DONADARIAnieuws. Opvoeden? Jong geleerd... Los ad hoc problemen op SOCIAAL ISOLEMENT STERKE JONGE MOEDERS

DONADARIAnieuws THEMANIEUWSBRIEF VAN KENNISCENTRUM EMANCIPATIE ROTTERDAM JAARGANG 7, NUMMER 33, OKTOBER 2012

Opvoeden? Jong geleerd... STERKE JONGE MOEDERS

Los ad hoc problemen op

SOCIAAL ISOLEMENT

Vertrouwen en geduld

'Jonge moeders ­verdienen respect'

Met de meeste meiden gaat het relatief goed ten opzichte van jongens; ze halen ‘gemakkelijk’ hun diploma’s. Daarnaast bestaat er een groep van meiden die onze ondersteuning goed kunnen gebruiken. Dat zijn onder andere de vrouwen die op heel jonge leeftijd kinderen krijgen en deze zonder partner opvoeden, de zogenaamde tienermoeders. Hun achtergrond is zeer divers. Sterk en inventief als het gaat om het beste te geven aan hun kinderen. Maar ook zeer gevoelig voor bemoeienis van buitenaf. Volgens kenners, is bij een specifieke groep, vooral tienermoeders met een Caraïbische etnische achtergrond, Surinaamse, Antilliaanse, een gebrek aan binding in de vroege jeugd tot stand gekomen met een vaderfiguur en kregen ze wisselend zorg van moeder en tantes. Dit kan leiden tot een gebrekkige ontwikkeling van sociale binding. En daaruit kan een sterk gevoel van op zichzelf aangewezen zijn, voortvloeien. Wantrouwen jegens autoriteiten, maar ook jegens het eigen sociale netwerk, lees vriendinnen. Dat leidt tot veel wisselende contacten en een weinig stabiel sociaal netwerk. Het valt niet mee om een vertrouwensrelatie met deze groep tienermoeders te realiseren, zo zeggen de kenners op dit terrein. Ze hangen hun vuile was niet graag buiten. Het zijn ook vaak hele sterke meiden met slimme overlevingsstrategieën. Veel hulpverleners lopen tegen dit gedrag van wantrouwen aan. De meiden komen niet op afspraken, zijn niet thuis bij huisbezoeken enz. Ze ervaren zorg snel als betutteling en keren zich daarvan af. Alleen in acute noodsituaties zijn ze bereid om hulp te aanvaarden. Hulpverleners kunnen deze meiden écht helpen met een ad hoc benadering. Leidt dit meerdere malen tot succesvolle interventies dan kan uiteindelijk op deze manier een vertrouwens relatie opgebouwd worden. Dat vraagt een geduldige, niet betuttelende benadering van de zorgverlener. Een groepsgewijze interventie is door dit wantrouwige gedrag volgens mij ook weinig succesvol. Waar je ze mee helpt is ondersteuning bieden bij het zoeken naar stabiliteit op financieel en sociaal gebied. Naast deze groep tekent zich een andere groep jonge moeders af die groeiende lijkt te zijn. Het gaat om meiden die jong trouwen met een gearrangeerde huwelijkspartner en jong kinderen krijgen. Het huwelijk (soms) houdt niet lang stand en deze jonge moeders blijven met kinderen alleen achter. Het zijn niet alleen de meiden met weinig opleiding. Mijn collega’s krijgen in toenemende mate hulpvragen van gescheiden jonge vrouwen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond met een hoge opleiding en een bijstandsuitkering. Het Jongerenloket bereikt deze vrouwen niet, zo lijkt het althans. Ze dreigen in een te kleine sociale cirkel achter te blijven en worden door hun omgeving en ook niet vanuit de sociale dienst (immers moeder van kleine kinderen) gestimuleerd om de arbeidsmarkt op te gaan. Ze missen, doordat ze jong trouwden werkervaring. Ze klagen veelal niet en blijven daardoor onzichtbaar. Ik realiseer me dat het benadrukken van deze twee groepen stigmatiserend kan overkomen, er zijn immers ook autochtone tienermoeders en vele jonge moeders redden zich prima. Het eruit lichten van twee groepen is dan ook bedoeld om wat voorbeelden te geven van de diversiteit aan tienermoeders zoals ze in het Rotterdamse bestaan. De komende tijd gaan wij samen met partners zoeken naar mogelijkheden om deze tienermoeders nog beter te ondersteunen. Vanuit de kennis en de, niet te vergeten, empathie die er bij ons en de andere professionals in ruime mate is. Ze zijn het namelijk waard om een goede toekomst voor zichzelf en hun kids op te bouwen.

