Wat is duurzaamheid, duurzaamheid in handelen, in relatie tot

Redactioneel De foto van de cover zag ik op internet en ik keek naar dat kleine meisje. Wat is haar toekomstperspectief? In een kapotgeschoten Syrië, misschien zit ze nu wel in een vluchtelingenkamp? En waarom? Het is zo moeilijk om precies te weten wie de goeden en wie de slechten zijn. Zoveel analyses en nog zo verwarrend. Ik hoorde de journalist van de vrede Arnold Karskens laatst zeggen: “handen af van Syrië, daar in het Midden Oosten wordt een gevecht gevoerd over een conflict dat 1400 jaar geleden begon met scheuringen in de islam. Sjiieten, Soennieten, Alevieten noem maar op”. Het Westen heeft dat natuurlijk ook allemaal meegemaakt en hoeveel bloed is hier niet gevloeid na de scheuringen in de katholieke kerk en daarna weer bij de protestanten: calvinisten, artikel 31, vrijgemaakten en zo nog veel meer. Mijn ouders hadden een kousenwinkel in het katholieke Tilburg, in een buurt waar een paar protestantse gezinnen woonden. Ik kan je verzekeren dat die kinderen het niet gemakkelijk hadden, maar mijn vader zei altijd; “een protestantse voet is net als een katholieke en wordt zonder kousen ook koud” en hij verkocht met dezelfde vriendelijkheid zijn waar aan beide ‘partijen’. Die pragmatische houding zouden we eigenlijk goed kunnen gebruiken als het om godsdiensttwisten gaat. Maar één ding lijkt me duidelijk: niet nog meer wapens daar naar toe. Het lijkt er op dat minister Timmermans dat ook vindt maar laten we hem dat ook maar steeds zeggen, via zijn facebookpagina, hij maakt daar zelf veel gebruik van.

Hier het zomernummer van de nieuwsbrief en weer staat hij vol positieve zaken. Janne Poort - van Eeden had voor de Landelijke Platformdag Vredescultuur een overzicht gemaakt wat er het afgelopen jaar allemaal is gedaan door vredesgroepen: een geweldig lange lijst met prachtige initiatieven. Laten we zoveel mogelijk elkaar in deze acties steunen.

Een grootse lijst van evenementen staat op het programma bij de viering 100 jaar Vredespaleis in Den Haag, de plek waar Vrouwen voor Vrede haar eerste demonstratie hield in 1979 ! Ook de vrede van Utrecht wordt met veel creativiteit gevierd. Kortom het kan een hele leuke zomer worden.... Thea Vermeiren 1

W

Geloven in Vrede

Wij lenen de wereld van onze kinderen

at is duurzaamheid, duurzaamheid in handelen, in relatie tot economie en eerlijke verdeling? Een mooi onderwerp voor een gesprek na het ontbijt met Karin, 32 jaar, Sandra 29 jaar en Ireen 28 jaar. Uit het gesprek blijkt dat ook zij bezig zijn met dit thema maar dan op een andere manier dan wij, ouderen. Zij sluiten zich niet zo vanzelfsprekend meer aan bij actie- en werkgroepen. Als antwoord op bovenstaande vraag wordt een mooie formulering gegeven: leven met aandacht voor mens en natuur; de aarde in de toekomst leefbaar houden voor komende generaties. Je zou het ook Rentmeesterschap kunnen noemen: wij lenen de wereld van onze kinderen. De werkelijkheid is echter weerbarstiger: in de praktijk consumeren we de wereld op!

Dat waren de eerste gedachten. Vervolgens kwam toch ook het optimisme boven: er wordt toch hard gewerkt aan nieuwe ontwikkelingen, zoals de elektrische auto, zonnepanelen. Ontwikkelingen die bijdragen aan een duurzamer gebruik van de aarde. Speelt daarom het idee: ach laten we ons er niet ‘zo druk om maken’, er komen toch steeds nieuwe ontwikkelingen die oplossingen bieden voor aanwezige problemen? Misschien is het ‘druk maken” niet het goede woord. Streven naar duurzaam leven zou een natuurlijk onderdeel van het leven moeten zijn. Dat is het nu zeker nog niet! Wat hierbij onmiddellijk als dilemma wordt gezien, is dat uiteindelijk op

grote schaal de 'oplossingen van nu' ook niet echt haalbaar of duurzaam lijken. Elektrische auto's zijn mooi om de uitstoot en olieproductie te minderen, maar accu's vragen zoveel schaarse materialen en elektriciteit dat een volledige omslag niet haalbaar is. Zo ook met biologisch, regionaal en seizoensgebonden eten: op kleine schaal mooie initiatieven, maar is de aarde wel groot genoeg om op die manier haar hele bevolking te voeden? De echte oplossing ontbreekt helaas. Het doen wat je kan, uitgaan van: duurzaamheid begint bij jezelf, is dan toch een mooie, goede eerste stap. Dit kost energie en vraagt inzet van jezelf als mens. Dat vormt voor een groot deel van de mensen een drempel. Die drempel moet lager, dan kunnen we meer mensen mee krijgen in duurzaam denken en handelen.

2

Waar we het alle vier over eens zijn, is dat er absoluut geen geld meer moet worden uitgegeven aan wapens en oor-

Yvonne met haar dochter en schoondochters: Karin, Sandra en Ireen

logen; het heeft zo’n ontwrichtend effect op de samenleving (afgezien van de puur menselijke ellende en pijn!) en het werkt duurzaamheid niet in de hand. Op de vraag of oorlog duurzaamheid tegenwerkt, wordt dan ook instemmend geknikt.

Hoe kunnen we het aspect eerlijk delen, dus consuminderen ten gunste van anderen, duurzaam vorm gaan geven? Lukt het wel om echt te minderen, om terug te gaan naar de basis van wat we als mensen echt nodig hebben. Anderzijds: productie creëert behoefte, minder produceren is -bij wijze van spreken- vloeken volgens economen.

Maar de ‘economy transformers” denken er gelukkig anders over.( zie de Nieuwsbrief van april: www.vrouwenvoorvrede.nl/nieuwsbrief) Dit is een positief, optimistisch signaal.

Boosdoeners Andere boosdoeners in het werken naar duurzame vrede en veiligheid voor ieder mens zijn de tekorten aan grondstoffen en de ‘macht’ van de religies. Maar zijn we af en toe ook niet hypocriet bezig, zoals het volgende voorbeeld aangeeft: In China worden nog steeds kolencentrales gebouwd zonder roetfilters en toch laat het westen daar vele producten fabriceren. 3

Dan kan Europa wel duurzaam bezig zijn, maar schieten we zo mondiaal wel wat op? Rond onze tafel heerst de mening dat mensen zeker hypocriet zijn en de meesten steken het liefst hun kop in het zand. De groep die dat laatste niet doet is nu nog heel klein, daardoor blijven resultaten achter.

kels doorbreken? Er worden al veel pogingen in het werk gesteld om kritischer om je heen te kijken. Initiatieven voor duurzame producten komen er langzamerhand aan: via de wereldwinkel; verantwoord speelgoed; biologische land- en tuinbouwondernemingen; aandacht voor seizoensproducten.

Overheid, bedrijfsleven en individuele mensen zullen op dit terrein stevig samen moeten gaan werken. Niemand en geen enkele instantie kan op zichzelf een (mondiale) volgende stap bereiken. Dat noemden mijn gespreksgenoten: de cirkel van het leven! Dit vraagt om een cultuuromslag, een andere manier van denken over het gebruik van de aarde en de aanwezige grondstoffen. Dit strookt niet met het heersende (economisch) principe waarbij alles groter, nieuwer en mooier moet.

Hoe kunnen wij daar aan bijdragen? Uitgangspunt: een beter milieu begint bij jezelf. Eerste opdracht: kijk wat je koopt, wees daar kritisch in; scheidt afval en stap over op duurzame en biologische producten, groene energie. Aandachtspunt hierbij is dat het gemakkelijker is niet-duurzaam te leven en het feit dat duurzame producten vaak duurder zijn. Laat je goed informeren of ga zelf op zoek naar relevante informatie. Kijk eens naar ‘ingebakken’ structuren. Kunnen we met elkaar verbonden scha-

Kortom: de discussie brengt veel op tafel. Het gevoel blijft dat er veel gebeurt en dat er nog heel veel gedaan moet worden. Het zal echter nog vele jaren duren voordat de wereld structureel duurzamer is gemaakt. De prioriteit ligt nog onvoldoende bij ‘duurzaamheid’. Om dat te bereiken is een cultuuromslag hard nodig. Daarvan zijn wij overtuigd.

We sluiten hiermee ons gesprekje aan de ontbijttafel af. Ik vind het boeiend om te horen hoe jongeren over dit onderwerp discussiëren en daadwerkelijk op kleine schaal proberen hun bijdrage te leveren. Er zijn veel punten op tafel gekomen, rijp en groen. Mochten lezers willen reageren dan kan dat op facebook- twitter of via de Nieuwsbrief van Vrouwen voor Vrede Yvonne van der Ham Maart 2013

4

MANIFEST Vrouwen voor Vrede

CONSUMEREN: markt, seizoensgebonden, minder vlees, hergebruik, openbaar vervoer & PRAAT EROVER

COMMUNICEREN: Individueel beginnen, dan verbreden naar politiek & onderwijs. Moderne media gebruiken. Aansprekende boodschap. Bewust doen & uitdragen VERDELING: Bruto Nationaal Vredesomzet: producten, (arbeids)verhoudingen, sociale omgeving, handel. Rendement is teVREDEnheid.

BANKEN & GELD: Geldeconomie niet de enige economie. Goede bank kiezen, Europees: winst terug naar maatschappij en stoppen (echt!) van bonuscultuur. Multinationals: verantwoordelijkheid nemen voor werknemers & gebieden waar ze verblijven/werken. Producten herwaarderen naar kwaliteit & of het met vrede is gemaakt. VERBINDEN * SAMENWERKEN: Ieder komt tot zijn recht, begrip voor verschillen, Balans zelf & de rest, samenwerking in plaats van rivaliteit.

VOEDSEL & PERSOONLIJKE ACTIE: Bewust omgaan met producten (geweldloos, duurzaam, (kinder)arbeidsomstandigheden, etcetera) GENDER: Aarde is van IEDEREEN.

Vrouwen hadden deze crisis anders aangepakt.

In een gesprek van Caroline de Gruyter met Christine Lagarde van het Internationaal Monetaire Fonds wordt de volgende vraag gesteld: “Was de crisis anders gelopen als er meer vrouwen op topfuncties gezeten hadden? “Ja, dan was de crisis anders verlopen. Vrouwen gaan anders met risico’s om. Vrouwelijke traders bij banken zijn voorzichtiger dan mannen. Daar is onderzoek naar gedaan. Ik ben de percentages vergeten maar de verschillen waren enorm. Vrouwen gokken gewoon minder”.

Waarom? “Omdat ze minder monomaan zijn dan mannen. Ze laten meer overwegingen meespelen als ze een beslissing nemen. Dat is altijd goed, in alle soorten organisaties. Bij de banken, in de politiek of bij internationale instellingen zie je vaak een te homogeen gezelschap Je hebt mensen nodig die anders denken, verschillende disciplines inbrengen. Daarom doe ik altijd mijn best, waar ik ook zit, om vrouwen bij de besluitvorming te betrekken. Ook outsiders, die fris tegen dingen aankijken zijn nuttig om erbij te hebben. Ik heb bijna altijd zo iemand in mijn omgeving.” 5

NRC 11-12 mei 2013.

Vrede: Mannen en Vrouwen als Bondgenoten

24 mei is de Internationale Vrouwendag voor Vrede en Ontwapening. Het Women Peacemakers Program (WPP) viert deze dag altijd op een bijzondere manier. Dit jaar organiseerde zij een publieksbijeenkomst rond het thema ‘Vrede: Mannen en Vrouwen als Bondgenoten’. De bijeenkomst vond plaats in het Humanity House in Den Haag. Een gezellig zaaltje, dat tot de nok toe vol was. aan de trainingen. Het was buitengewoon interessant om te horen hoe de mannen - en de vrouwen - deze trainingen ervaren hebben. Nadenken over de vanzelfsprekendheden die horen bij het man- of vrouwzijn in een bepaalde maatschappij, maakt dat je je ook kunt realiseren hoe de mechanismen van onderdrukking werken. En van daaruit kun je aan vrede werken. Effectief aan vrede werken. Alle forumleden vertelHumanity house is een museum over gebieden den hoe de trainingen hun visie en hun waar een conflict heerst of een ramp heeft leven veranderd hadden. plaatsgevonden. Het is ook een platform voor lezingen, debatten en exposities (foto Janne Poort)

Onder titel ‘Mannen en Vrouwen als Bondgenoten’ heeft WPP gedurende twee jaar een trainingscyclus gehouden. In 2010 werd een groep mannen getraind in actieve geweldloosheid vanuit een genderperspectief (dat is: hoe werkt dit voor mannen en voor vrouwen). De deelnemers aan de training gingen terug naar hun eigen land, en hielden daar zelf enkele trainingen, geholpen door een vrouwelijke partner. Daarna kwamen de koppels weer bij elkaar voor een verdiepende slottraining. Voor deze 24-mei discussie waren twee panels georganiseerd met deelnemers

Het eerste panel bestond uit drie trainingskoppels, uit Liberia, Kenia en Burundi. Zij waren in dit werk terecht gekomen vanuit bezorgdheid over het geweld tegen vrouwen. In de training merkten de mannen, dat ze niet gewend waren om vrouwen ruimte te geven, om echt naar hen te luisteren. Vanuit de patriarchale verhoudingen moet de man immers degene zijn die het weet en naar wie de vrouwen zich moeten schikken. Door samen te werken, werd het begrip ‘gender equality’ zichtbaar en waren de gezichtspunten van beide van belang.

