Hengelo verleiden tot duurzaamheid
Gemeente, bedrijven en inwoners trekken samen op naar een toekomstbestendig Hengelo
Duurzaamheidsagenda 2011-2014
25 mei 2011
Voorwoord In Hengelo 2030 schreven wij dat wij een duurzame leefomgeving willen vormen, een omgeving waar ecologie, planten, dieren en water (in de stad) tot hun recht komen. Zodat uiteindelijk ook mensen beter af zijn, omdat hun leefomgeving niet wordt vernietigd en de economie zonder problemen overeind blijft. Waar de meeste aandacht lijkt uit te gaan naar vooral een defensieve aanpak, gericht op vermindering van de milieubelasting, zie je ook een belangrijke stroming ontstaan die hoopt op nieuwe inzichten, kennis en technologie. De laatste jaren groeit het besef dat het denken in samenhangende ketens (wat heeft effect op wat) en dus in systemen noodzakelijk is om effectief te zijn en èchte oplossingen te bereiken. Insteek voor deze Hengelose duurzaamheidsagenda vormt een poging om de stad en de gemeenschap van Hengelo te zien als een vitaal en levend systeem. Het is onze gezamenlijke opgave te zoeken naar maatregelen die ervoor zorgen dat dit systeem vitaal (profit) blijft en dat duidelijk minder nadelige gevolgen voor het grote systeem van lucht, water en grond(stoffen) ontstaat (planet). Door het handelen van mensen ten opzichte van elkaar en hun omgeving centraal te stellen (people) en te kiezen voor een interactieve vorm van de totstandkoming van dit programma ontstaat ruimte voor fundamentele innovatie. Zo kan Hengelo op weg naar een Hengelo 2030, een duurzame en toekomstbestendige stad en een bijdrage leveren aan de gewenste voorbeeldfunctie van Twente op het gebied van technologie en innovatie.
Wethouder Janneke Oude Alink
2
1. Inleiding Ondanks alle inspanningen en de vele positieve ontwikkelingen is er in Hengelo, net zoals mondiaal, sprake van verlies van biodiversiteit, afname van ruimte voor natuur en staan voedselproductie en energieproductie op gespannen voet met de draagkracht van de beschikbare ruimte. Hengelo kent relatief weinig openbare groene ruimte en met uitzondering van de nieuwere wijken geen robuuste groenstructuren met een ecologische betekenis. Ook hebben we nog geen antwoord op de problematiek van de klimaatverandering die door de extreem toegenomen CO2 uitstoot snel en heftig op ons inwerkt. Opgeteld is het natuurlijk systeem van de aarde steeds sterker door menselijk handelen beïnvloed en daardoor in een kritische situatie terechtgekomen. De vitaliteit van mondiale systemen zoals het klimaatsysteem of de oceaanstromingen of de grote ecosystemen is het geding. Voor een belangrijk deel wordt dat veroorzaakt door onze eigen levensstandaard die er voor zorgt dat we meer voedselproductieruimte innemen, meer energie verbruiken en meer schoon water consumeren dan verantwoord is en ook veel meer dan mogelijk is wanneer alle mensen onze levensstandaard zouden krijgen. Naast de crisis die zich ontwikkelt in onze OIKOS (=huis) hebben we nu ook intensief te maken met de huidige wereldwijde economische en cultureel/ethische crises waarbij inhaligheid en kortzichtigheid in de financiële wereld voor een ernstige economische situatie hebben gezorgd. Deze economische crisis vertaalt zich ook in Hengelo in een stijgende werkloosheid en een mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Mensen komen hierdoor letterlijk aan de kant te staan. Veel van de problematiek lijkt ver van ons bed te spelen en de verantwoordelijkheid van de grote mogendheden in de wereld is evident. Toch is er volop reden om juist op lokaal en concreet niveau op zoek te gaan naar een fundamenteel andere en toekomstbestendige inrichting van onze samenleving. Het is een echte uitdaging om deze mondiale opgave lokaal te vertalen in begrijpbare en werkzame oplossingen in samenspraak met burgers en instellingen en bedrijven in onze stad.
Coalitieakkoord Het coalitieakkoord ‘Investeren in verbinding' vormt de basis voor de politieke samenwerking van het college van B&W. Het akkoord maakt duidelijk hoe de partijen aankijken tegen een aantal belangrijke dossiers. Het collegeakkoord kent een aantal hoofdlijnen die in samenhang met de grote financiële opgaven van de stad worden uitgewerkt in concrete doelen voor de komende vier jaren. In het coalitieakkoord ligt de basis voor een breed duurzaamheidprogramma. De tekst in dat akkoord hiervoor is: Duurzaam Hengelo Voorraden van grondstoffen raken uitgeput, energie lijkt een eindig product en het klimaat verandert als gevolg van vervuiling. Wij vinden het tijd om zaken structureel anders en duurzaam aan te pakken. Duurzaam in de brede zin van het woord: voor maatschappij, leefomgeving en economische activiteiten (People, Planet, Profit). De klimaatakkoorden van Kyoto en Kopenhagen, de Millennium-doelstellingen en het Cradle to Cradlegedachtengoed zijn onze belangrijkste uitgangspunten. Dit betekent dat ons wonen, werken en leven niet mag worden afgewenteld op mens of milieu, niet elders en evenmin in de toekomst. In een duurzame stad voelen alle burgers en bedrijven zich betrokken bij hun omgeving. En ruimer nog; onze inwoners voelen zich betrokken bij de aarde waarop ze wonen. Bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en burgers vervullen een belangrijke rol in het bereiken van een duurzame samenleving. We willen daarom duurzaamheid stimuleren, faciliteren en randvoorwaarden creëren. We willen alle verschillende invalshoeken van duurzaamheid in samenhang bezien. Wij zetten daarom in op:
3
Klimaatvriendelijke nieuwbouw en verduurzaming van de bestaande gebouwde omgeving,
Klimaatbestendige inrichting van de openbare ruimte en duurzaam ruimtegebruik, Een brede dialoog over duurzaamheid in Hengelo, Vergroting van bewustzijn, kennis en vaardigheden die bij een duurzame economie horen (maatschappelijk verantwoord ondernemen), Reductie van CO2 uitstoot in Hengelo en vergroting van het gebruik van duurzame energie.
Uiteraard heeft onze eigen organisatie hierin een voorbeeldfunctie! Ons uitgangspunt is duurzaamheid!
Dit coalitie-uitgangspunt vertaalt zich ook op de beleidsterreinen werk en ondernemerschap. Het coalitieakkoord geeft aan in te zetten op: ≠ Sociale economie en dan vooral het tot stand komen van duurzame arbeidsplaatsen door middel van bijv. sociale ondernemingen, ≠ Steun aan startende en gevestigde ondernemers, ≠ Een re-integratie en participatiebeleid dat is gericht op duurzame plaatsing op direct werk al of niet via direct werk-leeraanbod en leerwerkplekken, ≠ Consequente toepassing van het vastgestelde beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, ≠ Duurzame bestaande bedrijfsterreinen.
