Schoolgaande zwangeren en jonge moeders

Samenwerkingsverband Zuid-Holland West

Schoolgaande zwangeren en jonge moeders Hoe ga je om met schoolgaande zwangere leerlingen en jonge moeders (en vaders)

Protocol >> een leidraad voor scholen

Inleiding 1

In de Haagse regio zijn relatief veel tienerzwangerschappen en jonge moeders. Het is bekend dat jonge moeders vaak hun opleiding niet afmaken en hierdoor voortijdig schoolverlater 2 worden. Ook leerlingen met een afgebroken zwangerschap hebben meer kans op schooluitval. De scholen in Haaglanden hebben geen eenduidig beleid ten aanzien van deze groep. Het handelen varieert per docent/begeleider en per school. Scholen hebben aangegeven behoefte te hebben aan een richtlijn, om zo samen het voortijdig schoolverlaten onder deze groep te voorkomen. In 2007 waren er in Nederland 3226 jonge moeders. De meeste jonge moeders wonen in Zuid-Holland. Het aantal jonge moeders daalt de afgelopen jaren, in Den Haag van 293 in 2004 naar 168 in 2007 (bron: RIS Zuid-Holland). Bij het Haagse loket voor jonge moeders kloppen jaarlijks rond de 200 zwangere meisjes en jonge moeders aan voor informatie, advies of hulp. Voor de groep jonge vaders voorziet het protocol niet expliciet. Zo mogelijk worden tienervaders betrokken bij zwangerschap, geboorte en zorg voor het jonge kind. In een aantal gevallen kan bij het begrip “jonge moeder”, ook “jonge vader” gelezen worden. Wij hebben gebruik gemaakt van een protocol dat in de Drechtsteden is ontwikkeld door 3 Radar en Bureau (Afdeling Leerlingzaken en Voortijdig Schoolverlaten (gezamenlijk leerlingzaken)). Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van het onderwijs het Samenwerkingsverband Zuid-Holland-West en ROC Mondriaan, Afdeling Leerlingzaken, het loket jonge moeders van St. MOOI en JSO heeft dit protocol aangepast aan de situatie in Haaglanden. Het doel van dit document is om scholen richtlijnen/voorbeelden te geven hoe te kunnen handelen als een leerling aangeeft zwanger te zijn. Het geeft rechten en plichten aan van zowel de leerling als de school. Ook biedt het een basis voor scholen om binnen hun eigen zorgstructuur een passend protocol op te stellen waarin duidelijk wordt wie, wat, wanneer moet doen als een leerling aangeeft zwanger te zijn. Dit document is gericht op leerlingen tot 23 jaar die nog geen startkwalificatie hebben. De wettelijke grondslag is voor de groep tot 18 jaar anders dan voor leerlingen van 18-23 jaar. Voor de groep tot 18 jaar geldt een wettelijke verplichting op basis van de wet en de kwalificatieplicht. Voor de groep van 18-23 jaar gaat het om de sociale verplichting van het behalen van een startkwalificatie. We hopen dat dit protocol scholen helpt bij de begeleiding van schoolgaande zwangere leerlingen/studenten en jonge moeders. Debbie Alink, Jan Zuijderwijk en Chris Veerman (Samenwerkingsverband Zuid-Holland West) Rineke Huysmans (ROC Mondriaan) Hettie van Nood (Afdeling Leerlingzaken) Pauline Boes (het loket jonge moeders van St. MOOI) Fietje Schelling (JSO)

Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

2

Preventiemogelijkheden Aanbevelingen rond de begeleiding Richtlijn voor het recht op verlof van de zwangere leerling Voorbeeld contract zwangerschapsverlof Actie lijst scholen bij zwangerschap/jonge moeder Stroomschema Adreslijst en handige websites

1 Een jonge moeder is een meisje dat voor haar 23ste haar eerste kind krijgt. 2 Voor ROC Mondriaan: Met leerling(en) wordt in dit protocol student(en) bedoeld. 3 Protocol Schoolgaande zwangeren en tienermoeders, Afdeling Leerlingzaken en Voortijdig Schoolverlaten mei 2008.

Doelen Doelstelling

Het doel van het protocol is het verstrekken van een praktische handreiking aan scholen en hun docenten, decanen, leerlingbegeleiders, vertrouwenspersonen en zorgcoördinatoren over hoe om te gaan met (ongewenst) zwangere leerlingen en jonge ouders.