Vrijwel alle jonge moeders hebben hoge schulden, zoals vrijwel al hun leeftijdsgenoten hoge schulden hebben. Hun schulden kunnen hoger zijn, hun problemen complexer, maar hun veerkracht ook. 'Met de juiste begeleiding redden ze het echt.' Van links naar rechts: Francien Schoemakers, Harriet de Wolf, Suzanne de Cocq

De één werkt al vijftien jaar alleen maar met jonge moeders, de ander kent hen beroepsmatig een jaar, voor de derde vormen zij een beperkt deel van de doelgroep: moeders die hooguit rond hun twintigste hun eerste kind kregen en nu nog hooguit dertig zijn. Het is een groep die vanwege specifieke multiproblematiek sinds een jaar speciale aandacht krijgt bij het Jongerenloket van de Gemeente Rotterdam (JOS). Maar als er iets is waar Francien Schoemakers (voorheen stichting Perspect Ijsselmonde en projectleider jonge moeders in Capelle aan den Ijssel vanuit Dona Daria), Harriet de Wolf (Jongerenloket) en Suzanne de Cocq (Home-Start) het over eens zijn, dan is het dat jonge moeders ontzettend krachtige vrouwen zijn, die respect verdienen. En dat het hen soms eerder moeilijker dan gemakkelijker gemaakt wordt. 'Zoals alle jongeren lopen jonge moeders tegen de wetgeving op', is de ervaring van Harriet de Wolf, die voorheen werkte bij de afdeling Jongeren en Schulden van de Kredietbank Rotterdam. Het aanvragen van zorgtoeslag, huurtoeslag, studiefinanciering, een OV-jaarkaart, kwijtscheldingen, moeten ze allemaal zelf doen. Soms weten ze niet dat dat kan en weten ze het wel, dan hoeven ze op een formulier maar één kruisje verkeerd te zetten en alles loopt vertraging op. Ze hebben veel schulden en soms groeien die daardoor.' Die schulden –gemiddeld tien-, à twintigduizend euro – hebben jongeren volgens De Wolf vooral bij de ziektekostenverzekering, studiefinanciering, banken en de Belastingdienst. Jonge moeders hebben volgens De Wolf niet méér maar andere uitgaven dan andere jongeren: kinderopvang en andere kosten voor hun kinderen. 'Waar zij tegenaan lopen is dat de kinderopvangtoeslag, als ze dat aanvragen, wordt ingehouden om schulden mee af te lossen en dat zij vanwege hun kind(eren) minder flexibel zijn voor wat betreft werktijden. Studiefinanciering krijgen jongeren met schulden sowieso niet, omdat studiefinanciering niet als inkomsten wordt gezien en er dus geen beslag op kan worden gelegd. Alleen als ze een bijbaantje hebben kunnen ze studeren, maar voor moeders is dat lastig. Parttime studeren mag niet naast een uitkering.' Wat het Jongerenloket zelfstandig wonende jongeren tot 27 jaar met een uitkering biedt: trajecten om hen terug te leiden naar school als zij geen startkwalificatie (= diploma MBO II) hebben of toe te leiden naar werk,

Gerda Nijssen

2

al dan niet via vrijwilligerswerk. Het loket heeft vooral een verwijzende functie, maar speciaal voor jonge moeders leidt De Wolf een project in Charlois om hen extra te begeleiden. De Wolf gaat bij alle veertig deelneemsters op huisbezoek en inventariseert bij welke (vrijwilligers-)organisaties in de wijk zij terecht kunnen. Ze is onder de indruk van het effect: 'zodra de vrouwen iets gaan doen, bloeien ze op. En horen ze in de koffiekamer op de school van hun kinderen dat een dertigjarige moeder die alles voor elkaar lijkt te hebben tegen dezelfde opvoedingsproblemen aanloopt als zij zelf, dan doet dat hen zo goed!'

