Help jonge meisjes opgroeien tot sterke vrouwen en gezonde moeders

Moeders in Congo op weg naar

veilig moederschap MAGAZINE VAN CORDAID MEMISA Jaargang 81 / mei 2014 / nummer 2

5 stille helpers delen hun verhaal

Tienermoeders in Malawi

Help jonge meisjes opgroeien tot sterke vrouwen en gezonde moeders

column

inhoud

Mama’s van 2013 Hoe het is om moeder te zijn, weet je pas als je het bent. Dat zeiden moeders in mijn omgeving tegen me toen ik zwanger was van mijn eerste kindje. En inderdaad: de geboorte van Bobby veranderde mijn leven volledig. Ineens draaide alles om hem. Mijn bevalling verliep niet zonder problemen. Maar ik had het geluk dat ik in een ziekenhuis lag met artsen die insprongen zodra het nodig was. Bobby zat klem met zijn schoudertje en de verloskundige kreeg hem er niet uit. Tijdens de poging om hem te bevrijden, brak hij zijn armpje. Meteen werd hij meegenomen. Pas later hield ik hem voor het eerst vast – zijn kleine armpje gespalkt tussen twee houten ijsstokjes. En daar was het: dat oergevoel. Álles had ik willen geven, als Bobby maar geen pijn zou hebben.

Cordaid Memisa zet zich op meerdere manieren in voor kwetsbare moeders in Zuid-Kivu, Congo.

Zij leeft nog. En ze kan haar kind daardoor beschermen en opvoeden. Klinkt als de normaalste zaak van de wereld. En dat zou het ook moeten zijn. Daarom moet moedersterfte zo snel mogelijk terug­gedrongen worden. In het tijdschrift MM laten we u zien hoe we daar als Cordaid Memisa aan bijdragen. Met slimme methodes. Via plaatselijke organisaties in ontwikke­ lingslanden. En met dank aan uw donatie!

2 MM

04 06 08 10 12 13 14

Kort nieuws Een diploma voor vroedvrouwen in Afghanistan en een lied voor moeders in Nederland.

Tienermoeders zijn niet normaal Help Cordaid Memisa om deze gevaarlijke gewoonte in Malawi te doorbreken.

‘Meisjes weten niet hoe ze voor hun baby moeten zorgen. Daardoor zijn hun kindjes vaak ziek’ - Judith, 14

Moeder hier, moeder daar

Een spannende bevalling voor Nicky, lekkere bananenprut voor Julliet.

Al die aanwezige mama’s maakten van Mama 2013 een fantastische dag. Een dag waarop we ook stilstonden bij moeders die het minder goed getroffen hebben. Die onder barre omstandigheden moeten bevallen. En die hun kinderen niet altijd het beste kunnen geven, hoe graag ze dat ook willen. Overal hingen posters en banners van ­Cordaid Memisa. Alle moeders kregen ook een folder met informatie over Cordaid Memisa-projecten voor moeders in ontwikkelingslanden. Zelf ben ik al jaren donateur. Sinds ik zelf moeder ben, grijpen de ver­ halen over moedersterfte me nog meer aan. Ik ervaar hoe bijzonder het is om moeder te zijn. En hoe afhankelijk mijn zoontje van mij is. Ik gun alle moeders ter wereld een veilige bevalling. En al hun kinderen een gezonde, levende moeder.

Gezonde moeders in Zuid-Kivu ‘Ik heb geen zorgen meer over een nieuwe zwangerschap of de komst van nog een baby.’

Het verschil

Mama’s koken voor mama’s.

Christina in Malawi

‘Zolang er in dit land artsen zijn zoals Victoria, is er hoop.’

5 verhalen Stille helpers delen hun verhaal.

Colofon Hoofdredactie: Cordaid Memisa Bladconcept, tekstredactie en productiebegeleiding: Schrijf-Schrijf Bladconcept en ontwerp: subsoda Fotografie: Jasper Delprado, Wilco van Dijen, Jurjen Donkers en Adriaan Backer Drukkerij: Communisis Oplage: 100.000

Voor het eerst moeder worden is bijzonder en ingrijpend. Ik merkte hoe fijn ik het vond om mijn ervaringen te delen met andere moeders. Alleen zij begrepen écht wat ik meemaakte. Al tijdens mijn zwanger­ schap had ik via Facebook veel contact met zwangere of pas bevallen meiden. Zo kwam ik op het idee om een speciale dag te organiseren voor vrouwen die allemaal in 2013 moeder waren geworden. Wat begon als een klein plan voor een paar moeders, groeide uit tot een heus event met kaartverkoop: ‘Mama 2013’. Op 2 maart 2014 kwamen twintig mama’s met hun baby samen in de Polderpoort in Vlaardingen. We genoten van een lunch, een boswan­ deling en een workshop ‘Afrikaanse draagdoeken’. Natuurlijk bewon­ derden we ook elkaars baby’s. Tussen het voeden en het verschonen van luiers door praatten we over van alles: van slaapgebrek en zware bevallingen tot leuke adresjes voor babykleertjes.

