MEEDOEN EN EERLIJK DELEN

1 2

Ontwerp programma PvdA voor Provinciale Staten van Utrecht 2011-2015

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44

MEEDOEN EN EERLIJK DELEN Dit is een werktitel op basis van thema’s die landelijk aangegeven zijn. Onderstaande ‘preambule’ op het programma wordt later vervangen door een algemene, ondertekend door Job Cohen. Daarin wordt de onderstaande tekst opgenomen.

De uitgangspunten van de PvdA De PvdA vindt dat iedereen recht heeft op een bestaan waardoor hij/zij volwaardig mee kan doen in de maatschappij. Vrijheid en zekerheid ontstaan pas wanneer solidariteit, verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid elkaar de hand reiken. Een behoorlijk inkomen is van belang, maar bestaanszekerheid gaat ook om goed onderwijs, volwaardige zorg, goede huisvesting. We hebben bescherming tegen criminaliteit en wangedrag nodig en een respectvolle behandeling door de overheid. Maar er is meer van belang dan alleen hoeveel euro‟s je hebt. Naast welvaart ook welzijn. Een harmonieuze samenleving, leefomgeving en milieu, de toekomst van wie na ons komen en de kwaliteit van het bestaan van wie ons vooraf ging zijn evengoed aspecten van onze samenleving. Een sterke economie bepaalt onze kansen, maar is geen doel op zichzelf. Als de economie zich ongeremd kan ontwikkelen zit hij de kwaliteit van ons bestaan juist in de weg. Bijvoorbeeld omdat geld ons blind maakt voor de natuur en dierenwelzijn,en omdat commercie leidt tot vervlakking van onze cultuur. Voor de Partij voor de Arbeid moet economische groei duurzaam zijn en de lasten ervan mogen niet worden afgewenteld op toekomstige generaties.

PvdA en de provincie De Partij van de Arbeid hanteert bij zijn politiek optreden heldere principes. De PvdA is de partij die staat voor solidariteit en rechtvaardigheid; voor eerlijk delen; voor spreiding van macht, van kennis en van welvaart. Wij geloven in het recht op kansen voor wie kan en het recht op hulp voor wie niet kan. Provincies hebben afgegrensde taken en bevoegdheden. Voor de PvdA betekent dat, dat we in Provinciale Staten met andere onderwerpen bezig zijn, maar niet met andere principes. Utrecht is er voor al zijn inwoners, wat ook hun persoonlijke situatie is, wat ook hun overtuiging of levensstijl is en in welk land ze ook geboren zijn.

Tegenstellingen Nederland is een land met waarden en normen die wij koesteren en die we niet prijs geven: verdraagzaamheid en onderling respect. Wetten moeten gehandhaafd worden; de wetten die persoonlijke veiligheid waarborgen, fundamentele vrijheden beschermen en die het zaaien van haat en agressie verbieden. Maar met wetten alleen komen we er niet. Nederland is een land met verschillen, maar wij denken niet in tegenstellingen, maar geloven in de kracht van verschil. De PvdA zal ook in de provincie Utrecht pal staan voor de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van levensovertuiging. Iedere poging om de provinciale macht te gebruiken voor het uitsluiten of achterstellen van bevolkingsgroepen kan op ons verzet rekenen - ieder slachtoffer daarvan op onze steun.

1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39

Hoofdstuk 1: Inleiding In de provincie Utrecht is het voor de meeste mensen goed wonen, werken, leren en ontspannen. Voor „de meeste‟ mensen, maar niet voor iedereen. Het provinciebestuur staat volgens de Partij van de Arbeid permanent voor de taak, het goede van de provincie te behouden en er voor te zorgen dat een zo eerlijk mogelijk deel daarvan beschikbaar is voor mensen die nu nog te weinig de kans krijgen, mee te doen in wat de provincie allemaal te bieden heeft.

De identiteit van Utrecht Volgens de PvdA is het hoofddoel van het provinciale beleid, het behoud en de versterking van de identiteit van de provincie Utrecht. Utrecht kenmerkt zich door prachtige natuurgebieden en cultuurlandschap, van het Groene Hart tot de Utrechtse Heuvelrug, de rivierlandschappen en de polders, de landgoederen, de forten en de Grebbelinie. Zij maken Utrecht tot de mooiste provincie van het land. De economie bij ons doet het goed, er zijn uitstekende opleidingsmogelijkheden, in de meeste dorpen en stadswijken kun je prima wonen. Je aangenaam ontspannen kan bijna overal, of je nu de rust van de natuur zoekt of de drukte van een grote stad.

