van FloraHolland die zal ingaan op de nieuwe strategie van de

26 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

voortgang van de digitale studieclub, broeiactualiteiten door CNB, over duurzame teelt, en zal bollenprofessor Richard Immink tekst en uitleg geven over het fundamenteel onderzoek dat hij onder handen heeft. Mark Heemskerk zal die middag de productvergadering leiden. “De situatie rond stengelaaltjes staat zeker op de agenda en er zal een en ander worden toegelicht rondom het tulpenonderzoeksfonds.”

NETWERKEN bloemenveiling. Daarna kunnen de deelnemers in twee rondes een keuze maken uit de workshops.

ACTUALITEIT Een nieuwe deelnemer aan de Dag van de Tulp is het Clusius College in Hoorn dat het plan heeft een HBO-opleiding op te starten. Ook InHolland Delft is vertegenwoordigd. Jan: “Zij willen een studie in de richting bloembollen opstarten. Beide opleidingen gaan in op de vraag hoe de aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven kan worden verbeterd.” Verder zijn er onder andere workshops van de Rabobank over familiebedrijven, van PPO en Proeftuin Zwaagdijk over actuele onderzoeksresultaten rond virussen, een workshop van PPO en Hobaho over stengelaaltjes, workshops over de

De bijeenkomst eindigt met een diner. “Dan is er voor iedereen volop gelegenheid om te netwerken. Dit is hét moment van het jaar om iedereen weer eens te spreken, kennis en ervaringen met elkaar uit te wisselen en gewoon even gezellig bij te praten. De Dag van de Tulp is de afgelopen jaren steeds een goede reden gebleken om van de dam af te komen, dus we gaan ook dit jaar weer uit van een goede opkomst van zo’n driehonderd deelnemers. Als je wilt weten wat er speelt in de sector, dan zorg je dat je erbij bent.” Rond 8 januari gaan de uitnodigingen de deur uit. Daarin wordt het complete programma uiteengezet.

Waar en wanneer? • Vrijdag 30 januari • Aanvang 13.30 uur • Proeftuin Zwaagdijk

Verrassend Buiten: zo kan het ook Van sommige planten denken consumenten dat ze alleen geschikt zijn voor gebruik in de huiskamer. Terwijl ze het als terras- of balkonplant ook prima zouden doen. Zo ontstond het idee voor Verrassend Buiten; een initiatief van een groep kwekers, ondersteund door Bloemenbureau Holland. Dit jaar lag de focus op de Duitse consument. Een terugblik. Tekst: Monique Ooms Fotografie: Bloemenbureau Holland

C

alla is een product dat niet alleen goed tot zijn recht komt in de huiskamer, ook op het terras of het balkon heeft deze plant het prima naar zijn zin. Dat geldt ook voor planten als Kalanchoe, Betulia en Cyclaam. Een kweker weet dat, maar hoe breng je die boodschap over op de consument? Een groep kwekers besloot de koppen bij elkaar te steken en bedacht het merk ‘Verrassend Buiten’. “Het doel van Verrassend Buiten is consument ervan bewust te maken en ook te laten ervaren hoe eenvoudig je ‘binnenplanten’ ook buiten kunt gebruiken. Dit sluit goed aan bij de trend in de huidige interieurs dat binnen en buiten steeds meer in elkaar overlopen”, vertelt Frank Teuber van Bloemenbureau Holland.

De campagne bereikte een grote groep consumenten. “Onze Facebookpagina in Duitsland heeft alleen al 38.000 volgers die onze berichten op hun beurt kunnen delen met hun andere Facebookvrienden, dus via die weg bereiken we een grote groep mensen. Het was mooi om te zien hoe consumenten de boodschap via social media oppakten en er zelf mee aan de slag gingen. Hoewel het budget klein was en we het voornamelijk met free publicity moesten doen, hebben we toch in totaal zo’n 388 miljoen mensen weten te bereiken met de boodschap van Verrassend Buiten. Als die boodschap van allerlei kanten op je afkomt, voel je vanzelf wel de stimulans om naar de winkel te gaan en dat mooie product te gaan kopen.” Hoewel de focus wat minder op Nederland lag – omdat de boodschap hier al genoegzaam bekend is – , werden ook hier mooie resultaten behaald. “De boodschap van Verrassend Buiten heeft in de maand mei meegedraaid in het TV-programma Eigen Huis & Tuin en daarmee werden 743.000 kijkers bereikt.”

VERVOLG

CALLA CENTRAAL De kwekers schakelden Bloemenbureau Holland in om hen te ondersteunen bij het verkrijgen van de nodige aandacht voor Verrassend Buiten. “De campagne richtte zich dit jaar specifiek op Duitsland. In april en mei stonden Calla en Betulia centraal, in juli en augustus waren dat Kalanchoe en Cyclaam.” Het Bloemenbureau volgde een geïntegreerde com-

PR rond de desbetreffende producten. Kranten, tuinbladen en lifestylemagazines pakten het goed op. Daardoor was het voor de handel ook aantrekkelijk om bij de campagne aan te haken.”

municatieaanpak waarbij alle uitingen via de verschillende mediakanalen zorgvuldig op elkaar werden afgestemd. “We voerden campagne via social media, gebruikten de website – www.pflanzenfreude.de en in Nederland www.mooiwatbloemendoen.nl – en voerden

Tevredenheid alom dus aan het einde van de campagne. “Het is nu afhankelijk van de kwekers of er volgend jaar een vervolg komt. En van het beschikbare budget bij BBH. Verder is er onlangs een onderzoek afgerond naar de tuinbeleving van consumenten in onder andere Duitsland, Engeland en Frankrijk. Op basis daarvan zijn we nu een plan aan het schrijven voor 2015. In dat verband komt ook de PR voor Verrassend Buiten weer ter sprake. De resultaten geven in elk geval aanleiding voor een vervolg.”

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 27

BINDELASTIEK T

Elastiek per rol, doos of complete pallet

Bel 0227-501211 of mail: [email protected]

Organische stof Verwen uw bodemleven met Tel Auto

: 0223-522135 : 06-53719915

Champost

Fax: 0223-521480 E-mail: [email protected]

Kijk nu op onze website www.fredsteenvoorden.nl Ook maken wij nieuwe spoelmachines! Afblaasunit t.b.v. spoelmachine 600mm breed met 5,5KW motor gereviseerd ABS AFP 0831.3 M13/6 Dompelpomp 10m3 bij 4 M//WK 50m3 bij 1 M//WK 1,8Kw ABS dompelpompen van 50 tot 90m3 per uur Afzuiger/exhauster 30kw in/afvoerpijp Ø500mm in zeer goede staat met schakelkast Agra zeefketting 2400mm breed, doorval 12mm, elektrische kloppers en onderband eventueel met verlengband 2000 x 4000mm bouwjaar 2007 Allround kluitenscheider type 450K rechtse uitvoer, nieuwe stroomkast, kettingen, motoren en lagers, geheel gestraald en gespoten Allround trommelspoeler 1650 x 5000mm dubbel portaal, zo uit het werk, gereviseerd of geheel gestraald en gespoten de keus is aan u. Allround combi trommelspoelmachine met kluitenscheider, trommel 3750 x 1650 zo uit het werk of geheel gereviseerd. Antha stortpit 1250 x 1450mm in hoogte verstelbaar Antha eindloze rollen zeef met afvoerband en er kan een spijlen zeef boven gemonteerd worden Band 650 x 3600mm los zonder pootstel Botman kluitenscheider type 450K geheel gereviseerd, linkse kluitenband. Botman kluitenscheider type 600K geschoopeerd, en in nette staat linkse uitvoer Botman rollenzeef onbalans verstelbaar lengte rollen 100cm, breedte 110cm met afvoerband 350 x 50cm, snelheid onbalans frequentiegeregeld nette prijs! Compas afvoerband 30cm x 1100cm(kan korter) komt nieuwe band om Flygt dompelpomp CS3140MT geeft 340m3 bij 4 M/WK aansluiting 150mm 9KW Palletstelling 5,30mtr. hoog, diepte 1,10mtr. breedte liggers 2,70mtr. draagvermogen 3 ton per set liggers scherp geprijsd bel voor meer info! Propak RVS wastrommel 1200 x 2500mm in nette staat Van Rooijen gegalvaniseerde vellenbak in nette staat 800mm breed uitloop rechts Schouten zware kieperbunker met overneemband, 2400mm bandbreedte, lengte 1e band 6 meter, 2e band met knik 2,25m uitstorthoogte 1,75m, met dwarsafvoerband alles in nette staat. Spijlenband RVS 80 x 170cm met motor, frame van RVS steek 32mm nieuwe ketting Steenvoorden gepoedercoate vellenbakken nieuw, 120cm breed met keuze uit links/rechts of achteruitloop Steenvoorden nieuwe kluiten/stenenscheiders grote capaciteit, standaard gepoedercoat en kluitenband links of rechts te monteren, scherp geprijsd, bel voor meer info. Voor onderdelen zoals: pelrollen, pelnokken, onderhoud en service van uw Botman machines, en ook andere merken o.a Antha, Compas. Bel: 0223-522135 of 0653-719915 Fred Steenvoorden

Voor meer informatie en mogelijkheden omtrent het gebruik van Champost, kunt u contact opnemen met J. Vermeulen, tel nr. 06 83 994 891 of per email: [email protected] Champignoncultuur R. Peffer B.V., Postbus 55, 5330 AB Kerkdriel, 0418-637777

Trekkers te koop gevraagd

  





Voor export alle types • • • •

Massey Ferguson John Deere Same Universal / UTB

• • • •

Landini Ford Fiat Zetor

Schade, roest of mankementen geen bezwaar. U kunt alles aanbieden! H&G Exporttractors Abbestederweg 30 B T 06 10922015

1759 NB Callantsoog T 06 53672173

www.exporttractors.nl

ACTUEEL

Toelevering glastuinbouw pakt strategisch onderzoek op mee nemen zij de verantwoordelijkheid voor een stuk veiligstelling van het toegepast-strategische onderzoek bij Wageningen UR Glastuinbouw. Alle huidige en toekomstige leden leveren een financiële bijdrage van €15.000. De helft van dat bedrag komt ten goede aan het 1-op-1 onderzoek en advies voor de individuele bedrijven. De andere helft vormt het gezamenlijke budget van de ‘Club van 100’. De bedrijven beslissen samen, en in overleg met Wageningen UR Glastuinbouw, over de inzet van deze middelen voor toegepast-strategisch onderzoek bij Wageningen UR Glastuinbouw.

START 1 JANUARI De betrokken bedrijven hebben 20 november hun handtekening gezet onder de afspraken

Door het verdwijnen van de collectieve financiering van het innovatiegedreven onderzoek via het Productschap Tuinbouw, staat de doorontwikkeling van kennis sterk onder druk. Wageningen UR Glastuinbouw pakt nu de handschoen op. Op donderdag 20 november werd het initiatief ‘Club van 100’ officieel gelanceerd, een initiatief dat open staat voor alle tuinbouwtoeleveranciers. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: PR

E

ind 2014 komt er definitief een einde aan het tijdperk Productschap Tuinbouw. Daarmee komt de collectieve financiering van het innovatiegedreven onderzoek te vervallen en dus staat de doorontwikkeling van kennis sterk onder druk. Het gaat daarbij om onderzoek met een tijdshorizon van vijf tot tien jaar voor introductie in de praktijk, onderzoek dat ook wel toegepast-strategisch wordt genoemd. Telers en telersorganisaties zijn de handen ineen aan het slaan om te voorkomen dat de stroom van kennis en innovaties zal opdrogen. Daarnaast heeft nu ook Wageningen UR Glastuinbouw de handschoen opgepakt door een initiatief te ontwikkelen waarmee toeleveranciers van de glastuinbouw bijdragen aan de continuïteit van het toegepast-strategische onderzoek in Nederland. Het initiatief staat open voor alle toeleveranciers van materialen

en software in de tuinbouw en heeft als werktitel ‘Club van 100’ gekregen.

VEILIGSTELLING Inmiddels hebben meer dan vijfentwintig toonaangevende bedrijven aangegeven dat zij lid willen worden van de ‘Club van 100’. Daar-

Alle leden van de ‘Club van 100’ zullen prominent zichtbaar zijn op de hoofdlocatie van Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk, de Nederlandse locatie voor toegepast-strategisch onderzoek voor de tuinbouw, die jaarlijks duizenden nationale en internationale bezoekers trekt. Donderdag 20 november 2014 was de formele bekendmaking van het initiatief. De betrokken bedrijven hebben deze dag hun handtekening gezet onder de afspraken. Ook werden de naamborden van de bedrijven onthuld. Officieel gaat het initiatief met ingang van 1 januari 2015 van start. De leden zijn een lidmaatschap aangegaan voor twee jaar. Na een jaar wordt hen gevraagd of ze het lidmaatschap met een zelfde looptijd willen verlengen. Wageningen UR Glastuinbouw heeft, samen met de leden van het eerste uur, de ambitie dit initiatief verder te laten uitgroeien tot een krachtige groep innovatieve bedrijven die staan voor de innovatiekracht van de glastuinbouwsector, en te werken aan kennis en innovaties die ten goede komen aan alle bedrijven die toeleverancier zijn in de tuinbouw.

Ruim 25 bedrijven hebben zich al aangesloten bij de ‘Club van 100’ 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 29

SERVICE VERTEGENWOORDIGERS CNB NAAM Theo van Aanholt Erik Barnhoorn Paul van Bentem Leo van den Berg Dirk Bloothoofd Jan Boon Nick Broersen Adri van Dun Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Ron Hoogeveen Onno Immink Henk de Jong René Koordes Ted Kortekaas Arno Kroon Hein Lommerse Michel Longayroux Siebren Mantel René van Marrewijk Dick de Mooy Ard Mulder Frank Neuvel Henri Omta Rob Paarlberg Hans Pater Bas Scholten René Schrama Piet Takken Erwin Vriend Ed Walkier Ronald Walkier Dick de Wit Hawikjo Wijnands Wim Zandwijk Rien van Zuilekom Piet Zoutenbier

TELEFOON CNB TELEFOON PRIVÉ 0252-431103 0224-593075 0252-431286 0252-431383 0252-431413 0223-523873 0252-431284 0223-769067 0252-431162 0252-431303 0252-431296 0527-271970 0252-431240 0252-431255 0252-431256 0252-431214 0252-431305 0252-416877 0252-431393 0252-340660 0252-431390 0252-431137 0252-431257 0223-641002 0252-431174 0252-344409 0252-431381 0228-323023 0252-431259 0252-431304 0252-431361 071-4023313 0318-514812 0252-431363 0252-431274 0224-291535 0252-431362 072-5150250 0252-431128 0252-431325 0223-534820 0252-431249 023-5716372 0252-431298 0527-203365 0252-431367 0228-314981 0252-431306 0252-431273 0252-411191 0252-431368 0228-513590 0252-431171 071-3621591 0252-431179 0252-532228 0252-431261 071-3619142 0252-431345 071-3611104

30 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

FAX PRIVÉ 0224-591522 0252-431465 0252-377932 0223-523782 0223-769068

0527-271970 0252-431254 0252-431254 0252-419505 0252-431164 0223-645299 0252-520968 0228-323024

071-4028342 0318-514819

072-5153193 0252-431164 0223-534822 0527-201822 0228-316869 0252-431167 0252-419748 0228-521620 071-3621592 0252-532155 0252-431410

MOBIEL 06-53174195 06-22524987 06-53755312 06-53718254 06-53293161 06-22485266 06-12296820 06-20019369 06-53518289 06-51209462 06-20669208 06-53390229 06-53750126 06-22468536 06-20611028 06-51145809 06-53160204 06-53842830 06-53356450 06-53690252 06-12886803 06-51587419 06-30669654 06-53268760 06-51588053 06-53929136 06-53299617 06-22236845 06-53390228 06-53174194 06-53396784 06-53439349 06-53700630 06-53866219 06-22377259 06-53644594 06-30669934 06-20397884

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

SPECIALISME/GEBIED gladiolen Noord.Zandgebied, de Zuid, broeitulpen muscari, tulp, narcis, bol op pot bijzondere bolgewassen en tulpen lelies tulpen calla’s Flevoland lelies lelies lelies vaste planten, paeonia daghandel vaste planten dahlia’s, calla’s lelies, tulpen narcis, tulp, bijz.bolgew. en bol op pot daghandel narcissen en bijz. bolgew. West-Friesland lelies calla’s Rijnsburg e.o. vaste planten, boomkwekerij West-Friesland daghandel lelies narc., tulp, bijz.bolg., hyac., bol op pot daghandel irissen hyacinten en bol op pot vaste planten gladiolen, tulpen NOP lelies daghandel daghandel en veilinginkoper West-Friesland daghandel hyacinten vaste planten daghandel lelies

IN EN VERKOOPBUREAU NAAM Paul Peters Marcel Nijssen Diane Gortzak Maaike Pennings Marlies Jager Marjan Klootwijk

FUNCTIE Manager bemiddeling Manager bemiddeling Communicatie en promotie Communicatie en promotie Communicatie en promotie Secretaresse

TELEFOON CNB 0252-431493 0252-431343 0252-431218 0252-431122 0252-431495 0252-431316

MOBIEL 06-20411035 06-10311972 06-10567070

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431129 0252-431123

FAX 06-22975731 06-51312197

EMAIL [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431200 0252-431200

FAX 0252-431126 0252-431126

EMAIL [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431431 0252-431129 0252-431273

MOBIEL 06-10442803 06-22975731 06-53700630

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431306 0252-431273

MOBIEL 06-53439349 06-53700630

EMAIL [email protected] [email protected]

FUNCTIE Commerciele binnendienst Hoofd CNB Koel- en preparatiebedrijf Hoofd Kwaliteitszorg

TELEFOON CNB 0228-530131 0228-530174 0228-530190

MOBIEL 06-23960145 06-53940502

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected]

FUNCTIE Teeltbegeleider Teeltbegeleider Teeltbegeleider

TELEFOON CNB 0228-530190 0228-530160 0252-431128

MOBIEL 06-53940502 06-44074093 06-53299617

EMAIL [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON 0252-431431 0228-530130 0224-590475

FAX 0252-431254 0228-517411 0224-593603

GEOPEND: 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.30) 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.00) Bezoek op afspraak

RECLAMES EN GESCHILLEN NAAM Hans Ruigrok Sjaak van Ruiten

FUNCTIE Reclames&Geschillen, Veilingen Reclames&Geschillen, Veilingen

KLANTENSERVICE EN ADMINISTRATIE openingstijden: 8.15 - 17.00 uur NAAM Algemeen CNB Online

FUNCTIE

GROENE EN MATERIALENVEILINGEN NAAM Jan Meijer Hans Ruigrok Ronald Walkier

FUNCTIE Veilingen Veilingen Veilinginkoper

AANBOD MATERIALEN ONLINE NAAM Ed Walkier Ronald Walkier

FUNCTIE

CNB KOEL EN PREPARATIEBEDRIJF NAAM Jos Duin Nico Hof

CNB KWALITEIT+ NAAM Nico Hof Robèr Laan Hans Pater

CNB VESTIGINGEN CNB CNB Koel- en Preparatiebedrijf CNB, Kantoor BolleNoord

ADRES Heereweg 347, 2161CA Lisse Veilingweg 1, 1611 BN Bovenkarspel Groteweg 9, 1756 CK ‘t Zand

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 31

GRONDBANK CNB MAKELAARDIJ T: 0252431360 F: 421394 MAKELAARDIJCNB.NL BAS SCHOLTEN 0622 23 68 45 B.SCHOLTENCNB.NL WIM ZANDWIJK 0653 64 45 94 W.ZANDWIJKCNB.NL F.G. V.D. GEER 0653 34 20 55 F.V.D.GEERCNB.NL

VOORHOUT/LISSE • 1,6 ha zandgrond, snij-

BOLLENSTREEK en/of NOORDHOLLAND

bloemen, vanaf heden tot in overleg

7 ha zandgrond, wortelen, teeltseizoen

VOORHOUT/RIJNSBURG • 1.000 rr zand-

2015/2016

grond, wortelen, tulpen, geen hyacinten,

BOLLENSTREEK • 7 ha zandgrond, Zante-

vanaf heden tot in overleg

deschia, teeltseizoen 2015

VOORHOUT • 1 ha zandgrond, zonnebloe-

DEN HAAG • 8.000 m2 zandgrond/zavel-

men of andere, vanaf heden tot in overleg

grond, gras/weiland, in overleg

VOORHOUT • 1 ha zandgrond, zonnebloe-

HEM, VENHUIZEN e.o. • 5,5 ha kleigrond,

BEUSICHEM BETUWE • 20 ha lichte klei-

men of andere, heden tot in overleg

tulpen, teeltseizoen 2014-2015

grond (uiterwaarden), diverse teelten, vanaf

VOORHOUT • 1.100 rr zandland, diverse,

HILLEGOM e.o. • 5 ha zandgrond, hyacin-

heden tot in overleg

vanaf heden tot in overleg

LISSE • 1,25 ha zwarte grond, vaste planten,

VOORHOUT • 450 rr zandland, vaste plan-

pioenen, vanaf heden, voor meerdere jaren

ten, bloemen, vanaf heden voor meerdere

LISSE • 1 ha zandgrond, tulpen, vanaf heden

jaren

AANBOD

JULIANADORP • 5 ha zandgrond, aardappelen, teeltseizoen 2014 NOORD HOLLAND: westzijde van het kanaal • 0,5 ha zandgrond, narcissen, vanaf

tot eind juli 2015

heden t/m eind augustus 2015

HILLEGOM • 1.400 rr zandgrond, diverse

KASRUIMTE

teelten, vanaf heden tot in overleg

LISSE • ca. 650 m2 schuurkas, diversen,

HILLEGOM • 400 rr zandgrond, diverse teel-

heden t/m november 2015 in overleg

ten, direct beschikbaar

WERVERSHOOF • 3.500 m² broeiruimte met

NOORDWIJK • 7.000 m2 zandgrond, diverse

schuur en cellen, broeierij, direct tot in overleg

teelten, vanaf heden t/m in overleg DE ZILK • 700 rr zandgrond, diverse teelten,

ten, teeltseizoen 2014

KOP VAN NOORDHOLLAND • 10 ha zandland, aardappelen, teeltseizoen 2014 KOP VAN NOORDHOLLAND • 15 ha zandland, hyacinten, teeltseizoen 2014 NOORD HOLLAND • ± 7 ha grasland op klei, tulpen, vanaf heden t/m 1 augustus

CELRUIMTE

2015

vanaf heden tot in overleg

RIJNSBURG • 3 cellen met dockshelters, voor

OMGEVING WESTFRIESLAND • 10 ha

NOORDWIJKERHOUT • 700 rr zandgrond,

diverse doeleinden, vanaf heden tot in overleg

kleigrond, tulpen, vanaf heden t/m 15 aug.

tulpen, vanaf heden tot 15 juli 2015 NOORDWIJKERHOUT • 0,5 ha zandgrond,

2015

BEDRIJVEN

URSEM e.o. • 1 ha zwarte grond of lichte za-

diverse teelten, heden t/m 15 januari 2015

LISSE • 1.500 m2 bedrijfsruimte, enkele cel-

vel, pioenen, heden voor meerdere jaren

NOORDWIJKERHOUT • 200 rr zandgrond,

len, kas, rolkassen en land, ook in gedeelten

VOORHOUT e.o. • 3,5 ha zandgrond, nanus-

diverse teelten, vanaf heden tot in overleg

te huur, in overleg

sen, in overleg

NOORDWIJKERHOUT • 400 rr zandgrond,

2

LISSE • 477 m moderne schuurruimte + 2

diverse teelten, heden tot in overleg

2 cellen en 100 m kantoor, voor meerdere

NOORDWIJKERHOUT • 950 rr zandgrond,

jaren mogelijk

diverse teelten, vanaf heden beschikbaar

LISSERBROEK • 100 m2 schuurruimte, voor

WESTFRIESLAND e.o. • 15 ha kleigrond, bloemkool, teeltseizoen 2015 VRAAG KASRUIMTE

NOORDWIJKERHOUT • ca. 4.000 m zand-

opslag, in overleg

RIJNSBURG e.o. • 250 m² rolkas + 200 rr

grond, diverse teelten, vanaf heden tot in

NOORDWIJKERHOUT • 600 m2 schuur-

open grond, diverse, meerdere jaren

overleg

ruimte, voor verwerking en opslag, in overleg

RIJNSBURG e.o. • 1.000-2.500 m² kasruim-

NOORDWIJKERHOUT • 1.400 rr zandgrond,

NOORDWIJKERHOUT • 600 m2 schuur-

te, niet verwarmd, dahlia’s, vanaf 1 maart t/m

diverse teelten, vanaf heden tot in overleg

ruimte, voor verwerking en opslag, vanaf

november 2015

NOORDWIJKERHOUT • 2.000 rr zandgrond,

heden tot in overleg

BOLLENSTREEK 2.500 m2 kasruimte, diver-

2

se, in overleg

dahlia’s of bloemen, heden tot in overleg REESERVEEN/HARDENBERG • 6 ha akker-

VRAAG

bouwland/grasland, tulpenteelt, vanaf het

ALKMAAR • 20.000 m2 zandgrond, vaste

najaar beschikbaar

planten, in overleg

VIJFHUIZEN • 6 tot 12 ha zandgrond, tul-

ANDIJK • 5 ha zandgrond, tulpen, huidige

pen, teeltseizoen 2014-2015

teeltseizoen

VOORHOUT • 1.800 rr zandgrond, diverse

BOLLENSTREEK • 6 ha zandgrond, worte-

teelten, vanaf heden tot in overleg

len, vanaf mei tot december 2015, evt. afdek

32 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

HILLEGOM e.o. • 3.000 m2 kasruimte, vaste planten, 1 november t/m 1 mei 2015

Zie ook voor vraag en aanbod

www.agrogrondbank.nl

VRAAG EN AANBOD

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING CNB HYACINTENTEAM WIM ZANDWIJK

T: 0653644594 T: 0252431179 F: 0252431194 T: 0622236845 T: 0252431325

BAS SCHOLTEN VOOR ALLE

HYACINTEN

KUNT U BIJ ONS TERECHT

Multiflora I, II en III.