de kwalificatieplicht ingesteld: jongeren tussen de 18 en 27 jaar die geen startkwalificatie hebben moeten sindsdien naar school of werken. Begeleiding bij individuele problemen werd in mijn werk dominant. Schulden hadden de meeste moeders voor die tijd ook al, maar die leidden nu veel sneller tot huisuitzetting, afsluiting van gas en licht en andere zware maatregelen. Mijn werk werd het helpen bij het benaderen van alle mogelijke instanties, ondersteunen bij het aanvragen van kwijtscheldingen, toeslagen, betalingsregelingen, omgangsregelingen met de vaders van de kinderen en helpen bij het versterken van hun netwerk en zelfvertrouwen en begeleiden bij het vinden en volgen van een opleiding.' Het is er volgens Schoemakers niet gemakkelijker op geworden voor met name oudere jonge moeders, tussen de 23 en 30 jaar. Voor hen zijn er veel minder voorzieningen dan voor jongere moeders. En tegelijk hebben ROC's Zadkine en Albeda-college de toelatingseisen zodanig verscherpt dat 23+ers er bijna niet meer binnenkomen.' Sinds Perspect per januari de deuren moest sluiten, begeleidt Schoemakers op vrijwillige basis nog achttien 23+moeders die zij al kende. ‘Als je eenmaal deel bent van hun netwerk, dan zijn jonge moeders heel erg trouw. Via hen kun je bovendien andere jonge moeders bereiken. Sterker nog: negentig procent van

'De vragen en begeleiding van jonge moeders zijn de afgelopen vijftien jaar veranderd', aldus Francien Schoemakers. In 1996 werd Schoemakers bij Perspect vrijgemaakt voor het toen nog prille jongemoederwerk, omdat deze doelgroep nog nauwelijks bereikt werd. De meeste jonge moeders waren vooral thuis. Schoemakers richtte groepen op waarin jonge moeders elkaar konden ontmoeten en ervaringen konden uitwisselen, al dan niet naar aanleiding van een specifiek thema. Toen zij merkte dat de meiden behoefte hadden aan scholing, ging zij cursussen organiseren. 'Daar kwamen altijd veel meiden op af. Vanaf 2006 veranderde dat. Dat jaar werd

In 2011 kregen 2 365 meisjes onder de 20 jaar een kind. In deze leeftijdsgroep zijn in 2011 op elke duizend meisjes minder dan 5 moeder geworden. Dit is het laagste cijfer dat ooit door het CBS1 is waargenomen. Wel bestaan er grote verschillen tussen de herkomstgroepen. Het aantal tienermoeders in Nederland neemt de afgelopen decennia sterk af. In 2011 lag het geboortecijfer onder meisjes onder de 20 jaar op 4,8 per duizend. Veertig jaar geleden lag dit geboortecijfer nog op 22,3 per duizend meisjes. In vrijwel geen enkel ander Europees land is het geboortecijfer onder tieners nu zo laag als in Nederland. De verschillen tussen de herkomstgroepen zijn echter groot. Zo komen onder in Nederland geboren Turkse allochtone meisjes, met een geboortecijfer van 2,2 per duizend, tienermoeders nog minder vaak voor dan onder autochtone meisjes (3,5 per duizend). Het cijfer voor in Nederland geboren Antilliaanse meisjes onder de 20 jaar is daarentegen ruim zes keer zo hoog als dat voor autochtone meisjes, Anders dan onder vrijwel alle andere herkomstgroepen, daalt het aantal geboorten onder Antilliaanse en Surinaamse tienermeisjes nauwelijks.

3

Let wel: het betreft landelijke cijfers. De cijfers voor Rotterdam kunnen hiervan afwijken.