Wat de PvdA voor Utrecht wil In de volgende hoofdstukken van dit programma zijn de politieke thema‟s van de PvdA beschreven. Kernpunten zijn voor ons:

wonen en ruimte - betaalbare woningbouw in elk nieuwbouwplan - vooral bouwen binnen bestaande wijken en dorpen - meer natuur en recreatie rondom de steden - duurzame landbouw en agrarisch natuurbeheer werken en verkeer - vernieuwende bedrijven die kunnen bouwen op het onderwijsaanbod - meer tramvervoer in de regio - een stimuleringsplan voor de elektrische fiets leven en welzijn - geen wachtlijsten in de jeugdzorg - overdracht van jeugdzorg aan de gemeenten die daarop zijn voorbereid besturen - investeren in bouwen binnen de stad, duurzaamheid, openbaar vervoer, natuur en recreatie - geen extra lastenverhogingen

40

2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

Hoofdstuk 2: Wonen en ruimte in Utrecht Utrecht is een kleine, dichtbevolkte provincie waar hoge eisen worden gesteld aan de schaarse ruimte: er zijn Nationale Landschappen en kostbare natuur, vitale verkeersverbindingen, uitdijende steden. De bevolking zal in onze provincie nog zeker dertig jaar groeien. Ook de mensen die er al zijn, willen meer ruimte om te wonen en werken, voor ontspanning en sport. De ontwikkeling van Nederland als geheel leidt in deze provincie tot een steeds grotere vraag naar ruimte voor mobiliteit. Utrecht is de mooiste provincie van Nederland. Als het aan de PvdA ligt blijft dat zo. De uitdaging voor de komende tijd is om de economie te laten bloeien, te zorgen voor goed wonen, een prettige woon- en werkomgeving voor iedereen en ondertussen de natuur en het landschap te bewaren.

Wonen Er is in Utrecht groot gebrek aan betaalbare woningen, zowel om te huren als om te kopen. De behoefte aan woonruimte blijft nog groeien. Bovendien passen sommige woningen die er zijn niet meer bij deze tijd: zij zullen gerenoveerd of vervangen moeten worden. De woningbouw, die door de crisis vertraagd is, zal met kracht moeten worden hervat en voortgezet. Dit is vooral een zaak van de gemeenten. Maar de aanpak van de woningbouw kan de gemeenten soms te veel geld kosten; de provincie moet dan bereid zijn ook financieel bij te springen. Dankzij de PvdA is er een provinciaal Fonds Stedelijk Bouwen en Wonen. Daarmee kan de provincie helpen en tegelijk zijn invloed gebruiken in de richting die wij voorstellen. Het bouwen van veel meer betaalbare koop- en huurwoningen, voor starters en voor mensen met een smalle beurs, heeft een hoge prioriteit. Ook voor de middensector moet meer worden gebouwd; dit helpt bij de doorstroming. Ieder nieuwbouwplan waar de provincie mee te maken krijgt, wordt hierop getoetst.

Daarom wil de PvdA: - versnelling van woningbouwplannen - woningtekort terugdringen - voortzetting van het Fonds Stedelijk Bouwen en Wonen - betaalbare woningen in elk nieuwbouwplan De PvdA wil dat zo veel mogelijk wordt gebouwd binnen bestaande steden, wijken en dorpen. Zo blijft de buitenruimte gespaard en wordt de leefbaarheid van kleinere kernen en zwakkere wijken in de steden versterkt. Nieuwbouw zal volgens ons duurzaam moeten zijn en toekomstgericht; d.w.z.: rekening houden met veranderingen in de samenstelling van de bevolking en met de wereldwijde klimaatcrisis. Wijken die gerenoveerd worden of nieuw gebouwd moeten „leeftijdsbestendig‟ zijn: er moeten woningen komen die mee kunnen „groeien‟ met je leeftijd. Wij willen gevarieerde woonvormen in elke wijk. Intensief gebruik van de grond, zowel in woongebieden als op bedrijfsterreinen, is een standaardeis aan alle bouw- en renovatieplannen. Als verouderde industrieterreinen of leegstaande bedrijfspanden niet kunnen worden opgeknapt voor een nieuwe werkfunctie moeten ze een andere bestemming krijgen, bij voorkeur wonen.

