Groene rode oranje gele blauwe terpen van baggerspecie

Groene rode oranje gele blauwe terpen van baggerspecie De eerste producten bij de beklimming van het vals plat Juli 2003

r'-.Ê

bloeÀ. zweet, tronen

b)oed,

uteel , trqnen

ln tempi difficili e complessi come quello attuale bisogna puntare all'innovazione, alle idee. Repubblica

I rnei 2003

Flyerl Flyer2 Projectplan

Presentatie stuurgroep WINN FeedbaCk workshops

Artikel BOUWDIENST MAGAZI Mindmap Terpen

N

E

I I I I

I t t I I I I I

t I I t I I I

I

,ê;';'n

':::''-'::

Een baggerspecíeterp, wat is dat? Wii weten het ook nog niet precies, maar kunnen ons er wel iets bíi voorstel' len. Om ideeën op te doen nodigen we u uit om ínnova' tieve gedachten erover uit te wisselen.

Het begon met de prijsvraag bij Kerend

ïj,

de voorloper

van Water als lNNovatiebron -het natte innovatieprogram ma van RWS. Er is gezocht naaÍ níeuwe ideeën en we willen een brug slaan tussen vernieuwers en de markt. Eén van de vijÍ winnende pilots is'BaggerSpecieTerpen'.

De aanleg van een baggerspecieterp moet snel (binnen 2

jaar) en simpel uitgevoerd kunnen woÍden, inclusief de maatregelen om verontreiniging naar de omgeving te voorkomen.

Waterbeheer 21 eeuw

De polders in Nederland hebben steeds vaker te maken met wateroveriast. Dat komt door: hogere afvoer van de grote Íivieren, meer neerslag, minder bergingsmogelijkheden en een dalende bodem. Waterbodemp rob lem en

Nederland kampt met een groot waterbodemprobleem. Er zijn te v/einig locaties om de baggerspecie die uit ons

\/atersysteem komt op te slaan. H

ergeb ru

i

k van

B

aggersp eci e

Baggerspecie zou bij voorkeur moeten rvorden hergebruikt

(inclusieÍ versprerding over het land, actief bodembeheer en de toepassing in het werk).

averschot aan Baggerspecie 85 Miljoen m' baggerspecie kan voor een deel niet worden verspreid en er wordt nog circa 15O miljoen m' niet verspreidbare bagger verwacht.

IJ kunt reageren via het forum op onze

website

www. Water I N N ov ati e b ro n. n I CeeÍ uw visie, ideeën en tips. Het Íorum is onderverdeeld in vijf groepenVoor slimme, nieuwe technieken voor het bouwen en de exploitatie van baggerspecieterp. 2 Bedenk een geschikte locatie voot een eerste proefterp 3 Private sponsoring. We zoeken organisaties, instellingen of bedrijven die ons idee willen sponsoren. In dit Íorum willen we ingaan op de negatieve belevingswaarden (NIMBY-effect) Wetgeving kan de aanleg van een baggerspecieterp aanzienlijk ophouden. In dit forum willen we ideeën m.b.t. de mogelijkheden voor ongehinderde aanleg

1

We zoeken naar het raakvlak tussen het wateroverlastprobleem en dat van de vervuilde baggerspecie. Onderzocht moet worden of het mogelijk is baggerspecie te gebruiken voor het op\/erpen van terpen. Binnen t\,vee laar moet de haalbaarheid worden aangetoond en moet er een Baggetspecieterp liggen. Deze hebben de volgende voordelen: Opslag van vervuilde baggerspecie op land waardoor een betere isolatie, beheersing, controle en eventueel

.

o

zuivering mogelijk ziln. De terpen kunnen dienen als nieuwe recreatie- en

.

natuurgebieden. Vluchtplaats ti,dens overstromingen.

--

:,

!'-

1

-:!-r- lf,

- . rik; r,r.ii '

3,

-

:à

=*: *EL-..

I

ntermezzo: waterbouwdag 2003

WINN was ook aanwezig op de wateóouwdag 20O3 in Zeeland met een stand waarin de 5 winnende pilots. Bezoekers konden stemmen op de ideeën (met 250, 10O, 50 gulden oÍ een rode kaart) en de reden waarom aangeven. Waarom hebben mensen de baggerspecieterp gestemd? Een aantal reacties:

"Mooi voorbeeld van dubbele oplossing" "Leuk, Nederland heeft behoefte aan enig relièf. Goed gebruik voor grote hoeveelheden specie. Waarom geen skiberg van 150 m hoogte?" "Heel leuk en niet zo moeilijk doen over slib (geïmmobiliseerde stoffen)." "Win-win situatie + toekomstgericht probleemoplossendl Als alternatief voor altijd dijkverhoging." "Groot tekort aan bergingslocaties; creatief om milieu- vriendelijk ontwerp." " Lost ook probleem bodemdaling deels op. " " Eenvoudig en kleinschalig, dus makkelijk uitvoeóaar. " "Multif unctioneel; goedkoop. " "Voor NL aan de golven wordt prijs gegeven. Gaan we ons nog op terpen terug trekken. MsionaiÍ." "Beste i.v.m. toegevoegde waarde + relatieÍ geringe kosten. Prijs/kwaliteit +goed." "Toekomsfuast!"

"Goede combinatie van oud en nieuw. Zorgpuntje: wordt de baggerspecieterp begaanbaar oÍ blijft het politiek en íysiek drijÍzand." " Inpassing in landschap kan capaciteit depot beperken. Depot relatief dun." "Hiermee pak je twee dingen voor: baggerspecie overschot; eindelijk na de klink weer de bodem om hoog." "Vooral het uitlogen blijft hieóij gevaarlijk; lijkt op project bij Geodelft."

t I t

I I I I I

Hebt u hierop nog aanvullingen? Laat het ons weten U kunt ons bereiken per e-mail [email protected] teleÍoon 030-2857341 Bouwdienst Rijkswaterstaat afd.WlS oostbus 2000O 3502 LA Utrecht. Contactpersonen: Patrizia Bernardini en Erik Máhlmann (Waterbouw Innovatie Steunpunt)

1-r

Lr'J I

--

t.llr.tt

--

--

:rï#.Tfà

doorcnede A-A

I

I t I I

I I I I I I I t I I I I I I I I

€

ln de eerste flyer stelden we de vraag " Een baggerspecie tery, wat is dat? " en we nodigden u uit om innovatieve gedachten hierover uit te wisselen. We hebben een aantal reacties gekregen o.a. via ons forum. Inmiddels begint het idee meer vorm te kÍiigen.

We moeten een andere invalshoek hebben. De boodschap naar buiten moet zijn; we willen een TERP bouwen.

