HANDENVOL MOOIE PERSPECTIEVEN

CEBEONEWS DRIEMAANDELIJKS ELEKTROTECHNISCH VAKMAGAZINE

52e jaargang • een UITGAVE VAN CEBEO NV.

WINTERuITgavE 2013 • NR 275

DOSSIER:

DE EPB-WETGEVING EN DE ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATEUR

PROJECT DATANETWERKEN P.34

EEN REFERENTIEPROJECT IN ÉÉN VAN BRUSSELS GROOTSTE GEBOUWEN! KNAP STUKJE MAATWERK VERLICHTING IN STADSONTWIKKELINGSBEDRIJF SOGENT

HANDENVOL MOOIE PERSPECTIEVEN Ele k t ro t e c hnisc h ma t e riaal, t e c hnisc he o plo ssinge n en d ien sten . www. ceb eo. b e

PROJECT RELIGHTING P.36

EE6600

E70

0

9 80 E 70 E E90 60 E E80 E50 E E70 E40E50 E60 E40

? ?E30

014 ergin2g0214 mnetenrtin le e g e m r le B g EPEBPre

E20 30 E10 E20 E E10

CEBEONEWS 1

DOSSIER | Aanpassingen EPB-wetgeving

DOSSIER:

DE EPB-WETGEVING EN DE ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATEUR

CEBEO TECHNOLOGIE 2013

HANDENVOL MOOIE “EEN TOPEDITIE” PERSPECTIEVEN

4 CEBEONEWS

Aanpassingen EPB-wetgeving | DOSSIER

In 2010 besliste de Europese Commissie dat alle nieuwe gebouwen in de lidstaten na 2020 bijna energie-neutraal moeten zijn (met een E-peil van 30). Elke lidstaat moet deze richtlijn vertalen naar zijn nationale of regionale wetgeving. ‘Energie’ is in politiek België een gewestelijke bevoegdheid, en daarom beslissen de Vlaamse Regering, de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Waalse Regering zelf hoe ze de weg afleggen naar de Europese norm en dus hun EPB-wetgeving invullen. Sinds de EPB-wetgeving in de verschillende gewesten in ons land in voege is gegaan, is bouwen er niet eenvoudiger op geworden. Er moet aan een aantal normen voldaan worden die verband houden met het energiepeil van de woning en ventilatie in nieuwbouwwoningen is verplicht. In Vlaanderen wordt daar een belangrijke eis aan toegevoegd: hernieuwbare energie. Bouwen is anno 2014 dus een vrij complexe onderneming geworden waar bijgevolg heel wat verschillende partijen bij betrokken (kunnen) zijn: de bouwheer, een architect, een EPB-verslaggever, aannemers, technische vakmannen… Door de strenger wordende EPB-wetgeving wordt zeker het aandeel van de technieken in een woning een stuk belangrijker. Voor vakmannen zoals de elektrotechnische installateur betekent dit ongetwijfeld handenvol mooie perspectieven: indien hij zich bekwaamt in de installatie van hernieuwbare energiesystemen en energieefficiënte ventilatiesystemen, wordt hij steeds meer de centrale vakman in een nieuwbouwproject.

In dit dossier laten wij enkele topfabrikanten van regeneratieve energiesystemen aan het woord, en zij bevestigen eensgezind: ‘De elektro-installateur is de meest geschikte man voor de installatie van deze verplichte energieefficiënte technieken’. Waarom ontdekt u in het dossier op de volgende pagina’s. Cebeo beseft dat nieuwe technieken ook andere skills vereist van de installateur. Als gespecialiseerde groothandel doet Cebeo er dan ook alles aan om de drempel naar deze producten en oplossingen voor de elektroinstallateur te verlagen. Hoe? Ook dit leest u in dit dossier. Alvast veel leesplezier!

E60 P.19

Lees meer over de EPB-wetgeving in Vlaanderen, Brussel en Wallonië E10

CEBEO

9

6

13

20 21

23

27

E30

E40

E50 E6 0

glemen

FABRIKANTEN AAN HET WOORD

12

? E20

EPB re

in dit dossier

RENSON E+ Nick De Landsheer, Business Unit Manager “KLAAR VOOR DE STRENGERE NORMEN” SOLAR WORLD Ton Kroef, Country Manager Benelux “DE ELEKTRO-INSTALLATEUR IS AAN ZET” SOLER&PALAU Alain Birenbaum, directeur “PRODUCTEN LATEN ERKENNEN DOOR DE OVERHEID” SMA Jan Van Laethem, Managing Director “MARKT EERST OPNIEUW INFORMEREN” SANUTAL Wim Persoons, Product manager “VOLLEDIG NIEUWE MARKT OPENT ZICH IN 2014” COMAP Eddy Vander Auwermeulen, Project Sales Manager Belux “HOE STRENGER HET E-PEIL, HOE BETER VOOR DE INSTALLATEUR” STIEBEL ELTRON Jean-Pierre Rutten, Algemeen Directeur België “GOEDE BIJSCHOLING IS NOODZAKELIJK”

E70

E70

tering

E80

2014

E90

Katrien Biltris, Katrien van Overwalle en Michiel Arickx over de veranderende markt “CEBEO VERLAAGT DREMPEL VOOR DE INSTALLATEUR” 17 Steven Mylle, specialist HVAC en PV “VERREGAANDE ONDERSTEUNING BIJ CEBEO”

PROJECT 24 SYSTEEM D VENTILEERT NIEUWE KLEEDRUIMTES BIJ SNOEPFABRIKANT ASTRA SWEETS Thermocontrols uit Rollegem-Kapelle

EN MEER... 6

LUC DEDEYNE, architect en energieconsulent van de Bouwunie “KOSTENOPTIMAAL BOUWEN KAN OOK MET E60 EN HERNIEUW BAAR ENERGIESYSTEEM” 26 GROEP HUYZENTRUYT KIEST VOOR PV-INSTALLATIE OP NIEUWE WONINGEN “PV IS DE MEEST BETAALBARE OPTIE”

CEBEONEWS 5

DOSSIER | De EPB-wetgeving en de elektrotechnische installateur

“KOSTENOPTIMAAL BOUWEN KAN OOK MET E60 EN HERNIEUWBAAR ENERGIESYSTEEM” LUC DEDEYNE ARCHITECT EN ENERGIECONSULENT VAN DE BOUWUNIE

Een woning met een hernieuwbaar energiesysteem en een E-peil 60 is niet noodzakelijk duurder dan een E70 woning. Dat is de overtuiging van architect en energieconsulent van de Bouwunie Luc Dedeyne uit Torhout. Hij gaat er dus niet van uit dat een hernieuwbaar energiesysteem de bouwkost de hoogte in jaagt. Luc Dedeyne staaft zijn stelling met een zelf ontwikkelde rekentool. Aan de hand zijn BEN (Bijna Energie Neutraal) calculator becijfert hij waar het punt ligt om ‘kostenoptimaal’ te bouwen, rekening houdend met alle wettelijk eisen. De gangbare mening is dat door de steeds strenger wordende EBP-wetgeving voor nieuwbouwwoningen en grondige renovaties, woningen voor de modale bouwheer steeds duurder dreigen te worden. Of er moeten eventueel toegevingen gebeuren in bebouwde oppervlakte of afwerking. Architect en energieconsulent Luc Dedeyne is een andere mening toegedaan. Volgens hem is het niet zo dat bijvoorbeeld de prijs voor een hernieuwbaar energiesysteem integraal bovenop de bestaande investering voor een woning gerekend moet worden. Luc Dedeyne meent dat wanneer er kostenoptimaal gebouwd wordt, het mogelijk is om aan de wetgeving te voldoen zonder

zware extra investeringen. Om te streven naar dat kostenoptimale punt ontwikkelde hij de BEN-calculator (BEN staat voor Bijna Energie Neutraal). Aan de hand van twee belangrijke parameters worden verschillende mogelijke oplossingen berekend. Deze parameters zijn enerzijds de initiële investering of bouwkost voor de woning en anderzijds de Totale Actuele Kost van het bouwproject. “In de Totale Actuele Kost wordt er rekening gehouden met de bouwkost, de som van de kosten voor energieverbruik, vervanging en onderhoud en de inkomsten uit eventuele premies, belastingvermindering en groene stroomcertificaten en dit over een periode

van 30 jaar. Er wordt ook rekening gehouden met de residuwaarde van de woning. Ik hanteer realistische prijzen voor de materialen en technieken en de evolutie van de energieprijzen worden eveneens ingecalculeerd”, legt de energieconsulent uit. “Dit is natuurlijk een berekening die voor ieder project afzonderlijk moet gebeuren. Maar uit de calculaties die ik al gedaan heb, blijkt dat in Vlaanderen bouwen met een E-peil 60 en voldoen aan de eis voor hernieuwbare energie niet noodzakelijk duurder wordt dan de prijs van een E70 woning.”