Doelgroep

De groep zwangere deelnemers en jonge ouders is in een aantal subgroepen onder te verdelen: 1. Leerlingen die binnen hun netwerk voldoende steun en begeleiding hebben. Deze groep heeft geen zorgvraag, maar moet wel geregistreerd en gemonitord worden. Voor leerlingen tot 18 jaar wordt dit gedaan door Afdeling Leerlingzaken , voor leerlingen van 18-23 jaar door Voortijdig School Verlaten (VSV). 2. Leerlingen die reden tot zorg geven: na signalering wordt een leerling uit deze categorie besproken in het Zorg Advies Team (ZAT). De zwangere leerling of jonge ouders kiest zelf een vaste begeleider, die onderhoud contact met het ZAT. 3. Leerlingen die na een afgebroken zwangerschap reden tot zorg geven: na signalering wordt een leerling uit deze categorie besproken in het ZAT. 4. Leerlingen die door de combinatie ouderschap en opleiding reden tot zorg geven: na signalering wordt een leerling uit deze categorie besproken in het ZAT. 5. Jonge vaders worden benaderd door de zorgcoördinator. Als zij dat willen, wordt er een begeleider gezocht en een plan opgesteld.

Verantwoordelijkheden Verantwoordelijkheid scholen

Scholen dragen een grote mate van verantwoordelijkheid voor hun leerlingen. De school zorgt voor een goed pedagogisch klimaat en draagt bovendien een gedeelde verantwoordelijkheid voor het welzijn van de individuele leerling. Leerlingen die (on)gewenst zwanger raken, dienen daarom zo goed mogelijk te worden begeleid bij het afronden van hun opleiding. Hiervoor heeft school een wettelijke zorg- en kwalificatieplicht. Daarnaast mogen scholen volgens de wet geen ige leerlingen uitschrijven, tenzij er sprake is van inschrijving bij een andere school of onderwijsinstelling. Ook het MBO heeft de verplichting de inschrijving te handhaven zolang: a. een leerling ig of kwalificatieplichtig is, b. er (nog) geen inschrijving op een andere school heeft plaats gevonden. Tot slot spreken scholen in het kader van dit protocol af dat zwangerschap geen reden mag zijn om leerlingen te weigeren om hun opleiding te vervolgen.

Verantwoordelijkheid leerling

Zwangerschap noch het ouderschap is een reden voor de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) voor verlenging van de studiefinanciering. Een leerling die tijdens haar opleiding zwanger wordt en besluit een kind te krijgen, is zelf verantwoordelijk voor het goed afronden van de opleiding. Ze dient ook aanwezig te zijn volgens de gangbare wet- en regelgeving. Zij dient zich strikt aan het opgestelde verlofcontract van 16 weken te houden. Als een leerling aangeeft de lessen door ziekte of complicaties niet te kunnen volgen, kan de school bij de GGD (via de schoolarts) een belastbaarheidonderzoek laten doen. Daarmee kan vastgesteld worden dat al dan niet een aangepast lesprogramma nodig is. Als een leerling zonder opgegeven geldige reden na haar zwangerschapsverlof niet op school komt, schakelt de school de ambtenaar in. Ziekte en/of complicaties dienen met een verklaring van een arts onderbouwd te worden.

3

Melding Om ervoor te zorgen dat zwangere leerlingen en jonge ouders geen voortijdig schoolverlaters worden, is het nodig dat de melding van (afgebroken) zwangerschappen goed verloopt. Hieronder staan in een schema de taken en verantwoordelijkheden van de school (m.n. het functioneren van de zorgstructuur op school), de docenten (staf), de begeleider, de zorgcoördinator en Afdeling Leerlingzaken vermeld. Voorbeeld schema met verantwoordelijke taken voor School, Docenten, Begeleiders, Zorgcoördinatoren, Ambtenaar/Casemanager

School

Docenten

Begeleiders

Koppelt de begeleider aan de leerling die optreedt als coördinator tussen school en leerling.

Gaan met respect voor privacy om met de zwangere leerling of jonge moeder.

Maakt plan van aanpak Heeft relevante kennis met leerling en de en informatie rond zorgcoördinator. zwangerschap en jong moederschap.