1| CBS bericht, 16 augustus 2012

extra ondersteuning. In ongeveer een kwart van de gevallen gaat het om gezinnen van jonge, meestal alleenwonende, moeders. 'Zij hebben het veel drukker dan andere moeders', ziet De Cocq, 'en doen er alles aan hun leven op de rit te krijgen. Ze hebben schulden, vaak weinig contacten en zelfvertrouwen en stellen ook veel heel praktische vragen, bijvoorbeeld over het geven van een flesje. En ze grijpen alle vormen van hulp met beide handen aan.' De Cocq kent jonge moeders overigens niet alleen als hulpvragers, maar ook als vrijwilliger. ‘Het zijn vrijwilligers die heel bewust voor ons kiezen, dichtbij veel van ‘onze’ moeders staan en veel energie hebben. Ze horen tot de leukste vrijwilligers die we hebben.'

de moeders met wie ik de laatste jaren werkte, kwam binnen via moeders die ik al kende. Ik wil dit werk blijven doen en zoek nog naar een duurzame manier om dat te doen. Vijf van de achttien vrouwen die ik begeleid gaan in Dordrecht naar school. Ik vind het heel jammer dat Rotterdamse ROC's zo streng zijn. Deze moeders hebben veel achter de rug en zijn heel erg gemotiveerd! Ja, ze hebben problemen, maar met de juiste begeleiding redden ze het echt.' Suzanne de Cocq van Home Start Rotterdam herkent het beeld van de gemotiveerde jonge moeder. Vanuit Home Start gaan vrijwilligers als maatjes naar gezinnen die vragen om

Samen

staan we sterk

‘Netjes opvoeden doen we samen’ we om de stellingen in te leiden. Ook heeft de regisseur van Theatergroep ‘Echte Liefde’ een aantal sketches bedacht om de stellingen mee in te leiden. De sketches werkten verhelderend en hielden de boel levendig. Stichting Buurtwerk wierf actief mee en het CJG heeft een financiële bijdrage geleverd”, vertelt Erradouani.

persoonlijk

“Het debat was een unieke samenwerking vanwege de deelgemeente overschrijdende insteek, maar samenwerking met andere organisaties op het terrein van opvoeding is voor Sonor niets nieuws”, merkt Haddou op. Hij vertelt over de Kloosteralliantie waar Sonor onderdeel van uit maakt: “De Kloosteralliantie is een samenwerkingsverband van professionele - en vrijwilligersorganisaties in de Kloosterbuurt in de Deelgemeente Noord. De integrale aanpak van de Kloosteralliantie heeft tot doel de talenten van jongeren te ontwikkelen, de sociale binding van bewoners met elkaar en met de buurt te versterken, en een goed pedagogisch klimaat te stimuleren. De aanpak richt zich op kinderen in de leeftijd van 4-18 jaar en hun opvoeders.”

“Opvoeden? Ontwikkel jezelf!” Naam: Shay Tdlohreg Leeftijd: 21 jaar Opleiding: Schoonheidsspecialiste Moeder van: Quincy, 2,5 jaar en Joweny, 10 maanden

Wat zijn de minder leuke kanten van het jonge moederschap? “De minder leuke kant is vooral de financiële druk die het jonge moederschap met zich meebrengt. Een ‘normale’ tiener moet haar diploma halen voor zichzelf, woont meestal thuis en heeft vaak geen hoge vaste lasten of andere grote verantwoordelijkheden. Als jonge moeder moet ik mijn diploma halen om een goede baan te kunnen krijgen en mijn kinderen de toekomst te geven die ze verdienen. Het geld dat binnenkomt gaat op aan mijn vaste lasten en de verzorging van mijn kinderen. De weinige keren dat ik iets voor mezelf koop voel ik me schuldig. Voordat ik kinderen had woonde ik thuis en gaf ik mijn geld uit aan kleding, accessoires en uitgaan. Dat is wel een verschil.”

Hoe ziet je dagelijks leven als jonge moeder eruit? “Druk. Ik combineer de zorg voor mijn twee jongens met een opleiding tot schoonheidsspecialiste. Ik heb een strak schema, maar ik merk dat de regelmaat in ons leven mij en mijn kinderen goed doet. Als ik op school zit, zijn mijn kinderen op het kinderdagverblijf. Zodra ik uit school kom haal ik hen op, eten we samen, douche ik hen, drinken we samen thee, poets ik hun tandjes en breng ik hen naar bed. Zo kan ik in de avonden huiswerk doen of even ontspannen. De vader mijn kinderen woont niet bij mij, maar is wel een betrokken partner en vader. Ik heb veel steun aan hem, maar ook aan mijn ouders.”