“CEBEO VERLAAGT DREMPEL VOOR KATRIEN BILTRIS, KATRIEN VAN OVERWALLE EN MICHIEL ARICKX OVER DE VERANDERENDE MARKT

De evolutie naar Bijna Energie-Neutrale woningen in 2021 zal zorgen voor een stijging van de vraag naar regeneratieve energiesystemen en energieefficiënte ventilatie. Dit betekent dat er zich een groeiende markt aandient die mooie kansen biedt voor de elektrotechnische installateur. Daar zijn Divisie Manager HVAC bij Cebeo Katrien Biltris, Product Market Manager Katrien Van Overwalle en Technisch Specialist HVAC Michiel Arickx van overtuigd. “De komende periode wordt een uitgelezen kans voor de elektro-installateur om zijn aandeel op de werf te vergroten”, klinkt het, “en Cebeo heeft de knowhow en de middelen om hem bij dit nieuwe verhaal te ondersteunen.”

6 CEBEONEWS

Het landschap waarin de elektrotechnische installateur moet werken, is constant in evolutie. Het vormt voor hem een belangrijke uitdaging om zich aan deze veranderende markt aan te passen. Hernieuwbare energiesystemen en HVAC zijn technieken die de jongste jaren aan een steile opmars bezig zijn. Het groter bewustzijn rond energie-efficiëntie en de strenger wordende wetgeving zijn daar natuurlijk niet vreemd aan. “De elektroinstallateur die in de toekomst zeker zijn aandeel op de werf wil uitbreiden, neemt daarom nu best al één of meerdere energie-efficiënte technieken op in zijn aanbod.”

DOSSIER PROJECT

PV

“WANNEER ER KOSTENOPTIMAAL GEBOUWD WORDT IS HET MOGELIJK OM AAN DE WETGEVING TE VOLDOEN ZONDER ZWARE EXTRA INVESTERINGEN.” COMBINATIE VAN SYSTEMEN De gekozen maatregelen voor hernieuwbare energie worden een bepalende factor voor het kostenplaatje. Aangezien BEN-calculator zowel rekening houdt met de initiële investering als met het terugverdieneffect (Totale Actuele Kost) van de mogelijke oplossingen, is het mogelijk om te vergelijken en een gefundeerde keuze te maken. Het is zelfs perfect mogelijk dat de meest kostenoptimale oplossing een combinatie van een energie-efficiënt ventilatiesysteem en meerdere hernieuwbare energiesystemen inhoudt.

In het algemeen ziet Luc Dedeyne in Vlaanderen niettemin veel potentieel voor PV-installaties. “Ondanks de afschaffing van de ondersteuning is dit voor de bouwheer een rendabele oplossing met een eerder beperkte terugverdientijd. Voor de elektrotechnische installateur betekent PV volgens mij een opportuniteit, omdat dit voor hem technisch ook vrij eenvoudig is.”

OVERVERHITTING

Dit betekent niet dat de architect van oordeel is dat andere hernieuwbare energiesystemen niet interessant zijn, voor zowel de bouwheer als de installateur. “Een zonneboiler of warmtepomp voor ruimteverwarming zijn eveneens interessante systemen, maar dit zijn investeringen met een langere terugverdientijd. Volgens mij hebben regelingen die ruimteverwarming, verwarming van sanitair water en ventilatie combineren zeker een toekomst. Een van mogelijke problemen met heel sterk geïsoleerde woningen is oververhitting. Die kan je tegengaan door de warme lucht uit de ruimtes af te zuigen, de warmte te recupereren voor het sanitair warm water en de afgekoelde lucht opnieuw in de woning te blazen.”, besluit Luc Dedeyne.

Spreiding E-peil eengezinswoningen

R DE INSTALLATEUR” “Want we evolueren tegen 2020 naar woningen die op het vlak van energie ‘zelfbedruipend’ zullen zijn. Dit betekent dat ze volledig zelf voorzien in hun eigen energiebehoefte”, vult Katrien Biltris aan. “Nu volstaat vaak nog één techniek om te voldoen aan het E-peil, maar hoe strenger het E-peil, hoe meer technieken er nodig zullen zijn.”

HEROPLEVING PV In deze evolutie zal elke techniek wel zijn plaats krijgen. Katrien Van Overwalle vermoedt echter dat vooral de PV-markt vrij snel zal heropleven. “De markt krijgt vanaf 2014 de kans om zich op een duurzame manier te herstellen, zonder (over)subsidiëring. PV is voor de bouwheer een betaalbaar systeem om in

Divisie Manager HVAC bij Cebeo Katrien Biltris

“ WELKE OPLOSSING DE INSTALLATEUR OF EINDKLANT OOK VRAAGT, CEBEO ZOEKT NAAR HET PASSENDE ANTWOORD”

CEBEONEWS 7


Product Market Manager Katrien Van Overwalle

UNIEKE MARKTPOSITIE Cebeo profileert zich op het vlak van hernieuwbare energie en HVAC dus steeds meer als een gespecialiseerde groothandel. “Dat klopt. Welke oplossing de installateur of eindklant ook vraagt, Cebeo zoekt naar het passende antwoord”, aldus Katrien Biltris. Michiel Arickx vult aan: “Om te beginnen is Cebeo zowel de ‘one stop shop’ voor het multitechnieken bedrijf als het aanspreekpunt voor de gespecialiseerde installateur. Voorts is het mogelijk dat onze klant vraagt om het EPB-verslag te analyseren op het vlak van de technieken. Waar nodig kan er zelfs bijgestuurd worden om tot een goede oplossing te komen voor de installateur.” De technische kennis waarover Cebeo als organisatie beschikt, is volgens de specialist uniek. “Op het vlak van residentiële oplossingen zijn we wellicht de groothandel met wellicht de grootste toegevoegde

“ DE MARKT KRIJGT VANAF 2014 DE KANS OM ZICH OP EEN DUURZAME MANIER TE HERSTELLEN, ZONDER (OVER)SUBSIDIËRING.” Vlaanderen op een kwalitatieve manier te voldoen aan de regeneratieve energieeis”, zegt De Product Market Manager. “Als je op termijn onafhankelijk wenst te worden van een energieleverancier, kan je bovendien de installatie nog eenvoudig uitbreiden. Een PV-installatie is ook op het vlak van onderhoud zeer opportuun. Ten slotte kan je kiezen voor geïntegreerde panelen, waardoor je bij nieuwbouw bespaart op de kosten voor de dakbedekking.” Katrien Van Overwalle ziet ook voordelen voor de elektrotechnische installateur “Een PV-installatie is eenvoudig te plaatsen en vraagt voor de elektrotechnische installateur niet echt nieuwe vaardigheden.”

SANITAIR WARM WATER De PV-markt zal dus wellicht een stuk stabieler en meer matuur worden. Maar ook de vraag naar andere hernieuwbare energiesystemen zoals een zonneboiler of warmtemomp(boiler) zullen onder invloed van de strenger wordende EPB-wetgeving ongetwijfeld verder opgang maken. “In sterk geïsoleerde woningen wordt de behoefte aan ruimteverwarming kleiner”, stelt Katrien Van Overwalle vast. “Maar de vraag naar sanitair warm water neemt niet af. De zonneboiler is in dat perspectief natuurlijk een waardevol systeem, maar vraagt wel bijkomende specifieke kennis voor de installateur. Een warmtepomp kan op zijn beurt voor zowel ruimteverwarming – in combinatie met vloerverwarming op lage temperatuur - als de bereiding van sanitair warm water een goede optie zijn. De warmtepomp met vloerverwarming is niet alleen bijzonder energie-efficiënt, het is eveneens een ruimtebesparende oplossing. In de evolutie naar compactere woningen, worden radiotoren namelijk vaak als plaatsverlies beschouwd.”

VENTILATIE Katrien Biltris wijst ook op de mogelijkheid van ventilatie om een lager E-peil te halen en specifiek in Vlaanderen om te voldoen aan de nieuwe wetgeving. “Want wie in Vlaanderen E54 haalt, voldoet ook aan de eis van regeneratieve energie in nieuwbouw. Met het juiste ventilatiesysteem kan je dat E-peil zeker halen.” De Divisie Manager ziet de oplossingen voor hernieuwbare energie en HVAC in de toekomst nog sterk evolueren. “De strengere EPB-eisen houden de fabrikanten alert. Zij zullen ongetwijfeld verder blijven investeren in onderzoek naar nog betere oplossingen. Cebeo volgt deze nieuwe ontwikkelingen vanzelfsprekend op de voet.”