Dieudonnee de Voogd

Organisator van ‘Mama 2013’ Cordaid Memisa Lutherse Burgwal 10 2512 CB Den Haag    070 31 36 500 [email protected] www.cordaidmemisa.nl IBAN: NL91INGB0000005657

MM

3

kort nieuws

‘E r wordt ee n moeder ge bore n’ Dit is de titel van het lied dat cabaretière Madelijne Kool samen met componist John Ewbank schreef. Het allereerste lied om baby’s en moeders in Nederland te verwelkomen. Alle aanstaande moeders

HELPMAMA:

ontvangen dit liedje via een download­

Gefeliciteerd!

met een goede deal en een veilige bevalling

code in de Blije Doos. Bent u niet zwan­ ger, dan kunt u het nummer voor € 1,29

Verloskundigen in Afghanistan krijgen diploma

downloaden via HelpMama.nl, de online

Feest voor 17 meisjes in Uruzgan. En voor moeders en kinderen in deze arme provincie van Afghanistan. De meisjes voltooiden in februari hun opleiding tot verloskundige met hulp van Cordaid Memisa. De opleiding duurde twee jaar. Nu gaan de meisjes als vroedvrouw aan de slag in hun eigen dorp. Vaak is dat een afgelegen plek waar nog geen goede moeder- en kindzorg is. Gelukkig brengen deze jonge verloskundigen die zorg nu naar hun dorp!

winkel van Cordaid Memisa. De opbrengst gaat geheel naar onze projecten. Zo helpt u moedersterfte verminderen.

Een nieuwe manier om Cordaid Memisa te helpen: shoppen via HelpMama.nl. Een website waarbij verschillende winkels zijn aangesloten, waaronder V&D, Happybee, en Lief! Voor elke aankoop die je doet, ontvangt ­Cordaid Memisa een vergoeding. Het kost niks extra’s. Kijk voor aangesloten winkels en maandaanbiedingen op HelpMama.nl. Meer informatie vindt u ook op de achterkant van deze MM.

CORDAID MEMISA EN UW NALATENSCHAP

CORDAID IS JARIG:

Wist u dat Cordaid Memisa in grote mate afhankelijk is van giften? Daaronder vallen ook giften uit testamenten. Veel mensen denken weleens na over het leveren van een bijdrage aan een betere toekomst, bijvoorbeeld door een goed doel op te nemen in hun testament. Toch weten ze vaak niet goed hoe ze deze gedachten moeten vormgeven.

Cordaid bestaat 100 jaar en dat vieren we graag samen met u. We organiseren een aantal bijeenkomsten - wellicht - bij u in de buurt. Inspirerende avonden met waargebeurde verhalen, cabaret en muziek. Ook is er een tentoonstelling te zien over mensen die zich inzetten voor anderen. Stille helpers van toen en nu. U bent van harte uitgenodigd! Kijk voor het actuele programma, locaties en aanvangstijden op www.ditwilikmetjedelen.nl. Aanmelden hoeft niet, maar stellen we wel op prijs. Dat kan via de website, maar u mag ook bellen op werkdagen tussen 9 en 17 uur: 070 - 31 36 500.

Om u te inspireren heeft Cordaid Memisa een aantal ontmoetingen georganiseerd tussen ouderen met verschillende nationaliteiten. In november was het de beurt aan de Ghanese Antwiwaa en de Nederlandse Herma. Vier uur spraken zij over de verschillen tussen Ghana en Nederland, vooral op het gebied van gezondheids­ zorg. Daarna gingen ze als oude vrienden uit elkaar. Deze en andere ontmoetingen staan beschreven in het boekje De toekomst delen werkt. Daarin vindt u ook veel informatie over een testament opstellen en nalaten aan een goed doel. U kunt het boekje bestellen op de website www.delenwerkt.nl. Ook kunt u op deze site filmpjes bekijken van de ontmoetingen.

‘stille helpers’

komt u ook?

Amsterdam 12-25 mei tentoonstelling Stille Help ers 15 mei bijeenkomst Stille Helpers Apeldoorn 26 mei - 10 juni tentoonstelling Still e Helpers 30 mei bijeenkomst Stille Helpers Maastricht 12 juni - 1 augustus tentoonstelling Stille Helpers 19 juni bijeenkomst Stille Helpers

4 MM

Mariëlle Lindeboom Liever persoonlijk contact? U kunt het boekje ook bestellen bij Notarieel des­ kundige mr. Mariëlle Lindeboom. Daar­ naast helpt zij u graag bij vragen over uw nalatenschap. U kunt haar telefonisch bereiken op de directe nummers: 070 – 313 6264 en 06 – 22 52 82 98. Ook kunt u een e-mail sturen naar [email protected].