650 1.700 4.000 4.000 1.000 400 500 100 600 2.000 2.000 1.000 3.000 4.000 5.000 5.000 3.000 5.000 4.000 1.500 500 2.500 2.500 2.500

Hyacint Rembrandt exclusief bij CNB RON HOOGEVEEN T: 0653390229 EMAIL: R.HOOGEVEENCNB.NL

VASTE PLANTEN Vraag en aanbod

7.500

Vraag: Agapanthus blauw en wit, oude snijhoeken/ ongedeeld VRAAG 2014

Paeonia 5.000 10.000 50 5.000 5.000 5.000 3.000 5.000 5.000

Allertie Bowl of Beauty Brother Chuck Festiva Maxima Florence Nicolls Mary E. Nicolls Mothers Choice Percher Shirley Temple

2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 2-3, 3-5, ongedeeld 2-3, 3-5, ongedeeld

5.000 3.000 3.000 4.000 3.000

AANBOD 2014

4.000 450 2.000 5.000 2.000 3.000 5.000 1.000 1.500

Paeonia Ann Cousins 3-5 n Paeonia Baronesse Schroder 3-5 n Paeonia Catherine Fontein 2-3 n Paeonia Catherine Fontein 3-5 n Paeonia Cytherea 3-5 n Paeonia Duchess de Nemours 2-3, 3-5 n Paeonia Duchess de Nemours 2-3, 3-5 n Paeonia Eliza Lundi 3-5 n Paeonia Flame 2-3, 3-5 n

2.000 1.500 2.500

Paeonia Fringed Ivory 3-5 n Paeonia Henry Bockstoce 2-3 n Paeonia Henry Bockstoce 3-5 n Paeonia Koningin Wilhelmina 2-3, 3-5 n Paeonia Mad. Claude Tain 2-3 n Paeonia Marschmallow Puff 3-5 n Paeonia Nippon Beauty 2-3 n Paeonia Old Faithfull 2-3 n Paeonia Old Faithfull 3-5 n Paeonia Paula Fay 2-3 n Paeonia Paula Fay 3-5 n Paeonia Pink Giant 3-5 n Paeonia Primevera 2-3, 3-5 n Paeonia Rasberry Sundea 2-3, 3-5 n Paeonia Red Charm 3-5 n Paeonia Red Charm 2-3 n Paeonia Red Grace 3-5 n Paeonia Red Sarah Bernhardt 3-5 n Paeonia Sarah Bernhardt 3-5 n Paeonia Snow Mountain 3-5 n Paeonia Top Brass 2-3 n Officinalis Alba Plena 2-3 n Officinalis Rosea Plena 2-3 n Officinalis Rubra Plena 2-3 n Astilbe op soort en kleur 1-2, 2-3, 4-op Astrantia Abbey Road® 1e en 2e grootte Astrantia Rubby Wedding 1e grootte Astrantia op soort en kleur Dicentra spectabilis Alba alle maten Dicentra spectabilis alle maten Dicentra Aurora 1e grootte Dicentra King of Hearts 1e grootte Dicentra Luxeriant 1e grootte Dicentra Stuart Boothman 1e grootte Dicentra Valentine® 2-3, 4-op Epemedium diverse soorten 1e grootte Filipendula purp. Elegans 1e grootte Gentiana Blue Magic® pot plug/plg Gentiana Blue Star® pot plug/plg Gentiana Corona® snij plug/plg Gentiana Diva® snij plug/plg Gentiana Little Pinkie® pot plug/plg Gentiana Marsha® snij en pot plug/plg Gentiana True Blue® pot plug/plg Gentiana Purple Sensation® snij plug/plg Gentiana White Magic® pot plug/plg Geranium Claridge Druce 1e grootte Hemerocallis Pardon Me 2 jarig Hemerocallis Strawberry Candy 2 jarig Hemerocallis Happy Return 2 jarig Ligularia Britt Marie Crawford® 1e en 2e Ligularia dent. Desdamona 1e Lysimachia 2 en 3-jarige ongedeeld Lirope Gold Banded tray 84 Ophiopogon Niger tray 84 + p9 Ophiopogon planiscapsis tray 84 Phlox Rembrandt ongedeeld Phlox Bright Eyes ongedeeld Solidago Strahlenkrone ongedeeld Rudbeckia diverse soorten Tradescantia Sweet Kate 1e grootte

3.000 3.000 7.500 10.000 1.000 7.500 10.000 3.500 1.500 8.000 8.000 1.000 10.000 400 6.000 8.000 7.500 15.000 10.000 4.000 10.000 4.600 7.500 15.000 15.000 4.500 10.000

Paeonia Angel Cheeks Paeonia Bowl of Cream Paeonia Coral Charm Paeonia Coral Sunset Paeonia Coral Sunset Paeonia Dr. Alex Fleming Paeonia Duchesse de Nemours Paeonia Elsa Sass Paeonia Elza Lundi Paeonia Flame Paeonia Gardenia Paeonia Goldmine Paeonia Henry Bockstoce Paeonia Highlight Paeonia Immaculee Paeonia Jan van Leeuwen Paeonia Karl Rosenfield Paeonia Krinkled White Paeonia Mary E. Nicholls Paeonia Pink Giant Paeonia Pink Hawain Coral Paeonia Primevera Paeonia Red Charm Paeonia Red Sarah Bernhardt Paeonia Sarah Bernhardt Paeonia Snow Mountain Paeonia Sorbet

3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 2-3 n 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 3-5 n 2-3, 3-5

LAAT UW VASTE PLANTEN OP CONTRACT TELEN

o.a. Paeonia - Astilbe - Agapanthus Inlichtingen: Ron Hoogeveen HANS PATER

T: 0252431128 T: 0653299617

EMAIL: H.PATERCNB.NL VRIJBLIJVEND AANBOD IRISSEN UIT 30°C

Nog een ruim sortiment in alle maten. Op afroep uit de 30°C te leveren t/m april mogelijk. Speciale aandacht voor de mooi geaderde iris Lion King, waarvan nog aanbod van: z 6-7 € 30,00 pm z 7-8 € 45,00 pm z 8-op € 60,00 pm Weer volop leverbaar het hele sortiment kleinbollige irissen in 6-7, 7-8 en 8-op. Van direct leverbaar t/m afroep in maart 2015, alles is mogelijk DAHLIA’S RENÉ KOORDES

T: 0252431390 T: 0620611028

EMAIL: R.KOORDESCNB.NL VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIA’S OOGST 2014 1E GROOTTE

Groot assortiment beschikbaar AANBOD 2015

5.000

Paeonia Alba Plena

3-5 n

VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIASTEKKEN OOGST 2015 IN VELE SOORTEN 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 33

VRAAG EN AANBOD

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING CALLATEAM NICK BROERSEN

T: 0252431303

M: 0612 296 820

RENÉ VAN MARREWIJK

T: 0252431304

Calla ‘Picasso’®

KLEUR:

Bicolor (paars-wit)

BLAD:

Groen met spikkels

TOEPASSING:

Snij en pot

VEREDELAAR:

Sande B.V.

OMSCHRIJVING:

Sterk ras met een goede productie en een bicolor bloem

[email protected] 34 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

M: 0612 886 803

CNB BEMIDDELING BLOEMBOLLENTEAM MICHEL LONGAYROUX DICK DE WIT JAN BOON LEO V.D. BERG

T: 0653356450 T: 0653866219 T: 0622485266 T: 0653718254

AANBOD 2015

5.000 kg 6.000 kg 1.500 kg 10.000 kg 10.000 kg 7.000 kg 2.800 kg 2.000 kg 10.000 kg 4.000 kg 11.000 kg 1.000 kg 15.000 kg 1.500 kg 5.000 kg 2.500 kg 5.000 kg 6.000 kg 500 kg 12.000 kg 9.000 5.000 kg 6.000 kg 5.000 kg 4.000 kg 5.000 kg 1.000 kg 4.000 kg 1.500 kg 2.000 kg 1.000 kg 2.500 kg 10.000 kg 11.000 kg

Aafke 4-10,5 Ad Rem ben-11 Adore ong Albatros ben-12 Antarctica ben-11 Antarctica 5-11 Antracier 5-11 Avantgarde ong Banja Luka 5-10 Blue Diamong 4-11 Brigitta ben-11 Bullit ong Candy Prince 5-10 Carpaccio ong Casual ong Circuit ong Columbus 4-11 Crispion Love ben-11 Dancing Queen ong Delta Chic ong Delta Orange ong Delta Red ong Delta Storm ong Delta Strong ong Denmark 4-11 Dior 5-11 DJ Parrot ong Dynasty ben-10 Elegant Crown ong Expression ong Extension 19 (Double Twist)ong Fire Queen Rose ong First Class 5-10 Flaming Flag 5-10

PIET TAKKEN

2,75 4,00 8,00 5,00 2,90 2,75 8,00 2,75 2,00 10,00 11,00 4,00 5,00 3,50 4,00 5,00 5,00 5,00 7,00 2,50 4,00 2,50 24,00 1,75 10,00 7,50 20,00 12,50 1,50 1,25

T: 527203365 F: 201822 T: 0653174194

DICK DE MOOY ADRI VAN DUN ONNO IMMINK ERIK BARNHOORN

T: 0651587419 T: 0620019369 T: 0653750126 T: 0622524987

ED WALKIER RONALD WALKIER HAWIKJO WIJNANDS

5.000 kg 7.500 kg 4.000 kg 4.000 kg 2.000 kg 2.500 kg 7.500 kg 10.000 kg 10.000 kg 2.500 kg 10.000 kg 3.000 kg 12.500 kg 1.500 kg 1.000 kg 5.000 kg 1.000 kg 1.500 kg 1.000 kg 1.500 kg 7.500 kg 5.000 kg 1.000 kg 3.000 kg 12.500 kg 1.300 kg 4.000 kg 3.000 kg 5.000 kg 10.000 kg 4.500 kg 10.000 kg 10.000 kg 2.500 kg 7.500 kg 5.000 kg

ong ben-12 4-12 5-10 ong ong bwn-12 4-10 4-11 ong 5-10 5-11 ben-10 ong ben-12 ben-11 ong ong ong ong ben-11 5-11 ben-11 ong ben-11 ben-11 ben-12 ben-12 ong ben-11 ben-12 4-10 4-10 ong ben-11 4-12

10.000 kg 1.500 kg 300 kg 2.500 kg 8.000 kg 2.500 kg 5.000 kg 10.000 kg 15.000 kg 5.000 kg 1.500 kg 2.000 kg 1.000 kg 5.000 kg 750 kg 2.000 kg 5.000 kg 8.500 kg 20.000 kg 3.000 kg 10.000 kg 6.000 kg 1.000 kg

Flaming Prince Galerie Hiker Holland Beauty Hotspot Iglo Irene Parrot Jan Seignette Jumbo Pink Kelly Kung Fu Lady Andela Liberstar Limousine Marie Jo Mascara Memphis Midnight Milkshake Miss Medvedeva Monarch Parrot Mondial Negritta parrot Orange Juice Orange Princess Orca Oviedo Parrot Prince Pink Ardour Pioneer Prada Pretty Love Purple Prince Queensday Red Princess Reshef

4,50 4,00 7,50 12,50 6,00 4,00 1,50 3,50 4,50 1,.50 2,50 10,00 12900 3,50 12,00 15,00 10,00 3,50 2,00 9,00 4,00 2,25 3,50 4,50

3,00 3,75 2,50 2,00 6,75 3,00 5,50

AANGEBODEN

VRAAG PLANTGOED TULPEN

Net bedrijf dat tulpen en/of narcissen voor u

Laura Fygi Seadov Up Pink Verandi Yellow Flight Strong Gold Carola Denmark

op contract wil telen voor oogst 2015. • Omgeving Julianadorp • Op goed zandland Inlichtingen: Arno Kroon 06-53160204

T: 0653439349 T: 0653700630 T: 0622377259

Royal Virgin Sandor Scarlet Verona Shining Princess Silver Dollar Spitfire Strong Fire Strong Love Super Parrot Surrender Time Out Timeless Titan Toproy Tresor Update White Flag White Liberstar White Marvel White Mastert White Prince Winter Prrot Zorana

5-11 ong ong ong 5-10 ong ong ong ben-10 ong ong ong ong ben-12 ong ong 5-10 ben-10,5 5-10 ben-12 0-11 ben-11 ong

1.25 6,00 14900 12,50 6,00 4,50 5,00 2,20 5,00 11,00 6,00 20,00 6,00 20,00 4,00 5,00 1,50 5,00 2,75 2,50 80,00

VRAAG TULPEN 2015

10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg

Carola Pallada Strong Gold Strong Love Suger Prince Sweet Rosy Verandi Yellow Flight

5-11 5-11 5-11 5-12 5-11 5-11 5-12 5-11

2,75

Crocosmia &

Montbretia Kwekerij Davelaar Verkoop: Hein Lommerse tel: 0252-431174 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 35

VRAAG EN AANBOD

™

Heuchera ‘Mega Caramel’

Cultivar US Group/Family Genus Trade name Foliage height Flower height Foliage color Flower color Unique characteristics Flowering period Perpetually flowering Fragrant Habitat Suitable uses Hardiness zone Immersion Decidious Dry Sales Plant breeders’ rights Available

‘Mega Caramel’ hybr Heuchera Coral Bells 40/50 cm 1 meter Dark caramel creme white Giant caramel foliage Juny/November No No Part shade/shade Border patio/pot 4-9 Yes No Yes PPAF EU PBR AF 2015

Cultivar NL Soort Geslacht Handelsnaam Bladhoogte Bloemhoogte Bladkleur Bloemkleur Bijzonderheden Bloeiperiode Doorbloeiend Geurend Standplaats Gebruikerswaarde Winterhard Spoelen Bladverliezend Droogverkoop Kwekersrecht Beschikbaar

‘Mega Caramel’ hybride Heuchera Purperklokje 40-50 cm 1 meter donker caramel vaal wit reuze caramelkleurig blad juni-november nee nee Zon/half schaduw border patio ja ja nee ja EU PBR AF 2015

Inlichtingen/information: e-mail

Henk de Jong René Schrama 36 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

[email protected] [email protected]

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING

Scansano®

Cantello®

INLICHTINGEN:

CNB

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

EMAIL

Dirk Bloothoofd

0252-431284

0223-769067

0223-769068

06-53 293161

[email protected]

Jurgen de Graaff

0252-431240

06-53 518289

j.d.graaff@cnb.nl

Jan Gutter

0252-431255

06-51 209462

[email protected]

Martin Heemskerk

0252-431256

06-20669208

[email protected]

Siebren Mantel

0252-431259

06-53 690252

[email protected]

Dick de Mooy

0252-431361

071-4023313

071-4028342

06-51 587419

[email protected]

Erwin Vriend

0252-431367

0228-314981

0228-316869

06-53 396784

[email protected]

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

EMAIL

TELEFONISCHE VERKOOP: CNB

0252-431254

Henri Omta

0252-431274

0224-291965

0252-431176

06-51 588053

[email protected]

Piet Zoutenbier

0252-431345

071-3611104

0252-431410

06-20 397884

[email protected] 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 37

ACTUEEL

INAUGURELE REDE PROFESSOR IMMINK:

‘Bol minder black box’ Na 1962 kende de bloembollensector geen eigen leerstoel meer aan Wageningen Universiteit. Donderdag 13 november sprak professor Richard Immink zijn inaugurele rede uit als buitengewoon hoogleraar Fysiologie van bloembollen.

Tekst en fotografie: Arie Dwarswaard

H

et blijft iets bijzonders, zeker als je bedenkt dat de laatste bloembollenleerstoel in 1962 werd geïnaugureerd. De pedel gaat voorop en houdt de universitaire staf op de schouder. Ze wordt gevolgd door hoogleraar Richard Immink, die in het Auditorium van Wageningen Universiteit zijn inaugurele rede zal uitspreken. Pedel, Immink en in zijn kielzog begeleidende professoren zijn allen gekleed in zwarte toga en dragen een dito baret. Tijdens de binnenkomst staan de aanwezigen en speelt het orgel. Na een kort woord van welkom door professor De Vries namens het bestuur van de universiteit is het woord aan professor Richard Immink. Hij is sinds 2012 buitengewoon hoogleraar Fysiologie van bloembollen en heeft de taak om voor zo’n honderd aanwezigen uit te leggen waar het werk van deze leerstoel over gaat. En dat doet hij met verve.

Een ander hoofdonderwerp dat nog steeds vragen oproept, is de snelle vermeerdering van tulp en lelie. Hoewel het proces bij lelie op zich gemakkelijk verloopt, is het nog wel de vraag wanneer welke cellen nu precies aanzetten tot weefselvorming.

GENETISCH De leerstoel gaat over fysiologie, maar heeft ook een sterke genetische component in zich. Immink heeft al een aantal keren de vraag gehad of de aanduiding Fysiologie van bloembollen wel correct is. Hij vindt van wel, maar legt tijdens de inaugerele rede uit dat de genetica helpt om beter te begrijpen hoe bepaalde processen verlopen. Bovendien is er steeds meer genetische kennis, en wordt ook steeds duidelijker dat er tussen verschillende plantensoorten soms verrassende overeenkom-

sten zijn op genetisch niveau. Immink kan zelf volop putten uit zijn wetenschappelijke kennis over Arabidopsis thaliana, waarvan inmiddels al heel veel genetische eigenschappen in kaart zijn gebracht. Die konden onder meer helpen om bij onderzoek aan grassen een oplossing te vinden voor de vraag naar het belang van de koudebehoefte. Immink: “Hiervoor bleek in Arabidopsis een specifiek gen verantwoordelijk te zijn dat in grassen, weliswaar in een iets andere vorm, ook voorkomt. Zo kan deze kennis ook behulpzaam zijn bij het wetenschappelijk onderzoek aan tulp en lelie.” Het onderzoek dat hij al heeft gedaan en de komende jaren met zijn team gaat doen, draagt de titel Plant Physiology and Flower Bulbs 2.0. En net als Windows na zijn 2.0 al weer nadacht over een vervolg, zo kijkt Immink al weer verder naar een 2.1-versie. De eerste ideeën over een vervolg op deze leerstoel zijn er en vormen onderwerp van gesprek met de begeleidingscommissie. En zoals altijd, eindigt de hoogleraar zijn rede met “Ik heb gezegd.” Opnieuw klinkt het orgel, gaan de belangstellenden staan en verlaat het zwartgetogade gezelschap onder begeleiding van de pedel de zaal. Hopelijk duurt het niet nog eens vijftig jaar voordat professor Richard Immink een opvolger krijgt.

TRADITIE Immink kent de traditie waarin hij staat. De eerste onderzoeker die in Wageningen bijzonder hoogleraar werd was professor Van Slogteren. Maar het is een andere Wageninger die de basis legde voor het werk waarmee Immink en zijn team nu vooral mee aan de slag is gegaan. Het is professor Blaauw, die voor menig bolgewas heel nauwkeurig naging hoe de stadia zich ontwikkelden. Het onderwerp is nog steeds actueel, zo legt Immink uit. Bloemaanleg is een van de vier hoofdrichtingen waarop het onderzoek inzet, dat in 2010 door de KAVB kon worden gerealiseerd dank zij een gift tijdens het 150-jarig jubileum van toenmalig minister Gerda Verburg. “De bloemaanleg vindt in de zomer plaats, en niet in de winter zoals velen denken. Die bloemaanleg blijft een intrigerend proces, dat nog steeds voor verrassingen kan zorgen, zoals de massale bloemknopverdroging vorig jaar in ‘Strong Gold’. Wij gaan na hoe dit proces exact verloopt en kijken daarbij ook naar de invloed van kou.” 38 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Prof. dr. ir. Richard Immink: ‘De bloemaanleg blijft een intrigerend proces’

‘Kwaliteit Zantedeschia op hoog peil’ Terugblikken, rechtzetten en vooruitkijken. Dat doen de nieuwe voorzitter van de KAVB-productgroep Zantedeschia Ruud Berbee en senior adviseur keuringsbeleid bij de BKD Peter Knippels. De aanleiding: een onzorgvuldig ingevulde oppervlaktestatistiek. De uitkomst: tijd voor een nieuwe stap op kwaliteitsgebied.

VAN 0,5 NAAR 98% Terugkijkend op de kwaliteitsontwikkeling, stelt Peter Knippels vast dat er in ruim vijftien jaar heel veel is bereikt. “In 1998 voerden we de eerste keuringen uit. Resultaat: 0,5% klasse I, 49,5% klasse Standaard en de rest afgekeurd. In 2007 was dit al 65% klasse I en 20% klasse Standaard. In 2013 kwamen we nog hoger uit: 98% klasse I. En dat terwijl de normen niet zijn veranderd.” Knippels en Berbee benadrukken dat dit resultaat vooral is te danken aan de gezamenlijke inzet van de sector, PPO, BKD en Proeftuin Zwaagdijk. “Daardoor is er heel veel kennis in relatief korte tijd opgebouwd”, aldus Knippels. Afwijkingen zoals olifantsoren en bosjesplanten treft de BKD bij de keuring nog maar zelden aan.

COLOMBIA De hoge kwaliteit was mooi, maar toch stelde importland Colombia de telers en handelaren in 2013 voor grote problemen. Alleen partijen vrij van Zantedeschia Mozaïekvirus en Konjacmozaïekvirus mochten het land nog in. Aan de BKD om in korte tijd monsters op te kweken om voldoende bladmateriaal te verkrijgen voor toetsingen. Berbee: “We vinden de nul eigenlijk onhaalbaar, maar toch is het gelukt om partijen voor Colombia te kweken die aan deze hoge eis voldoen. De lat ligt hoog, maar Colombia is wel een interessante markt, waar bloemen voor de VS worden gekweekt.”