Technisch Specialist HVAC Michiel Arickx

E-PEILPUNTEN WINNEN MET BLOWERDOORTEST Volgens de EPB-wetgeving krijgt elke woning een score voor luchtdichtheid. In de EPB-software wordt standaard een score van 12 toegekend. Aan de hand van een Blowerdoortest worden de eventuele luchtlekken in de woning gedetecteerd. Alleen door het uitvoeren van deze test worden een aantal E-peilpunten gewonnen. Door eventuele luchtlekken te dichten is het mogelijk nog extra Epeilpunten te winnen. HVAC-specialist bij Cebeo Michiel Arickx legt het principe van de test uit uit. “De Blowerdoortest gebeurt door het creëren van een drukverschil in de woning door middel van een Blowerdoorventilator. Indien een woning luchtlekken vertoont, zal de ventilator moeten blijven draaien. Hoe meer lucht er via de lekken ontsnapt, hoe groter het debiet van de ventilator. Zo wordt de luchtdichtheid uiteindelijk bepaald.” Wenst u meer info? Uw Cebeo-contactpersoon helpt u graag verder. Met de blowerdoortest worden luchtlekken in de woning gedetecteerd

8 CEBEONEWS

DOSSIER | vddsdsgsd

waarde. We organiseren opleidingen in samenwerking met de fabrikanten, zodat de installateur niet alleen het product maar eveneens de techniek zelf beheerst. Daarnaast bieden we technische ondersteuning bij de uitwerking van de oplossing onder de vorm van studies, waar nodig

DOSSIER PROJECT

begeleiding tot op de werf en de indienststelling van de installatie. Vergeet ook niet dat ook de appartementsbouw onderworpen is aan de wetgeving voor woningen en specifieke oplossingen vereist. Ook hierin geven we specifieke support. Door alle elementen van deze aanpak samen, wil

Cebeo de drempel voor de installateur zo laag mogelijk houden.”

“ KLAAR VOOR DE STRENGERE NORMEN”

E70

E60

? E10

E20

E30

EPB

E40

E50

E60

E70

E80

E90

014

ring 2

ente reglem

NICK DE LANDSHEER BUSINESS UNIT MANAGER BIJ RENSON

De evolutie naar Bijna Energie-Neutrale Woningen (BEN) in 2020 biedt heel wat opportuniteiten voor de installateur. Maar eerst moeten de fabrikanten met innovatieve technieken op de markt komen, waarmee de installateur aan de slag kan. RENSON heeft deze boodschap alvast begrepen, en stelt op Batibouw een nieuw gamma energie-efficiënte oplossingen aan het grote publiek voor. Nick De Landsheer, Business Unit Manager bij RENSON, geeft ons alvast een voorproefje. “Vooral van ons Systeem E+ verwachten we erg veel.” E + is het nieuwe totaalconcept voor ventilatie, verwarming van sanitair warm water en ruimteverwarming van RENSON. E+ garandeert – onafhankelijk van de verwarming – een gezond binnenklimaat gecombineerd met warmtebesparing en warmteterugwinning. Nick De Landsheer: “In E + combineren we vraaggestuurde ventilatie (C+ EVO II) met de duurzame warmtepomptechnologie. Via vraaggestuurde ventilatie levert E + warmtebesparing op.

De warmte, die de vervuilde lucht in de warmtewisselaar afgeeft, wordt gebruikt voor de hybride productie van sanitair warm water en voor ruimteverwarming (in combinatie met een laag vermogen solo gasketel). Dit houdt nieuwe mogelijkheden in voor de installateur, maar dit vraagt ook een doorgedreven training van ons als fabrikant. Het is immers belangrijk dat die installateur het systeem ook op een correcte manier installeert, want alleen dan

“EEN BOUWHEER DIE VOOR E + KIEST, SLAAT TWEE VLIEGEN IN ÉÉN KLAP” Nick De Landsheer, Business Unit Manager bij RENSON

CEBEONEWS 9


Met Renson systeem C+ EVO II kan nu al E40 bereikt worden

DOSSIER

“MET C+ EVO II KAN NU AL E40 BEREIKT WORDEN, EN HIERMEE VOLDOET DE BOUWHEER AL AAN DE NORMEN VOOR 2018!” Nick De Landsheer, Business Unit Manager bij RENSON

NIEUW IN HET GAMMA HEALTHBOX SMARTZONE

kan het beste rendement behaald worden. Tijdens een opleiding van één dag zullen we de installateur onder meer leren hoe de koppeling van het systeem E + met de ketel moet gebeuren.” “Een bouwheer die voor E + kiest, slaat twee vliegen in één klap. Hij voldoet aan de regeneratieve energie-eis en de vraaggestuurde ventilatie genereert een extra daling van het aantal E-peilpunten. Volgens onze berekeningen levert E + tot 33 extra E-peilpunten op”, aldus Nick, “een investering in E + is binnen de acht jaar terugverdiend.”

HOGERE EISEN Ventilatie kan een groot aandeel hebben bij het verminderen van het E-peil. De waarde van een ventilatiesysteem in een woning neemt dan ook toe. Maar door de verplichting om de installatie op te meten, wordt het ook steeds belangrijker om die ventilatietechniek te kunnen aanbieden. RENSON raadt de installateur dan ook aan om deze E-peil-verlagende technieken zeker te leren installeren. “Wij investeerden met EXIT 5 in nieuwe opleidingsfaciliteiten in ons hoofgebouw in Waregem”, zegt Nick. “Hier leiden wij elektrotechnische installateurs op tot erkende ‘Renson Installers’, wat betekent dat ze ook onze producten mogen installeren. Het is een zekere investering, want met C+ EVO II kan nu al E40 bereikt worden, en hiermee voldoet de bouwheer al aan de normen voor 2018!”

Principe Healthbox Smartzone

De Healthbox is uitgerust met twee extra kleppen – acht in plaats van zes - die dienen voor de vraaggestuurde afvoer van vervuilde lucht in de slaapkamer. Deze Healthbox Smartzone wordt verkocht in handige kits met toebehoren.

C+UBE C+ube verwijst naar het eerste Systeem C+ van RENSON. Via natuurlijke toevoer en mechanische afvoer garandeert dit systeem een prima luchtkwaliteit met minimale warmteverliezen. De zelfregelende natuurlijke toevoer en de vraaggestuurde afvoer worden in C+ube aangesloten op een kleine Healthbox met aparte CO2-sensor. In elke ruimte apart bevindt er zich nog een aanwezigheidssensor, dit om overal een optimale ventilatie te garanderen. Vooral in appartementen zal dit plaatsbesparende systeem zijn nut bewijzen.

EASYFLEX In 2014 presenteert RENSON ook een eigen leidingsysteem: RENSON EasyFlex. “Het verschil met de huidige generatie zit vooral in de flexibiliteit. Business Unit Manager Nick De Landsheer: “Wanneer de installateur op een werf een obstakel moet passeren met het ventilatiekanaal, is hij nu niet langer verplicht dit te doen in bochten van 90°. De semi-rigide buizen van EasyFlex kunnen lichtjes gebogen worden en dit levert in het kanaal veel minder drukverlies op. In combinatie met een zelfregelend systeem heeft de installateur nu steeds de garantie dat het vooropgestelde debiet wordt gehaald. De flexibiliteit van de buizen zorgt ervoor dat ze op de werf tegen een stootje kunnen. Ze gaan niet meteen barsten wanneer iemand er toevallig zijn voet op zet. De grotere sectie van de buizen zorgt er ten slotte ook voor dat de ruimtes zo goed als geruisloos geventileerd worden. De koppelstukken van deze EasyFlex kanalen zijn tevens voorzien van twee rubberen aansluitstukken met een doorzichtige beugel. Dit maakt visuele controle van de koppeling mogelijk tot op het laatste moment, dus tot net voor de chape gelegd wordt.”

Demoruimte bij Renson te Waregem

MEER INFORMATIE NODIG? Uw Cebeo-contactpersoon helpt u graag verder.

CEBEONEWS 11


TON KROEF COUNTRY MANAGER BENELUX BIJ SOLAR WORLD

“DE ELEKTRO-INSTALLATEUR IS De PV-markt is nog niet hersteld van de opgelopen schade van de afgelopen jaren. Maar Ton Kroef – Country Manager bij Solar World ziet met de gewijzigde EPB-wetgeving nieuwe opportuniteiten. “De wetgeving zal de verkoop van PV-installaties zeker in de hand werken, en 2014 wordt na een lange impasse het jaar van de heropleving van PV. “De installateur moet nu het verkoopverhaal van de fabrikanten mee ondersteunen. De tijd dat hij de orders voor het opscheppen had, is definitief voorbij.”