Hoe zie je jezelf over tien jaar? “Ik ben volgend jaar klaar met mijn opleiding tot schoonheidsspecialiste. Ik wil sparen voor een HBOopleiding tot huidspecialist. Het liefst zou ik daarna nog een universitaire studie dermatologie doen. Het is een flinke investering, maar die vertaalt zich uiteindelijk in een veel beter salaris. Met dat salaris wil ik zorgen dat mijn kinderen kunnen studeren wat ze willen.”

Wat zijn de leuke kanten van het jonge moederschap? “Allebei mijn zwangerschappen waren een verrassing, want ik gebruikte beide keren wel anticonceptie. Dat neemt niet weg dat ik het heerlijk vind om moeder te zijn. Het voordeel van mijn leeftijd is volgens mij vooral dat ik mij goed kan inleven in de leefwereld van mijn kinderen. Nu ze nog klein zijn word ik zelf ook weer kind als ik met hen speel. Na het spelen ben ik gewoon weer de volwassen moeder. Straks als ze gaan puberen, zal het verschil in jeugdcultuur tussen ons niet zo groot zal zijn als in gezinnen met oudere ouders.”

Heb je tips voor andere jonge moeders? “Wees je bewust van de verantwoordelijkheid die het moederschap met zich meebrengt voordat je beslist of je je baby wilt opvoeden. Als je beslist je kindje op te voeden, blijf ook jezelf ontwikkelen!”

4

In de Week van de opvoeding organiseerde Sonor op 2 oktober jl. samen met Stichting Buurtwerk, Thuis Op Straat (TOS), het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en Theatergroep ‘Echte Liefde’ het jongeren en opvoeders debat. Dit debat is uniek, omdat de altijd goed bewaakte deelgemeentegrenzen in deze samenwerking tussen organisaties uit Noord en het Centrum zijn overschreden. Tijdens het debat gingen jongeren met jongeren, ouders met ouders en jongeren met ouders uit de beide deelgemeenten met elkaar in gesprek over opvoeding. Hoe ben jij opgevoed? Welke verschillen in opvoeding waren er tussen broers en zussen, oudere en jongere kinderen binnen jouw gezin? Wat vind je daarvan? Wat zou jij anders of beter doen? Sonor Opbouwwerkers Hakima Erradouani en Abderrahim Haddou aan het woord.

“Opvoedondersteuning loopt als een rode draad door al onze activiteiten. Daarnaast hebben we een aantal belangrijke specifiek op opvoeding gerichte activiteiten, zoals de cursus ‘Ouders, kinderen en vrije tijd’ en het programma ‘Ouders voor ouders’’. Hierin werken wij samen met o.a. Stichting Noordplus, bewonersgroepen en ouderkamers van scholen”, aldus Haddou. Ouders, kinderen en vrije tijd is een cursus voor opvoeders met kinderen in de basisschoolleeftijd over zinnige vrijetijdsbesteding in de wijk. Waarom is het belangrijk dat je als ouder nadenkt over de vrijetijdsbesteding van je kind? Hoe kun je de ontwikkeling van sociale vaardigheden tijdens het spelen stimuleren? Wat heeft de wijk aan recreatiemogelijkheden te bieden? Ouders voor ouders is een trainingsprogramma waarbij ouders vaardigheden krijgen aangeleerd om opvoeding bespreekbaar te maken in hun informele netwerk. Hoe maak je opvoeding bespreekbaar binnen je familie- en vriendenkring? Hoe spreek je ouders aan over opvoeding op het schoolplein of in de speeltuin? Na de training van 5 dagdelen organiseert Sonor een maandelijkse terugkomdag, zodat getrainde ouders ervaringen kunnen uitwisselen en vragen kunnen stellen.

“Het debat was ons initiatief, dus wij hebben de inhoudelijke invulling grotendeels bepaald. Op de avond zelf leverde TOS een leuke jonge gespreksleidster. In de voorbereiding heeft TOS jongeren voor de camera op de stellingen laten reageren. Die filmpjes gebruikten

5

Een tip voor organisaties die een vergelijkbare samenwerking rondom opvoeding willen opzetten hebben Erradouani en Haddou wel: “Netjes opvoeden doen ouders niet alleen, dat doen we samen. Het geheel aan normen en waarden van kinderen is een mengeling van invloeden van thuis, op school, op de sportclub en op straat. Bouw aan een integrale aanpak met zoveel mogelijk vrijwillige en professionele organisaties in de eigen buurt. Een eenduidige benadering van kinderen en hun ouders door alle betrokken partijen werkt!” Meer informatie: www.sonor.nl