Geeft bekendheid aan het bestaan van het protocol bij alle beroepskrachten.

Verwijzen altijd elke zwangere leerling of jonge moeder door naar de zorgcoördinator.

Begeleidt en ondersteunt zwangere of jonge ouder.

Bespreekt met leerling wie begeleider wordt. Stelt die aan en meldt dit aan ZAT.

Houdt zorgcoördinator op de hoogte van de stand van zaken.

Maakt plan van aanpak Pakt verzuim in relatie met leerling en begetot zwangerschap/ leider. tienerouderschap aan volgens het protocol Informeert ZAT over de schoolverzuim. stand van zaken. Er wordt een verlofcontract met de Meldt de afgebroken leerling opgesteld. zwangerschap aan Afdeling Leerlingzaken als er zorgen zijn.

Faciliteert de zorgcoördinator. Registreert en monitort alle zwangere leerlingen en jonge moeders.

4

Zorgcoördinatoren Ambtenaar / Casemanager

Adviseert en informeert de school/ zorgcoördinator over rechten en plichten rond zwangerschap en jong moederschap.

Begeleiding De zwangere leerling of jonge moeder kiest zelf een begeleider. De begeleider is iemand die dicht bij de leerling staat. De zorgcoördinator meldt dit in het ZAT. De begeleider stelt samen met de leerling en de zorgcoördinator een plan van aanpak op en bespreekt dit in het ZAT. In het plan van aanpak wordt rekening gehouden met de persoonlijke situatie van de leerling en wordt ook de terugkeer van de leerling vastgelegd.

Zorgcoördinator

Ambtenaar / Casemanager VSV

Bespreekt het plan van aanpak in het ZAT. Monitort afspraken.

Benadert verzuim rond zwangerschap en jong moederschap hetzelfde als overig verzuim.

Bespreekt de gevolgen van aanwezigheid op school, eventuele schoolprestaties en de sociale omgeving van de leerling.

Attendeert de leerlingen die bevallen zijn 4 weken voor het einde van hun verlofperiode op hun vervolg op school.

Vraagt begeleider signalen te geven wanneer er verandering komt in schoolprestaties of aanwezigheid.

Krijgt signaal van school als leerling verzuimt als gevolg van zwangerschap of als zij zich niet op afgesproken dag na verlof weer meldt. Roept leerling op.

Stelt in overleg met de begeleider en de leerling een plan van aanpak op.

Registreert en monitort alle zwangere leerlingen, jonge moeders en zo mogelijk ook leerlingen met afgebroken zwangerschap.

Indien er sprake is van ziekteverzuim door een (te) grote belasting voor de leerling door haar zwangerschap of ouderschap kan de GGD gevraagd worden de belastbaarheid van de leerling te beoordelen. Er kan dan met de leerling een aangepast lesprogramma worden opgesteld door de school. In de bijlage is een schematische weergave te vinden van het traject dat een zwangere leerling doorloopt vanaf de melding tot aan het plan van aanpak, waarin ook de terugkeer wordt beschreven.

Verzuim 1. Leerlingen die moeten bevallen, hebben recht op 16 weken “zwangerschapsverlof”. Jonge vaders hebben recht op “kraamverlof” van 2 dagen. 2. In overleg met de leerling wordt gekeken hoe dit recht bij hen kan worden toegepast. 3. Gedurende het “verlof” onderhoudt de begeleider van school contact met het betreffende meisje met het oog op terugkeer. 4. Scholen reageren alert op (ziekte-) verzuim van de zwangere leerling of jonge moeder. Zij nemen actief contact op met de leerling. 5. Scholen stellen Afdeling Leerlingzaken op de hoogte indien een leerling school verzuimt als gevolg van zwangerschap en op het moment dat zij met “zwangerschapsverlof” gaat. 6. Afdeling Leerlingzaken stuurt een brief en heeft contact met de leerling uiterlijk vier weken voor het einde van het verlof om de terugkeer naar school door te nemen. Zij meldt hierin dat school en leerling gezamenlijk een plan voor terugkeer zullen opstellen. 7. De zorgcoördinator krijgt een afschrift van de brief. 8. Afdeling Leerlingzaken registreert : a. De instroom van zwangere meisjes en jonge moeders naar leeftijd, per schooljaar, per school. b. Het totale aantal zwangere meisjes en jonge moeders naar leeftijd, per schooljaar, per school en het aantal kinderen per moeder.