De technische kennis noodzakelijk voor de aansluiting van PV-panelen, is bij de elektrotechnische installateur zeker aanwezig. Maar nu is de uitdaging om ook het commerciële verhaal errond te brengen. De eindklant moet duidelijk gemaakt worden dat een PV-installatie niet dient om geld op te brengen, wel om energie (en geld) te besparen, een belangrijke nuance! Een modaal gezin kan met een installatie van 4.000 kWh/jaar op twintig jaar tot 15.000 euro besparen. Eenmaal de klant zich bewust wordt van deze cijfers, zal de PVmarkt opnieuw aanzwengelen. ”

GOEDKOOP Ton Kroef voorspelt dat binnen enkele jaren een PV-installatie standaard wordt opgenomen binnen de residentiële installatie. “Het is bij een nieuwbouw of grondige renovatie vaak de gemakkelijkste manier

12 CEBEONEWS

om te voldoen aan de EPB-wetgeving, en het vergt een relatief kleine investering. De elektroinstallateur, die toch op de werf aanwezig is, kan de installatie voor zijn rekening nemen. Voor mij is het duidelijk, de installateur is nu aan zet. Wie PV niet in zijn aanbod opneemt, kan veel werk mislopen.” De installatie van PV-panelen ligt zeker binnen de competentie van een elektroinstallateur. Ton Kroef: “Een groot deel van het werk is mechanisch: panelen monteren en kabels trekken. De aansluiting van de panelen op de meters en eventueel op een centraal energiebeheersysteem is wel specialistenwerk, maar sluit wel perfect aan op het vakgebied van de elektro-installateur.”

KWALITEIT “PV is een investering op lange termijn, en kwaliteit is erg belangrijk. Dit wordt bij ons zeker en vast gewaarborgd. Ondanks de snelle prijsdaling van zonnepanelen in de afgelopen jaren, hielden we bij Solar World toch vast aan het concept ‘Made in Germany’, en zijn we voor de productie van onze modules en cellen niet gevlucht naar de goedkopere Aziatische markt. Wij houden vast aan ons model, en staan erop de installateur betaalbare en betrouwbare producten aan te bieden, waarmee hij zijn klant tevreden kan stellen”, zegt de Country Manager.

DOSSIER E70

E60

? E10

E20

E30

E40

E50

E70

E80

E90

4 g 201

enterin

eglem

EPB r

E60

S AAN ZET”

Solar World houdt vast aan het concept ‘Made in Germany’.

“PRODUCTEN LATEN ERKENNEN DOOR DE OVERHEID” ALAIN BIRENBAUM DIRECTEUR SOLER & PALAU BELGIUM

KITS Voor sommigen zijn zonnepanelen een nieuwe markt, maar Cebeo is er wel om die drempel te verlagen. “Samen met Cebeo organiseren wij vaak opleidingen voor de elektro-installateur. Via Cebeo stellen wij tevens de tools ter beschikking voor een correcte berekening van de installatie. Een andere service van Cebeo voor de installateur, is het aanbieden van installatiekits op maat. “Deze bevatten de benodigde modules, het montagemateriaal en de omvormers en kunnen geleverd worden op een plaats naar keuze. De installateur kan ook kiezen voor Kiteasy, de vooraf geassembleerde kits van Solar World (bv. met 12 panelen, 3KW), uit voorraad leverbaar. Meer info hierover is te verkrijgen bij uw Cebeo-contactpersoon”, besluit Ton Kroef.

Kiteasy, de vooraf geassembleerde kits van Solar World (bv. met 12 panelen, 3KW)

Wie in 2014 een ventilatiesysteem D installeert in een nieuwbouw of bij een grondige renovatie, is verplicht om de debieten in de verschillende woonruimtes op te meten en nadien ook op te nemen in het EPB-verslag van het gebouw. Volgens Alain Birenbaum, directeur van ventilatiefabrikant Soler&Palau Belgium, hoeft de installateur niets te vrezen. “De handeling zelf is vrij gemakkelijk, en bij problemen kan hij steeds rekenen op ondersteuning van ons of van de specialisten van Cebeo.”

“EEN ENERGIE-EFFICIËNT VENTILATIESYSTEEM D MET WARMTERECUPERATIE KAN TOT 20 E-PEILPUNTEN OPLEVEREN.” Ventilatiesystemen D van Soler & Palau (IDEO 350 en IDEO 450)

De algemene regel van de Belgische ventilatienorm NBN 50-001 zegt dat er in een woning een minimaal debiet moet zijn van 3,6m³/uur per vierkante meter woonoppervlakte. Voor het toilet is dit bepaald op 25m³/u. Na installatie van het ventilatiesysteem moet de installateur sinds eind 2012 met een anemometer (*) dit debiet in elke woonruimte controleren. De resultaten wor-

den opgenomen in een officieel document dat bestemd is voor de Vlaamse Overheid, en zal bepalen of de woning al dan niet conform de regelgeving is. Maar wat als na installatie blijkt dat die debieten niet gehaald worden, moet de installateur dan opnieuw beginnen? “Dit proberen we natuurlijk te vermijden, aldus de directeur. De basis van een goed systeem is een gedegen be-

CEBEONEWS 13


STEVEN MYLLE SPECIALIST HVAC EN PV BIJ CEBEO rekening bij de voorbereiding. Installateurs die twijfelen kunnen hiervoor altijd terecht bij de specialisten van Cebeo. Blijkt dat de debieten toch niet gehaald worden, dan kan nog steeds een zwaardere ventilatiemotor geplaatst worden of kan de installatie beperkt worden.”

E54 Hoewel de verstrengde EPB-wetgeving niet rechtstreeks een invloed heeft op de ventilatiemarkt, verwacht Alain Birenbaum vanaf volgend jaar toch een gestage groei van de verkoop van D-systemen. “Vanaf 1 januari 2014 verstrengt de wetgeving in Vlaanderen. Het maximale E-peil daalt van E70 naar E60, en bouwheren worden verplicht om een regeneratieve energiebron te integreren in hun nieuwbouw of bij grondige renovaties”, klinkt het. “Voor wie niet aan de tweede eis kan voldoen, voorziet de wet een tweede oplossing. Bouwaanvragen zullen in dat geval enkel worden goedgekeurd wanneer het E-peil maximaal E54 bedraagt, dus tien procent strenger dan de normale E60. Een techniek waarmee hieraan kan worden voldaan, is een ventilatiesysteem met warmterecuperatie en/of met vraagsturing. De integratie van een energie-efficiënt ventilatiesysteem D met warmterecuperatie kan de bouwheer tot 20 E-peilpunten opleveren.”

WWW.EPBD.BE Er zijn nu natuurlijk heel wat fabrikanten die nu claimen dat hun oplossingen extra e-peilpunten kunnen opleveren. Om de markt correct te informeren, werd de website www.epbd.be opgericht. Het is een onafhankelijke website gemaakt in opdracht van het Vlaamse Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest. De installateur vindt hierop een overzicht van producten die

VERREGAAN De ventilatienorm NBN 50-001 zegt dat er in een woning een minimaal debiet moet zijn van 3,6m³/uur per vierkante meter woonoppervlakte

Door de strenger wordende EPB-wetgeving zal de markt van regeneratieve energiesystemen vanaf dit jaar nieuwe impulsen krijgen. Volgens Steven Mylle, specialist HVAC en PV bij Cebeo, moet de installateur deze kans grijpen om zijn aandeel op de werf nog te vergroten, en zal Cebeo hem hierbij helpen. “Voor veel installateurs is dit een nieuwe markt, maar dankzij de vele opleidingen en verregaande projectondersteuning bij Cebeo staat de installateur er niet alleen voor.”

een aantal procedures hebben doorlopen, die de betrouwbaarheid van de informatie – in het kader van de EPB-regelgeving – waarborgt. Ook architecten en voorschrijvers laten zich vaak leiden door deze database en voor fabrikanten is aanwezigheid hierop met andere woorden een must. Zo ook voor Soler & Palau. “Beide ventilatiesystemen D van Soler & Palau (IDEO 350 en IDEO 450) staan op deze database. Hiervoor werden ze in onafhankelijke laboratoria streng getest op onder meer hun maximale elektrische vermogen en op het rendement ervan bij verschillende debieten”, weet de directeur.