6

De mannen gaven aan, dat zij een persoonlijke ontwikkeling doormaakten,

omdat zij het geleerde ook aan anderen moesten doorgeven. Het blijkt dat je geen softie wordt, als je leert luisteren, maar dat je er een sterker persoon door wordt. Het tweede panel bestond uit vier personen, een vrouw uit Zimbabwe, en mannen uit Libanon, Guinee en Pakistan. Hier lag de nadruk op Masculinities - vormen van mannelijkheid - in gendergevoelige vredesopbouw. Feminisme, leiderschap van vrouwen kan niet compleet zijn als niet ook mannen bevrijd worden van hun opvoeding tot masculiniteit. Mannen leren dat gebruik van geweld bij mannen hoort. Pas als men dit ter discussie stelt, kan werkelijk aan vrede gewerkt worden. De vrouw uit Zimbabwe vertelde dat ze helemaal niet zo blij was met de trainingen voor mannen: het ging om versterking (Empowerment) van vrouwen, dat hadden mannen niet nodig: zij waren de vijand. Door met haar mannelijke partner samen te werken aan de training, ontdekte zij hoe de patriarchale maatschappij ook de mannen onderdrukt: zij kunnen ook zichzelf niet zijn maar worden in een rol gedwongen die vaak niet bij hun past. De man uit Libanon gaf aan dat hij zich veel relaxter ging voelen; als je niet steeds de sterkste hoeft te zijn of geweld met geweld te beantwoorden. De man uit Guinee gaf aan, dat ook de relatie met zijn vrouw verbeterd is; geweld grijpt je niet alleen fysiek aan, maar ook psychisch en emotioneel. Gelijkwaardigheid van man en vrouw maakt mensen gelukkiger.

De veranderingen die de deelnemers aan de trainingen hebben ondergaan zijn niet alleen persoonlijk. Ook het denken over maatschappelijke problemen verandert. Enkele panelleden zijn ook betrokken bij politieke veranderingen in hun land. Na de gesprekken met de panels, was er nog een korte toespraak van een vertegenwoordiger van de minister van Bui-

Isabelle Geuskens (Foto WPP)

tenlandse Zaken, het ministerie dat door zijn langlopende subsidies het Women Peacemakers Program mogelijk maakte. Minister Timmermans zelf kon niet komen, in verband met de ontwikkelingen in Syrië. Zijn vertegenwoordiger overhandigde Isabelle Geuskens, de directeur van WPP, de nieuwste uitgave van WPP met de persoonlijke verhalen van de mannen uit de trainingscyclus en de reacties van vrouwelijke vredesactivistes daarop. Hilversum, 30 mei 2013 Janne Poort - van Eeden

7

O

Ambassadeursdag van IKV Pax Christi

p woensdag 22 mei organiseerde IKV Pax Christ een Ambassadeursdag in Utrecht. De entree in de ruimte van Meeting Plaza, een plek waar mensen kunnen werken en deskundigheden van andere aanwezigen ontdekken, was even iets ….nee hier is het toch niet??? Na aanmelding komen we al snel terecht in een andere ontmoetingsruimte, en daar…. drie andere vrouwen van Vrouwen voor Vrede, dat geeft moed. Onze Nieuwsbrieven worden graag gelezen en gretig meegenomen. De sfeer verandert van kil zakelijk naar een warme, enthousiaste stemming. Officieel worden we verwelkomd door Wij hebben altijd een keuzemogelijkDorien Jansen van het IKV Pax Christi, heid, zijn we betrokken of onverschilze stelt de dagvoorzitter voor: Caecilia lig. Een lotsverbondenheid kan ertoe van Peski (ook bestuurslid van IKV Pax leiden in beweging te komen. Er wordt Christi). Dorien vertelt hoe de opkomst gezorgd dat journalisten van een versteeds groter wordt op de ambassa- zetskrant geholpen worden materieel, deursdagen. Het publiek is jonger dan en mentaal, de machteloosheid en moevroeger op de vredeswerkdagen, dit was deloosheid moet niet toeslaan. toen de voorbereiding op de vredesweek in september. In 2011, het Ministerie van Vrede is net opgericht, waren er 12 ambassades. In 2012 (thema grondstoffen), Powered by Peace, 28 ambassades, Nu in 2013 staat de teller al op 39 ambassades, met als thema voor de vredesweek: Act for Peace. Het Merlijn van Twaalfhoven, is de bedoeling dat de oudere generatie Caecilia van Peski, Jörgen Raymann iets kan overdragen van vroegere vredesacties, hoe ze werden voorbereid, Vervolgens spreekt de Minister van het valkuilen, waar je in terecht kon komen. Minister van Vrede, Jörgen Raymann, Kortom, jong kan de oudere generatie ons allen toe. De humor en ernst liggen uitleggen, hoe en wat je met face-book dicht bij elkaar. Wat is een wereld zonkunt doen, de oudere generatie geeft er- der idealen? varingen door, waarom dachten we We willen werken aan conflictoplossoms zo lang na en hoe kwam je tot sing. Kinderen moeten naar school kunactie? nen. Oorlog mag geen norm zijn, maar Er volgt een welkomstwoord van Jan een obstakel. Als kinderen niet naar Gruyters na een muzikaal optreden van school kunnen vormt zich een verloren Syrische musici: de grondtekst en toon: generatie. Waar zijn jullie? Wij zijn hier in Syrië. De staatssecretaris van het Ministerie, 8

weer een groot koorproject. Jammer, dat wij niet gezongen hebben. Mijn volgende workshop is: werken met de liturgiekrant, voorbereiding van een viering. We krijgen een opdracht, een brief schrijven, afzender, onderwerp en geadresseerde naar keuze. Wij schrijven als een Nederlands schoolkind dat schrijft naar een kind in een vluchtelingenkamp, dat zo graag naar school toe wil. Op één of andere manier wil ik eraan meehelpen, dat er weer lesgegeven kan worden, hoe dan ook. Het wordt donker in de kapel. Drie kaarsen branden, het licht sturen we naar die plekken waar licht en warmte zo hard nodig zijn. Ida Wassenaar

Merlijn van Twaalfhoven, een bijzondere componist, komt nu aan het woord. Hij vertelt over een muziekproject in een vluchtelingenkamp in Jordanië. Meer dan ooit komt hij erachter wat muziek doet met emoties. Een Syrische vluchteling Abrahim Miro vertelt hoe in het begin in Syrië eerst een vreedzaam verzet begon. Hij zegt: “het regiem heeft alles afgesloten. Demonstreren werd verboden”. Na deze woorden komt Luc Opdebeeck (van de Rotterdamse ambassade) aan het woord. (Hij is directeur van toneelgroep Formaat). In Nederland zijn de nodige conflicten, kunst kan soms als geweldloos middel worden ingezet. In de korte eet-drink pauze wordt er flink ge-netwerkt.

Workshop over Syrië

Ik zat op de ambassadeursdag in een workshop over Syrië en heb hierover het volgende commentaar:

Er werd gezegd dat ikv/paxchristi twee politieke vragen overweegt: 1) Om rebellen wapens te leveren – ikv/paxchristi is daar niet vóór 2) Om een interventie te plegen en Assad af te zetten – ikv/paxchristi is daar wèl voor.

Janne Poort van Eeden en Marieke Verheul van Vrouwen voor Vrede delen de laatste nieuwtjes, terwijl onze Nieuwsbrief veel aandacht kreeg

Ieder gaat naar één van de vele workshops. Ik heb al gekozen voor een ongewoon muziekproject o.l.v. Merlijn Twaalfhoven. In deze workshop komen wij via 10 stappen van droom tot een realisatie. Er wordt veel gedeeld, uitgewisseld. Merlijn ging snel naar de Domkerk,

Een aantal deelnemers aan de workshop ergerde zich aan deze positie. Want vredesdenken is nieuw denken, en wij moeten zoeken naar nieuwe wegen, En ons niet gevangen laten zetten door keuzes en die een voortzetting zijn van het oorlogsdenken.

9

Uiteindelijk bleek dat er wel degelijk initiatieven zijn, waarvan de belangrijk-

lijken, het in gang houden van de elektriciteitsvoorziening, het bewaken van de waterleidingbedrijven, enz. - De informatievoorziening in stand houden door elkaar berichten door te geven. - De vliegvelden onklaar maken zodat er geen bommen gedropt kunnen worden.

En wat we natuurlijk willen weten, maar waar de projectmedewerkers ons niets over konden vertellen, is hoe we vrouwenbewegingen kunnen steunen die netwerken vormen door het hele land heen. Hoe zien zij de vrede in Syrië: waar ontstaat een nieuw Syrië? Hoe kunnen we dat voeden? Enkele Vrouwen voor Vrede gaan nu op zoek hoe dat zou kunnen. Joke Oranje

Joke Oranje

ste: - Burgers steunen die doorgaan met onderwijs geven aan kinderen, ook als de infrastructuur kapot is. - Lokale regeringen steunen die proberen orde te scheppen en te behouden waar de oorlog vernielingen heeft aangericht: het opruimen van

W

Protest bij aandeelhoudersvergadering van wapengigant EADS

oensdag 29 mei stonden actievoerders voor het vijfsterrenhotel Okura in Amsterdam te protesteren bij de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van wapengigant European Aeronautic Defence & Space Company (EADS). EADS staat bekend vanwege de productie van (onderdelen van) kernwapens voor Frankrijk. Krista van Velzen van IKV Pax Christi (en ICAN Nederland) en Wendela de Vries van de Campagne tegen wapenhandel waren twee van de verontruste aandeelhouders die naar binnen gingen om kritische vragen te stellen. ders houden nu vooral de winst voor ogen, maar vergeten hierbij dat zij ook medeverantwoordelijk zijn voor de instandhouding van het arsenaal massavernietigingswapens. Hoe prettig voel jij je nog bij deze gedachte? Waarom zou je niet je geld investeren in iets positiefs en duurzaams? De Nederlandse Campagne Tegen Wapenhandel heeft aandelen gekocht voor onze vier kritische aandeelhouders. Naast de productie van kernwapens werden er door hen ook vragen gesteld

In hun toespraken verzochten ze het bedrijf een stop te zetten op de kernwapenproductie en vroegen ze de aandeelhouders niet meer te investeren in deze inhumane wapens. Van Velzen: ‘Dit Franse bedrijf zit om belastingredenen in Nederland gevestigd. In Nederland weet daarom bijna niemand dat deze kernwapenproducent bestaat, ook de media niet. Door te protesteren proberen we de bewustwording onder het Nederlandse publiek en de aandeelhouders te vergroten. Investeer-

Landelijke Dag Vrouwen voor Vrede

De landelijke dag wordt dit jaar gehouden op 26 oktober 2013 weer in de Johanneskerk te Amersfoort. De werkgroep ‘Wel-dadig’ is al druk aan het brainstormen over de invulling van de dag, maar het belooft weer een hele interessante en stimulerende bijeenkomst te worden.

10

11

over onbemande vliegtuigen (drones), corruptie en de levering van wapens aan Syrië.

ook zo leuk is… Het succes wacht namelijk om de hoek! Wil je weten welke banken en pensioenfondsen investeren in kernwapens? Kijk dan op www.dontbankonthebomb.com.

Krista Van Velzen:‘Ik vroeg de bestuursleden of ze bereid waren hun kernwapenprogramma stop te zetten, met het oog op het groeiende aantal landen dat pleit voor een verbod op kernwapens en banken en pensioenfondsen die zijn begonnen hun geld niet meer in deze inhumane wapens te investeren. Het enige antwoord dat we kregen was dat zij trots waren op hun bijdrage aan de Franse ‘Force de Frappe (kernwapenarsenaal). Ik vraag me af of iemand echt trots kan zijn om deel uit te maken van deze oorlogsmachines. Of zijn het vooral de loonstroken en de bonussen waar zij het meest trots op zijn?’

Een aanzienlijk aantal Nederlandse banken investeert in kernwapenproducenten, zoals de ING en ABN Amro. Door mijn ervaring met campagnevoeren voor een verbod op clustermunitie weet ik hoe belangrijk mensen het vinden wat de bank met hun spaargeld doet. Een ‘kernwapenbank’ imago draagt niet bij aan het imago dat de bank wil hebben ten opzichte van de klant. En dat is waarom de disinvestment campagne

Op de foto’s: Ongemakkelijk lachen achter de tafel bij opmerking van Campagne tegen Wapenhandel over het grote aantal mannen in de Raad van Bestuur (11 van de 12 CEO's zijn man) [Foto links Van Velzen, rechts W. de Vries. De foto's zijn gemaakt door IKV Pax Christi en Martin Broek]

Een aantal activisten heeft op de EADS aandeelhoudersvergadering vragen gesteld aan de CEO's. Op alle vragen kwam een antwoord, vaak voorspelbaar en nietszeggend, maar met een zuur gezicht want kritische vragen verstoren het aandeelhoudersfeestje. De meeste antwoorden waren niet compleet, het is ook interessant om te horen wat ze niet zeggen.