MM

5

rijden In schrijf- en fot owedst ning ove r me hun s isje me de geven aanhén t onderwerpen die juis ewust lfb ze ze den gaa n. Zo wor r. ige cht en kra

Tienermoeders in Malawi

KINDEREN DIE KINDEREN KRIJGEN

IS NIET NORMA AL

Zelf bepalen wanneer je trouwt en kinderen krijgt. Voor jonge vrouwen in Nederland vanzelfsprekend, voor meisjes in Malawi niet. Vaak zijn ze nog geen 16 jaar als ze – vaak verplicht – trouwen. En meestal worden ze daarna snel zwanger. Dat is niet zonder risico’s. Daarom wil Cordaid Memisa deze gevaarlijke gewoonte doorbreken. Zodat meisjes in Malawi kunnen opgroeien tot sterke vrouwen en gezonde moeders. 15 jaar. Dat is in Malawi de minimumleeftijd waarop jongens en meisjes volgens de wet mogen trouwen. Hiervoor is wel toestemming nodig van hun ouders. Vooral voor meisjes heeft deze wet grote gevolgen. Vaak worden ze door hun ouders, die zelf niet meer voor ze kunnen zorgen, weggegeven aan een man. Soms worden ze zelfs verkocht. Op hun vijftiende is negen procent van de meisjes al getrouwd. Bij achttien jaar is dat zelfs vijftig procent. Van een pasgetrouwd meisje wordt verwacht dat ze binnen een paar maanden zwanger is. Het is dan ook niet zo vreemd dat er veel tienermoeders zijn. Maar liefst de helft van de jonge meisjes in Malawi wordt vóór haar achttiende moeder.

6 MM

groot dat het kindje het niet overleeft. Ook de jonge moeder zelf loopt een groot risico te overlijden tijdens de bevalling. Een kwart van de moedersterfte in Malawi wordt veroorzaakt door tienerzwangerschappen. Wereldwijd zijn zwangerschap­ pen op jonge leeftijd zelfs doodsoorzaak nummer één voor meisjes tussen de vijftien en negentien jaar.

‘Meisjes weten niet hoe ze voor hun baby moeten zorgen. Daardoor zijn hun kindjes vaak ziek’ - Judith, 14

Stem laten horen Cordaid Memisa wil deze gevaarlijke traditie in Malawi door­ breken. Samen met het Girls Empowerment Network (GENET) startten we in 2013 een project ter verbetering van de positie van jonge meisjes in de Malawiaanse samenleving. Zo willen we de overheid ervan overtuigen dat de minimumleeftijd waarop meisjes mogen trouwen omhoog moet. Verder willen we in tien gezondheidscentra in het projectgebied de service aan jonge meisjes verbeteren. Onder meer door betere informa­ tie en methoden voor familyplanning beschikbaar te maken.

Dat is niet zonder gevolgen. Het lichaam en het bekken van een jong meisje is meestal nog niet volgroeid. Fysiek kan ze een zwangerschap en bevalling nog niet aan. Haar baby kan bijvoorbeeld vast komen te zitten. Duurt de bevalling te lang - twee of drie dagen is geen uitzondering - dan is de kans zeer

Een belangrijk onderdeel van het project zijn de groepspro­ gramma’s voor de meisjes zelf. Daarin leren ze alles over ­seksualiteit, voorbehoedsmiddelen en de risico’s van zwanger­ schap op jonge leeftijd. Ook nemen ze deel aan creatieve schrijf- en fotowedstrijden. ‘Deze activiteiten maken de meis­

Faith Phiri

I want to be president

jes zelfbewuster en krachtiger’, vertelt Faith Phiri van GENET. ‘Ze mogen eindelijk hun mening geven over onderwerpen waarover ze traditioneel maar weinig te zeggen hebben. Over trouwen, seks en moederschap bijvoorbeeld. Onderwer­ pen die juist hén aangaan.’ Meisjes vertellen onder meer waar­ voor ze bang zijn: uitgehuwelijkt worden, een agressieve echtgenoot of doodgaan tijdens de bevalling. Reële angsten waarmee ieder van hen opgroeit.

‘Kinderen krijgen is gevaarlijk. Tijdens de bevalling kun je je botten breken. Ik ken genoeg meisjes die daardoor zijn overleden’

- Maria, 14

Naar school gaan Tijdens de gesprekken komen ook hun wensen voor de toe­ komst aan bod: naar de universiteit gaan, een goede baan vin­ den, een gezonde moeder worden. Helaas blijft het voor veel meisjes vaak bij dromen. ‘Meestal trouwen ze met een man die veel ouder is’, vertelt Faith Phiri. ‘Zodra ze zwanger worden, stoppen ze met school. Ze zijn volledig afhankelijk van hun echtgenoot, die hen vaak slecht behandelt en soms zelfs mis­ handelt.’ Uit onderzoek blijkt: hoe jonger een meisje is tijdens

