BIJLAGE BIJ DE GAZET VAN ANTWERPEN VAN 17 oktober IN OPDRACHT VAN het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen
HAVEN EN GOED
De bouwwerf van de Deurganckdoksluis opende tijdens de Vlaamse Havendag haar deuren voor 15.000 bezoekers: een unieke belevenis
2
Waar komen de cadeautjes van Sint en Kerstman vandaan?
3
De haven natuurlijk: op stap met Axel Daeseleire in het Rietveld
4-5
Duurzame haven
6
Petrochemie investeert
7
Erfgoed op het Eilandje
2
HAVEN EN GOED
DE WEG VAN HET PAKJE
HAVEN EN GOED
Axel Daeseleire
Waar komen de cadeautjes van Sint en Kerstman vandaan?
Woudaap
Sinterklaas meert elk jaar in Antwerpen aan met zijn stoomboot vanuit Spanje, maar hoe zit dat met de chocoladeletters en het speelgoed die hij aan de kinderen uitdeelt? En hoe doet de Kerstman dat? Al die spullen komen ons land binnen via de Antwerpse haven, zoals dat met 70 procent van de producten het geval is die we in onze sinterklaaszak of onder onze kerstboom terugvinden. Ze komen uit containers die hier per schip arriveren uit alle hoeken van de wereld. Niet alleen de geschenken maar ook heel wat voedingsproducten belanden via de haven op ons bord. Veel grondstoffen voor onze voeding komen via Antwerpen ons land binnen en worden verder verwerkt, opgeslagen, verpakt of verdeeld naar het hinterland.
Tip van Axel
Het Groot Rietveld en het Rietveld Kallo zijn
ST
t Sin
Sin
R KE N MA
t
Sin
t
De plastic kerstbomen komen bijna allemaal uit het Verre Oosten. De grootste producent is China. Voor echte kerstbomen ligt dat anders. Je zou denken dat die net als de Kerstman vooral uit het hoge noorden komen, maar niets is minder waar. Soms komen ze inderdaad daar vandaan. Uit Denemarken bijvoorbeeld. De meeste komen echter uit… de Ardennen. De kerstboom die elk jaar op de Handschoenmarkt in het centrum van Antwerpen staat, komt uit Noorwegen. Het is een cadeautje van het Scandinavische land. Enkel Londen en Antwerpen krijgen een kerstboom van Oslo als symbolisch gebaar voor het leed dat beide steden geleden hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog.
vrij toegankelijk voor wandelaars en te bereiken
De Antwerpse haven natuurlijk:
via de Kwarikweg in Melsele. Wandelingen met
op stap met Axel in het Rietveld
Natuurpunt-WAL op het nummer 03 722 15 37
gids zijn mogelijk op aanvraag voor groepen. Interesse? Neem contact op met of via
[email protected]. Meer info over Natuurpunt in de regio? Surf naar www.natuurpuntwal.be
Axel Daeseleire is een natuurliefhebber. Hij zoekt samen met Johan Baetens van Natuurpunt het groen op in de Antwerpse haven. Meer bepaald het Groot Rietveld - het grootste rietveld van Vlaanderen - en Rietveld Kallo in de buurt van het gelijknamige polderdorp.
Konikpaard
Ook de sinaasappels, mandarijnen en clementines die Sinterklaas en zijn Pieten uitdelen, komen langs Antwerpen binnen. Verse sinaasappels worden aangevoerd vanuit Zuid-Afrika, Marokko, Mexico en Israël. Antwerpen is niet voor niets de grootste fruithaven van Europa en zelfs de grootste bananenhaven ter wereld.
Als bedankje wacht de Pieten wellicht een biertje. De malt (gekiemde granen) die nodig is voor de productie van bier komt aan bij een bedrijf als Boortmalt. Zo kan de wereld snel en efficiënt worden bediend.
En wat met de suiker die als basis wordt gebruikt voor ons snoepgoed? De Antwerpse haven heeft de beste goederenhandelaars als het gaat om het ontvangen, opslaan, opzakken en verladen van suiker. Antwerpen is dan ook de belangrijkste Europese haven voor suikerexport. Van hieruit kunnen alle bestemmingen ter wereld worden bediend.
De weg van de plastic kerstboom
Plastic kerstbomen worden geproduceerd in China. Ze worden verscheept vanuit Yantian in China.
Bruine kiekendief
Kunststof en echte kerstbomen
made in Taiwan
Waar komen die cadeaus en dat lekkers oorspronkelijk allemaal vandaan? Kijk op de verpakking van speelgoed en je zult zien dat daar meestal ‘made in China’ of ‘made in Taiwan’ op staat. De cacao voor de chocoladeletters en de chocoladen munten komt vooral uit West-Afrika, dat instaat voor driekwart van de wereldproductie. Het gaat dan om landen als Ivoorkust, Ghana en Nigeria. Maar ook uit Brazilië, Ecuador, Colombia en Mexico wordt er cacao aangevoerd. Al die cacao wordt in het Antwerpse havengebied opgeslagen in de ongeveer 700.000 m2 aan aangepaste magazijnen voor de opslag van cacao. Cacao wordt altijd vervoerd in jute zakken en het behandelen is zeer arbeidsintensief. Van cacao naar koffie is geen grote stap. Ruim de helft van de aanvoer van koffie wordt in Antwerpen opgeslagen in functie van de speculatie op de termijnmarkten in Londen (LIFFE) of NYBOT in New York. Wist je trouwens dat Antwerpen wereldleider is voor de opslag van koffie? Voor cacao is dat Rotterdam.