Duurzaamheidsbeleid De gemeente Hengelo heeft geen concreet alomvattend en samenhangend duurzaamheidbeleid. Toch is de stad Hengelo een behoorlijk duurzame stad en voert het gemeentebestuur een relatief duurzaam beleid. In de duurzaamheidmonitor van Nederlandse gemeenten scoort Hengelo dan ook hoger dan je misschien verwacht. Voor een deel wordt dat verklaard omdat Hengelo voldoet aan een aantal basiskwaliteiten voor duurzaamheid:
4
≠
Hengelo is een compacte stad met goed gespreide en complete voorzieningen en een hoog aantal arbeidsplaatsen in verhouding tot de eigen beroepsbevolking. Dat zorgt voor een intensief gebruik van de fiets. Naast de compleetheid van de eigen stad zorgen ook de recreatief aantrekkelijke omgeving inclusief het stedelijk milieu van Enschede voor een gemiddeld beperkte actieradius voor ontspanning buitenshuis.
≠
Op het gebied van mobiliteit, energie, milieu, bodem, water en bouw is Hengelo beleidsmatig een “early follower” en soms zelfs voorloper. Voor de waterhuishouding van Hengelo wordt intensief samengewerkt met het waterschap en zijn kwaliteitsbeheer en kwantiteitsbeheer goed op elkaar afgestemd en nu al enigszins klimaatbestendig. Het natuurlijke bekensysteem in de gemeente wint steeds meer aan betekenis.
≠
Stork heeft op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen een stempel gedrukt op onze stad. Hier is altijd veel aandacht geweest voor het aanpakken van sociale problemen. De stad Hengelo kent een sterke en duurzame sociale structuur met een vrij kleinschalige menging van verschillende leefstijlen en bevolkingsgroepen.
≠
Sociale economie heeft zich in Hengelo ontwikkeld tot een goede samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven in het pact van Hengelo waarbij de maatschappelijke verankering van het bedrijfsleven centraal staat. Ook het inkoopbeleid van de gemeente Hengelo is hierop geënt. Wie zaken doet met de gemeente, gaat ook een sociale verplichting aan, bijvoorbeeld in de vorm van een leerwerkplek voor langdurig werklozen.
≠
De duurzaamheidsambities van Hengelo werden voor het eerst benoemd in het ‘Werkplan Energie 2002- 2005’. De beleidsnota ‘Duurzame Ontwikkeling 2006-2010’,
volgde daarop, met daaraan gekoppeld een bijbehorende uitvoeringsplan ‘Van Denken naar Doen’ (2007). De raadsuitspraak in 2007 om millenniumgemeente te willen zijn laat ook zien dat Hengelo zich bewust is van zijn plek en verantwoordelijkheid in een groter verband. ≠
Daarnaast heeft Hengelo het klimaatakkoord tussen Rijk en VNG uit 2007 onderschreven. In dit akkoord staan een aantal concrete duurzame doelen genoemd, bijvoorbeeld: - Minder CO2-uitstoot: 30% minder in 2020 - Meer groene energie: 20% van het totaal in 2020 - Duurzaam inkopen: 75% in 2010 / 100% in 2020 - Klimaatneutraal bouwen: 50% in 2012 / 100% in 2020
2. Duurzame ontwikkeling Duurzame ontwikkeling is voorzien in de behoeften van de huidige generatie zodanig dat ook toekomstige generaties in hun behoeften kunnen voorzien. Het betekent zorg dragen voor onze natuurlijke omgeving en bronnen, waarbij de universele mensenrechten, vrede en veiligheid niet in het geding komen. Dichtbij en ver weg, nu en in de toekomst. Doelen en gerichte handelingen zijn duurzaam als deze ecologisch houdbaar zijn en de natuurlijke hulpbronnen niet uitputten, economisch een lange termijn perspectief bieden, en rechtvaardige sociale verhoudingen opleveren. Wij passen verschillende principes toe bij duurzame ontwikkeling: people, planet & profit (de drie P’s), cradle-to-cradle, maatschappelijk verantwoord ondernemen.
2.1 People Planet Profit Ook wel de drie P's, is een term uit de duurzame ontwikkeling. Het staat voor de drie elementen People (mensen), Planet (planeet/milieu) en Profit (opbrengst/winst), die in een harmonieuze wijze gecombineerd moeten worden om tot een duurzame ontwikkeling te kunnen komen. De term is bedacht door John Elkington, een inmiddels bekende adviseur op het gebied van duurzame ontwikkeling. De theorie gaat er van uit dat wanneer bijvoorbeeld de winst te veel prioriteit heeft, mens en milieu hiervan de dupe zullen worden, bijvoorbeeld door slechte arbeidsomstandigheid of vernietiging van de natuur. Andersom ziet de slogan ook het winstkenmerk als essentieel onderdeel van ontwikkeling dat niet verwaarloosd hoeft te te worden. De drie P's worden door veel ondernemingen geadopteerd als richtlijn voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor de Wereldtop over duurzame ontwikkeling te Johannesburg (2002) werd de P van Profit veranderd in 'Prosperity' (welvaart), om naast economische winst ook de maatschappelijke winst in de afwegingen te betrekken. Meer weten over Cradle tot Cradle …
2.2 Cradle to Cradle (C2C)
5
Cradle to Cradle (van wieg tot wieg, C2C) is een ontwerpconcept, een toekomstvisie, een nieuwe
In het boek Cradle to Cradle: afval is voedsel, van Michael Braungart en William McDonough is alles te lezen over de C2C-denkwijze. ISBN 9789055945771 Cradle to Cradle in bedrijf, door Marieke van der Werf, uitgeverij Scriptum, ISBN 978 90 5594 623 5. Het boek biedt inspiratie en 'lessons learned' rond hoe het Cradle to Cradle-concept toe te passen, aan de hand van een vijftiental Nederlandse C2C-voorbeelden in de praktijk. C2C als inspiratiebron voor duurzame gebiedsontwikkeling (DLG/GOB jan.’09
manier van systeemdenken die is ontwikkeld door architect William McDonough en chemicus Michael Braungart. Het ontwerpconcept is gebaseerd op eco-effectiviteit. Het principe voor hun ontwerpen ontlenen McDonough en Braungart aan de werking van ecosystemen, waarin het ene organisme een functie heeft voor andere organismen. Hierbij staan kenmerken als samenwerking (symbiose), het dienen als voedsel en onderlinge verrijking centraal. Cradle to Cradle (C2C) betekent dat producten zo ontworpen moeten zijn dat zij na gebruik op een hoogwaardige manier kunnen worden hergebruikt in een nieuw product of een voedende functie moeten hebben (afval is voedsel) voor het systeem als geheel. McDonough en Braungart maken hiervoor primair onderscheid in twee soorten bouwstoffen: biologische en technische. Om bouwstoffen na het afdanken van een product te kunnen inzetten als voeding voor nieuwe producten of terug te brengen in de (ecologische) kringloop of te kunnen herwinnen, dient een product te bestaan uit zo min mogelijk componenten.