We moeten niet focussen op het aspect veruuiling, want dit is maar een van vele aspecten die moet wordt meegenoÍnen in de totale beoordeling van dit concept. Een inte-

met actiève zuivering. Het project moet ook op korte termijn landschappelijk aantrekkeliik ziin. Je moet er binnen een jaar kunnen rondwandelen, golÍen, voetballen etc. Het is belangrijk dat het monitoren van de zuivering transparant en openbaar is.

grale aanpak is dus nodig.

We moeten het brengen als "6roene ïerp " met kansen voor kleinschalige verwerking van baggerspecie.

Allereerst willen we een terp realiseren van grond die zou kunnen functioneren o.a. als vluchtplaats tiidens overstromingen en/of als nieuw recreatie- en natuurgebied. Op korte termijn zou een terp b.v. als golfueld kunnen dienen en op lange termijn als plaats om op te wonen, Dit is misschien in nieuwe aanpak voor duurzame veiligheid.

We :zien dat een aantal pariijen een rol kunnen spelen in de realisatie en beheer van een terp. RWS zou als sponsor kunnen functioneren, de waterschappen leveren de baggerspecie, de gemeente is verantwoordelijk voor de inpassing van de terp, de grondbank neemt het beheer op zich, het waterschap controleert het zuiveringsproces en de burgers zrjn betrokken bij de inrichting en exploitatie

Via lhet forum, email, gesprekken en de nationale conÍerentie baggerspecie. kwamen een aantal ideeen naar voÍen.

Ten tweede, als we toch een terp bouwen, waaÍom niet met baggerspecie? Cezien het groeiend aanbod van baggerspecie is hergebruik van baggerspecie erg gewenst. Bovendien past dit in het kader van duuzaam bouwen . Ontwatering is een belangrijk proces binnen deze terp.

.

. .

Ten derde, zouden we willen dat de terp een zuiverende

werking heeft. De terp als plaats waar het zuivering pro-

ces plaatsvindt, waardoor een schoon eindproduct onstaat. Deze nieuwe verwerkingsmogelijkheid vergroot de markt voor vervuilde baggerspecie. De terp functioneert als tussenstations in de tijd die het kost om een schone bouwstoÍ te verkrijgen. Misschien moet je een bilogisch Íilter bouwen, nutrienten toevoegen, geforceerd beluchten oÍ doorspoelen. leder waterschap beheert in de toekomst waterzuiveringsinstallaties en baggezuiveringsterpen

. . . . . .

!

We hebben alvast een aantal eisen opgesteld.We willen graag beginnen met kleinschalige projecten op gemeentelijk niveau. In deze pilot kan worden geexperimenteerd

. .

Nlieuwe invalshoek: terp "niet als latent "landlllC-depot" voor zwaar verontreinigde baggerspecie

brengen, maar als "functionele behoefte" vanuit het veiligheidsbeleid tegen overstromingen." AÀogelijke samenwerking met het proiect " reinigende vreg ' van Wnï Ervaring uit wegophoging met baggerspecie kan g,ebruikt worden. |leeen over afbraak van de vervuiling: o.a met behulp van bacterien en extractie via vloeistof stroom. lrlee van "Onderhogen dijken oÍ wegen " toepassen voor " onderhogen terPen". J'erp grenzend aan rivier dichtbij zee: mogelijkheid van rratuurlijke geohydrologische isolatie. l'erpen als kunstmatige eilanden, als deel van de lÁaasvlakte of als vluchtheuvel in de Betuwe. Groene toepassing: wilgen verbouwen. tlritisch kijken naar en adnpassen van bestaande regelgeving is erg belangrijk en samenwerking met \/ROM is nodig. l'4ogelijkheden van subsidiering ondezoeken lvlogelijkheid ond ezoeken om terpen in te passen binnen project grootschalige verwerking van baggerspecie

Economisch haalbaar? In het onlangs verschenen rapport "Opzet

I I

proeÍ

Grootschalige verwerking van baggerspecie" zijn verschil-

lende verwerkingstechnieken genoemd. De kosten voor verwerking zijn sterk afhankelijk van de transportafstand en de gekozen verwerkingstechniek. Transport en overslag kost al gauw 10 à 20 Euro per m' ex situ baggerspecie. Daarbij komen de kosten voor de verwerking:

immobilisatie kleiig zandig Zandscheiden Terp Hamburg Thermische Koude immobilisatie - matig Koude immobilisatie - matig

75,0 61,0 39,0 12,0

Euro/tDS Euro/tDS

'l

Euro/m3

I

T

I

Euro/tD5

I

Euro/tDS

De opbrengst van het verwerkte product zal meestal niet opwegen tegen de transportkosten.

I

Een mogelijk pilot voor een groene teÍp van baggerspecie met capaciteit voor circa 10O.0O0 m; ex situ baggercpecie is geschetst in de onderstaande figuur. Mogelijke dimensies

zijn een breedte van 15O m, en lengte van 150

m,

I

de

I

hoogte zou ongeveer 5 meter zijn.

Uw reacties hebben ons nieuwe inzichten gegeven en zijn erg nuttig voor ons om het project vorm te geven, dus

I I

blijf reagercn!!!

7 April 2003

I I I I I

hríffiotnffiffiË

;F*.

ltrgl. I(=Í0FNnrll

,u'vï

I I I I

I I t

Projectplan

Groene terpen van baggerspecie Nederland leeft met water en overleeft met terpen?

I I I I I I I I I I

I I I

Auteurs: Jan Dirk van Duijvenbode, Erik Máhlmann en Patrizia Bernardini

Afdeling: Rijkswaterstaat, Bouwdienst: Waterbouw Innovatie Steunpunt Versie: 3.0 12

juni

2003

Water INNovatiebron

Pagina 1 van 9

I I

StartdocumenÍ project Groene terpen van baggerspecie

I I

1.

Aanleiding..

.....3

Waterbodem problemen en overschot aan Wateroverlast in de

baggerspecie

21'eeuw

Bestuurlijke weerstand tegen maatregelen 'Ruimte voor de

Doelstelling Milieuvriendelijk verwerking

..................3 ....................3

Rivier'

.......................3

..........................4

baggerspecie

Vluchtolaats voor mens en dier

.....................4 A

t I I I I I I I t

I I t I I Versie: 3.0 12 juni 2fi)3

WaÍer lNNovatiebron

Pagina 2 van 9

I I

I

StaÉdocument proiect Groene terpen van baggerspecie

t I

1.