12

De winst van EADS is in 2012 met 15% gestegen, de koers van de aandelen met 22%. Dat komt voornamelijk door de verkoop van passagiersvliegtuigen. EADS maakt namelijk niet alleen wapens maar ook gewone vliegtuigen. Maar dat de technologie op een hoog

nivo staat en de militaire orderboeken vol staan komt mede door de overheidssteun die EADS krijgt via zijn militaire contracten. CEO Tom Enders legde het nog even uit: Voor de militaire contacten dragen Europese overheden bij aan onderzoek en technlogie(R&D) een belangrijke factor want juist dat bepaalt in hoge mate de productiekosten in deze branche. Gemiddeld zijn R&Dkosten voor wapens hoog. De aldus ontwikkelde technologie kan voor een militair-civiel bedrijf als EADS vervol-

H

gens ook voor de civiele productie gebruikt worden. Zo levert de overheid via een omweg subsidie aan deze bedrijfstak. Hoewel de defensiebudgetten door de economische crisis slinken heeft de EADS defensietak in 2012 veel bestellingen voor gevechtsvliegtuig EuroFighter en voor de raketten van EADS-dochter MBDA binnengehaald. Bron stop de wapenhandel Zie voor de vragen en antwoorden http://stopwapenhandel.org/node/1509

GELD EN GEWELD Economy Transformers

elen en Simone Toxopeus hebben samen met de Economy Transformers een overzichtelijk boekje geschreven over hoe je tegen ons geldsysteem aan kunt kijken en wat je dan voor problemen en alternatieven ziet. Het bijzondere van het boekje is dat het heen en weer pendelt tussen basiselementen uit het leven van alledag en de wetmatigheden van het geldsysteem. Hoezo wetmatig? Wat we zelf in elkaar gezet hebben moeten we ook zelf kunnen veranderen, toch? Ja! en met dit boekje in de hand kun je heel goed meedenken over wat er veranderd kan worden. Nog beter is het natuurlijk om dat samen te doen. Vrouwen voor Vrede nodigt daarom alle leden en belangstellenden uit om in de zomermaanden mee te doen aan een gezamenlijk gesprek over wat we kunnen doen om bij te dragen aan een geldsysteem dat vrede brengt. Lees het boekje, kies de actie die u het meeste aanspreekt en stuur uw reactie in een mail naar Vrouwen voor Vrede [email protected] onder de naam geldsysteem . Op het secretariaat worden deze reacties gebundeld, op de website geplaatst en voor- gelegd aan 13

de leden op de landelijke dag. Hierbij alvast een voorproefje: 1. Geld is een vorm van schuld, een tientje is eigenlijk een kredietbriefje, net als een pandbrief, het is een afspraak tussen partijen. Op zich heel handig, maar: hoe meer partijen meedoen, hoe meer het onderpand een ondergeschikte rol gaat spelen: de hoeveelheid beschikbaar geld wordt meer en meer door de politiek bepaald: zo is er tussen 1990 en 2000 veel geld “uit het niets” verschenen, en dat is tijdens de crisis ook weer “verdwenen”. Als je dat goed uit gaat zoeken, zie je dat we eerst enorm investeerden in vastgoed omdat we ervan uitgingen dat het in de toekomst meer waard zou worden (de vastgoedfraude deed daar nog een schepje bovenop), en nu enorm bezuinigen in sociale voorzieningen en duurzaamheid omdat we van de kouwe kermis thuisgekomen zijn. Zacht uitgedrukt: de overdaad aan grote, nieuwe gebouwen zijn niet netjes tegenover de mensen die bescherming en zorg nodig hebben, zoals de overdaad aan bewapening niet goed is voor de aarde en het leven. Alternatief: Weet wat de gevolgen zijn van geld-beslissingen en kies bewust. 2. De organisaties die het geld gingen beheren zijn een monocultuur geworden: ze verlenen niet alleen diensten, maar ze maken ook geld met geld door allerlei rente- en beleggingsformules; daardoor zijn ze allemaal afhankelijk van elkaar geworden, en wij zijn afhankelijk van hen. Alternatief: Maak van banken

weer maatschappelijke, sociaal ondernemende organisaties; brengt diversiteit terug in ons geld-systeem door andere afrekensystemen. 3. Rente en wisselkoersen hebben de afgelopen 50 jaar gezorgd voor een steeds schevere inkomensverdeling, arm en rijk groeien uit elkaar, en in grote steden is meer geld beschikbaar dan in de verre gebieden (wat weer zorgt voor migratie). Alternatief: stel een belasting in op financiële transacties; maak rente laag, nul of negatief; verken de mogelijkheden van Islamitisch (renteloos) bankieren.

Joke Oranje

Titel: Helen en Simone Toxopeus, Een verkenning van ons geldsysteem, problemen en mogelijke oplossingen, uitgave SMO. Online bestellen: http://smo-xl.nl/news/item/publicatie een_verkenning_van_ons_geldsysteem/ Downloaden: http://www.economytransformers.com/ wp-content/uploads/2012/04/OnsGeldsysteem.pdf

14

I

Viering 100 jaar vredespaleis Ontstaansgeschiedenis

n Den Haag, de internationale stad van Vrede en Recht, wordt al jarenlang gewerkt aan een betere wereld, met als kloppend hart het Vredespaleis aan het Carnegieplein. Het Vredespaleis werd op 28 augustus 1913 officieel geopend. Tegenwoordig wordt het paleis gezien als hét internationale icoon van vrede en recht. Dit jaar vieren we tussen 28 augustus en 21 september dat het Vredespaleis honderd jaar bestaat. Kort na de Eerste Haagse Vredesconferentie, die in 1899 in Den Haag plaatsvond, werd besloten tot de bouw van een Tempel van de Vrede, het Vredespaleis. Het Vredespaleis was een product van zijn tijd. Aan het einde van de 19e eeuw bloeide namelijk het ideaal van de wereldvrede als nooit tevoren. Voor die tijd staken veel Europese naties steeds meer geld in de opbouw van professionele legers en marinevloten. Er werd geëxperimenteerd met de ontwikkeling van nieuwe en grootschaliger desbeweging. Onafhankelijke denkers, wapens. De moderne tijd met zijn mas- schrijvers en filosofen spraken zich uit sale wapenverschrikkingen diende zich voor de vrede. aan. Als reactie hierop ontstond aan het einde van de 19e eeuw een grote vre- Bertha von Suttner De Oostenrijkse pacifiste Bertha von Suttner is daar een goed voorbeeld van. Zij bracht in 1889 de roman ‘Die Waffen nieder’ uit. Hierin beschreef ze haar afschuw van oorlogen. Daarnaast initieerde Von Suttner vredescongressen en -bewegingen en pleitte ze jarenlang voor de oprichting van een internationaal Hof van Arbitrage. In 1905 werden de inspanning van Von Suttner beloond met de Nobelprijs voor de Vrede. Zij was de eerste vrouw die deze onderscheiding kreeg. Vrede werd in die tijd dus steeds belangrijker. Er werden con15

gressen georganiseerd over het verzachten van onvermijdelijk oorlogsleed tot het definitief uitbannen van oorlog.

Eerste Haagse Vredesconferentie Ook de Russische tsaar, Nicolaas II, was een voorstander van vredesbesprekingen. Hij merkte wat oorlog deed met zijn land en zijn schatkist. Daarom nodigde hij 26 landen uit voor een Vredesconferentie in Den Haag. Hij koos Den Haag uit als locatie, omdat Den Haag goed bereikbaar was vanuit het buitenland en de toenmalige koningin Wilhelmina familie van de tsaar was. De koningin stelde haar zomerpaleis Huis ten Bosch beschikbaar voor de bijeenkomst. Tijdens de Eerste Haagse Vredesconferentie in 1913 reisden zo’n honderd gedelegeerden uit 26 landen naar Den Haag. Zij spraken over ontwapening en vrede. Uiteindelijk besloten de aanwezige landen tot oprichting van een internationaal arbitragehof, het Permanent Hof van Arbitrage. Landen konden dit arbitragehof vragen een internationale kwestie te beslechten. Later werd bepaald dat het Hof van Arbitrage een passende huisvesting moest krijgen. Dat werd het Vredespaleis. Omdat de Eerste Haagse Vredesconferentie in Den Haag plaatsvond, besloot men de beoogde ‘vredestempel’ ook in deze stad te bouwen. Andrew Carnegie In een zoektocht naar financiële middelen voor de bouw van het Vredespaleis werd de Amerikaanse staalmagnaat Andrew Carnegie benaderd. Carnegie was een groot bewonderaar van de Oostenrijkse Bertha von Suttner, die al jaren

pleitte voor de oprichting van een internationaal Hof van Arbitrage. Bovendien was de staalmagnaat een vriend van de Amerikaanse diplomaat Andrew White. White vertegenwoordigde zijn land op de eerste Haagse vredesconferentie en was eveneens een groot voorstander van de bouw van het Vredespaleis. Hij haalde zijn steenrijke vriend over om anderhalf miljoen dollar te schenken. Carnegie had slechts één voorwaarde. Hij eiste dat er een bibliotheek gebouwd werd, verbonden aan het Vredespaleis. Het geld van Carnegie werd ondergebracht in de Carnegie-Stichting. Deze stichting is nog altijd verantwoordelijk voor het beheer van het Vredespaleis en is ook in het paleis gevestigd.

16

Ontwerp Voor het ontwerp van het Vredespaleis werd een wedstrijd uitgeschreven. Architecten van over de hele wereld dienden hun voorstellen in. Er kwamen maar liefst 216 voorstellen binnen. Een jury van Europese en Amerikaanse architecten koos voor het plan van de Franse architect Louis Marie Cordonnier. Het Vredespaleis is een carrévormig gebouw met daarin een binnenhof. De Fransman Cordonnier wilde op elke

demonstratie tegen de kernproeven in 1995 voor het Vredepaleis

van Koningin Wilhelmina en Andrew Carnegie. De sleutel van het toegangshek, een geschenk van Duitsland, werd ceremonieel aangeboden aan het Permanent Hof van Arbitrage.

hoek van het paleis een hoge toren realiseren. Maar dat paste niet in het budget en daarom is zijn ontwerp aangepast. Het Vredespaleis heeft daardoor één grote klokkentoren en een kleinere toren. Daarnaast heeft het paleis twee rechtszalen, de Grote Rechtszaal en de Kleine Rechtszaal.

Het Vredespaleis krijgt meer bewoners Naast het Permanent Hof van Arbitrage werd in 1922 het Permanent Hof van Internationale Justitie opgericht met een permanente bezetting. Dit was het rechtsorgaan van de Volkerenbond, de voorloper van de Verenigde Naties. Omdat het Vredespaleis internationaal gezien werd als centraal punt van vrede en internationaal recht, koos de Volkerenbond voor Den Haag en het Vredespaleis als vestigingsplaats.

Interieur Landen van over de hele wereld droegen bij aan de bouw van het paleis. Ze schonken bouwmaterialen, zoals marmer en graniet, en kunstwerken. Zo komt het uurwerk van de grote toren uit Zwitserland en de roestvrijstalen entreehekken uit Duitsland. Bouw Tijdens de Tweede Haagse Vredesconferentie (1907) werd de eerste steen van het Vredespaleis gelegd. Zes jaar later, op 28 augustus 1913, werd het Vredespaleis plechtig geopend in het bijzijn

17

Na de Tweede Wereldoorlog richtten 51 landen de Verenigde Naties op. Alle belangrijke organen van de VN kregen hun hoofdkantoor in New York.

uit 1625, een werk van de Nederlandse rechtsgeleerde Hugo de Groot. De Groot beschrijft hierin zijn visie op oorlogsvoering. Het boek is eeuwenlang gebruikt als richtlijn voor het oorlogsrecht. Hetzelfde geldt voor Mare Liberum. In dit werk beschrijft Hugo de Groot dat de zee vrij is en niet geclaimd kan worden door een natie. De bibliotheek was aanvankelijk gehuisvest binnen de muren van het Vredespaleis. Sinds 2007 is de bibliotheek gevestigd in een nieuw gebouw, dat via een loopbrug is verbonden met het Vredespaleis.

De Haagse Academie voor Internationaal Recht geeft onderwijs op het gebied van internationaal publiek- en privaatrecht. In de zomermaanden organiseert de Academie colleges over dit onderwerp. Zo’n zeshonderd studenten van over de hele wereld komen dan naar het Vredespaleis om deze colleges bij te wonen. De Nederlandse winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, Tobias Asser, was een van de grondleggers van de Academie. Asser dankte de Nobelprijs aan zijn inspanningen voor de oprichting van het Permanent Hof van Arbitrage.

In 1913, werd het Vredespaleis plechtig geopend in het bijzijn van Koningin Wilhelmina

Alleen het Internationaal Gerechtshof, het rechtsorgaan van de VN, vestigde zich in Den Haag, in het Vredespaleis. Het Internationaal Gerechtshof is de opvolger van het Permanent Hof van Internationale Justitie. Het hof bestaat uit vijftien rechters uit allerlei landen. Deze rechters beslechten geschillen tussen lidstaten van de VN.

Bibliotheek en Haagse Academie voor Internationaal Recht Naast de gerechtshoven, het Permanent Hof van Arbitrage en het Internationaal Gerechtshof, huisvest het Vredespaleis ook een bibliotheek en de Haagse Academie voor Internationaal Recht. De bibliotheek heeft een omvangrijke collectie op het gebied van het internationale recht. Eén van de oudste en bekendste boeken is Iure bellis ac pacis

18

Den Haag wordt stad van Vrede en Recht Na de Eerste en Tweede Haagse Vredesconferentie en de bouw van het Vredespaleis is Den Haag internationaal steeds bekender geworden als stad van vrede en recht. Het Vredespaleis speelt hierin natuurlijk een grote rol. Het gebouw heeft veel aanzien in de wereld; het huistvest respectabele hoven met

vrede en recht, vestigde dit tribunaal zich eveneens in deze stad.

hoge idealen. Politieke leiders van over de hele wereld komen naar Den Haag om met elkaar te praten over vrede en recht. Daarnaast benutten rechtsgeleerden de bibliotheek van het Vredespaleis om hun kennis over het internationale recht te vergroten. Door de vestiging van het Permanent Hof van Arbitrage en later ook het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, is de rol van het Vredespaleis op het wereldtoneel alleen maar groter geworden. Het Vredespaleis wordt internationaal gezien als hét icoon van vrede en recht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleek te meer de bijzondere status van het Vredespaleis. Het paleis en de tuin waren neutraal terrein en de Duitse bezetters respecteerden dat.

Het Joegoslavië-tribunaal De Balkanoorlog in de jaren negentig veranderde de visie op de scheiding tussen nationaal en internationaal recht. In voormalig Joegoslavië maakten partijen zich schuldig aan misdrijven tegen de menselijkheid, zoals genocide en etnische zuivering. In het verleden was een dergelijke zaak een interne, nationale aangelegenheid. Landen die niet in de oorlog waren verwikkeld, bemoeiden zich niet met de situatie. Dat was nu echter anders. Er was wereldwijde verontwaardiging over de zaak, waardoor het een internationale kwestie werd. Na afloop van de oorlog bleef de internationale gemeenschap zich mengen in het Balkangebied. Om de oorlogsmisdadigers uit het gebied te vervolgen, werd het Joegoslavië-tribunaal opgericht. Omdat Den Haag internationaal inmiddels bekend stond als stad van

Het Joegoslavië-tribunaal is slechts één van de vele organisaties die vandaag de dag in Den Haag gehuisvest zijn. In de stad zijn op dit moment meer dan 130 internationale organisaties en ambassades gevestigd, waar in totaal meer dan 14.000 mensen dagelijks werken aan één gemeenschappelijk doel: een veiliger en rechtvaardiger wereld. Nederland, met Den Haag en het Vredespaleis als kloppend hart, wordt gaandeweg steeds meer gezien als expertisecentrum op het gebied van internationale vredes- en rechtsvraagstukken. Nederland neemt het voortouw door voortdurend te streven naar verdere erkenning van de verplichte rechtsmacht van het Internationaal Gerechtshof. De geschiedenis van de afgelopen honderd jaar laat zien hoe de inzet van het land zich heeft ontwikkeld van vreedzame geschillenbeslechting tot wereldwijde rechtvaardigheid. Het gaat in eerste instantie om de opbouw van een nationale rechtsorde, werken aan de levensvatbaarheid van vrede en recht. Het uiteindelijke doel is het vestigen van een rechtsorde, waarin mensen overal ter wereld verantwoording moeten afleggen voor hun handelen en slachtoffers van misdrijven tegen de menselijkheid erkenning en genoegdoening ervaren. Nederland wil dat mensen over de hele wereld erop kunnen rekenen dat het recht zegeviert. Bron: website vredespaleis. Voor meer info over de festiviteiten: www.100 jaar. vredespaleis.nl 19

VIERING 100 JAAR VREDESPALEIS BENADRUKT BELANG INTERNATIONAAL RECHT Facing the future of international justice

Op 14 maart j.l. gaven Bernard Bot, voorzitter van de Carnegie-Stichting, en Marjolein de Jong, wethouder van de gemeente Den Haag het startschot voor de viering van 100 jaar Vredespaleis.

