Groen, open en eerlijk

Verkiezingsprogramma GroenLinks Hardenberg

Groen, open en eerlijk Inhoud: Inleiding Hoofdstuk I Hoofdstuk II Hoofdstuk III Hoofdstuk IV

Naar een duurzame samenleving Een groen en duurzaam Hardenberg Een sociaal en solidair Hardenberg Een open, duidelijk en eerlijk Hardenberg Financiële paragraaf

pagina 2 pagina 4 pagina 9 pagina 16 pagina 19

INLEIDING Bij veel mensen bestaat onzekerheid over de toekomst, ook in Hardenberg. Geen wonder: de financieeleconomische crisis heeft geleid tot een economische recessie, sluiting van bedrijven en groeiende werkloosheid. Mensen zijn bezorgd over hun baan, hun inkomen, de stijgende woonlasten, de steeds duurdere zorg en de kansen voor hun kinderen. Naast deze sociale crisis zijn er de andere crises: de klimaatcrisis, de grondstoffen- en energiecrisis. Ze lijken abstract, maar iedereen heeft er mee te maken. Of het nu gaat om stijgende olie- en voedselprijzen of gezondheidsrisico’s als gevolg van gesjoemel rond voedselproductie of schone lucht. De verschillende crises laten zien dat het anders moet: eerlijker. GroenLinks biedt daarom duurzame oplossingen voor iedereen. Nu is het moment om een andere weg in te slaan: naar een groenere, duurzamere en socialere gemeente. GroenLinks wil de omschakeling naar een duurzame samenleving bewerkstelligen. Bij de overgang van het huidige economische model naar een duurzame lokale economie moeten we het in hoge mate hebben van het initiatief van de burgers zelf. GroenLinks heeft een groot vertrouwen in deze ‘krachten van onderop’. We geloven in mensen die zelf het initiatief nemen en we willen hen ruimte geven. Daarbij hoort een gemeente die actief meewerkt aan de oplossing van problemen van mensen. Een lokale overheid die er écht is als het nodig is en die mensen nooit laat vallen. Een gemeentelijke overheid die de lasten en lusten eerlijk verdeelt, bij mensen het vertrouwen in de politiek herstelt en die zicht biedt op een duurzame en sociale toekomst. Kortom: de overheid als je beste vriend! Bij de transities in het sociale domein is voor GroenLinks eigen kracht de bepalende factor. Handen uit de mouwen voor hen die dat kunnen, hulp voor hen die dat écht nodig hebben en weg met de verkokering. In de bezuiniging is zelfredzaamheid de bepalende factor. Met zo min mogelijk overheidssteun zo zelfstandig mogelijk leven. Het begrip zelfredzaamheid gaat hand in hand met compensatieplicht. Mensen met een beperking of een psychosociaal probleem, die daardoor moeilijkheden ondervinden bij de maatschappelijke participatie, worden door de gemeente geholpen om die moeilijkheden zoveel mogelijk te compenseren. GroenLinks wil van eigen regie, eigen kracht en zelfredzaamheid naar SAMENREDZAAMHEID. Om de kosten van de AWBZ zorg beheersbaar te houden, is een totale kanteling nodig van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij. In de ontwikkeling naar een participatiesamenleving bestaat een opwaartse lijn. Van persoonlijke zelfredzaamheid naar sociale zelfredzaamheid, naar participatie en perspectiefverbreding en ten slotte naar duurzame en houdbare zorg. GroenLinks vindt het belangrijk dat er ruimte is voor “maatwerk”, de aanpak kan per persoon verschillen. Er zal zoveel mogelijk aansluiting gezocht moeten worden bij de talenten, ambities en ideeën van mensen zelf om hun eigen inzet en kracht te vergroten. De gemeente moet aansluiting zoeken bij de instellingen en organisaties die nu de begeleiding van mensen verzorgen of hen een beschutte werkplaats bieden. Bij deze organisaties zit de kennis en de ervaring. Door hiermee verder te gaan, wordt de continuïteit en de kwaliteit gewaarborgd. We zien mogelijkheden om mensen meer zelfredzaam te maken zodat ze in hun eigen kracht staan. Tegelijkertijd is dit ook een valkuil van de nieuwe taken. “Zelfredzaam” en “eigen kracht” kunnen ook verzachtende termen zijn voor het afstoten van taken waardoor mensen aan hun lot worden overgelaten. Hoe vernieuwend en effectief het ook aangepakt wordt, voor een groep mensen zal begeleiding en hulp noodzakelijk blijven. GroenLinks staat hier pal voor! Ook bezuinigingen moeten bijdragen aan de omschakeling naar een duurzame gemeente. Duurzaam samenleven betekent zorgzaam met elkaar en zorgvuldig met de omgeving omgaan. Onze inzet bij ombuigingen is daarom om burgers, en in het bijzonder de kwetsbare mensen in de samenleving, een sterkere positie te geven. In de inwoners van Hardenberg zit een enorm potentieel om werkelijke antwoorden te vinden voor de uitdagingen waarvoor we staan.

2

GroenLinks Hardenberg maakt in dit verkiezingsprogramma duidelijk wat we willen doen om de groene, sociale, open en veelkleurige gemeente die Hardenberg is te versterken en hoe we de gemeente ook klaar willen maken voor een eerlijke toekomst.

A.N. Oosterveen Wnd. voorzitter GroenLinks Noordoost Overijssel

3

Hoofdstuk I

Een groen en duurzaam Hardenberg

Groen heeft een enorme waarde, die niet in geld is uit te drukken. Aandacht voor een groene, schone, zuinige en sociale leefomgeving versterkt de gemeente. De groene gemeente is gezond, prettig om in te wonen en te werken en energiebewust. Groen levert een belangrijke bijdrage aan een goed vestigingsklimaat voor bedrijven. In deze tijden van bezuinigingen en financiële krapte durven wij daarom te kiezen voor echte kwaliteit: ”groene kwaliteit”. Bij groen horen andere belangen dan alleen het eigen menselijke belang. Kwetsbare belangen van mens en dier, cultuur en natuur kunnen rekenen op extra ondersteuning. De lange termijn staat bij GroenLinks centraal: verduurzaming, een evenwichtige, eerlijke verdeling van rijkdom, macht en hulpbronnen. GroenLinks is een partij die het solidariteitsprincipe oprekt. Het gaat niet alleen om verhouding tussen mensen, maar ook tussen mensen en hun omgeving en tussen de mensen nu en toekomstige generaties. Bij groen hoort “schoon”. Wie iets vervuilt, ruimt het zelf op : “de vervuiler betaalt”. En we doen er alles aan om in onze gemeente de straten en de pleinen, de parken en plantsoentjes en ons grote buitengebied ook schoon te houden. De gemeente speelt juist ook hierbij een belangrijke voorbeeldrol. Groen hoort bij een creatief gebruik van gebouwen door ze in te zetten voor verschillende doeleinden. Daardoor kunnen in de kleine(re) kernen veel functies behouden blijven. Hierbij hoort ook het sparen van de groene ruimte. Dit betekent compact bouwen en inbreien in de woonkernen en in het buitengebied slechts functiewijziging toestaan. Daken met zonnepanelen, groen en het opvangen van regenwater horen hierbij. Bij groen hoort het terugdringen van vervuilende mobiliteit. Kringlopen moeten met zo weinig mogelijke verplaatsingen gerealiseerd worden. Door durf te tonen en te improviseren kunnen we nieuwe, spannende plekken in de gemeente laten ontstaan, waar meer kan en mag, en waar in de praktijk geëxperimenteerd kan worden met goede vernieuwende ideeën. Door nieuwe vormen van lokale samenwerking te zoeken (denk aan lokale energiecoöperaties) kunnen nieuwe financieringsbronnen worden gevonden. Door inwoners meer te betrekken bij hun eigen leefomgeving en de “duurzame-wij-doen-het-zelvers” met elkaar te verbinden, samenredzaamheid, kan letterlijk maar vooral ook figuurlijk winst worden behaald. Het gaat immers om de kwaliteit van leven, om de kwaliteit van ons leefklimaat, kortom: om Groene Kwaliteit.