DOORKIJK Peter Knippels (links): ‘Goed als we de huidige toetsmethodes op een hoger plan kunnen brengen’ Tekst en fotografie: Arie Dwarswaard

A

fgelopen zomer fronste teler Ruud Berbee uit Breezand, net voorzitter van de KAVB-productgroep Zantedeschia, zijn wenkbrauwen. De nieuwsbrief van BloembollenVisie meldde een stevige areaalgroei van Zantedeschia met bijna een derde van de oppervlakte. Een misverstand bleek al snel, waar de redactie ook niets aan kon doen, evenmin als de BKD. Peter Knippels: “Voorheen werd de statistiek van Zantedeschia pas in november gepubliceerd, maar telers wilden dit eerder hebben. Eind juli bleek voor een voorlopige statistiek haalbaar, maar bij het opgeven van de geplante oppervlaktes is door sommige telers niet zorgvuldig genoeg gewerkt. Als bijvoorbeeld roeden in plaats van ares worden opgegeven, dan loopt het verschil bij een rela-

tief klein gewas als Zantedeschia al snel op. We hebben dan ook direct actie ondernomen. Nu staat het areaal op 178 hectare tegenover 164 hectare vorig jaar. Dat is een beeld dat beter aansluit bij de realiteit.” Hoe het sortiment zich in oppervlakte ontwikkelt, wordt niet meer openbaar vermeld. Productgroepen van de KAVB hebben de BKD gevraagd om alleen de totale oppervlakte te vermelden en niet meer de oppervlakte per cultivar. Berbee: “Het sortiment schuift op. De oudere cultivars uit het buitenland en de eerste generatie veredelingsmateriaal uit Nederland zie je afnemen. Daarvoor in de plaats komen betere, mooiere en vooral productievere cultivars. Die hoge productie is essentieel voor de eindgebruikers in de bloementeelt. Zantedeschia heeft nu eenmaal een hoge kostprijs en dan moet de bloementeler er ook een goed financieel resultaat mee kunnen behalen.”

Knippels en Berbee verwachten dat het bij deze twee virussen en Colombia niet zal blijven. Mede om die reden participeert de BKD in een project van de Rijksuniversiteit Leiden waarbij Zantedeschia op genetisch niveau wordt doorgelicht op virussen. Knippels: “Het project loopt inmiddels. We verwachten niet dat hier nieuwe virussen worden gevonden, maar wel dat we onze huidige toetsmethoden hiermee op een nog hoger plan kunnen brengen.” Vanwege het hoge percentage klasse I denkt de productgroep ook na over Zantedeschia 2.0, ofwel een kwaliteitssysteem waarbij al vroeg in de teelt via toetsingen wordt nagegaan hoe gezond het gewas is. Berbee: “Je kunt als teler het risico niet volledig bij de handel neerleggen. Wie zo virusvrij mogelijk start en goed laat toetsen, kan een goede partij aftelen voor de markt. Het bedrijfsleven is nu aan zet om te zeggen of ze dit willen en zo ja, hoe het er uit moet zien. We kijken en denken mee. Als er een geschikt moment is, dan is het nu.” 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 39

LAATSTE NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Thema Lentetuin Breezand: 200 jaar koninkrijk

Foto: PR

BREEZAND – Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat 200 jaar. Deze mijlpaal kan de Lentetuin Breezand niet zomaar voorbij laten gaan. Daarom blikt de bolbloemenshow van 5 tot en met 9 maart 2015 terug. Hiermee haakt het jaarlijkse evenement in op de festiviteiten van het Nationaal Comité. De slogan voor de 35e editie van de Lentetuin Breezand luidt ‘200 jaar koninkrijk: de Lentetuin blikt terug!’ De bezoekers kunnen enkele historische momenten en gebouwen uit 200 jaar koninkrijk verwachten in het decor. Te denken valt aan het Paleis op de Dam, de eerste spoorlijn en de Nederlandse Antillen. Maar ook minder fijne gebeurtenissen, zoals de Watersnoodramp, zullen in de show verwerkt worden. Aan arrangeur Martin Elling de schone taak om de geschiedenis weer te geven tussen een ander oer-Hollands product: bolbloemen.

Perennial Power gaat vasteplantenpromotie uitbreiden ZEIST – Tijdens een deelnemersbijeenkomst van Perennial Power heeft een ruime meerderheid aangegeven om de promotieactiviteiten in 2015 gezamenlijk te willen continueren en intensiveren. De 24 deelnemende vasteplantenkwekers waren op 13 november te gast bij Tuinbranche Nederland in Zeist. iVerde gaf een samenvatting van de activiteiten in het eerste jaar dat hoofdzakelijk gebruikt is om een organisatie en structuur op te zetten en te starten met een PR-traject. Geconcludeerd werd dat het eerste jaar al een miljoenenpubliek is bereikt. Met ingang van 2015 zullen de PR-activiteiten worden geïntensiveerd. De deelnemende bedrijven bepalen hiervoor de onderwerpen en in het bijzonder bedrijfsspecifieke informatie, exclusief te promoten via Perennial Power. Een nieuwe stap is ook de uitbreiding naar Duits- en Engelstalige landen. Perennial Power is bovendien in gesprek met FloraHolland en Tuinbranche Nederland om gezamenlijk promotionele activiteiten op te pakken. De week van de vaste plant 2015 zal actiematig worden opgepakt via tuincentra.

Plantarium 2015 focust op verkoop BOSKOOP – Het thema van de 33e editie van Plantarium is ‘Focus op verkoop’. De organisatie geeft hiermee aan dat verkoop sturing moet/kan geven aan productie. De sierteeltsector produceert heel veel mooie producten. Door bij de productie al na te denken over de verkoop kan beter worden ingespeeld op de wensen van de markt. Ook dit jaar werkt Plantarium aan vernieuwingen om de beurs voor bezoekers én standhouders nog aantrekkelijker te maken. De beurs wordt gehouden van 26 t/m 29 augustus 2015. Voor de komende editie worden, door een gericht uitnodigingsbeleid, 20.000 vakbezoekers uit circa 40 landen verwacht. Meer informatie is te vinden op www.plantarium.nl.

Humberto Tan opent DriebanFlora 2015

Deelnemers voor Bloemencorso 2015 gezocht LISSE – De 68e editie van het Bloemencorso van de Bollenstreek krijgt met ‘200 jaar koninkrijk’ in 2015 een bijzonder thema. Dit betekent dat het corsobestuur voor de dag wil komen met een groot aantal praalwagens. Daarom de actie: praalwageneigenaren gezocht. Als praalwageneigenaar hoef je alleen het onderwerp van de praalwagen aan te dragen binnen het thema 200 jaar koninkrijk. De corsovrijwilligers doen de rest. Het bestuur van het bloemencorso hoopt daarom binnenkort diverse nieuwe praalwageneigenaren te kunnen begroeten. Collectieve deelnemers zijn ook welkom. Aanmelden kan via [email protected]. 40 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Foto: PR

VENHUIZEN – Op woensdag 11 februari 2015 zal talkshowhost Humberto Tan van RTL Late Night het officiële startsein geven voor de 29e editie van de DriebanFlora. De bolbloemenshow in Venhuizen staat in 2015 in het teken van ‘Werelds Bolwerk’. De DriebanFlora vindt van woensdag 11 tot en met zondag 15 februari plaats in café restaurant De Roode Leeuw in Venhuizen. Met de show is de organisatie al 29 jaar bezig met het promoten van bolbloemen, niet alleen in haar eigen regio, maar ook ver daar buiten. Het thema Werelds Bolwerk sluit daar bij aan. In Humberto Tan is bovendien een opener gevonden met een bekend bolwerk.

Lyttle Trophy voor Harry Jans LOENEN – De Nederlandse alpieneplantendeskundige Harry Jans heeft onlangs van de Alpine Garden Society (AGS) de Lyttle Trophy ontvangen. Jans was op de jaarvergadering van de AGS om een lezing te geven over Peru en kreeg na afloop daarvan deze trofee uitgereikt. De Lyttle Trophy is de hoogste onderscheiding die de AGS uitreikt aan personen die een substantiële bijdrage hebben geleverd aan de verspreiding van kennis over alpiene planten. Harry Jans maakte de afgelopen jaren reizen naar onder meer China.

Foto: PR

NVAF verontwaardigd over verkoop PT-gebouw

ZOETERMEER – Het Productschap Tuinbouw geeft tuinders het nakijken bij de verkoop van haar kantoorgebouw. Een teruggave van zuur verdiend geld kunnen de betalers van de verplichte heffing wel vergeten, stelt de stichting Nieuwe Vrije Agrarische Federatie (NVAF) nadat eerder bekend werd dat het kantoorpand van het PT in Zoetermeer met 1,7 miljoen euro verlies is verkocht. Het kantoorgebouw van het Productschap Tuinbouw heeft kort te koop gestaan bij Nadorp Makelaars te Den Haag met een vraagprijs van € 2,5 miljoen euro. Het gebouw is echter recent verkocht voor de prijs van 750.000 euro. Frugi Venta zou de nieuwe eigenaar geworden zijn. “Dit handjeklap tussen het PT en een van haar vriendjes is ronduit schandalig te noemen”, aldus NVAF-voorzitter Jos de Boer.

Steun voor verduurzaming bollenteelt SCHAGEN – Bollenpraktijknetwerk ‘Natuurlijk leven, Natuurlijk telen’ krijgt komend seizoen een vervolg als onderzoeksproject. Onder meer is er een bijdrage verkregen van gemeente Medemblik van vijfduizend euro. De bijdrage wordt gedaan uit het activiteitenen kernenbudget voor innovatieve ideeën. Gemeente Schagen en Hollands Kroon gingen Medemblik voor. De drie gemeenten zien de agrarische sector als een van de speerpunten van hun economisch beleid en de bloembollensector is een van de grootste economische dragers. Onder de titel ‘Natuurlijk leven, Natuurlijk telen’ zoeken acht bloembollentelers uit het Noordelijk Zandgebied en West-Friesland naar een meer duurzame vorm van telen. Ze stellen als doel het verbeteren van het bodemleven en de natuurlijke weerstand van de planten in de komende drie jaar. In die periode moet het gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen zijn gehalveerd.

AALMSEER – Dankzij een toename van 4% in oktober is de exportwaarde van bloemen en planten vanuit Nederland weer iets dichter bij de plus van 3% gekropen. Tot en met oktober ligt de exportomzet op € 4,6 miljard. De Zuid-Europese markt lijkt te herstellen, in Oost-Europa zijn de resultaten wisselend en de groei in de top-3 bestemmingen is stabiel. Dit constateert brancheorganisatie VGB op basis van de exportstatistieken van Floridata. De exportwaarde in oktober eindigde met een stijging van 3,8% op € 420 miljoen. Bloemen deden het in oktober dankzij een plus van 5% tot € 272 miljoen iets beter dan pot- en tuinplanten. Bij deze productgroep stokte de teller op +1,7% tot € 148 miljoen. Op jaarbasis is deze ontwikkeling anders en is de stijging bij de planten (+5,7% tot € 1,8 miljard) groter dan die bij de snijbloemen (+1,9% tot € 2,8 miljard). Na het tweede kwartaal lag de toename van de exportwaarde op 1,6% en sindsdien is deze groei dankzij regelmatige en bescheiden groei omhoog gekropen tot + 2,7% tot en met oktober. De Nederlandse bloemen- en plantenexport naar Rusland kreeg in oktober een forse tik met een krimp van 26,5%. De exportwaarde van bloemen en planten naar Polen is tot en met oktober met 14,9% gestegen tot € 135 miljoen. Dit is niet meer voldoende, zoals eerder dit jaar wel het geval was, om de achterstand in Rusland te compenseren. De groei met in totaal € 115 miljoen in de top-3 afzetbestemmingen, Duitsland (+4,8 tot € 1,4 miljard), Verenigd Koninkrijk (+1,8% tot € 677 miljoen) en Frankrijk (+7,8% tot € 551 miljoen) schrijven groothandelaren voor een belangrijk deel toe aan gunstige weersomstandigheden. Een lang en relatief warm voorjaar, gematigde zomer en dito herfst in NoordWest Europa is goed voor de bloemen- en plantenafzet. Deze direct in de nabijheid van Nederland gelegen landen tekenen voor 58% van de exportwaarde, zo meldt de VGB.

IDC onderzoekt mogelijkheden snelle vermeerdering bloembollen LISSE – Binnen de bloembollensector is er een grote behoefte aan nieuwe methoden om de vermeerdering van bollen sneller en schoner te kunnen uitvoeren. Binnen het IDC Bollen & Vaste planten wordt er nu gekeken of het mogelijk is een methode te vinden om de groeipunt in de bol, knol of plant deels of geheel te vernietigen, zonder dat er verspreiding van ziekten kan plaatsvinden. Een aantal methoden zullen worden uitgetest bij hyacint, narcis en tulp. De voorkeur gaat uit naar methoden die werken op basis van ultrasone golven, laser of temperatuur/stroom. Bekeken wordt of de methode in staat is alleen de groeipunt (de spruit) geheel of deels te vernietigen en of daarbij de bol wordt aangezet tot aanleg van nieuwe bolletjes. Bij gebleken mogelijkheden worden de beste methoden en mogelijkheden in een vervolgproject verder uitgewerkt.

Foto: PR

Export bloemen en planten houdt beperkte stijging vast

Miniboompje Tuinplant van de Maand december HONSELERSDIJK – Ook in de laatste maand van 2014 inspireert Mooiwatplantendoen.nl consumenten om meer groen toe te passen in de tuin of op balkon en terras. Dat wordt gedaan aan de hand van de campagne Tuinplant van de Maand. In december is het een miniboompje. Onder de noemer ‘Huisje, boompje… feestje’ laat Mooiwatplantendoen.nl zien dat groene miniboompjes op eenvoudige wijze de feestelijke decembermaand kunnen opluisteren. De Tuinplant van de Maand is in december een groep miniboompjes: fijnspar (Picea abies), witte spar (Picea glauca ‘Conica’), dwergcypres (Chamaecyparis ‘Ellwoodii’), jeneverbes (Juniperus ‘Strica’) en levensboom (Thuja occidentalis). Onder meer in tv-programma’s als Eigen Huis & Tuin en Rob’s Grote Tuinverbouwing zal er aandacht voor zijn. 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 41

ACTUEEL

Ambitieus actieplan gewasbescherming van LTO LTO Nederland heeft het actieplan ‘Schoner, Groener, Beter’ opgesteld. Deze bevat voor de diverse sectoren maatregelen die bijdragen aan de realisatie van de doelen van het rijksbeleid en de wensen van de maatschappij. In de open teelten ligt de focus op het verder verbeteren van de waterkwaliteit door emissie tegen te gaan. Tekst: Jeannet Pennings Archieffoto: René Faas

D

e producten van Nederlandse telers behoren tot de schoonste van de wereld. “Die positie willen wij versterken door nog schoner, groener en beter te gaan produceren. Dat is nodig; afnemers en consumenten vragen er om. Met dit actieplan spelen we daar op in”, zegt Joris Baecke, portefeuillehouder Plantgezondheid. LTO Nederland heeft met steun van Nefyto en Agrodis het actieplan ‘Schoner, Groener, Beter’ opgesteld. “Schoner door verdere emissiereductie, groener door vergroening van de middelen en maatregelen, en beter door optimaliseren van teeltsystemen en borging van verduurzaming in de keten. We hebben concrete acties op de agenda staan, we starten pilots en we gaan de voorlichting intensiveren.”

ken dat te bereiken door verhoging van de eisen voor drift en een nieuwe milieuvriendelijke methode van reiniging van bloembollen. “Maar ook in de bewaring van bollen kan milieuwinst geboekt worden door de bollen met hete lucht te behandelen in een ruimte met een hoog CO2-gehalte en een laag zuurstofgehalte. Verder is met het coaten van bloembollen een sterke reductie in middelen te realiseren.”

DRIFTREDUCTIE In de glastuinbouw gaan telers ziekten en plagen te lijf door de aandacht nog meer te verleggen van symptoombestrijding naar preventie. Verder ligt de focus op zuiveren van lozingswater en aansluiten op het riool, zodat het water gezuiverd wordt en het oppervlaktewater aanzienlijk aan kwaliteit wint. Baecke: “Voor onder

OPEN TEELTEN In de open teelten zijn twee teeltsystemen die vragen om actie: grondgebonden teelt en teelt los van de grond. Als het spoelwater, waarmee de spuitapparatuur wordt schoon gespoten, wordt opgevangen en gereinigd, wordt veel erfafspoeling tegen gegaan. Telers kunnen het spoelwater afvoeren of zelf reinigen in een biofilter of vergelijkbare installatie. “Vanuit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer gaan we telers een erfemissiescan laten uitvoeren om te zien waar de aanpak verbeterd kan worden.” Ook afspoeling van percelen kan tot emissies leiden. Er worden komend jaar diverse pilots gestart waar telers van elkaar en in de praktijk kunnen leren van maatregelen.

KOPLOPER De ambitie van de bloembollensector is om koploper te zijn op het gebied van duurzaamheid door de milieubelasting van het oppervlaktewater te verminderen met 75 procent in 2018 en 98 procent in 2023. Bollentelers den42 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Joris Baecke: ‘We leggen de lat hoog’

meer de boomkwekerij en de fruitteelt zetten we in op de ontwikkeling en implementatie van alternatieve spuittechnieken, die de drift van gewasbeschermingsmiddelen verder verminderen.” Ook in de sierteeltsectoren is het nodige te winnen. Er wordt een programma-aanpak uitgezet voor verdere certificering en verduurzaming van de keten. Volgens Baecke is de ontwikkeling van alternatieve, groene laagrisicomiddelen het belangrijke sluitstuk van deze innovatieslag. “Voor de fytosanitaire kwaliteit van het Nederlands uitgangsmateriaal is aaltjesbeheersing van groot belang. We gaan biologische grondontsmetting ontwikkelen en optimaliseren.”

INNOVATIE Op diverse fronten zal in 2015 en daarna verder gewerkt worden aan de ontwikkeling en stimulering van innovatieve geïntegreerde gewasbescherming. “Voor de lange termijn wordt ingezet op een land- en tuinbouw die nagenoeg emissie- en residuvrij produceert en dus met een sterk verminderde afhankelijkheid van chemische gewasbescherming. Door te kiezen voor een integrale aanpak wordt de slag gemaakt van symptoombestrijding naar preventieve oplossingen”, vat Baecke samen. “Voor onze ambities op het terrein innovatie en onderzoek is structureel genoeg geld nodig. Dat moeten we binnen de Topsectoren zien te regelen.”

Bedroevende resultaten monsteropplant Bloemenmarkt In opdracht van het bestuur van de Stichting Keurmerk Bloembollen Holland (SKBH) zijn in het najaar van 2013 bij een groot aantal verkooppunten monsters getrokken van een breed assortiment voorjaarsbloeiende bolgewassen. Bij de opplant is gelet op bloei en soortechtheid. De Bloemenmarkt in Amsterdam scoorde op beide punten bedroevend slecht.

Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

D

e monstertrekking is uitgevoerd door BQ Support en heeft plaatsgevonden bij verkooppunten op de Bloemenmarkt in Amsterdam en bij verschillende grootwinkelbedrijven in Europa. De resultaten van de opplant, evenals die van de monsters die genomen zijn bij de SKBH-deelnemers, zijn als volgt.

BLOEMENMARKT De eerste monstertrekking die op 29 mei 2013 is uitgevoerd, gaf ronduit bedroevende resultaten. Er zijn toen 578 monsters getrokken van bollen van oude oogst, waarvan er 518 zijn geplant. Daarvan bloeiden er slechts negen en die bleken alle niet soortecht te zijn. Vervolgens zijn er op 2 juli 2013 op de Bloemen-

markt opnieuw monsters getrokken. Toen zijn er 560 bollen van nieuwe oogst aangekocht en daarvan bloeide 94%. Helaas was maar 18% soortecht. De stichting heeft de Gemeente Amsterdam tot tweemaal toe in kennis gesteld van deze bedroevende resultaten, maar de gemeente heeft de SKBH laten weten geen middelen tot haar beschikking te hebben om hiertegen op te treden.

GROOTWINKELBEDRIJF In opdracht van het bestuur van de SKBH heeft BQ Support ook monsters getrokken bij 16 verschillende grootwinkelbedrijven in Nederland, Duitsland, België en Frankrijk. Daarvoor zijn 25 vestigingen bezocht en in totaal zijn er 145 consumentenverpakkingen aangekocht. Het assortiment richtte zich voornamelijk op tulpen, narcissen en hyacinten. Van de 1.937 gekochte bollen bleek 87% te bloeien, maar slechts 56% daarvan was soortecht. Bij enkele

winkels werden zelfs percentages vastgesteld die varieerden van 14% tot 47%. Gelukkig was het op andere plaatsen beter gesteld met de soortechtheid en in enkele gevallen werd een score van 100% bereikt.

DEELNEMERS SKBH Binnen het kader van haar reguliere controlewerkzaamheden heeft BQ Support bij de deelnemers aan de stichting 124 verpakkingen bemonsterd. Van de in totaal 1157 bollen bloeide 95% en het percentage soortecht bedroeg 88%. In die gevallen waarin een ander soort in de verpakking werd aangetroffen, is naar de mening van BQ Support voor een juiste vervanging gezorgd. Het bestuur van de stichting heeft besloten om in 2015 opnieuw monsters te laten trekken, zowel bij de grootwinkelbedrijven, als op de Bloemenmarkt. Daarnaast heeft de stichting bij iBulb het verzoek neergelegd om een promotieplan te ontwikkelen dat erop gericht moet zijn om de consument beter en gerichter te informeren over de momenten waarop zij de verschillende bolgewassen wel en niet moeten kopen. Daarmee wil zij indirect ook een waarschuwing afgeven voor de verkoop van oude bollen op de Bloemenmarkt en andere toeristische trekpleisters in Nederland. Tot slot kondigt SKBH aan dat zij over de verkoop van bloembollen bij de verschillende toeristische trekpleisters in Nederland binnenkort overleg voert met NBTC Holland Marketing (het voormalige Nederlands Bureau voor Toerisme). 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 43

STUDIEBOL

‘Grote stap van mbo naar hbo’ moment ging het veel beter, ook omdat ik er echt voor mezelf zat.” Na het behalen van de mbo-opleiding ging de 24-jarige student verder studeren. “Het ging me goed af en ik wilde verder leren, omdat een hbo-diploma beter is als je een baan wilt vinden. Mijn keuze is gevallen op Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Dit omdat het goed te doen was qua reistijd. Ik wilde niet op kamers. Doordat ik zo’n drie tot vier dagen naar school ga, werk ik de andere dagen thuis. Zo blijf je wel bij het bedrijf betrokken. Dat lukt minder goed als je op kamers zit.”

GROTE STAP Op Van Hall Larenstein duurt de opleiding voor Ryan 3,5 jaar in plaats van 4, omdat hij een mbo-opleiding heeft afgerond. Die overgang van mbo naar hbo heeft Ryan als een grote stap ervaren: “Het kost tijd om te wennen aan het verschil van niveau. Daarnaast begin je met een achterstand op bepaalde gebieden, zoals ICT. Daar heb je geen les over gehad op het mbo, maar heb je wel nodig voor een hbo-opleiding. In het eerste jaar zag ik snel verbetering bij mezelf. Je leert namelijk ook van je klasgenoten. In het begin kregen we veel les over teelttechnische informatie zoals plantfysiologie. In het tweede jaar gingen we dieper op de materie in. Die eerste twee jaren theorie waren pittig.” Dat de opleiding Tuin- en Akkerbouw heet, kan Ryan wel merken. “Het is meer gericht op akkerbouw, maar veel leerstof is hetzelfde voor de bollensector. Bovendien mogen wij in projecten zelf aangeven wat we willen onderzoeken. Zolang het onderwerp maar aan de vereiste competenties voldoet.”

KANSEN

Ryan Hulsebosch: ‘Ik hou mijn ogen open voor alle kansen’

In Leeuwarden volgt Ryan Hulsebosch de opleiding Tuin- en Akkerbouw op Van Hall Larenstein. Vooral de combinatie tussen teelttechnische lesstof en bedrijfskunde spreekt de student aan. Tekst en fotografie: Lilian Braakman

T

wijfels over de toekomst maakte het eerste jaar studie voor Ryan Hulsebosch lastig. Hij begon zijn studieloopbaan op het Clusius College in Hoorn. Na een jaar plantenteelt stopte hij ermee. Hij besloot

44 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

bij zijn ouders in het bedrijf, Hulsebosch bv in Den Helder, te gaan werken. “Na een jaar thuis te hebben gewerkt, kwam ik er achter dat ik niet zeker wist of ik wel thuis wilde werken. Wel wilde ik in de sector actief blijven. Met name de handel sprak mij aan. Daarom besloot ik mijn studie af te maken. Vanaf dat

“Deze opleiding past goed bij mij omdat het een combinatie is van teelttechnische lesstof en bedrijfskunde”, geeft Ryan aan. “Je hebt financiële modules zoals het berekenen van een bedrijfsresultaat en teelttechnische modules waar je bijvoorbeeld kijkt naar gewasbescherming.” Stage lopen hoort ook bij de opleiding. Daarvoor kiest Ryan bewust bedrijven uit waar hij later zou willen werken. “Door daar stage te lopen ervaar je hoe het werkelijk is en kan ik kijken of het bij me past of niet. Momenteel doe ik een onderzoek in Zantedeschia bij Aad Prins in Breezand. In januari ga ik stage lopen bij CNB in Lisse. De handel spreekt mij aan en in de export werken zie ik ook zitten, maar dan wel gericht op Amerika vanwege mijn achtergrond (zijn moeder is een Amerikaanse, red.). Er zijn zoveel interessante bedrijven in deze regio. Het is een uitdagende sector en ik hou mijn ogen open voor alle kansen.”