“Leven in gedwongen isolement”

9 oktober 16.00 - 19.00 uur Wat: Netwerkborrel Thema: Ambitie en Emancipatie Voor: geïnteresseerden Waar: Brakke grond, Nes, Amsterdam Aanmelden: [email protected] Info: [email protected]

Schrijvers: Lisanne Drost, Marjolein Goderie, Meta Flikweert en Suzanne Tan Mei 2012

10 oktober 17:00 - 20:00 uur Wat: Nationaal Integratiediner 2012 Voor: Genodigden Waar: Arminius Rotterdam Info: Gemeente Rotterdam, Mounia Saidi [email protected] of Dona Daria, Nathalie van Wingerden [email protected]

Netwerk jonge moeders het netwerk

9 oktober 11:30 - 13:30 uur Wat: Netwerkbijeenkomst Port Angels Thema: Maak kennis, deel je ervaringen en ambities met vrouwen die werken in de Rotterdamse haven. Voor: Vrouwen met interesse voor werk in de haven Waar: RDM-terrein Info: LinkedIn-groep Port Angels

Elkaar inspireren tot het aanleveren, ontwikkelen en uitvoeren van nieuwe projecten voor een betere positie van Rotterdamse jonge moeders

11 oktober 14:30 - 16:30 uur Wat: Expertmeeting Activering Voor: Professionals die zich bezighouden met participatie en emancipatie Waar: De Activiteitenwerf Rotterdam Info: CVD Preventie Henk van der Hoek [email protected] 23 oktober 18:30 - 21:30 uur Wat: Bijeenkomst Emancipatieplatform Feijenoord Voor: Organisaties die zich bezighouden met emancipatie in de deelgemeente Feijenoord Waar: Raadzaal Deelgemeente Feijenoord Info: Dona Daria, Carola Dogan [email protected] of Nathalie van Wingerden [email protected]

Het Netwerk jonge moeders is een overleg tussen Rotterdamse professionals die werken met tienermoeders. Het overleg is opgericht in 1998 en bestaat anno 2012 uit vertegenwoordigers van zo’n 30 organisaties uit de sectoren welzijn, zorg, hulpverlening en onderwijs. Doel van het overleg is om inzicht te krijgen in hiaten in het Rotterdamse tienermoederbeleid en kennisdeling en samenwerking tussen de deelnemende professionals te stimuleren. Best practices, trends en ontwikkelingen worden uitgewisseld en knelpunten in beleid en hulpverlening worden bij de betrokken organisaties gemeld. De bijeenkomsten van het Netwerk jonge moeders vinden tenminste vier keer per jaar plaats en zijn steeds gekoppeld aan een actueel thema binnen het tienermoederbeleid. Bijeenkomsten starten altijd met een uitgebreide voorstelronde. Daarbij vertelt elke professional kort over recente ontwikkelingen binnen de eigen dagelijkse praktijk. Vervolgens deelt een gastspreker zijn expertise en hebben de professionals gelegenheid om vragen te stellen en nader met elkaar te bespreken. Thema’s die recent aan de orde zijn geweest zijn o.a. preventie en aanpak van schulden, de rol van de jonge vader in de opvoeding, kinderopvangmogelijkheden voor jonge moeders, onderwijsmogelijkheden voor jonge moeders en het versterken van de keten informatie, begeleiding, onderwijs en zorg. Kennisdeling en samenwerking tussen professionals verbeteren de kwaliteit van het totale aanbod voor jonge moeders en hun kinderen. Dit bevordert de zelfredzaamheid van jonge moeders, stimuleert hen om kansen te grijpen en volwaardig aan de samenleving deel te nemen. Elke organisatie die met en voor jonge moeders werkt kan deel uit maken van het Netwerk jonge moeders. Meer informatie vindt u op www.netwerkjongemoeders.nl.