haar eerste bevalling, hoe meer kinderen ze in haar leven krijgt. ‘Een 19-jarige moeder van vier kinderen is in Malawi geen uitzondering. Al die zwangerschappen hebben een enorme impact op iemands gezondheid. Lichamelijk is zo’n meisje dan al uitgeput en verzwakt. Op haar dertigste ziet ze er uit als een oude vrouw.’ Bij het terugdringen van het aantal tienermoeders speelt onderwijs een grote rol, zegt Faith Phiri. Daar leren kinderen hoe ze met elkaar zouden moeten omgaan. Het project richt zich dan ook mede op scholen, ouders en lokale autoriteiten. Cordaid Memisa wil samen met de lokale organisatie GENET zorgen dat minder meisjes vroegtijdig stoppen met school. ‘Meisjes die kunnen lezen en schrijven zijn later in hun leven minder afhankelijker van hun man. Ze zijn in staat om voor zichzelf te zorgen. Daardoor weten ze ook beter wat goed is voor hun kindje. Jonge meisjes moeten geen kinderen krijgen, maar opgroeien tot sterke volwassen vrouwen. Dan worden ze ook gezonde moeders.’ Jonge meisjes verdienen een gezonde toekomst. Samen met u kunnen wij tienerzwangerschappen in Malawi terugdringen. Steun Cordaid Memisa.

MM

7

hier daar Zwangerschap, bevalling, kraamtijd. Ze duren min of meer een jaar. Hoe houd je in die periode je baby én jezelf gezond? Op deze vragen zoeken moeders overal ter wereld het antwoord. Zoals Julliet (25) uit Oeganda, die drie maanden geleden beviel van haar dochter Praise. En Nicky (27) uit Dokkum; zij kreeg twee maanden geleden een zoontje, Reza.

Julliet, jij bent bevallen in de kliniek. Hoe ben je daarnaartoe gegaan?

‘Mijn schoonmoeder zorgt dat we goed eten krijgen’

‘Met de fiets. Mijn man en ik hebben er zelf eentje, dus ik hoefde er gelukkig niet een te lenen van iemand in ons dorp. Mijn man moest thuis blijven om op onze andere twee kinderen te passen. Mijn schoonmoeder ging wel met me mee. Dat is in Oeganda heel gebruikelijk. Maar tijdens de bevalling was ze er niet bij: in de verlos­ kamer was ik alleen met de vroedvrouw. Pas toen de baby geboren was en ik weer aangekleed, wilde mijn schoonmoeder bij ons komen kijken. Ze hielp mij en de baby naar een andere ruimte in de kliniek, waar ik kon bijkomen van de bevalling.’

Nicky, de dagen voor jouw bevalling waren behoorlijk spannend. Wat was er aan de hand? ‘Vier dagen voordat ik was uitgerekend, voelde ik plotseling geen leven meer in mijn buik. Elke dag moest ik naar het ziekenhuis voor een ctg-scan. Daarop was niks raars te zien, maar toch had ik er zelf geen goed gevoel over. Met veertig weken is de bevalling ingeleid. Reza wilde er gewoon echt uit. Tijdens de bevalling werd zijn hartje steeds zwakker. In slechts vijf-en-een-half uur tijd kwam hij ter wereld. Dat is ontzettend snel. Daarna bleef ik nog paar dagen extra in het ziekenhuis. Iedereen dacht dat het goed ging met Reza, maar één verpleegster vertrouwde het niet helemaal. Ze vond hem te rustig. Dankzij haar ontdekten we dat hij vruchtwater had binnengekregen. Hij kreeg meteen antibiotica. Daarvan knapte hij gelukkig snel op.’

8 MM

Julliet uit Buango, Oe ganda met haar dochtertje Praise.

Nicky uit Dokkum met haar zoontje Reza.

Julliet, hoe verliepen de eerste dagen na de geboorte van jouw dochter? ‘Na de bevalling bleef ik een extra dag in de kliniek. Heel fijn, want daardoor konden de zusters controleren hoe het met ons ging. Daarna zijn we naar huis gegaan: mijn schoonmoeder, mijn baby en ik. Niet met de fiets, maar op de boda-boda, een brom­ mertaxi. Thuis gaf mijn man onze dochter haar naam: Praise. Er kwamen die eerste weken veel mensen op visite. Familie, vrienden en bekenden uit ons dorp. Iedereen wilde ons feliciteren met de baby. De meesten namen een cadeautje mee, vaak wat geld om kleertjes te kopen. Iedereen wilde ons helpen om goed voor Praise te zorgen.’

Nicky, hoe waren de eerste weken voor jou?

‘De eerste dagen huilde Reza aan één stuk door’

‘Best wel zwaar. Reza huilde veel, heel anders dan mijn oudste zoontje Levi. Ik wist niet meer wat ik moest doen. Uiteindelijk ben ik naar een fysiotherapeute gegaan. Zij constateerde dat Reza een stijve nek had gekregen van de snelle bevalling. Hij had gewoon pijn. Dat schijnt vaker voor te komen als de bevalling is ingeleid. De fysiotherapeute heeft hem kort gemasseerd, en dat hielp. Sindsdien huilt hij een stuk minder en is hij een rustige, gezonde baby. Ik vind een tweede kindje veel makkelijker dan een eerste. Reza gaat gewoon mee in het ritme van Levi. En voor ons is het alle­ maal niet meer nieuw. Wel ben ik blij dat ik extra lang met zwangerschapsverlof kan. Deze luxe heb­ ben wij in Nederland.’