ONDERZOEK EN PRAKTIJK

Stalmest houdt gemoederen al 125 jaar bezig De afgelopen eeuw is er veel onderzoek gedaan aan bloembollen. Praktische problemen werden opgelost. Nu de sector op een keerpunt staat waar het gaat om de collectieve financiering van onderzoek, is het goed om nog eens na te gaan wat het onderzoek de praktijk heeft gebracht. In deze serie staat die vraag centraal. Dit keer: onderzoek aan bemesting.

RUWPOOT Voor de Tweede Wereldoorlog kwam er wel enige interesse bij het wetenschappelijk onderzoek in bemesting. Een bijzonder voorbeeld is het onderzoek van Inia naar de relatie tussen het geven van stikstof en het optreden van spouwers, dat al in 1937 plaatsvond. Nog eerder was het C.J. Briejèr, die op persoonlijke titel, al in 1930 in veldproeven bekeek of koolzuurgas ook werkte als bemesting. Het LBO richtte zich ook na de Tweede Oorlog vooral op ziekten en plagen, maar maakte in 1984 een uitzondering voor boriumgebrek in tulp. Onderzoeker Piet Muller was daarbij wel zo eerlijk om te melden dat vooral in Japan hier onderzoek naar was gedaan. Het gebrek aan borium bleek de oorzaak van verschijnselen als ruwpoot en scheurbloem bij tulp.

POLITIEK

Tussen 2010 en 2012 vond onderzoek plaats naar teelt van lelies in substraat in plaats van grond

Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: PPO

H

et zit in de genen van menig bloembollenteler: stalmest is goed voor de bloembol. Dat was 125 jaar geleden zo, en dat is nu nog steeds zo. Wie kijkt naar de geschiedenis van het onderzoek naar bemesting in de bloembollen, kan vaststellen dat de rode draad daarin de strijd tussen stalmest en kunstmest is. En die strijd begint al rond 1890, als de kunstmest in Nederland zijn intrede doet. De meningen over dit dan nieuwe product lopen sterk uiteen. Waar de een blijft zweren bij stalmest, legt de ander proeven aan om aan te tonen dat kunstmest een volwaardig alternatief is voor stalmest. Op de proeftuin van de toen nog Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur komen in 1893 de eerste proeven te liggen. Enkele jaren later zorgde het tuinbouwon-

derwijs voor vervolgonderzoek, onder meer in Sassenheim. Daaruit bleek dat kunstmest slechter werkte dan stalmest. Bij de in 1911 opgerichte Rijks Middelbare Tuinbouwschool in Lisse kwam al snel een eigen proeftuin te liggen, en juist hier is decennialang heel veel onderzoek gedaan naar het effect van bemesting op bloembollen. Die proeven vonden dus niet plaats op het er vlakbij gelegen Laboratorium voor Bloembollenonderzoek, maar bij de Vereniging Proeftuin voor de Bloembollencultuur in Lisse. Leraren van de RMTuS en proeftuinmedewerkers voerden hier vooral heel veel zogenoemde trappenproeven uit. Bij welke hoeveelheid kunstmest geven bolgewassen de hoogste opbrengst? De proeven vonden plaats in Lisse en op bedrijven in de regio. De proeftuinen in Breezand, Zwaagdijk en Wieringerwerf hebben tot hun opheffing begin jaren negentig ook veel van dit type onderzoek uitgevoerd.

Eind jaren tachtig komt de overheid met de eerste beperkingen in de bemesting. Het aantal kilo’s stikstof en kali krijgt een maximum. Dat zet het LBO aan tot het onderzoek naar bijmestsystemen. Die komen er al heel snel voor gewassen als gladiool, tulp, lelie, hyacint en narcis. In de jaren negentig krijgt het LBO zelfs een onderzoeker bemesting. Een ander spoor dat door de politieke beperkingen wordt ingezet is vervanging van stalmest door andere organischestofbronnen, met name compost. De meningen over dit alternatief lopen sterk uiteen, mede ingegeven door de grote verschillen in kwaliteit. Begin 21e eeuw voerde PPO vergelijkend onderzoek uit tussen stalmest en compost in hyacint. Daaruit bleek dat volledige vervanging van stalmest door compost wel een lager stikstofoverschot gaf, maar geen vergelijkbare bolkwaliteit opleverde. Het advies was dan ook om naar andere oplossingen te zoeken om die bolkwaliteit toch te behouden. In diezelfde periode is het nodige onderzoek gedaan naar het begrip bodemweerbaarheid. Duidelijk werd in ieder geval dat bijvoorbeeld grondontsmetting het bodemleven zodanig reduceert dat een schimmel als Pythium alle ruimte krijgt om toe te slaan. Door veel organische stof aan te voeren komt de bodemweerbaarheid weer op peil. De laatste stap die het onderzoek zette was telen zonder grond. Geen discussies meer over stalmest, compost of groenbemester, maar werken met een substraat waar nauwkeurig de benodigde meststoffen zijn toe te dienen. Voor diverse gewassen bleek er zeker perspectief. Vanwege beëindiging van de collectieve financiering stopt dit type onderzoek. En zijn we weer terug bij af. Mag stalmest, moet stalmest, of mag het ook wat anders zijn? 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 45

BOOMKWEKERIJ

Clematis is voor het overgrote deel bekend vanwege de grootbloemige cultivars die (vroeg) zomer bloeien. Bij de groep voorjaarsbloeiers gaat de aandacht met name uit naar C. montana waarvan een aantal veelbelovende nieuwkomers zijn verschenen.

Tekst en foto: Emiel van den Berg

C

lematis wordt als klimplant al vele jaren in tuinen toegepast. Behalve als klimmer lenen sommige soorten en cultivars zich ook voor bodembedekking of toepassing als vaste plant. Hoe dan ook, zijn populariteit heeft Clematis in alle gevallen te danken aan zijn bloei. De bloemen zijn vaak groot, soms bijzonder van vorm en in vrijwel elke kleurschakering verkrijgbaar. Daarnaast zijn er voorjaarsbloeiende, zomerbloeiende en herfstbloeiende soorten en hebben de soms na de bloei verschijnende zaadpluizen sierwaarde. Een enkele Clematis is wintergroen maar verlangt in ons klimaat dan wel een beschutte standplaats. C. armandii is daarvan het bekendste voorbeeld. Clematis behoort tot de Ranunculaceae, de familie van de ranonkelachtigen die bijna 2.000, veelal kruidachtige leden kent waarvan slechts een beperkt aantal in Europa voorkomt. Bekende vertegenwoordigers zijn Ranunculus, Anemone, Thalictrum, Aconitum, Aquilegia en Delphinium. Van Clematis zijn circa 400 soorten bekend waarvan de meeste in de gematigde zones van het noordelijk halfrond groeien. In Nederland komt slechts één soort in het wild voor; C. vitalba. De wetenschappelijk naam Clematis is een verkleinwoord van het Griekse klema dat wijnrank betekent. De Nederlandse naam van Clematis is bosrank, soms bosdruif. Ondanks dat met die tweede naam de suggestie wordt gewekt, produceert Clematis geen eetbare vruchten.

BERGBEWONEND De bekendste en meest verhandelde voorjaarsbloeiende Clematis is C. montana. De soort is afkomstig uit het Himalaya-gebergte, de soortnaam montana betekent letterlijk bergbewonend. Door zijn sterke groei kan de plant een hoogte van circa acht meter halen. De bloemvorm van C. montana is plat en open en bestaat 46 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Clematis montana ‘Giant Star’

Nieuwe selecties bij voorjaarsbloeiende Clematis meestal uit vier sluitende bloemdekbladeren, net als bij de meeste zomerbloeiende cultivars. De doorsnede van de bloem is met vier tot vijf centimeter echter beduidend kleiner. Verspreid over het oude hout staan de bloemen twee tot vijf bijeen. Eenmaal in volle bloei is de gehele plant overdekt met duizenden bloemen. Een groot voordeel van C. montana is het feit dat de plant goed schaduw verdraagt en daardoor uitermate geschikt is voor het laten begroeien van een donkere noordmuur. Op de markt zijn inmiddels veel cultivars verkrijgbaar. Er zijn roze (zoals ‘Tetrarose’ en ‘Pink Perfection’) en witte variëteiten (f. grandiflora en ‘Alexander’). Ook zijn er cultivars met geurende bloemen (‘Fragrant Spring’) en met bronskleurig blad (‘Freda’). ‘Double Delight’, met naar vanille geurende gevulde witte bloemen, behoort tot de recente introducties. Extra is dat deze cultivar een lichte nabloei in de nazomer heeft. Tot aan de vroege zomer bloeit ‘Morning Yellow’ met halfgevulde bloemen in een geelwitte kleur. Volledig geopende bloemen kleuren wit en ook de meeldraden zijn helderwit. Nieuw bij de roze tinten zijn de halfgevulde ‘Dusky Star’ en ‘Rosebud’. ‘Pink Starlight’ en ‘Giant Star’ zijn enkelbloemig.

KNIKKENDE BLOEMEN Bij de voorjaarsbloeiende Clematis zijn C. alpi-

na en C. macropetala twee soorten die nog altijd minder bekend zijn dan C. montana. De drie meter hoog groeiende C. alpina verraadt met zijn tweede naam meteen zijn afkomst, hij groeit van nature in de gebergten van Midden- en Zuid-Europa. De knikkende bloemen zijn opgebouwd uit vier bloemblaadjes die het crèmewitte hart omsluiten. Extra is de jaarlijkse toegift van zilvergrijze vruchtpluizen in de nazomer. Binnen het sortiment is keuze uit tinten blauw (zoals ‘Frankie’ en ‘Blue Dancer’), roze (‘Pink Flamingo’ en ‘Ruby’) en wit (‘Albiflora’ en ‘White Columbine’). Een nieuwe introductie is de sterke en dicht groeiende ‘Imke’. ‘Deze cultivar bloeit in april en mei met dubbel gevulde en tot acht centimeter grote karmozijnrode bloemen. De meeldraden zijn contrastrijk heldergeel. Clematis macropetala toont enige gelijkenis met C. alpina – groeit ook tot hooguit drie meter hoogte – maar heeft iets grotere bloemen. Zowel de talrijke helmdraden in het hart van de bloem als de bloembladeren zijn lang, macropetala betekent letterlijk ‘met lange kroonbladen’. Er zijn cultivars in blauwe, roze en witte tinten. Het meest opvallend zijn de variëteiten met de grootste bloemen, soms met bloembladeren tot wel 7 centimeter. Ook C. macropetala, met al zijn cultivars, geeft in de nazomer decoratieve zaadpluizen.

TIEN VRAGEN AAN... Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

1

IN WAT VOOR OMGEVING BEN JE OPGEGROEID? “Ik ben geboren en opgegroeid in Breezand en woon er nog. Mijn vader had vroeger een bloembollenbedrijf samen met zijn broer. Mijn oom had geen opvolgers en mijn vader wel. Daarom heeft mijn vader een bedrijf gekocht aan de Meerweg in Breezand zodat wij ook in de bollen konden. Nadat hij zeventien jaar geleden overleed, hebben mijn broer en ik het bedrijf verder uitgebouwd.”

2

ZIE JE VOOR JE KINDEREN EEN CARRIÈRE WEGGELEGD IN DIT VAK? “Ik denk het wel. De tijden zijn veranderd. Je moet niet alleen kennis van het product hebben, maar ook manager zijn. Dat leer je deels op school, maar het grootste gedeelte kun je zelf op je kinderen overbrengen door ze te laten meewerken in het bedrijf.”

Tinus Teeuwen Nadat hij zijn opleiding elektrotechniek had afgerond, koos Tinus Teeuwen (48) alsnog voor het bollenvak en vervolgde hij zijn opleiding aan de RMTUs in Hoorn. Vervolgens lonkte het bedrijf van zijn vader. Inmiddels runt hij Teeuwen en Zn. bv in Breezand samen met zijn broer Peter.

6

KENNIS DELEN MET BUITENLANDSE VAKGENO TEN: DOEN OF NIET DOEN? “Ja, maar alleen de bedrijven die van ons halffabricaat een eindproduct maken. Als deze bedrijven goed begeleid worden, zodat ze minder uitval hebben, denk ik dat er vanzelf meer handel uit voort komt.”

7

MOETEN KAVB EN ANTHOS GAAN FUSEREN? “Natuurlijk. Dit is echt iets voor de bollensector: twee standsorganisaties die niet eens kunnen samenwerken, heel ouderwets. Er zal altijd wel een reden zijn om het niet te doen, maar er zijn meer redenen om het wel te doen. Laten de bestuurders hun ego naast zich neerleggen en het eigenbelang niet op de eerste plaats zetten, maar denken vanuit het belang van het vak. Dan is een fusie zo geregeld.”

3

8

4

9

5

10

HOE ZORG JE ERVOOR DAT JE BEDRIJF IN ONTWIKKE LING BLIJFT? “Door niet alleen bollen te telen en maar hopen dat ze verkocht worden, maar weten waar je product heen gaat om zo op de hoogte te blijven van de wensen van de klanten. Dan kun je daarop inspelen met je bedrijf.” MET WIE ZOU JE EEN DAG WILLEN RUILEN EN WAAR OM? “Ik zou graag een dag willen ruilen met mijn zoon Joris die nu 14 jaar is. Lekker een dag naar school (waar ik vroeger een hekel aan had), kijken of het echt zo is - wat ik nu denk - dat je dan nog geen zorgen hebt.” HOE ZIET HET BOLLENVAK ER OVER TIEN JAAR UIT? “Als ik dat zou weten, zou ik daar op kunnen inspringen. Wat ik wel weet, is dat de grotere bedrijven zullen doorgroeien en de kleinere zullen afvallen. Elk jaar stoppen er bedrijven. Niet alleen omdat dat financieel noodzakelijk is, maar ook omdat de drive er niet meer is.”

HOE STA JE TEGENOVER DE POLITIEK? “Ik heb altijd gestemd. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen heb ik blanco gestemd. Omdat ik niet wist op wie te stemmen, maar ook omdat ik het idee heb dat je toch voor de gek wordt gehouden. Ze beloven van alles, maar eenmaal aan de macht komt er meestal weinig van terecht.”

ZULLEN BLOEMBOLLEN EN MILIEU OOIT VRIENDEN WORDEN? “Nee dat is niet mogelijk, we staan nu eenmaal in het verkeerde daglicht, de acceptatiegrens in Nederland wordt steeds lager. Rij je met je veldspuit langs de weg, maken mensen rare gebaren naar je, terwijl ze niet weten wat er in je veldspuit zit.” WELKE VRAGEN STELT DE OMGEVING OVER JOUW BEDRIJFSACTIVITEITEN? “Tegenover ons bedrijf staan twee vrijstaande huizen, de bewoners hebben niets met bollen te maken. Ze hebben wel eens aan mij gevraagd wat we allemaal doen in de schuur. Ik heb ze uitgenodigd om een keer te komen kijken, maar ik realiseer me nu dat dit nog niet is gebeurd. Misschien wordt het tijd om de overburen eens uit te nodigen.”

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 47

www.ibulb.org Anthos, iBulb en TRF Trädgård gast van Nederlandse ambassadeur in Zweden Het jaar 2014 staat in het teken van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Zweden en Nederland. Ter gelegenheid daarvan zijn er in dit jubileumjaar talrijke festiviteiten en evenementen georganiseerd, waarbij onder andere stilgestaan wordt bij de belangrijke handelsrelatie tussen beide landen. In het licht daarvan waren Anthos, iBulb en de Zweedse zusterorganisaties TRF Trädgård en Blomsterfrämjandet door de Nederlandse ambassadeur in Zweden, de heer Flip de Heer, uitgenodigd voor een ontvangst op de ambassade. Ook de Nederlandse landbouwraad in Duitsland, de heer Ton van Arnhem was aanwezig, evenals Renske Nijland, die het ministerie van EZ vertegenwoordigt in de vier Scandinavische landen. Op het programma stond een lunchbijeenkomst met de Zweedse pers, die door de ambassadeur is toegesproken over 400 jaar diplomatieke betrekkingen Nederland-Zweden. Vervolgens heeft Renkse Nijland een korte presentatie gegeven over de ontwikkelingen in de Nederlandse tuinbouw, in het bijzonder in relatie tot het thema duurzaamheid. Ook Anthos-voorzitter Henk Westerhof heeft de ruim veertig aanwezige journalisten toegesproken en hen geïnformeerd over de reclame- en PR-campagnes die in Zweden worden ontwikkeld om de consument ervan te doordringen dat men lokaal geproduceerde bolbloemen moet kopen. Ook de unieke samenwerking, die uitmondt in een vrijwillige financiële financiering van het programma door exporteurs en importeurs kreeg aandacht. Na de korte presentaties kregen de journalisten een rondleiding door de ambassade, waar de Zweedse bloemarrangeur Fredrik Larsson prachtige bloemenarrangementen had opgesteld, die veel waardering van de aanwezige pers kregen. De succesvolle dag waarop de Nederlandse tuinbouwsector en in het bijzonder de bloembollensector centraal stond, werd afgesloten met een diner dat de ambassadeur aanbood aan de vertegenwoordigers van de Nederlandse en Zweedse organisaties.

Bulbs4Kids

Afgelopen weken hebben de deelnemende klassen aan de Bulbs4Kids-campagne massaal foto’s en video’s toegestuurd. Hierin laten de deelnemers zien hoe ze bloembollen in de lessen opnemen en hoe ze samen de bollen planten in hun schooltuin. Het inzenden van de foto’s en video’s is onderdeel van de wedstrijd om de Gouden Bloembol 2015, die zal worden uitgereikt door Lodewijk Hoekstra, presentator en groenexpert. Ben je nieuwsgierig naar de inzendingen? Neem dan een kijkje op www.bulbs4kids.com.

PR voor de voorjaarsbloeiers en droogverkoop zomerbollen in volle gang In de afgelopen maanden zijn er voor de voorjaarsbloeiers elf persberichten uitgestuurd naar de internationale pers. Deze persberichten zijn verstuurd met fotografie die in 2014 gemaakt is. De volgende thema’ zijn in de persberichten behandeld: 1. Bolbloemen maken de kerstsfeer compleet 2. De vier leukste weetjes over tulpen 3. Kerstballen en kerstbollen 4. Hippe lentebodes 5. Creatief voor je lief (Valentijn) 6. Bol-op-pot voor kant en klaar tuingeluk 7. Bloemen verstaan vrouwen (Vrouwendag) 8. Doe-het-zelf lente 9. Bol-op-pot voor hoog gezelligheidsgehalte 10. De vier hipste lentebloeiers voor Pasen 11. Hebberig van bollen-op-pot Voor de droogverkoop van de zomerbollen zijn de eerste vier persberichten verstuurd. De volgende thema’s zijn daarin behandeld: 1. Calla, zomerbol van het jaar 2. Zomerbollen voor een persoonlijk kleuraccent 3. Top-10 Zomerbollen 4. In vier stappen van zomerbollen genieten Alle digitale persberichten worden wereldwijd naar zo’n 2.000 journalisten verstuurd. Dit is zowel vakpers als consumentenpers. Het versturen van de informatie over bolproducten samen met de gratis en rechten vrije beelden zorgt voor een grote hoeveelheid publicaties.

48 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

ANTHOS Weeresteinstraat 10 • postbus 170 • 2180 AD Hillegom • tel. 0252 535080 • fax 0252 535088 • www.anthos.org

COLUMN

Bezoek Louwman Museum tijdens Eindejaarsbijeenkomst Anthos Op donderdag 18 december a.s. vindt de Eindejaarsbijeenkomst van Anthos plaats. Dit jaar zal die worden gehouden in het Louwman Museum in Den Haag, waar trendspecialist Aafje Nijman als gastspreker zal acteren.

Louwman Museum De gasten van Anthos kunnen hun deelname aan de bijeenkomst combineren met een bezoek aan dit prachtige museum dat ’s werelds oudste privécollectie automobielen herbergt. In 1934 is de basis voor het museum gelegd en inmiddels omvat de collectie ruim tweehonderdvijftig antieke en klassieke automobielen. Kenners beschouwen de collectie als één van de mooiste ter wereld. De gasten van Anthos kunnen het museum op 18 december vanaf 10.00 tot 14.30 uur bezoeken. Aansluitend vangt de Eindejaarsbijeenkomst aan, die afgesloten zal worden door een netwerkborrel. Gastspreekster: trendspecialist Aafje Nijman Gastspreekster op de Eindejaarsbijeenkomst is Aafje Nijman. Haar speelveld is ‘binnen en buiten’: interieur aan de ene kant en bloemen, planten en tuinen aan de andere. Op basis van trendanalyses ontwikkelt zij nieuwe concepten voor nationale en internationale interieurketens en voor bedrijven in de bloemen- en plantensector. Aafje zal in haar presentatie stilstaan bij een aantal hoofdtrends en die verder uitdiepen aan de hand van voorbeelden uit de verschillende branches. Van iedere trend zal zij in haar presentatie ook een vertaalslag maken naar de groene sector. Als onderdeel van haar presentatie wordt ook een filmpje getoond met de actualiteiten van de huidige tijdgeest.

18 december a.s.: reserveer deze datum alvast in uw agenda!

Colombia laat 0-norm voor LSV en LMoV varen Colombia heeft ingestemd met het Nederlandse verzoek om bij lelie voor LSV en LMoV geen Q-status meer te hanteren maar een tolerantie toe te staan. In juli heeft een delegatie van de Colombiaanse Plantenziektenkundige Dienst (ICA) een bezoek aan Nederland gebracht. In de afgelopen maanden heeft de NVWA, in afstemming met Anthos, veelvuldig overleg gehad met ICA. ICA heeft voor LSV en LMoV een tolerantie van 0,5 procent ingesteld. Dit betekent dat leliepartijen met Klasse I Japan geschikt zijn voor export naar Colombia. ICA zal de Colombiaanse broeiers informeren over de nieuwe normering voor LSV en LMoV. Niet uitgesloten moet worden dat ICA komend jaar een survey zal uitvoeren. Sowieso biedt ICA aan Colombiaanse broeiers de mogelijkheid om ernstige schades als gevolg van virusaantasting aan ICA te melden. ICA zal dan middels toetsing het viruspercentage in die partij vaststellen.