1.1. /'7

I

I I I I I I I I I

I t I I I

t I

Algemeen Beschrijving.proiect

/ ::':::::-ent

zijn er 3 uirdagingen voor RWS:

1. Waterbodem

problemen en overschot aan baggerspecie

Nederland kampt met een groot waterbodemprobleem. Er zljn binnen het op de omgang met baggerspecie van toepassing zijnde (milieu)juridisch kader te weinig kosteneffectieve mogelijkheden om de verontreinigde baggerspecie die uit ons watersysteem komt te bestemmen.

85 Miljoen m3 baggerspecie mag voor een deel niet worden verspreid en er bestaat een baggerachterstand van circa 150 miljoen m3 niet verspreidbare bagger.

2.

Wateroverlast in de 21" eeuw

De polders in Nederland hebben steeds vaker te maken met wateroverlast. Dat komt door een hogere afvoervan de grote rivieren, meer neerslag, minderwater bergingsmogelijkheden en een dalende bodem. RWS zal hierop moeten anticiperen.

3.

Bestuurlijke weerstand tegen maatregelen 'Ruimte voor de Rivier' De voorgestelde maatregelen in het project ruimte voor de rivier' met grote rivierkundige effectiviteit en een hoge kostenindicatie zoals overlaatgebieden en groene rivieren worden door bestuurders afgevoerd als structurele oplossingen voor het project.

Terpen waren vroeger en zijn nu nog steeds het beste middel om droge voeten te garanderen. Het Waterbouw Innovatie Steunpunt ziet als mogelijke oplossing voor bovengenoemde problemen een terp van baggerspecie (inzending # 21 KerendTij Innovatie competitie 2OO2). Het WINN kernteam heeft ons gevraagd dit idee verder te ontwikkelen als mogelijke pilot. Wij hebben daartoe het idee verder uitgewerkt in flyers, een forum discussie op de WINN site en een aantal bijeenkomsten met deskundigen op het gebied van verwerking van baggerspecie ( WnT, Wau, WBM, VROM' Tauw,

Alterra, GeoDelft, Provincies Friesland en Groningen).

We B de opdrachtgever? Hoofdafdelingshoofd van een Regionale directie.

8l we/k be/eidsprob/eem,/dossier s/uit hetpropct aan? r Baggerspecieproblematiek: terpen kunnen het draagvlak

voor de verwerking van baggerspecie vergroten. Vele kleine terpen kunnen mogelijk het grote aanbod oplossen en het gesleep met grond voorkomen.

o

Veiligheid: alle (boeren)bedrijven in de overloop-/retentiepolders worden op terpen gevestigd. Daardoor verbetert de acceptatie van de overlooppolder en daarmee grotere retentiemogelijkheden. En natuurlijk vervuilde waterbodem uit het project Ruimte voor de Rivieren kan ergens heen.

Versie: 3.0 12

juni

2(X)3

Water INNovatiebron

Pagina 3 van 9

I

Startdocument projecÍ Groene terpen van baggerspecie

/.

/.2.

I I t

Doe/ste//ing Wij willen binnen 3 jaar het groene terpen concept in Nederland realiseren voor; Milieuvriendelijk verwerkin g baggerspecie 2.

Vluchtplaats voor mens en dier

3.

Bestuurlijke draagvlak voor ruimte voor water

De radicale werkwijze die wordt gekozen

I

is:

RWS neemt initiatief om een eigen klasse indeling voor terpen te maken op basis van de verhouding

van verontreiniging in de terp en natuurlijke samenstelling van de bodem. RWS heeft de plicht om zijn watersystemen te onderhouden maar heeft geen land om vervuilde baggerspecie te bergen. Daarom koopt RWS land als projectontwikkelaar van terpen. RWS maakt vervolgens een klasse 1,2 of 3 terp volgens een simpel en duurzaam concept: aangevoerde baggerspecie wordt in 1 procestap verwerkt tot

ierp. RWS nodigt de pers en de 2de kamer uit. Monitor en evalueer het milieurendement (milieueffectrapportage achteraf) na 1,2,3, 5 en 8 jaar. RWS verkoopt de terp aan natuurmonumenten, voetbalvereniging, projectontwikkelaar ....

/.7.3. Eegn- en einddatum Het project start medio 2003 en eindigt in 2006.

1.2.

Fasering Er worden 3 fasen onderscheiden:

Fasel:TerpMijl: koppelen aanbod natte baggerspecie aan de droge vraagvan terpen. Fase 2: Pilot groene terp. Fase 3: Stimuleren realisatie groene terpen in alle provincies. De realisatie van deze terpen valt niet binnen dit project.

1.3.

Stappen

Detaillering van de activiteiten: Fase 1: aanbod van natte specie aan de vraag van droge werken (b.v terpen maar ook kades, wegen

etc) koppelen. Zoeken naar plek, naar baggerspecie en naar een functie. Technische haalbaarheid onderzoeken van het concept om in 1 processtap een terp te maken. Bij RWS en regionale directies, gemeenten en provincies zoeken naar bestemmingen voor terpen. TerpMij site: vraag van droge infrastructuur objecten en aanbod van natte baggerspecie. Interim wet terpen van baggerspecie ontwikkelen. Communiceren van de boodschap: NL overleeft met terpen. Evalueren Íase 1. Fase2: Pilot groene terp is het belangrijkste onderdeel van dit project. Tonder succesvolle pilot zal het concept nietaanslaan. We mikken op een proef van circa25.OQO m3 in situ baggerspecie. Hetconcept van de groene terp zal moeten worden vertaald in een ontwerp en moeten worden gerealiseerd; de performance van de terp zal moeten worden gemeten en uiteindelijk zal het concept moeten worden geëvalueerd. Fase 3

-

Stimuleren realisatie groene terpen in alle provincies d.m.v. publicaties, lezingen etc.

' Ontwikkelmaatschappii voor terpen Versie: 3.0 12 juni 2fi)3

Water lNNovatiebron

Pagina 4 van 9

I

I I I I t I I I t I T

I I t

I I I I

stuurgroep een Na afloop van iedere fase wordt op grond van de behaalde resultaten door de WINN beslissing genomen over het wel of niet doorgaan van de volgende fase' /.3.

/.

findresu/taat De RWS baten ziin

Zichtbaarheid:

r r o

I

Herkenbaarheid:

I

r r

I

r r o

I I I I I I

I t I t I I t I

Duurzaam en innovatief Anticipeert op gevolgen overstromingen Samenwerking gekende en ongekende parti.ien

Cebiedsgerichtontwikkelen Bewoners benaderen over wensen en eisen terpen

Doorwerking: Bestuurdersbetrekken Gemakkelijk toepasbaar Vele toepassingsmogelijkheden

Kosten/Baten:

r o o o

BesparingdePotcaPaciteit

Crootschaligeverwerking Schone baggerspecie

Kosteneffectieve regelgeving

Het eindproduct van het project bestaat uit: een evaluatie van het concept "groene terpen".