Bernard Bot, voorzitter van de Carnegie-Stichting (beheerder en eigenaar van het Vredespaleis) benadrukt dat de officiële viering op 28 augustus niet alleen een kwestie moet worden van terugkijken op datgene dat inmiddels is bereikt op het gebied van internationaal recht. “We willen juist ook laten zien dat het belangrijk is te blijven werken aan een betere wereld waarin conflicten vreedzaam worden opgelost. Niet voor niets is de ondertitel van de officiële viering: facing the future of international justice. Wereldleiders, rechtsgeleerden, diplomaten en studenten moeten ook in de toekomst hun weg weten te vinden naar Den Haag en het Vredespaleis om met elkaar in gesprek te gaan over en samen te werken aan vrede en recht in de wereld.” Daarom ook wordt op 28 augustus een internationale conferentie georganiseerd over de verbetering van vreedzame geschillenbeslechting tussen landen.

Evenementen De viering wordt gekenmerkt door allerlei evenementen voor zowel academici uit binnen- en buitenland als voor het brede publiek. Ook de Nederlandse ambassades organiseren wereldwijd activiteiten die in het teken staan van honderd jaar Vredespaleis. Zo voeren Haagse middelbare scholie-

ren de musical Peace of Me uit, die het Koorenhuis produceert samen met het Nationale Toneel, De Dutch Don’t Dance Division en de Koninklijke Schouwburg.

Peace Concert en Vredesloop De viering wordt op 21 september, de Internationale VN Dag van de Vrede, afgesloten door een groots Vredesconcert met internationale topartiesten in de tuin van het Vredespaleis en een Vredesloop rond het Vredespaleis.

Vrouwen en Vrede Tentoonstelling 15 augustus tot 21 september Een tentoonstelling over Bertha von Suttner, Aletta Jacobs en andere vrouwen die een rol hebben gespeeld binnen de (internationale) vredesbewegingen. Ook wordt er aandacht geschonken aan Haagse en Nederlandse vrouwen van de Vrouwen-Vredesbeweging (1890 1920) en de Nederlandse Vredesbeweging.

Het Atrium van het stadhuis aan het Spui is vrij toegankelijk tijdens de openingstijden van Het stadhuis.Ook vinden in het atrium van het stadhuis diverse exposities plaats, ondermeer over Bertha von Suttner en de rol van vrouwen in de vredesbeweging

20

I

Eerste demonstratie van Vrouwen voor Vrede was bij het vredespaleis

n mei-juni 1979 kwamen op verschillende plaatsen in Nederland vrouwen bij elkaar om te praten over vrede en ze noemden zich Vrouwen voor Vrede. Bij zo'n groep in Amersfoort van Maria Tersteeg, kwam, via Marga Klompé, een brief binnen, geschreven door Aline Boccardo, een Zwitserse vredesvrouw.' Zij vroeg de vredesvrouwen om op 7 augustus voor het Vredespaleis te demonstreren tegen de kernwapens, op het moment dat dit ook in Straatsburg zou gebeuren. Die vrouwen hebben in 1979 gezorgd voor de eerste Hiroshima-herdenking in den Haag. Binnen de kortste keren kregen ze een enorme belangstelling. Honderden vrouwen en mannen bezochten de stands en vroegen of ze hier vooral mee door wilden gaan. Politici werden benaderd, vrouwen raakten enthousiast, de Margriet interviewde een paar vrouwen en ineens bestond de organisatie Vrouwen voor Vrede.

De eerste bijeenkomst van Vrouwen voor Vrede voor de poorten van het Vredespaleis in 1979,

21

H

Vrouwen als krachtige strijders voor vrede en veiligheid

et bezoek van Europese zusterorganisaties aan Nederland was voor de Nederlandse Vrouwen Raad aanleiding om op 12 april 2013 een seminar te organiseren over Resolutie 1325, het Nationaal Actie Plan 1325, maar vooral ook over de betrokkenheid van vrouwenorganisaties en diasporavrouwen bij de totstandkoming en uitvoering van dat actieplan. Het is immers van belang dat er in zoveel mogelijk landen ook een Nationaal Actie Plan 1325 komt. Of, als het er al is, dat ook daar vrouwen en hun organisaties in de uitvoering hun rol kunnen spelen. Het seminar onder de titel:’Women as Powerful Agents for Peace and Security' bood een keur aan presentaties vanuit verschillende invalshoeken: ♦ Sandra Lutchman van Talent naar de Top hield een interessante verhandeling over de positie van de vrouw en over vrouwelijk leiderschap; ♦ Ted Strop van het Platform Vrouwen & Duurzame Vrede, mede-organisator van het seminar, vertelde over inhoud en doel van de opeenvolgende Nationale Actie Plannen; ♦ Coby Meyboom van Women’s International League for Peace and Freedom Nederland presenteerde een quiz met pittige vragen over Resolutie 1325 en het NAP 1325; ♦ Esther van der Meulen en Corina van der Laan, respectievelijk van het ministerie van Defense en van Buitenlandse Zaken vertelden over de aanpak van hun ministerie; ♦ en in een panel kwamen eerst de 'good practices' van Nederlandse vrouwenorganisaties aan de orde over wat zij in de uitvoering van het NAP1325 doen, en vervolgens de

'good practices' van diasporavrouwen die zowel hier in Nederland als in hun ‘thuisland’ actief zijn in de samenwerking met vrouwenorganisaties daar voor vrede en wederopbouw.

22

Gender Election Monitoring Mission in de MENA regio Sabra Bano, directeur van Gender Concerns International was net terug uit Afghanistan en Pakistan. In Pakistan bereidde zij met een Gender Election Monitoring (GEM) Mission de verkiezingen van 11 mei voor. ”Verkiezingen zijn de hoeksteen van de democratie”, aldus Sabra Bano. “Het is dus van belang dat vrouwen bij de verkiezingen worden betrokken en uiteraard ook bij het hele proces van besluitvorming.” Hoewel er vooruitgang wordt geboekt, moet niet voorbij worden gegaan aan de veiligheidsrisico’s die er voor vrouwen zijn tijdens het proces van de verkiezingen. Posters van vrouwelijke kandidaten worden beklad, vrouwelijke kandidaten durven nauwelijks gebruik te maken van de vrije media omdat ze

steden, vrouwennetwerken te creëren, samenwerking tussen regio’s, contacten tussen vrouwelijke politici en maatschappelijke organisaties. “Er is teveel economie in de oorlog in Congo”, lichtte Anne-Marie toe, “vrouwen kunnen die oorlog niet stoppen. Ze kunnen wel meer betrokken worden in pogingen om de oorlog te stoppen en vrede te sluiten.” Het 1325 project was daarom gericht op de rol van de samenleving: het volk dat zich verenigt en zich verzet; het volk dat toegang krijgt tot informatie, tot netwerken en budgetten, tot informatiesystemen: radio en mobiele telefoons. Zo’n samenleving eist een soliede staat en controleert de opbouw daarvan; een staat waarin er respect is voor gelijke rechten voor vrouwen en dat is vastgelegd in de wet en het juridische systeem.

bang zijn voor repercussies, en er is een gebrek aan stembureaus met vrouwelijke medewerkers waardoor vrouwen niet durven te gaan stemmen.

Langetermijn steun voor Congoleze vrouwen Anne-Marie Zaat steunt met de stichting Sundjata Afrikaanse initiatieven in Senegal en het Grote Meren gebied, en daar met name in de Democratische Republiek Congo (DRC). In het kader van het NAP 1325 werkte zij samen met het ministerie en een aantal andere NGO’s in een project gericht op politiek leiderschap van vrouwen en de ondersteuning van de rol van vrouwen in vredesonderhandelingen. Daarbij is gekozen voor 3 regio’s: Noord en Zuid Kivu en Kinshasa. Hoewel veel vrouwen in Congo naar de stembus gaan, waren er bij de laatste verkiezingen minder vrouwelijke stemmers, en ook bleek dat Congoleze vrouwen die op een politieke post gekozen waren al snel weer die post verlieten. “Als je iets wilt bereiken moet het met een lange termijn inzet zijn”, aldus Anne-Marie Zaat. “Vrouwen raakten ontmoedigd, maar je laat ze niet in de steek, je vertelt hoe lang het duurt om iets te bereiken.” Drie jaar lang is campagne gevoerd met onder meer radioprogramma’s en dorpsbijeenkomsten. Met als doel om de publieke opinie te beïnvloeden, verbinding tot stand te brengen tussen vrouwen in dorpen en

In de discussie met de zaal na de presentatie van de vrouwen- en vredesorganisaties kwam Irène Esambo aan het woord. Irène is een Congolese advocate en mensenrechtenactivist die momenteel in Nederland verblijft op uitnodiging van Justitia et Pax. Zij is voorzitter van het Centre d’Etudes sur la Justice et la Résolution 1325 (CJR 1325).

23

rechts Irene Sambo

Irène Esambo vertelde dat vrouwen in Congo samenwerken om vrede tot stand te brengen, maar dat bij de ondertekening van het vredesakkoord door 11 Afrikaanse leiders van landen uit centraal en zuidelijk Afrika in februari jl. in Addis Abeba geen vrouwen betrokken waren. “Wij willen als vrouwen wel betrokken zijn in de implementatie van dat vredesakkoord.” Corina van der Laan van het Ministerie

van Buitenlandse Zaken haakte daar direct op in: “Bij het ministerie wordt gekeken naar dat vredesakkoord en hoe we dat kunnen steunen. Dat is moeilijk.” En met een uitnodiging naar Irène Esambo vervolgde ze: “Het is een goed moment om de koppen bij elkaar te steken en te kijken hoe wij kunnen samenwerken met vrouwen in Congo om deze vrede te laten werken.” Bron: Nederlandse VrouwenRaad

Goed nieuws

Het International Peace Bureau (IPB) heeft de WILPF genomineerd voor de Nobelprijs voor vrede in 2013. De WILPF is de oudste internationale vrouwen- vredesorganisatie. Meer dan 1000 vrouwen uit twaalf landen ontmoetten elkaar in april 1915 in Den Haag, ondanks de oorlog en gesloten grenzen. Gedurende de volgende jaren zijn vele duizenden vrouwen in alle continenten door WILPF gemobiliseerd om te werken voor vrede, ontwapening, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Daar waren bijzondere vrouwen bij, waarvan Jane Adams en Enily Balch een Nobelprijs ontvingen. De laatste jaren heeft WILPF speciale deskundigheid ontwikkeld op drie programmaonderdelen: Ontwapening (Reaching Critical Will), mensenrechten en vrouwen voor vrede (Peace women). IPB Secretary-General Colin Archer schrijft in de nominatiebrief: WILPF is ten minste drie keer eerder genomineerd voor de Nobelprijs voor Vrede. Wij zijn van oordeel dat het uitstekende werk van deze buitengewone wereldwijde gemeenschap van vrouwen dit jaar opnieuw een nominatie verdient. Gegeven de breedte en diepte van WILPF’s engagement met de essentiele kwesties op het gebied van het bevorderen van vrede in de afgelopen eeuw, en de uitdagingen van vandaag, moet WILPF zonder twijfel als een 'kampioen van vrede' beschouwd worden, die de toekenning van de Nobelprijs voor vrede in 2013 volledig verdient. Het voornemen van VvV en WILPF Nederland om meer samen te werken wordt in praktijk gebracht. Doortje Kuis (VvV)en Mans van Zandbergen (WILPF) hebben op 27 mei 2013 in het kantoor van VvV hierover concrete afspraken gemaakt. Een voorbeeld: deelname van WILPF aan landelijke dag van Vrouwen voor Vrede en het samen optrekken tbv activiteiten rond 100 jaar de Wilpf in 2015. 24

Je hebt de dingen niet nodig om gezien te worden. De dingen hebben jou nodig om gezien te worden…(K.Schippers). Hebben we dingen nodig? Nee niet echt. We kunnen leven met weinig dingen. Toch stapelt de een jarenlang dingen op en verzuipt erin, terwijl de ander stelselmatig, geordend elk jaar het huis opruimt en afstand doet van dingen. Wat zeggen dingen over ons? Kun je aan de dingen zien hoe iemand is, wat voor een type je bent, hoe je leeft? Ik denk van wel. Ik voel mij prettiger bij mensen met veel dingen in huis dan bij mensen met een leeg opgeruimd interieur. Dingen om naar te kijken, om naar te vragen. Dingen met herinneringen. Terwijl veel dingen om je heen ook onrustig voor je kunnen zijn. Nu ik elke week zelfstandige ouderen bezoek in de Pijp, kom ik veel dingen tegen, vooral van vroeger. Dingen met een verhaal. De dingen zijn niet eens meer zo mooi, maar blijven verstoft of juist gepoetst op de schouw staan. En als er dan een dierbare oudere overlijdt, moet je dingen gaan opruimen. Voor je gevoel ruim je niet de dingen op, maar de herinnerin-

gen die eraan vastkleven. Vandaar dat we met dozen vol met dingen van onze ouders naar huis gaan en deze niet kunnen weggooien. Ik heb 1,5 jaar geleden samen met mijn zusje het huis van mijn vader opgeruimd. Elk ding wat wegging, voelde als een stukje van mijn vader. Vandaag heb ik zijn auto verkocht. We hebben deze auto niet nodig. Hoe minder grote dingen, hoe minder zorgen. En toch moest ik heel hard huilen toen ik terug reed in de auto van mijn vriend. Ik gooide een stukje vader weg.

Tip van personal organizer Philia Stekelenburg: ‘Maak een foto van de dingen die je weg wilt doen en je toch dierbaar zijn. Zo behoud je de herinnering, en heb je minder dingen’. De fotografe Caro Bonink verrijkt ons tijdschrift regelmatig met een foto en een bijbehorend commentaar.