Ketenplatform Bloembollen De organisaties en instellingen in de bloembollensector wordt veelal een gebrek aan ketensamenwerking verweten. Zij gaan, zo roepen de criticasters, voor eigen eer en glorie en verliezen daardoor het belang van de ondernemers en de sector teveel uit het oog. En dat in een tijd waarin het vak geconfronteerd wordt met huizenhoge problemen, die juist om een integrale ketenaanpak schreeuwen. Naar mijn mening wordt de soep niet zo heet gegeten als dat die wordt opgediend. Ik zal zeker niet ontkennen dat er onderwerpen zijn die blijven hangen in de sfeer van de bekende Hoekse en Kabeljauwse twisten, zoals de eindeloze discussies over de hoogte van de vakheffing, het Handelsreglement en de positie van het Scheidsgerecht. Daaruit mag echter niet de conclusie worden getrokken dat de organisaties in allerhande dossiers altijd langs elkaar heen werken en geen oog zouden hebben voor het belang van de partijen in de keten. Door het zo te stellen worden de organisaties en vooral hun medewerkers teveel tekort gedaan. Om duidelijk te maken dat ketensamenwerking een nog meer prominente plek in ons handelen en denken moet krijgen, heeft Anthos enige tijd geleden de KAVB, CNB, Hobaho, Proeftuin Zwaagdijk, BKD en PPO-Lisse uitgenodigd voor een gesprek om te bezien hoe daaraan handen en voeten kan worden gegeven. Na een drietal gespreksrondes heeft dat geleid tot de oprichting van het Sectorplatform Bloembollen. De missie van het platform is om het bestaansrecht van de bloembollensector te borgen en flankerend beleid te ontwikkelen dat moet dienen ter versterking van het ondernemerschap voor alle ketenpartijen binnen de sector. Het lijkt deftige taal en misschien is het dat ook wel, maar belangrijk is dat met de oprichting van het platform de deelnemende organisaties en instellingen zich commiteren om nauwer met elkaar samen te werken en bereid zijn om in de aanpak van een aantal problemen het ketenbelang te laten prevaleren boven het belang van die ene ketenpartij. De fundering is dus gelegd en de structuur staat: het is nu aan de deelnemers van het platform om de verwachtingen waar te maken en woorden om te zetten in daden. Henk Westerhof [email protected] 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 49

WERELDBOL

San Francisco Botanical Garden een echte aanrader In de Wereldbol is stil gestaan bij verzamelaars en naamgevers van bolgewassen. Hierbij zijn ook plantentuinen uit binnen- en buitenland de revue gepasseerd. In de komende afleveringen sta ik stil bij tuinen in binnen- en buitenland die ik in de loop van de jaren heb bezocht: wat is er te zien aan bolgewassen, aangevuld met een stukje geschiedenis. Tekst en fotografie: Peter Knippels

W

ie op bezoek gaat in San Francisco zet meestal de lokale botanische tuin niet bovenaan het lijstje van te bezoeken attracties. Dat geldt ook voor ons. Althans bij onze eerste trip naar deze stad aan de westkust van de VS. Tijdens ons tweede bezoek aan San Francisco gaan we wel naar de San Francisco Botanical Garden. Het is hartje zomer, maar het weer is spelbreker. Het is mistig en is het nog geen 12°C.

VEEL BOLGEWASSEN De geschiedenis van deze tuin gaat bijna negentig jaar terug. In 1926 overlijdt Helene Strybing en laat ze een deel van haar vermogen na voor het stichten van een botanische tuin in het Golden Gate Park in haar woonplaats San Francisco. De in 1845 in Duitsland geboren Helene trouwt met Christian H. Strybing, die zijn geld verdient in de handel van allerlei goederen. Ze blijven kinderloos. De aanleg van de tuin, eerst Strybing Arboretum genaamd, start in 1937. De tuin wordt in mei 1940 geopend. San Francisco Botanical Garden beslaat een oppervlakte van zo’n 22 hectare en ligt in het Golden Gate Park. De tuin is gespecialiseerd in magnolia’s, palmen en gewassen uit regenwouden uit Centraal- en Zuid-Amerika en zuidoost Azië. Deze specialisaties passen goed bij het klimaat in San Francisco. Het klimaat is mild 50 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Lilium pardalinum

en het vriest er in de winter niet. De tuin heeft geen kas meer. De kas is in de jaren zestig van de vorige eeuw afgebroken omdat deze vervallen was en er zijn plannen om een nieuwe kas te bouwen. Ondanks dat de tuin 22 hectare groot is, lijkt de tuin niet zo heel erg uitgebreid. Sterker nog, wij vinden hem klein, maar dat komt de overzichtelijkheid zeer ten goede. De tuin is opgedeeld in verschillende zones op basis van het klimaat. In het gebied van de ‘Mediterranean Climate’ is het deel met ‘California Native Plants‘. Hier staan verschillende bolgewassen. Wij bezoeken de tuin in augustus. Het bewijs dat er in deze tuin ook diverse soorten Allium staan, wordt gevormd door de steeketiketten en verdroogde plantenresten ernaast. We zijn wel op het juiste moment om verschillende Brodiaea-, Triteleia- en Liliumsoorten in bloei te zien, zoals

Bezoekinfo: San Francisco Botanical Garden 1199 9th Avenue, San Francisco Golden Gate Park, ingang bij de kruising van Ninth Avenue en Lincoln Way www.sfbotanicalgarden.org

Brodiaea coronaria en Lilium pardelinum, maar ook Oxalis oregana. In het Zuid-Afrikaanse deel (Kaap-provincies) staan Kniphofia, Agapanthus en Clivia caulescens in bloei en in het Zuid-Amerikaanse stuk Alstroemeria psittacina en A. aurantiaca. In de Aziatische zone staan langs het water tientallen Iris ensata planten in bloei. Van grote aantallen bloeiende wortelstokirissen bij elkaar krijg ik altijd een ‘Vincent van Gogh gevoel’.

RELAXT GEVOEL Bij het schrijven van dit verhaal kijk ik nog een keer naar de foto’s die ik in de tuin heb gemaakt. Nu valt het mij pas op: SF Botanical Garden is niet netjes opgeruimd, maar is meer een echte tuin met afgestorven planten of plantendelen tussen de bloeiende planten. Het ziet er niet klinisch schoon uit, maar een beetje rommelig en natuurlijk. Dat gaf ons toen en nu mij ook weer een relaxt gevoel, die past bij de uitstraling van San Francisco. De toegang bedraagt US$ 7 per persoon. Geen geld voor een heerlijke wandeling door verschillende oerwoudachtige beplantingen, wat rommelige tuinen en mooie mediterrane planten, soms in niet logische combinaties. Fantastisch, een echte aanrader als je een keer in San Francisco bent.

VASTEPLANTENVARIA

Verwerking en bewaring Tekst: Henk van den Berg teelt- en bedrijfsadvies (0252) 340301 / 06-51312207 Fotografie: René Faas

D

e verwerking van vaste planten is een wezenlijk onderdeel van de bewaring. Omdat de verwerking van de vaste planten tijdens de bewaarperiode plaatsvindt, kan dit een behoorlijke verstoring geven van de optimale omstandigheden waarin een plant eigenlijk bewaard moet blijven. Er is steeds meer bekend over de gevoeligheden van de plant tijdens de bewaring, maar als de klant het vraagt, wordt de bewaring onderbroken en vindt de verwerking plaats. Vaak wordt er tijdens deze verwerking te weinig nagedacht over de omstandigheden waarin de planten zich bevinden. Er moet zowel rekening gehouden worden met de beste omstandigheden voor de plant, als de werkomstandigheden voor de mensen die het werk moeten doen.

OPTIMAAL VOOR DE PLANT De bewaaromstandigheden voor de plant zijn de laatste jaren verbeterd, zeker als het echt op de bewaring aan komt. Toch waren de omstandigheden voor de vaste planten over de hele linie vroeger vaak beter. Vasteplantentelers hadden een koude schuur of loods en daar stond iedereen kleumend van de kou de planten klaar te maken. Als de omstandigheden helemaal waren goed voor de planten, was het nog vochtig ook. Op dit moment zijn de bewaarfaciliteiten wel beter, maar tijdens de periodes dat de plant niet in de cel staat, zijn de omstandighe-

den voor de plant behoorlijk achteruit gegaan. Problemen ontstaan tijdens het rooien als de planten staan te wachten om geschoond te worden. Zeker als er veel grond is mee gerooid, kan dit belastend zijn voor de onderste planten in groot fust. De druk op deze planten wordt snel dusdanig groot dat er verstikking optreedt. In kleine fusten is dit probleem minder groot. Een ander punt is het moment van de verwerking. Tijdens deze handeling in een verwarmde droge omgeving is de uitdroging van de planten veel groter dan vroeger, toen de schuren nog koud en nat waren. De snelheid van uitdrogen wordt behoorlijk onderschat. Planten die eenmaal zijn uitgedroogd, zullen veel gevoeliger zijn verderop in de bewaring. De grootste oorzaak van schimmelvorming tijdens de bewaring is uitdroging van de planten eerder in het proces. Een plant na een lichte uitdroging weer nat maken werkt averechts, omdat hij dan gevoeliger wordt voor schimmels. Het gaat er dus echt om dat de plant niet uitdroogt. De planten nat houden mag alleen als de planten nog niet zijn uitgedroogd. Voorkom uitdroging. Planten die gerooid zijn voordat ze in rust waren, zijn gevoeliger voor uitdrogen dan planten die al in rust zijn tijdens het rooien. Zorg er voor dat de werkruimte zo klein is dat er geen plaats is om planten te laten staan. Een plant waar niet aan wordt gewerkt, mag niet in een verwarmde ruimte staan. Laat eventueel de bandjes met de verwerkte planten direct naar een andere, koele ruimte gaan. Een comfortabele, beperkte werkruimte biedt comfort aan de arbeider en biedt geen ruimte voor de bewaring van planten.

DE MENS Optimale werkomstandigheden voor de mensen die de verwerking uitvoeren, kan een behoorlijke verbetering van de arbeidprestatie betekenen. Een belangrijke verbetering is vloerverwarming. Immer, met warme voeten is het hele lichaam warm. Toch zijn er meer kleine zaken die het lichaam helpen te ontzien, zoals een dikke mat om op te staan. Het blijkt dat deze iets zachte ondergrond het aantal rug- en knieklachten enorm vermindert. Let ook goed op veelvuldig terugkerende handelingen. Neem bijvoorbeeld het plantjes op een hoge band leggen. Sta er bij stil dat niet alleen het plantje moet worden opgetild, maar ook de arm en deze is behoorlijk zwaarder dan het plantje. Zorgen voor een minder hoge afvoerband kan erg veel arm- en gewrichtklachten voorkomen. Eigenlijk is er altijd wel iets te verbeteren, als er maar aandacht voor is. Steeds goed opletten en kleine dingen aanpassen. Ieder mens is meer gemotiveerd als er aandacht is voor bepaalde klachten, zelfs als deze niet of niet op korte termijn kunnen worden opgelost.

COMBINEREN Het probleem van de huidige verwerkingsruimten is het feit dat de plant en de mens andere voorkeuren hebben. Probeer altijd te zoeken naar een zo goed mogelijk compromis. Bij de beste omstandigheden voor de plant voelt de mens zich niet lekker en de optimale omstandigheid voor de mens is niet goed voor de plant. Blijven opletten dus.

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 51

TEELTADVIES

INHOUD ALGEMEEN Onkruidbestrijding vaststaand gewas..............52 Temperatuur koelcel Ventilatie koelcel Voor - en nabehandeling Watergift en EC

HEMEROCALLIS Afsterven

LAVANDULA Taksterfte

PAPAVER Voetrot

VERBASCUM Wortelstek

LELIE Bol- en schubrot .............................................................53 Plantgoedontsmetting Warmwaterbehandeling

IRIS Onkruidbestrijding na het dekken

GLADIOOL Bewaring leverbare knollen Koubehandeling effectief tegen trips

ZANTEDESCHIA Monster scheidsgerecht

HYACINT Temperatuur bewortelingsruimte

NARCIS Koeling ‘Tête-à-Tête’ Luchtvochtigheid ..........................................................54 Houdbaarheid

LELIE Gietwater Grond Bemesten op maat Bladverbranding

IRIS Aanvoerstadium en sierwaarde

TULP Ontsmetting 5°C-tulpen vollegrond Fustontsmetting broei op water Afvalwater broei op water .......................................55 Heteluchtkachels (geen heaters) Reiniging fust Voortrekken

ALGEMEEN Doodspuiten winterdek Binnendozen als gevelbekleding Systeemventilatoren

DE TIPS OVER VASTE PLANTEN WORDEN SAMENGESTELD DOOR DE VASTEPLANTENADVISEURS VAN DLV PLANT BV, T 0172 21 28 27. 52 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN

ALGEMEEN

ONKRUIDBESTRIJDING VASTSTAAND GEWAS In vaststaande gewassen (bijvoorbeeld pioenen of vaste planten voor de snij) is het riskant om vroeg te starten met een volveldsbespuiting met bijvoorbeeld Chloor IPC. Wanneer het gewas helemaal is afgestorven en/of in winterrust is, kan dit wel. Wacht anders in ieder geval met spuiten. TEMPERATUUR KOELCEL Controleer de temperatuur in de koelcel. Metingen geven een goed beeld van het temperatuurverloop. De meest betrouwbare en efficiente methode is het plaatsen van thermometers in de kuubkist. Door de thermometers van een afstand af te lezen, kan er indien nodig nog worden bijgestuurd. Daarnaast blijven dataloggers een handig hulpmiddel. Plaats deze dataloggers tussen het plantmateriaal in de kist, eventueel op verschillende plaatsen in de koelcel. Na de bewaring wordt de datalogger via de computer uitgelezen. Aan de hand van de geregistreerde gegevens kan het koelproces worden geanalyseerd en zonodig worden bijgesteld voor de toekomst. VENTILATIE KOELCEL Laat gerooide partijen vaste planten eerst drogen in de schuur of in een koelcel met vooral veel ventilatie alvorens meteen veel te koelen. Sommige bedrijven rijden plantmateriaal meteen in de koelcel en koelen zo snel mogelijk. Een nadeel hiervan is dat een nat gewas meer warmte bevat en daarmee langzamer afkoelt. Door het vocht en het trage afkoelingsproces krijgen schimmels en rottingsprocessen meer kans. Natte gewassen worden bij het koelen ook nog natter in de verpakking door condensvorming. Wilt u toch de planten na het rooien direct koelen, koel het materiaal dan eerst en pak de kisten, pallets of karren pas daarna in. VOOR  EN NABEHANDELING Bij gewassen die gevoelig zijn voor een warmwaterbehandeling kan de schade worden beperkt door ze voorafgaand aan het koken twee dagen ingepakt in plastic bij 25 of 30°C te plaatsen. Door deze behandeling te combineren met een nabehandeling (een dag of vier ingepakt in plastic bij 15 of 20°C) kan de schade nog verder worden beperkt. Zo heeft Aconitum napellus baat bij een voorbehandeling en Geranium ‘Johnson’s Blue’ baat bij de gecombineerde voor - en nabehandeling. WATERGIFT EN EC Geef vaste planten in de kas indien nodig bij voorkeur ’s morgens vroeg water op een zonnige drogende dag. Het gewas kan dan snel opdrogen. In de herfst en winter is de verdamping van gewassen in kassen en tunnels over het algemeen zeer beperkt. Gaat het gewas

nat de nacht in dan is het veel gevoeliger voor diverse schimmelaantastingen. In rust gebruiken vaste planten geen voeding. Zorg echter dat de EC in de pot bij groenblijvende vaste planten ongeveer 0,5 is. Daarbij is het van belang dat vooral kali voldoende aanwezig is. Te veel stikstof geeft ongewenst veel groei.

HEMEROCALLIS

AFSTERVEN Zet vroeg gerooide Hemerocallis niet te snel weg bij temperaturen rond 0°C en laat de temperatuur rustig terug lopen. De veldwarmte blijft anders te lang in het plantmateriaal hangen waardoor bewaarproblemen ontstaan. Om uitdroging te voorkomen, kunnen de planten het beste worden afgedekt (let op: niet helemaal inpakken in verband met broei). Pas in de tweede helft van december kunnen ze naar de vriescel. Voor een korte bewaring wordt een temperatuur aangehouden van -0,5°C en voor een lagere bewaring gaat de temperatuur naar -2°C.

LAVANDULA

TAKSTERFTE Voorkom en bestrijd taksterfte in pot geteelde Lavandula, Rosmarinus en Vinca tijdig. Voorkom een hoge luchtvochtigheid in de kas door voldoende te luchten. Daarnaast kan worden gespoten met bijvoorbeeld 80 g Switch, 90 ml Frupica of 250 g Thiram Granuflo (alleen onder glas) per 100 l water.

PAPAVER

VOETROT Controleer Papaver in de kas op aantastingen door voetrot. Bladeren worden geel of bruin en op de grens van grond en lucht rotten de stengeldelen weg. Schimmels zoals Fusarium en Rhizoctonia zijn hiervoor verantwoordelijk. Spuit tegen Rhizoctonia met bijvoorbeeld 100 ml Ortiva op 100 l water. Fusarium kan worden bestreden met bijvoorbeeld 350 ml Mirage Plus op 100 l water. Spuit op een moment dat de temperatuur minimaal 12°C is, dit in verband met de systemische werking van Mirage Plus. Herhaal de bespuiting na zeven tot tien dagen.

VERBASCUM

WORTELSTEK Het is nu een goede tijd om wortelstekken te maken van Verbascum. Let op dat de bovenkant van de stekken ook werkelijk boven blijft. Maak er bosjes van en doe er een elastiekje omheen. Hierna kan het stek, evenals bij Centaurea, in kisten worden gezet, gestapeld en ingeseald.

LELIE

BOL EN SCHUBROT

Fusarium en/of Cylindrocarpon veroorzaken bol- en schubrot. Beide schimmels zijn op de volgende manieren aan te pakken: • Verwijder de zieke bollen uit het plantgoed; • Ontsmet het plantgoed met Topsin M en prochloraz of Rudis; • Zorg voor ruime vruchtwisseling van minimaal 1:6; • Geef gevoelige cultivars een matige bemesting. Dit geldt voor zowel organische mest als kunstmest; • Gebruik tijdens de teelt stikstofmonsters als basis voor de bemesting; • Teel geen voor Fusarium vatbare cultivars binnen tien jaar op zwaar besmette percelen; • Houd ook rekening met de voorvrucht in verband met de bemesting; • Plant een verdachte partij niet op voor tweejarig schub. PLANTGOEDONTSMETTING Voorkom een aantasting door Fusarium/Cylindrocarpon en Penicillium door het plantgoed te ontsmetten. Adviezen: Dompel de bollen vijftien minuten in een van de volgende vergelijkbare combinaties: 0,5% captan 546 g/l + 1% Topsin M 500 g/l + 0,3% prochloraz; of : 0,5% Shirlan + 1% Topsin M 500 g/l + 0,3% prochloraz; of : 1,25% Mirage Plus 570 SC + 1 % Topsin M 500 g/l + 0,25% Shirlan; of :1,5% Allure + 1% Topsin M + 0,5% captan 546 g/l; of :1,5% Securo +1% Topsin M 500 g/l + 0,3% prochloraz. Opmerkingen: • Genoemde adviezen zijn op volgorde van kostprijs; • Voer de ontsmetting uit als de bollen nog in rust zijn; • Voeg de middelen stuk voor stuk aan het bad toe en roer het bad goed op. Voeg prochloraz als laatste toe; • Voeg tegen luis 0,04% Admire of Kohinor toe. Vul de dompelbaden met korte tussenpozen aan; • Vul prochloraz, Admire of Kohinor aan met

1,25 maal de uitgangsconcentratie; • Ver vang bij problemen met Fusarium prochloraz door 0,2% Rudis. WARMWATERBEHANDELING Voer de warmwaterbehandeling uit met lelies die in rust zijn (geen spruitvorming hebben). Geef Aziatische hybriden vanaf de oogst een warmwaterbehandeling van 2 uur 41°C. Geef Oriëntalhybriden vanaf zes weken na de oogst twee uur 39°C of twee uur 41°C in combinatie met twee dagen voor- en nawarmte bij 20°C. Geef Longiflorum-hybriden in de periode half december-half januari twee uur 39°C. Geef LA’s in de periode half december-eind januari twee uur 39°C. ‘Kook’ de nieuwe kruisingen, zoals OT’s, LO’s en AO’s twee uur bij 39°C. Kortere kookduren en lagere temperaturen dan 39°C hebben geen effect op de bestrijding van bladaaltjes. Opmerking: Voeg aan het warmwaterbad 0,5-1,0% captan 546 g/l toe om verspreiding van ziekten zoveel mogelijk te voorkomen. Door de schubbollen te ‘koken’ is de kans groot dat het fijne plantgoed vrij van bladaaltjes is. Kook in die situatie alleen het grove plantgoed. Behandel bij cultivars waarin gemakkelijk dubbelneuzen voorkomen juist het fijne plantgoed, dat niet tot leverbaar groeit. De warmwaterbehandeling gaat pas in als het bad de gewenste temperatuur van 39°C of 41°C heeft bereikt. De opwarmtijd is veelal dertig tot 45 minuten. Laat uw ketel nakijken als de opwarmtijd langer is dan 45 minuten.

IRIS

ONKRUIDBESTRIJDING NA HET DEKKEN Als voor het strodekken een onkruidbestrijding is uitgevoerd hoeft na het strodekken niet nog eens te worden gespoten. In de winter is er niet veel kiemend onkruid en onder het strodek komt onkruid slecht tot ontwikkeling. Wacht daarom met onkruidbestrijding tot na het verwijderen van het strodek. Er zijn dan voldoende mogelijkheden om eventueel aanwezig onkruid te bestrijden.

GLADIOOL

BEWARING LEVERBARE KNOLLEN Om de knollen goed te houden is een lage RV belangrijk. Bij relatief hoge buitentemperaturen en een lage celtemperatuur met ventilatie is het lastig de RV voldoende laag te houden. Gebruik in dat geval een bouwdroger. Deze zijn te huur bij de meeste verhuurbedrijven. Doordat de bouwdroger vocht onttrekt neemt de RV af en worden problemen voorkomen. Het gebruik van een bouwdroger betekent wel dat de warmte die door de bouwdroger geproduceerd wordt moet worden teruggekoeld. Zet een bouwdroger alleen aan als het werkelijk nodig is.

EFFECT KOUBEHANDELING TEGEN TRIPS Veel leverbare gladiolen worden langere tijd onder 5°C bewaard. Als de temperatuur gedurende een aaneengesloten periode van acht weken <5°C is of zes weken 2°C, is geen tripsbestrijding meer nodig. Alle tripsen, eieren en larven, zijn na die periode dood of niet levenskrachtig. Bij de bewaring van pitten is ongeveer 10°C de optimale temperatuur. Tijdens een dergelijke bewaring overleeft de trips en kunnen ze de knollen alsnog aantasten. Kies voor een warmeluchtbehandeling (24 uur 41°C) of een vroege knoldompeling in Admire. Met beide maatregelen worden tripsen effectief bestreden. Houd er wel rekening mee dat beide behandelingen kunnen leiden tot ongewenste penvorming als deze tijdens de bewaring worden uitgevoerd.

ZANTEDESCHIA

MONSTER SCHEIDSGERECHT Tijdens de vermeerdering van Zantedeschia kunnen er afwijkende typen ontstaan. De kans hierop is veel groter dan het bloembollenvak gewend is bij andere gewassen. Tijdens de teelt kan een virusaantasting zich in een jaar sterk verspreiden. De verkoper zal deze problemen niet altijd in de gaten hebben. Laat als koper dan ook altijd een monster voor het Scheidsgerecht voor de Bloembollenhandel opplanten. Meer informatie: zie www.kavb.nl.

HYACINT

TEMPERATUUR BEWORTELINGSRUIMTE Beworteling van hyacinten vindt plaats bij 9°C. Later in het seizoen kan de groei van de spruit bij deze temperatuur te snel gaan. Hanteer daarom de volgende temperaturen: • december 9°C, eventueel te verlagen naar 7 tot 5°C; • januari-februari-maart 5°C, als de bollen goed beworteld zijn en de spruitontwikkeling is te sterk de temperatuur verlagen naar 2°C. Hiermee is de spruitontwikkeling goed in de hand te houden. Het is aan te bevelen om bij temperaturen beneden de 5°C de koudeperiode te verlengen.

NARCIS

KOELING ‘TÊTEÀTÊTE’ De koelduur van’ Tête-à-Tête’ op pot is afhankelijk van het tijdstip van planten en het gewenste bloeitijdstip. Als de bollen begin november zijn geplant voor de bloei in maart of april, koel dan bij een aflopende temperatuur tussen de 7°C en 0,5°C. Regel de koeltemperatuur op de lengte van de spruit. Laat de temperatuur in verband met schade niet onder de 0°C zakken. Let op eventuele temperatuurverschillen in de cel. Koel de bollen die eind november voor de bloei in maart zijn geplant dertien tot veertien weken bij 5°C. Wanneer de bollen eind december voor de bloei in april worden geplant, koel dan twaalf tot dertien weken bij 5°C. 28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 53

TEELTADVIES LUCHTVOCHTIGHEID Narcissen hebben een hoge luchtvochtigheid nodig. Houd de RV in de kas boven de 90%. Het is aan te raden in de kas isolatie aan te brengen. Goed bruikbaar zijn: enkel folie, noppenfolie, buisfolie en verschillende soorten schermen. Vooral bij vorst en bij gebruik van heteluchtverwarming is isolatie noodzakelijk om de luchtvochtigheid op peil te houden. Door het vervuilen van de isolatie treedt een flink lichtverlies op. Dit vergroot de kans op strijken. Vooral bij iets hogere temperaturen in februari/maart is het risico van strijken aanwezig. HOUDBAARHEID De consument is alleen gediend met goed houdbare narcissen. Narcissen, geoogst in zogenoemd ‘potlood’stadium (niet volledig gevulde knop), geven op de vaas te kleine bloemen met snel verglazende bloemranden. Narcissen met een volgroeide knop maar daarna langdurig bewaard, geven eveneens op de vaas kleine bloemen met snel verglazende bloembladen. Als broeiers de volgende regels in acht nemen kan de consument rekenen op en goed houdbare narcis van goede kwaliteit. • Oogst de narcissen in het juiste oogststadium (als de vliezen gesprongen zijn). Oogst nooit in het potloodstadium; • Bewaar de narcissen in de cel bij 1-2°C.; • Bescherm de bloemen tijdens de bewaring tegen uitdrogen; • Bewaar de bloemen niet langer dan drie dagen. Vanzelfsprekend hoe korter hoe beter.