In de benadering C2C is de positie van de mens als onderdeel van het ecosysteem essentieel. Dit vertaalt zich in verschillen praktische uitgangspunten, zoals het niet langer gebruiken van toxische stoffen, zorgen voor een eerlijke betaling in de hele productieketen, of het aanspreken van mensen op hun eigen potentie en verantwoordelijkheid. Een gezonde en stimulerende werk- en leefomstandigheden zijn net zo essentieel voor ons welzijn. Een ander belangrijk aspect is het bieden van meerwaarde aan de omgeving of een (eco)systeem. Zo hebben bijvoorbeeld wijken of gebouwen een meerwaarde voor hun omgeving als de gebouwen meer energie leveren dan er wordt gebruikt of als het afgevoerde water schoner is dan het toegevoerde water. Het visionaire concept heeft al geleid tot succesvolle producten. Verschillende grote bedrijven werken volgens de principes: Nike, Ford, US Mail, Herman Miller, Ahrend Hengelo. In de praktijk is gebleken dat dit niet alleen winst voor mens en milieu oplevert, maar ook economische kansen biedt voor het bedrijfsleven. Ook dalen bijvoorbeeld de ziektekosten en het personeelsuitval als je tevreden en gezonde medewerkers hebt. Daarnaast zijn besparingen op energiekosten en materiaalaanschaf economisch voordelig.
2.3 Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Bedrijven die bezig zijn met Maatschappelijke Verantwoord Ondernemen (MVO) passen zich gemakkelijker aan aan vraagstukken op het gebied van duurzaamheid en innovatie. MVO levert kostenbesparingen op, bijvoorbeeld door vermindering van afval, lagere energiekosten, een lager ziekteverzuim en een efficiëntere bedrijfsvoering. Overheden en ook andere instanties kopen steeds meer in bij bedrijven die kunnen aantonen dat zij aan duurzaamheideisen voldoen. De samenleving ziet steeds vaker de noodzaak in van MVO. Dit is bijvoorbeeld te merken aan consumentenboycots en acties van maatschappelijke organisaties. Bij het Maatschappelijke Verantwoord Ondernemen wordt een aantal kernthema’s onderscheiden (ISO 26000):
6
1. Behoorlijk bestuur
Onderwerpen hieronder vallen zijn: relatie tussen Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur van een organisatie bijvoorbeeld afspraken over beloningstructuren en ontslagvergoedingen.
2. Mensenrechten
Binnen de onderneming worden op alle fronten de mensenrechten erkend en gerespecteerd. Voorbeelden is het vermijden van medeplichtigheid aan kinderarbeid. Dit kernthema komt ook terug in de millenniumdoelstellingen.
3. Arbeidsomstandigheden
Beleid en alle activiteiten zijn gerelateerd aan het werk dat wordt uitgevoerd, binnen, door of namens de organisatie. Denk aan het herplaatsen van medewerkers , het beëindigen van arbeidscontracten en gezondheid, veiligheid en beloning. Ook persoonlijke ontwikkeling valt hieronder. Voor veel bedrijven in Hengelo zijn de arbeidsomstandigheden een item.
4. Milieu
We leven op aarde met steeds meer mensen die steeds meer grondstoffen nodig hebben. Een toenemend aantal grondstoffen wordt schaars.
5. Eerlijk zaken doen
Het gaat hier om het ethisch gedrag van een bedrijf ten opzichte van andere organisaties en individuen. Onder dit onderwerp vallen ook bewust vermijden van corruptie, verantwoorde politieke betrokkenheid, eerlijke concurrentie en bevorderen van MVO binnen de invloedsfeer.
6. Consumenten aangelegenheden
Organisaties zijn in staat om een bijdrage te leveren aan duurzame consumptie en ontwikkeling van de producten die zij aanbieden. Voorbeelden: eerlijke marketing, beschermen van gezondheid consumenten, duurzame consumptie klanten service en oplossen van geschillen.
7. Maatschappelijk betrokken ondernemen
MBO gaat over het voorkomen en oplossen van problemen in de gemeenschap waarin de organisatie opereert, het aangaan van partnerschappen met lokale organisaties en stakeholders en het zijn van een goede buur. Het aanbieden van onderwijs en cultuur, creëren van werkgelegenheid en aardighedenontwikkeling etc. zijn hier voorbeelden van. Een goed voorbeeld van maatschappelijk betrokken ondernemen op Hengeloos niveau is de slingerbeurs (aanbieden van vrijwilligersklussen door bedrijven ). Ook de Slinger op zichzelf is ook een uiting van MBO.
2.4 Wat betekenen deze benaderingen voor Hengelo? Wij denken dat een wezenlijke verandering nodig is in onze waarden, instituten en levenswijzen. Wij hebben de kennis en technologie om voor iedereen te zorgen en om onze negatieve invloed op het milieu te verminderen. De opkomst van een samenleving van betrokken burgers biedt nieuwe kansen om een duurzame en humane wereld op te bouwen. Iedereen deelt de verantwoordelijkheid voor het huidige en toekomstige welzijn van de menselijke familie en de grotere levende wereld. Dit klinkt eenvoudig, maar de werkelijkheid is anders. Daar waar de een vraagt om een zo breed mogelijke benadering van het begrip duurzaamheid vanuit het allesomvattende systeem, spreekt de ander over een meer eenzijdige benadering gericht op de problematiek rond ons klimaat. De laatste groep waarschuwt voor duurzaamheid als een containerbegrip of ‘wijde zak’. Voor beide benaderingen geldt dat gevoeld wordt dat er belangrijke stappen moeten worden gezet, ongeacht de dilemma’s, afwegingen en interpretaties…
7
"Als je aan opperhoofd Sealth zou vragen wat duurzame ontwikkeling is, krijg je vast en zekere een ander antwoord dan wanneer je dat aan een utilitarist vraagt. Een fundamentalistische imam uit Iran geeft waarschijnlijk een ander antwoord dan een feministische vrouw uit West-Europa. Een kosmopoliet heeft weer andere ideeën en voorkeuren dan een postmoderne hedonist. En zelfs binnenin het hoofd van één persoon kan gemakkelijk tweestrijd ontstaan over duurzame ontwikkeling (...).” Werken aan Duurzame Ontwikkeling - Nico Roorda
Volgens ons betekent dit dat we leven en werken met een basishouding samengevat in aantal leefregels die wij ook op lokaal niveau in Hengelo willen nastreven: 1. 2. 3.