1.4.

Projectafbakening De in 1.3 beschreven stappen vallen onder dit project. Voor het realiseren van dit project moeten de volgende onderzoeksvragen beantwoord worden: ceschiedenis terpen: In hoeverre is er in het verleden gebruik gemaakt van baggerspecie in terpen?

L

Ju

ridisch:

2. 3.

Welke wetgeving is van toepassing op de productie en exploitatie van een groene terp? ls een terp een werk (Bouwstoffenbesluit) of is het als storten te beschouwen? ls het mogelijk om een "terpenwet" te maken ?

Functie landbouw 4. Hoe kijken de boeren, bosbouwers, verwerkende industrieën aan tegen hergebruik van baggerspecie in terpen (in het verleden huisterp en dorpsterp)? 5. Wat zijn de eisen die de eindgebruiker van terpen zal stellen? Technisch:

6. 7. g. 9.

Welke typen baggerspecie zijn geschikt voor groene terpen? ls zuivering in een terp mogelijk? Welke risico's zijn te verwachten m.b.t. uitloging van verontreiniging naar de ondergrond? Hoe kunnen we de zetting en kwaliteit slim monitoren? 10. ls het bouwen van een groene terp in één stap proces civiel technisch haalbaar? 11. Wat voor extra baten biedt het één stap proces t.o.v. het in de Slufter geteste 2 stappen proces?

Versie: 3.0 12

juni 2lD3

Water INNovatiebron

Pagina 5 van 9

t I

Functie recreatie- en natuurgebieden 12. Hoe kijken de burgers aan tegen het gebruik van baggerspecie in terpen? '12. Hoe zijn de kansen voor landschapsontwikkeling? 13. Wat voor belemmeringen geeft de natuurbeschermingswet? Functie vluchtplaats

14'

Een terp dient als vluchtplaats. Hoe kijken de burgers aan tegen het gebruik van baggerspecie in terpen?

Functie herstel wierden 15' hoeverre kan het hergebruik van baggerspecie gekoppeld worden aan het herstel van wierden

(terpen in Friesland)? 16. Wat zijn de kosten voor toepassing van baggerspecie in vergelijking met toepassing van schone grond voor het herstel van een wierde? Functionele eisen aan terp:

17. Welke mogelijke functionele eisen kunnen we aan een terp stellen? a Lokaal project van de gemeente. a Geschikt als vluchtplaats bij hoogwater. a "Werk metwerk maken": koppelen nataanbod aan droge vraag (ook andere vormen als kaden, dijk-teen, omgekeerde terp in zandput, herstel wierden, etc) a Pimby: Please In My Backyard i.p.v. NyMBy (Not In My backyard) a Landschappel ijk aantrekkelijk: recreatie- e n natu u rgebied. a De terp heeft een natuurlijke vorm; landmark. a Ontwikkeling van functies is mogelijk: binnen een jaar rond kunnen wandelen. Op korte termijn: bosbouw met kastanjes; op lange termijn: woonplaats zoals vroeger (huisterp). a Betere kansen voor landbouw: hoger gelegen, minder nat gebied. a Minimale overlast omwonenden. r\zen van de terp in één stap proces: snel. a Zuiverende werking van terp: productie van bouwstoffen. Technische eisen aan een terp: 18. Welke mogelijke technische eisen kunnen we aan een terp stellen? o Het totale einde volume varieert tussen 25.OOO m3 en 1OO.O0O m3.

o

1.5.

a

De eindhoogte varieert tussen 1 m boven het polderpeil en 1 m boven de MHW. Taludhelling kleiner dan 1 :3.

a

Top terp bereikbaar met oprit

a

Infiltratie moet beperkt zijn.

a

Verwerkingsstraal: 1O km, plaatselijke baggerspecie worden verwerkt tot een terp. Terp als eiland in het zomerbed of als kade/dijk naast het winterbed of als terp in MHW bed (invloedsgebied zonder dijken maar met MHW): droog werk met nat werk maken. Bouwfasering: startbouw (t=l); binnen het eerste jaar (t
1:'1 O.

Prcducten/mijlpalen

Met dit project zijn de volgende producten mogelijk Versie: 3.0

l2 juni

Water INNovatiebron

Pagina 6 van 9

I t

I I

I I I

I I I

t I I I t I I

2{X)3

T

I I

Startdocument proiect Groene terpen van baggerspecie

Fase 1: advertentie; site; interimwet; proeftechnisch concept; programma van eisen. Fase 2: ontwerp en bouw terp; monitoren; evaluatierapport.

I I I

Fase 3: folders en lezingen in binnen- en buitenland.

De volgende kwaliteitseisen zijn hieraan gekoppeld:

. o r r . r r r r

l I I I

1.6.

Advertentie: heldere boodschap en NL breed. Site: interactief en inspirerend. Interim wet: terp (Juridische haalbaarheid): innovatieve wet of verzameling van bestaande mogelijkheden voor terpen, eenvoudig, beschrijving van het hele proces van baggerspecie tot exploitatie terp. Proef technisch concept: representatief en opschaalbaar, inzicht kosten, inzicht performance. Programma van eisen: geschikt voor D&C van een terp. Ontwerp; voldoet aan Pve, aan interimwet, aan proefconcept. Bouwterp: minimaal 25000 m3. Monitoren: openbaar, milieukwaliteit en civiltechnische aspecten (zetting). Evaluatierapport: helder en duidelijk voor technische deskundigen.

Effecten

Welke (interne en/of externe) effecten verwachten wij van het project?

:

If

.

I

:::i::::i;:lïï1ïïffi:::ïil:nHï::'J;''"

Baggerspecie positioneren als grondstof (slib, zand, etc) voor werken.

f

:r Ï"",ffiffiï:ï;ï:ïTilï,::íÍ::ï:i1,,a,.r,,

I

: ;:ï;ff:ï:ï;fJ:J

Doorbreken spiraal: moeilijk regelgeving - dure verwerking te bouwen met baggerspecie

I

t

I

1.7. I I

-

geen onderhoud.

Duurzaam bouwen.

: Y:::::ïi:,:il":"ïÏi(schoon

I

we n g kwaads kan d'en

product door zuivering)

Relatie metandereprojecten/actiyiteiten Relaties met andere projecten binnen en buiten RWS.

.

Project "10 jaren scenario waterbodems".

Ir

:r i:::il:ï:.ïï::ï:ï ïH[ilff::;"ï1.:-,ffilï#:lïre'lKrudernk)

II

: i:ï, ff:ftï"'-:l:ï;01:;""van r

DCW: duurzame veiligheid.

