GROENLINKS VEENENDAAL HET ROER MOET OM! VERKIEZINGSPROGRAMMA

GROENLINKS VEENENDAAL

HET ROER

MOET OM! VERKIEZINGSPROGRAMMA 2014 - 2018 -1-

COLOFON Uitgave:

GroenLinks, Afdeling Veenendaal

p/a Partijkantoor GroenLinks Veenendaal Fluitersstraat 2a, 3901 DK Veenendaal

Fotografie: www.rietamulder.nl en anderen Vormgeving: Karin van Rijnbach Drukwerkbemiddeling: Martijn Okker Reclame Oplage: 1.000 exemplaren

WWW.VEENENDAAL.GROENLINKS.NL -2-

HET ROER MOET OM! Aan alle inwoners van Veenendaal,

Op 19 maart as. zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Alle inwoners van Veenendaal die 18 jaar of ouder zijn mogen dan hun stem uitbrengen. Samen beslissen ze hoe de 33 zetels van de Veense gemeenteraad worden verdeeld. Dit is hét moment om je af te vragen of de koers die de gemeente de laatste jaren heeft gekozen de juiste is. Vier jaar terug kozen de inwoners van Veenendaal een gemeenteraad waarin de ChristenUnie en de VVD de grootste partijen werden. Samen met SGP en Lokaal Veenendaal vormden zij een nogal behoudend college van B&W, dat onder meer een aantal speciale afspraken maakte over ‘handhaving van de zondagsrust’. GroenLinks wil daar vanaf. Wat GroenLinks betreft is de zondag van iedereen en is het tijd voor modernisering van de lokale politiek. Wat GroenLinks betreft moet het roer om en moet Veenendaal nu eindelijk eens af van dat Veluwse imago… Een stem op GroenLinks is een keuze voor een Veenendaal waar iedereen mee telt. Waar genoeg geld beschikbaar blijft voor zorg, cultuur en sport. Waar mensen samen trots zijn op een Veenendaal, waar van alles te doen is. Waar gestopt wordt met het bouwen van kostbare leegstaande parkeergarages en waar de Hoofdstraat voor de fietser open blijft. Een stem voor GroenLinks is ook een stem voor een samenleving waar iedereen gelijke kansen heeft. Ongeacht afkomst, huidskleur of seksuele geaardheid. Waar werk is voor iedereen. Waar jongeren serieus worden genomen. GroenLinks wil een Veenendaal dat zuinig is op het weinige groen dat er nog is in de stad. GroenLinks wil een Veenendaal dat niet alleen mooie woorden gebruikt maar ook echt iets doet aan omschakeling naar een maatschappij die kiest voor groene energie en een duurzame economie. Waar echt zuinig wordt omgegaan met de beschikbare middelen. Waar elke cent eerst 3 x wordt omgedraaid voordat ie wordt uitgegeven. GroenLinks wil bovendien een Veenendaal waar de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Waarin degenen die moeite hebben om zich staande te houden niet worden afgescheept met de boodschap dat ze het ‘zelf maar moeten uitzoeken…’ Gelukkig heeft in Nederland iedereen het recht om zijn stem te laten horen. In veel andere landen is dat nog steeds niet vanzelfsprekend. Maak daarom gebruik van je stemrecht. Ga stemmen op 19 maart. Kies voor groen. Kies voor een politiek die het ook opneemt voor de mensen die het wat minder breed hebben, of die wat minder geluk hebben gehad in het leven. Kies groen. Kies links. Kies GroenLinks. Kees Oskam, Lijsttrekker GroenLinks Veenendaal

GA STEMMEN. KIES GROENLINKS, LIJST 8 -3-

INHOUDSOPGAVE

Hoofdstuk 1: DEMOCRATIE & PARTICIPATIE (Pagina 5) 1.1 Betrokken inwoners, 1.2 Een betrouwbare overheid, 1.3 Een besluitvaardige gemeenteraad, 1.4 Een actief college van B&W, 1.5 Krachtig bestuur, 1.6 Provincie Utrecht, 1.7 Kies je eigen burgemeester, 1.8 Iedereen is van de wereld, 1.9 Wijken en buurten, 1.10 Regionale samenwerking

Hoofdstuk 2: NATUUR, MILIEU & ENERGIE (Pagina 9)

2.1 Groene buurten in een levendige stad, 2.3 Groene ambities, 2.3 Natuur in Veenendaal, 2.4 Een stad vol energie, 2.5 Weg met de wegwerpmaatschappij, 2.6 Start je eigen energiebedrijf, 2.7 Schoon water, schone lucht, 2.8 Milieueducatie, 2.9 Milieuregulering & stimulering, 2.10 De vervuiler betaalt

Hoofdstuk 3: WERK & ECONOMIE (Pagina 12)

3.1 Een economische en ecologische crisis, 3.2 Diensten, industrie, ICT, 3.3 Geen werklozen, maar werk maken, 3.4 Bedrijventerreinen, 3.5 Kansen voor kleine ondernemers, 3.6 Gesubsidieerde arbeid, 3.7 Een levendig winkelcentrum, 3.8 Winkelboulevards, 3.9 Koopzondag, 3.10 Promotiebeleid

Hoofdstuk 4: CULTUUR & SPORT (Pagina 16)

4.1 Meer cultuur voor minder geld, 4.2 Bibliotheek, 4.3 Muziekschool en volksuniversiteit, 4.4 Beeldende kunst, 4.5 Theater & film, 4.6 Cultureel erfgoed, 4.7 Sporten is gezond, 4.8 Houd sport betaalbaar, 4.9 Sportvoorzieningen voor iedereen, 4.10 Evenementenbeleid

Hoofdstuk 5: ZORG & WELZIJN (Pagina 20)

5.1 Welzijn is meedoen, 5.2 Wet Maatschappelijke Ondersteuning, 5.3 Decentralisatie welzijn & zorg, 5.4 Wijkvoorzieningen, 5.5 Ouderenzorg, 5.6 Gehandicaptenbeleid, 5.7 Minderhedenbeleid, 5.8 Vrijwilligersbeleid, 5.9 Gezondheidszorg, 5.10 Psychiatrie in de wijk

Hoofdstuk 6: VERKEER & OPENBARE RUIMTE (Pagina 23)

6.1 Pak de fiets, 6.2 Veilig Verkeer Veenendaal, 6.3 Parkeerbeleid, 6.4 Openbaar vervoer, 6.5 Betere doorstroming auto- en fietsverkeer gewenst, 6.6 Geen nieuwe weg door het Binnenveld, 6.7 Groene openbare ruimte, 6.8 Veilige en schone straten, 6.9 Water, 6.10 Zuinig op recreatiegebieden

Hoofdstuk 7: JEUGD & ONDERWIJS (Pagina 26)

7.1 Een leven lang leren, 7.2 Vrijheid van onderwijs, 7.3 Financiering onderwijs, 7.4 Voortgezet onderwijs, 7.5 Veenendaal ICT-stad, 7.6 Scholieren en studenten, 7.7 Veilig spelen in de buurten, 7.8 Je bent jong en je hangt wat, 7.9 Jeugdcultuur/Escape, 7.10 Jeugdzorg en kinderopvang

Hoofdstuk 8: WONEN & BOUWEN (Pagina 29)

8.1 Een compacte stad, 8.2 Betaalbaar wonen, 8.3 Woonakkoord, 8.4 Duurzaam bouwen, 8.5 Levendige en gemengde buurten, 8.6 Architectuur & welstand, 8.7 Veenendaal-Oost, 8.8 Centrum & Brouwerspoort, 8.9 Stationskwartier, 8.10 De skyline van Veenendaal

Hoofdstuk 9: LEEFBAARHEID & VEILIGHEID (Pagina 33)

9.1 Preventie & repressie, 9.2 Toezicht & handhaving, 9.3 Vergunningen, 9.4 Normen & waarden, 9.5 Gedragscodes, 9.6 Antidiscriminatiebeleid, 9.7 Diversiteitsbeleid, 9.8 Tabak, alcohol, drugs, seksinrichtingen, 9.9 Horeca en uitgaansbeleid, 9.10 Leefbaarheid & burgerschap

Hoofdstuk 10: FINANCIEN & BELASTINGEN (Pagina 36)

10.1 Prioriteiten stellen, 10.2 Een sluitende begroting, 10.3 Belastingen & heffingen, 10.4 Betalen naar draagkracht, 10.5 Kwijtscheldingsbeleid, 10.6 Maatschappelijk verantwoord inkopen, 10.7 Investeren & bewaken, 10.8 Aanbesteden of zelf doen, 10.9 Financieel toezicht, 10.10 Financiële risico’s

-4-

HOOFDSTUK 1: DEMOCRATIE & PARTICIPATIE

VRIJHEID, GELIJKHEID, BROEDERSCHAP 1.3 Een besluitvaardige gemeenteraad De gemeenteraad is het hoofd van de gemeente. Zo staat het in de Gemeentewet. Het college van burgemeester en wethouders voert beleid uit en bereidt voorstellen voor. Natuurlijk zijn de inwoners van Veenendaal in werkelijkheid de baas, maar als hun vertegenwoordiger bepaalt de gemeenteraad wat er moet gebeuren. Het college vult vervolgens in hoe dat gebeurt. De raad controleert op zijn beurt weer of de uitvoering volgens de afspraken plaatsvindt.

1.1 Betrokken inwoners GroenLinks vindt dat Veenendaal van de inwoners is en niet van de bestuurders. Tussen de verkiezingen in moeten de inwoners van Veenendaal ook hun zegje kunnen doen. Dat is goed voor de stad als geheel en voor de individuele inwoners. Iedereen wil toch invloed hebben op haar of zijn eigen omgeving? Daarom wil GroenLinks buurtbewoners zo vroeg mogelijk betrekken bij ruimtelijke plannen. Ook bij plannen die een sociale impact hebben op een buurt moeten de inwoners betrokken worden. In Veenendaal is een begin gemaakt met ‘wijkgericht werken’. Hoewel het wat GroenLinks betreft zeker zin heeft om welzijn dicht bij de inwoners te organiseren zijn de wijken die in Veenendaal zijn gekozen vaak te groot en hebben ze niet altijd interne samenhang. GroenLinks zou liever zien dat de gemeente zich vaker op de buurten richt, die een kleinere schaal hebben en waarbij de inwoners zich vaak wél echt betrokken voelen.

1.2 Een betrouwbare overheid

Raadsleden zijn parttime-politici en moeten dat naar de mening van GroenLinks ook blijven. Alleen als je dagelijks met je voeten in het veen staat kan je zien wat voor gevolgen gemeentelijk beleid heeft. Wie al zijn tijd in het gemeentehuis doorbrengt wordt al vrij snel meegezogen in de bestuurlijke logica, die nog wel eens wil verschillen van de beleefwereld van de andere Veenendalers. Om dat te voorkomen wil GroenLinks dat raadsleden ook andere betaalde of onbetaalde functies hebben in de samenleving, dus naast hun raadslidmaatschap, om zo de voeling met de Veense samenleving niet te verliezen.

1.4 Een actief college van B&W

Door de invoering van het dualisme is de rol van het College van B&W in de gelopen 15 jaar veranderd van bestuurders ván de raad naar bestuurders námens de raad. In de toekomst zal die rol nog verder veranderen. Enerzijds komen er met de decentralisatie van de ouderen- en gehandicaptenzorg, jeugdzorg en sociale arbeidsvoorziening meer taken naar de gemeente, waardoor het college meer taken en

Als je niet tevreden bent over je groenteboer, ga je naar een andere groenteboer. Als je ontevreden bent over de overheid, kan je nergens anders heen. Dat stelt bijzondere eisen aan hoe de overheid werkt, ook de lokale overheid. GroenLinks vindt dat de gemeente open en transparant moet zijn naar haar inwoners. Inwoners zijn vaak afhankelijk van beslissingen van de gemeente, dus moet bij elke beslissing goed helder worden gemaakt op basis van welke argumenten een besluit genomen is. Veel taken die ooit bij de gemeente waren ondergebracht worden inmiddels uitgevoerd door andere instanties. De gemeente blijft wat GroenLinks betreft echter het aanspreekpunt voor deze zaken. Daarom moeten het college van burgemeester & wethouders en de gemeenteraad, zelfs bij zaken die worden uitbesteed of in een gemeenschappelijke regeling worden ondergebracht, ‘de regie houden’, met andere woorden: het voor het zeggen hebben.

-5-

mensen onder zich krijgt. Anderzijds wordt een deel van die taken weer ondergebracht bij zelfstandige uitvoerders of gemeenschappelijke regelingen van meerdere gemeenten. De wethouder wordt dus een belangenbehartiger van de raad.

GroenLinks vindt dat het in die nieuwe rol voor wethouders nog belangrijker wordt om aan de inwoners en aan de gemeenteraad uit te leggen waar zij mee bezig zijn. Een wethouder is geen manager en het college van B&W is geen Raad van Bestuur. Een college geeft politieke sturing aan het ambtelijk apparaat, dat over het algemeen goed weet waar het mee bezig is. In plaats van zich te verliezen in details van de uitvoering zouden zij zich bezig moeten houden met de vraag of wat de gemeente doet voldoet aan wat door de inwoners en de raad van de gemeente verwacht wordt. De moderne wethouder is geen bureaudictator, maar een spin in het web van de gemeente die de ambtenaren hun werk laat doen, de raad op de hoogte en tevreden houdt en in de maatschappij gaat kijken wat nodig en nuttig is.

Ambtenaren moeten weten wat er in een gemeente speelt. GroenLinks vindt dan ook dat je moet stimuleren dat ambtenaren in de gemeente wonen waar zij werken. Dat levert ook meteen milieuwinst op. Een nieuw college moet wat GroenLinks betreft dan ook snel met voorstellen komen om het voor ambtenaren aantrekkelijker te maken zich in Veenendaal te vestigen. GroenLinks streeft ernaar dat minimaal de helft van de ambtenaren in Veenendaal woonachtig is.

1.5 Krachtig bestuur

GroenLinks is voor een krachtig en open bestuur. Krachtig betekent niet dat je over de inwoners heen walst als zij niet passen in het beleid maar dat zij staan voor hun beslissingen en openstaan voor kritiek en andere ideeën. Soms is een gemeentelijke beslissing in het nadeel van een inwoner. Wat een inwoner kan verwachten van de gemeente is dat beslissingen transparant zijn en dat duidelijk wordt gemaakt welke argumenten bij de besluitvorming een rol hebben gespeeld. Ambtenaren moeten voldoen aan een woud van wetten, regels en gemeentelijke beleidsbepalingen. Als het goed is zal een inwoner daar weinig van merken. Enerzijds omdat de ambtenaren zo goed zijn ingevoerd dat zij verzoeken geruis-

loos door het systeem weten te loodsen, anderzijds omdat de gemeentelijke organisatie zo is ingericht dat een inwoner altijd met dezelfde ambtenaar spreekt over zijn probleem. Dat een inwoner voor een probleem bij een hele rits van loketten moet zijn, is voor GroenLinks onaanvaardbaar. In de afgelopen jaren zijn daarin goede stappen gezet; wat GroenLinks betreft moet dat zeker voortgang vinden.

1.6 Provincie Utrecht Provincies zijn in Nederland ontstaan als gevolg van een eeuwenlange historische ontwikkeling. Volgens GroenLinks moet je die historische gegroeide indeling van Nederland niet zo maar overboord gooien, tenzij er een aantoonbaar beter alternatief wordt geboden. GroenLinks ziet dan ook niet wat de inwoners van Veenendaal opschieten met een zogenaamde ‘superprovincie’ die de huidige provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht zou moeten beslaan. Terecht was de meerderheid van de gemeenteraad onlangs van mening dat dit plan uit de koker van de huidige VVD/ PvdA-regering onomwonden dient te worden afgewezen. Daarnaast is er in de afgelopen jaren sprake geweest om de schaal van gemeenten via nieuwe gemeentelijke herindelingen verder op te schalen. Daarbij is het idee geopperd om Renswoude en Rhenen met Veenendaal te laten fuseren om tot het door de minister gewenste aantal van ca. 100.000 inwoners te komen. GroenLinks Veenendaal is daar geen voorstander van. Het zijn twee gemeenten met een eigen cultuur en sfeer, die in de afgelopen eeuwen hebben laten zien heel goed hun eigen boontjes te kunnen doppen. Als de beide gemeenten daar behoefte aan hebben, staan wij wel open voor verdere samenwerking. Overigens is het om allerlei praktische redenen wel gewenst dat de gemeentegrens met Rhenen wordt verlegd in de richting van de Cuneraweg, zodat een meer logische scheidslijn ontstaat.

1.7 Kies je eigen burgemeester

GroenLinks wil een maximale democratie. Daarom willen we dat de erfelijke monarchie wordt vervangen door een republiek met een gekozen staatshoofd. De meerderheid van de gemeenteraad denkt daar vooralsnog anders over, en

-6-

1.9 Wijken en buurten In Veenendaal is in deze collegeperiode gestart met wijkgericht werken. Het is de bedoeling dat welzijn, gemeentelijke gezondheidszorg en andere gemeentelijke taken op wijkniveau worden georganiseerd. GroenLinks heeft de indruk dat dit langs een groot deel van de inwoners heen is gegaan. De wijken die hiervoor zijn gekozen zijn veel groter dan de buurten waarmee mensen zich verbonden voelen en hebben weinig interne samenhang. Zo vormen bijvoorbeeld de ‘volkswijk’ het Franse Gat, de ‘villawijk’ Salamander en de ‘middenstandswijk’ de Stationsbuurt, één wijk. Er is veel te zeggen voor het organiseren van gemeentelijke taken dicht

besloot daarom 2 jaar terug maar liefst 1,7 miljoen euro uit te trekken om de verjaardag van de koningin te vieren. Een duur verjaardagspartijtje, vooral in een tijd waar allerlei ingrijpende bezuinigingen zich blijven opstapelen. Op lokaal niveau wil GroenLinks dat ook de burgemeester voortaan in alle openheid worden gekozen. Op dit moment wordt de burgemeester nog benoemd door de Minister van Binnenlandse Zaken - op voordracht van de gemeenteraad. De inwoners van Veenendaal krijgen echter nooit te horen wie de kandidaten waren. Wat GroenLinks betreft moet degene die burgemeester wil worden van een gemeente daar ook voor staan en is het onnodig en ongewenst dat de keuze voor een burgemeester achter gesloten deuren plaatsvindt.