INSTALLATIEGEMAK “Onze R&D-departement houdt hier natuurlijk rekening mee voor en tijdens de ontwikkeling van een nieuw product. Bij de aanvang van een project bestudeert R&D grondig de functionele eigenschappen die het product in de praktijk zal hebben. Daarbij houdt men naast gebruiksgemak, rendement en levensduur van een product ook rekening met het installatiegemak en de gebruikersomstandigheden. Zo kunnen vaklui met vertrouwen een goede keuze maken uit het aanbod van S&P, en hun klanten steeds volledige tevredenheid garanderen”, besluit Alain Birenbaum. (*) een kit met anemometer kan worden gehuurd bij Cebeo. Vraag hierover meer informatie aan uw Cebeo-contactpersoon.

E70

E60

? E10

16 CEBEONEWS

E20

egle

EPB r

E50

E60

E70

ring mente

E40

E30

E80

E90

2014

Steven Mylle specialist HVAC en PV bij Cebeo

DOSSIER

NDE ONDERSTEUNING BIJ CEBEO Vanaf 2014 is in Vlaanderen het maximale E-peil van een nieuwbouw en bij grondige renovatie gedaald van E70 naar E60, en is de bouwheer verplicht om een regeneratieve energiebron te integreren in zijn woning. Dit kan een warmtepomp zijn, maar ook een zonneboiler of PV-panelen komen in aanmerking. Wie, omwille van bouwtechnische redenen, niet aan de regeneratieve energie-eis kan voldoen, wordt verplicht om E54 te halen, tien procent strenger dan E60. Deze extra daling van E-peilpunten kan behaald worden met bijvoorbeeld een energie-efficiënt ventilatiesysteem.

VERREGAANDE ONDERSTEUNING Daarom raadt Steven Mylle de elektro-

installateurs aan om nu al in te spelen op deze veranderende markt. “In 2020 gaan we voor nieuwbouw naar E30, dus in elke woning die nu gebouwd of grondig gerenoveerd wordt, moeten energie-efficiënte technieken geïntegreerd worden. Als de elektro-installateur zich niet op deze markt begeeft, gaat iemand anders met de koek lopen. Dat zou jammer zijn, want net als Cebeo zijn heel wat topfabrikanten het erover eens dat de elektro-installateur de meest geschikte vakman is voor de installatie van deze oplossingen.” Maar, naast een uitgebreide elektrotechnische kennis, heeft de installateur ook nog specifieke kennis nodig per techniek. Bijscholing is dus noodzakelijk, en Cebeo

“ALS DE ELEKTRO-INSTALLATEUR ZICH NIET OP DEZE MARKT BEGEEFT, GAAT IEMAND ANDERS MET DE KOEK LOPEN.” kan hem hierbij helpen. Wij organiseren regelmatig opleidingen in samenwerking met topfabrikanten zoals bijvoorbeeld Renson, Stiebel Eltron of SolarWorld. Een overzicht hiervan vindt de installateur op onze website www.cebeo.be. Maar ook na de opleiding kan de installateur blijven rekenen op onze ondersteuning. De medewerkers van Cebeo staan dagelijks in contact met de fabrikanten en volgen regelmatig ook zelf opleiding. Dit stelt ons in staat om de installateur in deze nieuwe markt algemeen advies te geven, maar ook om hem verregaande projectondersteuning aan te bieden.”

GOED GEÏNFORMEERDE KLANT Het is nog niet zeker welke technieken het meeste zullen aanslaan. We wachten nog even af hoe de markt zal reageren en er zijn ook nog een aantal onzekere factoren: wat zal er gebeuren met de subsidiëring bijvoorbeeld? Of wat verkiest de klant? Deze zaken zullen zich in de loop van 2014 wel uitwijzen. “Wat we zeker niet mogen doen, is de klant een oplossing opdringen”, waarschuwt Steven. “Het is belangrijk dat we de klant volgen in zijn verhaal, want je moet we-

In elke woning die nu gebouwd of gerenoveerd wordt, moeten energie-efficiënte technieken geïntegreerd worden

ten dat ook hij zich steeds beter gaat informeren. Informatiecampagnes van de overheid, publiciteit van de fabrikanten en bezoeken aan beurzen zoals Batibouw of Bis-beurs, maken dat eindklanten vaak erg goed weten waarover ze spreken. De klant zal het als een enorm pluspunt ervaren wanneer de installateur hierover kan meepraten.”

HOGE VERWACHTING De markt verwacht veel van de elektro-installateur, en wie mee wil met de markt zal zich moeten aanpassen. Cebeo doet dit ook. Vroeger bestond onze HVAC-afdeling hoofdzakelijk uit ventilatie, nu hebben we ook warmtepompen en zonneboilers in ons aanbod. De markt verlangt veel van de installateur, maar bij Cebeo staat hij er nooit alleen voor”, besluit Steven.

Hebt u vragen over HVAC en PV? Stel ze aan uw vertrouwde Cebeo contactpersoon of ga langs in een Cebeo filiaal. www.cebeo.be

CEBEONEWS 17


DOSSIER

DE EPB-WETGEVING

PER REGIO IN KAART GEBRACHT De EPB-wetgeving is in ons land regionale materie. Dit betekent dat elk gewest zijn eigen traject uittekent naar 2020. Hieronder een overzicht van de eisen wat betreft het E-peil en hernieuwbare energie voor de nieuwbouwwoningen en grondige renovaties. VLAANDEREN

In Vlaanderen wordt dit jaar een belangrijke nieuwe stap gezet, door de verlaging van het E-peil naar E60 en de invoering van de verplichting van hernieuwbare energie. Dit zijn de systemen / mogelijkheden om daar aan te beantwoorden: • Zonneboiler – minstens 0,02m² apertuur/m² bruto vloeroppervlakte • PV-installatie – minstens 7kWh/jaar.m² bruto vloeroppervlakte • Biomassa – als hoofdverwarming (dekt minstens 85% van de bruto energiebehoefte voor verwarming) • Warmtepomp als hoofdverwarming (dekt minstens 85% van de bruto energiebehoefte voor verwarming) + seizoensprestatiefactor > 4 • Aansluiten op het net voor stadsverwarming en – koeling (waarvan minstens 45% uit hernieuwbare energiebronnen komt) • Participatie in een project voor de productie van hernieuwbare energie, waarvoor de vergunningen werden verleend na 1 januari 2014.

Het E-peil daalt tevens van 70 naar 60 in 2014, en zal om de twee jaar telkens nog tien punten strenger worden tot E30 in 2021. Een woning die – wegens bouwtechnische redenen niet aan één van bovenstaande zes eisen kan voldoen, kan toch conform de aangepaste EPB-wetgeving zijn wanneer het E-peil tien procent lager ligt dan hetgeen werd vastgelegd voor het betreffende jaar. In 2014 is dit 10 procent lager dan E60, dus E54. www.energiesparen.be

WALLONIE Het E-peil is sinds september 2011 vastgelegd op E80. Er is ook de verplichting op residentiële ventilatie. Een verplichting voor hernieuwbare energie bestaat er op vandaag nog niet. Hoe de EPB-wetgeving in Wallonië zal evolueren in de nabije toekomst was bij het ter perse gaan van deze Cebeo News nog een vraagteken. energie.wallonie.be

BRUSSEL In Brussel verandert er dit jaar nog niets en blijft het E-peil behouden op E70, maar tegen 2015 wordt daar de passiefstandaard toegepast voor alle nieuwbouwprojecten en bij ingrijpende renovaties. Het maximale E-peil is nog niet bepaald, maar het totaal primair energieverbruik mag vanaf 2015 niet meer bedragen dan 45 kWh/m². www.leefmilieubrussel.be

NuVo Player The freedom of wireless Eenvoudig te bedienen én uiterst betrouwbaar! Met het nieuwe NuVo Player portfolio maakt NuVo het mogelijk om ongelooflijk kwalitatieve audio systemen in uw huis te integreren tegen een betaalbare prijs voor iedereen. Voor meer informatie surf naar www.nuvotechnologies.com of neem een kijkje op de e-shop van CEBEO.

• Geniet van uw muziek waar en wanneer u dat zelf wil, met makkelijke toegang tot muziek op uw pc of Mac. • Muziek van meer dan 100.000+ internetradio’s kan eenvoudig gestreamd worden naar uw NuVo systeem. • Eenvoudige bediening via de gratis apps voor Apple of Android toestellen.