5

Meldplicht aan ouders Leeftijd

Meldplicht aan ouders

tot en met 16 jaar

J a, als de jongere niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, worden desgevraagd aan de wettelijke vertegenwoordiger inlichtingen verstrekt.

jonger dan 12 jaar

Ja, wettelijk verplicht.

Nee, als het belang van de jongere zich daartegen verzet en voor zover de persoonlijke levenssfeer van een ander dan de deelnemer daardoor zou worden geschaad. ouder dan 16 jaar

Nee, geen wettelijke verplichting.

Wanneer de leerling ouder is dan 16 jaar geldt er geen meldplicht meer. Wel zal in alle gevallen de leerling overtuigd moeten worden van het belang om de ouders van de leerling te informeren. Voor vertrouwenspersonen gelden (soms) andere privacyregels. De Fiom heeft net als Bureau Jeugdzorg en (huis)artsen, geheimhoudingsplicht. Dit verschil in informatieplicht geeft soms een spanningsveld in de samenwerking tussen de school en dergelijke organisaties. School kan hierover in een vroege fase overleggen met het ZAT. Als de school een bedreigende situatie vreest, wordt dit aan het ZAT doorgegeven. Vanuit het ZAT wordt onderzocht of er inderdaad een bedreigende situatie is, waarbij de meldplicht aan de ouders kan komen te vervallen. Indien de school twijfels heeft of er sprake is van een dreigende situatie treden zij in overleg met Bureau Jeugdzorg om de situatie te beoordelen.

Communicatie Met betrekking tot de communicatie worden de volgende afspraken gemaakt: 1. Communicatie over een zwangerschap met derden binnen de school gaat alleen met toestemming van leerling of ouders. 2. De school heeft informatie beschikbaar over ondersteuning van zwangere leerlingen en jonge moeders. 3. Scholen stellen informatie beschikbaar die de leerlingen in de gelegenheid stelt zelf hun weg te vinden bij zwangerschap en tienermoederschap. Het gaat hierbij om informatiefolders en internetadressen van bijvoorbeeld het loket jonge moeders van MOOI, de Fiom en het JIP die zichtbaar aanwezig moet zijn en anoniem kan worden meegenomen. 4. Scholen melden informatie die zij hebben over (ongewenst) zwangere leerlingen indien nodig zo snel mogelijk bij Afdeling Leerlingzaken . 5. Scholen verwijzen zwangere leerlingen door naar het Loket jonge moeders van St. MOOI.

6

Terugkeer Het is de bedoeling dat een leerling na haar zwangerschap weer terugkeert op school. Het is daarom van belang ook op het gebied van de terugkeer duidelijke afspraken met elkaar te maken. De volgende afspraken zijn gemaakt (e.e.a. is afhankelijk van de gezondheid/het welzijn van de moeder en kind). • De begeleider maakt samen met de leerling en de zorgcoördinator een plan van aanpak met het oog op terugkeer van de leerling. In dit plan staat ook hoe de school wordt geïnformeerd over de nieuwe situatie van de leerling. • De leerling wordt in eerste instantie teruggeleid naar de opleiding waar zij mee bezig was. Indien de omstandigheden dat niet toelaten, wordt naar een alternatief traject gezocht. • Scholen bekijken in overleg met de leerling en Afdeling Leerlingzaken in hoeverre het mogelijk en wenselijk is om een aangepast programma aan te bieden voor de leerling die terugkeert na het zwangerschapsverlof. Zonodig worden hierbij andere instanties betrokken. • Indien de leerling stage moet lopen, zorgt de school voor een passende stage, waarbij rekening wordt gehouden met de zorgtaken van de jonge moeder.