1.8 Iedereen is van de wereld

Veel gemeenten in Nederland hebben een stedenband met steden in andere landen, na de val van de muur waren vooral gemeenten in Oost-Europa in trek. Zo heeft de gemeente Veenendaal een stedenband met de gemeente Olomouc in Tsjechië. Er is in de afgelopen jaren goede samenwerking ontstaan tussen instellingen in de beide steden en er zijn mooie vriendschappen ontstaan. GroenLinks vindt dat uiteraard geweldig, maar is ook van mening dat zo’n stedenband over voldoende draagvlak moet beschikken in de samenleving, ook in financiële zin.

bij de inwoners thuis, maar dan wel op een schaal die de inwoners wat zegt. Daarom wil GroenLinks dat welzijnstaken bij voorkeur op buurtniveau georganiseerd worden en dat bij iedere activiteit wordt nagegaan of het toegevoegde waarde heeft om dat op buurtniveau te organiseren.

1.10 Regionale samenwerking

Veenendaal is net als alle andere gemeenten opgenomen in een web van samenwerkingsverbanden en gemeenschappelijke regelingen. Afvalcombinatie de Vallei haalt ons afval op en brengt het naar de Afvalverwerking Utrecht. Dit zijn allebei gemeenschappelijke regelingen waarvan Veenendaal zowel klant als aandeelhouder is. Soms is het beter en goedkoper om gemeentelijke taken te organiseren in een gemeenschappelijke regeling. Dit soort instellingen hebben

GroenLinks zou graag een stedenband-beleid zien waarin gemotiveerd wordt aangegeven wat we van een stedenband verwachten en hoe lang de gemeente zich er actief en financieel mee wil bemoeien. Er is veel moois te bereiken met de betrekkingen tussen gemeenten, maar er is ook een punt waarop de gemeenten zelf weinig meer van elkaar kunnen leren. Met dat beleid in de hand zouden we wellicht op zoek moeten naar een nieuwe stad om ons mee te verbinden.

-7-

een bestuur dat bestaat uit de deelnemende gemeenten, zodat het gemeentebestuur van Veenendaal maar in beperkte mate kan bepalen wat een gemeenschappelijke regeling doet. Daarom is het belangrijk dat gemeenschappelijke regelingen zich alleen richten op nauwkeurig omschreven resultaten.

Een van de gemeenschappelijke regelingen waar Veenendaal deel van uitmaakt is Food Valley. In deze club werken negen gemeenten samen om de economie, het woonbeleid en de landschappelijke waarden te stimuleren. De bedoeling is om een regio te worden die vergelijkbaar is met de Brainport rond Eindhoven. In eerste instantie wist Food Valley zijn deelnemende gemeenten te verblijden met 138 speerpunten die zij de komende vier jaar zouden oppakken. GroenLinks vindt het nuttig en noodzakelijk om met de omliggende gemeenten samen te werken, zeker voor wat betreft de Gelderse Vallei en de natuurgebieden in het Binnenveld. GroenLinks vindt het echter onverstandig om dat te doen met een organisatie die zelf blijkbaar niet weet wat zij wil en niet voldoende gestuurd kan worden door de deelnemende gemeenten. Food Valley zal zich onder druk van onder meer Veenendaal in de toekomst alleen nog bezig houden met verkeer, economie en landschap. Die ontwikkeling juicht GroenLinks toe, in de komende periode willen we bereiken dat Food Valley zich gaat bezighouden met de landschappelijke waarden in het Binnenveld, een zo groen mogelijke oplossing voor de verkeersproblemen in de regio en met het zo goed mogelijk te gelde maken van de aanwezigheid van de Universiteit Wageningen. En verder nergens mee.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

►► Terugdringen van het aantal (tijdelijke) externe inhuurkrachten, door een veel strakkere politieke regie op de uitgaven van de gemeentelijke afdelingen

►► Op het stadhuis meer stageplaatsen voor studenten uit Veenendaal

►► Scheiding van kerk en staat. Geen adresmutaties uit het Bevolkingsregister doorgeven aan religieuze organisaties. Geen opzichtige religieuze of politieke symbolen achter gemeentelijke loketten ►► Afschaffing van de erfelijke monarchie, alleen democratisch gekozen bestuurders. Herinvoering van de Republiek der Nederlanden ►► Geen jaarlijkse viering van Koningsdag, maar van Bevrijdingsdag (5 mei)

►► Wijk- én buurtgericht werken op maat, afhankelijk van de schaal

►► Heldere inspraakprocedures, met duidelijke randvoorwaarden vooraf

►► Een gemeentebestuur dat in gesprek gaat met de inwoners.

►► Geen opheffing van Rhenen en Renswoude

►► Food Valley moet alleen gaan over economie, verkeer en landschap

►► De gemeentelijke grens met Rhenen moet (bij Petenbos-West) verlegd worden naar de Cuneraweg

►► De gemeente behoudt regie en invloed op gemeenschappelijke regelingen

►► Krachtige, initiërende en toegankelijke wethouders

►► De politiek drukt haar stempel op het beleid en niet de ambtenaren

►► Heroverweging van het stedenbandbeleid, een basisvoorwaarde moet zijn dat er voor een stedenband een groot draagvlak aanwezig is onder de bevolking

►► Verlaging van de wethoudersalarissen (€ 7.115/ maand + onkostenvergoeding) met ca. 20%

►► De burgemeester wordt in het openbaar gekozen en niet benoemd (zoals nu)

►► Invoering van een ‘wethoudernorm’ voor gesubsidieerde verenigingen of stichtingen: geen of minder subsidie voor organisaties waar salarissen worden uitbetaald die dat van de wethouders te boven gaat.

►► Het personeel dient zoveel mogelijk een afspiegeling van de bevolking te zijn

►► Een beleid dat er naar streeft dat minimaal 50% van de ambtenaren woonachtig is in Veenendaal of directe omgeving

►► Modern personeelsbeleid met meedenkende medewerkers

-8-

►► Gemeentelijke aandacht voor het 220-jarig bestaan van de gemeente Veenendaal (1795-2015), met de nadruk op de invoering van lokale democratie (gemeenteraad) en van de invoering van de vrijheid van godsdienst

HOOFDSTUK 2: NATUUR, MILIEU & ENERGIE

GROEN, GROENER, GROENST

2.1 Groene buurten in een levendige stad

te helpen de millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties voor 2015 te realiseren. De millenniumdoelstellingen zijn wereldwijde doelstellingen op onder andere het gebied van (het uitbannen van) armoede en hongersnood, gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen en duurzaamheid. GroenLinks vindt dat Veenendaal concrete inspanningen moet leveren als bijdrage aan de realisatie van deze doelstellingen. De gemeente mag wat GroenLinks betreft ook wel wat ambitieuzer zijn over de stad als geheel. De stad Veenendaal energieneutraal in 2035 en milieuneutraal in 2040 zijn helemaal geen onmogelijke doelstellingen.

Wie wil er niet wonen in een groene buurt? Een groene buurt bevordert de gezondheid en maakt het wonen in de wijk aantrekkelijk. In 1997 was Veenendaal de Groenste Stad van Europa, in 2004 de Groenste Stad van Nederland. Dat is al weer even geleden. En zal ook niet zo snel meer gebeuren. De afgelopen jaren heeft het college van B&W bij alle bestemmingsplanwijzigingen laten opnemen dat in Veenendaal ook parkeerplaatsen en bestrating als ‘groen’ mogen worden aangemerkt. Zo zal langzaam het nog resterende groen plaatsmaken voor wat GroenLinks ‘grijs’ noemt. GroenLinks wil daarnaast ook de vergroening van private tuinen stimuleren, om zo verdere verstening tegen te gaan. GroenLinks wil het groen in de buurten bevorderen. Steeds meer buurtbewoners geven graag te helpen bij het onderhoud van het openbare groene in de eigen woonomgeving. De gemeente moet dergelijke initiatieven ondersteunen. Goed voor de buurt en goed voor de gemeentefinanciën! Bij het onderhoud van openbaar groen, gebruikt de gemeente Veenendaal nog steeds gif. Niet meer van deze tijd! Wat GroenLinks betreft en wij vinden dan ook dat er zo snel mogelijk mee moet worden gestopt.

2.3 Natuur in Veenendaal

2.2 Groene ambities

Veel ‘echte’ natuur heeft Veenendaal niet. Een klein stukje cultuurlandschap ten zuiden van de Dijkstraat en het veengebied De Hellen. Daar moeten we trots en zuinig op zijn. Waar weinig natuur meer is, kan de gemeente zich inspannen om de biodiversiteit weer te vergroten. Natuur in de stad is ook natuur. Zo zijn de afgelopen jaren langs De Grift natuurvriendelijke oevers aangelegd met riet en waterplanten en zijn faunapassages aangelegd. Een mooie ontwikkeling, die navolging verdient in de komende jaren.

Veenendaal heeft zich in 2008 tot Millenniumgemeente verklaard. Hiermee heeft Veenendaal zich verbonden om mee

Weer of geen weer, de zon schijnt altijd. Daar kunnen we van profiteren, ook in Veenendaal. Op daken van fabrieken, kan-

2.4 Veenendaal zit vol energie

-9-

toren, kerken en huizen, als de windrichting en hellingshoek van de daken goed genoeg zijn. Met alle bebouwing heeft Veenendaal een enorm nog onbenut potentieel, dat vraagt om zonnepanelen. De gemeente heeft het goede voorbeeld gegeven door ook op het dak van het gemeentehuis zonnepanelen te laten plaatsen. Dit voorbeeld verdient navolging, overal in Veenendaal. Vooral omdat investeren in zonnepanelen een investering is die loont. Het is niet alleen goed voor het milieu, met een terugverdientijd van tussen de 5 en 10 jaar is het ook goed voor de portemonnee! GroenLinks vindt verder dat de gemeente particuliere initiatieven actief zou moeten stimuleren. Dat zou kunnen door ook de zonligging in bestemmingsplannen mee te wegen, de mogelijkheden voor een eigen regenwaterberging te vergroten en de bouw van energie-neutrale woningen te bevorderen.

Windmolens plaatsen in Veenendaal is wat lastiger. Door de volle bebouwing is er op het grondgebied van Veenendaal niet veel ruimte meer over voor windenergie, behalve misschien op of aan de rand van een van de bedrijventerreinen. Wellicht zou de samenwerking met Renswoude uitgebouwd kunnen worden door gezamenlijk enkele windmolens te plaatsen langs de A12, in de directe omgeving van de Emminkhuizerberg, De open ruimte bovenop de heuvel zou wel eens een heel geschikte locatie kunnen zijn om windenergie op te wekken. Een andere mogelijkheid is de noordelijke strook grond langs de A12. GroenLinks wil soepel beleid ten aanzien van plaatsing van windturbines door particulieren en bedrijven. Veenendaal bevindt zich middenin het landelijke hoogspanningsnet voor elektriciteit en heeft dus – letterlijk – een spilfunctie in het transport van elektriciteit in Nederland.

Zelfs als Veenendaal geheel zelfvoorzienend zou zijn in de eigen energiehuishouding, zelfs dan zouden hoogspanning en Veenendaal noodzakelijkerwijs met elkaar verbonden blijven. Wat echter geen noodzaak is, is dat de elektriciteit bovengronds door Veense wijken wordt getransporteerd. Het ondergronds brengen van de hoogspanningskabels is enorm kostbaar en voor Veenendaal financieel niet op te brengen, zelfs niet gedeeltelijk. Het is een goede zaak dat de landelijke overheid geld beschikbaar wil gaan stellen om op enkele plaatsen in Nederland de hoogspanning in woonwijken ondergronds te brengen. Veenendaal moet zich blijven inspannen om hiervoor in aanmerking te komen. Duurzame energie gaat niet alleen over windmolens en zonne-energie. Ook energiebesparing en duurzame warmte kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van klimaatdoelstellingen. Bijvoorbeeld door het gebruik van ledverlichting. In Veenendaal-Oost wordt duurzame warmte geleverd door DEVO en mogelijk kan een deel van deze warmte ook geleverd worden aan reeds bestaande woningen aan het Zuiderkruis. GroenLinks is blij met deze ontwikkeling en wil duurzaam bouwen stimuleren.

2.5 Weg met de wegwerpmaatschappij

Op steeds meer terreinen vindt de trend van de wegwerpmaatschappij zijn weerslag. Was het een tiental jaren geleden nog heel normaal om je televisie of fototoestel pas te vervangen als reparatie echt niet meer mogelijk was, nu wordt consumentenelektronica zonder schroom vervangen als een nieuw model op de markt komt. De rekening is voor het milieu, want de productie van nieuwe artikelen vreet energie en vereist soms ook schaarse grondstoffen. In het gunstigste geval worden afgedankte artikelen aangeboden voor hergebruik of recycling bij de kringloopwinkel of het afvalbrengstation. In andere gevallen belandt het op de afvalhoop. In Veenendaal zijn ook positieve initiatieven zoals het Repair Café, en is de frequentie van de huis-aanhuis plasticinzameling afgelopen jaar verhoogd. Daarnaast is het bedrijf Requipment begonnen met het recyclen van elektronische apparatuur. GroenLinks stelt de kringloop als uitgangspunt en vindt dat Veenendaal haar ambitie op het gebied van gescheiden afvalinzameling moet verhogen door een convenant te sluiten met lokale ondernemers over het gebruik van plastic verpakkingen. De gemeente zou zelf het goede voorbeeld moeten geven, door plastic bekertjes te vervangen door kopjes, haar eigen afval beter te scheiden, of door te experimenteren met nieuwe scheidingsmethoden.

2.6 Start je eigen energiebedrijf

Natuurlijk kan iedere inwoner van Veenendaal zelf besluiten om al dan niet te investeren in duurzame energie. Dat gebeurt ook en in toenemende mate zijn zonnepanelen te vinden op daken van huizen en bedrijven in Veenendaal. Als groepen bewoners gezamenlijk zouden besluiten tot investeren, zouden lokaal ook kleine energiebedrijfjes gestart kunnen worden. Dan zouden de voordelen gezamenlijk vergroot kunnen worden en een nog grotere stap op weg naar duurzaamheid gezet kunnen worden. De coöperatieve be-

- 10 -

euregels, die bepalen wat er wel en niet mag. Daar waar mogelijk zouden deze regels niet alleen moeten reguleren wat er mag of niet mag, maar inwoners en bedrijven ook moeten stimuleren tot aanvullende milieumaatregelen. De samenleving is er meer bij gebaat als milieuvervuilende bedrijven worden gestimuleerd tot milieuvriendelijkere productie dan dat deze bedrijven worden geweerd buiten de eigen gemeentegrenzen. Dat is geen verbetering voor het milieu en ook niet goed voor de werkgelegenheid in Veenendaal. Milieuregels die er zijn moeten uiteraard wel worden gehandhaafd. Uitgangspunt moet hierbij zijn dat de regels waarvan overtreding het meeste risico oplevert het strengst gecontroleerd worden.

2.10 Milieu & financiën: de vervuiler betaalt

drijfsverenigingen bieden een mooi platform om met bedrijven afspraken te maken over de afname van de opgewekte groene stroom. De gemeente zou dergelijke initiatieven moeten stimuleren en bewoners in buurten moeten ondersteunen gezamenlijk kleine energiebedrijfjes op te richten. Ook in Veenendaal!

2.7 Schoon water, schone lucht

Schoon water en een schone lucht zijn niet vanzelfsprekend en het lijkt er bovendien op alsof de gemeente daar weinig invloed op kan uitoefenen. De gemeente kan op dit gebied echter wel degelijk het verschil maken voor haar inwoners. Strikte handhaving van uitstooteisen van bedrijven die op sommige plekken nog in de woonwijken aanwezig zijn leidt tot een directe verbetering van het leefklimaat. Ook kunnen maatregelen worden getroffen om de hinder van fijnstof langs drukke wegen in Veenendaal te beperken. Vuurwerk afsteken doen we weliswaar maar een keer per jaar, maar leidt wel tot een grote uitstoot van ongewenste stoffen in onze lucht. Bovendien leidt het steeds zwaardere vuurwerk tot geluidsoverlast voor mens en dier. De gemeente zou er goed aan doen op centrale plaatsen in de wijken met Oud & Nieuw zelf een vuurwerkshow te organiseren. Dat leidt tot minder vuurwerk en dus een schonere lucht en bevordert ook de cohesie in de buurt.

In Dragonder-Noord is in het najaar van 2013 een proef gestart met ‘Diftar’. In deze proef betalen inwoners per keer dat het restafval (‘de grijze container’) op straat wordt gezet. Afvalinzameling wordt hiermee niet duurder, maar de kosten worden op een andere manier doorberekend. Niet meer als algemene heffing, maar op basis van de daadwerkelijk aangeboden hoeveelheid afval. De vervuiler betaalt, letterlijk dus. Uit de eerste ervaringen blijkt dat de hoeveelheid restafval hierdoor aanzienlijk kan worden verminderd. Als de succesvol blijkt, verdient dit principe verdere toepassing in Veenendaal.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

2.8 Milieueducatie: investering in de toekomst

Jong geleerd is oud gedaan. Een samenleving vol vogels, vlinders en bijen (in bijenstad Veenendaal!) en met een diervriendelijk beleid kan een stimulans zijn voor de inwoners van Veenendaal. Milieueducatie gaat echter over meer dan alleen vogels, bijen, vlinders en groen. Omdat betrokkenheid bij de natuur duurzaam handelen stimuleert, is voorlichting over natuur en milieu van groot belang. Als je je bewust bent van het milieu is het ook veel makkelijker om daar zorg voor te dragen. In Veenendaal is het IVN (Instituut voor Natuureducatie & Duurzaamheid) de natuurlijke partner op dit gebied. Een samenwerking die moet worden gekoesterd.