Julliet, wie helpt jou om voor je drie kindjes te zorgen? ‘Mijn schoonmoeder. Zij zorgt dat we goed eten krijgen om aan te sterken. Lekkere bananenprut bijvoorbeeld en heel veel extra eieren en melk. Gelukkig hebben wij dit te eten: lang niet voor alle gezinnen is dit weggelegd. Mijn schoonmoeder helpt mij ook met de zorg voor mijn twee andere kindjes, een zoontje van drie en een dochtertje van twee. Mijn man moet altijd werken en heeft weinig tijd. Ik zou graag nog één kindje willen, meer niet. Maar daarover beslist mijn man. Dat is in Oeganda altijd zo. We hebben er wel over gepraat en gelukkig vindt hij vier kinderen ook goed. Als God het wil, zal ik nog één keer zwanger worden, daarna gaan we aan familyplanning doen.’

MM

9

armbandjes die De oorspronke lijke kregen na elk zwange re vrouwe n de kliniek. cont role­bezoe k in

Het nieuwe model, aange past aan hun wense n.

In drie districten in Zuid-Kivu heeft ­Cordaid Memisa resultaatgericht ­financieren (RBF) ingevoerd. Daarbij besteden we in twee d ­ istricten extra aandacht aan zwangerschapscontroles en geboortebeperking. ‘Bij resultaatge­ richt financieren betalen we klinieken pas achteraf als ze het werk hebben afgerond dat we met hen hebben afge­ sproken’, vertelt Paula Mommers van Cordaid Memisa. ‘We geven bovendien alleen geld voor daadwerkelijk behaalde resultaten. Bijvoorbeeld voor het aantal bevallingen in een ziekenhuis. Dit werpt vruchten af. Klinieken zijn gemotiveer­ der en presteren beter. Daardoor gaat de kwaliteit van de zorg vooruit.’

ONTWIKKELINGEN IN CONGO

GEZONDE EN STERKE MOEDERS IN ZUID-KIVU Ze is 26 jaar en heeft al negen kinderen. Ontmoet Cikuru M’Limete, een jonge moeder in Zuid-Kivu, een gebied in het oosten van Congo. Cikuru verdient de kost als ananasdraagster: zwaar werk waarbij ze veel moet tillen en bukken. Het gezin is van haar afhankelijk, want haar man is werkloos. Cikuru is bang dat ze binnenkort weer zwanger wordt. Lichamelijk is ze uitgeput; het is de vraag of ze een tiende bevalling zou overleven. En wie zorgt er voor haar kinderen als ze sterft?

CONGO

Zuid-Kivu

10 MM

In Zuid-Kivu wonen veel vrouwen zoals Cikuru. Op jonge leef­ tijd raken ze voor het eerst zwanger en in de jaren daarna krij­ gen ze veel kinderen. Sommigen zelfs elk jaar één. Hun gezinnen zijn groot: zes tot tien kinderen is heel normaal. Naar zwangerschapscontrole gaan deze moeders meestal niet, druk als ze zijn met de zorg voor hun gezin. Als ze al naar controles willen, dan krijgen ze daarvoor niet altijd toestemming van hun man. Met als gevolg dat complicaties tijdens de zwangerschap niet op tijd worden ontdekt. Hierdoor sterven in Zuid-Kivu nog altijd veel moeders in het kraambed. Cordaid Memisa zet zich al lange tijd in voor deze kwetsbare groep vrouwen. We doen dat op een unieke manier.

Meer vrouwen op zwangerschapscontroles Naast resultaatgericht financieren intro­ duceerde Cordaid Memisa in het district Miti Muheza eind vorig jaar het ‘arm­ bandjesproject’. Dit is een kopie van een succesvol project in Ghana. Telkens wanneer een zwangere vrouw op zwan­ gerschapscontrole komt, krijgt ze een kleurig armbandje. Dat motiveert de vrouwen om te komen. ‘De armbandjes hebben een groot sociaal effect’, vertelt Paula Mommers. ‘De vrouwen spreken elkaar er in het dorp op aan, laten trots hun armbandjes zien en stimuleren elkaar zo om naar de kliniek te gaan.’ Het is belangrijk dat zwangere vrouwen op controle komen, omdat ze dan worden getest op ziektes en infecties. Ook wordt hun bloeddruk gemeten, gekeken of de baby goed groeit en of er complicaties te verwachten zijn bij de bevalling.