3
Ze komen al in juni en juli aan in Antwerpen en Zeebrugge. Ze gaan naar het magazijn van importeur Goodwill M&G in Kontich.
Van daaruit worden ze verstuurd naar klanten in West- en OostEuropa, het Midden-Oosten en Azië.
1 container = 300 volle winkelwagens
Goederen zoals fruit, speelgoed, televisies, dvd’s, kleding, vlees en computers komen allemaal in containers naar ons land. Dat is handig, omdat je er veel in kunt vervoeren als je alles efficiënt inlaadt. In een standaardcontainer met een lengte van 20 voet oftewel 6 meter passen de boodschappen uit 300 winkelwagens. Of 3.000 spelcomputers of 1 miljoen kleurpotloden. Door de metalen wanden van de container zijn de goederen bovendien goed beschermd tegen weer en wind. Omdat containers standaardmaten hebben, zijn ze perfect stapelbaar en passen ze goed op zeeschepen, vrachtwagens, binnenschepen en treinwagons. Containers zijn er in verschillende kleuren en dat is niet altijd zomaar. De witte zijn de zogeheten reefercontainers, die bedoeld zijn voor het koelen van producten. Ze zijn dan ook continu aangesloten op elektriciteit. Antwerpen is wereldwijd gekend om zijn hoge productiviteit voor containerbehandeling. Per uur zijn er tot liefst veertig bewegingen per kraan.
Als je de stadsmens Axel vraagt wat het is wat hij met de natuur heeft, verwacht dan geen uiteenzetting over vogels, bloemetjes en bijtjes. Hij ziet het iets anders. “Ik ben zelf een stuk van de natuur. En als ik in een bos wandel of in de natuur ben, besef ik dat wij van die natuur maar ietsiepietsie deel uitmaken en we het groen moeten koesteren. De economie neemt vaak te veel de overhand. Een evenwicht zoeken is cruciaal.” Daaraan wordt in de haven van Antwerpen wat gedaan. Daar waar natuur sneuvelt voor industrie en scheepvaart, wordt dat elders gecompenseerd totdat er duurzame populaties zijn opgebouwd. Hoewel dat nu al 13 jaar in goed overleg gebeurt, heeft het eerst wel wat voeten in de aarde gehad. Johan toont op een kaartje een gebied dat door de Vlaamse regering in 1988 al bij Europa is aangemeld als belangrijk vogelgebied. “Omdat de Waaslandhaven en het Deurganckdok in dit gebied liggen, is er hiervoor een compensatieplan uitgewerkt. Het Groot Rietveld behoort daartoe.” We vinden het Groot Rietveld tegen een decor van fabriekspijpen, olietanks en torenhoog opgestapelde containers. Het is een 80 hectare groot terrein dat deels is opgespoten met zand dat oorspronkelijk bedoeld was voor de havenontwikkeling. Vanwege een gebrek aan zand voor de verdere opspuiting van dit terrein nam de natuur het hier over en ontstond er een natuurgebied. Her en der zijn er in plassen rietvelden ontstaan waar heel wat rietvogels leven, zoals de bruine kiekendief, de woudaap en de roerdomp. De roerdomp is een bijna 1 meter hoge reigerachtige die het geluid maakt van een misthoorn. Axel is er meteen door geïntrigeerd. “OK, de max. Kunnen we dat zien? Sorry, vanaf nu ben ik op roerdompjacht.”
200 miljoen insecten Maar hoe Axel het terrein ook aftuurt met een verrekijker, de roerdomp krijgt hij niet te zien. Wel cirkelen er tientallen huiszwaluwen over de plas. Johan legt uit dat zij de muggen bestrijden. Axel checkt bij de natuurkenner wat hij in een reportage heeft gezien. “Klopt het dat er per persoon 200 miljoen insecten leven? Ja? Dat is
Roerdomp toch heavy? Ik heb dat drie keer teruggespoeld om na te gaan of ik het wel goed gehoord had.” We slalommen om de paardenuitwerpselen heen. Ze zijn afkomstig van konikpaarden. “Konik is Pools voor paardje”, zegt Johan. “Dus eigenlijk zijn het paardjespaarden.” Het is het wildste ras dat je kunt hebben en de dieren komen uit een kweekprogramma waarmee geprobeerd wordt het oerpaard opnieuw te kweken. De hele middag zullen we helaas geen edel dier zien. Even verderop, in het Rietveld Kallo dat de voorbije drie jaar werd aangelegd, toont Johan ons enkele kleine poeltjes die ideaal zijn voor de zeldzame rugstreeppad. Bij de Tabaknatie krijgen die zelfs een waterplas midden in een verhoogde rotonde. Dat is uniek in de wereld, maar de rotonde ligt nu eenmaal in een gebied waar een keten van poeltjes komt. En die zijn voor deze kikkerachtige noodzakelijk voor de voortplanting.