2.9 Milieuregels: reguleren maar ook stimuleren

Net als iedere andere gemeente kent ook Veenendaal mili-

- 11 -

►► Groene buurten, met hulp van de buurtbewoners

►► Energiebeleid begint met grootschalige isolatie van alle woningen en bedrijven ►► Het plaatsen van zonnepanelen op daken bevorderen ►► Een onderzoek naar de mogelijkheid om windmolens te plaatsen langs de A12.

►► Stoppen met het gebruik van gif door de gemeente. ►► Milieuregels die niet alleen reguleren maar ook stimuleren

►► De vervuiler betaalt, invoering van een gedifferentieerd tarief bij de Afvalstoffenheffing. ►► De stad Veenendaal energieneutraal in 2035 en milieuneutraal in 2040

►► Schoon water en schone lucht, terugdringen van het door CO2-emissies veroorzaakte fijnstofgehalte in de lucht

►► Overheveling van het vuurwerkbeleid van Rijk naar gemeente, een verbod op het afsteken van zwaar vuurwerk ►► Snippergroen verkopen tegen marktconforme prijzen

►► Het Stadspark dient meer functioneel en vaker te worden gebruikt; een onderzoek naar economische dragers om dit mogelijk te maken

HOOFDSTUK 3: WERK & ECONOMIE

WERK EN INKOMEN VOOR IEDEREEN

3.1 Een economische en ecologische crisis. Dat de wereldeconomie in een diepe crisis zit, zal niemand zijn ontgaan. Een eenzijdige benadering van de economie, die zich te veel richtte op de snelle winst en zich verder weinig bekommerde om de maatschappelijke gevolgen heeft geleid tot een crisis die de wereld sinds tijden niet meer heeft meegemaakt. De zogenaamde bankencrisis was vooral het gevolg van een mondiaal beleid dat jarenlang gericht was op privatisering, liberalisering en deregulering. Daarbij werd een groot deel van de wettelijke beperkingen die eerder waren opgelegd aan de bankensector onder druk van de min of meer neoliberale ideologie afgeschaft. Met alle gevolgen van dien…

Wat GroenLinks betreft is er naast een economische ook een ecologische crisis. De opwarming van de aarde is waarschijnlijk niet geheel meer te voorkomen, maar nog wel te beperken. De biodiversiteit neemt overal op aarde af. Door ons juist te richten op het oplossen van de ecologische crisis zouden we de economische crisis kunnen verminderen. Door nu te investeren in groene energie, energiebesparende maatregelen en milieu kunnen we arbeidsplaatsen creëren en onze economische positie verbeteren. Ook in Veenendaal.

3.2 Diensten, Industrie & ICT

Veenendaal is van oorsprong een industriegemeente. Toen

de turf op begon te raken in de negentiende eeuw , vond het grootste deel van de bevolking een vervangend inkomen in de huisnijverheid, waarbij schapenwol werd verwerkt tot halffabricaten. Hieruit ontstond in de 19e eeuw de lokale textielindustrie. De nabije tabaksvelden leverden daarnaast de grondstoffen voor de tabaksindustrie. Toen deze twee bedrijfstakken de concurrentie met het buitenland begonnen

te verliezen, heeft de gemeente Veenendaal er alles aan gedaan om andere bedrijvigheid binnen te halen. Veenendaal is een van de weinige gemeenten in Nederland waar nog industriële bedrijven zijn gevestigd in woonwijken. In de laatste jaren is de bedrijvigheid in Veenendaal verschoven naar dienstverlening. Hoewel dat op zich is - dienstverlening vervuilt immers nauwelijks - is het ook van groot belang industriële bedrijven in Veenendaal gevestigd te houden. Immers,

- 12 -

in Veenendaal wonen bovengemiddeld veel lager opgeleiden en ook voor hen zou er binnen onze gemeente voldoende werk moeten zijn. Daarom vindt GroenLinks dat er op de daartoe bestemde bedrijventerreinen voldoende ruimte moet blijven voor wat tegenwoordig heet de maakindustrie. Binnen enkele decennia is de ICT-sector een steeds belangrijker deel van de lokale bedrijvigheid in Veenendaal geworden. Van de ruim 30.000 arbeidsplaatsen behoort ca. 20% tot de ICT-sector. Deze ICT-bedrijven zitten graag in Veenendaal vanwege de bereikbaarheid en de centrale ligging in

het land. In totaal zijn meer dan tweehonderd ICT-bedrijven in Veenendaal gevestigd. Dat varieert van ZZP’ers die websites ontwerpen tot de grootste commerciële ICT-opleider van Nederland. Veenendaal afficheert zich inmiddels als de ICT stad van Food Valley. Om dat waar te maken moet er wat GroenLinks betreft nog wel wat gebeuren. Veenendaal moet er wat GroenLinks betreft naar streven om de juiste infrastructuur te creëren waarin vooral ook kleinere ICT-bedrijfjes kunnen floreren. Het aanleggen van glasvezel op de bedrijventerreinen is een goed begin, maar is nog niet voldoende. GroenLinks vindt dat de gemeente haar best moet doen om kleine en betaalbare bedrijfsruimten voor startende ICT-bedrijven te helpen realiseren. Leegstaande kantoorgebouwen bieden hiervoor mogelijkheden.

3.3 Geen werklozen, maar werk maken

Ook Veenendaal kent door de economisch crisis een groeiend aantal werklozen. De gemeente streeft er naar om zoveel mogelijk mensen aan het werk te hebben. Wat GroenLinks betreft mag dat in de toekomst wel een onsje meer. Bijvoorbeeld door het aannemen van lokale werklozen als voorwaarde te stellen bij aanbestedingen die de gemeente doet, door het aantrekken van de juiste bedrijven, maar ook door op een goede manier om te gaan met de re-integratiemiddelen. Dit betekent voor GroenLinks geen inhuur meer van ‘vage’ en doorgaans dure commerciële re-integratiebureau’s.

De gemeente moet de komende tijd met een krapper budget meer mensen aan het werk helpen. GroenLinks is van mening dat een goed beleid begint met een goed inzicht in het WWB-klantenbestand. Pas dan kunnen we de juiste reintegratie-instrumenten gebruiken om onze inwoners ook

daadwerkelijk naar werk te begeleiden. De praktijk hierbij leert dat er extra aandacht moet worden besteed moet aan de groeiende groep van werkloze 50-plussers, die - vaak na een lang dienstverband - door de economische crisis werkloos zijn geworden. Voor deze groep liggen banen niet altijd voor het oprapen.

3.4 Bedrijventerreinen & kantoren

De economische crisis heeft ook haar neerslag in de bezetting van bedrijfsgebouwen. In 2011 stond in Veenendaal 27% van de kantoorpanden leeg en ook nu nog is er bij wijze van spreken in iedere straat op ieder bedrijfsterrein wel een pand dat leegstaat. Als de markt weer aantrekt zouden die panden zover verouderd kunnen zijn dat sloop de enige optie is. Die leegstand biedt echter ook een kans om de bedrijventerreinen drastisch te vernieuwen en wat GroenLinks betreft, te vergroenen. In 2012 is de omzet in biologische levensmiddelen in één jaar met ruim 30% toegenomen. Het is dus duidelijk dat groen verkoopt. Klanten kijken steeds vaker naar wat een bedrijf doet om zijn milieuschade te beperken bij de keuze voor een product. Een gebouw op een groener bedrijventerrein wordt dan een verkoopargument. Op dit moment zijn met name de coöperatieve bedrijfsterreinverenigingen bezig om de bedrijfsterrein te vernieuwen en vergroenen. Deze verenigingen bestaan uit ondernemers en weten dus prima wat een bedrijventerrein nodig heeft. De gemeente moet die taak dus niet overnemen maar faciliteren. Die coöperatieve verenigingen worden betaald uit de reclamebelasting. Wat GroenLinks betreft is dat al voldoende reden om deze belasting voort te zetten. GroenLinks pleit er al jaren voor om bij bedrijfsbeëindiging of verhuizing opnieuw te kijken of de milieucategorie voor bepaalde terreinen nog wel actueel is. Veel bedrijven zitten nu ruim in hun ‘hinderwet’-jasje waardoor de buren, als het bedrijf vertrekt en er een ander bedrijf wordt gevestigd, geconfronteerd kunnen worden met een onverwachte toename van herrie of stank.

3.5 Kansen voor kleine ondernemers

In de ICT maar ook in bijna alle andere sectoren komt innovatie niet altijd van grote maar vaak van kleinere bedrijven. De gemeente zou kleine bedrijven dan ook zo weinig mogelijk in de weg moeten leggen. Op dit moment is het formeel niet altijd toegestaan een bedrijf te voeren in veel woonwijken. In de praktijk is er geen probleem zolang het bedrijf nog op het zolderkamertje past. Maar als de garage tot kantoor moet worden verbouwd, beginnen de problemen. GroenLinks wil meer mogelijkheden om kleine, niet vervuilende, bedrijven te vestigen in woonwijken. Een bewoner van een huis zou een deel van zijn woning als bedrijf moeten kunnen inrichten. Om dit mogelijk te maken zullen bestemmingsplannen ter zake moeten worden gewijzigd. Een andere methode om kleine bedrijven aan betaalbare bedrijfsruimte te helpen is het inrichten van een bedrijfsverzamelgebouw. Veenendaal heeft lange tijd zo’n gebouw gehad (De Nieuwe Fabriek) in de oude Ritmeester-fabriek aan de

- 13 -

Kerkewijk. Zo’n bedrijfsverzamelgebouw kan kleine en vaak beginnende ondernemers niet alleen een betaalbare werkplek opleveren, maar ook een instant netwerk van andere kleine bedrijven. Wat GroenLinks betreft moet de gemeente de oprichting van een nieuw bedrijfsverzamelgebouw actief stimuleren. Geschikte (nu nog leegstaande) panden zijn er voor dit doel genoeg.

3.6 Gesubsidieerde arbeid

Er is veel gaande op het gebied van sociale arbeid. In de teruggetrokken Wet Werken naar Vermogen werd gesteld dat de sociale werkplaatsen met twee derde moesten inkrimpen. Op dit moment is nog veel onduidelijk over de nieuwe Participatiewet, maar het lijkt duidelijk dat er een flink deel van de huidige werknemers het op de open arbeidsmarkt moeten zien te rooien. Dat is bijzonder jammer, vooral omdat de sociale werkplaats waar Veenendaal bij is aanmaar juist om kleine lokale winkels te stimuleren. Nu is de gemeente Veenendaal niet de eigenaar van de winkels, maar zij kan wel met de pandeigenaren in gesprek.

gesloten bijzonder goed werk doet en veel mensen bij het arbeidsproces en de maatschappij betrokken weet te houden. Het huidige college lijkt dit te willen compenseren door de re-integratie van bijstandsgerechtigden bij hen onder te brengen, ook voor hogeropgeleiden waar IW4 (de regionale gemeenschappelijke regeling sociale werkvoorziening) geen werk voor heeft. GroenLinks zal de ontwikkelingen op de voet volgen en ernaar streven dat zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking via IW4 of op een andere manier aan het werk blijven. Van inwoners die een uitkering ontvangen van de Wet Werk en Bijstand wordt tegenwoordig gevraagd een tegenprestatie te leveren. Meestal is dat in de vorm van vrijwilligerswerk. Nu is GroenLinks blij met iedere vrijwilliger, maar vrijwilligerswerk moet wel echt vrijwilligerswerk zijn en niet stiekem een wegbezuinigde baan. Het voorbeeld van de ontslagen straatveger die als tegenprestatie voor zijn uitkering de straat mocht vegen is inmiddels berucht. GroenLinks wil geen verdringing op de arbeidsmarkt door vrijwilligers uit de WWB.

In Veenendaal kent sinds enige jaren een binnenstadsmanager, die ervoor probeert te zorgen dat er wat te beleven is in de Veense binnenstad. Wat GroenLinks betreft een prima initiatief. Deze binnenstadsmanager is in dienst van de ondernemersvereniging en wordt betaald uit de reclamebelasting. In de afgelopen jaren is er veel kritiek geweest op de reclamebelasting, met name vanuit ondernemers aan de rand van het centrum. Zij betaalden wel belasting, maar profiteerden niet van de activiteiten die van de opbrengst in het centrum werden georganiseerd. Daarop is de belastingplicht beperkt tot de kern van het winkelgebied (Hoofdstraat, de Hoogstraat, Markt e.o. ) en de bedrijventerreinen. Een wijs besluit, en een extra reden om deze belasting in haar huidige – vernieuwde vorm - te handhaven.

3.8 Winkelboulevards

Veenendaal kent een meubelboulevard en een autoboulevard. Dat is wat GroenLinks betreft meer dan voldoende. Economisch onderzoek heeft aangetoond dat er geen behoefte is aan extra winkelruimte voor meubels en doe-het-

3.7 Een levendig winkelcentrum

Het tv-programma De Slag Om Nederland heeft vorig jaar becijferd dat Nederland voor ongeveer 50 miljoen mensen winkelruimte heeft, zowel bestaand als gepland. Daarnaast is winkelen via internet steeds normaler geworden. Al met al is het een uitdaging geworden om ons koopcentrum gevuld te houden. En dat lukt maar in zeer beperkt mate. Winkelgoeroes houden ons voor dat winkelen steeds meer gaat om beleving en steeds minder om producten en prijzen. GroenLinks vindt dat daarom Veenendaal niet alleen moeten proberen de grote landelijke ketens binnen te halen,

- 14 -

zelf zaken. Bouwen voor leegstand is ongewenst. Een grote supermarkt aan de rand van de stad, zoals ook al eens is voorgesteld door een ontwikkelaar, kan alleen maar ten koste gaan van de bezetting van het centrum en is wat GroenLinks betreft dan ook een heel slecht idee. Geen Franse toestanden in Veenendaal.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

3.9 Sluitingstijden

Veenendaal heeft de pretentie om het koopcentrum van de regio te zijn. Tegelijkertijd zijn de winkeltijden in Veenendaal korter dan in de omliggende gemeenten. Nu zelfs in Overberg (gemeente Utrechtse Heuvelrug) de winkels op zondag open mogen, kan Veenendaal niet achterblijven. GroenLinks is ook al heel lang voorstander van meer evenementen op zondag. In een combinatie van een cultureel evenement en een koopzondag kan een mooie nieuwe publiekstrekker ontstaan.

Samen met cultuur is horeca de manier om te zorgen dat er ook wat te doen is in het centrum, nadat de winkels sluiten. Veenendaal heeft twee keer zoveel winkels en de helft van de horeca van steden met een vergelijkbare omvang. Met volle instemming van GroenLinks heeft de burgemeester besloten de sluitingstijden van de horeca vrij te geven. Wat GroenLinks betreft mag er wel eens meer gesproken worden over de voordelen die horeca Veenendaal biedt en wat minder over de beperkte overlast.

►► Heroverweging doelstellingen Stichting Promotie Veenendaal

►► Geen grootschalige winkels op bedrijventerreinen ►► Blijvende aandacht voor de maakindustrie ►► Handhaven van de reclamebelasting

►► Investeren in het groener en duurzamer maken van bedrijventerreinen ►► Ruimere mogelijkheden voor niet-overlastgevende winkels en bedrijven in woonwijken

►► Een actief beleid gericht op verplaatsing van Lantor BV, Dishman Netherlands BV en Ardagh Aluminium Netherlands BV van de bebouwde kom naar de bedrijventerreinen ►► Een actief beleid gericht op reshoring van de industriesector ►► Actief beleid tegen kantorenleegstand, onderzoek naar bestemmingswijzigingen ►► Intensief overleg met de Bedrijven Kring Veenendaal, ZZP’ers, winkeliersverenigingen en vakbonden.

3.10 Promotie Veenendaal Sinds 2010 is de stichting Promotie Veenendaal in opdracht van de gemeente en de bedrijven in Veenendaal bezig met, zoals de naam al zegt, de promotie van Veenendaal. Dat zou een goed idee kunnen zijn. Tot op heden is er nog geen evaluatie gemaakt waaruit onweerlegbaar blijkt dat de promo-

tie tot meer bekendheid of een beter imago heeft geleid. Dat ligt meer aan de manier van rapporteren dan aan de inzet van Promotie Veenendaal. Totdat er een goede rapportage is, is het wat GroenLinks betreft: eerst zien, dan geloven.

- 15 -

►► Betaalde banen niet vervangen door vrijwilligerswerk ►► Invoering van een maandelijkse koopzondag, een wekelijkse koopzondag voor de supermarktbranche

►► Wijziging van de Verordening Avondwinkels: ook avondwinkels moeten op zondag open kunnen zijn ►► Een positief en stimulerend horecabeleid

►► Meer mogelijkheden voor kleinschalige horeca in woonwijken

►► De juiste re-integratie-instrumenten inzetten voor cliënten in de W.W.B.

HOOFDSTUK 4: CULTUUR & SPORT

GEEN SLUITPOST VAN DE BEGROTING

4.1 ​Meer cultuur met minder geld Dat er bezuinigd moet worden in Veenendaal is inmiddels geen nieuws meer. En niet zo’n beetje ook. Na de eerdere bezuinigingsopdracht heeft de Veense culturele sector de handschoen opgepakt en in gezamenlijkheid gewerkt aan een plan om met minder geld een zo goed mogelijk cultureel aanbod te kunnen bieden. Deze aanpak heeft de steun van GroenLinks. Liever niet te veel bezuinigen op cultuur, maar als het moet, dan wel met de creativiteit en inbreng vanuit de sector zelf. GroenLinks wil dit onder de aandacht blijven brengen.