7

Bijlage 1

Preventiemogelijkheden Goede professionele voorlichting aan leerlingen is belangrijk zodat ze een goed beeld krijgen van wat zwangerschap op jonge leeftijd inhoudt. Op vele scholen, instellingen voor jeugdhulpverlening en welzijn wordt seksuele voorlichting gegeven. Dit gebeurt door de scholen zelf en een divers aantal instanties zoals:

• • • • •

Stichting Precura Centrum 1622 RutgersHuis Den Haag SOA Centrum GGD afdeling Gezondheidsbevordering

Specifieke voorlichting over tienerzwangerschap wordt gedaan door het JIP (Den Haag) in samenwerking met een tienermoeder. Het VBOK staat voor Vereniging voor Bescherming van het Ongeboren Kind en biedt hulp bij ongewenste zwangerschap en na zwangerschapsverlies. Het VBOK geeft ook voorlichting op scholen. In Den Haag is er spreekuur bij het VBOK. Het project Grandi I Chicki van Mytikas heeft als doel Antilliaanse tienermoeders onder meer bewust te laten worden van hun eigen talenten, het zelfbeeld te vergroten en competenties gericht in te zetten om de doelstellingen te bereiken. Tevens zijn er Sense spreekuren. Deze spreekuren worden gedraaid in het RutgersHuis, SOA centrum, bij CASA, in het JIP (Den Haag, Delft & Zoetermeer) en bij diverse locaties van ROC Mondriaan in de regio. Het doel van de spreekuren is dat jongeren alles kunnen vragen wat te maken heeft met seksualiteit. Het is anoniem en gratis. Elk jaar wordt er in Den Haag de Week van de Liefde georganiseerd. De activiteiten zijn divers. Er wordt elk jaar een magazine uitgegeven. Lessen over relationele vorming, weerbaarheid en loverboys worden verzorgd door Centrum 1622. Op het documentatie centrum van de afdeling GezondheidsBevordering van de GGD zijn diverse lespakketten verkrijgbaar over seksualiteit, tienerzwangerschappen en dergelijke. Bij het Fiom is het lespakket Zwanger.. en dan? Bedoeld voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

8

Adressen en websites Preventie Stichting Preventie & Curatie Vaillantplein 7 2526 HX Den Haag 070 - 4451164 www.precura.nu Centrum 16/22 Trompstraat 5 2518 BL Den Haag 070 - 3560154 www.centrum1622.nl Sense www.sense.info Ook voor adressen van Soa spreekuren in de regio Haaglanden. Soa Centrum Den Haag Lijnbaan 32 2501 CK Den Haag 070 - 3536688 www.soacentrumdenhaag.nl Preterm Rutgers Eisenhowerlaan 104 2517 KL Den Haag 070 - 3630963 www.pretermrutgers.nl GGD Den Haag, afdeling Gezondheidsbevordering Paul ter Wee Thorbeckelaan 360 kamer 514 2564 BZ Den Haag 070 - 3537258 www.denhaag.nl/ggd Mytikas www.mytikas.nl FIOM www.fiom.nl

Hulpmiddelen communicatie seksualiteit en kinderwens Seksualiteit

Toolkit: Totale Communicatie lichaam en seksualiteit Auteur: S. Voortman, F. Reitsma, E. Oskam en H. Jansen ISBN: 9789035229037. Aanvulling: 1e druk 2007 Deze toolkit is voorzien van basistheorie en een gebruiksaanwijzing in een begeleiderhandleiding, een gespreksbord, visitaal pictogramkaarten, stripverhalen, puzzels, fotokaarten enzovoort. Centraal staat het begeleiden en voorlichten van cliënten/bewoners met een verstandelijke beperking volgens de methode: “totale communicatie”. De inhoud van de toolkit is behulpzaam bij het maken van individuele plannen om cliënten/bewoners stap voor stap informatie te geven over: privacy, lichaamsbeleving, seksualiteit en sociaal gewenst gedrag. De beschreven casussen geven op heldere wijze weer hoe zorgverleners aan de behoeften van de cliënten/bewoners tegemoet kunnen komen op het gebied van intimiteit en seksualiteit. De toolkit bestel je in de KEGG webshop en kost 112,- euro (excl. verzendkosten). www.effathaguyot.nl De brochure “Kinderen, waar kies ik voor?” is te downloaden via www.asvz.nl/over_asvz/bijzondere_projecten/koffer.html