Respecteer de aarde en het leven in al zijn verscheidenheid. Draag zorg voor alle levensvormen, met begrip, compassie en liefde. Bouw democratische samenlevingen op die rechtvaardig zijn, waaraan iedereen kan deelnemen, en die duurzaam en vreedzaam zijn. 4. Stel de rijke schatten en de schoonheid van de aarde veilig voor de huidige en toekomstige generaties. 5. Bescherm en herstel de ongeschonden staat van de ecologische systemen. Speciale aandacht gaat uit naar de biologische diversiteit en de natuurlijke processen die het leven in stand houden. 6. Voorkom schade – de beste vorm van milieubescherming – en hanteer een preventieve benadering wanneer de kennis beperkt is. 7. Pas patronen toe van productie, consumptie en reproductie, die de regenererende capaciteiten van de aarde, de mensenrechten en het welzijn van gemeenschappen beschermen. 8. Bevorder de studie van ecologische duurzame ontwikkeling en bevorder de vrije uitwisseling en brede toepassing van de verworven kennis. 9. Maak een einde aan armoede en zorg voor een eerlijke betaling in de hele productieketen, en laat het een ethische, sociale en milieuverplichting zijn. 10. Zorg ervoor dat economische activiteiten en instellingen op ieder niveau op rechtvaardige en duurzame wijze menselijke ontwikkeling bevorderen. 11. Bevestig dat gelijkheid en gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen, bevolkingsen leeftijdsgroepen de eerste vereisten zijn voor duurzame ontwikkeling en zorg voor universele toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en economische kansen. 12. Houd het recht hoog van allen, zonder discriminatie, op een sociale omgeving die steun geeft aan menselijke waardigheid, lichamelijke gezondheid en geestelijk welzijn, met speciale aandacht voor de rechten van minderheden.
8
3. Van mondiaal naar lokaal Wereldleiders hebben verschillende afspraken met elkaar gemaakt over duurzaamheid, verwoord in documenten als Millennium Declaration, Earth Charter, Our Common Future etc. Allemaal afspraken bedoeld om te zorgen dat we onze wereld leefbaar houden. Voor mens en milieu nu, maar ook voor de generaties na ons. In de tweede helft van de twintigste eeuw heeft Nederland een grote economische groei doorgemaakt. Dit bleek ook zijn keerzijde te hebben. Nederland werd een consumptiemaatschappij. Het produceren en gebruiken van consumptiegoederen bleek ook kwalijke gevolgen te hebben voor water, lucht en bodem. Wetenschappers deden verontrustende ontdekkingen. Chemische koelvloeistoffen als cfk’s, die werden gebruikt in koelkasten en spuitbussen, bleken de ozonlaag aan te tasten. Ook over de oorzaken (en schadelijke gevolgen) van broeikasgassen werd steeds meer bekend. Nederland raakte betrokken bij internationale bijeenkomsten, zoals de klimaatconferentie in Noordwijk in 1989. In 2006 presenteerde Al Gore zijn klimaatfilm ‘The inconvenient truth’. Dit schudde de mensen opnieuw wakker.
Er gebeurt veel in Nederland … De milieuregelgeving voor bedrijven is sterk gegroeid, consumenten kunnen papier, glas, gft (groente-, fruit- en tuinafval) en klein chemisch afval apart inleveren, zodat recycling mogelijk is, statiegeld zorgt voor een extra stimulans om flessen en kratten in te leveren, de consument moet een verwijderingsbijdrage betalen voor auto's en huishoudelijke apparaten, waarmee de recycling wordt betaald, het rijk heeft normen ingesteld voor geluid, luchtkwaliteit, veiligheid, bodemkwaliteit, etc, rijk en gemeenten hebben beloofd serieus aan de mondiale klimaatdoelstellingen mee te werken. En ga zo maar door…
… maar doen we voldoende? Volgens wetenschappers en ook de VROM-raad niet. Het moet veel meer een systeemgerichte benadering zijn in plaats van afzonderlijke thema’s. In de Nederlandse context blijven ook milieuthema’s zoals geluidhinder en externe veiligheid met een zekere persistentie op de beleidsagenda staan. In het rapport ‘Milieu en de kunst van het goede leven’ schrijft de raad dat er in de Nederlandse context twee typen structurele problemen zijn: 1. de congestieproblemen, die voortkomen uit de toenemende dichtheden van bevolking, verkeer en economische bedrijvigheid. Concreet betreft het grootschalige lucht-, water- en woningverontreiniging, en als gevolg daarvan een afnemende biodiversiteit. Verzuring, vermesting, verstoring, geluidhinder en externe veiligheidsrisico’s behoren in Nederland tot de hardnekkige milieuproblemen. Deze hangen nauw samen met de hoge bevolkingsdichtheid en de effecten van bepaalde economische activiteiten. Het Rijksinstituut voor de volksgezondheid houdt de invloed van de congestieproblemen bij op het welbevinden van de mens. 2. de mondiale milieuproblemen die kunnen leiden tot grootschalige en mogelijk onomkeerbare ontwrichting van ecologische en maatschappelijke systemen. Concreet benoemt de VROM-raad klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit als de meest in het oog springende problemen op het gebied van duurzaamheid.
9
Uit verkenningen in het kader van het Millenium Ecosystem Assessment van de VN 1 blijkt dat ongeveer 60% van de vitale ecosysteemfuncties op aarde verslechtert of niet duurzaam wordt gebruikt. De klimaatverandering wordt o.a. veroorzaakt door de uitstoot van CO2. Zo was bij het maken van de mondiale klimaatdoelstellingen in Kyoto en Kopenhagen het uitgangspunt dan ook dat de mondiale uitstoot van CO2 in 2100 wereldwijd 50-75% lager moet liggen dan in 1990. Om dit te bereiken moeten rond 2050 de mondiale emissies reeds 15-20% lager liggen dan in 1990 en dat geplaatst naast de grote opkomende economieën, vraagt om grote inzet in alle delen van de wereld en op alle niveaus. Broeikasgassen zijn de voornaamste oorzaken van de opwarming van de aarde. Als we de uitstoot van broeikasgassen willen verminderen, moeten we gaan inzetten op duurzame energiebronnen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat er in 2010 voor een record aan energie verbruikt is in Nederland. Daarnaast is het zo dat de fossiele brandstoffen opraken. Dit is een net zo belangrijke reden om uit te kijken naar duurzame energiebronnen.