A.

Energie, klimaat en milieu

Hardenberg wordt een schone en gezonde gemeente waar afval wordt beschouwd als een grondstof. 1.

Hardenberg streeft ernaar een energieneutrale gemeente te worden met nog meer inzet voor duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen, aardwarmte, biogas, windmolens; de gemeente initieert en ondersteunt projecten hiertoe vanuit de samenleving.

2.

Geen schaliegaswinning in Hardenberg; Hardenberg wordt een “Schaliegasvrije gemeente”.

3.

Gemeentelijke onkruidbestrijding gebeurt op de meest milieuvriendelijke manier; ook burgers en (landbouw)bedrijven worden gestimuleerd om onkruid milieuvriendelijk te bestrijden.

4.

Geluidsoverlast door verkeer en bedrijven wordt tegengegaan.

5.

Het afsteken van particulier vuurwerk met oudejaar wordt beperkt en alleen toegestaan als het door een professioneel bedrijf gebeurt.

6.

Vuurwerk bij evenementen wordt beperkt en verboden in het broedseizoen. 4

7.

De nachten in Hardenberg worden donkerder; hiermee gaan we lichthinder tegen en wordt energie bespaard. Met name de sterke verlichting rond en op recreatie- en bedrijventerreinen veroorzaken veel lichtvervuiling in donkerte gebieden. Hetzelfde geldt voor de nieuwe halfopen veestallen met kunstverlichting. Lichthinder door recreatiebedrijven, veestallen en kassen dringen we terug door bestaande regels streng toe te passen en bij nieuw of herbouw hogere eisen te stellen. Er wordt gestopt met het ’s avond en ’s nachts aanlichten van beeldbepalende gebouwen.

8.

Inwoners worden medeverantwoordelijk voor het schoonhouden van de eigen wijk en woonkernen; bijvoorbeeld door het afsluiten van contracten met verenigingen en scholen om, tegen vergoeding, hun eigen buurt vrij van zwerfafval te houden. Er komen voldoende afvalbakken in openbare ruimtes die op tijd geleegd worden. Dit zal in nauw overleg met de horeca gebeuren. Burgers worden gestimuleerd om gevallen van afvaldumping te melden, het afval zal dan direct verwijderd worden.

9. B

Afval dient voor 100 procent hergebruikt te worden.

Verkeer en vervoer

We stimuleren reizen met de fiets en het openbaar vervoer. We willen autorijden in de gemeente Hardenberg ontmoedigen. 10. GroenLinks wil voorrang voor de fiets; bij het strooien in de winter krijgen de hoofdfietsroutes net als de buslijnen prioriteit en er worden in de 6 grootste kernen minimaal 1 fietsstraat gerealiseerd. 11. GroenLinks wil verkeersveiligheid rond scholen verbeteren; het naar school fietsen wordt veiliger in de gemeente Hardenberg. De gemeente maakt samen met elke school een plan voor het verbeteren van de verkeersveiligheid rond de school: met verkeerstechnische maatregelen voor veilige schoolroutes en gedragsregels voor de ouders. Ouders en kinderen worden gestimuleerd “op voeten en fietsen” naar school te gaan. Hierbij horen ook veilige fietsverbindingen van huis naar school. In ieder geval wordt de fietsverbinding bij Dedemsvaart - Linde hiervoor aangepast. 12. GroenLinks wil aantrekkelijk openbaar vervoer; de gemeente voelt zich meer dan nu verantwoordelijk voor het OV in de gemeente Hardenberg en kent de mening van haar inwoners. Bij problemen dringt de gemeente aan op oplossingen. In samenwerking met de vervoerder wordt er een onderzoek gedaan naar de lokale behoefte aan buurtbussen. Dit gebeurt in samenspraak met de organisaties voor plaatselijke belang. Ook de gemeente Ommen kan hierbij betrokken worden. 13. Het gebruik van deelauto’s wordt gestimuleerd. 5

14. Wijkbewoners mogen beslissen om hun straat meerdere malen per jaar autovrij te maken; voor buitenspeeldagen, buurtfeesten, rommelmarkten, etc. 15. GroenLinks wil gebruik van de trein voor woon-werkverkeer stimuleren; hiervoor dienen de parkeerplaatsen bij de stations in de gemeente uitgebreid te worden. Het parkeren van auto's bij de stations is zo succesvol dat de parkeerplaatsen bij het station in stad Hardenberg en in Mariënberg uitbreiding vereist. Het gebruik van de fiets naar de trein moet gestimuleerd worden. De voorzieningen daarvoor moeten adequaat beheerd worden. Het gebruik van milieuvriendelijke auto’s binnen de gemeentegrenzen moet gestimuleerd worden door regelmatige (gemeentelijke) publicatie van de oplaadpunten (de daar gebruikte elektriciteit is uiteraard opgewekt met zon- of windenergie) en achtergrondinformatie. Hierbij wordt de Koppel betrokken. 16. Invoeren van gratis parkeren voor gehandicapten. Hardenberg is een van de weinige gemeenten waar gehandicapten niet gratis kunnen parkeren. 17. GroenLinks wil schoon vrachtvervoer en slimme bevoorrading De gemeente stimuleert vrachtvervoer per water en per spoor. Het vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor wordt ontmoedigd. Transportbewegingen worden teruggebracht door slimme ruimtelijke ordening van ketens. Het bevorderen van korte kringloopketens staat voorop. C

Natuur, groen, wonen en recreëren 18. GroenLinks wil groen in de bebouwing bevorderen. De wijken en kernen in de gemeente Hardenberg stralen groene kwaliteit uit. Er komt voldoende groen voor iedereen in de buurt. Buurtbewoners die hun straat of buurt willen vergroenen krijgen hierbij ondersteuning. Voor kinderen komt er in iedere wijk/kern een natuurspeelplaats. Ook wordt er in Hardenberg weer een speelruimtebeleid ingevoerd. 19. Het opvangen en gebruiken van regenwater en waterloze toiletten wordt gestimuleerd; hiermee wordt water bespaard. 20. Ten behoeve van de vaarrecreatie wordt er in Mariënberg een aanlegplaats aangelegd, zoals in Gramsbergen is gerealiseerd. 21. Op de Vecht worden er geen aanpassingen aangebracht ten behoeve van grote gemotoriseerde pleziervaart; het varen met speedboten wordt niet toegestaan. 22. De gemeente gaat een actief leegstandsbeleid voeren; om onnodige nieuwbouw te voorkomen en groen te behouden.