1 november 12:00 - 18:00 uur Wat: Na de transities, Ideale zorg voor iedereen? Eigen kracht innovatief organiseren Voor: Professionals die zich bezighouden met het bevorderen van zelfredzaamheid en sociale mobiliteit binnen de (jeugd)zorg Waar: Podium O Rotterdam Info: www.jso.nl/nadetransities 2 november 9.00 - 11.30 uur Wat: Dag van de Dialoog Thema: Maak jij het verschil? Voor: alle Rotterdammers Waar: Burgerzaal Stadhuis, Coolsingel Org.: 4 Rotterdamse Kenniscentra, Gelijke behandeling (Radar). Diversiteit, Homo seksualiteit (RotterdamV) en Emancipatie (Dona Daria) Info: www.dagvandedialoog.nl Aanmelden: [email protected] 6 november 13:30 - 17:00 uur Wat: Conferentie Emancipatie in IJsselmonde Voor: Organisaties die zich bezighouden met emancipatie in de ­deelgemeente Feijenoord Waar: Deelgemeente IJsselmonde Info: Deelgemeente IJsselmonde, Joke Dekker [email protected] 10 november 10:30-15:00 uur Wat: Bijeenkomst Koken met overtuiging Ontdek de diversiteit in eetculturen in Rotterdam Voor: Alle geïnteresseerden Waar: Laurenskerk Rotterdam Info: Vereniging Platform L&R, www.platformlenr.nl

6

Een verkennend onderzoek naar verborgen vrouwen in Amsterdam Verwey-Jonker Instituut

Aan de hand van indringende gesprekken met zes voormalig verborgen vrouwen en vijftig vraaggesprekken met sleutelfiguren schetst het rapport een beeld van de kenmerken en hulpbehoeften van vrouwen in gedwongen isolement. Daarnaast wordt stil gestaan bij de ‘buitenwereld’. Wordt dit fenomeen herkend, wat zijn signalen en welke (bestaande) interventies bieden mogelijkheden om deze vrouwen te helpen?

Het Verwey-Jonker Instituut schat het aantal verborgen vrouwen op circa driehonderd. De auteurs geven ons de volgende aanbevelingen mee: 1. Agendeer de problematiek. 2. Bevorder aansluiting bij huiselijk geweld aanpak. 3. Onderneem actie op het Stille Dilemma karakter van het probleem. De taboesfeer en het als moeilijk bespreekbaar ervaren van de problematiek belemmert een aanpak. 4. Zorg voor opvolging van (gestapelde) signalen.

Het onderzoek is verricht in opdracht van de Gemeente Amsterdam, Dienst Wonen, Zorg en Samenleven.

En van de kant van Dona Daria voegen wij graag de volgende aanbeveling toe: Erken het belang van, ondersteun en faciliteer de zelf­ organisaties van vrouwen. Zij krijgen signalen over en komen achter voordeuren waar geen enkele professional komt. Een volgende stap zou moeten zijn dat zij bij een ontvangen signaal melden of doorverwijzen naar professionele hulpverlening.

Verborgen vrouwen zijn vrouwen die gedwongen worden om geïsoleerd van anderen leven. Zij worden thuis opgesloten en mogen geen of slechts zeer beperkt contact hebben met de samenleving. Als er contact is met anderen, gebeurt dit vaak onder begeleiding en controle. Verborgen vrouwen zijn niet of nauwelijks zichtbaar voor de hulpverlening en politie, en ze weten ook zelf de weg daarheen niet of pas na lange tijd te vinden.

FACTSHEET Tijdens de Wereldhavendagen heeft Dona Daria een enquête gehouden onder bezoekers. Circa 200 respondenten deelden hun mening met ons. Centrale vraag: Vindt u de haven een geschikte werkplek voor vrouwen? De uitkomsten van deze enquête hebben wij in een factsheet samengevat. U kunt deze factsheet op onze website vinden. Hiernaast alvast een voorproefje va onze bevindingen: Opvallend is dat de leeftijdscategorie 15 tot 25 jaar de haven het minst aantrekkelijk vindt als werkplek.

COLOFON Fotografie: diverse fotografen

Uitgave van: Dona Daria, Oktober, 2012

kenniscentrum emancipatie Gerard Scholtenstraat 129 3035 SJ Rotterdam telefoon 010 - 465 92 96 fax 010 - 465 87 37 www.donadaria.nl [email protected]

Redactie: Gerda Nijssen, Aisha de Jong Aan dit nummer werkten mee: Anke Welten, Carola Doğan, Siwoh Djojomarto Foto op de voorpagina: Vanessa Pereira bij het Consultatiebureau

7

Ontwerp: Pressure Line, Rotterdam Druk: Goos Communicatiemakers Deze nieuwsbrief wordt mogelijk gemaakt door Gemeente Rotterdam.