Daarom wil de PvdA: - bouwen binnen steden en dorpen - duurzame en leeftijdsbestendige nieuwbouw- en renovatie - herbestemming van bedrijfspanden

Ruimte Het verdelen van ruimte is een van de belangrijkste taken van een provincie. De PvdA wil dat Utrecht een beleid voert dat gericht is op rechtvaardigheid en duurzaamheid: eerlijk verdelen van de ruimte die er is en wel op zo‟n manier dat Utrecht leefbaar blijft en we onze natuur en ons landschap behouden. Ook het Utrechtse deel van het Groene Hart blijft groen en de recreatieve toegankelijkheid ervan moet worden versterkt. De ruimtelijke ordening, de bouw van huizen en bedrijven en het beleid voor natuur, milieu en landschap moeten gericht zijn op de toekomst. Veranderende bevolkingssamenstelling en de wereldwijde klimaatcrisis zijn de bepalende factoren.

3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

De provincie moet samen met de gemeenten nagaan waar in de komende dertig jaar krimp van de bevolking en van de bedrijvigheid te verwachten is, zodat daar ruimte vrij komt. Het bundelen van bedrijventerreinen, zodat die beter aansluiten op het openbaar vervoer, is daar een element in.

Landschap en natuur Rondom onze steden zie je nu te vaak een rommelige rand. De PvdA wil dat die verrommeling wordt aangepakt. De provincie moet optreden als de hoeder van het buitengebied en de gemeenten daar op aanspreken. Vooral rond de steden Utrecht en Amersfoort hebben burgers behoefte aan recreatiemogelijkheden en aan natuur. Dit heeft voor de PvdA prioriteit. Gemeenten en de provincie moeten samen werken aan hoogwaardige recreatiegebieden; vrij toegankelijk en makkelijk bereikbaar per fiets en openbaar vervoer. In Utrecht wordt gewerkt aan het met elkaar verbinden van natuurgebieden: de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Bij de realisering heeft de provincie een spilpositie. De ontwikkeling loopt trager dan wij willen, door de steeds moeizamere financiering. De PvdA vindt dat dit toch moet doorgaan, al zal het allemaal langer duren. De geplande ecoducten bij Leusden en Maarn moeten worden aangelegd.

Daarom wil de PvdA: - behoud en versterking van natuur en recreatie rondom de stad - afronding van de verbindingszones tussen natuurgebieden, zo nodig na 2018 Het Nationale Park de Utrechtse Heuvelrug en de Nationale Landschappen in onze provincie zijn haast een Nederland in het klein te noemen: zo breed is het spectrum van landschap dat zij tonen. Hun functie wil de PvdA versterken door vooral de Utrechtse Heuvelrug en Arkemheen-Eemland op elkaar aan te sluiten en de Randmeren daar in te betrekken. Megastallen tasten de kwaliteit van het landschap aan en kunnen negatieve effecten hebben bij o.m. de uitbraak van dierziekten. De PvdA wijst ze af.

Water Water is uitgangspunt voor de inrichting van de omgeving. De provincie heeft de vergunningverlening voor grote onttrekking van het grondwater (voor drinkwater, industrie en koude-warmte opslag) als wettelijke taak. De PvdA vindt dat de provincie moet samenwerken met gemeenten en waterschappen, zodat we bij de uitvoering “werk met werk” maken; dat spaart geld en ongemak. De bodem wordt voor allerlei zaken benut die van invloed zijn op het grondwater. De kwaliteit van het grondwater vraagt om een actieve rol van de provincie; onteigenen en vervolgens de wijziging van bestemmingen is daarbij onvermijdelijk. De verdroging van onze bodem leidt tot verzilting, verslechtering van de biodiversiteit en bodemdaling. Verdroging kan worden tegengegaan door waterpeilen te verhogen en water langer vast te houden; een slimmer grondgebruik is nodig. In 2050 zullen de grondwaterlagen waaruit we nu een deel van ons drinkwater halen, naar verwachting leeg zijn. De PvdA is tegen nog dieper boren. De vervuiling van ons oppervlaktewater door ammoniak en nitraat moet bij de bron worden aangepakt, als het moet via het principe “de vervuiler betaalt”. De PvdA is tevreden over het Provinciaal Waterplan dat onlangs is vastgesteld, maar wij willen dat de uitvoering ook voor de lange termijn financieel verzekerd is.