Nieuwe bewegingen … Op het gebied van duurzaamheid zien wij drie belangrijke bewegingen ontstaan: 1. Een beweging die vindt dat er een beter evenwicht moet zijn tussen de drie P’s van People, Planet en Profit. Dit blijkt onontbeerlijk voor een breed maatschappelijk draagvlak en bied kansen voor innovatie. 2. Een verschuiving van de nadruk op hergebruik naar de vervolgstap naar een wereld waarin het volledige principe cradle-2-cradle centraal staat: elk afval is voedsel voor de natuur of voor nieuwe productieprocessen. Er bestaat geen restafval meer. 3. De bewustwording van het feit dat elke geleding in onze maatschappij verantwoordelijkheid moet nemen, en dat de overheid niet de enige is om het duurzaamheidvraagstuk op te lossen. Er zijn nog genoeg wezenlijke problemen die om beleidsaandacht vragen, zoals de beschikbaarheid van schoon zoetwater. Deze problemen hebben hun directe weerslag op onze ecologische systemen (biodiversiteit), maar ook wij mensen ondervinden hiervan de negatieve gevolgen voor gezondheid en welzijn. En uiteindelijk heeft dit ook weer gevolgen voor de economie.
… en de situatie in Hengelo? In Hengelo werken we al jaren serieus aan duurzaamheid, maar het is ook een zoektocht. Weten wij hoe wij om moeten gaan met congestieproblemen? Weten wij hoe wij cradle-2cradle handen en voeten kunnen geven? We doen al veel. Denk aan de milieuvergunningen die worden verleend, de milieuregels voor ruimtelijke plannen, uitvoeren van bodemsaneringen, herstel van beken, gescheiden houden van vuile en schone waterstromen onder- en bovengronds, retentie van schoon water, stimuleren duurzaam bouwen, toepassen stilteasfalt voor geluidreductie, stimuleren van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, social return on investment bij aanbestedingen , oprichten Warmtenet, re-integratie en participatiebeleid gericht op duurzame uitstroom, Hengelo als millenniumgemeente, duurzaam inkopen, geven van voorlichting en organiseren bewustmakingsacties. Een mooie opsomming waar we best trots op zijn. Maar waar we naar op zoek zijn, is de samenhang. Het gaat om de grote opgave die onder deze thema’s en vragen ligt.
1
10
Millennium Ecosystem Assessment Board (2005) Living beyond our means; natural assets and human well-being (statement from the MA Board), Verenigde Naties, New York.
Het document Hengelo 2030 “Ruimte voor nieuw elan” is al gericht op een toekomstbestendig Hengelo. Wat betekent een toekomstbestendige stad? Het betekent het vormen van een duurzame leefomgeving, een omgeving waar ecologie, planten, dieren en water tot hun recht komen. Zo zijn uiteindelijk ook de mensen beter af omdat hun leefomgeving wordt verbeterd en de economie overeind blijft. Bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en burgers vervullen een belangrijke rol in het bereiken van een duurzame samenleving.
11
4. Onze visie 4.1 Toekomstbestendig Hengelo Wij willen uitgaan van kansen en mogelijkheden voor een duurzame en toekomstbestendige stad. Hengelo 2030 geeft ons hiervoor de ingrediënten: § § § § § § § § § § § § § § § § §
een leefbare en compacte stad een stad met burgers die de drijvende kracht achter duurzaamheid zijn een stad met een sterke sociale samenhang een stad die een duurzame en innovatieve economie kent en faciliteert een stad waarin burgers eerlijke kansen hebben op de arbeidsmarkt een stad met een goede sociale economie een stad waarin afval geen afval meer is, maar een grondstof een stad waarin auto’s rijden op groene stroom of andere hernieuwbare energiebronnen en alle vervoervormen klimaatneutraal zijn een stad waarin onze burgers de voorkeur geven aan lopen en fietsen, boven de auto een stad waarin burgers milieubewust consumeren een stad waarin bedrijven duurzaam produceren een stad met een rijke, groene omgeving , die bijdraagt aan klimaatverbetering en de kwaliteit van de openbare ruimte een stad die duurzaam is ingericht en ruimte gebruikt een stad, waarin overheid, burgers en bedrijven open staan voor experimenten en innovatie op het gebied van duurzaamheid een stad waarin zorg, vrijetijdsbesteding en ontwikkeling van de mens een volwaardige plaats innemen een gemeente die samenwerkt met partners in de regio in een netwerk van duurzaamheid een gemeentelijke organisatie die energieneutraal functioneert
Dit betekent innovatief denken, waarbij wij op een actieve manier drie hoofddoelen willen bereiken: 1. Voorkomen van schaarste en schade
Reduceren van de uitstoot van schadelijke stoffen, verantwoord omgaan met energie, water, grondstoffen en hulpbronnen
2. Duurzaam produceren en consumeren
Werken aan een duurzame lokale economie met oog voor sociale waarden en verhoudingen
3. Inzetten op kwaliteit van de leefomgeving
Streven naar gezonde ecosystemen, borgen van de waarden van groen in samenhang met klimaat en water, behouden en bevorderen van biodiversiteit
4.2 Bewustwording Om dit te bereiken is het essentieel dat de samenleving eigen initiatief en verantwoordelijkheid neemt. Naast onze eigen verantwoordelijkheid worden wij als overheid steeds meer een partij die stimuleert en faciliteert. De uitdaging zit in het leggen van verbindingen. En als we dit op een slimme manier doen, zijn er geen grenzen, maar biedt een duurzame leefstijl met mogelijkheden tot groei en ontwikkeling. We moeten durven om op lange termijn te denken. Ook als dat betekent investeren op de korte termijn.
12
Draagvlak en commitment in de samenleving begint bij bewustwording. Wat hebben we nodig om dit te bereiken?
13
Leren & inspireren
Investeren in kennis en inspiratie om zo een bijdrage te leveren aan een gedragsverandering van alle inwoners van Hengelo, bedrijven en de medewerkers in de eigen organisatie. Educatie is belangrijk, zowel bij de generatie van de toekomst als bij de beslissers van vandaag. Op een aantrekkelijke manier mensen bewust maken wat consequenties van gedrag zijn. Ook het bedrijfsleven wordt gevraagd betrokkenheid te tonen en te participeren in scholing, bijvoorbeeld op het vlak van duurzaam ondernemen bij beroepsopleidingen.
Verleiden & stimuleren
Mensen verleiden en stimuleren om duurzamer te zijn door successen zichtbaar te maken, ook op economisch vlak en door te belonen.
Communiceren & faciliteren
We gaan in gesprek met onze partners over duurzaamheid. Daarvoor willen wij bestaande netwerken gebruiken en uitbouwen, en nieuwe netwerken creëren als dat nodig is, ook via sociale media.