DWW: verwerking proeven baggerspecie in Slufter (Mieke Ketelaar, Wim Polderman,

Bernadette Wichman).

II

2.

I

2.1.

t

Projectorganisatie Prcjectstructuur Kernteam:

. ' ,

I

I I

Eijsden)

Projectleider Expert projectontwikkeling/financiering Technisch expert

Versie: 3.0 12

juni

2lXf3

lVater INNovatiebron

Pagina 7 van 9

T Startdocument proiÊct Croene terpen ran baggersp€cie

I

Dit kernteam wordt op ad hoc aangevuld met deskundigen op het gebied van: o wetgeving;

o o . o . 2.2.

su bsid

ie:

landschapsarch itectu u r; be levin

gswaarde;

milieu: commu

n

tcaUe.

Taken, bevoetdhcden en verantwoordelijkheden Taken, bevoegdheden en verantwoorde lijkh eden van projectleider, projectmedewerkers, bevoegd gezag, etc worden vastgesteld volgens "elementair", het kwaliteitssysteern van de bouwdienst.

2.3.

Overlegstructuur Ad hoc vindt er overleg plaats.

2.4, 2.5.

I

ProJectadmlnlstratie De p rojectad

Ín

inistratie wordt bi.igehouden volgens "elementaire 4.1" van de Bouwdienst,

Communlcatleenrapportagesysteem We rapporteren intern aan het WINN kernteam, na afloop van iedere fase, vla evaluatierapport.en. Externe rapportage vindt plaats door middel van de stte, flyers, presentaties.

3. 3.1,

RandvooÍwaarden Personeel Interne capaciteit bij BWD voor WIS en WAU,

uuÍ

Jaar

2003 2004 2005

'1000

totaal

3'100

1300

800

Verder worden deskundigen binnen RWS (DWW regionale directie) en externe deskundigen ingehuurd of krijgen zij opd rach te n. Deskundigheden ls er speciale expeÍtise nodig? Ja zie 2.1

3.3.

.

Budget We ramen de benodigde budgetten voor eigen uren (intern) en uitbesteding (extern) als volgt: Fase

1 2003-2004

2 2004-2005

3 2005

lntem

Totaal

e:rtem

€ 115.000 € 125.000

€ 170.000

€ 285.000

€ 1.510.000

€ 1.635.000

€ 40.000

€ 30.000

€ 70.000 € í.990.000

Totaal proiect Versir:3.0 12

juni 2003

I I I I

Water INNoYatiebron

I I I t I I I I I I T

Paeina 8 van 9

I I

I

StaÍdocument Droiect Groene tcrpen van baggerspecie

I I I I

2003

€ 95.000

2004

€ 1 15.000 € 70.000

2005

r r r 3.4.

3.5.

dient nog overleg te worden gevoerd met Novem over deze subsidie mogelijkheden,

Exteme Íactoren

3.6.

Technische haalbaarheid van terp in 1 stap. Baggerspecievoldoende. Verwef ker. Locatie beschikbaar. Bouwvergu nn ing fase 2.

Rlslco-analyse Beschrijving van de mogelijke bedreigingen en kansen uit de interne en externe omgeving. Welke risico's vloeien hieruit voort? De beheersbaarheid staat tussen haakjes. . De 1 processtap lukt niet + (keus om in 2 stappen pilot terp te bouwen). r Subsidie van Novem wordt niet gegeven (Írnanciering via grootschalige verwerkingsproef

=

baggerspecie).

. r .

I I

t I

€ 4 (inclusief BTW) /ton droge stof (tds) voor de verwerking en toepassing van baggerspecie klasse 3 met alle componenten beneden of gelijk aan de samenste llingswaarden voor grond volgens het Bouwstoffen beslu it (bijlage 2); € 10 (inclusief BTW) /tds voor de verwerking en toepassing van baggerspecie klasse 3 met één of meer componenten boven de samenstellingswaarde n voor grond volgens het Bouwstoffen besluit (bijlage 2); € 23 (inclusief BTW)/tds voor de verwerking en toepassing van baggerspecie klasse 4.

InÍormatle ên ovêÍlgc mlddelen

o . c o .

I t

t

€ 50.000

€ 245.000 € 1.625.000 € 120.000 € 1.990.000

Er js een aantal factoren die liggen buiten de beïnvloeding van het project, dat dient vervuld te zijn voordat het project succesvol kan beginnen enlof kan worden afgesloten.

I I I

r

€ 150.000 € I .510.000

Mogelijk kan een kijkproef in de eerste fase in de SluÍter voor 100% worden gesubsidieerd door Novem. De pilot in de tweede fase kan mogelijk worden gesubsidieerd door Novem afhankeliik of wij klasse 3 of 4 verwerken (zie www.sbv.novem.nl ).

Er

I I

Totaal

Zie bijlage voor details.

t I

êrtêÍn

Totaal proiect

I I I

lntcm

Iann

4.

Oppositie van vergunning verlenende instantie + (steun zoeken bij top Vrom en V&W). lsoleren Beheersing en Control gaat niet = (extra be heersmaatregelen toepassen). (opruimen van de hele terp door RWS of provincie). Exploitatie terp niet rond

=

Tijdsplanning Zie bijlage van raming kosten en tild.

Versie:3.0 12

juni 2003

Wat€r INNoYatiebron

Pagina 9 van 9

I I t T

I I I T

I I I I I I T

I I I t I

Bedankt en tot ziens

I I

Wat zou ele groene terp irr de wËg kurrnen staarr?

I I I I I I

Hobbels (rode kaart)

ïipe

{zonneblaenre}

Groen licht (vuurtoren) Gdarne opmerkingenvoorzien von noom

!

I I I

Feedback workshop BWD Milieubouw .Vigerend beleid: onderuuater depots en tijdelrlke depots oWetgeving knelt oEen terp is een stortplaats .Beweegbare afdekking: civiel technisch niet haalbaar

aOm watertoets concreet te maken kan voorschriiven van een minimale droogleggingseis oplossing zijn

I

.Als je wilt, kan er juridisch veel!

t I I I I I I I

rTerpen kunnen de wetgeving vernieuwen rOverbrug de kloof tussen nat en droog

Feedback workshop externe RWS rGeen boekje: er is genoeg, nu actie lGeen specrÍieke oplossing geven .Richten op de afzetmogelijkheden, bs aanbod is er genoeg alnnovatief is ook verschillende mensen te koppelen: van vraag naar aanbod rSegmenteren van aanleg terp: van zwart, tot begroeid, tot bos .Beweegbare afdekking: civiel technisch haalbaar aHoog wonen aan het water