Daarom wil de PvdA: - bescherming grondwater en robuuste watersystemen - structurele financiering van het Waterplan

4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47

Duurzaamheid Klimaatverandering is een feit. In onze provincie merken we hem door droogte en door overstromingsgevaar langs de rivieren. Er moet een evenwicht zijn tussen economie, leefomgeving en natuur. De provincie moet een bewustmakende en stimulerende rol spelen. Dat kan de provincie op allerlei terreinen doen, via zijn contacten en zijn samenwerking met gemeenten, bedrijven, landbouw- en milieuorganisaties. De PvdA vindt dat de provincie Utrecht zelf het goede voorbeeld moet geven in het duurzaamheidsbeleid: met groene stroom, auto‟s op schonere brandstof en duurzame bouw van de nieuwe huisvesting. Wij willen verder dat Utrecht streeft naar een klimaatneutrale provincie. Dit betekent dat de activiteiten van de provincie per saldo geen negatieve effecten hebben op het klimaat. De provincie moet daarin koploper zijn. De provincie Utrecht moet honderd bedrijven in de komende vier jaar uitdagen om hun bedrijfsvoering ook klimaatneutraal in te richten. De provincie moet de milieuwetten handhaven en waar mogelijk milieuhinder bestrijden. Verbetering van de luchtkwaliteit en beperking van de geluidshinder van snelwegen, vooral die rond de stad Utrecht, is een bittere noodzaak. Beperking van de snelheid tot maximaal 100 km draagt daar aan bij. Elektrisch aangedreven vervoer (fietsen, brommers, auto‟s) wordt gestimuleerd door een netwerk van oplaad- en vulpunten te faciliteren. Duurzame energiewinning wordt gestimuleerd. De PvdA in de provincie Utrecht zal niet meewerken aan initiatieven voor nieuwe energiewinning door kolen, olie of kernenergie. De provincie gaat zelf actief energie besparen op alle (beleids)terreinen waar ze direct invloed op heeft. Energiebesparing in bestaande woningen moet worden gestimuleerd en gemeenten verdienen ondersteuning bij het energieneutraal ontwerpen van woonwijken en accommodaties. Er is veel meer hergebruik van het afval van bedrijven mogelijk. De PvdA wil een provinciaal plan om dat te stimuleren. We willen een concreet doel stellen aan het provinciaal milieubeleid: de hele provincie Utrecht in 2040 volledig klimaatneutraal en klimaatbestendig. In 2011-2015 worden de eerste concrete stappen naar dat doel gezet.

Daarom wil de PvdA: - in 2015 het provinciehuis en het regionaal openbaar vervoer klimaatneutraal - een provinciaal plan om meer bedrijfsafval te hergebruiken - bedrijven aantrekken die duurzame producten maken en duurzaam ondernemen Een gevolg van de klimaatverandering is ook dat het risico van overstromingen kan toenemen. De PvdA kiest voor een structurele oplossing: de rivierdijken langs de Nederrijn/Lek zo sterk verhogen dat daar achter ingrepen niet nodig zijn.

Landbouw De fraaie polders in Utrecht zijn het product van eeuwenlang hard werken door Utrechtse boeren. In onze provincie staat niet alleen de ruimte voor de natuur, maar ook die voor landbouw onder druk. De PvdA is voorstander van verantwoord agrarisch ondernemen en van agrarisch natuurbeheer. Op die manier kunnen we de kenmerkende Utrechtse landschappen helpen behouden. Bij de afronding van de Ecologische Hoofdstructuur moet de onzekerheid voor boeren worden beperkt. Boerenland dat geen rol meer speelt voor de boer, vaak versnipperde stukjes, willen wij een natuur- of recreatiebestemming geven. Op de rest van de landbouwgrond -altijd nog de ruime meerderheid- kan het boerenbedrijf wat ons betreft probleemloos worden voortgezet. Van de landbouwsector vragen we echter wel een milieubijdrage: natuurvriendelijker produceren, beperking van milieubelasting. Dierenwelzijn is een aspect van duurzaamheid dat met zo‟n type landbouw zeer gediend wordt.

Daarom wil de PvdA: - stimuleren duurzame landbouw en agrarisch natuurbeheer - vrijkomende landbouwgronden benutten voor natuur en recreatie

48

5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52

Hoofdstuk 3: Werken en verkeer in Utrecht Utrecht heeft een, economisch gezien, zeer gunstige ligging. Het klimaat voor de vestiging en ontwikkeling van bedrijven is uitstekend. Er zijn gevarieerde vestigingsplaatsen, goede verbindingen, veel en goed onderwijs en een gemiddeld hoog opgeleide bevolking. De PvdA vindt dat we op die sterke punten moeten voortbouwen. Werk zorgt ervoor dat mensen participeren in de maatschappij en er nauwer bij betrokken zijn. Wij erkennen dat de invloed van de provincie op het aantal banen beperkt is. Maar wij willen wel dat de provincie voorwaarden helpt scheppen voor een goed vestigingsklimaat en economische sectoren gericht ondersteunt.