6

23. Parken, bermen en oevers worden ecologisch beheerd met meer bloemen en schuilplaatsen voor dieren. Ook worden nestvoorzieningen aangelegd, zoals nestkastjes voor vogels. Beplanting wordt zoveel mogelijk met inheemse soorten uitgevoerd, omdat daar inheemse insecten en vogels op afkomen. 24. Bedrijventerreinen worden in samenwerking met bedrijven natuurvriendelijk ingericht. Gronden van het gemeentelijk grondbedrijf kunnen (tijdelijk) ingezet worden voor natuur of stadslandbouw. Ook op gronden die (langdurig) braak liggen kan de bestemming/het gebruik tijdelijk stadslandbouw worden. Snippergroen wordt ter beschikking gesteld voor moestuinen. Binnen een buurt kunnen collectieven hiervoor gevormd worden teneinde de samenredzaamheid te bevorderen. Minima krijgen voorrang bij de toewijzing van gronden. 25. Burgers en bedrijven worden door de gemeente gestimuleerd om daken die niet voor zonnepanelen geschikt zijn te vergroenen; groene daken bevorderen een gezond leefklimaat. 26. Woningen worden zodanig aangepast dat mensen er (zo lang mogelijk) zelfstandig in kunnen blijven wonen. Hierbij hebben we aandacht voor nieuwe concepten van mantelzorg, vrijwilligerswerk en Noaberschap in wijk en buurt. 27. Rotondes worden aangekleed en onderhouden door plaatselijke/regionale groenbedrijven die deze dan op bescheiden wijze voor eigen reclame mogen gebruiken. 28. Natuureducatiecentrum “De Koppel” blijft krachtig ondersteund worden door de gemeente. 29. De gemeente Hardenberg zet in op duurzame ontwikkeling en streeft naar een langdurige balans tussen people, planet en profit. Er wordt een visie op duurzaamheid ontwikkeld waarbij niet alleen de gemeentelijke bedrijfsvoering wordt verduurzaamd, maar waar ook inwoners, bedrijven en instellingen bij worden betrokken. Duurzaamheid is ván en vóór iedereen; de gemeente heeft hierbij een ondersteunende en faciliterende rol. De gemeente Hardenberg zoekt nadrukkelijk de samenwerking met andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. 30. Het herstel van het groenblauw netwerk in het buitengebied wordt voortgezet. 31. Het “Basisrapport Biodiversiteit Hardenberg” wordt geactualiseerd en systematisch onderhouden.

7

D

Eerlijk eten

Hoe natuurlijk en eerlijk is ons voedsel? GroenLinks wil dat Hardenberg vooroploopt in bewustwording en de concrete ontwikkeling die laat zien dat het anders kan! 32. GroenLinks wil dat de gemeente stadslandbouw stimuleert en faciliteert. Voedsel verbouwen in de wijken in nabij de kernen bevordert dat mensen weten wat ze eten en dat ze eerlijk voedsel eten. Hierbij kan gedacht worden aan plukfruit in de openbare ruimte, volkstuinen en stadsboerderijen. 33. Via kleinschalige boerenmarkten worden biologische producten uit de biolandbouw rechtstreeks aan de inwoners van de gemeente geleverd. 34. De gemeente promoot streekproducten; ze gebruikt consequent duurzame producten bij activiteiten en evenementen. 35. Biologische landbouw en schooltuinprojecten worden gestimuleerd. E

Dierenwelzijn

Dieren verdienen een goede behandeling. GroenLinks wil van Hardenberg een mens- en diervriendelijke gemeente maken! 36. Er is aandacht voor dieren die in het wild leven; verstoringen in de leefomgeving van dieren moet adequaat voorkomen worden. 37. GroenLinks is terughoudend in het gebruik van dieren voor vermaak, zeker als het gaat om wilde dieren die door gevangenschap hun natuurlijk gedrag niet kunnen vertonen, bijvoorbeeld in het circus. 38. De gemeente stelt een eigen gedragscode op ten behoeve van voorkoming van overtredingen van de verbodsregels in de Flora- en Faunawet; de gemeente stemt daarbij o.a. haar beheer en het aanpassen van openbaar groen af op bescherming van beschermde planten en dieren. 39. Voor slipjacht met loslopende honden wordt geen vergunning verleend. 40. De gemeente stimuleert de diervriendelijke veehouderij door in haar catering uitsluitend gerechten te serveren die voldoen aan de criteria van het “Beter Leven Kenmerk”. 41. GroenLinks wil geen megastallen in de gemeente Hardenberg.

8

Hoofdstuk II

Een sociaal en solidair Hardenberg

Iedereen wil zijn of haar leven naar eigen inzicht kunnen inrichten. Dromen waarmaken. GroenLinks staat voor een lokale overheid die daarvoor de voorwaarden schept. Met meer kansen op werk, een fatsoenlijk inkomen, een betaalbare woning, uitstekend onderwijs en goede zorg. We willen die kansen eerlijk delen. Vanaf 2015 worden een heleboel taken, die nu door het rijk worden uitgevoerd, de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Ook Hardenberg krijgt de verantwoordelijkheid voor de nieuwe participatiewet, jeugdzorg en de AWBZ-zorg thuis. Daarbij zijn flinke kortingen op het budget aangekondigd, variërend van 15 tot 50%. Deze ingrijpende veranderingen hebben op kwetsbare mensen een enorme impact. We willen dat burgers hier goede voorlichting over krijgen en mensen niet de dupe worden van ‘stapelingseffecten’. Maar natuurlijk willen we vooral dat de gemeente Hardenberg op 1 januari 2015 alles goed op orde heeft. De inwoners zijn hierbij het uitgangspunt, niet het aanbod van de instellingen. Elk kind verdient een goede start, in een gezonde omgeving en met onderwijs dat achterstanden wegwerkt en talenten ontwikkelt. GroenLinks wil investeren in jeugd: ze de ruimte geven, met voldoende speel- en sportvoorzieningen. Jongeren uitdagen om zich in te zetten voor anderen en ze verantwoordelijkheid geven. We willen dat geen jongere voortijdig afhaakt: iedereen die leerplichtig is, zit op school of volgt een leerwerktraject. Het beroepsonderwijs sluit goed aan op het bedrijfsleven. Mensen met wie het even niet goed gaat, die pech hebben of verkeerde keuzes hebben gemaakt, laten we niet vallen. En ook als je langer bent aangewezen op hulp van de overheid moet je de regie over je eigen leven kunnen houden. We willen dat niemand in armoede leeft. We ondersteunen mensen bij het vinden van betaald werk of een andere maatschappelijke activiteit. Zo stimuleren we dat iedereen kan deelnemen aan de samenleving. GroenLinks gaat er vanuit dat ieder mens iets kan en wil, en dat mensen zich verantwoordelijk voelen voor elkaar. Het is goed als mensen elkaar ondersteunen en hun zorg en welzijn onderling regelen; dat er een meer zelfredzame, solidaire samenleving ontstaat. Samenredzaamheid in wijken en buurten, waarbij ook “zorgvragers” en ouderen een actieve bijdrage kunnen blijven leveren aan de samenleving. Maar zelfredzaamheid vraagt ook om een lokale overheid die investeert om het zelfstandig functioneren van inwoners mogelijk te maken. Bijvoorbeeld door gerichte hulp, het creëren van ontmoetingsplekken of het ondersteunen van vrijwilligers en mantelzorgers. Een gemeente dus, die samen met haar inwoners zoekt naar een passende oplossing voor hun problemen. Zij zijn daarbij het uitgangspunt, niet het aanbod van allerlei instellingen. Deze onttutteling stelt mensen in staat om hun eigen leven vorm te geven. De groeiende werkloosheid baart ons grote zorgen. Het midden- en kleinbedrijf (MKB) is belangrijk voor de werkgelegenheid en draagt bij aan de leefbaarheid van Hardenberg. Daarom hebben we oog voor de belangen van het MKB. De omschakeling naar een duurzame economie is dé uitdaging voor alle ondernemers en bedrijven. GroenLinks wil deze overgang faciliteren en groene en innovatieve koplopers alle kansen bieden en hiermee veel groene werkgelegenheid scheppen.