P100 / P200

P3100

Draadloze zoneversterker

3 x P100 ingebouwd in een 19” toestel 3 x (2 x 20) watt 3 zones versterker

2 x 20 watt (P100) / 2 x 60 watt (P200) versterker


JAN VAN LAETHEM MANAGING DIRECTOR BIJ OMVORMERFABRIKANT SMA

“ MARKT EERST OPNIEUW INFORMEREN” Jan Van Laethem is Managing Director Benelux bij SMA, wereldmarktleider op het gebied van PV-omvormers. Jan is erg positief over de aangepaste regelgeving, want ook hij ziet nieuwe mogelijkheden voor de PV-markt en de elektrotechnische installateur. Toch verwacht hij in het eerste jaar geen explosieve stijging van de verkoop. “De eindklanten moeten eerst opnieuw geïnformeerd worden over de mogelijkheden en voordelen van een goed gedimensioneerde PV-installatie”, klinkt het, “en de installateur kan hierin een belangrijke rol spelen.” “Door de markt te informeren, halen we de zonnepanelen uit de negatieve sfeer waarin het mede door de subsidieregeling van de afgelopen jaren in terecht is gekomen. Overgedimensioneerde installaties op daken met de opbrengst van groenestroomcertificaten als enige bestaansreden, behoren nu wel tot het verleden. Een residentiële PV-installatie zal opnieuw gebruikt worden waarvoor ze dient: voorzien in de elektriciteitsbehoefte van een

gezin. Aan de basis hiervan ligt uiteraard een kwaliteitsvolle installatie geïnstalleerd door een vakman: de elektro-installateur.”

KWALITEIT Jan benadrukt wel het belang van de kwaliteit van de totale installatie. “De kwaliteit van de panelen is uiteraard belangrijk – een omvormer kan alleen omvormen wat hij aangeboden krijgt – maar besparen op die omvormer is evenmin een goed idee.

SMA Sunny Boy omvormer

Minder kwalitatieve omvormers werken bijvoorbeeld iets trager, waardoor in de praktijk telkens een deel van de opgewekte groene stroom verloren gaat”, klinkt het.

“VOLLEDIG NIEUWE MARKT OPEN WIM PERSOONS PRODUCT MANAGER BIJ SANUTAL

Sinds het wegvallen van de groenestroomcertificaten zijn heel wat pv-installateurs zich gaan richten op de markt van de zonneboilers. Volgens Wim Persoons, Product Manager bij Sanutal, biedt deze markt zeker ook perspectieven voor de elektro-installateur. “De complexiteit van een zonneboilerinstallatie mag niet worden onderschat”, aldus Wim, “maar mits een bijscholing in de basisprincipes van de hydraulica opent er zich voor de installateur vanaf 2014 een volledig nieuwe markt.” “De zonneboilerinstallatie bestaat uit een voorraad- of opslagvat en verschillende zonnecollectoren of thermische zonnepanelen op het dak. De zonnecollectoren vangen het zonlicht op en de vloeistof die hiermee opgewarmd wordt, geeft zijn energie door aan het opslagvat van de zonneboiler. Het leidingwater wordt hierdoor opgewarmd, alvorens het naar de cv-ketel of de waterkraan gaat.” Wie een zonneboiler installeert, moet dus in de meeste gevallen rechtstreeks ingrijpen op de cv-ketel, maar volgens de Product Manager kan de installateur dit gemakkelijk aanleren. “Cebeo en Sanutal organiseren opleidingen waarin we

20 CEBEONEWS

Zonnecollectoren en thermische zonnepanelen.

DOSSIER

tige vermogen – kan de verbruikspiek van groene stroom worden verschoven naar ‘s avonds, wanneer de vraag naar energie in een doorsneegezin het grootst is, maar de panelen geen stroom meer opwekken. “Al onze apparaten zijn ook uitgerust met een interface die in verbinding staat met een portaalsite van SMA. Met zijn unieke inlogcode kan de eigenaar de opbrengst van zijn installatie in realtime volgen.”

REMOTE CONTROL PLUGGEN

“Omvormers van mindere kwaliteit gaan ook sneller stuk, vaak nog voor de investering is teruggewonnen. Met SMA maakt de installateur een zekere keuze. Onze toestellen zijn ontworpen voor een levensduur van 20 jaar aan een nominaal vermogen van 8u/dag, en hiermee behoren we tot de beste van de markt.” SMA blijft ook continu investeren in toepassingen om de opgewekte energie zo efficiënt mogelijk te benutten. Dankzij de Sunny Boy Smart Energy – een toestel met een lithium-ion batterij van 2 kWh nut-

“Een volgende stap na de visualisering van het verbruik, is de optimalisering ervan. Daarom ontwikkelde SMA de Sunny Home Manager, een toestel dat via remote control pluggen de huishoudapparaten aanschakelt op die momenten waarop er het meeste stroom beschikbaar is.” Al wat de installateur hiervoor moet doen, is de PV-installatie koppelen aan het automatiseringssysteem, en met zijn technische kennis mag dit geen problemen vormen. Duiken er onverwacht toch nog problemen op, dan kan hij altijd onze technische dienst contacteren.”

ENT ZICH IN 2014” de installateur de principes leren van de zonneboiler, van de hydraulische schema’s en van de inregeltechnieken. Nadien staan wij hem graag bij met raad en daad. Uit ervaring merken we wel dat de elektro-installateur na enkele installaties bedreven genoeg is om deze oplossingen volledig zelfstandig uit te werken.”

KRAANSERVICE Vanuit de praktijk hebben we al meer dan eens gemerkt dat de montage van de zonnecollectoren op het dak nog een grote drempel is voor de elektro-installateur. Wie een zonneboiler plaatst in een nieuwbouw dient volgens de nieuwe Vlaamse EPB regelgeving minstens 0.02m² apertuur per vierkante meter woonoppervlakte te plaatsen. Dit betekent dat een woning van 200m² al minstens 4m² zonnecollectoren nodig heeft.” “De kleinere elektro-installateur heeft niet

Het leidingwater wordt opgewarmd in het opslagvat van de zonneboiler

te middelen om dit alleen te installeren, en daarom bieden wij al jaren een eigen montageservice met kraanwagen aan. Een team van dakwerkers komt op vraag van de installateur de zonnecollectoren monteren. De effectieve aansluiting op de boiler blijft wel de taak van de elektro-installateur. Dankzij deze montageservice vervalt het risico op lichamelijk schade, en hoeft hij niet te

VOLWASSEN MARKT Door te blijven investeren heeft de PVsector al heel wat obstakels uit de weg geruimd. “De markt is nu volwassen genoeg om op zijn eigen benen te staan”, vertelt de managing director van SMA. “Als de installateur dit kan duidelijk maken aan zijn klant, dan zal binnen enkele jaren een PVinstallatie bij een nieuwbouw even evident zijn als pakweg isolatie!”

SMA Sunny Home Manager

SANUTAL? L?

Sanutal begon in 1993 als toeleverancier van de groothandel van sanitair en van verwarming, maar breidde gaandeweg zijn gamma uit. Sinds 2003 is dit Grobbendonkse bedrijf de exclusieve invoerder van TiSUN in de Benelux. Product Manager Wim Persoons: “TiSUN, fabrikant van thermische zonnesystemen, is al 25 jaar toonaangevend op het vlak van innovatie en rendement. De fabrikant ontwikkelt hoogwaardige zonnecollectoren en gelaagde boilers.” Cebeo en Sanutal bereikten recent een akkoord over de verkoop van TiSUN-producten. “Wij vonden elkaar in de manier waarop we werken. Zowel Sanutal als Cebeo willen meer zijn dan enkel een distributeur en een verkooporganisatie. We willen een meerwaarde creëren voor de klanten en in dat opzicht vormen wij een sterke tandem waar de installateur alleen maar beter van wordt”, aldus de Product Manager. Wenst u meer informatie? Neem dan zeker contact op met uw Cebeo-contactpersoon

CEBEONEWS 21


DOSSIER

EDDY VANDER AUWERMEULEN PROJECT SALES MANAGER BELUX EN MANAGER VLOERVERWARMING BIJ COMAP

Steeds meer mensen kiezen in een nieuwbouw voor de combinatie warmtepomp – vloerverwarming, en deze energie-efficiënte combinatie zal door de aangepaste EPB-wetgeving nog aan populariteit winnen. Volgens Eddy Vander Auwermeulen, Project Sales Manager Belux bij Comap, is dit goed nieuws voor de elektro-installateur die warmtepompen aanbiedt. “Door ook vloerverwarming in zijn aanbod op te nemen, biedt hij zijn klant een totaaloplossing aan en vergroot hij meteen zijn aandeel op de werf.”

“ EEN TEAM VAN DAKWERKERS KOMT OP VRAAG VAN DE INSTALLATEUR DE ZONNECOLLECTOREN MONTEREN.”

“HOE STRENGER HET E-PEIL, HOE BETER VOOR DE INSTALLATEUR”

Wim Persoons Product manager bij Sanutal

voorzien in stockage, transport en in een verzekering van de zonnecollectoren.”