Kinderwens en veiligheid

MEE heeft een eigen methodiek ontwikkeld rondom de ‘probeerpop’. Deze pop, die een tijdje te logeren kan worden gegeven aan aanstaande moeders, gaat echt huilen en plassen. Met behulp van een grafiek wordt bijgehouden hoe de a.s. ouders op dit gedrag gereageerd hebben. Voor meer informatie over deze pop, neem contact op met José Luling van MEE Haaglanden. MEE Den Haag Postbus 346 2501 CH Den Haag 070 - 3123123 www.meezhn.nl De Hulpkaarten Veiligheid en Ontwikkeling, door het Expertisecentrum William Schrikker ontwikkeld, maken het voor hulpverleners makkelijk om op een heel concrete en positieve manier met ouders te communiceren over de veiligheid van hun ongeboren kind. Voor meer informatie over de Hulpkaarten Veiligheid en Ontwikkeling, neem contact op met Jeltje Rijks via e-mail: [email protected]

Overig

Martine Delfos heeft vele boekjes geschreven op dit gebied en biedt ook cursussen aan. Zie: www.mdelfos.nl

9

Bijlage 2

Aanbevelingen rond de begeleiding Begeleiding

• Over het algemeen zijn jonge moeders positief over hun ouderschap. • Leerlingen met problemen, al dan niet zwangerschaps gerelateerd, hebben behoefte om gezien te worden. Contact met school moet ook gedurende het verlof onderhouden worden. Bij problemen moeten ze weten bij wie ze terecht kunnen. • Een leerling die zwanger of tienerouder is, heeft veel extra ondersteuning nodig. Niet alleen op het gebied van zwangerschap of tienerouderschap, maar ook voor zaken als: wat te doen bij schulden, wie te informeren, hoe wordt in het gezag voorzien. • Laat de leerling zelf een begeleider kiezen vanuit de school. • Laat de leerling samen met de begeleider een plan van aanpak maken. De zorgcoördinator kan hen zo nodig ondersteunen. • Een zorgcoördinator heeft kennis van de sociale kaart en praktische zaken waar zwangeren en jonge ouders mee te maken krijgen. Zij kunnen hen ook doorverwijzen naar het loket jonge moeders van MOOI.

Terugkeer

• Probeer leerlingen weer terug te laten instromen in hun oorspronkelijke opleiding. De school dient rekening te houden met de nieuwe omstandigheid van de leerling en de zorg die het kind van de leerling nodig heeft. • Investeer in een voorziening voor meiden, eventueel gecombineerd met mogelijkheden voor kinderopvang. • Mogelijk stapsgewijze terugkeer voor de tienermoeders om uitval na 10 weken te voorkomen. Bijvoorbeeld na 7 weken een dagdeel schooldeelname en dit opbouwen naar fulltime deelname na 10 weken. • Kolfruimte op school. • Huiswerkvoorzieningen op school. • Creëren van mogelijkheden voor thuis werken. • Oplossen van de vicieuze cirkel: schuldhulpverlening versus studiefinanciering. • Aanpak van hindernissen in werk- en leertrajecten.

Tijdpad en fasen zwangerschap en moederschap School 0 - 3

maanden

Docenten

Begeleiders

0 - 3

maanden

- Bieden van ondersteuning

Begeleider en zorgcoördinator

3 - 8

maanden

- Alertheid bij verzuim ambtenaar op de hoogte stellen

Begeleider en zorgcoördinator

8 - 9

maanden

- Toewerken naar Begeleider en zorgcoördinator zwangerschapsverlof - Plan van aanpak opstellen - Ambtenaar op de hoogte stellen

- Opvangen en ondersteunen bij nieuws zwangerschap

Docent, begeleider

Geboorte kind 0 - 2

maanden

- Contact met leerling tijdens verlof - Attenderen op en evt. bijstellen Plan van aanpak

Begeleider

3e

maand

- Toewerken naar terugkeer op school - Indien nodig passend traject (jongeren loket) / alternatieve opleiding

Begeleider eventueel in samenspraak met zorgcoördinator en/of ZAT en/of ambtenaar

- Ondersteunen van afronden opleiding van de jonge moeder - Toeleiden naar startkwalificatie

Begeleider en zorgcoördinator

na 3 maanden

10

Bijlage 3

Richtlijn voor het recht op verlof van de zwangere leerling De datum waarop het zwangerschapsverlof ingaat, hangt af van de vermoedelijke bevallingsdatum. De leerling vraagt minimaal drie weken van te voren zwangerschapsverlof aan. Daarbij is een verklaring van de verloskundige of de arts nodig, waarin de vermoedelijke bevallingsdatum staat vermeld.