In Miti Muheza ontmoette Paula Mom­ mers onlangs een groep vrouwen die de armbandjes droegen. ‘Ik vroeg hen wat ze ervan vonden. Toen bleek dat ze er weliswaar blij mee waren, maar het model niet zo mooi vonden. Daarom hebben we het model aangepast.’ Een positief bijeffect, noemt Paula Mommers het. ‘Deze vrouwen lieten hun stem horen, dat is fantastisch. Empowerment is ook een stap op weg naar veilig moederschap. Nu spraken de vrouwen zich uit over de armband­ jes, over een tijdje zeggen ze misschien wel tegen hun man dat ze per se willen bevallen in de kliniek of dat ze geen tien maar vijf kinderen willen. Als vrou­ wen hun mening durven te geven, is dat voor de hele gemeenschap goed.’ Extra tijd tussen bevallingen Op het afgelegen eiland Idwji in het Kivu-meer helpt Cordaid Memisa moe­ ders om zwangerschappen beter te plannen. Doel is om meer tijd te creëren tussen twee zwangerschappen in. Daardoor kunnen vrouwen lichamelijk beter herstellen van een bevalling. Paula Mommers: ‘Dat is niet alleen goed voor henzelf, maar ook voor een toekomstige zwangerschap. Sterke en gezonde vrouwen lopen minder kans om te overlijden tijdens de bevalling.’ Voor elke maand dat de vrouwen op Idwji níet bevallen, ontvangen ze een klein cash geldbedrag van Cordaid Memisa. ‘Dat geld kunnen ze goed gebruiken en motiveert gezinnen om minder snel achter elkaar kinderen te krijgen.’

Het project slaat enorm aan. Eén op de vijf á zes vrouwen op het eiland doet mee. In totaal zijn dat zo’n twintig­ duizend vrouwen. Eén van hen is Mwinja Ntege (25): ‘Als ik niet aan geboortebeperking zou doen, kreeg ik binnen veertien jaar twaalf kinderen. Die zou ik nooit allemaal genoeg te eten kunnen geven of naar school kun­ nen laten gaan.’ Mwinja is erg blij met het project van Cordaid Memisa. ‘Ik heb geen zorgen meer over een nieuwe zwangerschap of de komst van nog een baby.’ Waaraan de moeders het geldbe­ drag besteden, mogen ze zelf weten. Paula Mommers: ‘Sommige moeders kopen er kleertjes van voor hun kinde­ ren. Tijdens mijn bezoek aan Idwji zag ik jongens en meisjes in de mooiste kleurige stoffen.’ Goede resultaten, meer districten Het is een bewuste keuze van Cordaid Memisa om niet in alle districten in Zuid-Kivu de programma’s voor zwan­ gerschapscontroles en geboortebeper­ king gelijktijdig uit te voeren. Paula Mommers: ‘We willen de resultaten namelijk goed vergelijken. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien of in Miti Muheza daadwerkelijk meer zwangere vrouwen op zwangerschapscontroles komen dan voorheen. Maar ook hoe dat aantal zich verhoudt tot de controlebezoeken op het eiland Idwji of in andere districten, waar we nog geen project zijn gestart om die bezoeken te stimuleren. Natuur­ lijk gaan we de projecten in meer gebie­ den introduceren als de resultaten goed blijven.’

MM

11

Christina in… Malawi

het verschil

Kristel Hulsebos

Het verschil maken voor moeders en kinderen in ontwikkelingslanden. Dat kan op allerlei manieren. Stichting Fair Chances ontwikkelde bijvoorbeeld het boekje Mama Kookt. Van elk exemplaar gaat een deel van de opbrengst naar Cordaid Memisa. Kristel Hulsebos vertelt hoe ze met wereldse gerechten wil helpen om moedersterfte terug te dringen.

H et idee

gedachte ‘Moeders voor moeders. Dat is de kook­ nd irere insp een kt, achter Mama koo vrouwen zes van n chte gere e rrijk kleu vol boekje delen kje boe het In uit verschillende culturen. pten rece e erst lekk en en zij hun keukengeheim ­ enko keuk De rs. leze de : ders moe met andere , and Rusl Wit, ninginnen komen uit Congo, Iran ren creë Ze nd. erla Ned Curaçao, Indonesië en l. Als lezer ieder een heel eigen sfeer aan tafe wereld ere stap je daardoor telkens een and andere over r mee n binnen. Zo leer je niet allee de ook t krijg je s, onte ewo culturen en eetg hun ders moe deze e rme waa ken pak te smaak e en liefd de t voel Je gerechten op tafel toveren. .’ ders moe nde gezo aan is n passie die zo eige

De opbrengst ‘Met de verkoop van Mama Kookt steunt onze stichting een aantal organisa ties die zich inzetten voor moeders wereldwi jd. Daarbij ontbreek t Cordaid Memisa natuurlijk niet. In januari overhandigd en we Cordaid Memisa een bedrag van € 1.50 0,-. Een steuntje in de rug in haar belangrijke strijd tegen moedersterft e.’