NIEUWE IMPULSEN De strenger wordende EPB-wetgeving geeft de markt van regeneratieve energie nieuwe impulsen. Een installateur die hiervan mee wil profiteren, neemt dus best een of meerdere van deze oplossingen op in zijn aanbod. Volgens Wim Persoons is de zonneboiler een goede keuze. “Het is een relatief beperkte installatie waarmee de eindklant zich wapent tegen toekomstige stijgingen van de energieprijzen. Ook voor de installateur is het interessant, want hij beschikt reeds over een groot deel van de kennis die noodzakelijk is voor de installatie van een zonneboiler.”

E60

Principe van de zonneboiler

? E10

E20

gle

EPB re

E50

E60

E70

ring mente

E40

E30

Vloerverwarming geeft zijn warmte af via de vloer d.m.v. watervoerende kunststofleidingen in de vloeropbouw. De warmteoverdracht gebeurt op een gelijkmatige basis door een straling (80%) van het vloeroppervlak naar de omgeving. Omdat vloerverwarming werkt op een relatief lage mediumtemperatuur (bv 35°), is ze heel geschikt voor de combinatie met een warmtepomp. Het rendement van een warmtepomp Kunststofleidingen in de vloer is namelijk het grootst wanneer die gecombineerd wordt met een afgiftesysteem op lage temperatuur.” het gebouwenbeheersysteem. Enkel voor de inregeling van het systeem, is kennis van ONBEKEND IS ONBE NBEMIND MIND hydraulica noodzakelijk. Maar in samenEddy Vander Auwera voorspelt dat de werking met Cebeo organiseren wij jaarlijks combinatie warmtepomp-vloerverwarming enkele opleidingen waarin we de installade komende jaren aan populariteit zal winteur deze principes kunnen aanleren.” nen. “Logisch ook, want met een warmtepomp voldoet de bouwheer in Vlaanderen aan de regeneratieve energie-eis en de VERTRO VERTR OUWEN energie-efficiënte vloerverwarming zorgt Wat kan Comap betekenen voor de instalvoor een extra daling van de E-peilpunten. lateur? “Wij beschikken over een eigen Hoe strenger het E-peil wordt, des te beter studiebureau dat de installateur ondervoor de installateur die dit totaalconcept steunt bij het maken van een verlegplan, kan aanbieden. Maar tot op vandaag zijn er en bij de nodige voorbereidende berekedat nog niet zo veel, de markt ligt momenningen. Tijdens de eerste installatie koteel dus nog volledig open.” men we samen met Cebeo tot op de werf. Nochtans sluit de installatie van vloer vloerNa een eerste geslaagde poging heeft de verwarming nauw aan bij het werk van installateur voldoende vertrouwen, en is de installateur. “De verschillende ver veronze ondersteuning vaak niet meer nowarmingsgroepen moeten telkens hyhy dig”, besluit de Project Sales Manager E70 draulisch worden gekoppeld aan een Belux. collector en hun respectieve thermoWenst u meer informatie over de combinatie staten, die op hun beurt aangesloten van vloerverwarming met een warmtepomp? worden aan de warmtepomp en aan Uw Cebeo-contactpersoon helpt u graag verder. E80

E90

2014

CEBEONEWS 23

DOSSIER | PROJECT: Installatie van een systeem D met warmterecuperatie

PROJECT:

SYSTEEM D VENTILEERT NIEUWE KLEEDRUIMTES BIJ SNOEPFABRIKANT ASTRA SWEETS Dankzij de installatie van een systeem D met warmterecuperatie kan het personeel van Astra Sweets in Turnhout zich douchen en verkleden in perfect geventileerde kleedruimtes. Installatiebedrijf Thermocontrols van Mathieu Taillie uit Rollegem-Kapelle plaatste de ventilatiegroep en de ongeveer 200 meter kanalen van fabrikant Sanutal. “Zowel de ventilatiegroep als een deel van de kanalen werden op maat gemaakt” vertelt Michiel Arickx, Technisch Specialist HVAC van Cebeo.

Sanutal biedt kwaliteit en legt de nodige “ flexibiliteit aan de dag voor productie op maat Mathieu Taillie, Installatiebedrijf Thermocontrol

24 CEBEONEWS

”

? E10

E20

E40

E30

E60

E70

E90

E80

4

g 201

terin lemen

g

EPB re

E50

DOSSIER PROJECT

E70

E60

“VENTILATIEKANALEN EN -MOTOR WERDEN OP MAAT GEMAAKT” retour). De groep werd op maat geproduceerd en beantwoordt met zijn ventilatiedebiet aan de vereisten van het lastenboek. “De fijne afregeling gebeurt aan de hand van de ventilatiekleppen.”

PLAATSGEBREK

Naar aanleiding van de uitbreiding van zijn productiecapaciteit, werden ook de bedrijfsgebouwen van snoepfabrikant Astra Sweets in Turnhout uitgebreid. De ongeveer 200 medewerkers kunnen zich douchen en verkleden in het nieuwe deel van het gebouw. De ventilatie van deze ruimtes gebeurt door middel van een ventilatiesysteem D met warmterecuperatie van Systemair. Het totale ventilatiedebiet bedraagt 3.880m³/u en het rendement van de warmterecuperatie schommelt rond de 80%. De ventilatiegroep beschikt over een naverwarmingsbatterij op lage temperatuur (60°C vertrek en 40°C

De opdracht voor het ventilatiesysteem stond dus beschreven in het lastenboek, maar tijdens de realisatie van het project bleken er een aantal aanpassingen nodig. “Zo bleek de ruimte waarin de ventilatiegroep staat, te laag om alle kanalen te plaatsen”, verduidelijkt installateur Mathieu Taillie. Daarom moest er snel een alternatief gevonden worden. “De oplossing voor dit probleem bestond erin om een omweg te maken via het aanpalende magazijn. Daar heb ik de buizen ook geïsoleerd omdat het er een stuk kouder is en hierdoor gevaar op condens ontstaat. Door de isolatie wordt ook vermeden dat er warmte verloren gaat.”

SANUTAL Voor dit project werden zowel rechthoekige als ronde ventilatiekanalen van fabrikant Sanutal gebruikt. “Sanutal biedt kwaliteit en legt de nodige flexibiliteit aan de dag voor productie op maat. Dat geldt voor de rechthoekige kanalen en verbindingsstukken”, weet Michiel Arickx. Als Technische Specialist gaf hij Thermocontrols de nodige ondersteuning in de voorbereiding van dit project door de contacten met de fabrikant te verzorgen en opmetingen en berekeningen te doen. Deze voorbereidende fase was belangrijk om de uitvoering van het project zo vlot mogelijk te laten verlopen. “De uitvoering zelf van dit project was op technisch gebied niet echt veeleisend. Ik moest natuurlijk wel over de juiste producten beschikken en weten hoe deze te monteren. Ik heb als installateur heel wat ervaring met ventilatiesystemen, dus dat vormde geen probleem”, besluit Mathieu Taillie.

Ventilatiesysteem D met warmterecuperatie van Systemair

PROJECTINFO INSTALLATEUR: Thermocontrols, Rollegem-Kapelle

TECHNISCHE INFO: - Ventilatiesysteem D met warmterecuperatie van Systemair - Rechthoekige en ronde ventilatiekanalen van Sanutal

Wegens plaatsgebrek werd een deel van de kanalen in het aanpalende magazijn geplaatst.

PROJECTBEGELEIDING: Cebeo HVAC

CEBEONEWS 25


GROEP HUYZENTRUYT KIEST VOOR PV-INSTALLATIE OP NIEUWE WONINGEN JORIS OCKIER CEO GROEP HUYZENTRUYT

Groep Huyzentruyt uit het West-Vlaamse Beveren-Leie zal zijn standaard gezinswoningen voortaan uitrusten met een PV-installatie om te voldoen aan de gewijzigde Vlaamse EPB-wetgeving. Het bedrijf kiest voor een samenwerking met Cebeo voor de aankoop en levering van de PV-kits van Solar World. “We hebben op rationele basis gekozen voor PV: de prijs en terugverdientijd van dit systeem vormen voor de bouwheer de meest interessante optie”, weet CEO Joris Ockier. Ook bouwbedrijven en projectontwikkelaars worden geconfronteerd met de gewijzigde EPB-wetgeving in Vlaanderen. Ze moeten dus beslissen hoe ze zullen voldoen aan het gedaalde E-peil en de verplichting om ter plaatse hernieuwbare energie te produceren. Groep Huyzentruyt maakte een grondige studie van de mogelijke opties en kwam tot de conclusie dat een PV-installatie de beste oplossing was voor alle betrokken partijen. “Onze volledige organisatie is geschoeid op het principe van betaalbaar wonen”, steekt CEO Joris Ockier van wal. Daar wil het bouwbedrijf met de gewijzigde wetgeving niet van afwijken. “Daarom hebben we onderzocht wat er voor de bouwheer de meest betaalbare oplossing is. Het is een zuiver rationele berekening geweest. De conclusie is dat de meerinvestering voor een PV-installatie het snelst terug te verdienen is in vergelijking met de andere systemen. We kiezen dus voor de meest betaalbare optie, maar daarom niet voor het goedkoopste PV-systeem. We maken zeker ook bewust een keuze voor kwaliteit, concreet voor de Duitse panelen van SolarWorld en de omvormers van SMA.”