GroenLinks heeft in 2008 al het initiatief genomen voor een programma school en cultuur, waarvoor een combinatiefunctionaris is aangenomen die scholen helpt hun leerlingen in contact te brengen met cultuur en sport. Cultuur hoeft de gemeente overigens niet altijd veel geld te kosten. Amateurkunst speelt een belangrijke rol in het dagelijkse leven van veel inwoners van Veenendaal. Of het nu gaat om muziek, dans, toneel, film of beeldende kunst: hierin schuilt een grote waarde. Ook zonder veel geld kan de gemeente – letterlijk en figuurlijk - ruimte bieden en een klimaat te bevorderen waarin deze vorm van cultuur kan gedijen.

4.2​Bibliotheek: het culturele hart van Veenendaal

Het is een goede zaak dat de bibliotheek een plaats heeft gekregen in de Cultuurfabriek het nieuwe culturele hart van Veenendaal. De nieuwe bibliotheek ziet er prachtig uit en is voorzien van moderne faciliteiten. Het is daardoor een laagdrempelige voorziening en biedt Veenendalers vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur. Hiermee kunnen inwoners zich bewust, kritisch en actief bewegen in de maatschap-

pij. De bibliotheek kan zo helpen de culturele participatie in Veenendaal te vergroten. GroenLinks vindt dat de bibliotheek in Veenendaal vaker op zondag geopend zou moeten zijn – als de meeste mensen vrij zijn -, desnoods ten koste van enkele openingsuren op een door-de-weekse-dag. De Cultuurfabriek moet meer en meer een rol gaan spelen als de culturele huiskamer van Veenendaal.

4.3​Muziekschool & volksuniversiteit Met de opening van het nieuwe culturele gebouw Spectrum (2013) is op het Kees Stipplein een nieuw cultureel hart van Veenendaal ontstaan, waarin kennis en vaardigheden kunnen worden opgedaan en talenten en faciliteiten kunnen worden gecombineerd en gedeeld. De muziekschool en volksuniversiteit, die beiden sinds kort in Spectrum zijn gehuisvest, vormen een brug tussen cultuurbeoefening in de huiskamers van Veenendaal en de faciliteiten die de culturele instellingen bieden.

- 16 -

komende jaren een functie gaan krijgen als ‘kleine zaal’. Nu het Filmhuis daar haar intrek heeft genomen, is er eindelijk een vaste plek waar liefhebbers van arthouse-films in een goed geoutilleerde zaal kunnen genieten van vertoningen op het witte doek. Ondertussen staat de voormalige 3-zalenbioscoop (‘Hofplein’) al weer een paar jaar leeg. GroenLinks vindt dat het tot de taak van het gemeentebestuur behoren om zich tot het uiterste in te spannen om deze (commerciële) bioscoop weer draaiend te krijgen. Film is een wezenlijk onderdeel van de culturele branche. In een gemeente van onze opvang zou een goed lopende bioscoop een basisvoorziening horen te zijn.

4.4 ​Beeldende kunst Een vast evenement in Veenendaal begint zo langzamerhand de Kunstroute Veenendaal te worden. Jaarlijks presenteren kunstenaars in hun atelier kunstwerken aan het geïnteresseerde publiek. Inmiddels trekt dit evenement bezoekers van ver buiten Veenendaal en krijgt daarmee de beeldende kunst in Veenendaal de aandacht en waardering die het verdient. Een positieve ontwikkeling! Minder positief is dat de Kunstplaats, een gelegenheid waar professionele kunstenaars een atelier konden huren, is gesloten. GroenLinks vindt dat de gemeente zich moet inspannen om betaalbare atelierruimte te vinden voor beeldende kunstenaars. Lokale amateurkunstenaars presenteren hun werk op de jaarlijkse expositie Beeldend Veenendaal. Dit initiatief verdient blijvende steun van de gemeente.

4.6​Cultureel erfgoed & museum

Het cultureel erfgoed in Veenendaal komt er soms bekaaid vanaf. Terwijl het wel belangrijk is: mensen kunnen leren van hun geschiedenis. Maar onbekend maakt onbemind. De gemeente moet goed nadenken over de omgang met historische panden en industrieel erfgoed. De geschiedenis van deze gebouwen zou meer onder de aandacht van het pu-

4.5​Theater & film Al jaren weet theater De Lampegiet zich ondanks financiële beperkingen goed staande te houden in Veenendaal en met vernieuwende ideeën steeds weer een inspirerend programma te kunnen bieden. GroenLinks deelt de ambitie voor uitbreiding van het theater met een kleine zaal, maar realisatie van deze ambitie ligt gezien de financiële uitdagingen op korte termijn niet voor de hand.

In het Spectrum is in 2013 wel een uitvoeringszaal opgeleverd, die plaats biedt aan 145 bezoekers. Op deze plek kunnen cabaret, kleine concerten, dansuitvoeringen en films op professionele wijze worden uitgevoerd. Een aanwinst voor amateurkunst en -cultuur in Veenendaal. Deze zaal moet de

bliek kunnen worden gebracht. Speciale aandacht moet uitgaan naar leegkomend religieus erfgoed. GroenLinks pleit ervoor om deze panden een nieuwe (culturele) bestemming te geven, zodat karakteristieke panden behouden blijven en niet onnodig worden gesloopt. Ze maken immers deel uit van onze geschiedenis. En om nog meer mensen kennis te laten nemen van onze geschiedenis, pleit GroenLinks voor vrije toegang tot het Historisch Museum Viseum Veenendaal. Ook het museum zou in Veenendaal op zondag standaard geopend moeten zijn. In de subsidievoorwaarden kunnen daarover afspraken worden gemaakt.

- 17 -

meentelijke middelen moeten worden ingezet om voor een zo breed mogelijk publiek voorzieningen te realiseren en in stand te houden. GroenLinks is van mening dat de gemeente geen geld moet steken in professionele sportbeoefening. Enkele jaren terug heeft de gemeente veel geld gestoken in de bouw van het nieuwe Valleibad. Wat GroenLinks betreft had het ook wel wat eenvoudiger gekund. Maar nu het nieuwe zwembad er is vinden dat er maximaal gebruik van moet worden gemaakt. Stimulering van zwemonderwijs moet hierbij ondersteund worden door de gemeente.

4.7​Sporten is gezond

4.10​Veenendaal moet bruisen

Sporten is leuk en biedt ontspanning voor jong en oud. Door te sporten krijgen mensen meer sociale contacten, zeker als ze zich ook als vrijwilliger inzetten voor een vereniging. Sporten is bovendien gezond. Niet iedereen sport of beweegt echter in voldoende mate. In het algemeen bewegen nogal wat jongeren, ouderen, chronisch zieken, niet-werkenden en mensen met overgewicht te weinig. Dat is niet gezond. Dat kan beter. GroenLinks wil een sportieve levensstijl bevorderen door iedereen de mogelijkheid te geven om te gaan sporten. GroenLinks wil vooral de sportdeelname stimuleren van groepen die weinig aan sport doen. De gemeente kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren door een brug te slaan tussen sportverenigingen en specifieke doelgroepen.

Een bruisende gemeente is een gemeente waar altijd wat te doen is en waar ook bezoekers van elders graag op af komen om samen met de inwoners van alles te beleven. Een goed product verkoopt zichzelf. Als Veenendaal een bruisende gemeente wordt, is geen stichting nodig om de promotie van Veenendaal te bevorderen. Hoe kan Veenendaal dan bruisen en meer aantrekkingskracht krijgen in de regio?

4.8 ​Houd sport betaalbaar

Het is geweldig dat er in Veenendaal wordt gesport op hoog niveau, bijvoorbeeld door voetballers, volleyballers, korfballers, atleten en waterpoloërs. GroenLinks vindt aandacht voor breedtesport echter minstens zo belangrijk als aandacht voor topsport. De betaalbaarheid van voorzieningen blijft een aandachtspunt. Verhoging van huur voor sportvel-

den, gymzalen en zwembaden zal leiden tot verhoging van contributie voor leden van sportverenigingen. Dat komt de beoefening van sport in de breedte niet te goede. GroenLinks vindt het belangrijk dat het bestaande evenwicht in de betaalbaarheid van sport niet onnodig wordt verstoord.

4.9 ​Sportvoorzieningen voor iedereen

Sportvoorzieningen zijn uiteraard sportvelden, sporthallen en het zwembad. Maar ook wandelpaden basketbal- of trapveldjes voor de jeugd en publieke fitnessapparaten zijn voorzieningen die gelegenheid bieden tot sportiviteit. Ge-

Veenendaal legt zichzelf onnodig beperkingen op. Het aantal evenementen in de buitenlucht en het aantal locaties voor evenementen is sterk beperkt door regels van de gemeente. Onnodig en niet gewenst. GroenLinks wil ruimte bieden aan initiatieven en meer evenementen, ook op zondag. Waarom zou de gemeente de Veenendaalhal willen sluiten, als deze nog gebruikt wordt voor allerlei activiteiten die Veenendaal mede op de kaart zetten? Wat GroenLinks betreft blijft de Veenendaalhal open als (overdekte) voorzie-

ning voor evenementen voor maximaal ca. 1.000 bezoekers. De gemeente moet de hal financieel blijven ondersteunen, niet alleen met een jaarlijkse subsidie, maar ook met een beperkt investeringsbudget om de hal op te pimpen en daarmee de verhuurbaarheid te vergroten. Stimulering van inzet van meer vrijwilligers bij het beheer van de hal is hierbij gewenst. Veenendaal kan bezoekers en toeristen trekken door ze te verwelkomen in plaats van af te stoten. De recente plannen om het VVV in een soort van stadswinkel onder te brengen in de Cultuurfabriek, hebben de steun van GroenLinks. Deze stadswinkel kan dan gaan functioneren als dé plek waar mensen allerlei informatie kunnen vinden over wat er in Veenendaal allemaal is te doen.

- 18 -

►► Erkenning van film en dans als volwaardige kunstuitingen

►► Meer ruimte voor (kleinschalige) evenementen, met voldoende budget ter ondersteuning. Alleen subsidie voor evenementen indien er sprake is van substantiële eigen bijdragen of fondswerving ►► Handhaving van het systeem van kleine ‘waarderingssubsidies’

►► Een afgewogen financiële ondersteuning van amateurkunstbeoefening blijft noodzaak ►► Actieve ondersteuning van vrijwilligersinzet bij cultuur en sport

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL: ►► Ruimte voor kunst en cultuur met creatieve inbreng vanuit de cultuursector

►► Vrije toegang voor bezoekers van Viseum Veenendaal; via promotie en marketing moet het aantal bezoekers van het museum worden vergroot ►► Meer culturele activiteiten op zondag in bibliotheek en museum

►► Voorlopig geen aanleg van nieuwe sportcomplexen, bij extra groei van aantal potentiële gebruikers zoveel mogelijk gebruik maken van zogenaamde ‘lege uren’

►► Stopzetting van het visieloze bezuinigingsbeleid met betrekking tot kunst en cultuur

►► Cultuur is geen luxe, maar een basisvoorziening. De toegankelijkheid dient te worden gewaarborgd middels betaalbare tarieven en entree- en lesgelden.

►► Breedtesport gaat voor topsport, geen geld naar betaalde topsporten

►► Iedereen bewegen: activering van kinderen en ouderen e.d. die nu nog (te) weinig bewegen

►► De uitvoeringszaal van Spectrum moet een functie krijgen als ‘kleine zaal’ voor muziek, cabaret en andere vormen van kleinkunst

►► Sport moet betaalbaar blijven. Liever verhoging van de OZB-heffing dan verhoging van de huur voor sportvelden, sporthallen, gymzalen of voor gebruik van het zwembad ►► Realisering van een kleinschalig kunstenaarsatelier, waar op semi-commerciële basis ruimte is voor lokale kunstenaars ►► Een onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een denksportcentrum, te vestigen in een deel van een leegstaand gemeentelijk pand (Rozenbottel?)

►► Theater De Lampegiet dient betaalbaar te blijven voor amateurverenigingen

►► Verhuizing van het VVV naar een op te richten bezoekersinformatiecentrum/ stadswinkel, dat moet worden gevestigd op de benedenverdieping van de Cultuurfabriek

►► Geen sluiting van Poppodium Escape, meer aandacht en erkenning van popcultuur (naast klassieke muziek en cultuur) in het gemeentelijk beleid

►► Actieve gemeentelijk beleid om in Veenendaal weer een bioscoop te (her-)openen

- 19 -

►► Openhouden Veenendaalhal, waarbij enige lokale subsidiëring noodzakelijk blijft

HOOFDSTUK 5: ZORG & WELZIJN

ZORGEN VOOR ELKAAR ‘klant’ moet gevraagd worden hoe hij of zij geholpen kan worden om het leven weer op te pakken. De klant is de norm: de begeleiding moet worden afgestemd op wat hij of zij nodig heeft. Tegelijkertijd is het wel de verantwoordelijkheid van de individuele klant om geboden kansen te benutten.

5.2​Wet Maatschappelijke Ondersteuning

5.1 ​Welzijn is meedoen Alle inwoners moeten de kans krijgen om mee te doen in de samenleving. Betaald werk hebben (of vrijwilligerswerk doen) is hierbij heel belangrijk. Als mensen niet kunnen of mogen meedoen, dan zorgt dit ervoor dat zij minder kansen krijgen om zich te ontwikkelen en hebben zij minder toegang tot allerlei sociale en professionele netwerken. Dit kan leiden tot een sociaal isolement en een minder goede gezondheid. GroenLinks wil mensen niet afschrijven, maar ze een toekomst bieden. Sociaal beleid mag niet louter een financieel vangnet zijn: mensen moeten vooral worden ondersteund om hun leven weer op orde te krijgen en een plek in de maatschappij te verwerven. Onze hectische en steeds ingewikkelder wordende internetsamenleving heeft er de laatste jaren toe geleid dat een grote groep mensen het tempo niet (meer) kan bijbenen en dreigt af te haken. Ook deze groep ‘hoort erbij’. Daarom blijft het belangrijk dat er een goed financieel vangnet is. GroenLinks is voor toereikende inkomensondersteuning, zodat onze inwoners met een minimum inkomen zich niet uitgesloten hoeven te voelen en ook hun kinderen aan sportieve en culturele activiteiten kunnen meedoen. Uiteraard moet de gemeente Veenendaal zich inspannen om mensen kansen te bieden. Dit kan bijvoorbeeld door bedrijven en instellingen te stimuleren leerwerkplekken aan te bieden of door in de eigen gemeentelijke organisatie kansen te creëren. De gemeente moet er voor kiezen maatschappelijk belangrijke functies weer terug te brengen in de openbare ruimte. Dat kan bijvoorbeeld met toezicht op straat, of met bewaking bij fietsenstallingen. In de vorm van vrijwilligerswerk kunnen ook nieuwe mogelijkheden en extra kansen gecreëerd worden. Verder speelt ook de afdeling werk en inkomen (voorheen ‘gemeentelijke sociale dienst’) een belangrijke rol. Elke

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Deze wet is bedoeld om iedereen zo lang mogelijk zelfstandig deel te laten nemen aan de maatschappij. Dat kan zowel gaan om een abonnement op de regiotaxi als om hulp bij de huishouding en in de toekomst misschien zelfs hulp bij het douchen of aankleden. Hierbij is de gemeente zowel verantwoordelijk voor het aanbieden van de voorzieningen als voor het bepalen wie er recht op heeft. De taken die onder deze wet vallen zullen in de komende jaren flink worden uitgebreid. GroenLinks wil een eerlijke toegang tot deze voorzieningen. Van wie wat meer te besteden heeft mag best verwacht worden dat hij of zij ook meer zelf betaalt.

5.3​Decentralisatie Zorg en Welzijn

Vanaf 2015 wordt de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdzorg, een deel van de langdurige verzorging van bijvoorbeeld ouderen en gehandicapten en voor de sociale werkvoorziening en begeleiding van mensen naar werk. Voor veel van deze taken is nog onduidelijk hoeveel zeggenschap de gemeente krijgt en hoe de financiering precies wordt geregeld. In de afgelopen periode is besloten om via het zogenaamde ‘Model Veenendaal’ te gaan bepalen welke vorm van zorg Veenendalers moeten krijgen. Dit model kan

gebruikt worden om iedereen de zorg te geven waar hij of zij het meest mee gebaat is of als een middel om zoveel mogelijk mensen buiten de professionele zorg te houden. Dit hangt helemaal af van de criteria die gehanteerd gaan worden. Op dit moment is onduidelijk hoeveel van die criteria door de gemeente en hoeveel door het rijk bepaald gaan

- 20 -

worden. Voor GroenLinks is de kwaliteit van de aangeboden zorg van het hoogste belang. De behoefte van de zorgvrager zou het belangrijkste moeten zijn en daarna pas of het past in allerlei criteria. Ook hier geld dat iemand die wat meer te besteden heeft, financieel meer zou moeten bijdragen.

5.4​ Wijkvoorzieningen Nu de welzijnsactiviteiten van de gemeente worden aanbesteed aan de laagst biedende in plaats van ondergebracht in een lokale, diep in de gemeenschap verankerde stichting, is het van groot belang om de kwaliteit in de gaten te houden. In de afgelopen jaren is het beheer van twee buurthuizen overgegaan van de Stichting Welzijn Veenendaal naar de wijkbewoners. Hoewel het erg verheugend is dat inwoners zich zo verbonden voelen met hun buurt dat zij een deel van hun tijd aan het in stand houden van een buurthuis willen besteden, maakt GroenLinks zich wel zorgen over de continuïteit van activiteiten in deze en ander buurthuizen. GroenLinks maakt zich ook de komende vier jaar sterk voor een goede welzijnsvoorzieningen in de buurt. GroenLinks vindt

dat de buurthuizen onder verantwoordelijkheid van een stichting moeten vallen om de toegankelijkheid en continuïteit te garanderen. Nog beter zou het zijn om de activiteiten niet aan te besteden maar (opnieuw) onder te brengen bij een lokale stichting met diepe wortels in Veenendaal.