Aanvang verlof

Vanaf 6 tot 4 weken vóór de dag van de vermoedelijke bevallingsdatum. De leerling kan zelf bepalen op welke dag binnen deze periode het verlof ingaat.

Einde verlof

Minimaal 10 weken na de bevalling, ook al wordt de baby later geboren dan verwacht.

11

Bijlage 4

Voorbeeld Contract Zwangerschapsverlof Datum: Naam: Geboortedatum: Opleiding:



Onderwerp: zwangerschapsverlof Beste

,

Vanwege je zwangerschap heb je recht op 16 weken zwangerschapsverlof (6 - 4 weken vóór de bevalling en 10 -12 weken na de bevalling). Je bent uitgerekend op Je zwangerschapsverlof gaat in op Wij verwachten je weer op school per Wij hebben het volgende met elkaar afgesproken: 1. Tijdens je zwangerschapsverlof houd je contact met 2. De volgens het (jaar)rooster af te leggen examen(onderdelen) worden opgeschort tot de volgende gelegenheid voor het afleggen van een toets na het zwangerschapsverlof. 3. Indien er redenen zijn voor verlenging van je verlof, kun je samen met de school een andere datum afspreken. Jij neemt hiervoor contact op met We hopen dat je zwangerschap en de bevalling voorspoedig verloopt.

Met vriendelijke groet,

12

Handtekening Zorgcoördinator voor akkoord

Handtekening Leerling voor akkoord







Bij een minderjarige leerlingen: Een kopie van dit contract wordt aan de ouders/verzorgers van de leerling gestuurd.

Bijlage 5

Actielijst scholen bij zwangerschap/jonge moeder Zwanger

Checklist

Seksspreekuur

❑ Verloskundige, vanaf week 10-12.

Op het JIP Den Haag is er elke donderdagmiddag een seksspreekuur, uitgevoerd door een medewerkster van het Rutgershuis waar o.a. een gratis zwangerschapstest kan worden gedaan, voorlichting voorbehoedsmiddelen, soa’s en afbreken zwangerschap. Dit spreekuur is anoniem en gratis.

Besluitvorming

(wel of niet afbreken zwangerschap) Bij twijfel besluitvormingsgesprekken bij FIOM of VBOK. Als een meisje jonger is dan 15 jaar, kiest voor het afbreken van een zwangerschap, heeft zij toestemming van haar ouders nodig. Als het onmogelijk is om de zwangerschap met ouders te bespreken dan kan het meisje bij de Fiom terecht om hierover met een maatschappelijk werker in gesprek te gaan. De maatschappelijk werker zal van dit gesprek een verslag maken dat naar de abortuskliniek gaat. Mede aan de hand van dit verslag kan de abortusarts besluiten al dan niet over te gaan tot het uitvoeren van de abortus zonder de ouder(s) van de cliënt te informeren.

Informatie en advies

Afspraak maken bij het loket voor jonge moeders. Dinsdag en vrijdag middag op het Jongeren Informatie Punt, telefoon 070 - 3655930 of stichting MOOI AMW/Loket voor jonge moeders, telefoon 070 - 3295401. Ook voor informatie en advies aan jonge vaders, familie en beroepskrachten. Websites: www.JIP.denhaag.nl www.tienermoeder.nl

Hulpverlening

❑ Zorgverzekeraar inlichten, verzekerd via ouders van jonge moeder. ❑ Aanvragen kraamzorg, na 12 weken. ❑ Woonpas aanvragen Een jonge moeder jonger dan 18 jaar kan een woonpas aanvragen als zij langer dan 12 weken zwanger is.  Wel moet zij zich persoonlijk inschrijven en een verklaring van de verloskundige met de uitgerekende datum kunnen overleggen. ❑ Inschrijven kinderopvang Er kan gebruik worden gemaakt van bureau kinderopvang van de gemeente den Haag. Hier krijgt de as jonge moeder hulp bij het zoeken naar kinderopvang en bij het invullen van de formulieren voor de gemeente toeslag en belasting (eventueel). ❑ Afspraken met school hoe de a.s. jonge moeder haar diploma kan halen in combinatie met het a.s. moederschap. ❑ Mogelijkheid tot aanvraag bijzondere bijstand voor babykraampakket, vanaf 7 maanden zwangerschap. ❑ Mogelijkheid tot aanvraag baby uitkering bij sociale dienst, alleen voor minderjarige moeders die thuiswonend zijn, vanaf geboorte kind.