Schoolreis Terwijl we een heuvel beklimmen ziet Axel een zilverreiger door het water schreiden. “Super. Heel leuk. Nog altijd geen roerdomp, maar allez.” Hij wordt evenwel getrakteerd op een jong konijn en een hermelijn die vrolijk achter elkaar aanhuppelen op de dijk. “Hé, die zijn vriendjes”, roept de acteur verbaasd uit. Uiteindelijk kan Axel terugkijken op een fijne en leerzame middag. De door hem gevreesde regen is uitgebleven en hij heeft zich enorm geamuseerd. “Ik voel me op schoolreis”, en dan doelend op Johan: “maar deze leraar heeft echt iets te vertellen.”
Paradijs voor zeldzame planten en dieren De rugstreeppad, de oever- en de gierzwaluw, de visdief en diverse soorten orchideeën. Je zou er niet meteen aan denken, maar deze zeldzame dieren en planten komen allemaal voor in de haven. De haven van Antwerpen staat niet alleen synoniem voor industrie en bedrijvigheid, maar telt ook ruim 600 hectare aan ecologische infrastructuur, dat wil zeggen natuur gecombineerd met andere functies. Ze is bovendien een van de belangrijkste leefgebieden van bedreigde diersoorten. Het gaat vooral om typische pionierssoorten. Zij vinden hun plekje op nieuwe terreinen zoals opgespoten zandgronden en waterplassen op bouwwerven. De orchideeën, zoals de groenknolorchis, de moeraswespenorchis en het wit bosvogeltje, gedijen goed in kalkhoudende grond. De vele schelpen in het opgespoten zand zijn dus een ideale voedingsbodem. De rugstreeppad legt dan weer zijn eitjes in de plassen. Ideaal, want er zwemmen geen vissen die ze kunnen opeten. En in de afgekalfde steile wanden vinden de oeverzwaluwen genoeg ruimte en veiligheid om hun nest te bouwen. Momenteel leven er in de Antwerpse haven minstens negentig beschermde dieren- en plantensoorten. Konikpaarden: Lieven Van Havere Vogels: Pascal De Munck
4
HAVEN EN GOED
DUURZAME HAVEN
HAVEN EN GOED
EEN DUURZAME HAVEN
5
Duurzaamheid, een dagelijkse zorg Duurzaamheid is een dagelijkse zorg voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (GHA) en de havengemeenschap. De kernwoorden daarbij zijn People, Planet en Prosperity. Dat wil zeggen dat de haven oog heeft voor het welzijn van de mensen en hun veiligheid, dat ze als motor van de economie zich inzet om economie en ecologie te
verzoenen en daarin een voortrekkersrol speelt. De haven is namelijk een grote werkgever: 60.500 mensen hebben er een job, indirect levert ze werk aan 145.000 personen. Maar hoe duurzaam is de haven van Antwerpen eigenlijk? Ontdek hier een aantal duurzame projecten.
Met de bus naar het werk
Duurzame straddle carriers van MSC Home Terminal
Om werknemers aan te moedigen op een duurzame manier naar het werk te komen, kunnen zij gratis met de I-Bus, of Industriebus rijden. Deze busdienst is in 2008 opgezet door Bayer, Evonik, Ineos, Lanxess, Monsanto en Solvay. De I-Bus vertrekt vlakbij de Tijsmanstunnel West, waar andere bussen aankomen die werknemers in de regio van Antwerpen en het Waasland
hebben opgepikt. De I-bus heeft momenteel 41 routes, 29 daarvan zijn voor dagdiensten tijdens weekdagen en twaalf voor de drieploegendiensten, zowel door de week als tijdens het weekend. Jaarlijks maken 2.900 werknemers hiervan gebruik. Daarnaast is er sinds 2009 nog een pendelbus van vzw Max Mobiel die dagelijks zo’n 140 werknemers naar bedrijven in de Waaslandhaven en de kerncentrale van Doel brengt. Deze bus werkt volgens een reserveringssysteem.