5.5​ Ouderenzorg

Het is nu nog onduidelijk welk deel van de ouderen en gehandicapten zorg bij de gemeente komt te liggen. Maar wel is duidelijk dat de WMO-taken van de gemeente per 2015 flink toenemen en wie de grootste groep gebruikers van de WMO zijn. GroenLinks is er in ieder geval van overtuigd dat

ouderen volwaardig deel moeten kunnen nemen in de maatschappij. Eenzaamheid is een groeiend probleem onder ouderen en GroenLinks wil dat hier aandacht voor blijft. Ook voor ouderenzorg geldt wat GroenLinks betreft dat de financiële draagkracht van een oudere bepaalt hoeveel er voor de zorg betaald moet worden. Goede ouderenzorg moet bereikbaar zijn voor iedere oudere.

5.6​ Gehandicaptenbeleid

Ook mensen met een beperking moeten baas kunnen blijven over hun eigen leven en deel kunnen nemen aan de maatschappij. Dat kan door de voorzieningen uit de WMO, door verschillende vormen van zorg, maar ook door bij het inrichten van de openbare ruimte rekening te houden met minder validen. GroenLinks vindt dat de gemeente hen actief moet ondersteunen om de belemmeringen die zij ondervinden in het dagelijks leven weg te nemen.

5.7​ Minderhedenbeleid

Hoewel een overgrote meerderheid van de leden van minderheden in Veenendaal prima hun weg kunnen vinden zonder gemeentelijke bemoeienis zijn er nog steeds groepen die speciale aandacht verdienen. Dat zijn met name die groep mensen die zich nog maar kort in Nederland bevinden. Voor hen zou een cursus Nederlands of als dat nodig mocht zijn een alfabetiseringscursus niet een gunst maar een noodzaak

moet zijn. Nu vanuit het Rijk steeds minder geld beschikbaar komt voor inburgeringscursussen, moet de gemeente zelf haar verantwoordelijkheid nemen. Het uitgangspunt moet zijn dat iedere Veenendaler de Nederlandse taal in voldoende mate machtig is. Spreekvaardigheidstrainingen door vrijwilligers moeten worden erkend en opgenomen in het gemeentelijk beleid. GroenLinks vindt het dan ook noodzakelijk dat de werkzaamheden van het Internationaal Vrouwen Centrum (IVC) in Veenendaal voortgang vinden.

- 21 -

Daarnaast moet - als er aanwijzingen zijn dat een bepaald probleem in een bepaalde groep vaker voorkomt- gericht beleid gemaakt worden. Of dat nu gaat om huiselijk geweld of laaggeletterdheid.

neemt is het inenten van kinderen. GroenLinks vindt dat de gemeente aantoonbare moeite moet doen om zoveel mogelijk kinderen tegen veel voorkomende ernstige ziekten in te enten.

5.8​ Vrijwilligersbeleid

5.10​Psychiatrie in de wijk.

Veel Veenendalers zetten zich vrijwillig in bij allerlei instanties en verenigingen. Van koffieschenken in het bejaardenhuis, van het begeleiden van een juniorenelftal in het voetbal tot het geven van rondleidingen in het museum:

Mede als gevolg van de steeds sneller en ingewikkelder wordende samenleving heeft in Nederland inmiddels een op de vier mensen psychische klachten. Eén op de tien mensen heeft daardoor psychische hulp nodig. Eén op de honderd mensen kan daardoor slecht functioneren in de maatschappij. Dit leidt tot eenzaamheid en uitsluiting. GroenLinks vindt dat er specifieke aandacht moet zijn voor mensen met een psychische beperking, waardoor ze deel kunnen nemen aan activiteiten in de buurt. Dit vraagt dat zij zich binnen hun anders zijn veilig kunnen voelen en dat vooroordelen bij inwoners door voorlichting en ontmoeting worden weggenomen. GroenLinks wil verder scholing van vrijwilligers en beroepskrachten om ook voor deze groep deelname aan buurtactiviteiten mogelijk te maken.

vrijwilligerswerk is overal. Uit allerlei onderzoek weten we dat ongeveer een derde van de mensen die een bijstandsuitkering ontvangt nooit een reguliere betaalde baan kan krijgen. Het heeft geen zin om mensen met een beperking op te jagen tot topsport als ze dat niet kunnen; dan geven we ze liever breedtesport. Als rekening gehouden wordt met wat iemand wél kan, dan ontstaan er ook veel meer mogelijkheden voor de mensen zelf en voor de samenleving. Van mensen met een bijstands- of WAJONG-uitkering wordt tegenwoordig ook een tegenprestatie verwacht. GroenLinks vindt dat daarbij rekening moet worden gehouden met de mogelijkheden die een vrijwilliger heeft en dat in geen geval een betaalde kracht wordt verdrongen door een vrijwilliger.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

5.9​ Gezondheidszorg

De gemeenten gaat een steeds grotere rol spelen in de gezondheidszorg. Taken die tot vorig jaar bij de regionale GGD

►► Geen verdringing door vrijwilligers van betaalde krachten. ►► Goede voorlichting over inenting

►► Blijvende steun voor noodzakelijke inburgeringscursussen

►► Doorgaan met de activiteiten van het internationaal vrouwenwerk (IVC) ►► Toegankelijke professionele zorg voor wie dat nodig heeft.

►► Een breed aanbod van welzijnsactiviteiten dicht bij de inwoners. ►► Welzijn niet aanbesteden maar onderbrengen in een lokale - Veenendaalse - stichting.

►► Buurthuizen onder verantwoordelijkheid van een stichting ►► Alle activiteiten moeten bereikbaar blijven voor mensen met een lager inkomen

►► Blijvende aandacht voor mensen met psychische problemen

belegd waren komen nu weer terug bij de gemeente. Daarnaast stelt de gemeenteraad ieder jaar een gezondheidsbeleid vast dat de inspanningen van verschillende instanties die zich in Veenendaal met gezondheid bezighouden probeert te kanaliseren. Een van de taken die de gemeente per 2014 weer op zich

- 22 -

HOOFDSTUK 6: VERKEER & OPENBARE RUIMTE

DE FIETS VERVUILT NIETS becijferingen gingen er bij al die miljoeneninvesteringen vanuit dat de kosten zouden kunnen worden terugverdiend via de inkomsten uit het betaald parkeren.

6.1 Pak de fiets In 2000 werd Veenendaal verkozen tot Beste Fietsstad van Nederland. Nog steeds is Veenendaal een aantrekkelijke gemeente voor fietsers, met een goed opgezet en dekkend routenet aan fietspaden. Hoewel het onderhoud van de fietspaden en enkele ‘blackspots’ gemeentelijke aandacht blijven verdienen, is het voor inwoners van Veenendaal vaak sneller – en goedkoper – om de fiets te pakken dan de auto. GroenLinks wil dat het centrum per fiets bereikbaar blijft en zet zich in voor goede, bereikbare en - waar nodig - bewaakte fietsenstallingen in het centrum.

De huidige praktijk geeft aan dat veel van die parkeervoorzieningen niet benut worden en het grootste deel van de week leeg staan. Daardoor is de gemeentelijke parkeerexploitatie de laatste jaren flink onderuit gegaan. Inmiddels lijdt de gemeente een structureel verlies op de exploitatie van de parkeergarages. Elk jaar gaan er vele honderdduizenden euro’s bij. GroenLinks vindt het ongewenst dat de inwoners van Veenendaal deze tekorten zelf moeten aanzuiveren via de lokale belastingen en heffingen. Wat ons betreft moet worden vastgehouden aan het principe dat de gemeentelijke parkeerexploitatie kostendekkend is. De hoogte van het parkeertarief zal daarom de komende jaren verder omhoog moeten. De parkeerexploitatie zou tevens verbeterd kunnen worden door ook op zondag te laten betalen voor parkeren in het centrum. Daarnaast kunnen bij nieuwbouwprojecten met vastgoedontwikkelaars afspraken worden gemaakt over huur of koop van thans niet benutte parkeerplaatsen. Wat GroenLinks betreft is realisering van nieuwe parkeerplaatsen in het centrum bij nieuwbouwprojecten alleen acceptabel als deze bedoeld zijn voor bewoners zelf.

6.4 Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Veenendaal is redelijk voorzien van openbaar vervoer. Naast 2 NS-stations binnen de bebouwde kom is er net buiten Veenendaal (De Klomp) een NS-intercitystation. Daarnaast

6.2 Veilig Verkeer Veenendaal

Veiligheid is een belangrijke voorwaarde voor een prettige woonomgeving. Kinderen die vrij kunnen spelen en buren die elkaar buiten kunnen ontmoeten op straat. Natuurlijk zijn er ook parkeerplaatsen nodig in een wijk, maar met mate en bij voorkeur bij elkaar. Zoals op woonerven. Zo kunnen veilig verkeer en parkeren samengaan in veilige, autoluwe buurten.

6.3 Parkeren auto’s moet kostendekkend worden

Het centrum van Veenendaal is de afgelopen decennia - vaak tegen de zin van GroenLinks - verrijkt met enkele grootschalige parkeervoorzieningen, waarvan die onder het Tricotage-gebouw veruit de grootste is. Het Veenendaalse centrum telt daardoor een bovengemiddeld groot aantal parkeerplekken . Al deze parkeerplaatsen en – kelders zijn voor een groot deel gerealiseerd om bezoekers uit de regio naar Koopcentrum Veenendaal te trekken. De kosten van een ondergrondse parkeerplaats bedragen al gauw € 50.000 per plaats, reden waarom het hier bij elkaar om vele miljoenen aan gemeentelijke investeringen ging. Veel te optimistische

zijn er een aantal buslijnen tussen het centrum en omliggende gemeenten. Het is jammer, maar wel begrijpelijk dat de buurtbus in Veenendaal-Oost is opgeheven wegens gebrek aan passagiers. Wat ook jammer en minder begrijpelijk is, is dat station Veenendaal - De Klomp en het bijbehorende P & R-terrein vanuit Veenendaal een stuk minder goed bereikbaar is geworden. Zonder duidelijke reden heeft de gemeente Ede het viaduct onder het spoor in de richting van het station voor beide richtingen gesloten voor autoverkeer. Dit had Veenendaal niet moeten laten gebeuren! Bovendien hebben vele

- 23 -

duizenden automobilisten door de onduidelijke bebording/ situatie niets vermoedend een enorme boete op de deurmat aangetroffen. Helaas heeft het college van B&W nagelaten om buurman Ede op andere gedachten te brengen. Fijne samenwerking binnen Food Valley, nietwaar? GroenLinks wil dat de Stationsstraat richting De Klomp weer open wordt gesteld voor gemotoriseerd verkeer, maar dan als 1-richtingsweg. Bekeken moet verder worden in hoeverre de omgeving van de beide NS-stations Centrum en West kan worden opgewaardeerd. Het tekort aan fietsparkeerplaatsen is nog steeds opgelost.

6.5 Betere doorstroming verkeer gewenst

Hoewel de fiets een uitstekend alternatief is in Veenendaal, is de auto niet meer weg te denken uit het moderne straatbeeld en zal ook met de auto in voldoende mate rekening moeten worden gehouden in het gemeentelijke beleid. Modern autobeleid gaat echter verder dan een bereikbaar centrum en een rondweg om de gemeente heen. De gemeente zou meer dan nu het geval is moeten bevorderen dat het verkeer in de gemeente doorstroomt. Betere doorstroming van autoverkeer leidt tot minder wachttijd, minder geïrriteerde bestuurders en minder uitlaatgassen. Betere doorstroming van het fietsverkeer is te bereiken door beperking van de wachttijd bij verkeerslichten en waar nodig veiligere fietspaden en kruisingen. Indien mogelijk dient voor fietsers de ‘rechtsaf-door-rood-regeling’ van kracht te zijn.

6.6 Geen nieuwe weg door het Binnenveld

Het weidegebied tussen Veenendaal, Rhenen, Ede en Wageningen ligt als een oase van rust en ontspanning tussen de drukte van deze uitdijende gemeenten. Een deel van het Binnenveld is beschermd natuurgebied en als zodanig aangewezen als Natura2000 gebied. Als broedgebied voor onder andere weidevogels heeft het volledige Binnenveld relevante natuurwaarde, die instandhouding verdient. Naast natuurwaarde is het Binnenveld ook vanuit cultuurhistorisch oogpunt een waardevol gebied, dat bescherming en waardering verdient. Beleving van natuur en cultuur gaan in het Binnenveld hand in hand met recreatie. Voor veel inwoners van Veenendaal is het Binnenveld een ideaal gebied om te fietsen, wandelen, kanoën of hardlopen. Op kleine schaal zijn recreatieve mogelijkheden aanwezig en er zijn de afgelopen jaren mooie fiets- en kanoroutes aangelegd. Al jaren wordt discussie gevoerd over een betere ontsluiting van de Gelderse Vallei in zuidelijke richting over de Rijn. De Rijnbrug (N233) bij Rhenen kan in de ochtend- en avondspits druk zijn en voor vertragingen zorgen. In 2013 hebben de provincies Utrecht en Gelderland, samen met omliggende gemeenten, besloten tot de aanleg van een tidal flow, ofwel een tijdelijke wisselstrook, waarbij de rijrichting van de extra wisselstrook kan worden gewisseld afhankelijk van de verkeersdrukte. GroenLinks Veenendaal is enthousiast over deze oplossing, omdat de bestaande infrastructuur daarmee beter wordt benut. Tegelijkertijd is echter de discussie over een toekomstige nieuwe provinciale weg door het Binnenveld nog niet definitief van tafel. Zo’n verbinding zal veel

extra verkeer aantrekken. GroenLinks wil geen nieuwe weg door het Binnenveld. Aan de rand van de nieuwe woonwijk Veenendaal-Oost wordt, als markering tussen de bebouwing van Veenendaal en de aangrenzende natuur in het Binnenveld, de Groene Grens aangelegd. Een prima ontwikkeling. GroenLinks Veenendaal zal er alles aan doen om te voorkomen dat deze Groene Grens uiteindelijk de groene grens wordt tussen de woonwijk Veenendaal-Oost en een nieuwe weg door het Binnenveld.

6.7 Waar maakt u uw wandelingetje?

Veenendaal is een druk bebouwde gemeente. Buitengebied is er nauwelijks binnen de gemeentegrens, behalve een klein stukje ten zuiden van de Dijkstraat en rondom de Hellen. Gelukkig kent Veenendaal ook binnen de bebouwde kom nog groene openbare ruimte. Niet heel veel, maar nog voldoende als gezonde afwisseling tussen alle bebouwing. Groene openbare ruimte is niet alleen van belang voor ontspanning en ontmoeting, maar ook voor de ontwikkeling van natuur in de stad. En op warme dagen kan groene ruimte verkoeling bieden in de stedelijke omgeving. GroenLinks vindt dat dat zo moet blijven.

6.8 Veilig en schoon (en mooi als het kan)

Wat niet groen is, is grijs. Straten, stoepen en pleinen moet voldoende veilig en schoon zijn en als het kan ook nog mooi. Wel in die volgorde, waarbij in de gemeentelijke financiële huishouding een afweging moet worden gemaakt welk ambitieniveau bij de inrichting van de buitenruimte kan worden gerealiseerd. GroenLinks vindt dat inwoners zelf een rol kunnen hebben bij het onderhoud van het openbaar groen. Niet per se door zelf te gaan schoffelen, maar wel door met de buurt te bepalen waaraan het beperkte budget voor groenonderhoud in de buurt moet worden besteed.

6.9 De historische rol van het water Als voormalig veendorp heeft Veenendaal een nauwe relatie met het water. Op het wapen van Veenendaal pronkt zelfs trots een turfschip. Vanwege de vele (zij-)kanalen werd het dorp ooit ‘het Giethoorn van de provincie Utrecht’ genoemd. Wat GroenLinks betreft wordt bij toekomstige reconstructies in het centrum van Veenendaal ook specifieke aandacht besteed aan de historische rol van het water in Veenendaal. Dat wil niet zeggen dat er allerlei nieuwe grachten moeten komen in het centrum. Ook met bijvoorbeeld fonteinen of waterpartijen kan Veenendaal worden verlevendigd.

- 24 -

6.10 Zuinig op recreatiegebieden Bij gebrek aan recreatiemogelijkheden binnen de gemeentegrenzen zoeken inwoners van Veenendaal maar al te graag de groene ruimte op in onze buurgemeenten. Zoals landgoed Prattenburg en recreatieterrein Kwintelooijen, die beide deel uitmaken van het Stiltegebied Amerongse Berg. Voor een korte wandeling, om de hond uit te laten, of voor een langer verblijf in de buitenlucht. Kwintelooijen en de Rode Haan zijn gebieden die worden beheerd door het Recreatieschap Midden-Nederland, het schap waarin ook de gemeente Veenendaal participeert. Nog wel, want het huidige college van B&W wil het recreatieschap opheffen en de recreatiegebieden aan hun lot overlaten. Er moet immers bezuinigd worden en de gebieden liggen niet op Veens grondgebied… Deze keuze is voor GroenLinks wel erg kort door de bocht. Deze gebieden hebben belangrijke waarde voor de inwoners van Veenendaal, daar zou de gemeente zich druk om moeten maken!

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

►► Een kostendekkende parkeerexploitatie. Een onderzoek naar de mogelijkheid om de parkeertarieven verder te differentiëren.