12 MM

De rede n

‘Een moeder is de spil van het gezin . Dat geldt in Nederland , maar ook in ande re ­landen. Een moede r geef t liefde, zorg t voor de kinderen en ze t het eten op tafe l. Meestal is dat ook nog ee ns het lekkerste et en van de hele wereld, als je haar kinderen ma g geloven. Een sam enleving kan niet zonder ­moeders. Daarom is het zo belangrijk dat moeders gezond en krachtig blijven . En dat ze kinderen op ee n veilige manier te r wereld kunnen brengen.’

H e t ve rvolg

16,95. Per v­ erkocht ‘Mama Kookt kost € naar Cordaid exemplaar gaat € 6,ede ­doelen Memisa en andere go e oplage telde rst voor moeders. De ee uit verkocht. na bij is en 1.500 boekjes boekje nog uitge­ In februari werd het van de maand. roepen tot kook boek k heel trots. rlij tuu na Daarop zijn we okt graag laten her­ We willen Mama Ko eders wereldwijd drukken, zodat we mo . Het is een leuk en un kunnen blijven ste n, ook als relatie­ cadeautje om te geve ma Kookt via geschenk.’ Bestel Ma kookt.nl en steun ma ww w.kookboekma elingslanden. moeders in ontwikk

De opgeknapte verloskamer

Christina

Hoop The warm heart of Africa. Zo staat Malawi bekend onder expats en toeristen. En inderdaad: voor hen is het er goed toeven. Politiek is het land relatief rustig en de lokale bevolking is bijzonder vrien­ delijk. Tegelijkertijd is het maar een deel van de werkelijkheid. In Malawi valt name­ lijk nog ontzettend veel te verbeteren, ook in de gezondheidszorg. Vooral kwets­ bare moeders en kinderen zijn vaak de dupe. Zo kampt het land met een groot gebrek aan gekwalificeerde artsen, verpleegkundigen en ­verlos­kundigen. Degenen met pit en ambitie vertrekken vaak naar het buitenland, zodra ze daar­ toe de kans krijgen. In Engeland werken tegenwoordig zelfs meer Malawiaanse artsen en verpleegkundigen dan in Malawi zelf! Gelukkig zijn er uitzonderingen. Zoals Victoria, een jonge dokter die ik ont­ moette in het ziekenhuis van Lilongwe, de hoofd­stad van Malawi. Tijdens haar studie aan de Universiteit van Lilongwe blonk ze al uit. Daarom kreeg ze een beurs om te gaan studeren in Amerika. Toch keerde Victoria daarna terug naar haar geboorteland. Ze is vastbesloten om mee te helpen in de strijd tegen hiv

CHRISTINA DE VRIES (54) is moeder, voormalig tropenarts, en werkt als Women’s Health-expert op het hoofdkantoor van ­Cordaid Memisa in Den Haag. Regelmatig reist zij af naar ­ontwikkelingslanden om projecten te bezoeken. In MM vertelt ze over haar ervaringen en ontmoetingen.

en aids. De ziekte die in Malawi dage­ lijks mensenlevens kost en hele families verwoest. Sommige jonge moeders ­ontdekken pas tijdens de zwanger­ schapscontrole dat ze hiv positief zijn. Hun kindje komt besmet ter wereld. Soms overlijdt na verloop van tijd niet alleen de baby, maar ook de moeder en de vader. Bijna tien procent van de huis­ houdens in Malawi heeft geen ouders meer. Het oudste kind zorgt voor zijn jongere broertjes en zusjes, gaat niet naar school en zo vervalt een nieuwe generatie in armoede. Daarin wil Victoria verandering brengen. Maar haar keuze om terug te keren naar Malawi, is niet makkelijk. Haar familie was fel tegen: hoe kon Victoria de kans op een goed salaris in Amerika laten schieten? Sinds ze terug is, wil iedereen geld van haar. Want in de ogen van Malawianen is ze rijk. Toch hoor je Victoria niet klagen. Want ze weet: de nood in haar land ís hoog, de werkloosheid ís groot en de ­mensen zíjn arm. Bij wie moeten ze anders aankloppen voor hulp dan bij haar? Victoria zet zich met hart en ziel in voor haar geboorteland. Ze is goed in haar vak en een voorbeeld voor andere artsen,

verpleegkundigen en verloskundigen. Zolang er in Malawi mensen zijn zoals zij, is er hoop. Net zoals ik hoop kreeg door mijn terugkeer naar een kleine kli­ niek op het platteland. Een maand eer­ der was ik er nog geschrokken van het totale gebrek aan hygiëne in de verlos­ kamer. Nu glom de kraamafdeling van onder tot boven, de ruimtes waren op­gefrist en zelfs de medische staf leek een gedaantewisseling te zijn ondergaan. Hoe kon dit? Twee weken daarvoor had de kraam­ afdeling geld ontvangen van Cordaid Memisa. De staf mocht zelf beslissen waaraan ze dat geld wilde besteden. Ze schaften onder andere een sterilisator aan, gordijnen voor in de verloskamer en ze gaven de hele afdeling een opknapbeurt. Hierdoor kunnen zwangere vrouwen voortaan bevallen in een schone verloskamer, mét privacy dankzij de nieuwe gordijnen en goede zorg van gemotiveerde verloskundigen. Die enorme vooruitgang in zo’n korte tijd ontroerde me. Het laat zien dat we samen écht het verschil kunnen maken. Cordaid Memisa én de gezondheids­ werkers in Malawi.