Hardenberg vanaf 2014: sociaal = Participeren, Perspectief hebben, Preventie

9

F

Jeugdbeleid:

GroenLinks staat voor positief jeugdbeleid: door jongeren uit te dagen op wat ze kunnen en willen, werken zij zelf aan hun welzijn en aan hun toekomst.

42. Jeugd betrekken en verantwoordelijkheid geven. Voor GroenLinks doen kinderen en jongeren er in de gemeente Hardenberg toe. Zij hebben de toekomst en zijn de toekomstige inwoners van onze gemeente. We nemen hun wensen daarom serieus. GroenLinks betrekt kinderen en jongeren actief bij alles wat voor hen wordt georganiseerd. GroenLinks wil met jongeren in gesprek, hen stimuleren en uitdagen en inspelen op hun behoeftes. We praten niet over jongeren, maar mèt jongeren als het gaat over de inrichting van speel-, sport- en ontmoetingsplekken en -ruimten, het jongerenwerk, de bestrijding van jongerenoverlast en de decentralisatie van de jeugdzorg. 43. Jongeren worden door de gemeente actief uitgedaagd om positieve initiatieven te nemen en worden in staat gesteld om hun ideeën uit te voeren. Positief jeugdbeleid vraagt om een open uitnodigende houding naar kinderen en jongeren. 44. GroenLinks wil problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken. We willen dat jongeren zorgeloos kunnen opgroeien in hun eigen omgeving. GroenLinks zet daarom in op het voorkomen van problemen op latere leeftijd. De gemeente helpt jongeren en kinderen als ze problemen hebben. Voor het vroegtijdig signaleren van behoeften en problemen is het van belang dat de gemeente de samenwerking bevordert tussen professionals die als het ware dagelijks bij gezinnen betrokken zijn (leerkrachten, huisartsen, welzijnswerkers, verenigingen) 45. Jongeren moeten zelfredzaam worden zodat ze een gelukkig leven kunnen leiden. GroenLinks steunt daarom initiatieven gericht op het bevorderen van de zelfredzaamheid van jongeren en het helpen hun talenten te ontdekken en ontwikkelen. Het kan hierbij gaan om trainingen van vaardigheden (communicatie, weerbaarheid) die van pas komen in de maatschappij maar ook om projecten waarbij jongeren andere jongeren coachen en ondersteunen. Kunstzinnige projecten, leren omgaan met geld, zelfstandig wonen etc. 46. Kinderen/jongeren in een probleemsituatie en ook hun ouders hebben zelf een stem in de aanpak van de jeugdzorg. Gemeenten moeten op regionaal niveau afspraken maken om zwaardere, specialistische jeugdzorg goed te organiseren en te financieren. Echter, door eerder te voorkomen dat specialistische zorg of uithuisplaatsing noodzakelijk is, kunnen de wachtlijsten tot een minimum worden beperkt. Goede preventie begint bij goede samenwerking en vroegtijdige signalering van problemen op buurt- en wijkniveau. De gemeente zal vanuit een regierol zorg moeten dragen voor een doorgaande zorglijn, gericht op de gezinsomgeving. 10

G

Onderwijs 47. Voor alle scholen wordt het “Actieplan Duurzame en Groene Scholen” geïntroduceerd wat uit de volgende vijf acties bestaat: Actie 1: Overleg met en lobby richting Rijk over wettelijke en fiscale voorwaarden van leningen voor investeringen in de opwekking van duurzame energie en energiebesparende maatregelen op scholen. Actie 2: Ondersteun scholen met het halen van energiebesparingsdoelstellingen, onder meer door hen te informeren over de mogelijkheden voor subsidies en crowdfunding voor zonnepanelen op schooldaken. Actie 3: Laat Natuuractiviteitencentrum De Koppel/Hibertad, eventueel samen met andere organisaties, onderwijsinstellingen helpen bij het opzetten en uitvoeren van educatieve programma’s en start een project “Hoe word ik een Hardenbergse afvalheld”. Doel van dit project is om de Hardenbergse jeugd inzicht te geven in de verschillende afvalstromen en hoe die te beperken door afval te scheiden en te hergebruiken. Actie 4: Draag het belang van een groene schoolomgeving (schoolplein, gevel, dak) actief uit door dit te betrekken bij de ontwikkeling van nieuw- en verbouwplannen voor scholen in Hardenberg. Scholen die van hun plein een groen schoolplein willen maken, ontvangen ter ondersteuning een financiële bijdrage van de gemeente. Actie 5: Een gezonde, frisse en duurzame school heeft een goed binnenklimaat. Bied de raad de resultaten van een inventarisatie naar problemen met luchtcirculatie- en ventilatiesystemen aan en geef aan waar financiële middelen nodig zijn 48. Iedere jongere zit op school of volgt een leer-werktraject: geen enkele leerplichtige jongere zit thuis. Bij problemen wordt bekeken met de jongere wat de oorzaak is. Schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten worden actief aangepakt. Ook wordt altijd onderzocht of er iets aan de hand is in de privé situatie of op school (bv. pesten of niet mee kunnen komen). 49. De gemeente stimuleert dat het aanbod van het beroepsonderwijs goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven en stimuleert een zo breed mogelijk aanbod aan stageplekken in de gemeente; Het gaat om de samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven in de regio. De gemeente kan hier een verbindende schakel in vormen en initiatieven faciliteren. 50. Op alle scholen wordt voorlichting gegeven over seksuele diversiteit, pesten, mensenrechten, racisme en discriminatie. De gemeente stelt hiervoor middelen beschikbaar. 51. Pesten wordt niet getolereerd. Op alle scholen in Hardenberg wordt pesten actief en consequent bestreden. 52. Alle scholen in Hardenberg worden door de gemeente uitgedaagd om een plan te