BASISCONCEPT ONGEWIJZIGD Bovendien is de plaatsing van een PVinstallatie voor Groep Huyzentruyt heel gemakkelijk te integreren in hun bestaande woningconcept. Tot voor 1 januari voldeden hun woningen aan de E70 norm. “We hoefden ons basisconcept eigenlijk niet aan te passen: door de plaatsing van een PV-installatie worden genoeg E-peilpunten gewonnen om E60 te halen en wordt er eveneens voldaan aan de eis rond hernieuwbare energie. Voor de rest blijven onze woningen dezelfde”, licht Jan Lavens van het Expert Center toe. “In de praktijk wordt het vermogen van de PV-installaties berekend met de door de overheid ter beschikking gestelde EPBsoftware waarbij jaarlijks minimum 7kWh per m² bruto vloeroppervlakte moet gerealiseerd worden.”

“PV IS DE MEEST BETAALBARE OPTIE”

ZONDER SUBSIDIE

Joris Ockier, CEO Groep Huyzentruyt

die de fase van de overheidsondersteuning voorbij is. Als we voor een gesubsidieerd systeem zouden kiezen, dan lopen we het risico dat we onze lastenboeken moeten herschrijven wanneer de subsidies wegvallen. Daarnaast hoefden we onze werking met onderaannemers ook niet te wijzigen voor de plaatsing van een PV-installatie. Onze huidige onderaannemers kunnen de installatie perfect plaatsen.”

Toch zijn er nog andere argumenten die meegespeeld hebben in de beslissing van Groep Huyzentruyt. Joris Ockier: “Zo hebben we gekozen voor een oplossing

Groep Huyzentruyt zal zijn standaard gezinswoningen voortaan standaard uitrusten met een PV-installatie om te voldoen aan de gewijzigde Vlaamse EPB-wetgeving.

26 CEBEONEWS

DOSSIER PROJECT

steeds belangrijker dat alle betrokken spelers optimaal op elkaar afgestemd zijn. Cebeo past voor ons perfect in dat plaatje”, besluit Joris Ockier.

TWEE KITS Zo komen we ook bij het logistieke verhaal. Groep Huyzentruyt vertrouwt hiervoor op Cebeo. Een weloverwogen keuze. “We hebben samen een oplossing uitgewerkt, waarbij de PV-installatie wordt opgesplitst in twee kits: de eerste voor dakwerker en de kit met het elektrisch gedeelte voor de elektro-installateur. De levering gebeurt in principe bij de installateurs. Maar daarnaast is onze keuze voor Cebeo ook bepaald door de nationale spreiding en dus lokale aanwezigheid met filialen. Wij beschouwen Cebeo ook als een groothandel die samen met de fabrikant en de installateur een kwalitatieve oplossing aanbiedt. Bij bouwprojecten wordt het

Ook bouwbedrijven en projectontwikkelaars worden geconfronteerd met de gewijzigde EPBwetgeving in Vlaanderen. Jan Lavens van het Expert Center bij Groep Huyzentruyt.

E70

E60

“GOEDE BIJSCHOLING IS NOODZAKELIJK”

? E10

E20

E50

E60

E70

ring mente

E40

E30

gle

EPB re

E80

E90

2014

JEAN-PIERRE RUTTEN ALGEMEEN DIRECTEUR BELGIË BIJ STIEBEL ELTRON

Een warmtepomp is één van de zes technieken waarmee de Vlaamse bouwheer sinds 2014 kan voldoen aan de verstrengde EPB-wetgeving. Jean-Pierre Rutten, algemeen directeur België bij Stiebel Eltron zegt dat deze maatregel goed nieuws betekent voor de markt en voor de elektro-installateur, maar waarschuwt tegelijk voor opportunisten. “De installatie van warmtepompen is een lucratieve markt, maar bijscholing is wel noodzakelijk voor iedere nieuwkomer wie zich op deze markt wil begeven.” maal Smart Grid Ready en dit wordt al aangewend in Duitsland”

De warmtepomp is een milieuvriendelijk alternatief voor de klassieke verwarmingsinstallatie. Klassieke systemen halen de energie die ze nodig hebben voor 100% uit fossiele brandstoffen. Een warmtepomp heeft maar voor circa een kwart van de opgewekte energie nodig. Het overige gedeelte wordt uit de omgeving (lucht of bodem) gehaald. Volledig duurzaam. “Sinds begin 2012 is de verkoop van warmtepompen in België verdubbeld, en de verkoop zal blijven stijgen”, voorspelt de algemeen directeur van Stiebel Eltron. “Vooral voor de sturing van installaties via slimme netten (smart grids) zie ik een toekomst, waarbij de energie wordt opgeslagen in momenten van hoge productie, en wordt opgenomen op momenten van effectieve vraag. De warmtepompen van Stiebel Eltron zijn trouwens alle-

INVESTERING Een warmtepomp is in aankoop duurder dan een traditionele verwarmingsinstallatie, maar door het aanzienlijke besparingspotentieel kan die al in zeven jaar worden terugverdiend. Als je in acht neemt dat onze toestellen een levensduur van 25 jaar hebben, is een investering in een warmtepomp zeker te verantwoorden. Maar ook de installateur zal een stuk van zijn tijd moeten investeren in opleiding.” “Er zijn heel wat factoren waar de installateur rekening mee moet houden”, weet Jean-Pierre. “Een slechte voorbereiding kan problemen achteraf veroorzaken: het vooropgestelde rendement wordt niet Warmtepompboiler WWK 220/300 electronic

CEBEONEWS 27


DOSSIER

“EEN WARMTEPOMP IS AANGESLOTEN OP HET NET, WAAR ANDERE VAKLUI LIEVER VAN AF BLIJVEN.” Jean-Pierre Rutten, algemeen directeur België bij Stiebel Eltron Hydraulische aansluiting van een warmtepomp

gehaald door een foute berekeningen van de vermogens, door slecht ingestelde regelingen of door een installatiefout. Dit alles resulteert in een hoge elektriciteitsfactuur…. en een ontevreden klant.”

ZEKERE MARKT De installatie van warmtepompen gebeurt nu vooral door HVAC-installateurs, maar ook elektro-installateurs kunnen zich inlaten in deze markt. Jean-Pierre Rutten legt uit: “Een warmtepomp bestaat uit een hydraulisch gedeelte en een elektrisch gedeelte, en kennis van beide aspecten is noodzakelijk. Maar voor de elektro-installateur is deze overstap zeker doenbaar. Het principe van het hydraulische afgiftesysteem van een warmtepomp sluit nauw aan bij dat van een elektrisch circuit”, argumenteert hij. “Een warmtepomp is aangesloten op het net, waar andere vaklui liever van af blijven. Bovendien is een elektro-installateur het ook gewend om zich bij te scholen, omdat zijn vakgebied – vaak sneller dan dat van andere stielmannen – erg vlug evolueert.”

OPLEIDINGEN Cebeo organiseert in samenwerking met Stiebel Eltron doorgedreven opleidingen, waarin de installateur in drie modules leert hoe hij een warmtepomp correct moet installeren. De installateur kan nadien, indien gewenst, op ons rekenen voor ondersteuning op de werf tijdens de eerste installatie.”

lucht|water-warmtepomp WPL 15/25

“Met deze opleiding investeert hij voor zichzelf in een zekere, groeiende markt, en vergroot hij opnieuw zijn aandeel op een werf. Het is nu eenmaal zo dat steeds meer technieken in elkaar overlopen. De vakman die zich hieraan het best kan aanpassen, gaat lopen met het grootste deel van de koek. De energie-efficiënte trein versnelt verder in 2014, maar het is nog niet te laat om erop te springen”, besluit de algemeen directeur.

Ondersteuning op de werf tijdens installatie

CEBEO ORGANISEERT IN SAMENWERKING MET STIEBEL ELTRON DOORGEDREVEN OPLEIDINGEN Wenst u meer informatie over deze opleidingen? Neem dan vrijblijvend contact op met uw Cebeo-contactpersoon. www.cebeo.be

CEBEONEWS 29

HANDENVOL MOOIE PERSPECTIEVEN

Recommend Documents