MM

13

5

Verhalen

van stille helpers

Met het 100-jarige bestaan van Cordaid vieren we 100 jaar delen. Tijden zijn veranderd, maar ‘stille helpers’ zijn er nog steeds. Mensen die hun tijd, middelen, geld en hart inzetten voor anderen. Bijvoorbeeld voor moeders en kinderen in ontwikkelingslanden. Mensen die het verschil maken. Cordaid verzamelt de verhalen van deze stille helpers op de website www.ditwilikmetjedelen.nl. In MM geven we alvast een voorproefje. 14 MM

1. Helpen tegen de hoogste prijs Het is december 2013. De crisis in Zuid-Soedan is net uitgebro­ ken als Thomas Lul in de operatiekamer van het ziekenhuis in Bor staat. Hij weet dat hij de hoogzwangere vrouw die voor hem ligt kan redden. Ze heeft een keizersnede nodig – en snel. Maar in de verte klinken geweerschoten en die komen steeds dichterbij. Met Thomas zijn maar twee artsen achtergebleven in Bor. De rest van de staf is gevlucht voor het geweld. De drie Zuid-Soedense artsen besluiten te blijven. Want ze zijn vanuit Canada teruggekomen naar hun moederland om te helpen, en dat gaan ze doen ook. Oorlog of niet. 2. ‘In Ghana heb ik mezelf echt leren kennen’ Als kind wilde Ineke Bosman (69) al naar Afrika.’ Toen ik er kwam, voelde ik me meteen thuis. De mystiek, de mensen die nooit opgeven, alles sprak me aan.’ Na haar studie medicijnen vertrok ze als arts voor Cordaid Memisa naar Ghana. Ze bleef er. 3. Zwachtels breien voor leprapatiënten ‘In 1955 en lang daarna, tot aan haar dood in 1969, breide mijn oma zwachtels voor Memisa. Op dat idee was ze gekomen door een oproep in een blaadje van Memisa. De zwachtels waren bedoeld voor leprapatiënten ter bescherming van hun verminkte lichaamsdelen. Mijn oma vond het zo fijn om voor mensen in Afrika te breien en zo hun pijn te verlichten. Ze breide altijd en overal: ze nam haar breiwerk gewoon mee.’

4. De speelgoedwinkel van mijn vader ‘Sta uw oude bril af’, stond er in het Memisa-blaadje. Mijn vader knipte het uit en plakte het tegen de etalageruit van zijn winkel. Daardoor konden mensen het van buitenaf lezen. Geloof het of niet: het liep storm. Klanten kwamen met plastic zakken vol oude brillen, losse glazen en monturen. Er zat zelfs een enkel lorgnet tussen. Deze mensen hadden speciaal rondgevraagd bij vrienden en familie en brachten de spullen bij mijn vader. Ook onbekenden kwamen brillen brengen, want ‘ze lagen maar in de kast’. Nu werd er tenminste wat goeds mee gedaan, zo werd gezegd. 5. ‘Ik leefde in een kistje. Ik wilde vliegen!’ ‘In de jaren 80 laaide de oorlog tussen Eritrea en Ethiopië hoog op. Mijn man was politiek actief en in gevaar. Op een dag is hij beschoten en in zijn hoofd geraakt. Hij overleefde het. Samen met ons zoontje van vijf maanden zijn we te voet gevlucht naar Soedan. Ons dochtertje van bijna twee moesten we ongewild achterlaten.’ Dit is het verhaal Terhas Semere (51). Ze lijkt bescheiden en stil. Maar ze heeft de kracht van een overlever. Tegenwoordig zet ze zich in voor Cordaid Memisa.

Lees deze verhalen verder op

www.ditwilikmetjedelen.nl.

MM

15

Mama’s hier een goede deal, mama’s daar een veilige bevalling. Gezonde moeders maken het verschil. Toch sterft elke twee minuten ergens ter wereld een moeder tijdens haar zwangerschap of bevalling. Cordaid Memisa zet alles op alles om kwetsbare vrouwen veilig te laten bevallen. U kunt ons daarbij ­helpen. Door online te winkelen in de HelpMama Shop.

Op HelpMama.nl vindt u diverse webwinkels voor kinderkleertjes, speelgoed en meer. Voor elke aankoop ontvangt Cordaid Memisa een vergoeding. Shoppen via HelpMama.nl kost u niets extra’s. Wel geeft u moeders in ontwikkelingslanden een veilige zwangerschap en bevalling. En hun baby’s een gezonde start.

Shop via HelpMama.nl