Op de MSC Home Terminal vinden we enkele mooie voorbeelden van duurzaamheid in de praktijk. Deze rederij heeft op 31 straddle carriers (containerkranen) een waterstofgenerator geïnstalleerd. Door de waterstofinjectie in de dieselmotoren wordt het verbrandingsproces geoptimaliseerd en
a a r h et w e r k n s u b M et d e Duurzaamheid is een kernbegrip geworden in de huidige maatschappij. De haven wil daarbij niet achterblijven. Maar hoe weet je of je duurzaam bezig bent? Om dat na te gaan maakt de havengemeenschap sinds 2012 een duurzaamheidsverslag op. Het nieuwste rapport verscheen op 8 oktober. De aanpak is uniek, omdat het een gezamenlijk initiatief is van de havengemeenschap en niet van één enkel bedrijf. “Door er samen naar te kijken, kun je ook samen naar oplossingen zoeken voor pijnpunten. Denk maar aan de fijnstofproblematiek of het vervoer van werknemers”, zegt Eric de Deckere, technisch manager milieu van het Havenbedrijf. Bovendien zoekt de haven hiervoor ook de discussie op met diverse milieuorganisaties en overheden. “Zo kunnen we de hinder in kaart brengen voor de omwonenden. Bijvoorbeeld geuroverlast.” De havengemeenschap won met het eerste duurzaamheidsverslag al drie prestigieuze internationale prijzen, waaronder de Environmental Award in de Verenigde Arabische Emiraten. Verder bekroonde ook het Belgisch netwerk dat interactie en samenwerking stimuleert rond duurzaamheid, het rapport met een award. Tenslotte werd het verslag nog bekroond door de International Association of Ports and Harbours in Los Angeles. Om bedrijven te helpen in hun streven naar meer duurzaamheid werd er een ‘Wegwijzer duurzaam ondernemen’ ontwikkeld. Met deze website wil de havengemeenschap de bedrijven ondersteunen, informeren en engageren in het streven naar een duurzame haven. Meer info over het duurzaamheidsverslag en het digitaal platform vind je op www.duurzamehavenvanantwerpen.be.
Duur D U U RZAAM H EI DS
TR A D zame S
VERSLAG
verwarm e i r t s u De ind
wordt er brandstof bespaard. Daarnaast wordt er op tien andere straddle carriers ‘AdBlue’ toegevoegd ter vermindering van CO2 uitstoot. Door de banden van deze voertuigen op te blazen met stikstof blijft de druk in de banden beter en de temperatuur lager. Daardoor slijten ze minder snel, waardoor de banden langer meegaan. Bovendien komt het de veiligheid ten goede.
Een
DLE CARRI ERS
leer c y c e r ge
d a f v a l pa r k
Dokwater, schoon water De waterkwaliteit van het dokwater is over het algemeen goed. Dat was pakweg 15 jaar geleden wel anders. Deze omslag is het resultaat van doorgedreven inspanningen van de havengemeenschap. Vroeger zaten er meer en hogere concentraties aan metalen in het water en was er amper leven. De vis die er rondzwom zat vol met verontreinigde stoffen. Sindsdien hebben bedrijven veel inspanningen geleverd door hun lozingen te beperken. Daardoor is de waterkwaliteit stelselmatig verbeterd. “We proberen het leven in het dokwater te verbeteren, zodat er insecten leven die
voor vissen aantrekkelijk zijn”, zegt Eric de Deckere, technisch manager milieu van het Havenbedrijf. “Aan het Kanaaldok hebben we een vispaaiplaats aangelegd en we willen nog een tweede inrichten. Dit zijn plaatsen waar vissen hun eitjes kunnen leggen. Ook proberen we aanhechtingsplaatsen te voorzien voor slakken en mosselen. Wat het effect van schoner water op het leven is, moeten we dringend opnieuw meten. Vissers signaleren ons alvast dat er intussen meer soorten vis zitten dan voorheen.” Het dokwater wordt ook gebruikt voor de koeling van het MAS Havenpaviljoen. Dit heeft geen effect op de temperatuur van het water in het Willemdok.
Antwerpse havenbeveiliging model voor Europa Sinds de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten is veiligheid nog belangrijker geworden in de Antwerpse haven. Antwerpen nam als een van de eerste havens maatregelen om aan de internationale voorwaarden te voldoen en vervult daarmee op Europees vlak een voorbeeldfunctie. Een draaiboek dat de dienst Havenbeveiliging van het Havenbedrijf onlangs maakte in opdracht van de Europese Commissie wordt in de hele Europese Unie
h o o n w at e r c s , r e D o k w at
A nt
en bevei li g i n g v a h e werps Belg i ca w e N Th e
wind m o lens l o v n Een have
heid m a a z r Duu
t j e h uis
sexcu rsi e The New Belgica: een maatschappelijk engagement
De industrie verwarmt je huis In de haven van Antwerpen loopt een project om restwarmte van de industrie op te vangen en te gebruiken voor de verwarming van gebouwen. Volgens hoofdingenieur Energieprojecten Paul De Rache van het Havenbedrijf kan binnen pakweg tien jaar een groot deel van de stad op die manier worden verwarmd. Boven de Antwerpse haven zijn er dagelijks heel wat condenswolken te zien van restwarmte die wordt geloosd door de industrie. Warmte die eigenlijk perfect gebruikt kan worden om gebouwen mee te verwarmen. De bedoeling is om die restwarmte in een vorm van warm water via pijpleidingen naar de stad te transporteren en via een netwerk te verspreiden. In plaats van stookolie- of aardgasketels heb je dan een warmtewisselaar waarmee je warmte van het net kunt aftappen om je huis mee te verwarmen. Verwarmen op restwarmte is niet alleen milieuvriendelijker, maar moet zeker op termijn ook goedkoper zijn voor de gebruiker. Steden verwarmen met de restwarmte van de industrie gebeurt al volop in het buitenland.
gebruikt. De haven heeft werk gemaakt van het beter beveiligen van dokken, sluizen, terminals en andere installaties. Ook de grote bedrijven moesten een beveiligingsplan maken om te voldoen aan de internationale veiligheidscode en de EU-richtlijn. Het gaat dan onder meer om het invoeren van een toegangscontrole met badge, het plaatsen van afsluitingen en vracht- en bagagecontrole. Sinds 2004 bestaat er bovendien een nationale autoriteit die zich bezighoudt met de veiligheid in de haven.
Een haven vol windmolens Een gerecycleerd afvalpark voor de scheepvaart Wie naar de Eén-reeks ‘Kinderen van Dewindt’ heeft gekeken, herinnert zich allicht nog ‘het kantoor in de Antwerpse haven’. Het bouw- en sloopafval afkomstig van dat gebouw is gerecycleerd om er een afvalpark mee te maken waar de binnenschippers sinds april hun afval kunnen afgeven. Het hergebruik van het kantoor is een mooi voorbeeld van het duurzame materialenbeleid dat het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen voert. Samen met Jacobs Beton, Brijsse Minerals and Recycling (BMR) en de Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO werd onder meer de steenachtige fractie verwerkt tot beton en gebruikt voor de funderingen en de vloeren van het afvalpark. Het park geldt bovendien als een voorbeeldproject in Vlaanderen als het gaat om duurzaam materialenbeleid.
Het Havenbedrijf ontwikkelt samen met de Maatschappij Linkerscheldeoever en NV GEHA via de NV Wind aan de Stroom een grootschalig windturbinepark op de linkerscheldeoever. “Op korte termijn staat de bouw van 8 turbines op de planning. Tegen 2017-2018 willen we daar de volgende 30 turbines aan toevoegen”, legt Giovanni Vercammen uit, algemeen directeur van Wind aan de Stroom. “Op lange termijn blijft het ambitieuze doel om 55 turbines van 3 MegaWatt te voorzien op de Antwerpse linkerscheldeoever. De uitvoeringssnelheid van het GRUP en de verdere havenontwikkeling, zullen mee bepalen welke omvang het windmolenproject uiteindelijk zal aannemen.” Het is de ambitie om op termijn zo’n 120 windturbines te bouwen in de Antwerpse haven. Op rechteroever is immers ook windontwikkelaar Vleemo actief, naast enkele kleinere private initiatieven. Een park van deze omvang vertegenwoordigt groene energie voor zo’n 300.000 gezinnen.
Duurzaamheidsexcursie voor derde graad ASO Het Provinciaal Havencentrum Lillo heeft een nieuwe rondleiding uitgewerkt voor leerlingen van de derde graad van het ASO. Deze legt de nadruk op duurzaamheid, mobiliteit en mondialisering. De leerlingen krijgen zo meer inzicht in de uitbouw van een duurzame haven voor de toekomst, waarbij nieuwe welvaart in een leefbare en gezonde omgeving wordt gecreëerd. Deze duurzaamheidsexcursie wordt vanaf 2014 aangeboden en sluit aan op het thema duurzaamheid dat aan bod komt in de laatste twee jaren van het ASO.
Het Havenbedrijf houdt zich niet alleen bezig met het reilen en zeilen in de haven, maar engageert zich ook voor heel wat maatschappelijke projecten, van concerten tot sport en musea. Ook een opleidingsproject voor laaggeschoolde langdurige werklozen waarbij de ‘Belgica’ wordt nagebouwd, kan rekenen op steun. De ‘Belgica’ is de driemaster waarmee de Belgische ontdekkingsreiziger Adrien de Gerlache in 1897 koers zette naar Antarctica. Het is in 1940 in volle oorlogsgeweld vergaan voor de Noorse kust. Vzw De Steenschuit is een sociaal scheepsbouwinitiatief dat sinds 2007 samen met de VDAB werkt aan een replica van dat schip. Laaggeschoolde langdurige werklozen leren er scheepsbouwtechnieken en werkattitudes aan, zodat ze sterker staan op de arbeidsmarkt. Het Havenbedrijf is volgens Eddy Stuer van De Steenschuit een van de belangrijkste partners van het project. “GHA steunt ons financieel en helpt ons op de lange termijn met het vinden van een ligplaats. Het is dus een meerjarig engagement. Wat wij doen is niet iets wat zomaar klaar is. Daarom is het belangrijk dat de haven ons steunt.”
HAVEN EN GOED
2 Air Liquide Investering: koolmonoxide-unit (50 miljoen euro). Toepassing: vries- en koelkasten, auto-industrie, lakken, schoenen.
1
2
Internationale chemiereuzen investeren in de Antwerpse haven. Tussen 2012 en nu planden of voerden productiebedrijven maar liefst dertien investeringen uit. Een overzicht.
3 IBR Investering: raffinaderij Independent Belgian Refinery (IBR) van het faillissement gered door een overname. Antwerpen werd daarmee een nieuwe vestiging van de oliereus Gunvor. Toepassing: LPG, stookolie, benzine.
Het Eilandje, 1
4
Investering: bouw nieuwe ehtyleenterminal. Toepassing: farmaceutische producten, shampoo, antivries, chemicaliën voor de landbouw.
5
5 Ferro Investering: nieuwe productie-eenheid om milieuvriendelijke weekmakers te maken. Toepassing: verhard kunststof voor onder andere computers, auto-onderdelen, wieken van windmolens, zwembaden en koffiekopjes.
6 2
7
10
6 Indaver-MediPower
Sint-Felixpakhuis
Het Eilandje, een van de oudste stedelijke havengebieden, kreeg het voorbije decennium een grondige facelift. Naast de woon- en werkprojecten is het vooral een nieuwe culturele pleisterplaats met een duidelijk maritieme sfeer. Water, schepen, havenbedrijven, ruimte en een scala aan erfgoedprojecten voeren hier de boventoon. Dit alles maakt van dit stadsdeel de perfecte verbinding tussen de stad en de moderne haven. Het maritieme erfgoed als inspiratie voor het heden en de toekomst. Een wandeling en bezoek meer dan waard. Wij nemen u even bij de hand.
Het Eilandje is tegenwoordig ‘the place to be’. Toen er een begin gemaakt werd met het opwaarderen van deze oude havenbuurt, was het Sint-Felixpakhuis als eerste aan de beurt. Dit gebouw werd in 1860 gebouwd als opslagplaats voor onder meer koffie, graan, kaas en tabak. In 1975 raakte het in onbruik, maar sinds 2006 is hier het FelixArchief gehuisvest. Alle stadsarchieven en ook het archief van het Havenbedrijf worden hier bewaard. Documenten, oude kaarten en een volledige beeldenbank kunnen worden geraadpleegd.
3 2
het kruimelpad tussen stad en haven
★★★★
4 Ineos Oxide
3
7
Albert Einstein, een graag geziene gast Een van de mensen die met de Red Star Line naar New York voer, was Albert Einstein. In tegenstelling tot de meeste mensen was dit genie aanvankelijk niet op zoek naar een beter bestaan in de nieuwe wereld. Meer nog: hij reisde meermaals met de rederij die in Antwerpen een thuisbasis had. Als briljant wetenschapper kreeg hij namelijk vanuit de hele wereld uitnodigingen. Hij en zijn vrouw waren aan boord graag geziene gasten wegens hun bescheidenheid. Einstein verkoos de Red Star Line omdat hij familie in België had en bevriend was met onder meer koningin Elisabeth en schilder James Ensor. Uiteindelijk vluchtte het gezin voor het opkomend nazisme naar de Verenigde Staten.
8
Investering: bouw installatie voor milieuveilige verwerking van medisch en sensitief afval. Toepassing: verwerking ziekenhuisafval waaruit via warmterecuperatie energie wordt gehaald voor de verwarming van de gebouwen en onderdelen van de productie. De rest wordt op het elektriciteitsnet geleverd.
9
7 Evonik Degussa
2
Investering: vergroten capaciteit methionineeenheden en productie metyl-tert-butylether (MTBE). Als gevolg van deze investering zal ook buurbedrijf Oiltanking Stolthaven Antwerpen investeren in bijkomende infrastructuur. Toepassing: benzine, banden, schoenzolen, tapijtbodems, dierenvoeding.
10
9
11
2
Investering: bouw nieuwe productie-eenheid voor milieuvriendelijke, brandvertragende kunststoffen (20 miljoen euro). Toepassing: gordijnen, tapijten, plastic, printkaarten, huishoudelijke apparatuur, elektronica, polyester voor bouw en transport.
10
10
Investering: uitbreiding glasvezelfabriek (15 miljoen euro). Twee pilootfabrieken voor de ontwikkeling van milieuvriendelijke kunstrubber en een nieuwe polyamidefabriek die begin 2014 operationeel moet zijn (75 miljoen euro). Toepassing: rubberbanden, sport- en veiligheidskledij, medische apparatuur, auto-onderdelen, plastic buizen.
8
12
10
3
13 11 Kuwait Petroleum International Investering: modernisering smeeroliefabriek (63 miljoen euro). Toepassing: smeermiddelen voor energie-, milieu-, automobiel- en industriesectoren.
10 Total Investering: modernisering van zijn raffinageen petrochemieplatform (1 miljard euro). Toepassing: huisbrandolie, brandstof voor voertuigen.
De chemiesector pompt miljarden euro in de haven van Antwerpen en er liggen nog investeringen in het verschiet. Niet alleen productiebedrijven zetten in op Antwerpen. Tankopslagbedrijven hebben de jongste 10 jaar continu geïnvesteerd. De tankopslagcapaciteit is hierdoor meer dan verdubbeld tot 6,4 miljoen m3 en de tankopslagterminals zijn met 40 procent toegenomen, tot vijftien vandaag. Dankzij jarenlange samenwerking met de productiebedrijven in de chemiecluster leveren de tankopslagbedrijven logistieke diensten die voldoen aan de hoogste kwaliteits-, veiligheids- en milieunormen. Samen zorgen zij ervoor dat de haven van Antwerpen de grootste en meest diverse geïntegreerde chemiecluster in Europa is en blijft.
Museum aan de Stroom ★ ★ ★ ★ Vlak achter het Sint-Felixpakhuis torent het Museum aan de Stroom (MAS) boven de buurt uit. Dit museum, dat in 2011 werd geopend en de vorm van gestapelde containers heeft, brengt op de zesde etage het historische verhaal van de haven. Je kunt er bovendien gratis genieten van een panoramisch uitzicht over de haven.
12
8 FRX Polymers
9 Lanxess
HET EILANDJE
Miljardeninvestering in de Antwerpse olie- en chemiecluster
1 BASF Investering: bouw extractie-installatie voor butadieen (100 miljoen euro). Uitbreiding cyclohexanoncapaciteit (circa 10 miljoen euro), bijkomende infrastructuur voor het lossen van zeeschepen en binnenschepen (enkele tientallen miljoenen euro). Toepassing: verf, schoensmeer, banden, plastic, papier.
HAVEN EN GOED
collectie Vrienden van de Red Star Line
INVESTERINGEN
12 Exxon Mobile
11
Investering: Exxon Mobile overweegt miljardeninvestering in nieuwe fabriek die zware fracties van ruwe olie moet omzetten in lichtere fracties. Toepassing: benzine, diesel, LPG voor auto’s, huisbrandolie voor huizen en gebouwen, zware stookolie voor elektriciteitscentrales, gasolie voor industrie.
13 Praxair Investering: bouw tweede luchtsplitsingsinstallatie (productie vloeibare zuurstof, stikstof en argon). Toepassing: vloeibare zuurstof, stikstof en argon voor farmacie, chemie, glas-, cement- en metaalproductie, milieu- en voedingsmiddelenindustrie, dat laatste voor het invriezen van voedsel.
MAS ★ ★ ★ ★ Havenpaviljoen Aan de voet van het MAS bevindt zich het MAS Havenpaviljoen, een multimediaal infocentrum. Hiermee wil het Havenbedrijf iedereen de kans geven om kennis te maken met de boeiende, internationale havenwereld. Je vindt er een unieke 360°film die reusachtige schepen recht op je af laat varen, een enorme satellietfoto van de stad en de haven en een virtuele havenfamilie die je op infoschermen alles vertelt over het reilen en zeilen in de Antwerpse haven. Zowel het MAS als het MAS Havenpaviljoen liggen aan de Museumhaven in het Bonapartedok. Dit dok werd net als het aan de andere kant gelegen Willemdok gegraven op bevel van Napoleon Bonaparte. In het Museumdok liggen voorlopig de beschermde Vlotkraan 9, het lichtschip West-Hinder III en de museumschepen van het Rijn- en binnenvaartmuseum. Het is ook de afmeerplaats voor bezoekende historische schepen.
Letterenhuis, Antwerpen
6
Praktisch: FelixArchief:
Kranen ★ ★ ★ ★
4
Iets verderop aan de Scheldekaaien staan twaalf van de achttien kranen van het MAS. Het is de grootste museale collectie havenkranen ter wereld. De oudste is van 1907, de jongste van 1963. Je vindt ze ter hoogte van Hangar 26 en 27 aan de Rijnkaai.
6
Havenhuis ★ ★ ★ ★ Aan kaai 63 verrijst het nieuwe Havenhuis. Het bestaat enerzijds uit het voormalige Hansagebouw, dat een exacte kopie is van het gelijknamige pand dat op de plaats stond waar nu het Museum aan de Stroom is. Anderzijds is er de nieuwbouw die rustend op twee pijlers boven het historisch monument zal zweven. Dit gebouw wordt de nieuwe werkplek voor de administratieve diensten van het Havenbedrijf.
5
Red Star Line Museum ★ ★ ★ ★ Als je de Rijnkaai verder noordwaarts volgt, kom je langs het Red Star Line Museum. Dit museum ging op 28 september open en vertelt het verhaal van de bijna 3 miljoen mensen die tussen 1873 en 1934 per stoomschip hun geluk gingen beproeven in de Verenigde Staten en Canada. Het museum
is gevestigd in de voormalige loodsen van de legendarische rederij. Bezoekers kunnen er virtueel het traject afleggen van de emigranten destijds. Het belevenismuseum staat niet alleen stil bij het verleden maar ook bij de hedendaagse migratie. Tegenwoordig wonen er meer dan 165 nationaliteiten in Antwerpen. Red Star Line Museum, fotograaf Noortje Palmers
opzoeken van informatie, leeszalen, geleide bezoeken, archiefbezoek in combinatie met een wandeling op het Eilandje. Het archief is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 8.30-16.30u. www.felixarchief.be
MAS: het museum is open van dinsdag tot en met zondag van 10-17u Diverse rondleidingen mogelijk. Panoramisch uitzicht gratis en dagelijks toegankelijk van 9.30-22u. www.mas.be
MAS Havenpaviljoen: open van dinsdag tot en met zondag van 9.30-17.30u. Inkom gratis.
Museumhaven in het Bonapartedok: de schepen van het Rijn- en binnenvaartmuseum zijn gratis te bezoeken op woensdag en elke eerste zaterdag van de maand van half april tot half oktober van 14-18u.
Kranen: voor bezoek contact opnemen met het MAS.
Red Star Line Museum: open van dinsdag tot en met vrijdag van 10-17u in het weekend tot 18u. Reserveren is aangeraden. Dat geldt ook voor de rondleiding met gids elke tweede zondag van de maand. www.redstarline.be
8
HAVEN EN GOED
VARIA
De Haven nodigt uit! Oktober ZAT.
19/10
Antwerp race Antwerpse Rede De Antwerp race is de grootste zeilrace voor zeiljachten in de Benelux. Deze start in Breskens en Terneuzen en de aankomst is voor de Antwerpse Rede. Aan de race doen meer dan 220 jachten en meer dan duizend zeilers mee. Je kunt de wedstrijd zowel vanaf de linker- als de rechteroever volgen.
ZON.
27/10
WINTERVOORSTELLINGEN MAS Havenpaviljoen Hanzestedenplaats 19 2000 Antwerpen
NOVEMber DON.
14/11
Thema-avond in het MAS Havenpaviljoen MAS Havenpaviljoen Hanzestedenplaats 19 2000 Antwerpen
Waarom is het GRUP zo belangrijk voor de toekomst van de haven? Dat is een goede vraag waarop een deskundige op een laagdrempelige manier toelichting zal geven. Daarna is er mogelijkheid om vragen te stellen. De toegang is gratis, maar omdat er slechts vijftig plaatsen beschikbaar zijn, is vooraf inschrijven noodzakelijk. Dat kan via
[email protected]. Vermeld duidelijk naam, adres en telefoonnummer. De lezing begint om 19 uur.
Strip De Havengeest bijna klaar De avonturenstrip met de Antwerpse haven in de hoofdrol, is bijna klaar. Tekenaar Jan Bosschaert en scenarist Peter Van Gucht gingen een tijdje geleden aan de slag. Het resultaat van hun samenwerking is een strip die het verhaal vertelt van Sylvester, een jongen die door een toevallige ontdekking een reis in de tijd maakt en ontdekt welke rol een haven speelt in het dagelijkse leven. Beide heren hebben ondertussen alles uitgeschreven en getekend en momenteel wordt de strip ingekleurd. Hier lees je alvast een klein voorproefje. Wil je ‘m helemaal lezen? De strip zal vanaf januari 2014 gratis en in beperkte oplage te verkrijgen zijn in het MAS Havenpaviljoen en het Havencentrum Lillo. Aangezien Sylvester in de strip ook ontdekt hoe belangrijk nieuwe infrastructuurwerken zijn voor de toekomst van de haven, zal de strip ook verdeeld worden tijdens toekomstige evenementen aan de Deurganckdoksluis op de Antwerpse Linkeroever.
DE WINNAARS
DECEMber Tussen oktober en maart 2014 worden er in het MAS Havenpaviljoen een reeks havenvertellingen georganiseerd genaamd ‘De kinderen Van de Craen’. Deze verhalenreeks wil de maritieme erfgoedrijkdom van Antwerpen tot leven brengen. De kinderen Van de Craen zijn een samengesteld gezin. Zij hebben slechts een ding gemeen: ieder van hen is via zijn/haar job en DNA verbonden met het wel en wee van de haven. Deze gratis middagen beginnen om 15 uur. Omdat er maar vijftig plaatsen beschikbaar zijn, is snel inschrijven de boodschap. Aanmelden kan via
[email protected]. Vermeld duidelijk naam, adres en telefoonnummer.
ZAT.
07/12
Scheldecross
Greet Creten
Sint-Annastrand De Scheldecross is een wedstrijd veldrijden die sinds 2005 in Antwerpen wordt georganiseerd. De erelijst van de Scheldeprijs mag er zijn: onder meer Sven Nys en Niels Albert wonnen dit criterium meerdere keren. Ook Zdenek Stybar kwam er als eerste over de meet. Johan Van Mensel
Colofon Met ‘Haven en Goed’ wil het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen iedereen een blik geven achter de schermen van de haven van Antwerpen en de lezer informeren en verwonderen over deze boeiende, internationale wereld. Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Entrepotkaai 1 - 2000 Antwerpen België - T +32 3 205 20 11 E
[email protected] Copyright en vormgeving: De Blauwe Peer
Anthony Geentjens & Dimitry Geentjens
Ik verloor mijn hart aan de haven Voor de fotowedstrijd kregen we heel wat toffe beelden binnen van mensen die hun hart op de een of andere manier verloren aan de haven. Ook de allerkleinsten lieten zich niet onbetuigd in de tekenwestrijd waarin zij lieten zien waarvan zij houden in de haven. Johan Van Mensel stuurde ons een mooie foto van de chemie en wint daarmee een helikoptervlucht boven de haven. Greet Creten bracht natuur, haven en recreatie op treffende wijze in beeld. Zij mag een nachtje slapen in een luxe uitgeruste zeecontainer die regelmatig van locatie verandert. De broertjes Geentjens leefden zich uit op papier en krijgen daarvoor een legopakket.