5. De Hengelose duurzaamheidsagenda Wij willen investeren in verbinding en aan de hand van de duurzaamheidsagenda met de samenleving in gesprek gaan over gewenste toekomstontwikkelingen. We beschouwen de duurzaamheidsagenda niet als een statisch document, maar als een dynamisch proces. De duurzaamheidsagenda is bedoeld als leidraad voor de ontwikkelingen die we in Hengelo nastreven om een toekomstbestendige stad te worden. We zijn ons er van bewust dat er nog veel water door de rivieren zal stromen voordat een duurzame samenleving en een volledig duurzaam gebruik van de aarde wordt bereikt. De kracht van het duurzaamheidsbeleid zit in vasthoudendheid, in de vele kleine stappen, waarbij de focus op de lange termijn leidend blijft; en in het voortdurend met elkaar in gesprek blijven. De basisagenda wordt gevormd door de drie hoofddoelen: voorkomen van schaarste en schade, inzetten op de kwaliteit van de leefomgeving en duurzaam produceren en consumeren. De basisagenda is het plaatje van de toekomst, onze stip aan de horizon. De korte termijn agenda is gericht op concrete projecten in de komende periode en wordt gevormd via de zogenoemde methode van ‘green en social deals’. Zowel in de organisatie als met partners in de stad willen wij deze deals sluiten. Verder willen wij ervoor zorgen dat de voortgang van de deals wordt gerapporteerd in de normale cycli en jaarlijks wordt gevierd met de duurzaamheidbalans Hengelo.
Wij nodigen alle Hengelose burgers, bedrijven en gesprekspartners uit om samen te werken aan de Hengelose duurzaamheidsagenda!
5.1 Basisagenda met het oog op de lange termijn 1) Voorkomen van schaarste en schade Klimaat
§ §
Minimale uitstoot van broeikasgassen. Minimale uitstoot van CO2.
Energie
§ § § §
Minimaal gebruik van fossiele brandstoffen. Minimaal energieverbruik. Inzet duurzame energiebronnen: zon, wind, water en biomassa. Terugwinning energie.
Lucht, water en bodem
§ §
Kwaliteitsverbetering lucht, grond- en oppervlaktewater en bodem. Beperking verdroging en afvoerpieken.
Grond- en afvalstoffen
§ § §
Duurzaam en verantwoord gebruik van grondstoffen. Duurzame en verantwoorde verwerking van afvalstoffen. Hergebruik.
2) Duurzaam produceren en consumeren Algemeen
14
Duurzaam consumeren
§
Bewuste en duurzame consumptie.
Mobiliteit
§ §
Duurzame alternatieven voor brandstoffen. Duurzame vormen van mobiliteit: openbaar vervoer, fiets.
Eigen organisatie Huisvesting
§
Het nieuwe stadhuis gebouwd, ingericht en in gebruik volgens C2C-principes.
Bedrijfsvervoersplan
§
Eigen organisatie als stimulerend voorbeeld voor burgers en bedrijven.
Inkoopbeleid
§
Duurzame inkoop van goederen en diensten
Arbeid
§ § §
SROI bij aanbestedingen. Re-integratie en participatie. Goede arbeidsomstandigheden.
§ § §
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Participatie van alle groepen in de samenleving, kansen voor iedereen. Goede arbeidsomstandigheden.
Met partners Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
3) Kwaliteit van de leefomgeving Werken aan klimaatbestendigheid
§
Tijdig inspelen op actuele en verwachte klimaatveranderingen (adaptatie, anticipatie).
Bewaken van waterkwaliteit en – kwantiteit
§ §
Verbetering van de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater. Voldoende schoon water door water langer vast te houden in het gebied (retentie). Gescheiden schone en ‘vuile’ waterstromen.
§ Borgen van de waarden van groen
§ § § §
Behouden en bevorderen van biodiversiteit (soortenrijkdom)
15
§ § § § §
Integrale (systeem-)benadering van het groen in relatie tot water, duurzaamheid en ecologie met strategische afwegingen op het gebied van beheerbaarheid en investeringen. Groen als voorwaarde voor de leefbaarheid van de stad en de gezondheid van haar inwoners. (Gemeente-)grensoverschrijdende groene verbindingen. Verweving groen en water (grond- en oppervlaktewater). Biologische verscheidenheid in de stad. Gezonde leefomgeving met zo volledig mogelijke ecologische systemen. Goede omstandigheden van bodem, (micro-)klimaat en water. Variatie in reliëf en voedselrijkdom. Optimale leefomstandigheden voor plant, dier en mens in hun onderlinge samenhang. Hoe completer deze samenhangen zijn, hoe groter de kans dat zij duurzaam in evenwicht zijn.
5.2 De korte termijn agenda De invulling van de korte termijnagenda is dynamisch en wordt bijgesteld naarmate tussenstappen zijn gezet of inzichten voortschrijden. De horizon bestaat uit de geformuleerde doelen voor de lange termijn, de basisagenda. De concrete projecten die op dit moment zijn geformuleerd in de korte termijnagenda zijn te vinden in onderstaand overzicht.
1) Projecten gericht op voorkomen van schaarste en schade Duurzaam gemeentelijk Ebedrijf
Grote energiebedrijven frustreren de ontwikkeling van (lokale) kleinschalige duurzame alternatieve productiemethoden, mede vanwege hun interne rentabiliteitseisen en andere commerciële belangen. Een gemeentelijk duurzaam E-bedrijf kan mogelijk meer flexibiliteit bieden om op lokale mogelijkheden in te springen en daardoor initiatieven oppakken die de markt laat liggen. De gemeente Hengelo is al gestart met een warmtenet.
Energieloket particulieren
Veel, vooral oudere, huizen zijn slecht geïsoleerd. Er is in deze sector dus nog veel energiewinst te behalen. Huiseigenaren weten dit vaak niet. En zelfs als ze het wel weten, ondernemen ze vaak geen actie. Bijvoorbeeld omdat men niet weet waar te beginnen, niet weet welk bedrijf in te schakelen en/of omdat men de initiële investering niet kan of wil doen. Het energieloket (digitaal en fysiek) adviseert, informeert en verstrekt (voor bepaalde maatregelen) subsidie.
Projecten m.b.t. de afvalketen
Er lopen verschillende projecten, allemaal gericht op preventie, hergebruik, gescheiden inzamelen (i.s.m. Twente Milieu). De invoering van Diftar is een nieuwe ontwikkeling en ook de ontwikkeling van het nieuwe afvalbrengpunt (milieupark) is vernieuwend op het gebied van Duurzaamheid (m.n. wat betreft de fysieke inrichting. Uiteindelijk willen we toe naar gesloten kringlopen. Om dit te bereiken zullen we de nodige onderzoeken moeten verrichten, pilots moeten draaien etc. Verder moeten we de duurzaamheidsparagraaf van het aandeelhouderschap nog invullen.