25

Vrouwen voor Vrede Ridderkerk schenken

Vrouwen voor Vrede ondersteunen in de maand april met 2500 euro de stichting Carelanka t.b.v. het tuinonderhoud bij Metta, dagopvang voor kinderen met een beperking in Sri Lanka. Carelanka ondersteunt in Sri Lanka kinderen en volwassenen met een beperking bij hun weg naar zelfstandigheid. Eén van hun projecten bewerkstelligt dat thuiswonende kinderen met een beperking hun talent kunnen ontwikkelen en dat de ouders en broertjes en zusjes de kans krijgen de dagelijkse gang van zaken op te pakken. De Nederlandse stichting Metta Home startte in de omgeving van Ahangama, naar aanleiding van de tsunami in 2004 de bouw van een aantal paviljoens ten behoeve van de gehandicaptenzorg. In 2010 is aansluiting gezocht bij de stichting Carelanka en in augustus 2011 is Metta Daycare Center for children with a disability van start gegaan. De geboorte van een gehandicapt kind is altijd een verdrietige gebeurtenis voor ouders. In Sri Lanka betekent het ook een directe inkomstenderving, want er moet altijd iemand bij het kind thuis zijn. Als het kind groter wordt, heeft het niet de mogelijkheden om een bijdrage te leveren aan het huishouden of aan de inkomsten van het gezin. Het sociale vangnet bij ziekte of ouderdom van de ouders is werkt niet bij een gehandicapt kind. Kinderen worden dan ook vaak weggemoffeld.

Metta Daycare Center kan deze kinderen opvangen zodat het gezinsleven weer een meer gangbare loop kan krijgen en waardoor er meer rust en harmonie in het gezin kan ontstaan. Metta kan kinderen ook helpen bij hun ontwikkeling om zo thuis en ook in de samenleving hun steentje bij te dragen. Kinderen en jongeren van 4 tot 18 jaar met een fysieke of verstandelijke beperking, voor wie het niet mogelijk is om naar school te gaan, zijn welkom op deze dagopvang. Hier zullen zij deelnemen aan lessen en praktijkgerichte trai-

26

jungan is nu 2 jaar in gebruik. Het biedt plaats aan 50 kinderen. Op dit moment wonen er 16 kinderen, jongens en meisjes, variërend van 9 tot 20 jaar. De kinderen worden begeleid op het gebied van persoonlijke verzorging, eten en schoonmaken door een echtpaar dat ook in het kindertehuis woont. De kinderen worden aangemeld via een netwerk van vrienden, dorpshoofden en dominees en zijn afkomstig uit diverse delen van Kalimantan. Het oprichten van een school was één van de wensen van Elim. In 2004 werd begonnen met lessen op de nieuwe school bij het tehuis. Na een eerste start op een andere lokatie moest, ook na de overstromingen, verhuisd worden. Het terrein van de school bestaat onder meer uit visvijvers en landbouwgrond waar de leerlingen praktijklessen krijgen. Op deze school kunnen de leerlingen in 3 jaar hun diploma halen waarbij ze kunnen kiezen uit visserij, landbouw, veeteelt en landbouwtechnologie als afstudeerrichting. De leerlingen krijgen zowel theorie- als praktijklessen. Inmiddels zijn er zo'n 80 leerlingen en geven 7 fulltime en 10 parttime docenten les op deze school. De leerlingen komen veelal uit de nabij liggende dorpen. Voor studenten die van ver komen, is er een apart studentenverblijf. Ook voor de leerkrachten is er woonruimte op het terrein van de school. De school heeft inmiddels het certificaat “goede school” ontvangen, iets waar men erg trots op is.

ning, gericht op persoonlijke hygiëne, huishoudelijke taken, primaire educatie en maatschappelijke zelfredzaamheid. Bij deze dagopvang is ook een tuin met diverse functies. De jonge kinderen kunnen er spelen, de iets oudere kinderen leren er bloemen en planten te verzorgen. De oudste kinderen leren in de moestuin hoe ze moeten tuinieren. Een moestuin in Sri Lanka bestaat bijvoorbeeld uit bananenbomen, palmbomen, kaneelstruiken en theestruiken.

Vrouwen voor Vrede helpen, als project voor de maand mei, de Stichting Elim met 2500 euro t.b.v. een kindertehuis en agrarische school in Anjungan, West-Kalimantan in Indonesië. De Stichting Elim is opgericht in 1993 door Cees Rijke en Rianne Noordzij. Cees Rijke kwam tijdens zijn werk als reisleider in aanraking met grote groepen straatkinderen in Indonesië. In het kindertehuis Elim worden kinderen in gezinsverband liefdevol opgenomen en opgevoed. Het doel is de kinderen een echt thuis te geven. Daarnaast ontvangen de kinderen onderwijs en krijgen ze de gelegenheid te studeren aan de universiteit. Het kindertehuis is begonnen in Lingga, maar door hevige overstromingen was een verhuizing na 5 jaar helaas noodzakelijk. Het huidige kindertehuis in An-

27

Spreek je uit tegen detentie van onschuldige vreemdelingen

NEDERLAND SLUIT IEDER JAAR DUIZENDEN ONSCHULDIGE VREEMDELINGEN OP IN EEN CEL. IK SCHAAM ME DIEP

H

et is een schokkende waarheid. Veel mensen weten dit niet. Of ze denken: het zal wel genuanceerder liggen, want zoiets gebeurt niet in ons land. Maar het is echt zo: Nederland sluit ieder jaar duizenden onschuldige mensen op in een cel. Gemiddeld zitten ze bijna drie maanden gevangen, met uitschieters naar meer dan een jaar. Niet omdat ze een strafbaar feit hebben gepleegd, maar omdat ze wachten op uitzetting of op de behandeling van hun asielverzoek. Toch is het gevangenisregime hetzelfde als in strafrechtelijke detentie - en in sommige opzichten zelfs nog soberder. Dit is de realiteit in Nederland: Onschuldige vreemdelingen zitten zestien uur per dag in een kleine tweepersoonscel. Ze moeten zich bij binnenkomst uitkleden en naakt drie kniebuigingen maken.

28

Ze kunnen worden onderworpen aan harde disciplinaire maatregelen, zoals plaatsing in de isoleercel. Ook zieke, zwangere, oudere en getraumatiseerde vreemdelingen zitten gevangen. Hoe meer erover bekend wordt, hoe meer mensen zich ervoor schamen dat dit in Nederland gebeurt. Daarom voert Amnesty International de campagne ‘Ik schaam me diep’. Er zijn namelijk genoeg humane alternatieven voor detentie, zoals een meldplicht, een garant- of borgstelling, of het onderbrengen van iemand op een toegewezen verblijfplaats. Amnesty wil dat vreemdelingendetentie alleen als uiterste middel wordt ingezet. Het recht op vrijheid moet uitgangspunt zijn van het beleid. Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie zal deze zomer zijn plannen met vreemdelingendetentie presenteren. Door nu de druk op te voeren, kunnen we een einde maken aan het opsluiten van onschuldige vreemdelingen in Nederland.

Het recht op vrijheid geldt voor iedereen! Nederland sluit ieder jaar duizenden vreemdelingen op. Niet omdat ze een strafbaar feit hebben gepleegd, maar omdat ze wachten op uitzetting of op de behandeling van hun asielverzoek. Volgens internationaal recht is dergelijke administratieve detentie toegestaan. Ook volgens de Nederlandse wet mag het, maar wel alleen als uiterste middel. Oftewel: als er een lichter alternatief is, heeft dat voorrang boven detentie. Er zijn andere vormen van toezicht genoeg, maar die worden nauwelijks toegepast. Het doel van vreemdelingendetentie is volgens de overheid: • illegale toegang tot Nederland te verhinderen • uitzetting van al in Nederland verblijvende vreemdelingen zonder verblijfsrecht mogelijk te maken. Daarnaast zou de maatregel volgens de politiek ertoe bijdragen dat er minder vreemdelingen naar Nederland komen, en laten zien dat Nederland werk maakt van zijn uitzetbeleid. Een asielverzoek wordt in Nederland ingediend in een aanmeldcentrum (AC). Asielzoekers die via de landsgrenzen ons land bereiken, moeten zich melden in Ter Apel. Van daaruit worden ze overgebracht naar een van de aanmeldcentra (AC’s) in het land: Ter Apel, Den Bosch of Zevenaar. Deze asielzoekers kunnen zich vrijelijk bewegen en worden niet ingesloten. Echter: asielzoekers die via Schiphol of per schip Nederland binnenkomen (dus via de buitengrenzen van Europa), moeten hun aanvraag indienen bij AC

29

Schiphol. Daar worden asielzoekers standaard gedetineerd en kunnen vervolgens worden opgenomen in de ‘gesloten verlengde AC-procedure’. De EuropeseTerugkeerrichtlijn bepaalt dat vreemdelingendetentie ( maximaal zes tot 18 maanden) alleen mag als de uitzetting niet kan worden gerealiseerd met minder ingrijpende middelen, met name indien: • de betrokkene de voorbereiding van de terugkeer ontwijkt of belemmert • er risico bestaat op onderduiken. Amnesty vindt het regime( hetzelfde als voor veroordeelde criminelen) voor gedetineerde vreemdelingen veel te zwaar. Het betekent bijvoorbeeld: • Vreemdelingen zijn tot 16 uur per dag opgesloten op (meestal) een tweepersoonscel van ongeveer 10 tot 12 vierkante meter. • Ze kunnen worden onderworpen aan disciplinaire maatregelen zoals plaatsing in een isoleercel, fouillering en visitatie. • In tegenstelling tot gedetineerden in het strafrecht zijn vreemdelingen uitgesloten van het verrichten van arbeid of het volgen van onderwijs. Ook hebben ze geen recht op incidenteel verlof of ‘bezoek zonder toezicht’. • Het activiteitenaanbod en de mogelijkheden voor contact met de buitenwereld zijn beperkt. Men mag twee uur per week bezoek ontvangen. De eigen mobiele telefoon moet worden ingeleverd. Telefoneren vanuit detentie is duur en gebeld worden is niet mogelijk. De onduidelijkheid over de duur van

detentie, het zware regime en onduidelijkheid over de toekomst veroorzaken gevoelens van angst en depressie, met soms (pogingen tot) zelfmoord en zelfbeschadiging tot gevolg. Velen ervaren het als vernederend en spreken van verlies van eigenwaarde en identiteit. In Nederland worden ook minderjarigen, slachtoffers van marteling en mensenhandel, zwangere vrouwen, (psychisch) zieken en ouderen gedetineerd. Zij hebben nog meer dan anderen te lijden onder de detentie en lopen extra gezondheidsrisico’s.

wanneer andere, lichtere middelen niet afdoende zijn. 2.De overheid moet actief werken aan het ontwikkelen en aanbieden van alternatieven voor detentie, dat wil zeggen van vormen van toezicht die minder ingrijpend zijn. 3.In gevallen waarin detentie toch onvermijdelijk is, moet de overheid het huidige strenge regime loslaten voor een lichter regime met minimale beperkingen. 4.Kwetsbare groepen, waaronder kinderen, zieken, zwangere vrouwen en mensen die bijvoorbeeld door marteling of mensenhandel getraumatiseerd zijn, zouden nooit in vreemdelingendetentie mogen worden geplaatst.

Wat zijn Amnesty’s belangrijkste bezwaren tegen de praktijk van vreemdelingendetentie? Vreemdelingendetentie is in Nederland de standaardprocedure, terwijl het, ook volgens de wet, een uiterste middel zou moeten zijn. Vreemdelingen die Nederland moeten verlaten, worden vrijwel automatisch in detentie geplaatst, zonder dat gekeken wordt naar alternatieven. Er wordt nauwelijks gekeken naar de individuele omstandigheden, waardoor ook kwetsbare groepen worden opgesloten. Bijvoorbeeld zieken, zwangere vrouwen of slachtoffers van mensenhandel of marteling. Alleen voor kinderen zijn inmiddels aparte regels opgesteld.

Wat wil Amnesty International? 1.De overheid moet een einde maken aan het automatisch detineren van uitgeprocedeerde asielzoekers en irreguliere migranten. Detentie zou alleen mogen als laatste redmiddel

Welke alternatieven zijn er voor vreemdelingendetentie? De huidige vreemdelingenwetgeving kent meerdere mogelijkheden om toezicht uit te oefenen op vreemdelingen, zoals: • meldplicht • het opgeven van een verblijfsadres • de garant- of borgstelling • het in beslag nemen van reisdocumenten • het onderbrengen van iemand op een toegewezen verblijfplaats, zoals een asielzoekerscentrum of de vrijheidsbeperkende locatie (VBL).

30

Hoe doen andere landen het? In zowel Australië, Zweden als het Verenigd Koninkrijk gelden veelal soepeler detentieregimes. Gedetineerden kunnen zich onder andere vrijer bewe-

gen, hebben toegang tot internet en kunnen hun eigen mobiele telefoon blijven gebruiken. In Zweden hebben gedetineerden geen cel en is slechts de buitendeur van het centrum afgesloten. In het Verenigd Koninkrijk hebben alle gedetineerden recht op 25 uur educatie per week. KOM IN ACTIE!

Amnesty roept staatssecretaris Teeven op te komen met een fundamentele herziening van het beleid. Ondersteun deze oproep en teken de petitie op www.ikschaammediep.nl. Lees meer op www.amnesty.nl/vreemdelingendetentie En lees het artikel in de Groene Amsterdammer van 06-03-2013

Vreemdelingendetentie moet de uitzondering zijn en niet de regel

29 mei 2013 Vreemdelingendetentie moet de uitzondering zijn en niet de regel. Dat schrijft de Adviescommissie Vreemdelingenzaken (ACVZ) in een vandaag verschenen advies aan staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie. Deze uitzondering mag bovendien alleen worden toegepast als uiterst middel, wanneer minder verregaande maatregelen niet effectief blijken (het ultimum remedium-principe). De commissie stelt echter vast "dat in de huidige praktijk niet kan worden gegarandeerd dat vreemdelingenbewaring uitsluitend als ultimum remedium wordt ingezet". De adviescommissie adviseert daarom onder meer om in regelgeving duidelijk vast te leggen wanneer vreemdelingendetentie niet mag worden toegepast. Ook vindt de commissie dat alternatie-

ven die in plaats van detentie kunnen worden gebruikt, zoals een meldplicht of het betalen van een waarborgsom, verder moeten worden ontwikkeld en opengesteld voor meer groepen vreemdelingen.