‘Bijeenkomsten waar jonge moeders onderling kennis- en ervaring uitwisselen werken goed’

TEGEN

Claudine, Woonbegeleider CVD Boezemdwars “Wij bieden opvang en begeleiding aan 45 jonge moeders en hun kinderen in hetzelfde pand. De meiden die bij ons wonen kennen elkaar wel, maar echt sprake van uitwisseling van kennis en ervaring is er niet. Althans, niet georganiseerd in bijeenkomsten. In onze ervaring willen de meiden hun vuile was niet buiten hangen. Vaak doen zij hun uiterste best om voor de buitenwereld te doen of zij geen problemen hebben rondom hun jonge moederschap. De praktijk is in veel gevallen dat huisvesting niet het enige probleem is. Schulden, psychische problemen en gebrek aan een nuttige dagbesteding liggen op de loer. Jonge moeders in bijeenkomsten bijeen brengen werkt in onze ervaring dus niet. Veel van onze meiden zijn actief op social media. Vanwege de anonimiteit daarvan, zou een online platform voor uitwisseling van kennis- en ervaring misschien wel aanslaan.”

VOOR

Francien Schoemakers, vrijwillig coach jonge moeders

“Bijeenkomsten van jonge moeders werken fantastisch. Ik heb 10 jaar lang 30 themabijeenkomsten voor jonge moeders per jaar georganiseerd, o.a. in IJsselmonde en Capelle a/d IJssel. Ze kletsen, leren van elkaar en doen veel kennis op tijdens dit soort bijeenkomsten. Misschien zelfs wel meer dan tijdens individuele coaching. Een probleem is wel dat de tijdsinvestering die het vergt om jonge moeders naar een bijeenkomst te brengen ontzettend groot is in verhouding tot het bereik dat je uiteindelijk haalt. Jonge moeders hebben het druk. Ook zijn zij vaak enigszins wantrouwend naar vreemden toe. Daarom is het belangrijk dat de organisator van een bijeenkomst voor jonge moeders een vertrouwensband met de meiden heeft. Ook helpt het als zij samen met een vriendin kunnen komen. Laagdrempelige activiteiten gekoppeld aan thema’s die hen aanspreken werken het best, denk aan social media, opvoeding, slim met geld omgaan. Er kan bijvoorbeeld een tweedehands kinderkledingbeurs worden georganiseerd, of pannenkoeken eten met de kinderen. Het is belangrijk om zaken altijd positief te benaderen.”

VOOR

Siwoh Djojomarto, Jonge moeder

“Ik was net 20 toen ik mijn zoon kreeg. In mijn vriendenkring was ik de enige met een kind. Hoewel al mijn vrienden heel positief reageerden en heel leuk met hem omgingen, had ik graag alle nieuwe ervaringen die ik opdeed willen delen met iemand met een vergelijkbaar referentiekader. Jonge moeders lopen tegen andere dingen aan dan oudere moeders. Als je moeder wordt verander je, je moet groeien in je moederrol. Daarbij heb je het als jonge moeder financieel niet breed, terwijl de meeste mensen om je heen wel geld overhouden om leuke dingen mee te doen. Ik moest mijn vrienden bijvoorbeeld vaak nee verkopen als ze met mij uit eten wilden. Het had leuk geweest als ik een andere jonge moeder had gekend die meteen begreep dat samen koken een beter idee was. Als ik de mogelijkheid had gehad om de dingen waar ik tegenaan liep tijdens bijeenkomsten te bespreken met andere jonge moeders, had ik dat zeker gedaan. Ik denk dat de herkenning en de mogelijkheid samen te zoeken naar oplossingen een meerwaarde van zo’n bijeenkomst is.”

Wilt u ook reageren op bovenstaande stelling? Reageer in de poll op www.donadaria.nl of mail naar a.welten@ donadaria.nl, o.v.v. ‘Van mening, september 2012’.