maken hoe zij een Gezonde School kunnen worden. 11

H

Inkomen en Uitkering

Een inkomen is voor iedereen noodzakelijk. Wie daar zelf niet in kan voorzien, wordt ondersteund door de gemeente. 53. De gemeente verlaagt de drempel tot sport, recreatie en cultuur voor burgers die in een sociaal en/of cultureel isolement verkeren of dreigen te geraken door de invoering van een Stadspas. 54. Het project “Volkstuinen voor de minima (Volkstuinvitaminen)” wordt actief opgepakt en door de gemeente financieel ondersteund. Door dit project wordt de maatschappelijke participatie van mensen met een bijstandsuitkering of een laag inkomen vergroot, hebben mensen eigen regie, beweging, doen mensen sociale contacten op, verbouwt men de eigen groente. 55. In Hardenberg worden mensen met schulden altijd geholpen maar we proberen schulden ook te voorkomen. GroenLinks kiest voor een actieve aanpak van de schuldenproblematiek via goede preventie, schuldsanering en nazorg. 56. GroenLinks wil armoede voorkomen. We kiezen voor ruimhartige inkomensondersteuning, zodat mensen met een minimumuitkering of werkende armen zich niet uitgesloten hoeven te voelen en hun kinderen aan sport- en culturele activiteiten kunnen meedoen. 57. Het niet-gebruik van minimaregelingen wordt (verder) tegengegaan. Dit kan bereikt worden door gerichte communicatie naar doelgroepen en maatschappelijke instellingen die signalen kunnen afgeven, buurtgerichte activiteiten en thuisgesprekken. 58. In Hardenberg mogen mensen niet de dupe worden van stapeling van bezuinigingen. De vele bezuinigingen en kortingen van het Rijk treffen veel mensen die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van een uitkering hard door de stapelingseffecten. De gemeente maakt door middel van een minima-effectrapportage (MER) inzichtelijk wat hiervan de gevolgen zijn. Waar nodig compenseert de gemeente de onevenredig negatieve gevolgen van de bezuinigingen. 59. De voedselbank wordt optimaal gefaciliteerd.

12

I

Participatie en Werkgelegenheid

GroenLinks maakt het mogelijk dat iedereen naar eigen kunnen meedoet, op de arbeidsmarkt en in de samenleving. Want iedereen hoort erbij. 59. Bij alle aanbestedingen van de gemeente wordt als eis opgenomen dat 5% tot 50% van de aanneemsom door de opdrachtnemer moet worden besteed aan het inzetten van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. “ Social Return On Investment”. 60. Mensen met een lichamelijke beperking moeten in principe overal aan het werk kunnen. Zij hebben het recht om zelfstandig en in eigen regie te kunnen werken. Teveel plekken zijn ontoegankelijk. Goede, soms creatieve en innovatieve ideeën, kunnen ervoor zorgen dat iemand ondanks een beperking toch zelfstandig kan werken. Ook vormen van hulp bij persoonlijke verzorging en ondersteuning bij bepaalde handelingen kunnen het mogelijk maken dat zelfstandig en in eigen regie volwaardig kan worden gewerkt. 61. Beschutte sociale werkplaatsen zijn voor sommigen de enige veilige manier van werken. Voor hen blijft die mogelijkheid bestaan. 62. Er is altijd wat te doen. Voor mensen die (nog) geen kans op betaald werk maken, zoekt de gemeente naar alternatieven: scholing, participatiebanen, seniorenbanen, leerwerkplekken, stageplaatsen of vrijwilligerswerk. 63. Met iedere werkzoekende bespreekt de gemeente een op maat gemaakt leerwerktraject (combinatie van opleiding en werkervaring). 64. Tijdelijk kunnen werkzoekenden met behoud van uitkering in een leerwerktraject zitten. Na succesvolle afronding verplicht de werkgever zich de werkzoekende voor een bepaalde periode in dienst te nemen. 65. Bijstandsgerechtigden mogen vrijwilligerswerk doen en krijgen hiervoor (gedeeltelijke)

ontheffing van de sollicitatieplicht. De gemeente stimuleert mensen met een uitkering om zich actief voor anderen inzetten, bijvoorbeeld door hulp bij klusjes in huis en tuin, begeleiding bij artsbezoek en sociale activiteiten. Ook worden mensen gestimuleerd zelf geld te verdienen; ze mogen daarom een gedeelte van deze verdiensten houden.

13

J

Gelijke kansen op de arbeidsmarkt 66. De sociale dienst is ruimhartig voor zelfstandige ondernemers in armoede. 67. De gemeente zoekt samen met betrokkenen alternatieven voor inwoners die op de reguliere arbeidsmarkt buiten de boot vallen: ze maakt werk van de ontwikkeling van buurtdiensten – de sociale economie. 68. Bij opdrachten en aanbestedingen eist de gemeente een sociale bijdrage in de vorm van stageplekken, leerwerktrajecten of begeleiding van maatschappelijk kwetsbare groepen. 69. Met het bedrijfsleven maakt de gemeente afspraken over het in dienst nemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 70. De gemeente stimuleert collectieve voorzieningen, zoals een broodfonds en coöperaties.

K

Zorg en welzijn

De gemeente luistert naar wat mensen écht nodig hebben om zelfstandig in de samenleving te functioneren. Iedereen doet ertoe. 71. Mensen met een beperking, een chronisch of een psychosociaal probleem ontvangen die zorg (ondersteuning) die passend is om aan de samenleving te kunnen blijven meedoen of thuis te kunnen blijven wonen - zorg heeft een doel! Bij aanvragen voor zorg wordt altijd en liefst binnen enkele werkdagen een huisbezoek gebracht. Samen met de aanvrager wordt bekeken welke ondersteuning nodig is, gebaseerd op wat iemand zelf niet meer kan, wat de omgeving (familie, vrienden, buurt) eventueel met hulp kan bijdragen en welke professionele hulp zo nodig moet worden ingeschakeld. De gemeente heeft hierbij een ‘compensatieplicht’. De benadering van de gemeente is oplossingsgericht en niet zorggericht. Standaardoplossingen bestaan niet meer en er wordt niet automatisch doorverwezen naar verdere specialisatie. Centraal staat: mensen doen zelf wat ze zelf kunnen. Het gaat om het bevorderen van zelfredzaamheid - en als het systeem meewerkt, kunnen mensen heel veel zelf. Maar voor mensen die het niet zelf kunnen, wordt het geregeld: samenredzaamheid. We laten mensen niet aan hun lot over! 72. We gaan uit van het principe 1 huishouden, 1 plan, 1 hulpverlener, 1 budget. Met de inwoner en de mantelzorger(s) wordt een plan opgesteld waarin vooral aandacht is voor wat we willen bereiken. Zo vaak als nodig vindt bijstelling plaats van de manier waarop het gewenste doel bereikt kan worden, zonder dat ingewikkelde bureaucratische processen doorlopen moeten worden. Wij stellen vertrouwen in de professional die vanuit een huishouden als beste weet wat er aan de hand is en wat nodig is om mensen zo goed mogelijk te laten meedoen in de Hardenbergse samenleving. 14