WTNN-Gmene terpen

\"n

baggeÍspeci€

27juni 2003

wn Duiivenbod€ Paaizia Bcmardini

Jan DiÍk

I I I I I I

I I I

Feedback provincie Groningen en Friesland a a a

eên depot

a

I I I

I t I I I I I I

Not in My backyard voorkomen door link te leggen mêt historie van terpen. Groene terpên zijn te koppelen met de quick scan van Friesland Kijk naar de vraag van droge infrastructuur en maak link naar aanbod van baggêrspecie Afstand tussen tê hêrstellên wieÍden en eanbod van baggerspecie moet niet te groot zijn anders wordt het idee van de groenê terp te duur en vervalt mên in de optie van

a

a

Eisen zijn : Snel, aantrekkelijk en zuiverend Gebruik bestaande depots om kennis ie vêrgaren over mogelijke uitloging Provincie Groningen hêeft onderzoek gedaan naar nieuwe woonconcepten mogelijk op terpên. Bestuurders waren huiverig dat êr overal terpen kwamen mêt woningen. ldeaal lijkt het kopen van land, het aanleggen van een terp en het weer verkopên van een terp: Terpmij Werken met werk maken moet het motto zijn: binnen RWS en ook binnen waterschappen is er gêen koppeling tussen nat en droog Motto zou moêten zijn : van baggerspecíe naar terpen van grond Voor baggerspecie depot zijn andere vergunningen nodig dan de terp Maak onderscheid tussen tijdêlijk en definitief voor de maatschappij Je kan nieuwe terp maken maar ook bestaende terp herstêllên 1O km ven rêrkingsstraaI omdat je alleen plaatselijke baggerspêcie in iouw terp wil hebben Pimby : Please ln My Backyard ipv not Nimby Denk ook aan andere vormen in de buurt van baggerspêcie aanbod: namelijk kaden, omgekeerde terp in zandput, van put tot terpl Kijk naar alle andere werken waar grond kan worden gebruiktl Groningen en Friesland zijn logische 9n psychologische juiste plêkken om terpên idêe verder uit te werken Terpen kunnen ook in uiterwaarden gebouwd worden Gemeente Almere is bezig om te kijken of ook met terpen van grond nieuwe bouwlocaties kunnen worden ontwikke.ld Bij Dên Haag zijn kunstduinen gemaakt van puin. Niemand ziet dit! Daarom zal een landschapsaanpassing van terpen van baggerspecie ook mogelijk moeten zijn. Ook bij RWS zullên in de toekomst weei dilkversterkingên noodzakelijk zijn. Misschien kan aan de voorkant eên terpteen worden aangelegdl Friesland legt eilanden ean om als golfbreker en voor natu u rontwikkeling en voor bescherming van vooíoevers Bestuurders zijn cruciaal om dit idee verder te ondersteunen Koppel behoeftes aan grond aan aanbod van baggerspecie. Creeer ook nieuwe behoeftes van grond door opknappen van wierden Start niet met klasse 4 maar eerst met klasse I Start met huidige wetgeving en maak geen nieuwê StaÉ met huidige geplande werken 1 stap proces lijkt heel aantrekkelijk Opblazen terp lijki technisch mogelijk

Groene terpen is eigenlijk grootschalige landschapsontwikkeling Waterschappen hebben geen gêld en geen plek en willen hun baggerspecie graag kwijt' In tegenstelling wet iedereen verwacht krijg je met baggerspeciewerken aardige natuurontwikkeling. Soms zo goed dat het tijdelijk depot niet meer mag worden opgeru imd.

wINN4Ío€ne teÍpen vsn baggêrsp€cie

27

juni 2003

Jan

Dirt

van Duijvenbode Patrizia Bemardini

Feed back W NN-stuu rgroep rlndien je alleen techniek uitvoert .Praktijkproef mag niet meer dan 1 miljoen qua kosten

I

Baten onvoldoende gekwalifi ceerd .Regelgeving doorbreken wordt lastig, meer uitdaging aDe baten nog meer concretiseren: belangrijk deel van het verftopen van het idee

I

.

.Geld oHoe kijken we de eerste terp van grond? Een aantal mensen in een gebied moeten dit meer willen o Regelgeving afstemming olnvestering

.Van NIMBY naar PIMBY via dialoog, niet via propagandal aMarktanalyse doen: vraag + aanbod grond. .Nu al de bedrijven betrekken oProbeer een vergelijking te maken met de afvalbergen (afgedekt met grond + nieuwe activiteiten) Wat valt daarvan te leren tav RO, milieu, maatschappelijke acceptatie .Afzetten tegen andere oplossingen (hoe gunstig is de kosten/baten verhouding) .Maak de baten concreter, ook in EURO's .Kijk bij interim-wet naar ervaringen spoedwet .LNV betrekken lBetrek partners vroegtijdig aHeldere communicatie aca strategisch om met idee niet verkopen als de oplossing maar als een bijdrage aan de oplossing. Generaties beleidsmedewerkers hebben zich al het hoofd gebroken over bagger. oBrabant plan m.b.t. referentiegebied aKan je ook een onderwater terp maken? rZoek medestanders .Zoek landschappelijk steun aEr lopen twee dingen door elkaar: Nederland weerbaar maken tegen hoog water en oplossen van bagger probleem. Dit in de presentatie/communicatie duidelijk schetsen. .Gebruik netwerk WINN en CUR rDefinieer scheroer .RWS niet als projectontwikkelaar

I I

oGoede aanpak aLeuk en creatieí ideel rZeker mee verder gaan om levensvatbaarheid te testen rBlijf duwen + doen aHeel mooie vernieuwende toepassing aRWS oroblematiek centraal aMooi, aansprekende presentatie, compliment .Score op veiligheid, innovatiekracht, zichtbaarheid, doorwerking .ldee is goed. Als het maakt heb je een superinnovalie! Zet alles op alles .Actueel, meer vaardige oplossing tZeker kansrijk idee, wel uitvoeren .Goed idee, doorgaan en uit proberen. Wees niet te bescheidenl aSoreekt mee zeer aan WïNN-GÍoene t€Íp€n var baggerspecie 27juni 2003

Jan Dirk van Duijrenbode Patrizia Bernardini

I

'

Vernieuwende ideeën voor oroblemen in de natte waterbouw

I wuter als innovatiebron

I

I

rèdjl

AnrË

tot.í-ite

e5

dc

&fk

SteÍnr,,r

ll : der 0oogi)árd

\4eètku,l(l 9é ]iènst FWS

[enprij5vr.aaglrretderraaru.KerendTij.heeftin2002vo|doenl|er,e

I I

I I I t I t I I I t I t I I

innriddels

.Je

\[INN.

rvat staát

voor'lvater als INNovatiebron'.