31

Fundamentele veranderingen Staatssecretaris Teeven heeft al aangekondigd deze zomer met een visie op de toekomst van het vreemdelingendetentiebeleid te komen. Amnesty roept de staatssecretaris op niet louter cosmetische veranderingen op te nemen, maar echt te garanderen dat vreemdelingendetentie zo min mogelijk wordt toegepast en alleen wanneer dat absoluut onvermijdelijk is. Een ultimum remedium mag immers niet "een beetje ultimum" zijn. Het grote aantal knelpunten dat de ACVZ signaleert, laat zien dat nog veel te doen is op dit punt.

Omstandigheden Het ACVZ-advies gaat overigens niet in op de omstandigheden in vreemdelingendetentie, die veel te streng zijn. Staatssecretaris Teeven heeft al laten weten de wettelijke basis van het regime uit de strafrechtelijke hoek te willen halen, maar wat dit betekent voor de omstandigheden van vreemdelingen in detentie is nog onbekend.

Amnesty dringt erop aan dit nieuwe regime zo in te vullen dat aan vreemdelingen slechts minimale beperkingen worden opgelegd en dat zij een zinvol dagprogramma krijgen. Sowieso horen bij vreemdelingendetentie geen maatregelen zoals het gebruik van isolatiecellen, visitatie, en handboeien bij transport. Het is immers niet als straf bedoeld.

Theater over Geld@Genoeg

Dette Glashouwer speelt briljant theater over de vraag : “Bestaat het punt van precies genoeg (geld) en hoe voelt dat? Als Amersfoorters waren we erg gelukkig haar in de ‘Expeditie’ te kunnen zien. 35 minuten theater van hoog niveau gevolgd door een origineel nagesprek. Dette had vele jaren een eigen toneelgezelschap. Nadien is ze min of meer per ongeluk in de wereld van het geld gedoken “Vanuit een oorspronkelijke nieuwsgierigheid en niet gehinderd door enige bedrijfseconomische opleiding dook ze erin en weet nu meer dan de gemiddelde bankier”. Ze heeft haar stuk onder andere in Nederland, Amerika, Noorwegen, Turkije en Kenia gespeeld. Bankiers als ABNAMRO en Triodos nodigden haar uit. Ook voor de PGGM (pensioenfonds) heeft ze gespeeld. Geld, het meest alledaagse onderwerp dat er is en tegelijk voor velen een mysterie. Een voorstelling over de oorsprong en zin van geld en onze persoonlijke relatie ermee. Na de voorstelling kijk je er gegarandeerd anders na. En dat klopt. Maar ik ga niets verklappen! Ga naar haar voorstelling of engageer haar voor jouw woonplaats! Dette is verbonden met de Economy Transformers: 600 mensen met verschillende achtergronden die flinke stappen zetten. Dat hebben we vorig jaar op onze landelijke dag ervaren toen Helen Toxopeus met ons aan het werk ging. Lineke Schakenbos

Zie: www.detteglashouwer.com

020-6277555 Email: [email protected] 32

I

Er gebeurt veel, en veel dingen keren zich - langzaam, langzaam - ten goede

k las een artikel in de Volkskrant van zaterdag 25 mei: Softies uit een linkse oase, 40-ers, die in de jaren 70 dus een jaar of 10 waren. ‘Hun vaders en moeders hadden lang haar en een ruim hart’; ze leefden in een veilige wereld, in een nieuwbouwwijk in Nijmegen. Na 35 jaar onderzocht een van hen, Suzanne Raes: wat is er over van de idealen van toen? Zelf hebben ze die idealen nog, maar ze zien er zo weinig van om zich heen. Ik denk dat ze niet goed kijken. Er gebeurt veel, en veel dingen keren zich - langzaam, langzaam - ten goede. Decennium voor een Cultuur van Vrede en Geweldloosheid In het actieprogramma van het Devoor de Kinderen van de Wereld cennium voor een Cultuur van Vrede en Geweldloosheid voor de Kinderen van de Wereld werden acht velden van actie beschreven: de Decenniumdoelstellingen: Wat is ten aanzien daarvan het afgelopen jaar gebeurd? Bij het inventariseren werd ik weer optimistisch door de vele prachtige acties, klein en groot. Vrede is in onze handen En niet alleen de acties, ook resultaten zijn te ontdekken. meente betaalde medewerker voor vredeseducatie aangesteld bij het 1. het doen groeien van een vredesVredesburo. cultuur door opvoeding en • Het Jongerenontmoetingscentrum in onderwijs; IJsselsteyn doet al 30 jaar vredes• Global Education Newsletter, waarin projecten rond de Duitse begraafje ziet hoeveel er wereldwijd gebeurt plaats. aan vredeseducatie • Valentijn Vredesproject. een een• De Vreedzame School, meer dan mansactie met een grote uitstraling. 400 scholen doen er aan mee. • De Stichting Vredeseducatie bereikt 2. het bevorderen van een duurzame veel scholen en particulieren met economie en sociale ontwikkeling; hun projecten over burgerschap, de- • Transition Towns; alleen in Nedermocratie, diversiteit en conflicthanland al 83 initiatieven waar mensen tering. actief aan de slag gaan in hun eigen • In Eindhoven is een door de gedorp, stad of wijk om samen met an© UNESCO

33

•

•

• • •

dere buurt- of stadgenoten concrete projecten op te zetten en uit te voeren. Favoriete thema's zijn: lokale voedselproductie en consumptie, buurttuinieren, lokale energieopwekking, collectieve zonnepanelen, repair café's, veranderen met hart & ziel, en lokale economie. Omslag: Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling, brengt mensen bijeen rond de thema's milieu, vrede, werk, cultuur, economie en solidariteit voor een kleurrijke, duurzame samenleving. Economy Transformers vertegenwoordigt als beweging een grote groep mensen die zich verdiepen in de problematiek rondom economie, natuur, duurzame ontwikkeling en lange termijn welzijn voor iedereen. Groene stroom; er moet nog veel gebeuren, maar het fenomeen is niet meer weg te denken. Wakker dier: plofkip weg, nieuwe regels voor varkenshouderij, groeiend bewustzijn bij consumenten De Projectgroep Energie en Geopolitiek is een samenwerking van Campagne tegen Wapenhandel, Kerk en Vrede, Peakoil Nederland en VD AMOK. Zij pleit voor een snelle omslag naar duurzame energie, niet alleen uit milieu-overwegingen, maar ook om mensenrechtenschendingen en conflicten te voorkomen.

3. het bevorderen van de eerbiediging van mensenrechten; • Schone Kleren Campagne • De acties rond het homohuwelijk in diverse Europese landen.

Veel (media) aandacht voor seksuele rechten: de onderdrukking is openbaar geworden. • De processen voor eerherstel en schadevergoeding voor de oorlogsmisdaden in Indonesië (Rawagede en Sulawesi). • Amnesty met hun schrijfacties en website met petities. 4. het verzekeren van de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen; • In het Nationaal Actieplan 1325 over Vrouwen, Vrede en Veiligheid werken in Nederland veel organisaties samen, met ook het ministerie van Buitenlandse Zaken. Er wordt gewerkt aan projecten in 6 grote conflictgebieden in de wereld: Soedan en Zuid-Soedan, Burundi, Congo, Afghanistan, Colombia en het Midden Oosten. • WPP is zelfstandig en nog steeds groeiend in bekendheid. Hun werk betekent voor veel mensen een grote verandering.

5. het doen groeien van deelname aan democratische processen; • Arabische lente, met alle vallen en opstaan • De verkiezingsmonitoren, vanuit Europa en de VN, die helpen om verkiezingen eerlijk te doen verlopen. • Het burgervredeswerk van PBI en de Nonviolent Peaceforce. • Mothership, een kunstproducent die produceert, adviseert, begeleidt en bemiddelt bij kunstprojecten. Ze maken de stad mooier en fleuriger. 34

6. het bevorderen van begrip, tolerantie en solidariteit; • De Coalitie voor het Decennium is nog altijd actief; hun nieuwsbrief geeft actuele voorbeelden van acties en resultaten m.b.t. de acht doelstellingen van het Decennium. • De vriendschapscampagne met Iran van de Israëlische grafisch vormgever Ronny Edry. Hij plaatste in maart een foto online van hemzelf met zijn dochter, met als opschrift: "Iraniërs, we zullen nooit jullie land bombarderen. We houden van jullie." De foto bleek een gevoelige snaar te raken. Zijn Facebook-pagina 'Israel Loves Iran' heeft al 85.000 volgers en er kwamen al twee miljoen unieke bezoekers op de website. Israëlische en Iraanse burgers onderschrijven zijn boodschap dat de bevolking een oorlog verafschuwt. Er duiken nu in Tel Aviv posters op met de slogan: 'Niet bereid om in uw oorlog te sterven' Hatef, Iraans soldaat. Israëli's, Iraniërs en anderen sturen foto's en Edry maakt er mooie posters van. De burgers weigeren mee te stappen in de opbouw naar een militair conflict. • Lokaal: Assadaakaa-gemeenschap in Amsterdam. Zij hebben allerlei activiteiten voor de sociaal zwakkeren en de meest kwetsbare bewoners van het stadsdeel Oost; samen met stichting Onze Hoop, voor migranten met een handicap of chronische ziekte. Ahmed el-Mesri is de grote voortrekker.

7. het ondersteunen van deelname aan communicatieprocessen en het vrije verkeer van informatie en kennis; • Avaaz (2 miljoen deelnemers) en andere petitie-sites; • Geen dictator kan meer tegenhouden dat beelden en informatie naar buiten komen. Internet, mobiele telefoons en GSM’s maken dat nieuws direct overal zichtbaar kan worden.

35

8 het bevorderen van internationale vrede en veiligheid; • Mayors for Peace, al 100 in Nederland, 5000 wereldwijd in 155 landen. Burgemeesters tegen kernwapens. • International Crisisgroup die in de gaten houdt in hoeverre de vrede bedreigd wordt of conflicten de goede of juist de verkeerde kant op gaan. Met wekelijkse berichtgeving. • VN-Wapenhandelverdrag op 2 april. Een eerste stap. • EN.CPS, het Europees Netwerk voor Burgervredeswerk is nog altijd actief. In veel landen is burgervredeswerk geaccepteerd als een reguliere wijze van werken aan vrede. In Nederland wordt nog teveel naar militaire ‘vredesmissies’ gekeken als mogelijke interventie bij conflicten. • Campagne tegen Wapenhandel, zeer actief en ook regelmatig in het nieuws. • En zoals de Nieuwsbrief van de Coalitie voor het Decennium zegt: Zachtjesaan, en zonder veel publiciteit, gaat de meest succesvolle ontwapeningsactie door: het uitbannen van landmijnen en clusterbommen. Dit dank zij het aanhoudende leiderschap van civil society.

En dat is wat we overal zien: Consumenten, leerlingen, professionals, homo’s en transgenders, milieuactivisten, dierenactivisten, mannen en vrouwen, steeds meer mensen weten wat er gaande is en willen in hun persoonlijke leven vorm geven aan hun idealen. Het gebeurt niet allemaal onder het kopje ‘vrede’. Maar het zijn wel stappen in de richting van een cultuur van vrede en geweldloosheid.

• Demonstratie 23 maart: Geen vluchteling op straat of in de cel. • Masterstudenten van de Universiteit voor Humanistiek en volgen het vak "Burgerschap, Gender en Diversiteit". deden onderzoek naar geweldloze actie. • Campagne tegen de Wapenhandel, acties o.a. bij de EADS - aandeelhoudersvergadering van een wapenproducent. Steeds actief met onderzoek en publicaties. • In 2013 bestaat de vereniging WFBN al weer 65 jaar: wereldregering is hun doel. • Het Platform Vrouwen & Duurzame Vrede heeft een trainings- en lezingproject opgezet over de rol van religie in conflicten: Vrede, Religie en Vrouwelijk Leiderschap: religie is niet alleen een bron van conflicten, je kunt vanuit je religie geïnspireerd worden om actief te worden voor vrede. • Musicien withou Boarders werkt in conflictgebieden onder het motto: Oorlog verdeelt, muziek verbindt.

Verder nog een paar typische vredesactiviteiten in Nederland. Ik noem: • 300 jaar Vrede van Utrecht, een vooral historisch en cultureel gericht programma. Maar ook ons eigen Kerk & Vrede doet er aan mee, met een prachtig liedprogramma in de Domkerk. Op 21 juni. • De Vredesambassades van IKV Pax Christi, die vredeswerk weer lokaal probeert uit te breiden. • Louis Bothe, een franciscaan die al jaren in Israël en Palestina actief is, daar veel persoonlijke contacten onderhoudt en daarvan melding doet in een wekelijkse brief en soms praatjes op de radio. • Zonneglossis verkoopt het vredestapijt; opbrengst voor War Child. Zij vragen om ideeën voor meer opbrengst (bijvoorbeeld foto’s maken en die verkopen). • NVMP, vereniging voor gezondheidszorg en vredesvraagstukken, organiseerde op 25 mei, 2013 het symposium ‘Waanzinnige wapens‘. • De Gandhituin in Rotterdam heeft nu ook een educatiecentrum. 36

En onze eigen organisaties : • Natuurlijk: 50 jaar SVAG, begonnen in 1963 als ‘Centrum ter bevordering van Studie, Vorming en Training in Geweldloze Weerbaarheid’. Hun publicaties’HandboekGeweldloze Kracht voor een Vredevolle Samenwerking’groet nog steeds aan. • Regelmatige publicaties van Hans Feddema over geweldloosheid en spiritualiteit, ook in mainstream media. • NEAG opgeheven/ EIRENE zet het Burgervredeswerk voort.

• Vrouwen voor Vrede: Nieuwsbrief nog steeds zeer gezien; promo op YouTube; actief in politiek netwerk; plaatselijke groepen doen lokaal vredeswerk. Raging Grannies: graag nieuwe zangeressen. • Huis van Erasmus is actief met de Vreedzame School. • UPACT (voorheen Euro’s voor Vrede) die educatief materiaal rond vrede en conflict ontwerpt voor jongeren; o.a. games. • Kerk & Vrede Actie: Maak Oorlog Illegaal . • Heldenrace van PBI had goed geld opgebracht (€ 8000); dit jaar weer op 9 juni. Johanna Weston is ambassadeur geworden; heeft op 5 mei gezongen. Hun jaardag op 1 juni stond in het teken van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers.