73. GroenLinks kiest voor eigen regie van de cliënt. Dit betekent optimale keuzevrijheid binnen zekere financiële grenzen. Een persoonsvolgend budget kan daarbij helpen. Maar ook krijgen cliënten de mogelijkheid via een sollicitatie de eigen hulpverlener te kiezen. 74. Een rechtvaardige, (financiële) eigen bijdrage. Een eigen bijdrage maakt de inwoners bewust van de waarde van de zorg en van de kosten. De gemeente vraagt, waar wettelijk toegestaan, een passende, inkomensafhankelijke financiële eigen bijdrage voor (individuele) zorg en voor het aanpassen van een woning. Een eigen bijdrage hoeft niet altijd een financiële te zijn, maar kan ook in natura geleverd worden. Wij gaan uit van de eigen kracht van mensen: “Waar ben jij goed in en kun je ons daarin helpen?” Dit is voor GroenLinks altijd een open vraag, niet iets wat is af te dwingen. Wel willen we mensen prikkelen, uitdagen en stimuleren, zodat inwoners zelf willen participeren en bijdragen aan onze gemeente. 75. Iedereen met een rolstoel of rollator kan in de gemeente overal goed komen. Hardenberg wordt “rolstoelproof”; gemeentelijke gebouwen, trottoirs, winkels en overige voorzieningen dienen fysiek toegankelijk en bereikbaar te zijn. Dit geldt ook voor evenementen. 76. Er zijn goede individuele vervoersmogelijkheden; toegankelijk openbaar vervoer en OV-taxivervoer dat op tijd is en de klant adequaat bejegent. 77. De door het kabinet afgeschafte maatschappelijke stages (MAS) worden in Hardenberg voortgezet. Deze stages blijken een bron van nieuwe vrijwilligers, de betrokken burgers van de toekomst, te zijn! Jongeren worden zelf gevraagd naar de vorm en inhoud van de maatschappelijke stage. 78. GroenLinks stimuleert in de gemeente manieren voor mensen om elkaar te helpen en te ontmoeten. Bijvoorbeeld via ‘ontmoetingsplekken’ en andere buurtvoorzieningen. De gemeente stimuleert het betrekken en het doorverwijzen naar vrijwilligers. Samenwerking tussen ondernemers, zorg- en welzijnsinstellingen en vrijwilligerswerk wordt gestimuleerd. Dit bevordert de samenredzaamheid. 79. Bewoners en cliëntenorganisaties worden actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid rond zorg, welzijn en wonen: we zetten ze aan het stuur, geven ze meer de regie. We vragen dat mensen zich inzetten - stimuleren burgerparticipatie: burgers worden als zorgvragers, als vrijwilligers, als buurtbewoners of vanuit cliëntenorganisaties actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het welzijns- en zorgbeleid. 80. Ouderen kunnen gestimuleerd worden om nog een actievere rol in de samenleving te vervullen. Nieuwe zorg en welzijnsconcepten kunnen dit ondersteunen. 81. Waar gewerkt wordt met adviesraden zijn deze divers samengesteld (man/vrouw, oud/jong, homo/hetero, autochtoon/allochtoon). Zo zorgen we ervoor dat niet iedereen over één kam wordt geschoren en rekening wordt gehouden met specifieke vragen. 15

Hoofdstuk III

Een open, duidelijk en eerlijk Hardenberg.

Openheid, vrijheid en ruimte voor verschillen in Hardenberg: daar maakt GroenLinks zich sterk voor. Je moet kunnen zijn wie je bent en zeggen wat je vindt. Je voelt je er thuis. Daarom pakken we discriminatie aan. Minderheden krijgen extra aandacht en integratie vraagt om ruimte voor dialoog en debat. Een bruisende culturele sector is van grote waarde voor Hardenberg. Kunst stelt vragen bij vanzelfsprekendheden, houdt mensen spiegels voor en verbeeldt werelden die er niet zijn. Kunst verrijkt ons leven en geeft glans aan het bestaan. Kunst en cultuur dragen bij aan een gemeente waar iedereen graag woont en bedrijven zich graag vestigen We willen kunstenaars ruimte geven en maken cultuuronderwijs mogelijk. Een open stad is een veilige stad. De veiligheid op straat en de leefbaarheid van de buurt is gebaat bij daadkrachtig optreden tegen criminaliteit. Het is ontoelaatbaar dat inwoners zich onveilig voelen in hun eigen omgeving, worden weggepest of mishandeld. Straffen kan dus hard nodig zijn, maar voor GroenLinks is dat nooit het hele verhaal. Beter is het om criminaliteit te voorkomen. Bewoners zijn medeverantwoordelijkheid voor een veilige sfeer in hun buurt. De gemeentelijke dienstverlening moet tot tevredenheid van de bewoners zijn. We zetten in op gemak door meer digitaal te doen, maar mensen moeten altijd bij het loket terecht kunnen. Daar worden ze op een persoonlijke manier benaderd en geholpen bij het oplossen van hun vragen. Samenwerking met andere gemeenten is noodzaak. Burgers praten mee over belangrijke veranderingen. We willen alles zo dicht mogelijk bij en met bewoners organiseren. De menselijke maat staat voor GroenLinks voorop.

L

Diversiteit: allemaal anders

De gemeente draagt bij aan het thuisgevoel van iedereen in Hardenberg; ongeacht afkomst, geslacht, beperking, levensovertuiging of seksuele voorkeur. 82. Hardenberg is voor iedereen een gastvrije gemeente. Hier geldt artikel 1 van de Grondwet: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook, is niet toegestaan.” 83. De gemeente roept elk half jaar burgers actief op om discriminatie te melden bij het antidiscriminatiebureau Artikel 1 Overijssel. 84. Het personeelsbestand van de gemeente dient een afspiegeling van de lokale samenleving te zijn. 85. Alle instellingen die subsidie van de gemeente ontvangen, gaan werk maken van diversiteit in samenstelling van medewerkers. 86. De gemeente treedt actief op tegen geweld dat gericht is op mensen met een homoseksuele geaardheid. 87. Alle zorginstellingen in de gemeente moeten homovriendelijk zijn; de gemeente s stimuleert dat ze het keurmerk 'De Roze Loper' halen. 88. Minderheden die zichzelf organiseren met het oog op integratie en emancipatie worden door de gemeente ondersteund. 16

M

Kunst en cultuur

Kunst en cultuur helpen mensen zich creatief, kritisch en buiten de kaders te ontwikkelen. Het stimuleert de leefbaarheid. Juist in een tijd van crisis is het van belang om die creativiteit te stimuleren en alle ruimte te laten. 89. GroenLinks is tegen bezuinigingen op cultuursubsidies en cultuureducatie. 90. Het lokale cultuuraanbod wordt beter op elkaar afgestemd en gepromoot zodat meer mensen ervan kunnen genieten. 91. Nieuwe culturele experimenten verdienen ondersteuning, bv. via een gemeentelijke cultuurprijs. 92. De sociale dienst houdt rekening met de specifieke behoeften van beginnende kunstenaars. 93. Scholen worden gestimuleerd om jongeren enthousiast te maken voor kunst en cultuur. De gesubsidieerde cultuureducatie op scholen krijgt een doelstelling mee op doorverwijzingen naar vrijetijdsonderwijs en aanmeldingen bij culturele verenigingen. 94. Met een Stadspas kunnen mensen met een minimuminkomen met korting deelnemen aan een groot aantal culturele activiteiten.

N

Openbare orde en veiligheid 95. De inwoners van Hardenberg moeten erop kunnen vertrouwen dat zij zo min mogelijk in hun privacy worden geschonden; dat geldt voor cameratoezicht en de inzet van drones, maar ook voor digitale toepassingen van de gemeente. 96. Huiselijk geweld tegen vrouwen, mannen, kinderen en ouderen wordt aangepakt. De gemeente stimuleert hulpverleners, docenten en huisartsen om signalen te melden en betrekt het Steunpunt Huiselijk Geweld hier actief bij. 97. Brandpreventie kan levens redden. Het gebruik van brandmelders wordt gestimuleerd. Alle horecagelegenheden worden jaarlijks gecontroleerd op brandveiligheid. 98. De gemeente reguleert de teelt en verkoop van softdrugs. 99. Om alcoholmisbruik onder jongeren tegen te gaan, stelt de gemeente samen met de opvoeders een actieplan op. De gemeente werkt aan streng toezicht op handhaving van de leeftijdsgrens op de verkoop van alcohol en andere drugs aan minderjarigen.