LELIE

GIETWATER Lelie is een zoutgevoelig gewas. Naast het zoutgehalte van de grond is het zoutgehalte van het gietwater ook van belang. Met zout gietwater loopt het chloridegehalte in de grond op. Het chloridegehalte van het gietwater moet daarom lager zijn dan 3 mmol per liter. Streef naar een zoutgehalte (EC) van het gietwater van 1 mS/cm bij 25°C. Bovenstaande wil echter niet zeggen dat bij hogere gehalten de bloementeelt van lelies niet mogelijk is. Geef dan vaker water dan normaal in kleinere hoeveelheden per keer waarbij de bovengrond voldoende vochtig wordt. Bij een hoog zoutgehalte loopt de bemesting via de regenleiding gevaar. Een hoog chloridegehalte van het gietwater vraagt lagere bemestingniveaus, anders ontstaat zoutschade. Zoutschade is te herkennen aan korte, bruine en harde wortels en een kort, donker gekleurd gewas. Het risico van Pythium (wortelrot) neemt toe bij hoge zoutgehalten in de grond. GROND Lelies stellen hoge eisen aan de grond. In een luchtige grond, die voldoende water vasthoudt, groeien de lelies het best. Zorg ervoor dat de grond na het planten goed om de bollen sluit. 54 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN Werk tuinturf, turfstrooisel of ander organisch materiaal door de bovenste 10-15 cm bij zware, kluiterige grond. Zeker op gronden met een hoge pH (>6,5) is het verstandig om tuinturf door de grond te werken. De pH zal hierdoor zakken. Afdekken met een laagje tuinturf of ander organisch materiaal voorkomt uitdroging. De stengelwortels ontwikkelen zich dan beter. Voorkom dat er een ‘plaat’ in de grond ontstaat door te spitten en daarna licht te frezen. BEMESTEN OP MAAT Lelies zijn gevoelig voor te hoge zoutconcentraties in de bodem. Met het toedienen van meststoffen loopt het zoutgehalte in de grond vaak op. Voor een goede bemesting is het daarom van belang te weten hoe hoog het zoutgehalte in de grond is en wat het gehalte aan zouten in het gietwater is. Laat daarom tijdig een monster nemen. Voer op basis van dit gegeven de bemesting uit. Is het zoutgehalte in de grond hoog als gevolg van natrium en chloor, spoel de grond dan eerst door, voordat u een nieuwe teelt start. Spoel slempgevoelige gronden niet door maar geef tijdens de start meer onbemest water. BLADVERBRANDING Bladverbranding in de lelies komt voor bij de dikkere maten bollen. Bij de Aziaten en Oriëntals komen cultivars voor die extra gevoelig zijn. Het blad van Aziaten wordt veelal grijs en soms bruin. Het blad van Oriëntals wordt veelal bruin. De bladeren in de kop van de plant aan de basis van de knoppen verbranden het eerst. Gevoelige cultivars: Bekende gevoelige Aziaten voor bladverbranding zijn ‘Navona’ en ‘Brunello’. Bij de Oriëntals ‘Star Gazer’, ‘Expression’ en ‘Acapulco’ kan ook hevige bladverbranding voorkomen. Soms is het zo erg dat er broeikoppen optreden, waarbij de hele bloeiwijze verloren gaat. Voorkomen • Gebruik geen dikke bolmaten van gevoelige cultivars. Bij Aziaten is de maat 10/12 en 12/14 aanzienlijk minder gevoelig dan de grotere maten. Van Oriëntals is bekend dat boven de maat 16/18 het risico op bladverbranding duidelijk toeneemt; • Plant de bollen voldoende diep; zes tot acht centimeter grond op de bollen is het minimum.; • Zorg voor een goede ontwikkeling van de stengelwortels door voldoende te gieten tijdens het uitlopen van de wortels; • Bevorder verticale luchtbeweging in het gewas; • Houd na het planten de kastemperatuur bij Aziaten de eerste vier weken op 12°C en bij Oriëntals rond de 15°C; • Houd bij voorkeur het gewas zoveel mogelijk droog door gebruik te maken van drup-

pelslangen; • Voorkom grote schommelingen tussen de dag- en nachttemperatuur (positieve DIF). Laat de kastemperatuur overdag niet hoog oplopen; • Zorg tijdens het kritieke stadium dat bladverbranding kan ontstaan (25-50 dagen na planten), juist voordat de kop los groeit, voor voldoende verdamping; • Door het toepassen van negatieve DIF treedt minder bladverbranding op; • Korte onderwortels verergeren bladverbranding. Houd de partijen met korte onderwortels de eerste weken extra vochtig en voorkom hoge zoutconcentraties.

IRIS

AANVOERSTADIUM EN SIERWAARDE Het oogststadium speelt een belangrijke rol bij het open komen van de irisbloemen op de vaas. Onrijp geoogste bloemen komen niet of nauwelijks open. Het aanvoeren van voldoende rijpe irissen op de veiling is dan ook belangrijk. Voldoende rijp zijn de bloemen als ze een punt van 3 cm hebben. Onder de punt wordt verstaan de totale lengte van het gekleurde deel van de bloemknop. Het open komen van de bloemen van ‘Blue Magic’ wordt aanzienlijk verbeterd door de kastemperatuur vijf tot zeven dagen voor de oogst (als de bloemknoppen zichtbaar zijn) te verlagen tot 13°C. Natuurlijk bepaalt niet alleen de bloemknop de kwaliteit van de bloem. Zet daarom de bloemen op gekoeld water in de koelcel en houd de temperatuur in de cel op 2°C. Koel niet dieper om teleurstelling bij de consument te voorkomen. Chrysal BVB verlengt het vaasleven aanzienlijk door een verbeterde knopopening, steel- en bloemkwaliteit.

TULP

ONTSMETTING 5°CTULPEN VOLLE GROND Ontsmet ter bestrijding van Pythium (zachtrot) en Fusarium (zuur) de bollen in een bad met daarin per 100 liter water 500 ml Topsin M + 50 ml AAterra vlb. Verdubbel de concentratie Topsin M voor zeer humusrijke gronden, omdat humus een groot deel van het middel vastlegt. Zachtrot is ook te voorkomen door de grondtemperatuur onder 10°C te houden. In dat geval voldoet ontsmetten in 500 ml Topsin M + 500 ml captan 546 g/l per 100 liter water. Om wortelverbranding te voorkomen, moeten de bollen worden ontschaald voordat in AAterra gedompeld wordt. Plant direct na ontsmetten. FUSTONTSMETTING BROEI OP WATER Om verspreiding van ziekten door het fust uit te sluiten is een ontsmetting van de bakken geen overbodige luxe. Wortelresten moeten verwijderd worden. Bij wortelresten een keuze maken tussen eerst schoonmaken of veel langer ontsmetten. Spoel de bakken niet na met schoon water.

Warmwaterbehandeling van broeifust is mogelijk. Een uur in water van 60°C is voldoende. Bij stomen of een warmeluchtbehandeling moeten de kisten goed nat gemaakt worden en de 60°C moet op de koudste plek minimaal een uur gemeten zijn. In praktijk betekent dit dat er vaak twee uur gestoomd moet worden. Denk er wel om dat u met een warmtebehandeling de organische verontreinigingen in de bak niet verwijdert, en dat de verontreiniging op den duur voor problemen kan zorgen. Deze uiten zich door ongelijke groei, een korter gewas en minder grammen per tulp. AFVALWATER BROEI OP WATER Er blijft water over na een trek tulpen. Om zo min mogelijk water over te houden kan de bevloeiing over het algemeen uit als de eerste tulpen worden geoogst. Aan lozingen van substraatteelten worden eisen gesteld door de waterkwaliteitsbeheerder. Als gewasbeschermingsmiddelen zijn gebruikt mag het water niet worden geloosd op het riool. Lozen op het oppervlaktewater mag nooit. Als er meer dan vijf mmol Na in zit, maar ook andere meststoffen of gewasbeschermingsmiddelen mag je het alleen verspreid over het land uitrijden. Voor deze lozingen is een vergunning nodig van de gemeente. Bij de teelt van bloemen mag je niet meer dan 25 kg stikstof per ha lozen. Uit onderzoek is gebleken dat dit restwater te gebruiken is in de laatste fase van de teelt. Er was geen verschil in gewicht of lengte bij het gebruik van restwater. Ontsmetten van het water is niet nodig. HETELUCHTKACHELS GEEN HEATERS Als rookgassen van heteluchtkachels in de kas kunnen komen, dan is de kans op schade aan het gewas zeer groot. Afhankelijk van de soort brandstof kan er in de kas zwavel-, koolmonoxide- en ethyleenschade en witte bladpunten ontstaan. Heteluchtkanonnen blazen de rookgassen in de kas en kunnen daarom gevaarlijk zijn. Door ethyleen kan er massaal bloemverdroging optreden. Bovendien zal het gewas onder invloed van ethyleen stug worden en de waslaag op het blad zal verdwijnen (glimmend blad). Het is dus zaak bij heteluchtverwarming goed op te letten. Controleer de schoorsteen op mogelijke lekkage. Laat de installatie regelmatig (minstens twee maal per stookseizoen) controleren en opnieuw afstellen.

SAMENSTELLING: DLV BLOEMBOLLEN EN BOLBLOEMEN. NADERE INFORMATIE: DLV TEAM HILLEGOM 0252 68 85 41

REINIGING FUST Er zijn vele machines in de handel om het fust te reinigen. In de praktijk zien we dat bij op zich goede machines toch de reiniging onvoldoende is. Dit kan zijn door een verkeerde richting van de waterstralen (bijvoorbeeld dop iets gedraaid) of onvoldoende druk. Neem voor het seizoen de proef op de som. Neem enkele zichtbaar vuile bakken en controleer of alle delen goed schoon worden gemaakt. Controleer ook, of op alle plekken voldoende reinigingsvloeistof komt. VOORTREKKEN Bij tulpen bestaat er een eenvoudige methode om de kasperiode te verkorten. Dit gebeurt door tulpen met nog tamelijk korte pennen op de stapel ‘voor te trekken’. De duur van het voortrekken is afhankelijk van de penlengte, de koudeperiode en de temperatuur waarbij het wordt uitgevoerd. Het kan in principe gebeuren in elke ruimte die warmer is dan de bewortelingsruimte, bijvoorbeeld de verwerkingsruimte of de kas zelf. Voortrekken is alleen mogelijk als de bollen voldoende koude hebben gehad. Als op de wortels onder de kisten veel Botrytis cinerea voorkomt is het beter om niet voor te trekken in verband met spruitbeschadiging. Door voortrekken ontstaat er meer ongelijkheid in de kas tussen de bakken.

ALGEMEEN

DOODSPUITEN WINTERDEK Spuit het gras- of graandek dood met glyfosaat (onder meer Roundup). Roundup-Max is het snelst regenvast van de glyfosaatmiddelen, dit middel is al na ongeveer een uur opgenomen door het gewas. Bij gebruik van glyfosaat duurt het relatief lang voordat het gras of graan afsterft, maar het bestrijdt de nieuwe ondergrondse uitlopers goed. Na het spuiten van de oude glyfosaat moet het minimaal zes uur droog zijn voor een goede opname. In de winterperiode zijn er weinig spuitbare dagen. Het is daarom aan te raden om al bij het doodspuiten van gras of graan Chloor-IPC als bodemherbicide mee te spuiten mits er geen dik strodek op ligt. Chloor-IPC bestrijdt kiemende onkruiden, zodat de grond tot aan opkomst onkruidvrij blijft.

BINNENDOZEN ALS GEVELBEKLEDING De meeste bloembollenschuren worden gebouwd met sandwichpanelen, omdat deze goed isoleren en gemakkelijk te bevestigen zijn. Een zeer groot nadeel van sandwichpanelen vormt echter de geluidsweerkaatsing. Vooral in verwerkingsruimten kan dit een bron van ergernis zijn. Er zijn bouwsystemen die goed scoren op de criteria geluidsabsorptie, thermische isolatie, duurzaamheid en prijs. Het gebruik van zogenaamde binnendozen met daarin steenwolmatten blijkt daarbij bijzonder doeltreffend. Ze zijn er in vele varianten en bieden uitstekende ontwerpmogelijkheden. Ze functioneren bovendien als brandwand. Gordingen zijn niet meer nodig, zodat stofophoping beperkt blijft. In het dakvlak zijn vergelijkbare systemen mogelijk. Het is zonder meer aan te raden om te informeren naar de mogelijkheden. De meerkosten vallen echt mee als men dit afzet tegenover het voordeel van minder geluid! SYSTEEMVENTILATOREN Als u een nieuwe ventilator met toerenregeling wilt aanschaffen, dan is een gelijkstroomventilator goedkoper en energiezuiniger dan een ventilator met frequentieregelaar. Onlangs heeft EBM-Papst een ventilator ontwikkeld, die uitstekend presteert bij lage tegendrukken. De GZ01-09 levert 10,9 m³ per watt-uur bij 150 Pa tegendruk! Wanneer geluidsoverlast een punt is, dan kunt u een lager toerental instellen of de EBM-Papst GV02-01 of de Ziehl-Abegg aanschaffen. De Ziehl-Abegg presteert beter als de druk hoger oploopt. Dat is het geval wanneer de hoeken van de uitblaasopeningen niet zijn afgerond. De tegendruk loopt dan op tot ongeveer 150 Pa. Bij afgeronde hoeken ligt de tegendruk op ongeveer 120 Pa. Hierbij gaan wij uit van 6000 m³/uur per opening in de droogwand. Een dubbele droogwand voor tweelaagsbeluchting van vier hoog heeft vier openingen en is dus geschikt voor een ventilator van 24.000 m³/uur. De Klima-ventilator levert veel meer lucht en is daarom meer geschikt voor een dubbele wand van vijf of zes hoog of eenlaagsbeluchting.

tegendruk 150 Pa gelijkstroomventila- toerental volume geluid efficiëntie tor type rpm m3/uur dB(A) m3/watt Klima LD-D1270 32700 85 9,2 AD-900.8.35 Tolsma TTR9.40 1340 29500 90 9,8 Ziehl-Abegg 1100 79 10,5 FN091-ZIQGLA5P EBM-Papst A3G9101195 28500 85 10,9 GZ01-09 EBM-Papst W3G910990 25550 77 10,1 GV02-01

tegendruk 200 Pa volume geluid efficiëntie m3/uur dB(A) m3/watt 31000 85 8,2

25500

92 80

8,6 9,3

26500

85

8,3

22000

80

8,0

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 55

AGENDA Tekst: Jeannet Pennings Foto: René Faas 2014 3 december Praktijkbijeenkomst boomkwekerij en vasteplantenteelt. Thema: veiligheid en techniek. Locatie: Beurshal op het ITC-terrein in Boskoop/ Hazerswoude. Tijden: 13.30 – 16.30 uur. GlastuinbouwEvent 2014. Organisatie: LTO Glaskracht Nederland. Thema: Hoe blijft de Nederlandse glastuinbouw op de kaart? Sprekers: Barbara Baarsma (directeur SEO Economisch Onderzoek), Ruud Huirne (directeur Food & Agri NL Rabobank Nederland) en Loek Hermans (voorzitter Greenport Holland). Locatie: Glazen Ruimte – Maarssen. Aanmelden: via www.ltoglaskrachtnederland.nl (alleen voor leden). 4 december Productbijeenkomst Tulp. Organisatie: FloraHolland. Locatie: zaal Zonnebloem – FloraHolland Rijnsburg. Tijden: 15.00 – 19.30 uur. 9 december Ledenavond AJKD i.s.m. LTO en KAVB. Thema: ‘Ondernemen, leuk en haalbaar’. Sprekers: Aad Vollebrecht (het bedrijfsovernameproces) en Lianne Veenstra (agrocoaching). Locatie: Rabobank – Hillgom. Aanvang: 19.30 uur.

31 december t/m 28 januari Online materialenveiling CNB/Troostwijk. Opdrachtgever: C.G. van den Berg en Zonen – Anna Paulowna . Sluiting: 28/1 om 19.00 uur. Kijkdag: 24/1 van10.00 uur tot 16.00 uur. Meer info: www.cnb.nl.

5 t/m 9 maart Lentetuin Breezand. Thema: ‘200 jaar Koninkrijk’. Locatie: Sportcomplex ZAP, Ceresplein 1 – Breezand. Meer info: www.lentetuin.nl. 20 maart t/m 17 mei

2015 7 januari Uitreiking Tuinbouw Ondernemersprijs. Locatie: Keukenhof – Lisse. 13 t/m 15 januari CNB Bloem- en relatiedagen. Locatie: CNB-handelscentrum, Heereweg 347 – Lisse. Tijden: 8.30 – 17.00 uur. 65e Mechanisatietentoonstelling Bollenstreek. Locatie: Expo Haarlemmermeer, Stelling 1, 2141 SB Vijfhuizen. Tijden: 10.00 – 21.30 uur .Tevens tulpenkeuring en spuitlicentiebijeenkomsten Van Gent Van der Meer Nuyens.

Keukenhof – Lisse. 11 en 12 april Kom in de Kas. Meer info: www.komindekas.nl.

13 t/m 16 januari Hobaho Relatieweek

22 t/m 26 april Bloemencorso Bollenstreek. Thema: ‘200 jaar Koninkrijk’. Meer info: www.bloemencorso-bollenstreek.nl.

17 januari Nationale Tulpendag. Organisatie: Tulpenpromotie Nederland (TPN). Locatie: Dam – Amsterdam. Aanvang: 13.00 uur. Meer info: www.mooiwatbloemendoen.nl.

2 t/m 5 juni Dutch Lily Days. Meer info: www.dutchlilydays.nl. 26 t/m 29 augustus Plantarium 2015. Thema: ‘Focus op verkoop’. Locatie: Plantariumgebouw International Trade Centre Boskoop-Hazerswoude-Dorp/Boskoop. Meer info: www.plantarium.nl.

Bijeenkomst ‘Groen is poen’. Organisatie: Groen Onderwijscentrum. Doelgroep: ondernemers uit de regio’s van de Greenports Aalsmeer, Boskoop en Duin- en Bollenstreek. Thema: Winst uit duurzaamheid. Tijden: 16.00 – 19.00 uur. Locatie: MBO Wellant, Linnaeuslaan 2 – Aalsmeer. Mee info: www.greenport-aalsmeer.nl. Aanmelden: via [email protected].

6 en 7 februari Bloembollen Vakdagen Flevoland. Locatie: Profyto-hallen te Creil. Meer info: www. bloembollenvakdagenflevoland.nl. 13 t/m 16 februari Lenteflora. Thema: Circus. Locatie: Prof. van Slogterenweg 2 – Lisse.

Buitenland

11 december Algemene ledenvergadering FloraHolland.

19 t/m 22 februari Vaktentoonstelling Zwaagdijk. Locatie: Proeftuin Zwaagdijk. Tijden: 19/2 en 20/2van 13.00 – 21.00 uur, 21/2 en 22/2 van 10.00 – 16.00 uur.

16 t/m 25 januari 80e Grüne Woche – Berlijn. Meer info: www.gruenewoche.com.

17 december Algemene ledenvergadering KAVB. 18 december Eindejaarsbijeenkomst Anthos. Locatie: Louwman Museum – Den Haag. Aanvang bijeenkomst: 14.30 uur.

26 februari t/m 1 maart Kleine Westfriese Flora. Thema: Winter. Locatie: Verenigingsgebouw – Bovenkarspel. TuinIdee Nederland. Locatie: Brabanthallen – ’s Hertogenbosch. Meer info: www.tuinidee.nl.

2015

27 t/m 30 januari 33e IPM – Essen (Duitsland). Mweer info: www.ipm-essen.de.

Aanmeldingen voor deze agenda: [email protected]

Kijk voor het ’Laatste Nieuws’ op

56 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

SERVICE

Salvia meer dan mooie bloem De eerste zin zet direct de toon. Wie Salvia in een tuinontwerp toepast krijgt veel meer mogelijkheden aangereikt dan alleen een mooie kleur. Salvia is ook geur, is ook een plant met heel mooi blad. Het is de overtuiging van John Whittlesey, schrijver van het boek The Plant Lover´s Guide to Salvia, dat eerder dit jaar bij Timber Press verscheen in de nieuwe serie Plant Lover´s Guide. Met deze auteur en dit onderwerp maakt Timber Press een mooie start. Whittlesey is eigenaar van de Canyon Creek kwekerij in de binnenlanden van noordelijk Californië, en weet niet alleen veel van Salvia, hij kan er ook zeer fraaie foto´s van maken. Die combinatie zorgt ervoor dat dit boek in ieder geval aantrekkelijk is voor de lezer en de kijker. Een verademing is het feit dat Whittlesey de gangbare indeling van dergelijke populaire monografieën heeft losgelaten. Geen droge opsomming van de herkomst van Salvia en de historie vanuit allerlei plantenboeken, maar een begin in de eigen tuin. Dat levert wel vragen op over het geslacht Salvia, zoals aantal soorten, verhouding vaste planten en eenjarigen en herkomstgebieden. Die worden beantwoord in het hoofdstuk Understanding Salvias. Dat levert indrukwekkende getallen op. Alleen in het werelddeel Australië komt Salvia niet voor, wel op alle andere continenten. Alleen al in Amerika (noord, midden en zuid) komen 540 verschillende soorten voor en in Europa nog eens 250, terwijl Azië negentig en Zuid-Afrika dertig species telt. Ondanks die immense variatie zijn er geen gevuldbloemige soorten bekend. Salvia is meer dan een kleurige en geurige tuinplant. De bloemen zijn ook zeer aantrekkelijk als bestuiver, en dat blijft niet beperkt tot bijen en vlinders, zo laat Whittlesey zien. In de VS zijn er ook kolibries die dit doen. Fraaie foto’s brengen dit gegeven in beeld. De meeste ruimte in het boek is voor 150 salvia’s die geschikt zijn voor de tuin. Een logische keuze voor een boek dat gericht is op plantenliefhebbers. De aangehouden volgorde is de alfabetische van de Latijnse plantennamen of cultivarnamen. Ook hier spat de schoonheid van de pagina’s af door de vaak fraaie foto’s van de auteur. Die combineert hij met een korte beschrijving waarin eigenlijk alle relevante informatie is terug te vinden. Daarbij is ook aandacht voor de winterhardheidszones. Dat klinkt Amerikaans, maar achterin het boek is een tabel te vinden en een website die verwijst naar Europese informatie. Verder is er informatie over hoogte, de omgang in de tuin, en het gebruik in het grotere verband van tuinen en parken. Aan de hand van een aantal lijstjes kunnen lezers bepalen welke soorten en cultivars geschikt zijn voor bijvoorbeeld warme en vochtige omstandigheden of juist voor gebruik in potten en bakken. Ten slotte is er aandacht voor aspecten als ziekten en plagen, vermeerdering en winterhardheid. De adressenlijsten zijn ook in dit boek weer geheel geënt op de Angelsaksische wereld. Dit betreft zowel de verkoopadressen als de plaatsen waar mooie collecties te zien zijn. Afgezien hiervan heeft de liefhebber van Salvia in al zijn variatie een goed en betaalbaar boek in handen. Arie Dwarswaard

GLAD IJS Breaking News Na tien jaar en 260 columns ‘is het beurt, is het dein’. BloembollenVisie is volgens de ‘nieuwe’ redactie toe aan een complete restyling. Daarbij wordt het blad al schuddend tegen het licht gehouden met als gevolg dat er een aantal onderwerpen en personen over de rand kukelen. En daar ben ik er een van. Er zal ongetwijfeld een gedegen lezersonderzoek aan vooraf zijn gegaan en ach ja, af en toe moet het blad vernieuwd worden, anders blijven er helemaal geen lezers meer over. Het is toch al een struggle for life voor de vakbladen, veel gaat via internet waardoor de bladen al meer in omvang afnemen. Een hernieuwde plaatsbepaling zal voor de meeste agrarische vakbladen dan ook onvermijdelijk zijn. Maar goed, ik word geacht er per 31 december mee te stoppen. Dat gaf meteen wat paniek in de huiselijke kring, want mevrouw Glad IJs zag de bui al hangen: “Lig je dan alle dagen op de bank te hangen?” Nou, dat was ik niet van plan. “Neem je toch gewoon nog een hond erbij!” Een raad van iemand die zelf twee Shar-pei’s (zogenaamde rimpelhonden) heeft en weet dat je dagen gevuld kunnen worden met twee handenbinders. Nou nee, dat zag ik ook niet zitten, ik red me evengoed wel. Alhoewel er wel een paar gesprekken aan de keukentafel met mijn geestelijke steunpilaren zijn gepland. Dat stoppen heeft toch ook wel een bepaalde charme. Ik mag nu van de redactie mijn mailadres onder aan de column vermelden. Kan ik eens vragen om wat reacties, als die er zouden zijn. Want misschien vindt U wel dat ik al veel eerder had moeten stoppen, of dat ik best nog een jaar of wat door had mogen gaan. Daarnaast zou het misschien een goed idee zijn om een actiegroep te formeren om voor mij een goede afvloeiingsregeling uit het vuur te slepen. En wat vindt u van een gouden handdruk? Of creëer ik hiermede m’n eigen bananenschil en maak ik nu een beste uitglijer? Los daarvan, ik mag hierna nog twee columns in elkaar zetten. Door het hieronder plaatsen van mijn e-mail (doodeng vindt mevrouw Glad IJs!) kunt u uw gram deponeren of andere boodschappen achterlaten. Komt er geen respons, het zij zo. Maar is er wel wat te melden, dan kom ik daar op terug. Kan nog net. Met vriendelijke groet, Klaas Burger uit het West-Friese Andijk [email protected]

The Plant Lover’s Guide to Salvias – John Wittlesey, 220 pagina’s, Timber Press, ISBN 978-160469-419-2, prijs ongeveer 25 euro.