►► Heroverweging van het besluit om de verbinding Veenendaal-De Klomp (Stationsstraat) voor autoverkeer af te sluiten in beide richtingen. In plaats daarvan invoering van eenrichtingsverkeer vanuit De Klomp richting Veenendaal-Centrum. ►► Een onderzoek naar de wenselijkheid om vervuilende en overlast gevende bromscooters te verplaatsen van de fietspaden naar de openbare weg. ►► Meer water terugbrengen in het centrum door middel van kleine stadsvijvers en waterpartijen, mogelijk in de vorm van gebruiksvriendelijke waterkunstwerken.

►► Ter verlevendiging van het straatbeeld moet onderzocht worden of een stadsfontein kan worden gerealiseerd, bijvoorbeeld direct naast het raadhuis (Hoek Raadhuisstraat) ►► Bij de reconstructie van de Raadhuisstraat zou overwogen moeten worden aan de zuidzijde hiervan een wandelpromenade aan te leggen onderlangs het Valleikanaal

►► Handhaving van strenge kwaliteitseisen bij aanleg of reconstructie van de openbare ruimte (wegen, pleinen, groenstroken, trottoirs e.d.)

►► Een snel en fijnmazig fietspadennet met ‘gladde’ fietspaden van voldoende breedte

►► Openbaar straatmeubilair (banken, afvalbakken e.d.) behoort bij wegreconstructies e.d. geen sluitpost van de begroting te zijn. Voldoende aandacht voor materiaalkwaliteit en design.

►► Geen nieuwe weg door het Binnenveld richting Betuwe

►► Belangrijke recreatiegebieden zoals Kwintelooijen en de Rode Haan in stand houden; blijvende deelname van Veenendaal aan het Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug & Vallei

►► Een terughoudend beleid ten opzichte van ‘schreeuwerige’ reclame-uitingen langs de openbare weg, met name langs de A12

►► Autoluwe buurten, waar veiligheid, spelen, fietsen en parkeren samen gaan

►► Realisering van minimaal 10 extra vrije plakplaatsen voor niet-commerciële reclame

►► Bij de afstemming van verkeerslichten dient het langzaam verkeer (fietsers, scootmobielen, voetgangers e.d., ) qua wachttijden niet ondergeschikt te zijn aan het snelverkeer

►► De Hoofdstraat blijft toegankelijk voor fietsers. In het centrum zoveel mogelijk kleine fietsparkeervoorzieningen (fietsklemmen, nietjes e.d. ) in de directe nabijheid van winkels, culturele voorzieningen en openbare gebouwen

- 25 -

►► Bij het Meerjaren Investerings Plan dient de gemeenteraad jaarlijks goed te overwegen of bepaalde investeringen direct noodzakelijk zijn, of verder kunnen worden uitgesteld. Dit ook in het licht van de noodzaak bezuinigingen door te voeren op de bedrijfsvoering ►► (Her)-oprichting van een goed geoutilleerde gemeentelijke muziektent in het centrum

HOOFDSTUK 7: JEUGD & ONDERWIJS

WIE DE JEUGD HEEFT, HEEFT DE TOEKOMST 7.3 Creativiteit gevraagd in financiering onderwijs Onderwijs kost geld. Voor de gemeente Veenendaal vormen de kosten voor basisonderwijs en speciaal onderwijs (onderwijs voor kinderen met een handicap, chronische ziekte of stoornis) een belangrijke post in de begroting. Het is een uitdaging om in samenspraak met de scholen te komen tot beheersing van het gemeentelijke onderwijsbudget zonder te bezuinigen op de kwaliteit van het onderwijs aan onze eigen kinderen. Dit vraagt niet om rigiditeit, maar om creativiteit en samenwerking.

7.4 Voortgezet onderwijs is wel groot genoeg 7.1 Een leven lang leren Leren is logisch vanaf de eerste momenten in het leven. Leren eten en drinken, leren lopen, leren praten, leren lezen. Daarna leren op de basisschool en op het voortgezet onderwijs. Goed onderwijs leidt tot gelijk kansen. Investeren in onderwijs biedt een betere startkwalificatie op de arbeidsmarkt en helpt problemen in de samenleving te voorkomen.

Veenendaal kent middelbaar voortgezet onderwijs in vele vormen. Verschillende opleidingsniveaus en op basis van verschillende ideologische grondslagen. Ook van buiten Veenendaal trekken de scholen leerlingen. Dat is een goede zaak. De keuzevrijheid moet worden bewaard en de kwaliteit van het onderwijs bewaakt. GroenLinks wil geen verdere schaalvergroting in het onderwijs, waardoor scholen dreigen te veranderen in onderwijsfabrieken.

En na de schooltijd? Leren is een permanent proces en moet een leven lang gestimuleerd worden. Ook na de school- en/ of studietijd is scholing van essentieel belang voor ontwikkeling. Of het nu gaat om bijscholing, omscholing, learningon-the-job of een cursus via de Volksuniversiteit. Leren hoort bij het leven. Veenendaal moet hiertoe mogelijkheden bieden aan haar inwoners, in alle facetten.

7.2 Vrijheid van onderwijs?

Veenendaal is als gemeente rijk gezegend met een diversiteit aan scholen van verschillende signatuur. Die keuzevrijheid is goed. Op wijkniveau is de keuzevrijheid echter lang niet altijd zo groot. Het is bijzonder dat het bijzonder onderwijs in sommige wijken - letterlijk - beter bereikbaar is dan het openbaar onderwijs. GroenLinks vindt dat de gemeente moet waken voor de toegankelijkheid van het openbare onderwijs, in alle wijken van Veenendaal.

Aandacht zou moeten worden gegeven aan een goede aansluiting van basisscholen op het voortgezet onderwijs. Met name voor kinderen met een achterstandspositie kan deze overstap soms problematisch zijn.

7.5 Veenendaal ICT-stad

Veenendaal ICT-stad: een mooie kreet en een mooie ambitie. Nu al kan een veelheid aan ICT-beroepsopleidingen in Veenendaal worden gevolgd. Dit zou verder uitgebouwd moeten worden, waarbij ook gestreefd zou moeten worden naar vestiging van een voltijds (ICT) beroepsopleiding op HBO-niveau. Hierbij moet gedacht worden aan realisering van een dependance van een HBO-opleiding in de regio. Als er meer interactie ontstaat met het bedrijfsleven, kunnen Veense bedrijven wellicht praktische stageplaatsen bieden en profiteren van up-to-date ICT-kennis.

- 26 -

7.6 Scholieren & studenten Waar scholen zijn, zijn scholieren en studenten. Helemaal passend bij Veenendaal als jonge leefstad. In voorzieningen voor scholieren en studenten blinkt Veenendaal nog niet echt uit. De fietsroutes naar scholen zijn zeker in de “ochtendspits” nog wel eens gevaarlijk druk, waardoor soms gevaarlijke situaties ontstaan voor scholieren en automobilisten. Voorzieningen voor na schooltijd zijn er maar beperkt, waardoor sommige winkelcentra als trekpleister fungeren voor de jeugd. Wil Veenendaal een echte jonge leefstad zijn, dan zal het begrip “leefstad” nog wel verder ingevuld moeten worden. Veel jongeren van rond de 20 jaar verlaten Veenendaal kort na de start van hun HBO- of WO-studie om elders (Utrecht, Arnhem, Amsterdam) op kamers te gaan wonen. Dit komt mede omdat het kameraanbod in Veenendaal zeer beperkt is. GroenLinks wil daarom realisering van studentenkamers in Veenendaal zelf, bij voorkeur in de directe omgeving van station Centrum. Patrimonium Wooncorporatie kan hierbij samen met de gemeente het initiatief nemen.

in de wijk, komt de aanleg van natuurlijke wateroevers de veiligheid voor kinderen ten goede. Mooier, natuurlijker en veiliger!

7.8 Je bent jong en je hangt wat

Lekker naar buiten is gezond voor iedereen. Wie wil er niet naar buiten met vrienden, zeker bij aangenaam weer? Als de jeugd naar buiten gaat en samenkomt, gaan ineens overal alarmbellen af. Jongeren Ontmoetings Plekken (JOP’s) en hangjeugd roepen doorgaans afkeur en verontwaardiging op. Maar is dat wel terecht? Vaak gaat het om protesten van het type NIMBY (‘Not In My Back Yard’). Helaas kent Veenendaal voorbeelden waarbij ‘hangen’ heeft geleid tot rommel op straat, vernieling en zelfs intimidatie. Absoluut treurig en hiertegen moet kordaat worden opgetreden. Tegelijkertijd moet gewaakt worden dat niet een sfeer van wantrouwen ontstaat waarin alle jeugd over eenzelfde kam wordt geschoren. Bij de zoektocht naar geschikte locaties voor een JOP is het dan ook zaak om een buurt vanaf het begin te betrekken bij de gedachtevorming.

7.7 Veilig spelen in de buurten

Veiligheid staat voorop in de buurten, zodat kinderen vrij buiten kunnen spelen en plezier kunnen hebben. Dat betekent veilige en goed onderhouden speelvoorzieningen en waar nodig passende verkeersmaatregelen. Waar water is

7.9 Aandacht en respect voor jeugdcultuur Gevestigde culturele instellingen zijn overzichtelijk, maar cultuur gaat verder dan de muren van een instelling. In de ontwikkeling van jongeren is cultuur een belangrijke manier om uiting te geven aan gevoelens en helpt bij de vorming van het individu. Jeugdcultuur onderscheidt en verbindt, kan vluchtig zijn, maar verdient aandacht en respect, net zoals andere vormen van cultuur. Of het nu gaat om muziek, dans of gedrag. Een plaats waar jeugdcultuur tot bloei

- 27 -

►► Geen verdere schaalvergroting in het voortgezet onderwijs

►► Transitie van de jeugdzorg vanuit de behoefte van de jeugd ►► Eerst lege klaslokalen vullen, pas daarna nieuwe lokalen bijbouwen

►► Ondersteuning van culturele samenwerkingsprogramma’s met het onderwijssector

kan komen is het jongerencentrum Escape. GroenLinks zal zich inzetten om dit pop- en jongerencentrum te behouden en middels een doorstart nieuw leven in te blazen.

7.10 Zorgen over zorg voor de jeugd

De afbraak van fiscale maatregelen in de kinderopvang heeft er de afgelopen jaren toe geleid dat vele ouders de opvang van hun kinderen niet meer kunnen betalen. Arbeidsparticipatie wordt daardoor verminderd, en daarmee ook toekomstige kansen op de arbeidsmarkt voor jonge ouders. Een zorgelijke ontwikkeling. De gevolgen hiervan zijn ook in Veenendaal voelbaar.

Ook op jeugdzorg wordt de komende jaren een ingrijpende bezuiniging doorgevoerd. Gemeentes krijgen taken en verantwoordelijkheden overgedragen vanuit de provincie, maar niet het daarvoor benodigde budget. De gemeente bereidt zich voor op de ‘transitie van de jeugdzorg’. De komende jaren zal dit onderwerp veel aandacht vergen in de gemeentelijke politiek. GroenLinks zal daarbij primair redeneren vanuit de behoefte van de jeugd. Daar draait het immers om!

►► Om betaald werken voor iedereen mogelijk te maken voert de gemeente een actief beleid waarbij in alle wijken voldoende kinderopvangmogelijkheden aanwezig zijn ►► Voldoende aandacht voor jeugd en eigentijdse jeugdculturen

►► Schoolverlaters worden ‘teruggebracht’ naar de maatschappij via schoolverzuimbeleid, tweedekans-programma’s, begeleiding door jongerenveldwerkers, leer-werkprogramma’s e.d. Uitgangspunt is dat niemand al op jonge leeftijd buiten de boot valt. Scholing en werk gaan boven een uitkering ►► Erkenning van populaire muziek (popcultuur) als gelijkwaardige kunststroming ten opzichte van bijvoorbeeld toneel, muziek, literatuur of ballet

►► Geen sluiting van Poppodium Escape. Handhaving van de gemeentelijke subsidiëring (personeel, huisvestingskosten, activiteitenkosten) van Escape. Heroprichting van een zelfstandige Stichting Jongerencentrum Veenendaal. Escape maakt een doorstart met een brede programmering welke op een meer zakelijke leest wordt geschoeid. Hierbij is het uitgangspunt dat meer vrijwilligers zorgen voor vergroting van het draagvlak. ►► Ter ondersteuning van de ICT-sector wordt onderzocht in hoeverre het haalbaar is in Veenendaal als dependance een ICT-opleiding te starten op HBOniveau.

►► In samenwerking een met een lokale wooncorporatie wordt gestreefd naar oprichting van een studentenwooncomplex, bij voorkeur op korte afstand van NS-station Veenendaal-Centrum

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL: ►► Toegankelijk openbaar onderwijs, in alle wijken van Veenendaal

►► Een onderwijsbegroting opstellen met creativiteit en in samenwerking met scholen

- 28 -

HOOFDSTUK 8: WONEN & BOUWEN

PRETTIG WONEN IN EEN LEUKE BUURT

8.1 ​Een compacte stad GroenLinks wil dat Veenendaal een economisch en sociaal levendige gemeente blijft. Een gemeente met een heterogene bevolking, naar bijvoorbeeld leeftijd en inkomen. Jongeren en jonge gezinnen met een laag inkomen moeten daarom meer kansen krijgen op de woningmarkt. We willen de kansen die nieuwbouw en herstructurering bieden ten volle benutten. Dat betekent dat in Veenendaal niet alleen dure, luxe appartementen moeten worden gebouwd, maar ook betaalbare woningen voor starters en jongeren. De woningmarkt in Veenendaal kent juist voor starters en jongeren schaarste. Als jongeren geen eigen woning meer kunnen vinden, zal Veenendaal snel verworden tot een vergrijzende gemeente. GroenLinks wil dat Veenendaal een jonge leefstad blijft met een sterke economie.

Een huis voor iedereen betekent ook een huis voor asielzoekers. Asielzoekers hebben in ons land een onzeker bestaan. Voor korte of langere tijd verblijven zij onder sobere omstandigheden in asielzoekerscentra. Gemeenten, en dus ook Veenendaal, hebben de taak en plicht om een deel van deze asielzoekers al dan niet tijdelijk te huisvesten op basis van de landelijke quotumregeling.

8.2 ​Betaalbaar wonen

Op basis van de Toekomstvisie uit 2006 en de huidige situatie zou het college tweejaarlijks een woonvisie opstellen. Dat is de afgelopen jaren niet gebeurd. Volgens GroenLinks moet een volgend college met een woonvisie komen waar-

in een breed aanbod van woningen in diverse prijsklassen gegarandeerd is. Uiteraard moeten we vasthouden aan de norm van 30% sociale huur- en koopwoningen bij ieder groot bouwproject. Die moeten niet op kluitje worden gebouwd want volgens GroenLinks is een gezonde wijk een qua prijsklasse en woningtypen gemengde wijk.

GroenLinks is altijd kritisch geweest op het verschijnsel startersleningen. In de huidige marktomstandigheden en met de problemen die vooral jonge mensen hebben om een hypotheek te krijgen, maakt een starterslening het voor veel mensen mogelijk om toch een huis te kopen. GroenLinks zou de startersleningen dan ook willen handhaven tot het aanbodoverschot op de plaatselijke woningmarkt is weggewerkt. Daarna zal de mogelijkheid om een starterslening te krijgen de huizenprijzen alleen opdrijven.

8.3 Woonakkoord

Eind 2013 werd in ‘Den Haag’ het zogenaamde Woonakkoord vastgesteld. Met steun van VVD, PvdA, D66, ChristenUnie en SGP werd besloten dat woningcorporaties voortaan een Verhuurdersheffing moeten gaan betalen, die er in Veenendaal op neer komt dat bijvoorbeeld Patrimonium Wooncorporatie per woning € 800 per jaar moet gaan afdragen aan het Ministerie van Financiën. Deze Verhuurdersheffing moet voor een groot deel worden opgebracht door de huurders, die (zullen) worden geconfronteerd met extra huurverhogingen bovenop de jaarlijkse inflatiecorrectie. Veel huurders hebben het al niet breed. Vaak gaat

- 29 -

den op gronden die de bestemming groen krijgen vrijwel alles wat geen gebouw is toegestaan, tot en met wegen en parkeerplaatsen toe. GroenLinks vindt dat wat groen heet ook groen moet zijn en wil geen wegen en parkeerplaatsen toestaan in groen aangemerkte stukken grond. Daarnaast moeten bestemmingsplannen kleinschalige, niet vervuilende bedrijvigheid in woonwijken meer mogelijk maken, zodat levendige buurten ontstaan en kleine ondernemers meer kansen krijgen.

8.5 ​Levendige en gemengde buurten

het om mensen met lagere inkomens, waarbij jonge gezinnen, alleenstaanden, 1-oudergezinnen en 65-plussers zijn oververtegenwoordigd. Juist deze huishoudens worden nu door bovengenoemde 5 partijen hard getroffen in hun portemonnee. De hogere inkomens worden daarentegen de hand boven het hoofd gehouden door het hypotheekrenteaftreksysteem in een zeer traag tempo af te bouwen. De verhuurdersheffing leidt er toe dat woningcorporaties de komende jaren veel minder geld beschikbaar zullen hebben om nieuwe, betaalbare woningen te bouwen, of woningen te renoveren en te isoleren. Zo blijft de nieuwe woningnood de komende jaren voortduren. Tegelijk betekent dit beleid dat de bouwsector nog verder inzakt, waardoor veel nuttige arbeidsplaatsen verdwijnen.