17

O

Hardenberg internationaal

De wereld houdt niet op bij de gemeentegrens van Hardenberg. We dragen ons steentje bij aan een eerlijke en duurzame wereld. 100. De gemeente gaat al haar producten, diensten en werk duurzaam, diervriendelijk en fairtrade inkopen. In 2018 is dit 100%. 101. Om de internationale solidariteit te vergroten, probeert de gemeente Hardenberg relaties aan te gaan met andere steden in Europa of in de Derde Wereld; zo leren we om samen dingen beter, slimmer en duurzamer te doen. . 102. GroenLinks is tegen bezuinigingen op internationale samenwerking; de gemeentelijke bijdrage aan Stichting 2015 wordt gehandhaafd, ook na 2015 blijft de gemeente Hardenberg (financieel) actief op het gebied van ontwikkelingssamenwerking 103. De gemeente informeert de burgers actief over haar internationale activiteiten. 104. GroenLinks is tegen het strafbaar stellen van illegaliteit en is van mening dat Hardenberg geen uitvoering mag geven aan de gevolgen van het strafbaar stellen; uitgewezen asielzoekers in nood krijgen van de gemeente dan ook ondersteuning en tijdelijke opvang.

P

De gemeente en haar inwoners

GroenLinks wil zorgen dat de inwoners blij zijn met hun gemeente. Men kan serieus meepraten, krijgt dienstverlening op maat en ziet een gemeente die transparant en integer werkt. 105. Inwoners kunnen tijdig meepraten over belangrijke beslissingen in de gemeente en hebben daadwerkelijk invloed: beginspraak, zoals we dat noemen, mag niet verflauwen onder invloed van bezuinigingen en een krimpende gemeentelijke organisatie. GroenLinks wil dat de medewerkers van de gemeente juist veel contact hebben met de inwoners van Hardenberg en hen betrekken bij (het voorbereiden van) beslissingen. 106. Vanwege kostenefficiëntie wordt de dienstverlening van de gemeente zoveel mogelijk digitaal aangeboden. GroenLinks wil dat een persoonlijke benadering (telefonisch, aan de balie) ook in stand wordt gehouden. 107. De gemeentelijke websites zijn goed beschermd tegen virussen en cyberaanvallen, zodat de informatie van inwoners privé is en blijft. 108. De gemeenteraad krijgt voldoende ondersteuning om al zijn taken naar behoren te kunnen uitoefenen: zowel de koers van het beleid als de controle op de uitvoering daarvan. 109. Ook bij samenwerking tussen gemeenten, blijft de gemeenteraad als gekozen volksvertegenwoordiging verantwoordelijk voor het beleid en (de controle op) de resultaten; die democratische verantwoording moet bij elk samenwerkingsverband expliciet en goed worden geregeld. Het principe blijft dat over de besteding van publiek geld ook publieke verantwoording plaatsvindt tegenover gekozen volksvertegenwoordigers. 18

Hoofdstuk IV

Financiële paragraaf

Naar een duurzame samenleving GroenLinks wil een overgang naar een duurzame samenleving bewerkstelligen – duurzaam in sociaal en ecologisch opzicht. Bezuinigingen moeten bijdragen aan die transitie. Onze inzet bij ombuigingen is om burgers, en in het bijzonder de kwetsbare mensen in de samenleving, een sterkere positie te geven. Werken aan een duurzame samenleving wil niet zeggen dat er niet op groen en duurzaamheid mag worden bespaard: als middelen efficiënter kunnen worden ingezet, ontstaat er ruimte voor andere investeringen in duurzaamheid: dat levert extra werk en geld op. GroenLinks staat overigens in algemene zin een cultuur van soberheid voor: verantwoord omgaan met gemeenschapsgeld. Bij het op orde brengen en houden van de gemeentelijk financiën wil GroenLinks de fundamenten van het menselijk bestaan onaangetast laten en waar mogelijk zelfs verstevigen: - het voortbestaan van de planeet aarde en de mensheid: duurzaamheid is geen beleidsoptie, duurzaamheid is een overlevingsvoorwaarde; - een menswaardig bestaan voor iedereen, maar dan ook echt ieder één, in de gemeente; - goed samenleven: sociale cohesie, een goed functionerende democratie, een schone en veilige samenleving, gelegenheid om je talenten te ontplooien. Concreet vertalen we deze uitgangspunten als volgt: Op welke gebieden investeren we? En waarop bezuinigen we zeker niet? Zorgen voor het voortbestaan van de planeet aarde en de mensheid: - duurzame energie - duurzame mobiliteit: OV en fiets - duurzaam bouwen - duurzaam inkopen en uitbesteden - energieneutrale organisatie - natuur, m.n. biodiversiteit Zorgen voor een menswaardig bestaan:

Waarop bezuinigen we dus logischerwijs? Alles wat duurzaamheid bedreigt: - niet-milieuvriendelijke subsidies - niet-milieuvriendelijke consumptie - autoverkeer: onderhoud en aanleg infrastructuur - afval - energieverspilling Franje, extra's, zinloze concurrentie:

- primaire zorg - armoedebestrijding - vluchtelingenopvang - participatie: vrijwilligerswerk, werkervaringsplaatsen, stadswacht - ontwikkelingssamenwerking Zorgen voor goed samenleven:

- bureaucratie, management, bestuurskosten - 'beleidsvorming' zonder concrete noodzaak - marketing, concurrentie met regio - dubbelingen in de regio

- onderwijs - wijkwerk - veiligheid - verkeersveiligheid - democratisering - kunst - inburgering

- lage dichtheid woningbouwlocaties - hoge parkeernorm - (begeleiding) (bouw)vergunningen en toezicht (kostendekkend)

Dingen die vooral individuen ten goede komen:

En waar is lastenverzwaring acceptabel? Volgens het beginsel 'de vervuiler betaalt' (eco-solidariteit); dan gaat het vooral om herverdeling van lasten en in het rekening brengen van maatschappelijke kosten: - diftar (prijsdifferentiatie tarieven afvalverwerking): wie meer weggooit, betaalt ook meer - parkeren: gebruik van de openbare ruimte in rekening brengen, uitbreiding betaald parkeren gebied - terrasverwarmers, nachtverlichting, airco-installaties (zonde van de energie) Ook een geringe verhoging van de belasting op bezit (OZB; onroerend goed) is een vorm van solidariteit. De overgang naar een duurzaam ingerichte samenleving – zowel ecologisch als sociaal – vraagt om structurele veranderingen voor de lange termijn, ook in het gedrag en de opstelling van de gemeentelijke overheid. De gemeente zal veel meer dan nu soms al het geval is met andere partijen in een netwerk samen aan de oplossing van een maatschappelijk vraagstuk werken. Zulke nieuwe manieren van organiseren kunnen tot enorme besparingen leiden, al kan de besparing voor de één gepaard gaan met kostenverhoging bij de ander. Het gaat er bij samenwerking in een netwerk dus om dat de voordelen voor de samenleving als geheel (het algemeen belang) voorop staan en dat de lasten en baten evenredig worden verdeeld (of gecompenseerd) over de samenwerkende partijen. En pas op de langere duur worden de opbrengsten van dit type structurele veranderingen zichtbaar. Dat is voor GroenLinks beslist geen reden om er van af te zien: juist dit type veranderingen zorgen voor duurzame verbeteringen. En al komen de financiële baten waarschijnlijk pas op langere termijn, er zijn al wel meteen belangrijke maatschappelijke baten. We geven een paar voorbeelden. Lokale energievoorziening In plaats van miljoenen weg te laten vloeien naar buitenlandse energiereuzen kunnen we in (de regio) Hardenberg met zon, wind, (grond)water en aardwarmte kleinschalig zelfvoorzienend worden. Samenwerkende partijen zijn in dit verband: coöperaties voor buurtenergie, scholen, kerken, (sport)verenigingen en gemeente. De voordelen voor de inwoners van de gemeente zijn al snel merkbaar in hun portemonnee: goedkope energie, lagere woonlasten. Voordelen voor de overheid: we halen de CO2-reductie die we ons ten doel hebben gesteld, meer lokale werkgelegenheid, toenemende sociale cohesie en betrokkenheid van inwoners bij duurzaamheid. Stadslandbouw in plaats van loze ruimte De gemeente heeft veel grond in bezit. Deze grond kan al dan niet tijdelijk worden benut voor stadslandbouw en volkstuintjes. Dat kan met name ten goede komen aan mensen met een uitkering of een laag inkomen. - Voordelen voor inwoners: weten wat je eet, en ook: goedkoop en eerlijk voedsel voor mensen met weinig inkomen. - Voordelen voor de gemeente: een (al dan niet tijdelijke) functie voor braakliggende gronden die van gemeenschapsgeld zijn gefinancierd. Misschien zelfs inkomsten in plaats van louter kosten. 20