Vernieuwend en duurzaam werk Volgens de PvdA moet de provincie zich concentreren op vernieuwende sectoren zoals science, zorgeconomie en kennisinstituten; binnen die focus moet de provincie volgens ons kiezen voor duurzame economische activiteit. De provincie kan helpen bij het verkrijgen van subsidies en bij de herstructurering van bedrijventerreinen

Werk voor iedereen In de provincie heerst gebrek aan banen voor minder hoog opgeleiden. Steden als Utrecht, Amersfoort en Veenendaal hadden, een generatie geleden, nog grote „maak‟industrieën die nu bijna helemaal verdwenen zijn. De PvdA wil dat veel ruimte wordt geboden aan nieuwe initiatieven van zelfstandigen (ZZP‟ers) en starters met kleine bedrijfjes; zij zijn altijd de groei- en banenmotoren van de economie. Initiatieven om ZZP-ers te ondersteunen, zoals in Amersfoort, moeten in andere gemeenten worden gevolgd. De provincie moet dit ondersteunen.

Daarom wil de PvdA: - stimuleren van vernieuwende bedrijven die voort kunnen bouwen op on s onderwijsaanbod - ondersteunen van zelfstandigen (ZZP‟ers) en kleinschalige startende bedrijven - speciale aandacht voor de werkgelegenheid van minder hoog opgeleiden

Werk in vele soorten, op vele plaatsen Als ondernemers, wetenschap en cultuur elkaar ontmoeten is vernieuwing vaak het gevolg. Wij willen dat de provincie die ontmoeting stimuleert. Bestaande bedrijventerreinen moeten duurzamer, efficiënter en meer toekomstgericht worden gerenoveerd. De provincie moet het ontwikkelen van nieuwe bedrijventerreinen en kantorenparken ontmoedigen, en herstructurering van de bestaande stimuleren. Wonen en werken worden tot nu toe zo strikt gescheiden dat het starten van een kleinschalig bedrijfje in een woonwijk nauwelijks kan. De PvdA vindt dat daar veel soepeler mee moet worden omgesprongen.

Daarom wil de PvdA: - stimuleren dat ondernemingen, wetenschap en cultuur bijeenkomen - herinrichting van bedrijfsterreinen; intensiever gebruik van de ruimte - geen onnodige beperkingen voor ondernemen in woonwijken

Mobiliteit De verantwoordelijkheid voor het zeer intensieve verkeer in onze provincie ligt nu bij verschillende overheden: het rijk voor de rijkswegen, ProRail en NS voor de trein, de provincie voor een deel van de wegen en een deel van het openbaar vervoer, de gemeenten voor een ander deel van de wegen en een ander deel van het openbaar vervoer. Regelmatig liggen al die partijen met elkaar overhoop, omdat mobiliteit nu eenmaal niet op zo‟n manier op te delen is. Dit maakt de oplossing van onze grote mobiliteitsproblemen nodeloos ingewikkelder, trager en duurder. Door één vervoers(of infrastructuur)autoriteit per provincie aan te wijzen worden de budgetten gebundeld. Het rijk wil de bundeling van krachten in één infrastructuurautoriteit. De PvdA vindt de bundeling belangrijk, maar wel onder regie van de provincie..

Daarom wil de PvdA: - één vervoers- of infrastructuurautoriteit voor Utrecht

6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43

Mobiliteit is nodig voor de economie, de recreatie en ons sociale leven. Maar ook belast mobiliteit milieu en landschap. Daarom kiest de PvdA voor beperking van mobiliteit, milieuvriendelijk vervoer en benutting van de bestaande infrastructuur. Alleen als het echt niet anders kan komt voor ons aanleg van nieuwe wegen in beeld.

Openbaar vervoer De PvdA vindt dat het openbaar vervoer, vooral rond de stad Utrecht, onder de maat is. De frequentie moet hoger (meer treinen en bussen per uur) en de kwaliteit moet beter. De verbindingen per openbaar vervoer met sommige delen van het land, met name Flevoland, zijn slechter dan die met de rest; dat moet veranderen. Het openbaar vervoer moet betaalbaar blijven.