Voor GroenLinks zijn gemengde wijken gezonde wijken. Huizen van verschillende prijsklassen zouden dan ook door elkaar gebouwd moeten worden. Buurten waarin alleen geslapen wordt vindt GroenLinks ongewenst. Daarom moet kleinschalige, niet vervuilende, bedrijvigheid in een wijk mogelijk zijn. Als een eenmanszaak te groot word voor de zolderkamer, mag er wat GroenLinks betreft best een kantoor of werkruimte op de benedenverdieping komen. Het centrum zou juist kunnen profiteren van wat meer bewoning. GroenLinks is een pleitbezorger van wonen boven winkels. Het toestaan van een tweede winkellaag boven op de commerciële ruimte op de begane grond, maakt dat onmogelijk. Een tweede winkellaag leidt tot een uitgestorven centrum na zes uur, en dat wil GroenLinks niet. Alleen bij hoge uitzondering zou dit mogelijk moeten zijn.

8.4 ​Duurzaam bouwen

Sinds het begin van deze eeuw zijn er grote stappen gemaakt in de bouwtechniek, waardoor het mogelijk wordt om echt duurzaam te gaan bouwen. GroenLinks vindt dat de gemeente duurzaam bouwen moet stimuleren, middels voorschriften die zij kan stellen. De gemeente dient hierbij zelf het goede voorbeeld te geven. GroenLinks vindt dat gebouwen die in opdracht van de gemeente worden gebouwd zo duurzaam mogelijk en energiezuinig moeten worden gerealiseerd. In bestemmingsplannen wordt vastgelegd wat wel en niet gebouwd mag worden. Wat GroenLinks betreft moeten er twee dingen veranderen aan de bestemmingsplannen zoals ze op dit moment worden vastgelegd. Op dit moment wor-

8.6 ​Architectuur & welstand Een mooie en sfeervolle stad is in het belang van iedereen. Daarnaast is herkenbaarheid van groot belang. Wie door de stad loopt wil graag zien dat hij of zij zich in Veenendaal bevindt en niet in een willekeurige andere stad. Daarom wil GroenLinks aandacht voor architectuur. De kleine subsidie voor de Dag van de Architectuur moet daarom gehandhaafd blijven. Met een uitgekiend subsidiebeleid kan de gemeente beleid voeren met betrekking tot het monumentenbeleid. Daarnaast is er aandacht nodig voor beeldbepalende panden die weliswaar geen monument zijn maar wel het straatbeeld bepalen.

In een aantal Utrechtse gemeenten wordt geëxperimenteerd met welstandsvrij bouwen. Dat vindt GroenLinks voor een dichtbebouwde gemeente als Veenendaal een slecht idee. Hoewel welstandsnormen niet iedere vorm van creativiteit moeten wegreguleren, leidt welstandsvrij bouwen volgens GroenLinks niet tot de kwaliteit die gewenst is. De recente oprichting van het Architectuurcentrum Veenendaal heeft de lokale aandacht voor architectuur een stevige

- 30 -

impuls gegeven. Zeker in een gemeente die van oudsher niet beschikt over veel monumenten, is het des te belangrijker dat te realiseren nieuwbouw grote kwaliteit heeft.

8.8 ​Centrum & Brouwerspoort Brouwerspoort moet het visitekaartje van Veenendaal worden. Helaas gooit ook hier de crisis roet in het eten. GroenLinks vindt het van groot belang dat dit belangrijke project voor Veenendaal op een zo goed mogelijke manier wordt afgemaakt. De huidige crisis op de woningmarkt moet er niet toe leiden dat er gaten vallen in het centrum. Gemeente en ontwikkelaars zullen creatief moeten worden. De blijvende steun van de provincie hierbij is van belang. GroenLinks staat ervoor dat ook in dit project de kwaliteit gehandhaafd blijft.

8.9 ​Stationskwartier

8.7 V ​ eenendaal-Oost In de nieuwbouwwijk Veenendaal-Oost zullen uiteindelijk zo’n 7.000 mensen wonen. De realisering heeft de laatste jaren grote vertraging opgelopen door de crisis. Het middelste deel, Buurtstede, had reeds nu volledig bebouwd moeten zijn. Het ziet er thans echter naar uit dat het nog wel een aantal jaren gaat duren voordat deze wijk is volgebouwd . GroenLinks pleit ervoor om de financiële risico’s zoveel mogelijk te beperken, maar vast te houden aan de afgesproken kwaliteit. Over honderd jaar moeten wij nog steeds trots kunnen zijn op Veenendaal-Oost. Op dit moment genoegen nemen met een slecht gebouwde en slecht samengestelde wijk zal ons nog tientallen jaren spijten.

Tussen de Industrielaan en de spoorlijn Rhenen-Utrecht ligt nu een enigszins verrommeld bedrijventerrein dat in de komende jaren moet worden omgetoverd in een groene wijk voor met name jonge gezinnen. Hoewel de plannen er aantrekkelijk uitzien past de ambitie niet bij de huidige tijd. De bouwmogelijkheden worden daarnaast ernstig beperkt door de (zware) industrie op het naastgelegen bedrijventerrein. Tenzij de industrie vertrekt en de woningmarkt weer aantrekt ziet GroenLinks op de korte termijn weinig toekomst voor deze plannen. GroenLinks is - mede om financiële redenen – dan ook van mening dat de planontwikkeling

moet worden vertraagd en dat realisering over een groter aantal jaren moet worden gespreid. De actuele plannen van Patrimonium Wooncorporatie om langs de Industrielaan woonzorgeenheden te realiseren (locatie De Shelter) kunnen wat GroenLinks betreft gewoon doorgang vinden.

- 31 -

8.10 De skyline van Veenendaal De skyline van Veenendaal bestond rond 1960 nog vooral uit hoge fabrieksgebouwen en een woud aan fabrieksschoorstenen. In de jaren ’60 en ’70 veranderde dit en begonnen een groot aantal flatcomplexen de skyline te bepalen. Omdat dit qua woonbeleving niet altijd de meest boeiende wooncomplexen waren kreeg hogere bouw in de decennia daarna een nogal negatief imago. Sinds het begin van de 21e eeuw wordt er weer positiever aangekeken tegen hogere bebouwing. Maar dan wel op voorwaarde dat goed wordt gelet op functie, locatie en architectuur. Gestapelde bouw voorziet in een behoefte onder een deel van de bevolking en betekent ook dat er minder ruimtegebruik is, vooral als er een combinatie wordt gemaakt met ondergronds parkeren.

►► Groen betekent groen in bestemmingsplannen, dus hier geen wegen of parkeerplaatsen toestaan.

►► Realisering van gemengde wijken. Een qua prijsklasse en woningtype divers aanbod van woningen. Bij elk nieuwbouwplan minimaal 30% (20 % huur en 10 % koop) sociale woningbouw ►► Continuering van een beperkte regionale opvangfunctie om zo te voorkomen dat kleinere buurgemeenten moeten bouwen in gebieden met grote natuurwaarden

►► Realisering van een Centraal Wonen-project in Veenendaal en/of andere vormen van groepswonen ►► Voor grotere projecten is een beeldkwaliteitsplan uitgangspunt. Geen experimenten met welstandsvrije woonwijken. Een actief gemeentelijk architectuurbeleid, in samenwerking met de architectuurbranche. Minder modernistische bouw, meer ruimte voor historiserende en sfeervolle architectuur, die aansluit op de wensen van de bevolking. ►► Behoud en renovatie van betaalbare jaren ’50 en ’60-huurflats. Meer functiemenging mogelijk maken in de wijken Schrijverspark, Jan Roeckplantsoen en Engelenburg (JES-gebied)

GroenLinks vindt dat op strategisch gelegen plaatsen (invalslocaties e.d.) ruimte moet zijn voor hoogbouw, waarbij woontorens met een bouwhoogte van meer dan 20 meter tegelijk als herkenningspunt kunnen fungeren. In het centrum – d.w.z. binnen de centrumring – zou bij nieuwbouwplannen vanuit de gedachte van compact wonen bebouwing van minimaal 3 etages uitgangspunt moeten zijn. Omdat Veenendaal niet beschikt over historische bouwwerken in de vorm van middeleeuwse kerktorens, zou moet worden bekeken of er in het centrum een plaats kan worden gevonden voor een woon/werktoren die een extra – centraal gelegen – hoger accent vormt binnen de skyline.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

►► Kleinschalige bedrijvigheid in woonwijken mogelijk maken. ►► Minder prioriteit voor de ontwikkeling van het Stationskwartier

►► Zuinig zijn op beeldbepalende panden. Periodieke bespreking c.q. aanvulling van de lijst met gemeentelijke monumenten

►► Herbouw van de in 1956 gesloopte pastorie van de Hervormde Kerk (boven aan de Markt), om daarmee het oorspronkelijke karakter van het voorheen centrale marktplein in oude luister te herstellen

- 32 -

►► Voortzetting/ afronding van het Brouwerspoortproject op basis van de eerder vastgestelde uitgangspunten, waarbij per projectdeel flexibel kan worden opgetreden als een deelplan moeilijk haalbaar blijkt te zijn

►► In het centrum realisering van een op maaiveld autovrije woonwijk met een zeer hoge dichtheid (ca. 60 woningen / hectare), als vorm van ‘zeer stedelijk bouwen’, waarbij alle auto’s ondergronds gaan

►► Meer aandacht voor de skyline van Veenendaal. Op markante punten mogelijkheden scheppen voor hoogteaccenten (8 tot 15 verdiepingen). In het stadscentrum als oriëntatiepunt/ stedelijk icoon de mogelijkheid scheppen om een woontoren (Scheepjestoren!) te realiseren met een hoogte van ca. 63 meter ►► De bedrijvenzone langs de A12 (‘zichtlocaties’) dient als visitekaartje van Veenendaal te worden opgewaardeerd, vooral als het gaat om de zogenaamde ‘autoboulevard’ op bedrijventerrein De Compagnie-Oost

►► Om te voldoen aan de demografische trendverwachtingen (steeds meer kleine huishoudens en 1-persoonshuishoudens) dient een steeds groter deel van de woningvoorraad te bestaan uit kleinere woningen, studio’s e.d. ►► Een onderzoek naar de mogelijkheid om de bestemming van de westzijde van de Groeneveldselaan om te zetten in ontspanning en evenementen (leisure)

HOOFDSTUK 9: LEEFBAARHEID & VEILIGHEID

IK ZAL HANDHAVEN... ook uiterst terughoudend omgaan. Ook de gemeente heeft in de voorbije jaren steeds meer cameratoezicht ingevoerd. GroenLinks gelooft niet dat dit middel de oplossing is. Onderzoek toont aan dat camera’s niet per se leiden tot minder criminaliteit. Camera´s kunnen de leefbaarheid op een bepaalde plek weliswaar vergroten, maar ze verplaatsen het probleem. GroenLinks zal de toegevoegde waarde hiervan dan ook aan de kaak blijven stellen. Want camera’s kosten wel veel geld! Naast toezichtcamera’s rukt de laatste tijd een nieuw fenomeen op: de gluurdrone, een kleine - draagbare - helikopter waaraan een kleine camera is bevestigd. GroenLinks Veenendaal vindt dat er een luchtruimverbod moet komen voor deze nieuwe technologie.

9.2 ​Toezicht & Handhaving

9.1 ​Preventie & repressie Iedereen, jong en oud, moet zich veilig voelen in Veenendaal. De lokale overheid hoort zich merkbaar in te zetten voor een veilige woon- en leefomgeving. Om dat te bereiken moet er op verschillende fronten meer gebeuren. Met alleen meer politie en hogere straffen komen we er niet. Er moet meer aandacht komen voor preventie. Als criminaliteit kan worden voorkomen, wint de samenleving pas echt! Wanneer zich toch criminaliteit voordoet in Veenendaal, is het belangrijk hierover open en eerlijk te communiceren, niet te verbloemen, niet te stigmatiseren.

Voor preventie is de inzet van meerdere partijen nodig. Het begint natuurlijk met de cruciale rol van ouders en begeleiders in de opvoeding van kinderen. De gemeente kan zelf ook preventief te werk gaan. Bijvoorbeeld door wijkbewoners daadwerkelijk invloed op hun omgeving te geven, door wijkbeheerders aan te stellen, wijkagenten en buurtvaders. En door het stimuleren van bedrijvigheid wordt de veiligheid in een wijk vergroot. Iedereen is en blijft echter wel zelf verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag. Dus als het dan toch fout gaat, dan moeten handhavers passend en professioneel optreden. En tegelijkertijd moet aan slachtoffers voldoende aandacht worden besteed. Ofwel: goede, snelle en adequate hulpverlening, zeker als er sprake is van zinloos of huiselijk geweld. GroenLinks is tegen maatregelen die indruisen tegen het recht van iedereen om zich vrij te bewegen in de publieke ruimte, zoals preventief fouilleren, het ophangen van camera’s en de inzet van mosquito’s. We willen hiermee dan

Met de komst van de nationale politie zou de gemeenteraad, in theorie, meer te zeggen krijgen over wat de politie in de gemeente doet. Dat zal dan meer gaan over aandachtsgebieden dan over methoden en middelen, daar gaat het Openbaar Ministerie immers al over. GroenLinks zal in Veenendaal, net als zij landelijk doet, de discussie over welke methoden geoorloofd zijn om criminelen te vangen gaande houden. Racial profiling, overbodige aanhoudingen en intimidatie horen niet thuis in een gezonde rechtsstaat.

Naast de politie wordt in Veenendaal ook toezicht gehouden door BOA´s (Bijzondere Opsporings Ambtenaren), gemeenteambtenaren die zich ook bezighouden met parkeerovertredingen en overlast. GroenLinks ziet graag toezichthouders op straat in plaats van achter een camera en zou het aantal BOA´s wel uit willen breiden ten koste van het cameratoezicht. Nu de brandweer is ondergebracht in de Veiligheidsregio Utrecht heeft de gemeente niet meer de verantwoordelijkheid over het materieel en het personeel van de brandweer. Zij moet echter nog wel toezicht houden op de geleverde kwaliteit. Wat GroenLinks betreft moet die kwaliteit in ie-

- 33 -

der geval niet lager worden dan we gewend zijn. De huidige brandweerkazerne aan de Industrielaan moet daarvoor als regiopost worden ingericht. Omdat deze kazerne redelijk centraal in Veenendaal is gelegen, vindt GroenLinks verplaatsing naar een dislocatie mede om financiële redenen ongewenst.

9.3 ​Handhaving vergunningen

De gemeente verleent een heel scala aan vergunningen aan inwoners en bedrijven, zowel voor buurtbarbecues als voor de zware industrie. Die vergunningen zijn echter niet meer dan een stukje papier. Waar het om gaat is of deze worden gecontroleerd en of de aanvrager zich aan de voorwaarden houdt. GroenLinks beseft dat de ambtenaren niet bij iedere buurtbarbecue kunnen komen kijken, maar vindt wel dat er effectief en niet selectief moet worden gecontroleerd. Uitgangspunt moet hierbij zijn dat de vergunningen die het meeste risico voor de inwoners opleveren het vaakst gecontroleerd worden. De naleving van vergunningen zou ook verbeteren als het niet zo lang zou duren om er een aan te vragen. Daarom wil GroenLinks snellere vergunningsprocedures, en dat de kosten voor vergunningen in verhouding staan tot de kosten van het evenement waar ze voor worden aangevraagd.

9.4 ​Normen & waarden

Veenendaal is een stad met een diverse bevolking. Van zeer behoudend christelijk tot vrijzinnig, van moslim tot agnost of atheïst. Van vele generaties ‘Veens’ tot net hier woonachtig. Dat betekent ook dat er veel verschillende opvattingen zijn over hoe mensen zich zouden moeten gedragen. De overheid kan geen waarden opleggen, maar kan wel eisen stellen over hoe mensen zich in het openbaar gedragen. GroenLinks is blij met de diversiteit van Veenendaal en vindt dat de problemen die diversiteit met zich meebrengt oplosbaar zijn. De rol van de overheid, ook van de Veenendaalse lokale overheid, is om het gesprek dat gaande is in de maatschappij over hoe wij verwachten dat iedereen zich gedraagt te begeleiden en te bewaken. De overheid moet er vooral op toezien dat iedereen zich volledig in vrijheid kan ontplooien.

9.5​ Gedragscodes

In verschillende steden is geëxperimenteerd met een gedragscode voor inwoners. In Gouda gelden de ‘tien gouden

regels voor Gouda’, die door de inwoners zijn uitgekozen. Wat GroenLinks betreft is het belangrijker om in gesprek te blijven over hoe we verwachten dat inwoners met elkaar omgaan, dan om een setje arbitraire regels neer te leggen, die niet zijn te handhaven. Buurtbemiddeling, opbouwwerk en het besef dat je mensen ook gewoon aan kan spreken op het moment dat je je aan hun gedrag stoort, zullen meer doen voor de sfeer in de buurt en in de stad dan welke gedragscode dan ook. GroenLinks staat open voor manieren om het gesprek op gang te brengen over wat inwoners van elkaar mogen verwachten.

9.6 ​Antidiscriminatiebeleid

Ongeveer 11% van de Veenendaalse bevolking (ruim 6.500 inwoners) bestaat uit niet-westerse allochtonen. Ongeveer de helft hiervan bestaat uit inwoners met een Marokkaanse achtergrond. In onze diverse samenleving is een actief antidiscriminatiebeleid noodzakelijk om te zorgen dat iedereen kan participeren in de maatschappij. Het stigmatiseren van groepen allochtonen, jongeren of homoseksuelen lijkt tegenwoordig in sommige kringen bon ton. GroenLinks houdt niet van deze vorm van populisme. Discriminatie is een steeds weer terugkerend fenomeen, waartegenover de lokale overheid een actief beleid moet voeren. Iedereen is gelijk, ongeacht hoe hij zich voordoet, hoe hij er uitziet of wat hij bezit. Niemand is meer (of minder) waard dan een ander.

De politie en gemeente zijn gehouden om de vreemdelingenwet uit te voeren, maar hebben wel invloed op de manier waarop die wordt uitgevoerd. GroenLinks vindt dat deze wet ruim moet worden geïnterpreteerd, zodat nieuwkomers goede mogelijkheden hebben om volwaardig mee te doen. Daarvoor is kennis van de Nederlandse taal een belangrijke voorwaarde. Daarom moet aan nieuwkomers en oudkomers taal- en alfabetiseringscursussen worden aangeboden, ook nu de landelijke overheid hiervoor steeds minder geld beschikbaar stelt.