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 5757

SERVICE HOBAHO

HOBAHO BEMIDDELEN DIRECTEUR

Sam van Egmond

zaak (0252) 434 709

fax (0252) 434 609

zaak (0252) 434 715

fax (0252) 434 615

mobiel 06 510 115 83

zaak (0252) 434 706

fax (0252) 434 606

e-mail [email protected]

zaak (0224) 591 444

fax (0224) 593 518

zaak (0252) 434 743

fax (0252) 434 643

RECLAMES

naam Theo van Dijk

prive (0252) 411 258

e-mail [email protected]

e-mail [email protected]

fax prive (0252) 434 643

ADMINISTRATIE

naam In- en verkoop REGIOKANTOOR

Kantoor BolleNoord VERTEGENWOORDIGERS

naam Rick Bleeker

mobiel 06 229 714 35

Rober Dol

(0252) 434 717

(0252) 434 617

06 510 872 80

[email protected]

(0252) 434 617

John Droog

(0252) 434 747

(0252) 434 647

06 212 629 39

[email protected]

(084) 750 2327

Piet Goemans jr.

(0252) 434 728

(0252) 434 628

06 534 302 06

[email protected]

(0252) 434 628

Ronald van Gijlswijk

(0252) 434 829

(0252) 434 625

06 538 451 33

[email protected]

(0252) 434 625

Per Hoogenboom

(0252) 434 724

(0252) 434 624

06 201 374 57

[email protected]

(071) 3319 365

Simon Huisman

(0252) 434 723

(0252) 434 623

06 539 306 24

[email protected]

(0228) 562 517

Wilfred Keijzer

(0252) 434 756

(0252) 434 656

06 551 827 23

[email protected]

(0252) 434 656

Johan Kiekebos

(0252) 434 746

(0252) 434 646

06 139 353 83

[email protected]

(0224) 582 351

Tinus Lustig

(0252) 434 752

(0252) 434 652

06 537 337 83

[email protected]

(0223) 647 600

Marco Meijer

(0252) 434 718

(0252) 434 618

06 511 456 19

[email protected]

(0252) 434 618

Rob Müller

(0252) 434 749

(0252) 434 649

06 513 897 39

[email protected]

(0252) 434 649

Marcel Noppen

(0252) 434 722

(0252) 434 622

06 533 779 82

[email protected]

(0252) 434 622

Peter Nulkes

(0252) 434 735

(0252) 434 635

06 513 897 38

[email protected]

(0252) 434 635

Ruud Pennings

(0252) 434 750

(0252) 434 650

06 513 894 79

[email protected]

06-30577693

Frank van der Ploeg

(0252) 434 742

(0252) 434 642

06 533 799 36

[email protected]

(0252) 434 642

Aad Rood

(0252) 434 834

(0252) 434 677

06 511 942 94

[email protected]

(020) 600 5716

Rik Schoon

(0252) 434 732

(0252) 434 632

06 516 873 20

[email protected]

(0252) 434 632

Joost Schut (agent)

(0591) 521 508

(0252) 434 677

06 528 442 06

[email protected]

Bob Siecker

(0252) 434 730

(0252) 434 630

06 533 795 69

[email protected]

Eric Steltenpool

(0252) 434 754

06 215 008 47

[email protected]

Dick Timmer

(0252) 434 720

(0252) 434 620

06 533 666 71

[email protected]

Paul Verkleij

(0252) 434 753

(0252) 434 653

06 116 036 88

[email protected]

Rob Visser

(0252) 434 738

(0252) 434 638

06 513 894 75

[email protected]

(0252) 434 638

Gert Vriend

(0252) 434 739

(0252) 434 639

06 536 718 57

[email protected]

(0228) 592 560

(0252) 434 630

(0224) 299 997

Nico Wiering

(0252) 434 721

(0252) 434 621

06 533 119 01

[email protected]

(0229) 574 872

Kuno Zonneveld

(0252) 434 719

(0252) 434 619

06 531 735 15

[email protected]

(0252) 434 619

zaak

mobiel 06 533 915 07

fax/e-mail [email protected] (0252) 434 603

HOBAHO KETENDIENSTEN functie Manager Administratie

naam Arno Verkley

(0252) 434 703

TESTCENTRUM VOOR SIERGEWASSEN

adres Prof. van Slogterenweg 2

postcode 2161 DW Lisse

zaak (0252) 517 687

fax (0252) 525 347

naam

fax (0224) 590 498 (0224) 590 372

mobiel

Patrick Blijleven

zaak (0224) 590 888 (0224) 590 888

06 202 189 99

e-mail [email protected] [email protected]

Eline Schilder

(0224) 590 888

(0224) 590 372

06 515 535 39

[email protected]

[email protected]

HOBAHO VEILEN functie Kantoor BolleNoord Veilingmeester Veilingen, bemiddeling: materialen & machines

58 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

NIEUWS HOBAHO

HOBAHO RELATIEWEEK 2015:

‘Workshops op eigen locatie’ De Hobaho Relatieweek staat in 2015 in het teken van kennis maken met de nieuwe locatie. Van 13 tot en met 16 januari is in het pand aan de Prof. van Slogterenweg een marktbroeishow te zien, er worden diverse workshops georganiseerd, en er is vooral veel ruimte voor het informeel samen zijn. Dat laatste geldt ook voor de Mechanisatietentoonstelling waar Hobaho prominent aanwezig blijft. Anders dan in 2014 worden komend jaar door Hobaho geen plenaire activiteiten georganiseerd op de Mechanisatietentoonstelling in Vijfhuizen. Dat heeft volgens Sam van Egmond, directeur bemiddelen, niets te maken met het al dan niet succesvol zijn van de verhuizing afgelopen jaar. “In tegendeel, we waren heel tevreden over het verloop. We hadden een goede opkomst tijdens de avondbijeenkomsten en mochten meer relaties uit noordelijk Nederland ontvangen, wat een van de doelstellingen was van de verhuizing naar de Mechanisatietentoonstelling.” Waarom dan toch weer naar Lisse? “We willen de focus leggen op onze nieuwe locatie aan de Prof. van Slogterenweg die veel vakgenoten nog niet gezien hebben. De relatieweek is een ideale gelegenheid om het nieuwe pand en de bijbehorende faciliteiten te toetsen.” Verbondenheid vak De Hobaho Relatieweek 2015 is als een open huis. Van dinsdag 13 tot en met vrijdag 16 januari zijn relaties van harte welkom voor een gratis lunch met de intermediairs en een verkenning van het gebouw. Daar hoort natuurlijk ook het Testcentrum voor Siergewassen bij waar op dat moment een marktbroeishow tulp plaatsvindt met zowel het actuele handelsassortiment als nieuwe introducties. Ook de ontvangsthal en de rest van het pand wordt aangekleed met producten van met name bij Hobaho ondergebrachte kwekersverenigingen. “We willen het open karakter van ons nieuwe onderkomen weergeven”, vertelt Van Egmond, “en onze verbondenheid met het vak middels het testcentrum en PPO nog eens accentueren. Niet alleen de medewerkers van Hobaho maar ook PPO-onderzoekers zullen zichtbaar aanwezig zijn.” Tegelijkertijd worden op woensdag, donderdag en vrijdag steeds drie workshops georganiseerd om 11.00, 14.00 en 16.00 uur. “Deze hebben betrekking op actuele onder-

Sam van Egmond: ‘Ook de aanwezigheid op de Mechanisatietentoonstelling blijft belangrijk gezien de omvangrijke aanloop van relaties’

werpen, waarbij specialisten gedurende een uur kennis en knowhow met onze relaties zullen uitwisselen.” Interactief Het thema van de ochtendworkshop is ‘Toepassing Handelsreglement voor TVX en PlAMV’ door Theo van Dijk van Hobaho. “Het is van belang dat partijen over en weer helderheid hebben en creëren bij het afsluiten van een overeenkomst”, licht Van Egmond toe. “Dat voorkomt geschillen en onverwachte claims.” Na de middag, om 14.00 uur, verzorgt Hendrik Jan Kloosterboer van Anthos de workshop ‘Actuele status fytosanitaire beperkingen op exportlanden’. “Dit helpt ondernemers te bepalen welke partijen juist wel geschikt zijn voor een exportland en daar gericht op te sturen. Dit voorkomt blokkades in de hele keten en daarmee onnodige kosten. Ook het functioneren van het Ketenregister speelt daarin een rol.” Tot slot is er om 16.00 uur de workshop ‘Kwekersrecht

en merkrecht: waar moet u op letten?’ Lucas Koning van Oomen & Sweep Advocaten en Vincent Audiffred van SWDV Advocaten zullen afwisselend helderheid verschaffen in het woud aan regels en verplichtingen die rusten op de handel in beschermde soorten en variëteiten. De workshops vinden plaats in de Tulpzaal en hebben een interactief karakter. De laatste workshop wordt afgesloten met een hapje en een drankje.

Hobaho Relatieweek 2015 Van 13 tot en met 16 januari open huis aan de Prof. van Slogterenweg 2 in Lisse. Dagelijks gratis lunch met intermediairs. Op woensdag, donderdag en vrijdag om 11.00, 14.00 en 16.00 uur workshops. Aanwezigheid op de Mechanisatietentoonstelling (stand 1B01). Vanaf 17.00 uur happy hour met wisselende culinaire thema’s.

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 59

VRAAG EN AANBOD HOBAHO

GEHEEL VRIJBLIJVEND Aanbod Holland Gladiolus Group

Aantal kg Productnaam 8.000

0-11

Ronaldo®

Abba

4-11

2,00

5-10

10.000

Royal Ten®

4-10

1,00

10.000

Royal Virgin®

0-10

1,25

ong

6,00

Maat

5.000 Prijs

3.000

Adore®

ong

9,00

4.000

Ad Rem

4-11

3,00

3.500

Ad Rem’s Beauty

0-11

10.000

Agrass White

5-11

2,00

10.000

Antarctica®

0-11

1.500 15.000

Gladiolus ‘Alexandra the Great’®

Red Princess

10.000

Aanbod tulpenplantgoed 2015

1.500

Sandor® Salmon Prince®

4-11

1,00

8.000

Silver Dollar

5-10

1,75

2,75

2.000

Smirnoff®

0-12

5,00

Avant Garde® incl.1 ha Lic.3 jaar bet. ong

3.000

Strong Fire®

ong

4,50

Belicia®

5.000

Strong Love®

ong

5,00

1.500

Surrender®

ong

4-11

3.000

Bourbon Street®

ong

1.000

Bullit® (paars Buis)

ong

20.000

4,00

1.500

Timeless® incl.1 ha lic.

ong

30.000

Candy Prince® kl.I Jap. 5-10

1,50

4.000

Time Out®

ong

5.000

Cape Town® exl. lic. ben-11

1,75

5.000

Tom Pouce®

1.000

11,00

0-11

2,50

Tresor®

ong

22,50 3,00

750

Carpaccio®

ong

4.000

Cartouche®

5-11

5.000

Triple A®

0-11

1.000

Casual® incl.1 ha lic.

ong

3.000

Update®

ong

5-11

5.000

Verona

4-11

2,25

ong

10.000

Viking

5-10

1,50

15.000

Christmas Dream

Diverse soorten en kleuren gladiolen van Hol-

2.500

Circuit®

land Gladiolus Group. Beelden & gedetailleer-

4.000

Columbus®

0-11

4,00

10.000

White Dream

5-10

4.000

Crossfire®

4-11

4,50

10.000

White Prince®

0-11

2,75

3.000

De Dijk®

ong

10,00

9.000

Winter Parrot®

0-11

3,00

5.000

Deltha White®

5-11

3,00

2.000

Yellow Margarita®

ong

10,00

5.000

Delta Strong®

5-11

3,00

5.000

Delta Sugar®

5-11

3,00

2.000

Dior®

0-11

10.000

2,25

Doberman®

0-12

4,00

5.000

Dynasty®

5-11

1,75

de teeltinformatie per soort vindt u op: www. hollandgladiolusgroup.com Bel voor aanbod oogst 2014: Ronald van Gijlswijk Mobiel Email

06-53845133

3.500

[email protected]

10.000 1.500

CALLA:

1.000

Extension®

1.500

Fire Queen Rose

Mobiel Fax E-mail

[email protected]

60 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

5-10

1,50

ong

5.000

Denmark®

5-11

3,50 3,75

Flash Point®

0-5

5.000

Jumbo Pink®

5-10

3,00

10.000

Flaming Flag®

5-11

1,50

10.000

Margarita

5-10

2,00

5.000

Flaming Parrot

5-11

20.000

Purple Flag

5-10

1,75

2.500

Flaming Prince®

ong

ong

3,50

20.000

Purple Prince

5-10

1,75

Gander’s Rainbow®

0-11

3,00

15.000

Strong Gold

5-10

2,80

Hermitage

5-11

2,50

10.000

1,50

5.000

40.000

Jan Seignette

5-10

2.000

Lady Chantal®

ong

5.000

Lalibela

5.000

Leen van der Mark

5.000

Light Pink Prince®

5-10

3,00

4.000

Lions Glory® 2018

0-12

5,00

2.000

Matchmaker

ong

4,50

2.500

Memphis®

ong

12,50

1.500

Milkshake®

ong

16,00

5-11

1,50

ong

4,00

10.000 15.000

0252-434656

Dynasty®

2.000

4.000

06 551 827 23

Christmas Gift

7.000

1,50

5.000

WILFRED KEIJZER

5-11

3.000

ong

5-10

10.000

Neem contact op met:

5-11 5-10

First Class

5.000

Op zoek naar Calla knollen?

Aafke® Barcelona

20.000

10.000

Calla ‘White Flirt®’

Expression®

Vraag

Negrita Orange Juice® Orange Princess Oviedo®

ong

2,75

5-10

1,50

5-11

3,00

ben-12

4,50 2,00

Pikant®

5-10

1.000

Pretty Princess

0-12

3.500

Prinses Irene Parkiet®

ong

25.000

Purple Prince

5-10

2,00

2.000

Red Planet®

ong

4,50

Verandi

5-11

3,00

Victor Mundi

5-11

2,50

Broeibollenteam Rick Bleeker Per Hoogenboom Simon Huisman

06 229 714 35 06 201 374 57 06 539 306 24

TOP7 Rober Dol Marco Meijer Marcel Noppen Frank van der Ploeg Rik Schoon Dick Timmer Nico Wiering Kuno Zonneveld

06 510 872 80 06 511 456 19 06 533 779 82 06 533 799 36 06 516 873 20 06 533 666 71 06 533 119 01 06 531 735 15

GEHEEL VRIJBLIJVEND Aanbod en Vraag Hyacinten

Landbank

17749 Bosband

Te huur gevraagd:

17748 Watervulrekken (NIEUW)

Inmiddels hebben wij ons vol op de han- Opp. / rr Product Tot: Omgeving Oogstjaar del voor 2015 gericht. Veel ‘natte’ bollen zijn 2.500 rr Afdekpeenland 1-5-2016 Bollenstreek 2016 inmiddels verhandeld wat een mooie stabiele 1.000 rr Hostaland 1-12-15 N’wijk/Nw.hout 2015 basis legt voor de komende oogst. 1.400 rr Hyacintenland 10-8-2016 Lisse 2016 Neem vrijblijvend contact met ons op voor 2.000 rr Hyacintenland 10-8-2016 N’wijkerhout 2016 informatie over het gehele sortiment hyacin10 ha Kleigrond voor broccoli 1-10-’15 Schermer 2015 ten oogst 2015 nat van het veld of droog, voor zowel vroeg/laat broei en droogverkoop. 5 ha Kleigrond voor rode kool1-10-’15 Schermer 2015 Ook voor vraag en aanbod van werkbollen 10 ha Kleigrond 1-12-2015 Schermer 2015 kunt u contact met ons opnemen. 1.400 rr Vers wortelenland 1-11-2015 Bollenstreek 2015 Kijk voor onder andere exclusief kwekers1.400 rr Eremurusland 10-10-2015 Limmen e.o. 2015 rechtsoorten op www.hyacinthus.nl en 2.000 rr Zantedeschialand 1-12-2015 Bollenstreek 2015 www.bluepearl.nl 1.400 rr Naland, vers voor wortelen1-12-’15 Bollenstreek 2015 6 ha Hyacintenland

2000,00

17744 Antha kratten

-

p.s. 3.50

17743 Silo’s

- p.s. 175,00

17742 Schoningsmachine

Schouten

500,00

-

p.s. 1.50

-

p.s. 1,50

17739 Nestbare Leliekratten 17738 Nestbare kratten 17737 Beregeningsbuizen

Bauer p.s. 12.50

17736 Leesband

Cremer

17735 Oogstkarren

250,00

- p.s. 75,00 p.s. 0.30

10-8-2015 Anna Paulowna 2016

-

1000,00

1-11-2015 Lisse/Voorhout 2015

2015

17734 TE HUUR: Broeibakken

Compas

2000,00

Agrifirm

5500,00

1-6-2015 Bollenstreek

2015

17729 Wikkelmachine

Siat

1000,00

2.500 rr Irissenland

1-9-2015 Egmond

2015

17727 Onderzetters

60x80 cm

p.s. 2,00

3.500 rrAfdekpeenland

1-4-2015 Egmond

2015

15 ha Tulpenland klei

Tot:

Omgeving Oogstjaar

20-8-2015 Voorhout

2015

15-8-2016 De Zilk

2016

10-8-2016 Slootdorp

2016

17726 GEVRAAGD: Kunststof gaasbakken17725 Zij-kantelaar

-

17724 Broeibakken

N.o.t.k. 1200,00

-

p.s. 1.30

John Deere

7000,00

17722 Rooimachine

Nobels

900,00

17721 Veurenpakker

Evers

750,00

17723 Terreintruck

1.600 rr Meerdere gewassen15-11-2015 Hillegom

2015

2.100 rr Meerdere gewassen15-11-2015 Zwaanshoek

2015

17718 Broeibakken

Nipla

p.s. 1,00

2015

17717 Onderzetters

50x75 cm

p.s. 2,00

3.500 rr Irissenland

15-8-2015 Egmond

2.100 rr Dahlialand

1-11-2015 Zwaanshoek

700 rr Tulpenland

1-8-2015 Voorhout

2015

17716 Zwenkwielen

2015

17715 Opplantlijn

Potveer

- p.s. 10,00 5000,00

Perfect

3200,00

-

N.o.t.k.

M.A. vd Sluis

1500,00

-

250,00

2.500 rr Dahlialand

1-11-2015 N’wijkerhout

2015

17714 Trilzeef

3.300 rr Tulpenland

1-8-2015 Zwaanshoek

2015

17713 GEVRAAGD: Aanaard set

700 rr Dahlialand

1-11-2015 Vogelenzang

2015

17706 Stelentrekker

3.500 rr Tulpenland

1-8-2016 Egmond

2016

3.500 rr Narcissenland

15-8-2016 Egmond Binnen2016

1.000 rr Narcissenland

15-8-2016 Lisse/Voorhout 2016

3.500 rr Tulpenland

10-8-2016 Egmond Binnen2016

Ruud Pennings 06 513 894 79 email: [email protected]

17704 Verdeelbord 17703 Veldspuit

Hardi 10000,00

17702 Rooimachine

Grimme

4000,00

17701 Leliekratten

-

p.s. 2.10

17700 Sorteerplaten

- p.s. 10,00

17698 Lattenkisten

140X110X120 cm p.s. 17.50

17697 Bloemenkarren 17692 Sorteermachine 17690 Kunstmeststrooier

- p.s. 125,00 Compas

2000,00

Amazone

350,00

Machines & Materialen

17685 Gevraagd: Houten broeibakken

Artnr.

17683 Bosband

Artikel

Merk

Vraagprijs

17760 Binder

Cyklop

350,00

17759 Plafond ventilator 17756 Opvoerbunker 17755 Rollenzeef

IJsselmuiden

100,00

Allround

2500,00

Allround

2000,00

Van den Berg

3500,00

Cremer

300,00

17751 Ontbolmachine

Bercomex

2500,00

17750 Ontbolmachine

Potveer

1000,00

17754 Bosmachine

Voor uitgebreide informatie: Aad Rood, tel. 06 511 942 94 Eric Steltenpool, tel. 06 215 008 47

200,00

Allround

17730 Doseerkantelaar

1.400 rr Narcissenland

· Zuid Frankrijk (Bordeaux) Onder supervisie van Hollandse bloembollenteler scherp geprijsd · België · Zeeuws Vlaanderen · Zeeland · Drenthe Ook zijn er volop mogelijkheden in de Noordoostpolder, Flevopolder en West Brabant. Eventueel ook hyacinten-contractteelt en vers land beschikbaar. Alle werkzaamheden worden uitgevoerd door vakbekwame tulpentelers en met deskundige begeleiding van uw Hobaho vertegenwoordiger.

-

17745 Opplantlijn

17732 Bochtband

800 rr Tulpenland zand

Contractteelt aangeboden

17746 Afvoerband

Nipla

Te huur aangeboden:

Hyacinten Team Hobaho op Twitter

1000,00

2015

5.000 m2 Kasruimte

Informatie: Hyacinten Team Hobaho Piet Goemans jr. 06 534 302 06 Bob Siecker 06 533 795 69 Paul Verkleij 06 116 036 88

- p.s. 200,00 Saxonia

1-8-2015 Callantsoog

4.000 rr Hyacintenland

Hyacint medly

17747 Zaaimachine

300,00

17733 Afvoerband

10 ha Kleigrond voor sla 1-10-2015 Schermer 1.400 rr Dahlialand

Potveer

17753 Leesband

17682 Onderzetters

-

N.o.t.k.