k.rn het een zrrsje varr'!\tgerr rraar de T,,,ekornst'

drrizerri.l errro crnL

n.).lluel]. Dit is her'ílroge ilul()r,aÍiel)f()gfamnla van Rijks\,\ater5taat. (lat,rl

tierr.j.laf draait.

z,.r 1r

\\lN\

is

lrttn planucti rlader ttit

iru'lovat1e dio

gcri(ht is op er'tl rllj k van dÉ t.,..kolllsl

het ràtïc- en par I lrinr een jaar oLrd. WI\N is ook

De trt'ede is lre(

hct ant\!.rord 0p de vragen en \\,erxen die op de

De bedenkers lriervan zier toekolr)it in

Kenriisurrrferelne \Àiitel

llentt al(' vfaagstelling

n

1r-;1s

200I \\'er-ler gelrit.

trlerl h()e

slaan tulsen problecnrhebbcn

c11

heÍ gehied vàn t]alre \\'atêrborl\v.

ee

bru.q té

t-" w{'fkel'l

I)e êerstê is de comhinatie Inttovatief bedijker'. een

plan lJsselltce[ zockt

dc dicpgaDg l'atr de \\hal, rnet heltrrlp van infi)rnlarje

Ie(Lloolrlgie iD [)laats var

r

et blggcrtech]'tieken

vcr diepin€!

verdieping v.rl het IJsselmlr:r etr lx:f ivíarkernreer.

inncidc plan hee[i als tiïel Ceef íle zeP Je nrir]rte en ridrt zicll op het verplaatst'tr van dc

De b|einen alrl)têr rie..rnIbirlatie'VerÍrieLl\1d

kost[jn

eetr

IT loorls hebber er?neeos

!cl niclnrrrs 'rp

ScJrecp\'aartbeleid met

ijet \\hterberLr\\,

de nrogÊlijkheid grklegerr Irel corcept om tc zetten

]1il)rrr,altil Str'rrnprrrtt (\VlS. een satnr:ntlelkings

in heÍ llin nenvaarlbeleid eÍl van irct \'cfgr Lrtell mi]

irr epll

lrr,i- tIt; ' [)it i'1r. qárr rril \i1r1 \tstllitsrl\\ltl9

Het \ ierde

rr

En last hut r]ot lêast viêl .x)k het projêr:t 'Tèrperr var baggerspecir' in de pnjzelt I)it is eetr

iiilov:rtie r\'a;,rr de proieatleider'!arr Kererrrl Tij. Jarr I)irk vart Dttijvcnb,:,de v:rIi cle Bott\\r1ietrsl. zeli

verban(l tlr5ser de Bolrrlrlienst en de L)ienst \\eg ê!r

\\aterbou\\'kuirde) zocht de olilolsing

iJr

l)et

rit

lll U\,e|] \ ari de pnjs\'f.rn.q Kcrcfitl Tij. \\egr:r naar' í1e Lrêkírrrn\t !1i,1(l h1êrblj als !rtc.e\vol v
s(

denken le krijÊcn Onr lrekerrrlheirl .r.rrr (lit illitiatief

tr ge!eil,

\',( rd eeD

fl]'êf l| itgeqêr'Fn met o'rder nleer eer toeliclrting op ,-ir' (l[i(' tl]€.nlr s !?r'r íle priisvt"ag Deze tarptt Irrrrovatie zee$ aartr. Leeft]aar fivierengel)ie{l en

hrnovatiepo[1e| Hel en (lér \\'êrr:lên ook pfesenÍaÍies gegele,r

e

aankondigingen gedaalr. ljeze acties l1 i(k$iin. wranril er (l()or eeri

!.,

felrrlfeêr{lên in

'kéfntcalli zrtTieD rvr,(lcn grktrzcit t'orli eel) rweede fase

ill llet plole(1,

lret ?olleroejtr(le i0rLo!atieiltcliea

in Zeelald Hier moahten

hl|n \(){rr5tcllen

alÊ

zestien genolrlneprderr

l| uitgexcfktf !Í'rl)l pt1rsí:lltcfcn

en bediscl|ssièren. L)lltlerrreIperr (lie itar

L)o(l

k$:r!r)€n \raren undea meer \\'ateËii'óer via de rilrr ler gr,.rr

rl t'arl iltellregerl (ihel!ra: leetllaell

liviercr lgehie{

1)

, (le b{.1)()Lr\! ir}.q vat) .)\,erlaatgebierií!)

met hLrizen .rp bctondrUfplaien (Írnóvatiepolclel

)

en ilê 7árdhonger nr .le Ooste.schelde (inr)otatie 1..r'r \," r.,rê'ir.ê{-rl si[rLrllrrele !'erl]et.rllng van cle h\,{]r'ol{.,gis{Íe eir

/

r\\'.1. t5' Dit

lr.t\r.

Dro|irlogische onrsrándigheden i11.le Ooslêfschelde.

[-iteir(lelijk k\\lnlelr ir Zeela]xl

de

vrlf

beste ldeeèn'

uiL Lle brts. De r.vinnaars onrvingên elk 1\r'inïig.

i

nar

u

ii

bU bêtrókketl is. Het

dêze

naand sanlen

lnrovalief lredijker' aan ltet b.sltrtlr van WINN gepreselit,lerd,

a15

I

zljnde dê t\iee proJecten die het

\.€rst ziil'r uitllewerkt Deelnene[s aan (lejaarlljkse

\\tatelborrrrrlag nrochten onlangs stemmen op dc

projeck'n Ik

weet dat onze staatssertetaris Melallie

SrJrLrltz op de baggel specietel pen llc.rft gcstelrt(i

meldt \/an

Dr

,

rljvenbo.le trots.

I I

L)yerschot

Zijn |)10iect giat o\1.f het boLl\lerl !atl terpen met baggerspecie Als actrterliggendc se.lachrel) lroemt

!'an DtLilvenborb verschillê (le zakei]. ''Zoals het er rlu llaar Llitzict, kotrlt er sÍeeds nleêr !{ateroverlast iD de polclers Daarnaast is ca cen overschot aan baggersPecie etl is hergehflllk hiêl vatr gerverrsl. I\4omenteel moet

liqg 85 nrilioer: ktrhieke

met('I baqller \\'(]r{.ler) vet\!efkt ell de venra(lllillg

it dat dit

getal alleen nog nlaar hoger wordt.