Afspraak maken bij het loket voor jonge moeders. Door inbreng in het casusoverleg wordt de juiste hulpverlening ingeschakeld op het gebied van inkomen, huisvesting, psychosociaal, psychiatrisch , verwerking enz.

13

Bijlage 6

Stroomschema

Zorgcoördinator

Casemanager Afdeling Leerlingzaken Meldt de leerling in ZAT en vraagt haar te benaderen

VSV

Stelt in overleg met de leerling een plan van aanpak op maat op.

Bespreekt het plan van aanpak in het multidisciplinaire team of het ZAT.

Koppelt in overleg met de leerling terug als dit voor de begeleiding noodzakelijk is.

Registreert en monitort alle zwangere leerlingen en jonge moeders.

Benadert verzuim rond zwangerschap en moederschap hetzelfde als overig verzuim.

Bespreekt met de leerling en zorgcoördinator ook de gevolgen voor de aanwezigheid op school, eventuele schoolprestaties en de sociale omgeving van de leerling.

14

Bijlage 7

Adreslijst en handige websites Informatie en advies

Preventie

Kijk ook op de speciale pagina’s voor: Jonge moeders: www.jipdenhaag.nl/thema.php?jipvar=14 Jonge vaders: www.jipdenhaag.nl/thema.php?jipvar=18&achtergrondvar=18

Centrum 16/22 Trompstraat 5, 2518 BL Den Haag 070 - 3560154 www.centrum1622.nl

JIP Den Haag Amsterdamse Veerkade 17 a, 2513 BG Den Haag 070 - 3655930 www.jipdenhaag.nl

Bij het JIP Den Haag kan ook een sociale kaart jonge moeders worden opgevraagd. Stuur een e-mail naar [email protected]. Loket Jonge moeders Dit is een spreekuur bij het JIP Den Haag voor (aanstaande) jonge moeders tot en met 23 jaar uit Den Haag, Rijswijk, Wassenaar, en Leidschendam-Voorburg. Dit spreekuur wordt verzorgd door maatschappelijk werkers van Stichting Mooi. Het loket heeft spreekuur bij het JIP Den Haag op dinsdag- en vrijdagmiddag. Je kunt bellen voor een afspraak op telefoon 070 - 3655930. FIOM Den Haag Je kan een afspraak maken bij het Algemeen Maatschappelijk werk van MOOI Escamp Zichtenburglaan 260, 2544 EB Den Haag 070 - 3660801 www.stichtingmooi.nl

Stichting Preventie & Curatie Vaillantplein 7, 2526 HX Den Haag 070 - 4451164 www.precura.nu

Sense www.sense.info Ook voor adressen van Soa spreekuren in de regio Haaglanden. Soa Centrum Den Haag Lijnbaan 32, 2501 CK Den Haag 070 - 3536688 www.soacentrumdenhaag.nl Preterm Rutgers Eisenhowerlaan 104, 2517 KL Den Haag 070 - 3630963 www.pretermrutgers.nl GGD Den Haag, afdeling Gezondheidsbevordering Paul ter Wee, kamer 514 Thorbeckelaan 360, 2564 BZ Den Haag 070 - 3537258 www.denhaag.nl/ggd

Landelijke website voor jonge moeders beheerd door de FIOM: www.tienermoeders.nl

Mytikas www.mytikas.nl

Afdeling Leerlingzaken Johanna Westerdijkplein 1, 2521 EN Den Haag 070 - 3535454 [email protected]

FIOM www.fiom.nl

Kijk voor informatie over gemeente Den Haag op: www.denhaag.nl/home/bewoners/onderwijs-en-studeren

MEE Den Haag Postbus 346, 2501 CH Den Haag 070 - 3123123 www.meezhn.nl

Studiefinanciering Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) Kijk voor informatie op: www.ib-groep.nl/particulieren/default.asp of op de speciale pagina voor mensen die een kind verzorgen: www.ib-groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/ uitzonderingen/je_verzorgt_een_kind.asp Voor cijfers Regionaal Informatie Systeem (RIS) van Tympaan: www.ris-zh.nl / CBS: www.cbs.nl

15

Dit is een uitgave van: