“Hard werken houd je alleen vol als je ook gezond leeft” De resultaten van het fitheidsprogramma van Accenture zijn overtuigend. Ziekteverzuim, psychische klachten en RSI-klachten daalden aanzienlijk. HR-directeur David Hulsenbek: “De grootste fout is dat je medewerkers even gaat vertellen hoe je gezond moet leven.” tekst: Rutger Vahl Op 1 april 2011 stuurde Accenture zijn medewerkers een email: ‘Wij zijn een bedrijf dat voor zijn mensen zorgt. Accenture is wettelijk verplicht een gezonde werkplek te bieden. Daarom schaffen we per direct de vrijdagmiddagborrel af. Ook worden alcoholische dranken uit de kantine geweerd en vervangen door gezonde sapjes. Zoals iedereen weet is de smaak daarvan enorm verbeterd in de afgelopen jaren.’ Het regende mailtjes bij de afdeling human resources. Een enkeling juichte het nieuwe beleid toe. Een grote meerderheid was teleurgesteld (‘’Is dit nou echt nodig?”), terwijl sommigen rood aanliepen van zoveel betutteling. “Het verbieden van alcoholische dranken is belachelijk,” fulmineerde een medewerker. “Niemand was verplicht bier of wijn te drinken tijdens de vrijdagmiddagborrel. Dat is een keuze. Door de ban ontnemen jullie medewerkers die keuze. En een stuk plezier in het werk!” HR-directeur David Hulsenbek lacht als hij wat reacties voorleest. Wat waren sommige medewerkers verontwaardigd. Geen bier en bitterballen meer op vrijdagmiddag... “Het duurde best lang voordat iedereen nog eens naar de datum van de mail had gekeken,” gniffelt Hulsenbek. Humor en gezondheidsbeleid. Het gaat prima samen bij Accenture, vooral op 1 april. De fun-factor is één van de succesfactoren van een fit personeelsbestand, weet het consultancybedrijf na drie jaar fit@work, een programma om de energiebalans bij medewerkers optimaal te houden. Gezonder leven en bewegen moeten leuk zijn en iets positiefs opleveren. Want anders haken mensen af. Geestelijk moeder van fit@work is Lieke Wolfraad, die na haar studie bewegingswetenschappen bij Accenture kwam en al snel de kans zag om een gezondheidsbevorderend programma te ontwikkelen. “Wij geloven niet in verbieden, maar veel meer in het aanbieden van gezonde alternatieven,” zeggen Hulsenbek en Wolfraad. “Wat helemaal niet werkt is als je als werkgever van bovenaf gaat opleggen wat goed is voor medewerkers. De huidige generatie medewerkers accepteert dat niet. De crux is medewerkers te motiveren gezond te leven zonder dat het als paternalisme overkomt.” Het clichébeeld van de consultant is: jong, ambitieus, hard werkend, ongezond levend. In hoeverre klopt dit beeld voor Accenture? Hulsenbek: “Die clichés zijn wel zo’n beetje waar. Op maandagmorgen kun je hier de jonge consultants door de gang zien rennen, op weg naar Schiphol. De hele week in het buitenland bij een klant, uit eten in hotels, laat naar bed, vroeg op, en op donderdagavond terug in Nederland. Dat je dan op vrijdagmorgen weer op kantoor bent, is normaal. Lange dagen, hard werken, snel carrière maken. Up or out, dat geldt ook bij Accenture. Maar dat weet je als je hier solliciteert. Het is een bewuste keuze. Je moet veel van jezelf geven, maar daar krijg je veel voor terug. Je kunt bij Accenture rond je 35e vrij hoog in de organisatie zitten.”
Zo’n werkdruk, wat doet dat met de gezondheid van medewerkers? Een hoog ziekteverzuim? Hulsenbek: “Nee, dat valt juist enorm mee. Ons verzuim is structureel onder de drie procent. Dat is verklaarbaar. De gemiddelde leeftijd bij Accenture is 32,5 jaar. Jongeren kunnen veel aan. En ze melden zich niet snel ziek. Maar als ze eenmaal ziek zijn, dan is er ook echt iets aan de hand. Het langdurige verzuim vinden wij daarom aan de hoge kant. Dat was een van de redenen om in 2011 met een gezondheidsprogramma te starten. Want hard werken houd je alleen vol als je ook gezond leeft. Wij zagen dat medewerkers ergens tussen de dertig en de veertig jaar meer gezondheidsklachten gingen ontwikkelen. Dat zijn de jaren dat ze een gezin krijgen en ook het lichaam voor het eerst laat merken dat er grenzen zijn. Fit@work is gericht op het voorkómen van gezondheidsproblemen. Investeer in je lichaam en je geest zodat je ook na je veertigste nog ambitieus en met veel energie je werk kunt blijven doen. Dat is de boodschap.” Tijdens haar studie deed Wolfraad onderzoek bij FC Groningen. Ze wilde weten wat de optimale trainingsarbeid is vanuit het idee dat je als sporter niet te weinig moet trainen maar ook niet te veel. Essentieel voor een topsporter is het lichaam goed te laten herstellen na zware inspanning, een inzicht dat ze meenam naar het programma fit@work bij Accenture. “Ook een consultant die keihard werkt, moet momenten van ontspanning en herstel hebben,” zegt Wolfraad. Haar wetenschappelijke kennis combineert ze met haar eigen ervaringen. Ze hockeyde op hoog niveau en weet uit eigen ervaring wat het belang van bewegen is, maar ook welke discipline het vraagt om te blijven presteren. Wat zijn de kernpunten van fit@work? Wolfraad: “Het programma bestaat uit drie onderdelen. Alle deelnemers krijgen eerst een gezondheidscheck. We meten bloeddruk, vetpercentage, conditie en andere parameters. Deelnemers vullen een uitgebreide enquête in over hun werk, leven en leefstijl. Daarna krijgen ze allerlei workshops om hun kennis van gezond leven en het menselijk lichaam te vergroten. Wat heeft je lijf nodig om optimaal te presteren? Wat doet stress en hoe herstelt je lichaam? We maken dat inzichtelijk door over energiemanagement te spreken en drie batterijen: eentje voor je fysieke, eentje voor je mentale en eentje voor je emotionele conditie. De derde fase begint na een gesprek met een personal coach. Deelnemers maken een plan wat ze willen verbeteren, waar ze aan willen werken. De één gaat vooral sporten, de ander gezonder eten terwijl de derde een beter slaapritme wil ontwikkelen. Met hun persoonlijke plan gaan ze een halfjaar aan de slag.” Informatie over gezondheid wordt al snel ervaren als ‘verplichte kost’. Hoe houd je medewerkers enthousiast? Wolfraad: “Zo’n gezondheidscheck, waar we mee beginnen, vindt iedereen boeiend. Als je je conditie laat testen en daar komt uit dat je veel meer aan zou kunnen met wat gerichte training, of met een beter slaapritme, dan is dat meteen heel motiverend. De uitdaging is om informatie over gezond leven op net zo’n boeiende manier te brengen. Aan onze workshops werkten daarom onder meer bekende sporters mee. Zoals ex-schaatser Jochem Uytdehaage en atleet Marko Koers. Dat zijn inspirerende mensen. Onze ervaring is dat je kennis moet bieden waar deelnemers direct iets mee kunnen. Wat doet alcohol met je lijf? En koffie? Waarom is veel water drinken zo goed? En hoe bevorder je dat je beter slaapt? Dat zijn eyeopeners voor veel mensen. Gaan ze de adviezen toepassen in hun eigen leven, dan merken ze al snel een verandering.”
Hoe ervaren medewerkers fit@work? Wolfraad: “De doelstellingen van het programma zijn gezonder leven, meer energie hebben, minder stress, meer sporten en een betere ontspanning. Uit evaluaties blijkt dat die doelen worden gehaald. De gemiddelde waardering is een 8,1. Uit de werktevredenheidsonderzoeken die we jaarlijks doen, blijkt dat medewerkers die aan fit@work deelnemen bovengemiddeld engaged zijn, dus meer plezier hebben in het werk en positiever over hun werkgever denken. Dat het programma zeer positief gewaardeerd wordt, blijkt ook uit het feit dat we veel meer aanmeldingen hebben dan plaatsen.” Geef eens wat cijfers? Hulsenbek: “Het verzuimpercentage onder deelnemers aan fit@work is met een derde gedaald van 4,23 procent naar 2,83 procent. Het aantal medewerkers met langdurige psychische klachten nam af met een kwart, het langdurig verzuim met bijna twintig procent. Vier van de vijf deelnemers beweegt drie keer per week of meer, zoals voorgeschreven, waar dit voor de start drie van de vijf was. Bij de intake dronk 36 procent anderhalve liter water per dag of meer, bij de outtake was dit gestegen naar 75 procent. Tegelijk zijn deelnemers minder koffie gaan drinken. In totaal had Accenture 9000 verzuimuren minder. Omgerekend is dat een besparing van 235.000 euro op jaarbasis.” Cijfers, Excel, spreadsheets. Als consultants willen jullie het succes natuurlijk tot achter de komma in kaart brengen. Hulsenbek: “De meeste medewerkers van Accenture hebben een bètastudie en zijn dol op Excelsheets. Maar juist daarom waak ik ervoor om te veel performance indicatoren aan fit@work te hangen. Als je te veel op verzuimreductie en dat soort getallen gaat sturen, bestaat het gevaar dat zo’n gezondheidsprogramma alleen maar op de korte termijn gericht is. Wij geloven dat fit zijn vooral voordelen op langere termijn heeft. Zoals meer plezier in het werk en meer loyaliteit. Dat zijn voordelen die zich minder in cijfers laten uitdrukken maar die minstens zo belangrijk zijn.” Fit@work is een succes maar niet goedkoop. Hoe overtuig je de directie hierin te investeren? Hulsenbek: “We zijn de pilot begonnen met alleen managers en directeuren. Vanuit het idee: als zij ervaren dat deze aanpak werkt, dan zullen ze het programma ook steunen als we het uitrollen in de organisatie. Zo is het ook gegaan. Het hogere management staat pal achter fit@work. Voor de tweede fase hadden we plaats voor tweehonderd medewerkers. Er meldden zich maar liefst vijfhonderd mensen aan. We willen nu met een groep van 450 medewerkers aan de slag. Uitdaging is om de kosten niet te laten stijgen. Enerzijds realiseren we dit door sponsors bij het programma te betrekken, zoals Zilveren Kruis. Anderzijds vervangen we professionele coaches door coaches uit ons eigen bedrijf. De grootste kostenpost is namelijk de intake door professionals.” Een belangrijke vraag is ook of deelnemers aan fit@work echt gezonder zijn, en dus minder zorgkosten maken. Want dat is waar het naar toe moet in Nederland. Hulsenbek: “We kiezen er nog voor om niet te meten welke zorgkosten deelnemers aan fit@work maken en of ze bijvoorbeeld minder naar de huisarts gaan. Wij vinden dat je je als werkgever dan wel heel erg in het privéleven van medewerkers mengt. Bedenk ook dat we een Amerikaans bedrijf zijn en de privacyregels waaraan wij ons willen houden heel streng zijn. Aan de andere kant snap ik dat dergelijke cijfers in het debat over zorgkosten cruciaal kunnen zijn.
We willen allemaal dat de zorgkosten beheersbaar blijven. Ik denk dat we in Nederland een ethische discussie moeten voeren in hoeverre je je als werkgever mag bemoeien met de ziektegeschiedenis van een medewerker, en in hoeverre je deze informatie kan delen met andere partijen, zoals zorgverzekeraars.” Mirella van Nimwegen werkt sinds drie jaar bij Accenture en is verantwoordelijk voor verzuim en reintegratie. Zoals eerder ter sprake kwam, melden medewerkers van Accenture zich niet snel ziek. Maar blijven ze thuis, dan is er ook echt iets aan de hand. Wat zijn de meest voorkomende langdurige verzuimklachten en wat betekent dit voor het reintegratiebeleid? Van Nimwegen: “RSI en stressgerelateerde ziekten zoals burn-out komen het meest voor. We weten dat medewerkers zich pas ziek melden als er serieuze klachten zijn. Dit betekent dat wij als werkgever meteen in actie komen. Al na een week wordt er gebeld om te vragen hoe het gaat en wat we kunnen doen. Ook stellen we vaak een bezoek aan de bedrijfsarts voor. Die kent onze bedrijfscultuur en ook de hoge eisen die aan medewerkers worden gesteld. In het gesprek met een zieke medewerker komt dus ook de vraag aan de orde: ‘Pas jij bij Accenture, is dit wel het werk waar jij gelukkig van wordt?’ Ja, dat kan confronterend zijn. Maar onze ervaring is dat medewerkers het niet zo ervaren. Als je niet lekker in je vel zit bij Accenture kan het juist bevrijdend zijn om daar met een bedrijfsarts over te praten. Een andere peiler onder het re-integratiebeleid is om zo snel mogelijk weer aan de slag te gaan. Niet meteen full swing en misschien ook niet in je oude baan, maar wel bij Accenture. Contact met collega’s, iets kunnen doen en het gevoel er nog bij te horen, zijn belangrijk in een reintegratietraject.” Jullie zijn sinds kort over op Present, een dienst van Zilveren Kruis om gestructureerd en proactief verzuim te voorkomen. Present werkt samen met gespecialiseerde aanbieders. Welke eisen stellen jullie aan hen? Van Nimwegen: “Voor ons is belangrijk dat aanbieders de bedrijfscultuur van Accenture snappen. Dat ze begrijpen dat de druk hoog kan zijn. Als je met het advies komt: ‘Ga voortaan om twaalf uur gezamenlijk lunchen om een rustmoment te creëren,” dan weet je niet hoe een consultant werkt. Onze vorige aanbieder was iets meer gericht op het vergoeden van programma’s als mensen al ziek thuiszitten. Present staat meer open voor sturen op preventie. De oplossingen die Present biedt en de providers met wie wordt samengewerkt passen goed bij fit@work, dat immers ook op preventie is gericht. Ik denk aan programma’s als Kort Ambulant van Specialistennet, om weer in balans te komen. Of de workshops van Work Solutions tegen stress en ter bevordering van een gezond hart. Maar ook de ergonomieworkshop van HR/People Advocates om medewerkers te helpen met het optimaliseren van hun werkplek.” Hoe zien jullie de rol van Zilveren Kruis? Hulsenbek: “Ik heb gemerkt dat er bij Zilveren Kruis heel erg veel kennis aanwezig is. Als ik met ze praat ben ik daarvan onder de indruk. Ik vind het razend interessant te horen wat Zilveren Kruis als langetermijnontwikkelingen ziet. Een groot deel van de arbeidsvoorwaarden die bedrijven aanbieden, zijn belegd bij verzekeraars: ziektekosten, pensioen, WGA, etcetera. Er zijn talloze ontwikkelingen waarover ik als eindverantwoordelijke voor arbeidsvoorwaarden en een forse loonsom graag meer perspectieven zou horen. Wat vinden jongeren van ziektekostenverzekeringen? Verandert dat door schaarste op de markt? Wat is de impact van demotiebeleid? Wat is de visie op het aanbieden van private zorg? Tegelijk denk ik dat wij als bedrijf voor een zorgverzekeraar waardevolle gegevens hebben over preventie, wat wel en niet werkt, hoe je medewerkers betrokken houdt. Kortom, ik geloof in de wisselwerking tussen zorgverzekeraar en verzekerde partij.”
Wat heb je zelf geleerd van fit@work? Hulsenbek: “Ik heb een druk gezin met drie jonge kinderen en ik was in mijn achterhoofd al jaren onrustig over het feit dat ik ‘iets aan sport zou moeten doen’. Ik heb in mijn jeugd en studententijd veel gevoetbald en dat heb ik in de jaren daarna erg gemist. Mede door fit@work weet ik nu dat ik niet iedere week drie keer als een idioot hoef te sporten, maar dat wandelen ook heel gezond en goed is. Ik fiets meer waar ik vroeger de auto nam. Ook let ik beter op wat ik eet, vooral bij de lunch neem ik vaker iets lichts. Een aha-erlebnis was dat werken achter de computer na half elf ’s avonds je belemmert om in slaap te vallen. Dat komt door het licht van het beeldscherm.” Wat kan er nog beter aan fit@work? Wolfraad: “Een belangrijk leerpunt is dat de leidinggevende het programma moet begrijpen en steunen. We merken dat managers die zelf niet hebben meegedaan aan fit@work minder snel geneigd zijn hun teamleden te laten deelnemen. Dat komt omdat ze minder bekend zijn met de positieve effecten en bijvoorbeeld denken dat het medewerkers veel tijd kost. Een tweede les is dat argumentatie heel belangrijk is. Zeg niet alleen dat gezond eten en regelmatig bewegen goed zijn, maar onderbouw dat ook. Leg uit waarom het aantal salades in de kantine wordt uitgebreid. Dit jaar gaan we nog meer aan de communicatie doen. Met nieuwsbrieven, via intranet en bijvoorbeeld ook met een tip van de week. Het is de enige manier om het programma top of mind te houden.” Fit op het werk door fit@work - Selecteer deelnemers aan een gezondheidsprogramma zo veel mogelijk ad random. Als bepaalde risicogroepen voorrang krijgen – bijvoorbeeld mensen die langdurig ziek zijn geweest of medewerkers met overgewicht – dan kan het gezondheidsprogramma een ongewenst imago krijgen of zijn open karakter verliezen. Deelname kan dan ook stigmatiserend werken, waardoor het draagvlak vermindert. - Steun van leidinggevenden is cruciaal. Laat managers en directeuren als eerste deelnemen. Als zij aan den lijve ondervinden wat de positieve werking van een gezondheidsprogramma is, zullen zij zich als ambassadeurs opstellen. Leidinggevenden die de voordelen van een gezondheidsprogramma snappen, zullen ook sneller mogelijke gezondheidsproblemen bij medewerkers onderkennen en hen tot actie bewegen. - Zet niet in op het veroordelen van ongezond gedrag (roken, inactiviteit, slecht eten) maar op het aanbieden van gezonde alternatieven. Het verbieden van alcohol, bitterballen en snoep heeft een kortetermijneffect, maar leidt gemakkelijk tot weerstand en verminderd draagvlak bij medewerkers. Accenture Accenture is een Amerikaans, beursgenoteerd bedrijf dat wereldwijd werkzaam is op de gebieden management consulting, technologie en outsourcing. In Nederland heeft Accenture 2200 medewerkers van wie er 475 op het hoofdkantoor in Amsterdam werken. De gemiddelde leeftijd is 32,5 jaar.
Gezond Ondernemen Wilt u meer weten over gezond ondernemen? Neem dan contact op met uw accountmanager, adviseur Gezond Ondernemen of de Werkgeversdesk. Check ook www.zk.nl/gezondondernemen
Cijfers 2012: Verzuim: 2,52 procent. Langdurig verzuim: 120 medewerkers (5,1 procent). Daling verzuim t.o.v. 2011: -0,13 procent. Daling langdurig verzuim t.o.v. 2011: -0,85 procent. Daling verzuimuren t.o.v. 2011: 9000 (economische waarde: 235.000 euro). Cijfers fit@work In 2011-2012 namen tweehonderd medewerkers deel aan het programma. Onder de deelnemers werd een meting gedaan vooraf en achteraf. De opvallendste uitkomsten zijn: Verzuim: -33 procent. Langdurig verzuim: -19 procent. Psychische klachten: -25 procent. RSI-klachten: -82 procent. Zelfreflectie: + 10,6 procent. Quality time: +11,3 procent. Slaapkwaliteit: +12,7 procent. Voedingsbewustzijn: +14,6 procent. Ontspanning: +15,3 procent.