Het c,rncepl voot dê cleze

bagge rs pecietel IJet I

corlrbiteer

zaken Aarr de enc k;urt vefmil)derett terPên

fi ,ït::

ï:

ï::i:ïlï::tji:ïl::ï::::.,., .

rr' rerr rtat',rrrLr;kr

",,

t,,,t ,i

r

''t"t*,ttru,";jï;;:::;t,f

ï:i;tiïï:::liï' rï::ru;:;:,:ï::::f tírrp vali grolld te i{)[\1'e1], diê kall

firIl.tioneleli

als

:::lii:ï:11ï:l:::ï:ï:"ï'f,:ïiï:ï; trgvoQlbcc!l op korte telmijr) dertkër) aatl êen

I

ï:ï:::'i:ïïï:':ï:iijï:::t :ilï:l,il:: ïll,ï"1 ,je afvr agert r'raarom \\,e dat datt niet met

:::ï:t;:,::l;,:';::;.J:,1 ;,: ;; 'ogeêrr\irr

lurt

t

r

^:,t.;j:, f f,lrtr,ruer"'",',';^;ti';;;;";;

:lïilïïï:ï:::il'ffi1l',ïïïtll", belargrijk in zo n te|p

'

I

I I I

Wie wil met de ideeën aan de slag? Wie stopt er geld in?

Een derde aspect dat Van

ztriveling \!b

DÍij\,enbode noemt is de

zoLrder graag zien dat de terP eerst

dit idee w"ar hij samen rnet aaltal collega s van het WIS aan urerkt.

ziet veel toekomst vo()r een

tUdeluk dient als ptaats waar de baggerspecie wordt gezuirelcl. Daarna kan met de gereirÍgde bagger de

"Tèrpen hebben ran oudsher eÉn fUke historie.

definitieve terp rvorden geboLr$d. I)e projectleider

Denk maar aarl de hulsterp en aan de dorpsterp.

ln dc periode

18,10

-

1940

rverl

een groot deel var)

de terpen afgeglaven er) de vnlchtbare aarde rverd

verkr.r.lrt Aruro 200'l zieje rlat rle terp ut'et itt ete $,ordt hersteld. Een mooi voorbeeld hlervall is het

ploiect \\'ielden

err

\\'aartierr rar de ptotLnrie

Groningert. Tèrpen dlê óolt om cotnnrerciêle redenen

zijl

afgegraven ll-orden hier opniêllw

aaigelegd. Duijvenbr.rde treklentoont dat suggesties voor

\hn

dit proiecl naturlrlijk altijd van

harrÊ welkom zijÍr. ''Dat geldt voor alle projectplannen die in het kadêr

WINN rvorden uitgewêÍkt. Op de website

van

is eell

forrrrn genraakt rtaat menselt têrcclltktrnnen met

hun t\)s. Het is b€langrijk orn je te realseren dat we

lÍer

praten over levênde idedlrr die we met z'n allen

nog perfecter kurlÍren ntaken." lvlomenteel zijn de projecfteams bezlg onr httn ideeèn in collrplete projectplannen om te zctter. De volgende staP is om ze goedgekerrrd te kdjgen door het besttttu, rr,'aarin r:,rrler andere verschillende hoofditrgenièlrrsdirccteLrren zitterl. Vervolgens is het te hopen dat ééll belangstellendé zegt: 'Met itat idee kàn wi1

I

I

,,,.!,' .:r:..''.1!.;

.

ik wat, dáár

ik geld in steken:

\\'alt

geld is nlr het grootste knelPLtnt, zegl

Van Drdj!,enbo(le. HU probeert met

in

prcsentaties zóveêl rnogelUk handen op

en externê

elkÊr

te

krijgerr voor zÍin iruIovatieve plarl De proi€ctleider:

"Ook om geld te krugen voor de uitvoeritrg !'alr de winrÈr'rde concepteÍr mr)eterl lve nt1 creatief en rernierrwend bezig zijn. \Ve bekijken goed w'elke

partijen belang hebbeu hU een oplossing zoals die van ons. en als firogeluke geldschieters kunnelr

firnctiorleren. Daar ligt voor alle projecttearns nu de rritdaging."

n

\bo r neer inforunarie: www. kerentltii.nl en/of www,w ate I i nnova tie b rcn.n

!

I I I I

6 OJ

co

cc)

.2

c

:l=

o

q)

_s,

E

q)

o

c $ |I' t\l

OJ

-

c o c E o

(D

o

I

t t

= O

o o = o C

c(u o

co

=. q)

c

c o

C

c)

L

-

(g

]f

AJ

c)

Z

ó

.9 (!

È

c I OJ

-

=

lJ-

c

6,

tr

c

:i

o

in

o o

q

ct

ttr

Ë

=. j

't)

C

(! c(,

cl_ tl

€

o

---J

.(J

z

o E

.9

o

=

j

o

-o

c

CO

c.)

c)

9.J

;

5

f c o

C

;c

as

o

ó o d E

r!

s

-c

CJ

(E

{)

o r2

c)

OJ

p aa) I p í

C

E

C

c c 0)

!)(!

q)

f

c

T

E

N

€rt)

o)

E d a a) E cl o c) o l:: i _qo) o 0) 6 ó o ff 6

rt)

-c E=

i< f

T

=:

O

E

-

-a

o (!

È

3

= o

q)

o

C!

i

co

o

È

.i

{J

z

OJ

c)

F

I I I T

I I

AJ

E (D

E

-o

E

I o

o

6 o o

f, f

o (, o

3

o

L

o

s

o

m

lrJ

c

o

CL

o

o g,

(g LL

LG ttÊ

c

.E

o

.o

.E

o

]L .=

o

o f

I I I I I

OJ

q,

o

T

l

o

o)

é!

T

c.)

tt o =

(}

tt3 o o |!

oc tr

6

o E

o (tI È

a

o=

q) o)

.o ()

co _(l) o o

ao (t

C

o è 2 q)

(\t (It (D

.9

cq)

o-

c) =0) -9 6

-c ()

(l)

Ê

N .9

(Y)

E

o

6

E

o

o

C

C.l

E

(.,

l

(!

E

o

.o)

Ll-

(o

o

-

Ë c o o-

C

q)

-

0)

c

c)

EL

o

(D

'c

c

E c)

c

(n

ó

É.

f

C

o

E

o

o o

o

Y

o

o)

co (5

Lr)

(g

--i

(u

aÉ

o)

OJ

= -c

E

c

o ó

o) o) (s

0)

o

iÍ

(D

f

c

o

IU

Ë

c\,1

o o C.l

E o E o E c

C.l

o

LL

o (g LL

Bedankt en tot ziens

Meer info Bouwdienst Rijkswaterstaat afd. WS Postbus 20000 35021.A Utrecht Patrizia Bernardini : p. bernardini@bwd. rws. minvenw. nl Jan Dirk van Duijvenbode: j. d.vd uijvenbode@bwd. rus. minvenw. nl