Energiebesparing - werkgelegenheid Energiebesparende maatregelen vergen flinke investeringen (zonnepanelen op schooldaken, vervangen openbare verlichting door LED e.d.) maar stimuleren de bouw en de aanverwante sectoren, waardoor de gemeente minder kwijt is aan uitkeringen en op termijn ook structureel bespaart op de energiekosten. Arbeidsmarkt – onderwijs - overheid Als werkgevers, onderwijs en gemeentelijke overheid samen zorgen voor een betere afstemming tussen de vraag op de lokale/regionale arbeidsmarkt en het aanbod van afgestudeerden en werkzoekenden, ontstaan er voor alle partijen voordelen: - Voordelen voor de gemeente: het aantal uitkeringen neemt af, de OZB-inkomsten van bedrijven nemen toe, de kwijtschelding van lokale heffingen neemt af, er wordt minder beroep gedaan op het welzijnsbudget en het reintegratiebudget - Voordelen voor de bedrijven: de wervingskosten van nieuw personeel nemen af - Voordelen voor het onderwijs: het aantal scholieren/studenten neemt toe, de uitval van leerlingen/studenten neemt af. Wonen – welzijn - zorg Als zorgaanbieders, woningcorporaties, vrijwilligersorganisaties, welzijnsinstellingen, sociale werkvoorziening en gemeente samenwerken kunnen inwoners langer in gezondheid in hun eigen woning blijven wonen en kan de kwaliteit van hun leven langer hoog worden gehouden, terwijl de zorgkosten afnemen. - Voordelen: minder kosten voor zorg (bijvoorbeeld eerste lijn in plaats van specialistische hulp) en welzijn, minder uitkeringen (door inzet van WWB’ers) en het aantal hulpverleners per huishouden neemt af.

De sociale gemeente Ontzien van kwetsbare inwoners Op de al krappe middelen in het sociale domein kan zeker na de transities niet verder worden bezuinigd. In de ogen van GroenLinks moet er zo nodig maar extra bezuinigd worden op andere beleidsterreinen om de rijksbezuinigingen op het gebied van zorg en welzijn (deels) te compenseren. WMO Vraaggericht en oplossingsgericht werken levert besparingen op. De ervaring leert dat mensen soms al geholpen zijn met een gesprek of een eenvoudige oplossing; er hoeft niet altijd meteen dure ondersteuning te worden ingezet. Maar als zo'n voorziening echt nodig is, moeten inwoners van Hardenberg daar ook op kunnen rekenen. GroenLinks vindt het wel rechtvaardig om een eigen bijdrage van mensen te vragen, daarbij rekening houdend met iemands financiële omstandigheden. GroenLinks is ook voorstander van meer actieve betrokkenheid van bewoners (zelfbeheer of medebeheer) bij het schoon houden van de gemeente, bij het groenonderhoud, het ontwikkelen en uitvoeren van beleid rond zorg, welzijn en wonen en bij buurttoezicht in kader van wijkveiligheid. De doelstelling daarvan is niet gericht op besparingen – het gaat om het principe. (Zelf- of medebeheer levert ook lang niet in alle gevallen een substantiële besparing op: niet zelden gaat er veel ambtelijke capaciteit in de organisatie en begeleiding zitten.) 21

Inkomsten van de gemeente Het uitgangspunt van GroenLinks is dat de “sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen”. Dat principe geldt onverkort bij de gemeentelijke belastingheffing. Zo ontzien we bijvoorbeeld mensen met lage inkomens (tot 120 procent van het sociaal minimum; de norm ligt nu op 110 procent) systematisch via een ruimhartige kwijtscheldingsregeling. Extra inkomsten voor de gemeente betekenen overigens een lastenverzwaring voor burgers en bedrijven. We realiseren ons dat het rijk al flinke lastenverzwaringen heeft doorgevoerd, en willen daar op lokaal niveau dus voorzichtig mee zijn. Voor zover dat nog niet het geval is worden in elk geval wel alle directe en indirecte kosten in de (belasting)tarieven verwerkt. Daarmee voorkomen we dat bepaalde activiteiten op oneigenlijke wijze worden gesubsidieerd. In een paar gevallen vindt GroenLinks het verantwoord belastingen expliciet te verhogen: OZB De onroerende zaakbelasting is de enige belasting die de gemeente heft, die naar haar aard “progressief” is en dus voldoet aan ons sterkste-schouders-principe. Wie geen eigen huis heeft betaalt geen OZB, en de belasting wordt gebaseerd op de WOZ-waarde van de eigen woning (WOZ = wet Waardering Onroerende Zaken): hoe duurder het huis, hoe meer belasting je betaalt. Daarom vindt GroenLinks Hardenberg dat het redelijk is om een bijdrage voor de publieke zaak van”'rijkere” burgers te vragen via een verhoging van de onroerendezaakbelasting . In bepaalde gevallen kunnen de tarieven worden ingezet om wenselijke activiteiten te bevorderen. Te allen tijde kunnen mensen die door de gemeentelijke belastingheffing in de problemen komen aanspraak maken op een coulante behandeling. Parkeerbelasting Parkeerplaatsen in de openbare ruimte zorgen ervoor dat die ruimte niet meer kan worden gebruikt voor speelplekken, groenvoorzieningen, vijvers, zitbanken en andere dingen waar andere inwoners en bezoekers van de stad plezier van zouden kunnen hebben. GroenLinks Hardenberg wil deze maatschappelijke kosten van het parkeren in rekening brengen. De openbare ruimte is van ons allemaal en als iemand een deel daarvan voor zijn eigen doeleinden benut, is het niet onredelijk dat die de andere inwoners daarvoor een vergoeding geeft. In sommige delen van Stad Hardenberg is al betaald parkeren ingevoerd; het is niet in te zien waarom in andere delen van de gemeente parkeren kosteloos zou moeten blijven. GroenLinks wil dat mensen zich realiseren dat een auto zelfs als je er niet mee rijdt (openbare) ruimte inneemt.

22