Van den Berg

750,00

50x75 cm

p.s. 2,00

Vanaf heden veilt de export ook, hou de veilingcatalogus in de gaten op www.hobaho.nl Hobaho Veilen 0224 590888 @hobahoveilen

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 61

KAVB NIEUWS KEURING

Van alles wat Grenzen vervagen, ook in de KAVB-keuringszaal. Herfst, winter of lente, het loopt allemaal door elkaar heen. En dus stonden de afgelopen weken de laatste herfstkrokussen naast hyacinten, bloeide er nog een Nerine maar ook een Muscari, en werd meni-

N

iet het vele is goed, maar het goede is veel. Die gevleugelde uitdrukking is vaak van toepassing op deze periode van het jaar in de KAVB-keuringszaal. Dat is niet iets van de laatste paar jaar, ook toen ik net begon was het eind november altijd rustig met inzendingen. Vol verwachting klopte het hart voor de eerste hyacinten, tulpen of andere gebroeide voorjaarsbloeiers. Buiten bloeide nog een laatste herfsttijloos, krokus of andere fraaie najaarsbloeier. Ook in 2014 was het de afgelopen weken echt van alles wat.

WITTE HYACINT Het uitkijken naar de eerste hyacinten werd 17 november al vorstelijk beloond door inzender Fa. J.A. Schrama & Zn uit Wassenaar. Jaren geleden showde deze inzender trouw zijn eigen aanwinst ‘Koh-I-Noor’ in de keuringszaal, en uit

Galanthus elwesii var hyemalis

deze lichtblauwe cultivar is een smetteloos witte mutant geselecteerd door dezelfde inzender. Schrama rooide de eerste bollen eind mei en kon half november al bloeiende exemplaren laten zien. Dat is echt snel. Het bleef die maandag niet bij deze ene lentebrenger. Ook waren er al narcissen en blauwe druifjes. De narcissen behoren niet tot de echte voorjaarsbloeiers, maar tot de winterbloeiers. De Groot liet Narcissus romieuxii var mesatlanticum zien, een ondersoort van een van de hoepelroknarcissen. Deze groep komt vooral voor in het zuiden van Spanje en het noorden van Marokko. Het milde klimaat in die gebieden maakt bloei in de winter mogelijk. Ook de bloeitijd van de door De Groot geshowde Crocus laevigatus var fontenayi is normaal. Wel vroeg was hier Galanthus elwesii var hyemalis, een forse sneeuwklok die nu al bloeit. Echt bijzonder was een exemplaar van Muscari aucheri ‘Autumn Glory’ van C.P.J. Breed. Hij kreeg de bolletjes afgelopen zomer aangeleverd van Ray Cobb en toen was er al een spruitje zichtbaar. Na de opplant bleek de bol nu al te kunnen bloeien. Dat is voor Muscari aucheri bijzonder. Dit is van nature echt een voorjaarsbloeiende species. Uit Zuid-Afrika kwamen de afgelopen weken nog diverse bloeiende bolgewassen. Dit betrof bijvoorbeeld Oxalis versicolor van C.P.B. Breed. Dit bolgewas maakt hele opvallende bloempjes die bij opening wit met een lippenstiftroze rand zijn en in gesloten vorm een spiraalsgewijze afwisseling van beide kleuren laat zien. Ook van Nerine waren er nog diverse selecties in volle bloei te bekijken, zoals de cultivar ‘Hera’ en de selectie N. bowdenii var welsii. Heel bijzonder, omdat hij maar zelden te zien is, was Bowiea volubilis van Renée van der Salm uit Lisse. Het betreft hier een bolgewas dat alleen al opvalt door de kleur van de bol: appelgroen. Die bol steekt ook nog eens wat boven

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail: [email protected]

62 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

Foto:’s René Faas

geen blij van de eerste pot hyacinten.

Oxalis versicolor de grond uit. Uit de bol komen lange, smalle stengels waaraan zich korte zijblaadjes ontwikkelen, en waartussen zich soms een bloempje bevindt. Dat bloempje valt niet bepaald op: het is wat lichtergroen dan de stengels. Ten slotte was Van Elderen Speciale Culturen uit Lijnden present met Disporopsis cantoniense ‘Moonlight’. Het geslacht Disporopsis is nauw verwant aan de wat meer bekende wortelstokgewassen Polygonatum, Convallaria en Disporum. Meest opvallend kenmerk aan deze selectie is de bontbladigheid, die ook in de najaarstuin voor kleur zorgt.

Disporopsis cantoniense ‘Moonlight’

www.kavb.nl

HET PANEL Het familiebedrijf is nog steeds heel belangrijk in de agrarische sector, en de bloembollensector is daar geen uitzondering op. Tijdens de jaarvergadering van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt, waar koningin Máxima aanwezig was, stond de toekomst van het familiebedrijf centraal. Hoe vanzelfsprekend is het dat de jonge generatie het stokje overneemt? Vandaar deze keer de stelling

Kansen genoeg voor de volgende generatie om het bedrijf over te nemen Marieke van den Berg-Haver, medewerkster P&O en transport bij Boltha Dat is sterk afhankelijk per bedrijf. Als een bedrijf rendement draait en er is een goede basis voor de toekomst gelegd, dan zijn er genoeg kansen voor bedrijfsovername. Mede door de schaalvergroting wordt er echter steeds meer van ondernemers gevraagd. Er moet leiding worden gegeven aan het bedrijf, maar men moet ook alert zijn op allerlei ontwikkelingen die de toekomst van het bedrijf kunnen beïnvloeden. Dankzij de schaalvergroting komen er ook veel verantwoordelijke taken vrij bij grotere bloembollenbedrijven, in zowel teelt als handel. De nieuwe generatie heeft daardoor ook kansen om te ondernemen binnen andere ondernemingen in de sector, maar specialiseren in een bepaald onderdeel binnen je bedrijf is ook zeker een kans.

Leo van de Westelaken, lelieteler en veehouder, Sint-Michielsgestel Er zijn volop kansen voor jonge ondernemers om het ouderlijk bedrijf over te nemen. Het familiebedrijf heeft in de agrarische sector veel meer perspectief dan andere bedrijfsvormen die een hoger rendement over het kapitaal eisen. Het belangrijkste bij een overname is dat eventuele broers of zussen de overname gunnen zodat het financieel uit kan, en voor de opvolger het gegeven dat vooral de eerste jaren genoegen moet worden genomen met lage winsten. Voor de opvolger ziet de toekomst er wel positief uit. Er stoppen de komende jaren veel bedrijven zonder opvolger dus komt er vanzelf ruimte voor de blijvers om te ondernemen. Jonge ondernemers met een goede opleiding staan ook veel dichter bij de markt waardoor de producten meer toegevoegde waarde zullen genereren en uiteindelijk het rendement zal toenemen. Kortom voor jonge mensen die het bedrijf kunnen overnemen: pak die kans!

Johan Pauzenga, tulpen en Zantedeschia en tulpenbroei, Kloosterburen Er zijn natuurlijk kansen genoeg, maar het wordt wel steeds moeilijker om een agrarisch bedrijf over te nemen. Je moet tegenwoordig wel goede ondernemer zijn om een bedrijf te kunnen runnen. Vroeger kon je dat nog met alleen groene vingers maar dat gaat tegenwoordig niet meer. Ook zie je steeds meer jongeren afhaken omdat ze niet al die extra uren willen maken om het bedrijf draaiende te houden. De kansen zijn er wel, maar wil de volgende generatie nog wel?

COLUMN Zwarte Piet Als inwoner van Gouda mocht ik onlangs Sinterklaas en zijn Pieten verwelkomen in de stad van kaas en stroopwafels. Voor mij een mooie aanleiding om hier in BloembollenVisie bij te dragen aan een maatschappelijke discussie. Ik vind namelijk dat we maar eens moeten stoppen met een eeuwenoude traditie. Het is een gewoonte die mensen tegen elkaar opzet, niets bijdraagt aan de samenleving en die we makkelijk zouden kunnen veranderen. Ik pleit hierbij om te stoppen met zwartepieten.Ik zie er het nut niet van in om iemand de zwartepiet toe te spelen. Zwartepieten is een activiteit die past bij het benoemen van problemen en niet bij het oplossen ervan. Bij zwartepieten krijgt één partij een probleem in de schoot geworpen en moet die partij het probleem vervolgens geheel zelfstandig oplossen. Daarbij maakt het niet uit of het probleem daadwerkelijk bestaat en of het überhaupt oplosbaar is. Het gaat enkel om het schoonvegen van iemands straatje (of schoorsteen). Ik wil voorstellen om te gaan sinterklazen. Dat is een volslagen nieuwe term die op dit moment nog niet is opgenomen in de Van Dale. Het principe van sinterklazen berust op het inwinnen van informatie en het samenwerken aan oplossingen. Als er een probleem ontstaat, wordt alle relevantie informatie bijgehouden in het Grote Boek. Vervolgens worden alle partijen uitgenodigd om te horen wat er allemaal in het boek staat. Tijdens deze spannende bijeenkomst worden verschillende partijen even op schoot genomen om wat specifieke zaken door te spreken. Pas als iedereen samen liedje zingt, wordt er aan het eind van de bijeenkomst snoepgoed uitgedeeld. Vervolgens denkt iedereen zelf goed na hoe de andere partijen in de discussie kunnen worden geholpen. Met een surprise en een bijpassend gedicht komt men elkaar tegemoet en beleeft men een gezellige avond. Probleem opgelost en alle partijen gelukkig. Ik denk dat het sinterklazen snel populair kan worden. Ik zou zeggen: doe een tabberd aan, zet een mijter op, spring op een schimmel en probeer het zelf eens uit! André Hoogendijk [email protected]

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 63

KAVB NIEUWS

VELDWERK Aad Verwer: “Dahliakeuring kostenefficiënt uitvoeren”

Dahliaveredelaar en –teler Aad Verwer, voorzitter van de KAVB-productgroep Dahlia, weet het nog goed. “Begin jaren negentig stond het hele dahliavak op zijn achterste benen. Zweden had in een partij dahlia het tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) gevonden, en weigerde de partij te accepteren. Als kwekerij hebben we toen een stappenplan uitgevoerd waarmee we in vier jaar de teelt weer gezond hebben gekregen. Er is een schema opgezet, waarbij elk jaar tien procent van de partijen wordt bemonsterd. Dat werkt goed, al jaren. De controle verloopt goed, het schema is goed, en klachten zijn er niet.” Toch heeft de productgroep de afgelopen maanden volop moeten nadenken over wijziging van de keuringssystematiek. Verwer zegt hierover: “Het afgelopen jaar zijn vragen ontstaan over de traceerbaarheid van partijen dahlia’s. Deze vragen konden niet altijd naar tevredenheid van de NVWA worden beantwoord. Om die reden is de BKD in overleg gegaan met de productgroep.” Terugkijkend op die discussie, heeft Verwer die wel als moeizaam ervaren. “Zo kwam er de wens op tafel om alle partijen te gaan toetsen op TSWV. De reden hiervoor was onduidelijk, terwijl het wel veel geld kost voor de kwekers, die toch al een hoge prijs per stuk betalen aan keuringskosten. Als productgroep hebben we aangegeven dat we daar niet mee in konden stemmen.” De productgroep Dahlia vindt wel dat inzicht in de gang van partijen die als oplegknol beginnen en via stek uitgroeien tot nieuwe knollen lastig kan zijn bij dahlia’s. “Wij hebben de BKD aangeraden om tijdens de toch al verplichte erkenningsbeoordeling op dit punt door te vragen. Deze controle biedt de mogelijkheid aan de keurmeester om inzicht te krijgen in de registratie van partijen en het probleem aan te pakken daar waar het wordt veroorzaakt. Daar hoeven niet alle andere kwekers voor op te draaien.” Na diverse overlegrondes hebben de productgroep en de BKD overeenstemming bereikt over een aangepast voorstel. “De BKD gaat komend jaar de helft van partijen die gebruikt worden voor opleg toetsen. De productgroep heeft erop aangedrongen dat die extra bemonstering plaatsvindt tijdens de reguliere keuring waardoor de keuring kostenefficiënt uitgevoerd kan worden. Ook de bemonstering van partijen afkomstig van weefselkweek wordt nader bekeken. Verwer: “Deze partijen worden standaard in drie jaar afgeteeld, en zijn echt schoon bij de start. Die nog eens extra bemonsteren vonden wij onnodig.” De productgroep is het eens met het voorstel van de BKD om meer te keuren op soortechtheid. “Van elke cultivar dient de teler tweehonderd planten te laten bloeien. Dat gaat voor alle klassen gelden. Dat vinden we een goede manier van kwaliteitbewaking. In onze ogen is een goede kwaliteit nog altijd de beste reclame voor ons product.” Ten slotte kan de voorzitter nog heel ander goed nieuws melden: het

Foto: Arie Dwarswaard

De KAVB telt onder zijn leden veel ondernemers die zich inzetten voor de vereniging. In de rubriek Veldwerk komt telkens een ondernemer aan het woord over datgene wat hij voor de KAVB en de bloembollensector doet. Dit keer is dat Aad Verwer, voorzitter van de KAVB-productgroep Dahlia.

bestuur telt twee nieuwe, jonge bestuursleden: Eric Bisschops en Frank van der Vlugt, die samen met Arnold van der Linden, Gerard van der Zon naast de ervaren leden Peter Koomen, Henri Broekhof, Peter van Schie en Aad Verwer de productgroep vormen. Een aanvulling vanuit ZuidoostNederland is nog open, maar wel gewenst.

Scheidsgerechtmonsters lelie bieden extra zekerheid Om vast te stellen of een geleverde partij voldoet aan de afspraken en de verwachtingen, kunt u door een correspondent van het Scheidsgerecht een monster laten nemen. Daarbij kunt u ondermeer kiezen voor een virustoetsmonster of voor een opplantmonster. Virustoetsmonsters worden in een laboratorium getoetst op een of meerdere virussen. Bij PCR-virustoetstingen is keuze uit diverse viruspakketten. De uitslagen is binnen enkele weken beschikbaar. Opplantmonsters lelie worden opgeplant in de kas en beoordeeld op soortechtheid, virus (visueel) en verborgen gebreken. Ook op aspecten als bladaaltjes en vorst- of waterschade kan een monster worden gecontroleerd. Met een monster weet u wat u geleverd heeft gekregen. Alle uitslagen van monsters genomen door correspondenten zijn in principe bruikbaar voor het scheidsgerecht en dat beidt u extra zekerheid. Voor het nemen van een monster kunt u contact opnemen met de correspondent bij u in de regio. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Stan van Oers (0252-536950) of leest u op www.kavb.nl.

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail: [email protected]

64 • BLOEMBOLLENVISIE • 28 november 2014

www.kavb.nl

Keuringen in december en januari

Foto: Arie Dwarswaard

Op maandag 1, 8 en 15 december organiseert de KAVB de bekende bloemenkeuringen bij CNB in Lisse. Deze keuringen hebben aan het einde van het jaar meestal een bescheiden karakter, zodat de KAVB taxonomen, daar niet altijd automatisch bij aanwezig zullen zijn. KAVB medewerkster Marja van Rijssel is aanwezig en kan veel vragen beantwoorden. De taxonomen kunnen door Marja worden opgeroepen. Natuurlijk is ook de commissie van nomenclatuur present. Een speciale keuring met het thema kerst organiseren we dit jaar niet, maar elke inzender mag natuurlijk met zijn inzendingen op 15 december een kerstsfeer creëren. De eerste keuring in het nieuwe jaar wordt op maandag 5 januari gehouden en de tweede op maandag 19 januari. De CNB relatiedagen worden gehouden van 13 tot en met 15 januari, zodat er dan geen gelegenheid is een gewone keuring te organiseren. Wel zijn er in dat kader een lelie- en een narcis-op-pot keuring. Een overzicht van alle keuringen van volgend jaar volgt later.

Crowdfunding voor Bolreiniging De KAVB start een nieuw initiatief voor onderzoek naar het reinigen van bloembollen. Met crowdfunding onder de leden wil de KAVB geld ophalen voor onderzoek naar het reinigen van bloembollen met het middel Nontox. Adjunct-directeur André Hoogendijk: “De sector zit in een impasse door het wegvallen van Formaline. In de zoektocht naar alternatieven slaan we een nieuwe weg in.” De KAVB heeft inmiddels een begeleidingscommissie van telers geformeerd voor het onderzoek. Binnenkort ontvangen alle leden een uitnodiging om deel te nemen aan het onderzoek. Met het middel Nontox van het bedrijf Watter zijn het afgelopen jaar mooie resultaten geboekt bij lelies. Bij lelies heeft Nontox een goede werking tegen bacteriën, schimmels en virussen. Dat geeft in ieder geval aanleiding om het middel ook te testen op andere gewassen zoals narcis, tulp en hyacint. Hoogendijk: “Nontox zit nu nog in het stadium dat mensen erin geloven of er juist niet in geloven. Met dit onderzoek willen we objectief vaststellen of het middel werkt op bacteriën en schimmel in andere gewassen. Dan kunnen ondernemers op basis van feiten hun keuzes maken.” Hoewel de plannen nog niet volledig zijn uitgekristalliseerd, staan de volgende kaders vast: • deelnemers leggen een vast bedrag in • al het ingelegde geld gaat naar het onderzoek • het middel Nontox wordt getest op verschillende gewassen • alleen deelnemers krijgen de resultaten van het onderzoek • deelnemers krijgen een gegarandeerde korting op een Watter machine • deelname staat alleen open voor leden van de KAVB

Quarantainestatus stengelaal ter discussie Onlangs heeft de NVWA aan de KAVB gevraagd om haar mening te geven over het eventueel verdwijnen van de quarantainestatus van het stengelaaltje, ofwel Ditylenchus dipsaci. Dit omdat in Brussel op dit moment een evaluatie plaatsvindt van de organismen die de quarantainestatus hebben. Beleidsmedewerker Daniëlle Kroes is helder over de achtergrond van dit verzoek. “De EU neemt met enige regelmaat de lijst door van organismen die een quarantainestatus hebben. Daarbij is de tendens zichtbaar dat de EU minder regels wil. Het verlaten van de q-status voor stengelaal past daarin.” Een ander aspect dat volgens haar een rol speelt is het gegeven dat stengelaaltje in Europa wijd verspreid is en uitroeien van het organisme daarmee niet meer realistisch is. De KAVB heeft inmiddels overleg gehad met die productgroepen die met stengelaaltje te maken hebben. Daaruit is naar voren gekomen dat het vervallen van de q-status gezien bovenstaande argumenten een logische keuze is, maar dat er tegelijkertijd ook derde landen zijn die voor stengelaaltje een nultolerantie hebben. “De derde landen zullen hun eisen niet veranderen. Dus zal er wel een garantie door de sector moeten worden gegeven. Dit biedt de sector de gelegenheid om het zelf te regelen. Daarbij denken we aan een combinatie van overheidsregels en een aanpak van de sector. De NVWA gaat op dit moment samen met KAVB, BKD en Anthos na welke gevolgen dat heeft voor de bloembollensector.” De komende maanden zal ook in de betreffende productgroepen van de KAVB gesproken worden over de maatregelen die de sector nodig acht indien de quarantainestatus komt te vervallen.

28 november 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 65

Piet Stroet 06 20448947 Mathijs van Langen 06 10957903

Vraag naar de Quality Buncher van de specialist in

Paul Blom 06 53700077

tulpenverwerking

www.potveer.nl

Selecteerwagen

Wilt u direct informatie? Bel Mark Smit 06-515 98 100

- Zeer geluidsarm - Goed stuurbereik en snelheidsregeling - Perfecte lig- of zitcomfort - Groot bedieningsgemak - Leverbaar met tracks - Leverbaar tot max. 6 personen - Uitvoerbaar in 1,50 of 1,80 SMIT CONSTRUCTIE B.V., ALLES OP HET GEBIED VAN WATERAANVOERSYSTEMEN

Kijk op onze site www.easycarrier.nl

Smit Constructie B.V. I Zandruiter 14 I 1731 LJ Winkel Tel. 0224-540 460 I Fax. 0224-541 125 I e-mail [email protected]

Kistenfabriek M. Bakker & Zonen BV Kisten - pallets - voorraadkisten - exportkratten Akervoorderlaan 2 - 2161 DS Lisse - tel: 0252-211114 - fax: 0252-211115 Sinds 1914

www.kistenfabriek.nl

[email protected]

VLAMING Irridelta

Robijnslaan 54 2211 TH Noordwijkerhout

3URILWHHUQXYDQRQ]H 3URILWHHUQXYDQRQ]H YRRUYHUNRRSNRUWLQJRS YRRUYHUNRRSNRUWLQJRS )HUERHQ,UULPHFUHJHQKDVSHOV )HUERHQ,UULPHFUHJHQKDVSHOV

7  ǀĞƌŬŽŽƉΛǀůĂŵŝŶŐͲŐƌŽĞƉ͘Ŷůභ/ǁǁǁ͘ǀůĂŵŝŶŐͲŐƌŽĞƉ͘Ŷů

mob. 06 20297365 tel. 0252 344509 fax 0252 341632

ANEMONEN

e-mail: [email protected]

KASSENBOUW & KASSENSLOOP

Polytechniek ontzorgt bij het realiseren en onderhouden van uw technische installaties

WWW.DEBETSSCHALKE.COM

Voor het

SCHUBBEN

van Uw

ARIE TUIN

LELIES

0048 601 159 267 [email protected]

Advisering - Koudetechniek - Luchtbehandeling - Watertechniek Verwarming - Regeltechniek - Elektrotechniek - Service & Onderhoud

WWW.POLYTECHNIEK.NL Koggeweg 63, 1607 MT Hem. Postbus 2, 1606 ZG Venhuizen. Telefoon 0228-54 54 54. E-mail: [email protected]

Samen met CNB

organiseer ik moeiteloos een

groene of materialenveiling?

Slechts één telefoontje naar het CNB veilingteam is voldoende. Of het nu gaat om een materialenveiling of een groene veiling, het CNB veilingteam regelt het graag voor u. Het CNB veilingteam werkt samen met Troostwijk Veilingen. Daarmee is een veiling verzekerd van een groot netwerk van potentiële kopers.

Veilen bij CNB:

• Materialen en groen • Inventarisatie • Samenstellen en verspreiden catalogus • Ook digitaal • Reclame en promotie • Service en betalingszekerheid • Breed en divers netwerk van potentiële kopers Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op. Veilingmeester Jan Meijer • [email protected] • 06 10 44 28 03 Veilinginkoper Ronald Walkier • [email protected] • 06 53 70 06 30

Heereweg 347 2161 CA Lisse Tel. +31 (0)252 43 14 31 cnb.nl

ONLINE VEILING wegens bedrijfsbeëindiging van

BLOEMBOLLENKWEKERIJ L.G.M. VAN DER POEL Korte Bosweg 43A – 1756 CA ‘t Zand

Materieel t.b.v. de bollenteelt

TRACTOREN w.o. “Massey Ferguson” 6445 Dyna-6 (2013), 6445 (2013), “Fiat” 72-94 en “New Holland” T6060; BLOEMBOLLENVERWERKINGMACHINES

w.o. sorteerders “Lanco”, “Compas” en “AWB”, pelmachine “Van Dijke”, kistenkantelaar “Antha”, ontklistermachines “Compas” en “Schouten”, leesbanden “AWB” en “Antha”, afzuiginstallatie “Jongejans” (2013), opplantautomaat “Gregoire”, TULPENKOPMACHINE “Botman”, kisten rooimachine “Nobels”, spoelmachine “Steenvoorden” (2014), 2 telmachines “Bruijn” en “Cremer”, dig. weger “Kramer”, 3 droogwanden, opvoerbanden; grote partij kuubskisten, lelykratten, gaasbakken;

AGRARISCHE MACHINES w.o. regenhaspels “Ocmis” (2012), beregeningsbuizen, waterpompen, drainagespuit “Homburg”, plantdak “van Hienen”, plantmachine “van Hienen”, woelpoot “Wifo”, frees “Kuhn”, personen selectiekar, zaai-units “Zeeman”, kunstmeststrooiers “Kuhn”, “Bogballe”, wentelploeg “Vogele Noot” (2013), veldspuit “Hardi”, kilverbak, kipper; heftruck “Toyota”; grasmaaier “Stiga”, etc.; SLUITING: woensdag 10 DECEMBER Bezichtiging: zaterdag 6 december van 10.00 tot 18.00 uur

Deze veiling wordt georganiseerd in samenwerking met Coöperatieve Nederlandse Bloembollencentrale (CNB)

www.TroostwijkAuctions.com