Openbare verlichting
Opstellen beleidsplan Openbare Verlichting met duurzame uitgangspunten (o.a. energiebeleid, lichthinderbeleid).
Duurzaam bedrijventerrein Twentekanaal
Belangenvereniging Bedrijvenpark Twentekanaal (BIT) gaat samen met de gemeente de mogelijkheden onderzoeken om het bedrijventerrein (fysiek) te verduurzamen. Hierbij komen meerdere thema’s aan bod, zoals openbare verlichting, groenstructuren, mobiliteit etc. Dit onderzoek is een logisch vervolg op eerdere verduurzamingsinitiatieven van het BIT. Zo bestaat er al een energieloket voor bedrijven. En heeft men in een eerder stadium al gekeken naar de mogelijkheden voor een gezamenlijke E-voorziening.
Prijsvraag Duurzaam Bouwen
De vorm en inhoud van deze prijsvraag staat nog niet vast. De prijsvraag is gekozen als werkvorm om burgers te stimuleren zelf na te denken en actie te ondernemen. Het heeft de voorkeur om de prijsvraag wat betreft inhoud in ieder geval breder op te zetten dan alleen rondom het thema energie. Denk bijvoorbeeld aan groene daken.
Woningbouwcorporaties; afspraken over duurzaamheid
Tussen de Provincie en de gemeente bestaan zogenaamde woningbouwafspraken; o.a. over de verduurzaming van bestaande woningen. Veel bestaande woningen zijn van de woningbouwcorporatie Welbions. Dit betekent dat we samen met hen moeten kijken waar de mogelijkheden liggen en afspraken maken voor toekomstige uitvoering.
2) Projecten gericht op duurzaam produceren en consumeren Consumeren algemeen Mobiliteit: alternatieve brandstoffen
16
Naast de traditionele brandstoffen, zijn er ook duurzame alternatieven op de markt. Denk aan aardgas (als transitie naar groen gas) en elektriciteit. Na een eerdere stimuleringsactie richting burgers en bedrijven voor aardgas, wil gemeente Hengelo nu beleid ontwikkelen voor het rijden op elektriciteit (= bestuurlijke opdracht). En ook projecten uitvoeren om burgers en bedrijven te stimuleren en faciliteren naar deze brandstof over te stappen.
Mobiliteitsplan: verkeersregulatie
17
Verkeersstromen zodanig leiden en reguleren dat de bewegingen efficiënt zijn en het aantal bewegingen afneemt. Deze logistieke opgave zorgen voor optimale afstemming tussen openbare en particuliere verkeersstromen.
Eigen organisatie Duurzame renovatie Stadhuis
Het stadhuis wordt gerenoveerd. Dit gebeurt in stappen. Op dit moment is de vervanging van het dak gaande. De zonnecellen die geplaatst worden en de (deel-)bedekking met sedum (= groen dak) combineren onze uitgangspunten op het gebied van duurzaamheid met de eisen die gesteld worden aan een monumentaal pand. Overige renovatiewerkzaamheden worden gekoppeld aan de uitrol van Lange Wemen.
Duurzame nieuwbouw / Lange Wemen
In 2012 starten de (sloop-)werkzaamheden voor Lange Wemen in het centrum van Hengelo. Een nieuw stadhuis, waar alle medewerkers worden gehuisvest, maakt onderdeel uit van dit bouwproject. In het bijbehorende programma van eisen is vastgelegd dat dit pand volgens de C2C-principes gaat worden gebouwd. Kortom, een gebouw dat onder meer zijn eigen energie opwekt, water zuivert en waar bezoekers en medewerkers zich prettig voelen.
Bedrijfsvervoersplan (BVP)
Auto’s, brommers etc. die rijden op de klassieke brandstoffen stoten CO2 uit. En het is juist deze uitstoot die we in onze stad willen terugbrengen. Wil je burgers en bedrijven hierin stimuleren, dan moet je als gemeente in ieder geval het goede voorbeeld geven. Met de maatregelen uit het BVP willen we onze eigen medewerkers stimuleren en faciliteren om minder vaak de auto te pakken voor woon-werk en zakelijk verkeer. Niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de eigen conditie. Bovendien hebben we straks bij het nieuwe stadhuis heel veel minder (gratis) parkeerplaatsen.
Energiemakelaar
Gemeente Hengelo is eigenaar van verschillende gebouwen en objecten. Deze verbruiken allemaal energie. Verschillende mensen zijn verantwoordelijk voor de inkoop, beheer en monitoring van energie(-verbruik). Met een aantal ongewenste gevolgen. Zo was een goede factuurcontrole niet mogelijk en hebben we onnodig geld betaald. Door deze versnippering is het ook niet mogelijk op dit gebied goed te sturen. (Waar kunnen we besparen en waar kunnen slimme keuzes, voor de toekomst, het gebruik van fossiele brandstof terug brengen en duurzame energie stimuleren). Een energiemakelaar als centrale coördinator zou alle losse onderdelen met elkaar kunnen verbinden.
Interne financiering
Gemeente Hengelo leent geld van banken voor haar investeringen. Voor duurzame investeringen moet het mogelijk zijn een lagere rente te bedingen. Deze korting zouden we, als stimuleringsmaatregel, intern op de omslagrente kunnen doorvertalen. De (on)mogelijkheden van zo’n maatregel moeten nog verder worden uitgezocht.
Inkoopbeleid
Als ‘groot-inkoper’ kan de gemeente Hengelo invloed uitoefenen op de markt. Door duidelijke eisen te stellen op milieu en sociaal gebied, ‘dwing’ je leveranciers kritisch naar hun eigen bedrijfsvoering te kijken. In het nieuwe inkoop beleid zijn de minimale eisen voor Duurzaamheid en SROI vastgelegd. D.m.v. (pilot-)projecten willen we collega’s ondersteunen in de toepassing / uitvoering van deze eisen. Ook is het de bedoeling om gezamenlijk uit te zoeken hoe we meer dan minimumeisen een plek kunnen geven in aanbestedingen bijv. C2C.
Algemeen personeelsbeleid
Zorgen voor een gezonde werkomgeving. Projecten en activiteiten opzetten om werknemers gezond en fit te houden. Inzetten op ‘Het nieuwe werken’.
Met Partners
18
Pact MVO Project: De proeftuin
Creëren van een multifunctioneel pand/plek waarin wonen, werken en ondernemerschap centraal staan. Fysieke uiting aan MVO (gebouw) voor de stad en doelgroepen met MVO karakter. Er wordt gedacht aan een mobiele unit(s) met de volgende functies: werkgelegenheid voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt, creëren van woongelegenheid voor studenten, ondernemersfaciliteiten voor starters en een aantrekkelijke plek voor bezoekers van de binnenstad.