•

•

•

• •

En dan nog enkele gezamenlijke acties: • Het Platform Vredescultuur zelf: we zijn nu al voor het derde jaar bij elkaar gekomen. • De Vredesweek, waar door het hele land groepen actief zijn. • VredesMagazine nog steeds goed lopend: in 2012 zijn er tot op heden 14 nieuwe directe abonnees bijgekomen. Het grotere aantal nieuwe abonnees in deze periode is het ge-

volg van de succesvolle wervingsactie door het meezenden van onze kaart met het contactblad van het Museum voor Vrede en Geweldloosheid. Met iedere keer het onderzoeksdossier van VD Amok. Samenwerking Vredesnieuws en Vredessite is van de grond gekomen; De persbureaufunctie van Omslag is weer actief; vredesorganisaties kunnen via hen veel media bereiken. Het museum voor Vrede en Geweldloosheid, dat op veel plaatsen tentoonstellingen uitleent. Het zoekt nog vrijwilligers om de activiteiten uit te breiden. De Vredeslijst en Vredesnieuws, die pas echt goed kunnen functioneren als zoveel mogelijk organisaties meedoen. Er zijn enkele afspraken gemaakt tussen vredesorganisaties met een bibliotheek. Dit heeft er al toe geleid dat de bibliotheek van de NVMP grotendeels naar het Vredesburo Eindhoven gegaan is.

De lijst werk tijdens de Platformdag nog aangevuld. Een verslag van de dag is te vinden via de site: www. vredesbeweging.nl Hilversum, 26 mei 2013 Janne Poort - van Eeden.

“Wie nu nog het leger ingaat, moet alsnog een onvoldoende voor geschiedenis krijgen.” De Opa van Loesje 37

M

Sociale rechten van textielwerkers geven Schone Kleren

eer dan 1127 doden zijn geteld in de tweede grootste ramp (na de aanslagen van 9/11) met een instortend gebouw in de bekende menselijke geschiedenis. Deze misdaad zal de grote kledingmerken nog jaren achtervolgen. Nadat C&A bevestigde het veiligheidsakkoord te tekenen, zegden ook WE, G Star, Zeeman, V&D, en Hema toe te tekenen. Een eerste beperkte stap in de goede richting. Wereldwijd ijveren organisaties zoals de Schone Kleren Campagne reeds jarenlang voor een verbetering van de sociale rechten van textielwerkers wereldwijd. Bangladesh is een extreem voorbeeld maar zeker niet het enige land waar het scheef loopt op dit vlak. Wanneer je de minimale impact ziet van de lonen van de textielarbeiders op de eindprijs van de gebruiker, kan je niet anders dan verontwaardigd zijn over zoveel kortzichtige hebzucht. De grote kledingbedrijven kunnen zich niet langer verbergen achter contracten met onderaannemers om hun sociale verantwoordelijkheid te ontvluchten. Na de misdaad – dit is geen ramp, dit is een misdaad – van Rana Plaza moeten de dingen bij hun echte naam worden genoemd. De rechtstreeks betrokken kledingmerken moeten een compensatieakkoord ondertekenen en uitvoeren voor de slachtoffers en de nabestaanden van de ramp. Zich verschuilen achter de geldende regels op het ogenblik van de ramp kan niet aanvaard worden. Alle kledingmerken moeten een akkoord ondertekenen dat de bouw- en brandvei-

ligheid van de gebouwen, waar hun merkkledij wordt vervaardigd, garandeert. Een aantal bedrijven hebben dat laatste nu gedaan. Tchibo (een Duitse multinational die o.a. kleding produceert), PVH (de producent van o.a. Calvin Klein en Tommy Hilfiger) waren de eersten. H&M, C&A WE, G Star, Zeeman, V&D, Hema en Inditex zijn hen nu gevolgd (het Spaanse Inditex produceert kledingmerken zoals Massimo Duti, Stradivarius, Zara). Dit is een eerste bescheiden stap in de goede richting. Hiermee garanderen deze bedrijven dat in hun fabrieken niet alleen veilig zal worden geproduceerd. Zij engageren zich ook om vakbonden toe te laten in de bedrijven. Gezien de bloedige sociale geschiedenis van Bangladesh is dat een belangrijke stap voorwaarts.Volledige transparantie van het productieproces. Al deze bedrijven moeten, om toch enigszins geloofwaardig te worden, echter meer doen dan dit.

38

Eerst en vooral moeten zij die bedrijven die rechtstreeks bij de ramp betrokken zijn, verplichten tot het aangaan van een billijke compensatieregeling voor

de slachtoffers en de nabestaanden van Rana Plaza. Ten tweede mogen zij zich er niet toe beperken de bouw- en brandveiligheid in de eigen fabrieken te garanderen. Zij moeten alle mededingers in de sector verplichten dit ook te doen. Ten derde moeten zij volledige transparantie van hun productieproces geven. Het volstaat niet langer bij een zoveelste ramp er als de kippen bij te zijn om te ontkennen dat dit of dat merk er bij betrokken was. Elk kledingmerk moet overzicht geven van de volledige productieketen van hun kledij, vanaf de leverancier van de grondstoffen, via de producent van de basisstoffen, via de sweatshops tot de transporteur naar de winkel.

De ramp van Rana Plaza was geen uitzondering, geen aberratie, geen perversie, het was het systeem. De voorbije jaren zijn al duizenden textielarbeiders – meestal vrouwen – omgekomen, niet alleen in Bangladesh. Het uitzonderlijke aan Rana Plaza is alleen de schaal, de omvang. Rana Plaza heeft een gewetensschok door de wereld gejaagd. Hopelijk komt hier een fundamentele koerswijziging uit voort, niet alleen voor de textielsector. De economische verhouding tussen Eerste en Derde Wereld moet worden herbekeken. De wereldeconomie kan niet langer gebaseerd zijn op de uitbuiting van de velen ginder door de enkelen hier.

Meeste kindarbeiders werken niet in fabrieken.

In de wereld waaraan wij werken is er vrede en leven mensen, dieren en natuur harmonisch samen. Daar is ook geen kinderarbeid.... Op dit moment zijn 215 miljoen meisjes en jongens aan het werk. We denken vaak alleen aan fabriekswerk. Sociologe Ellen Webbink dacht dit ook, maar schrijft in haar recente proefschrift (16 mei) dat dat niet zo is. Ze deed onderzoek in 16 landen in Azië en ten zuiden van de Sahara. Het blijkt dat de meeste kinderen onbetaald werken op het land of in huis. Het werk wordt kinderarbeid als het een negatieve invloed heeft op school of gezondheid. De oorzaken zijn (natuurlijk) sociaaleconomisch. Kristof Lieten, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en kenner van kinderarbeid, schreef in 2009 “Wetten, scholen, bewustmakingsprogramma’s en gemeenschapsmobilisatie zijn nodig. Zij zullen echter falen als zij niet worden ondersteund door een programma om armoede aan te pakken”. Ellen Webbink sluit hierop aan: “Waarom werken kinderen? Als ze werken uit geldgebrek en er komt een verbod op kinderarbeid met sancties, betekent dat niet dat ze naar school gaan. Want dat kost meestal geld. Succesvol zijn daarom programma’s waar kinderen een maaltijd krijgen of geld om schoolspullen te kopen. Zo wordt zowel het werken aangepakt als een uitweg geboden uit de armoede”. Lineke Schakenbos Bron: NRC 16-17 mei 2013, Dirk Vlasblom 39

G

Ethiopische strijdster voor vrouwenrechten Bogaletch Gebre

eweld tegen vrouwen is erger dan racisme en apartheid. Op 21 mei ontving de Ethiopische Bogaletch Gebre de eerste Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika ter waarde van 150.000 euro van de Koning Boudewijn Stichting. Zij is de oprichtster van de Ethiopische organisatie KMG die zich richt op het bestrijden van geweld tegen vrouwen en gemeenschapsontwikkeling. opzienbarende daling van vrouwenbesnijdenis in haar regio van 100 procent in 1999 tot nauwelijks drie procent in 2008. Haar eigen overheid, maar ook internationale organisaties zoals de agentschappen van de Verenigde Naties hebben de gemeenschapsmethodieken van haar organisatie overgenomen en geïmplementeerd. Bogaletch Gebre – Boge – is een tengere vrouw wier postuur in schril contrast staat met de passie en vastberadenheid die spreekt uit haar woorden en daden. ‘Verandering behoeft geen wonderen, wel toewijding’, luidt een van haar deviezen. Als besneden klein meisje opgroeiend in landelijk Ethiopië, ging ze stiekem naar school wanneer ze op pad gestuurd werd om water te gaan halen. Ze slaagde er in om studiebeurzen binnen te halen om school te volgen in de hoofdstad Addis Abeba, Jeruzalem en California. Na haar doctoraal in epidemiologie keerde ze in 1997 terug naar haar geboorteland om iets terug te doen voor haar gemeenschap. Haar voortdurende toewijding resulteerde onder meer in de

Haar organisatie is geheel gericht op het lokale en verandering van binnenuit. Iedereen is beïnvloed door zijn of haar achtergrond. Vrouwenbesnijdenis wordt het vanuit de westerse wereld gezien als een barbaarse daad. Mensen vragen zich af hoe moeders lijdzaam kunnen toezien wanneer hun meisjes worden verminkt en bijna leegbloeden. Het is inderdaad een verschrikking, of je nu Afrikaanse bent of westerling. Het is een menselijk horrorverhaal, een verwoestend stukje menselijke geschiedenis, aldus Gebre.

40

Hieronder haar (ingekorte) betoog: Wat we echter ook moeten begrijpen is dat, wanneer zo’n procedure wordt uitgevoerd, een moeder ervan overtuigd is dat ze het beste voorheeft met haar dochter. Dat is het perspectief dat we

story – ontleedt merk je dat het gaat om ‘zijn’ verhaal, niet om het verhaal van de mensheid. Het gaat om militaire, artistieke of wetenschappelijke prestaties van mannen. Generaties lang is het de mannelijke bijdrage aan de mensheid die opgeschreven staan.

het westen moeten doen begrijpen. We moeten hen doen begrijpen dat wij als Afrikanen mensen zijn. Dat we ouders zijn. Er zijn geen ouders die hun eigen kinderen schade willen berokkenen.

Waarom gebeurt het dan toch? Gebre: Het gebeurt toch, omdat ze denken dat hun cultuur of religie dit oplegt. Bovendien is het ook het moment waarop de vrouw voor de eerste keer een belangrijke opdracht krijgt. Het is ook het moment waarop een moeder respect krijgt van de gemeenschap wanneer ze haar dochter naar dat stadium begeleidt. Het is zelfs een feestelijke aangelegenheid, geen moment waarop er opzettelijk leed wordt berokkend. We mogen het dus niet in isolatie zien.

Ieder kind streeft er naar om te zijn wat het leest. Als een vrouw niets over zichzelf terug vindt, dan neemt ze aan dat ze niets kan, zonder dat iemand haar dat moet vertellen. Dit is het meest voorkomende geweld tegen vrouwen in de geschiedenis.

U vergeleek het geweld tegen vrouwen met apartheid en racisme. Gebre: Het is zelfs erger dan raciale apartheid. Daarin zijn de twee categorieën, de mindere en de meerdere, de blanke en de zwarte, de rijke en de arme, duidelijk geïdentificeerd en geografisch opgedeeld. De ene woont hier, de andere daar. In het geval van vrouwen vindt de apartheid in het eigen gezin plaats. Ze wordt geweld aangedaan door de mensen die verondersteld worden haar te steunen. Ze zou beschermd moeten worden door haar man, haar broer, vader, oom, en zelfs door haar moeder. Maar die gelooft dat ze minder is, en daarom gedraagt ze zich ook als een mindere.

De vraag voor ons Afrikaanse vrouwen is hoe we schadelijke gebruiken vanuit onze eigen tradities kunnen stopzetten. Vrouwenbesnijdenis is slechts een van de aspecten van geweld tegen vrouwen. Er zijn nog andere schadelijke gebruiken, niet enkel tegen Afrikaanse vrouwen, zoals het snijden van inkepingen in het gezicht bij Soedanese mannen bijvoorbeeld. Jonge mannen onder hen die in het buitenland gaan studeren stoppen het gebruik echter, omdat ze begrijpen dat ze het niet nodig hebben. Waarom dan blijft vrouwenbesnijdenis, waarbij vrouwen veelvuldig bloeden, en er zelfs van sterven, aangehouden?

Hoe verklaart u dit? Door de geschiedenis heen werd de waarde van de vrouw, haar bijdrage aan de samenleving, niet opgetekend. Als je het Engelse woord geschiedenis – his-

41

U richt zich op vrouwen, maar moet het grootste werk dan niet bij de mannen verzet worden om hierin verandering te brengen? Gebre: Onze strategie bestaat erin om de samenleving als een eenheid te zien en uit die menselijke gemeenschap ver-

het invoegen van milieu in ons werk. Hetzelfde gebeurde voor gezondheidsvoorzieningen, zoals meer dokters en poliklinieken, toen we over de noodzaak van regelmatige gynaecologische opvolging tijdens de zwangerschap pleitten.”

maar deze is niet voldoende als je de zaken niet concreet kunt maken door ze te linken aan het leven van alledag. Je kan iemand niet over mensenrechten aanspreken als die persoon honger heeft. Je moet die persoon eerst voeden.

tegenwoordigers te nemen: jongeren, meisjes en jongens, mannen, vrouwen, opgeleiden en niet-opgeleiden, oudsten en religieuze leiders en in een cirkel de dialoog tussen hen te faciliteren. Deze benadering is niet eens iets dat van buitenaf komt.

Het is een Afrikaanse traditie. In geval van conflict gaan van oudsher onze oudsten onder een boom zitten om dingen uit te praten. Ze blijven praten tot er een oplossing is gevonden, niet door een decreet uit te vaardigen, maar via consensus. We hebben ons hierop gebaseerd en enkele variaties ingevoerd. Traditioneel zijn het de oudsten die praten en de jonge mannen zitten er rond om te leren. Vrouwen en meisjes nemen hier uiteraard niet aan deel.