9.7​ Diversiteitsbeleid

Om duidelijk te maken hoe Veenendaal met diversiteit omgaat zou er een diversiteitsbeleid opgesteld moeten worden. In de afgelopen jaren heeft het centrumrechtse college van B&W zich met frisse tegenzin aan deze klus gezet. Dat er geen diversiteitsbeleid is gekomen hoeft dan ook niemand te verbazen. GroenLinks vindt het noodzakelijk dat zo’n beleid er komt. Daarin moet worden vastgelegd wat de gemeente wil doen om discriminatie te bestrijden, hoe zij het gesprek tussen verschillende bevolkingsgroepen wil stimuleren en hoe zij zelf in haar personeelsbeleid vorm wil geven aan diversiteit. Dit beleid zou zowel over cultuur en etniciteit als over seksuele geaardheid en man/vrouw verhoudingen moeten gaan. Niemand zou in Veenendaal veroordeeld moeten worden voor wat hij of zij is.

9.8​Tabak, alcohol, drugs, seksinrichtingen

Het gebruik van tabak, alcohol en drugs zijn een misschien ongewenst maar geaccepteerd verschijnsel. Het toezicht op de drank- en horecawet ligt nu helemaal bij de gemeente.

- 34 -

En de minimumleeftijd om alcohol te kunnen kopen is verhoogd naar 18 jaar. De gemeente Veenendaal heeft stevig ingezet op het bestrijden van alcoholgebruik door tieners. Wat GroenLinks betreft is die aandacht wat overdreven. De leeftijd waarop jongeren hun eerste drankje drinken stijgt al jaren. Hoe ernstig de uitzonderingen op deze regel ook zijn, dat is geen reden voor een heksenjacht op jongeren die een biertje willen drinken. Ieder drugsbeleid dat als doel heeft om het gebruik te stoppen is gedoemd te mislukken. Liever zou GroenLinks inzetten op goede en betrouwbare voorlichting. De productie van softdrugs is nu maar al te vaak in handen van kleine of grote

criminelen. GroenLinks wil dat de overheid de productie van hennep zelf ter hand gaat nemen. Dan kan de kwaliteit gegarandeerd worden en word de georganiseerde criminaliteit een gevoelige slag toegebracht. In Veenendaal zijn nu (nog) twee coffeeshops. Wat GroenLinks betreft kan dat aantal – met inachtneming van de eerder vastgestelde randvoorwaarden - worden uitgebreid naar vier, naar de landelijke norm van één coffeeshop per 15.000 inwoners. Ook de seksindustrie maakt sinds het opheffen van het bordeelverbod deel uit van de normale economie. Aan seksinrichtingen, mits deze voldoen aan de landelijke wetgeving, hoeven dus geen andere aanvullende eisen worden opgelegd dan we opleggen aan andere vergelijkbare bedrijven.

veel lawaai maakten en soms met elkaar op de vuist gingen. Nu de sluitingstijden in het centrum zijn vrijgegeven is het aantal meldingen van overlast sterk afgenomen. GroenLinks vindt wel dat café-eigenaren ook een verantwoording hebben voor hun gasten als zij de zaak verlaten hebben.

9.10​Leefbaarheid en burgerschap

Leefbaarheid en burgerschap waren de modewoorden van bestuurlijk Nederland in de beginjaren van deze eeuw. Ze raakten uit de gratie toen er geen eenduidige definitie van deze woorden kon worden gegeven. Met leefbaarheid en burgerschap wordt in het slechtste geval bedoeld dat iedereen hetzelfde denkt en handelt als de spreker en in het beste geval een respectvolle betrokkenheid bij elkaar en bij de gemeenschap als geheel. De nieuwe naam voor beide opvattingen is participatiemaatschappij. De overheid gaat steeds meer taken aan de inwoners zelf overlaten. De zorg voor ouders of een oudere buurvrouw, de bemensing van een buurthuis en zorg voor de omgeving. Wat GroenLinks betreft kan dat een heel positieve ontwikkeling zijn, maar wel op voorwaarde dat inwoners ook de middelen krijgen om die taken zelf op te pakken. Bijvoorbeeld door mantelzorgers te ondersteunen en buurthuizen open te houden. De rol van de overheid verandert daarmee van de instantie die dingen regelt naar de instantie die zorgt dat dingen geregeld worden.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

9.9​Horeca en uitgaansbeleid

De aandacht die wordt gegeven aan de horeca is vaak eenzijdig gericht op de overlast die zij veroorzaakt. GroenLinks vindt dat onterecht. Horeca heeft een sterke sociale en economische functie. Het is de plek waar mensen elkaar ontmoeten en zij biedt werkgelegenheid aan veel Veenendalers. Veel overlast werd veroorzaakt door de pogingen om de horeca te beperken. Door de cafés op de markt te verplichten allemaal op hetzelfde moment te sluiten, stond de Markt iedere zaterdagnacht vol met uitgelaten bezoekers die vaak

►► Sterke terughoudendheid met betrekking tot cameratoezicht ►► Handhaving van toezicht door Bijzondere Opsporings Ambtenaren onder regie van de gemeente ►► Geen discriminatie op basis van afkomst, huidskleur of seksuele geaardheid

►► Snellere vergunningsprocedures zonder bureaucratische rompslomp

►► Een soepel beleid met betrekking tot het toestaan van (kleinere) evenementen ►► Soepel beleid m.b.t. horeca bij para-commerciële instellingen (sportkantines e.d.)

►► Een realistisch drugs- en alcoholbeleid. Productie van softdrugs (hennep) in overheidshanden om op die manier de steeds verder toenemende criminaliteit ter zake terug te dringen. Geen uitsterfbeleid ten aanzien van coffeeshops, maar ruimte voor 1 coffeeshop per 15.000 inwoners

►► Actieve betrokkenheid burgers bij het veiligheidsbeleid middels buurt- en straatcomité’s en initiatieven als Burgernet ►► Een duidelijk gemeentelijk stempel op het lokale politiebeleid

►► De brandweerkazerne blijft gevestigd op haar huidige locatie aan de Industrielaan, geen nieuwbouw elders in Veenendaal

- 35 -

HOOFDSTUK 10: FINANCIEN & BELASTINGEN

ELKE CENT DRIE KEER OMDRAAIEN delde niveau dat gangbaar is in qua grootte vergelijkbare gemeenten. Op deze manier kan voorkomen worden dat sportverenigingen, cultuur en welzijn bij (nieuwe) bezuinigingen ‘het kind van de rekening’ worden. Eigenaren van woningen (meerpersoonshuishoudens) zullen hierdoor de komende 4 jaar jaarlijks € 25 extra moeten gaan betalen. Huurders van woningen (waaronder veel inwoners met lagere inkomens, jongeren, ouderen en mensen met een handicap) betalen geen eigenarendeel OZB en worden daarom ‘gespaard’ bij deze tariefverhoging. Ten aanzien van te heffen rioolrechten is terughoudendheid op zijn plaats. Door de tariefstructuur drukt deze retributie immers het zwaarst op de portemonnee van de lagere inkomens. Met betrekking tot de Afvalstoffenheffing moet de

10.1 ​Prioriteiten stellen In juli van 2013 heeft GroenLinks samen met de PvdA een alternatieve kadernota gepresenteerd. Om te laten zien dat ondanks de noodzakelijke bezuinigen, eerlijk en sociaal beleid wèl mogelijk is. De nadruk ligt voor GroenLinks het eerlijk belasten van inwoners, voldoende geld voor een volwassen cultuuraanbod en het zo inzetten van gemeentelijke middelen dat de inwoners er het meeste profijt van hebben.

10.2 ​Een sluitende begroting

Een gemeentelijke begroting moet sluitend zijn. Niet alleen omdat dat een goed idee is maar ook omdat anders de provincie ingrijpt. In de afgelopen jaren zijn de grote gaten in de begroting - parkeren en re-integratie - steeds gedicht met tijdelijke maatregelen. Dat is niet goed. GroenLinks vindt dat de parkeerkosten moeten worden gedekt met de parkeerinkomsten. Uitgangspunt is een sluitende begroting. Er moet een einde komen aan het financiële potverteren, een beleid waarvoor de collegepartijen ChristenUnie, VVD, SGP en Lokaal Veenendaal de laatste jaren verantwoordelijk waren en waarbij de gemeentelijke reserves steeds verder zijn uitgeput. De tering moet naar de nering worden gezet. Uitgaven voor representatie, recepties e.d. dienen tot een minimum te worden beperkt. Een veel actiever beleid om leegstand bij gemeentelijke vastgoed terug te dringen is nodig, om zodoende extra huurinkomsten te genereren.

10.3 ​Belastingen & heffingen

Veenendaal is de enige gemeente in Utrecht waar de gemeentelijke lasten voor de burger in 2012 gedaald zijn. Dat klinkt heel leuk, maar de keerzijde is dat de inkomsten van de gemeente dalen terwijl de kosten niet afnemen. GroenLinks vindt dat veel gemeentelijke activiteiten belangrijk genoeg zijn om in stand te houden. Daarvoor mag dan ook best betaald worden. Wat GroenLinks betreft wordt de OZB (Onroerende Zaak Belasting) de komende 4 jaar opgetrokken naar het gemid-

gemeente maximaal in zetten op invoering van DifTar (Gedifferentieerd Tarief), waarbij betaald wordt op basis van de aangeboden hoeveelheid huisvuil. Kortom: de vervuiler betaalt! De legestarieven voor evenementenvergunningen dienen in verhouding te staan tot de kosten van het evenement zelf.

10.4 ​Betalen naar draagkracht

Wie veel gebruik maakt van een voorziening mag daar wat GroenLinks betreft best wat meer voor betalen. Dit uitgangspunt – het profijtbeginsel – wordt door ons niet op voorhand afgewezen. Het is wel zaak om hierbij in de gaten houden of voorzieningen betaalbaar blijven: het draagkrachtbeginsel. Voor minder draagkrachtigen moeten er daarom mogelijkheden blijven om hogere contributies van sportverenigingen en culturele organisaties te kunnen betalen. Het uitgangspunt moet volgens GroenLinks zijn dat je een zo breed mogelijk aanbod van voorzieningen hebt, zowel op sportief als op cultureel gebied, en dat alle Veenendalers er gebruik van kunnen maken. Wie wat meer te besteden heeft zou ook wat meer mogen betalen.

10.5 ​Kwijtschelden & minimabeleid

Wie zijn gemeentelijke belastingen niet kan betalen, kan kwijtschelding aanvragen. Zo geldt dat in iedere gemeente in Nederland. GroenLinks pleit voor een ruimhartig kwijt-

- 36 -

scheldingsbeleid in Veenendaal. GroenLinks wil dit combineren met preventieve schuldhulp. Mensen die in gebreke blijven bij de betaling van gemeentelijke belastingen moeten voorlichting en hulp aangeboden krijgen. Het uitgangspunt moet zijn om mensen zo snel mogelijk uit de financiële problemen te krijgen. Dat zou ook het uitgangspunt moeten zijn voor het minimabeleid. Minimabeleid is geen liefdadig-

heid maar een investering. Door de crisis zijn steeds meer mensen in de schulden terecht gekomen. De gemeente heeft een taak om dit te voorkomen, en om mensen te ondersteunen waar het gaat om schuldsaneringstrajecten.

10.6​Maatschappelijk verantwoord inkopen

Op het gebied van milieu, arbeidsomstandigheden en transparantie moet de overheid wat GroenLinks het goede voorbeeld geven. Maatschappelijk verantwoord inkopen is een manier om ook de toeleveranciers van de gemeente dat voorbeeld te laten volgen. Op initiatief van GroenLinks heeft de gemeente maatschappelijk verantwoord inkopen in de uitgangspunten van het inkoopbeleid opgenomen. Die mogen nog wel worden aangescherpt, zeker op het gebied van lokaal inkopen en milieu.

10.7 ​Investeren & bewaken

den. De grootste nog lopende projecten zijn VeenendaalOost en Brouwerspoort. Daarnaast is er wat GroenLinks betreft nog weinig ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. De afgelopen jaren opgestarte ontwikkeling van het Stationskwartier kan wat GroenLinks betreft worden gefaseerd. Gemeentelijke bijdragen aan de grondexploitatie van het Stationskwartier moeten vooralsnog worden stopgezet.

10.8 ​Aanbesteden of zelf doen

Voor GroenLinks zijn noch verzelfstandiging noch het in eigen hand houden van alle gemeentelijke taken een geloofsartikel. Sommige taken kunnen beter en gemakkelijker door een zelfstandige organisatie worden uitgevoerd. Vandaar dat GroenLinks achter de verzelfstandiging van de Sportservice stond. Anderzijds is het belangrijk om niet alle macht uit handen te geven bij belangrijke onderwerpen. Vandaar dat GroenLinks erg kritisch stond en staat tegenover de manier waarop het welzijnswerk is aanbesteed. Bijna al het uitvoerende werk heeft de gemeente al uitbesteed of verzelfstandigd. GroenLinks ziet op dit moment ook geen taken die nu nog verzelfstandigd moeten worden. Inhuur van kostbare externen moet tot het uiterste beperkt worden. Uitbetaling van uurtarieven van meer dan € 100 per uur excl. BTW mag alleen geschieden bij hoge uitzondering, en dan nog alleen na expliciete goedkeuring in het college van B&W.

10.9 ​Effectief toezicht

Er zijn verschillende manieren waarop de gemeentelijke financiën in de gaten worden gehouden. Natuurlijk worden de boeken gecontroleerd door een accountant, die door de raad wordt aangesteld. De raad moet de begroting goedkeuren en geeft de kredieten. GroenLinks vindt dat de gemeenteraad haar controlerende taak serieus moet nemen en dat een rekenkamercommissie of liever nog een rekenkamer daar noodzakelijk voor is. Onafhankelijk onderzoek naar de totstandkoming en uitvoering van beleid helpt naast de raad ook de inwoners met het beoordelen van het functioneren van de gemeente.

De financiële situatie van Veenendaal is sinds jaren niet zo slecht geweest als op dit moment. De algemene reserve kruipt richting het afgesproken minimum, ieder jaar komen dezelfde tegenvallers terug en zakt Veenendaal verder op de ranglijst van financieel gezonde Utrechtse gemeenten. Om naar een solide financiële positie terug te keren is het eerst nodig dat de lekken worden gedicht. Ieder jaar worden er grote tekorten geboekt op het leerlingenvervoer en de parkeerexploitatie. GroenLinks vindt dat die problemen als eerste moeten worden opgelost. Als bij bepaalde projecten sprake is van batige saldi op het niveau van een deelbegroting, moeten deze direct worden teruggestort in de algemene kas. Een veel strenger politiek toezicht op de gebudgetteerde bedragen is nodig. Ondanks het feit dat Veenendaal nagenoeg is volgebouwd, heeft de gemeente nog behoorlijk wat bouwgrond in han-

- 37 -

10.10 ​Financiële risico’s Financieel beleid is tegenwoordig steeds minder het bijhouden van de boekhouding en steeds meer het goed inschatten van risico’s. Het maken van een goede risicoanalyse is een taak van het college maar uiteindelijk bepaalt de raad welke risico’s de gemeente aangaat. Financiële tegenvallers zijn altijd vervelend, maar het wordt pas echt ernstig als blijkt dat er met reële risico’s geen rekening is gehouden. Daarom wil GroenLinks dat bij elk gemeentelijke project niet alleen de financiële gevolgen maar ook de financiële risico’s inzichtelijk worden gemaakt. De gemeenteraad en daarmee de inwoners van Veenendaal kunnen pas echt sturen als ook de risico’s transparant en eerlijk worden voorgelegd.

DAAROM WIL GROENLINKS VEENENDAAL:

►► Een sluitende Meerjarenbegroting als uitgangpunt

►► Nu er vooralsnog voldoende (nog) niet gerealiseerde woningbouwplannen zijn vastgesteld, dient alleen in vastgoed en grond te worden geïnvesteerd indien er sprake is van plotselinge ‘koopjes’ of zeer strategisch gelegen percelen. Geen aankopen vanuit speculatieve overwegingen. ►► Verkoop van gemeentelijk vastgoed dient openbaar en transparant te zijn, waarbij de mogelijkheid van een openbare veiling niet wordt uitgesloten. Geen onderhandse transacties. ►► Inzichtelijke jaarrapportages waarin alle financiële risico’s op een ook voor de burger inzichtelijke wijze worden benoemd ►► Een ruimhartig en efficiënt kwijtscheldings- en minimabeleid

►► Geen uitbesteding of privatisering van gemeentelijke kerntaken

►► De OZB in vier jaar naar het gemiddelde tarief in qua grootte vergelijkbare gemeenten

►► De tarieven van bouwleges dienen kostendekkend te zijn

►► Geen geld over de balk: stringente beheersing van uitgaven voor representatie, recepties etc.

►► Terughoudendheid met verhoging van de rioolheffing

►► Dure externe adviseurs alleen inhuren na een expliciet besluit van B&W.

►► Toepassing van het profijtbeginsel altijd in samenhang met het draagkrachtbeginsel

►► Maatschappelijk verantwoord inkopen als uitgangspunt

►► Voorlopig geen gemeentelijke exploitatiebijdragen voor de ontwikkeling van het Stationskwartier, in plaats daarvan uitstel van dit project

►► Bij verkoop van woon, bedrijfs-, of tuinpercelen dient een commerciële prijs te worden berekend. Ook bij verkoop van grondpercelen aan religieuze of ideologische partijen dient de marktprijs te worden gehanteerd. Geen onderhandse subsidiëring van commerciële partijen

- 38 -

- 39 -

- 40 -