Duurzaamheid bij FBK games
MVO initiatief vanuit FBK: in een tweetal bijeenkomsten en een ronde met korte workshops onder de pactdeelnemers zijn ideeën opgehaald en heeft een drietal pactdeelnemers aangegeven zich in te willen zetten als projectgroep/voortrekkers.
Pact MVO Meer kleur op de werkvloer
Groep (grootste) bedrijven aan de slag met meer diversiteit op de werkvloer. Trekker Enexis en Rabobank gaan met ca. om 15 andere bedrijven in een bijeenkomst kijken hoe heel concreet een aantal allochtone werklozen een plek kan vinden bij het Hengelose bedrijfsleven.
19
Pact MVO; MVO op hoger niveau binnen bedrijven van het Pact
Eind 2010 zijn alle Pactdeelnemers ingedeeld in netwerkgroepen van ongeveer 10 bedrijven. Ieder kwartaal komt de groep bij elkaar. Doel: inspireren, kennisuitwisseling en elkaar aanspreken op afgegeven doelstellingen. Werkt als een buddy systeem.
Pact MVO & Stadservice bedrijf
Stadservice bedrijf & Pact. Stadservice bedrijf plaatst met grote regelmaat jongeren in een BBL of BOL traject bij deelnemers binnen het Pact. Intensieve samenwerking werpt vruchten af.
Fairtrade Werkgroep Hengelo
Een initiatief vanuit de samenleving dat aandacht en ondersteuning verdient.
Prestatieafspraken met Welbions
Afspraken over duurzaam bouwen en renoveren.
3) Speerpunten gericht op de kwaliteit van de leefomgeving De ‘groenagenda’ steekt primair in op de onderstaande speerpunten, nader uit te werken in projecten: Groensuccessen op korte termijn
Willen we het werken met groen in Hengelo beter organiseren, dan moet nog een aantal praktische zaken worden geregeld. In 2009 is de Bomenverordening vastgesteld. Hieruit volgen concrete acties die nog uitgewerkt moeten worden. Denk aan het instellen van de bomencommissie en het aanwijzen van bijzondere bomen in Hengelo. Daarnaast is het belangrijk nieuwe ontwikkelingen voor iedereen goed inzichtelijk te maken. De vooral technische uitwerkingen scheppen meer duidelijkheid en overzicht, zodat de ‘groene organisatie’ beter kan werken.
Vroegtijdige inbreng van groen in planvorming
Groen moet volwaardig in een vroeg stadium bij plannen worden betrokken. Dit geldt voor zowel gemeentelijke als particuliere initiatieven. Groen moet terugkomen in convenanten, rekenmodellen, exploitatieovereenkomsten e.d.
Groenbudget passend bij doelstellingen
Groene wijken zijn geld waard. Hengelo heeft voor veel kapitaalswaarde aan groen in de wijken, buurten en straten staan. Dit groen wordt jaarlijks onderhouden door onder andere te snoeien, te maaien en te schoffelen. Hiervoor is een regulier onderhoudsbudget beschikbaar. Vroeg of laat is het groen onderhevig aan vervanging. Terwijl iedereen de waarden van groen (economisch, ecologisch, gezondheid) onderkent, is alleen het bestaande onderhoudsbudget niet toereikend om het huidige kwaliteitniveau duurzaam te garanderen. De kwaliteit van het groen gaat langzaam achteruit. Naast een budget voor regulier onderhoud is er voor groen ook een vervangingsbudget nodig. Inzicht in het groenkapitaal maakt zichtbaar wat de gemeente Hengelo aan groenkapitaal bezit.
Duurzaam groenbeleid
Groen en duurzaamheid zijn niet los van elkaar te zien. In het coalitieakkoord 20102014 worden de begrippen groen en ecologie niet als apart thema genoemd. Wel zijn er verwijzingen. Over duurzaamheid wordt het volgende gezegd: ‘Wij willen alle verschillende invalshoeken van duurzaamheid in samenhang bezien. Ons uitgangspunt is duurzaamheid’. Hier wordt de relatie met klimaat, energie en CO2reductie gelegd. We kunnen klimaat, energie en CO2 echter niet los zien van groen en ecologie. Ontwikkelen van een duurzaam groenbeleid is daarom van groot belang. In het beleid wordt de verbinding gelegd tussen groen, duurzaamheid, gezondheid en leefbaarheid. Hier ligt de kans en uitdaging verschillende beleidsterreinen goed op elkaar af te stemmen. Aan projecten is er de inzet van groen-blauwe diensten als een belangrijk instrument voor particulieren in het buitengebied. In de Berflo Es wordt het Waterpark gerealiseerd dat samen met het Kristalbad een ecologische verbinding vormt tussen Enschede en het FBK-stadiongebied van Hengelo. Het realiseren van het stadspark Weusthagpark gaat het groene hart van Hengelo vormen. We stimuleren het toepassen van groen in de eigen tuin en groene daken en – gevels.
Groenprofilering
Politiek, organisatie, inwoners en bezoekers in Hengelo zien het belang en de positieve effecten van groen. Ze zien de waarde in van groen en willen zich er voor inzetten (thuis, school, werk, politiek). De kerntaak van groenprofilering is om groen zichtbaar, bereikbaar en beleefbaar te maken. Hoe groter het draagvlak voor groen, hoe beter iedereen inziet dat groen van onmisbare waarde is.
4) Bewustwording
20
Leren & inspireren
Intern gaan we de Hengelo Academie inzetten voor inspiratie en kennisverbreding voor medewerkers en politici. Om collega’s te ondersteunen in de verduurzaming van hun eigen werk, willen we binnen de Hengelo Academie de C2C-werkwijze aanbieden. Voor de thema’s inkoop & aanbesteding en Lange Wemen zijn hier al de eerste stappen in gezet. De Brede School zet in op verbinding in de samenleving. De ‘people’ kant van duurzaamheid krijgt hier concrete invulling. WET: het project Water en Energie in Twente. Dit betreft een regionale samenwerking voor educatie op gebied van duurzaamheid.
Verleiden & stimuleren
Organiseren van een jaarlijkse conferentie, samen met onze partners, gericht op het thema duurzaamheid. Tijdens deze conferentie wordt een Hengelose Duurzaamheids Award uitgereikt voor het meest aansprekende en innovatieve initiatief van dat jaar. Subsidies ter beschikking stellen om mensen te verleiden tot duurzame maatregelen.
Communiceren & faciliteren
21
Samen met onze partners opzetten van brede vormen van communicatie en informatie over duurzaamheid. Daarbij gaan wij signalen en ideeën uit de samenleving ophalen. We willen partijen met elkaar in contact brengen via bestaande of op te zetten netwerken en samenwerkingsverbanden. Waar mogelijk zullen we faciliteren met geld, kennis en capaciteit.