Voor onze Gemeenschapsdialoog is elke vertegenwoordiger van de gemeenschap aanwezig. We nemen vijftig mensen, er is steeds een gender evenwicht en er is een bemiddelaar die de

42

Gemeenschapsdialoog voor de Versterking van de Gemeenschap (Community Conversation for Commununity Enhancement) in goede banen leidt. Ze komen samen op het moment en de plaats die ze zelf kiezen, om te onderzoeken wat het probleem is binnen hun gemeenschap. Tijdens deze sessies doen zich werkelijk opmerkelijke transformaties voor. In het begin zie je dat vrouwen en mannen en oudsten bij elkaar zitten in hun eigen groepen, maar na verloop van tijd zie je die barrières wegvallen. Vrouwen staan op om hun verhaal te doen. Ik herinner me een vrouw die zei dat ze de verandering in zichzelf van binnenuit naar boven voelde borrelen. Een ander meisje van veertien, na het zien van een video over vrouwenbesnijdenis, verklaarde voor de groep: ‘Mijn ouders zouden mij moeten beschermen. Als mijn cultuur de dood betekent, dan wil ik die niet.’ Vandaag studeert ze geneeskunde. We gaan dus voor de inclusieve aanpak,

Wat is de sleutel van jullie succes? Gebre: We leerden door te luisteren naar de vrouwen. We deden niets voor de mensen maar met de mensen. Onze methodologie gelooft in de capaciteit van mensen om dingen zelf te doen. Gedurende millennia was er geen hulp of ngo’s. Voor de kolonisatie en de komst van de hulpindustrie waren mensen in staat om elkaar te helpen. De vraag die zich nu voordoet is hoe we dit systeem van onderlinge steun weer in ere kunnen herstellen. Wij hebben alvast het Asset-Based Community-Driven Development instrument ontwikkeld: gemeenschapsontwikkeling gebaseerd op de middelen die er zijn om van daaruit verder te bouwen aan de dingen die je nog niet hebt. http://www.mo.be/opinie/erger-dan-racisme-en-apartheid 23 mei 2013 MO

Hoe begin je concreet aan een dialoog over de positie van de vrouw? Gebre: Aids was bijvoorbeeld een goede start voor ons werk. Het is een ziekte die op een gegeven moment grote delen van onze samenleving dreigde uit te roeien. De ziekte raakt werkelijk aan alle aspecten van de positie van de vrouw. In Afrika is het vooral een heteroseksuele ziekte en de machteloosheid van de vrouw draagt bij tot de verspreiding ervan. In zo’n context kan je de positie van de vrouw aan de orde stellen. Armoede is een andere motor.

Hoe vrouwenbesnijdenis te linken aan armoede hebben de vrouwen haar zelf geleerd. In een van de sessies leerden de vrouwen dat voor de wet, maar ook in de ogen van God, man en vrouw gelijk geschapen zijn. Een van de vrouwen stelde haar toen de vraag: ‘Boge, als mijn man mij slaat, denk je dat hij mij geld zal geven om naar het politiekantoor te gaan om een aanklacht in te dienen?’ Ze vroegen daarom om de instrumenten om economisch onafhankelijk te kunnen zijn.

Zo ook, toen we benadrukten dat gekookt water uitermate belangrijk is voor de gezondheid van hun kinderen, vroegen ze: ‘Welk water?’ Zo kwam het feit van de opgedroogde bronnen en rivieren bovendrijven, want ons weer bracht tot

Op YouTube staat een film waarin Gebre verteld over haar strijd tegen vrouwenbesnijdenis, indrukwekkend! Nederlands ondertiteld. Titel: Bogaletch Gebre, 2012-2013 Winner of the King Baudouin African Development Prize

43

D

Viering 300 jaar Vrede van Utrecht vol wetenschap, kunst en cultuur

it jaar is het 300 jaar geleden dat de Vrede van Utrecht werd getekend: een wereldomspannend vredesverdrag waarmee de Spaanse Succesieoorlog beëindigd werd. De Vrede van Utrecht maakte een einde aan twee eeuwen van godsdiensttwisten en zeer bloedige oorlogen in Europa. Dit vredesverdrag betekende een keerpunt in de wereldgeschiedenis. De Vrede van Utrecht werd aan de onderhandelingstafel gesloten, in plaats van -zoals in die tijd gebruikelijk- op het bloedige slagveld. Het vredesverdrag betekende een keerpunt in de wereldgeschiedenis. Vrede en vrijheid kregen een kans door onderhandeling en diplomatie. Dit viert Nederland met een internationaal programma met de titel ‘The Art of Making Peace’: muziek, theater, spektakel, tentoonstellingen, literatuur, beeldende kunst en conferenties. Het programma verbindt kunst en cultuur leropera Blauwbaard vanaf zonsonaan actuele maatschappelijke kwesties. dergang op en rond Fort Rijnauwen. Het programma ‘The Art of Making - 13 en 14 juli – Cross Culture – Heel weekend urban dance, skate en hiPeace’ op hoofdlijnen: phop in het Griftpark. Met Kramp- Vanaf 21 juni – Vrede in de Buurt thaft, Boemklatsch, Fresku, DNA en Overal in Utrecht vinden concerten, Schoppenheer. voorstellingen en tentoonstellingen plaats. Van Lunetten tot Overvecht - Vanaf 25 juli – Eutopia – Beeldend Kunstproject van Filip Berte over de en van Kanaleneiland tot in de bingrenzen van Europa in Zijdenbalen. nenstad. 31 augustus – VJ op de Dom Beats - 20 en 21 juni - Community Arts FesBarok - Oude muziek meets nieuwe tival media op het Domplein, met een speIn juni is de grote finale van Comciale compositie van René Uijlenmunity Arts Utrecht met een confehoet, projecties op de Dom, afgetopt rentie in festivalstijl, met actieve met sets van DJ Kypski. workshops, inspirerende lezingen en 13 t/m 22 september – Festival De bijzondere optredens. Basis op vliegbasis Soesterberg – - 20 juni t/m 13 juli Opera BlauwTheater, muziek, beeldende kunst en baard op Fort Rijnauwen een groots slotspektakel. Holland Opera speelt in samenwerking met het Carthago Consort en het - Utrechtse Musea - Wélke Vrede? De Utrechtse musea weten het antconservatorium van Utrecht de thril44

culturele, maatschappelijke en kennisinstellingen, gemeente en provincie en het bedrijfsleven. De participatiegerichte werkwijze ziet de Stichting Vrede van Utrecht als de meest effectieve manier om duurzaam effect te sorteren en de culturele infrastructuur te versterken. De Vrede van Utrecht 2013 is een initiatief van de Gemeente en Provincie Utrecht. Bekijk het volledige overzicht van Utrecht Viert Vrede! op www.vredevanutrecht2013.nl

woord. Een jaar lang vertellen zij het verhaal van de Vrede van Utrecht in al zijn facetten, onder het motto ‘Welke vrede?’. Dertien musea doen mee aan een tentoonstelling binnen het thema Oorlog en vrede, vele conferenties en festivals.

De Stichting Vrede van Utrecht 2013 De Stichting Vrede van Utrecht 2013 stimuleert, faciliteert en initieert projecten en processen door samenwerkingsverbanden aan te gaan met

Making Peace: Internationale foto-expositie

De internationale foto-expositie ‘Making Peace’ is pas één keer te zien geweest: in 2010 rond het meer van Genève. Dat jaar organiseerde het International Peace Bureau de tentoonstelling om te vieren dat het 100 jaar eerder de Nobelprijs had gewonnen. Deze expositie, waaraan bijna alle grote fotoagentschappen van de wereld foto’s leverden, toont niet alleen beelden van oorlog, maar juist ook van mensen en instellingen die vechten voor vrede. Geen softe plaatjes, maar een mix tussen top journalistieke foto’s en de grote thema’s van deze tijd. De expositie is ingedeeld in vijf thema's: ontwapening en geweldloosheid, conflictpreventie en – oplossing, economische en sociale rechtvaardigheid, mensenrechten en duurzaamheid. Bij al die thema’s zoekt de Vrede van Utrecht partners om niet alleen een foto-expositie te tonen, maar ook een randprogrammering die spannend, leuk, leerzaam en tot handelen uitnodigend is. 45

KORENFESTIVAL SONGS OF PEACE

Op 21 juni zingt heel Utrecht van de vrede. Tijdens het festival Songs of peace in de Domkerk kunt u genieten van een optreden van de vermaarde mezzosopraan Tania Kross en van de optredens van acht Utrechtse koren. Zij brengen elk een zeer uiteenlopend repertoire ten gehore. Daarnaast vindt die avond de wereldpremière plaats van “Put Peace into each other’s hands” van componist Aart de Kort, uitgevoerd door alle koren, solist en publiek..

Het korenfestival is speciaal georganiseerd ter gelegenheid van de 300e verjaardag van de Vrede van Utrecht, en is onderdeel van de Utrechtse Kerkennacht 2013. Korenfestival Songs of Peace Datum: 21 Juni 2013 Plaats: Domkerk Utrecht Tijd: 17.00 – 21.45 uur Toegang: gratis Organisatie: Arie de Bruijn (Kerk en Vrede) www.kerkenvrede.nl/songsofpeace of www.kerkenvrede.nl/korenfestival

WEVE DE VREDE!

Het Utrechtse Weefnetwerk exposeert vanaf 22 juni tot en met 15 september 2013 in de Doopsgezinde kerk te Utrecht. De viering van de Vrede van Utrecht dit jaar in Utrecht heeft het Weefnetwerk Utrecht gemotiveerd om een tentoonstelling te organiseren , waarin de deelnemers hun persoonlijke relatie tot het begrip Vrede tot uitdrukking brengen. Zij tonen dat in functionele- of kunstzinnige geweven statements. Zowel in het platte vlak als in driedimensionele objecten , uitgevoerd met garen in wit, zilver en transparant. Bij de ca. 20 kunstwerken geven bijschriften een toelichting op de gedachten en gevoelens die de deelnemers als uitgangspunt hanteerden bij het ontwerpen en vormgeven van het weefsel. De Doopsgezinde kerk neemt in de zomermaanden deel aan het cultuur historische project ‘’Kerken kijken Utrecht’’. Gedurende die openstelling, van woensdag tot en met zaterdag van 12.00 – 17.00 uur is de tentoonstelling te zien in het kerkgebouw aan de Oude Gracht 270. Op sommige zaterdagen zijn er weefdemonstraties en is een film te zien over het weven in Nederland. In overleg zijn er rondleidingen mogelijk. Verzoeken daartoe of verdere informatie graag richten aan: [email protected] of bellen : 0622905570. 46

'Duizend dagen extreem leven' en de Voedselparadox

'Duizend dagen extreem leven'. Een echte aanrader.

Als u tenminste wilt weten hoe Afghanistan er van binnen uit ziet. U leest in dit boek niet de verhalen zoals die via de media tot ons komen. Maar u leest hoe een onafhankelijke, nieuwsgierige, en vaak kwetsbare Nederlandse journaliste het land en de mensen daar ziet en meemaakt. Wat zij hoort en hoe zij dat ervaart. Maar ook hoe de situatie en de gebeurtenissen door alle partijen op eigen wijze worden geïnterpreteerd. En hoe de Afghanen zelf tegen alles aankijken. Ik moet zeggen dat ik heel veel herken van mijn eigen bezoeken en ervaringen in de afgelopen jaren in Kabul en omgeving. Duizend dagen extreem leven, Nathalie Righton uitgeverij lemniscaat ISBN 978 90 477 0550 5. Janny Beekman

De voedselparadox

In dit boek nemen 14 filosofen, economen, wetenschappers en veldwerkers de lezer mee naar de ondoorzichtige wereld van De voedselparadox. De wereld waarin zowel sprake is van grootschalige honger als van (meer dan) genoeg voedsel voor zelfs een groeiende wereldbevolking. De voedselparadox legt de belangrijkste gebreken bloot van de hedendaagse marktgeoriënteerde ‘ieder voor zich’-samenleving, die ‘de economie’ en ‘de markt’ centraal stelt en waarin mensen in feite veroordeeld zijn tot kritiekloos ‘meedoen’. Een wereld, waarin uitsluiting en afwenteling deel uitmaken van het heersende economische en politieke systeem, dat de rekening eenzijdig legt op het bordje van de op afstand geplaatste en langs de zijlijn staande belastingbetaler en die ten koste gaat van de allerarmsten, toekomstige generaties en de leefbaarheid op de planeet. Een andere wereld is mogelijk! Dat is de boodschap van tal van maatschappelijke organisaties die zich niet herkennen in het huidige marktdenken dat de koers van veel regeringen bepaalt. De boodschap van dit boek gaat nog een stapje verder: een andere wereld, ze is er al. Ze moet alleen nog ontdekt en omarmd worden. De voedselparadox, John Habets & Henk Gloudemans Uitgever: Stichting WereldDelen,196 pag. Prijs: € 14.95 Te bestellen via www.werelddelen.nl of tel. 013 5451666 47

Stiltekringen in het hele land

Amsterdam Elke woensdag: Wake tegen de wapenhandel Beursplein 13.00-14.00 uur: Saskia Molin, tel. 020-6764625. Iedere eerste Vrijdag van de maand: 12.45-13.45 uur bij het Lieverdje op het Spui. Vrouwen in het zwart. Wake voor vrede in Israël/Palestina. Info: Lily v.d. Bergh, tel. 020-6223661 www.vrouwen inhetzwart.nl. Drachten Stille Wake op koopavond donderdag voor de Doopsgezinde Vermaning in het centrum. Breda Vredeswandeling. Iedere eerste zaterdag van elk nieuw seizoen wordt er een stiltewandeling gehouden om de Asterdplas van ongeveer een uur. Mannen zijn ook welkom. De stiltewandeling is een initiatief van Stichting Ondersteuning Katechese. Voor informatie H. Stassen -76-5651987 en/of M. Visbeen 076-5813312 Groningen Stille Wake door Vrouwen en Mannen in het Zwart om de week op zaterdag. Tijd: 13.00-14.00 uur op de Grote Markt. Leuze: Israël stop de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever. email: [email protected] Leeuwarden Iedere laatste donderdag van de maand 19.30-20.00 uur vredeswake bij de Waag. Utrecht Wake van Vrouwen in het Zwart Utrecht. Laatste zaterdag van de maand op de stadhuisbrug in Utrecht van 13.00-14.00 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 030-2413646 of e-mail: [email protected] Wierden Incidenteel: stiltekring van de Vredeswerkgroep Wierden. Informatie: Henny Smoes tel. 0546-575758 e-mail: [email protected] Zeeland Iedere woensdag in Koudekerke. 18.30-20.00 uur, Kerk op het Dorpsplein. Regelmatig ook stiltekringen in Middelburg.Voor meer informatie: Lidy Weststrate tel. 0118-552170. Maastricht Laatste donderdag van de maand op de markt in Maastricht van 18.15-19.15 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 0611307410 of email: [email protected]

48