Daarom wil de PvdA: - meer treinen en bussen per uur - uitbreiding van het Utrechtse regionale tramnet (o.m. de Uithof/Zeist en Leidse Rijn) - een snelle directe railverbinding tussen Utrecht/Amersfoort en Almere - aandacht voor betaalbaarheid van het openbaar vervoer

Fietsen De fiets is het recreatieve vervoermiddel bij uitstek in Utrecht. De provincie heeft daar al veel voor gedaan; wat ons betreft gaat dat door. Maar de fiets kan ook een alternatief voor de auto worden in het woon-werk-verkeer als die fiets elektrisch is. Elektrische fietsen zijn comfortabel, snel en relatief schoon. Ze eisen veel minder ruimte dan de auto.

Daarom wil de PvdA: - een provinciaal stimuleringsplan voor de elektrische fiets - uitbreiding van de fietspaden voor woon-werk-verkeer

De auto en de wegen De autowegen in de provincie Utrecht zijn cruciaal voor ons hele land. En op zijn beurt dankt Utrecht veel van zijn economische ontwikkeling aan zijn goede bereikbaarheid, ook die per auto. Maar voor die automobiliteit betalen we een hoge prijs in onder meer aanslagen op ons landschap en onze luchtkwaliteit. De PvdA wil geen nieuwe doorsnijdingen door woonwijken zoals Leidsche Rijn. Als er verbetering van het wegennet nodig is, is verbreding de minst slechte oplossing. Tegelijkertijd moet dan een verbetering van de leefomgeving van de wijken langs de weg plaatsvinden door geluidsschermen, een natuurdak en goede fietsverbindingen over of onder de weg. Bestrijden van te veel autogebruik blijft een hoge prioriteit. Het belasten van het gebruik van de auto en niet van het bezit, is het beste middel om hier iets aan te doen. Stimuleren van thuis- en flexwerken blijft belangrijk.

Daarom wil de PvdA: - capaciteitsvergroting door intensiever en creatiever gebruik van de wegen - geen nieuwe doorsnijdingen van de natuur voor autowegen - alleen verbreding van snelwegen als de leefomgeving ook verbeterd wordt niet het bezit van de auto belasten, maar het aantal gereden kilometers

44

7

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46

Hoofdstuk 4: Leven in Utrecht De sociale agenda van de provincie Utrecht wordt vooral bepaald door de wettelijke taken op het gebied van de jeugdzorg. De meeste andere taken op sociaal gebied zijn van de gemeenten alleen, of door het Rijk rechtstreeks aan de gemeenten gedelegeerd. De PvdA vindt dat de provincie wel op enkele punten de gemeenten moet ondersteunen, als de betreffende kwesties verder gaan dan de gemeentegrenzen en een regionale betekenis hebben.

Kansen voor de jeugd Met de meeste kinderen en jongeren in onze provincie gaat het goed. Met een klein aantal ervan niet. Jongeren en gezinnen die hulp nodig hebben, moeten die hulp goed en op tijd krijgen. De afgelopen jaren heeft de provincie, actief daarin gestimuleerd door de PvdA, de wachtlijsten in de jeugdzorg weggewerkt. Voorkomen moet worden dat er opnieuw wachtlijsten ontstaan. De PvdA wil dat jongeren die in de problemen komen binnen een maand de zorg krijgen die ze nodig hebben, ook na de overdracht van de jeugdzorg aan de gemeenten. De PvdA wil dat hulp geboden wordt waar die het meest effectief gegeven kan worden, zo vroeg mogelijk en dichtbij. Daarom is het goed dat de jeugdzorg wordt overgedragen aan de gemeenten. De komende jaren moet de provincie veel aandacht geven aan een goede overdracht. Handhaving en verbetering van de kwaliteit is een belangrijk criterium. De overdacht moet pas plaatsvinden als gemeenten daar voor zijn toegerust en de financiën binnen de jeugdzorg op orde zijn. Grote gemeenten zoals Utrecht, Amersfoort en Veenendaal kunnen de nieuwe taken wel aan. Kleinere gemeenten moeten samenwerkingsverbanden vormen. Als dat niet lukt moeten de zwaardere taken voor jeugdzorg bij centrumgemeenten worden ondergebracht. Afgelopen jaren heeft de provincie de Centra voor Jeugd en Gezin ondersteund. De komende jaren moet de provincie de best practices tussen gemeenten blijven uitwisselen. Er zijn op dit moment veel instanties betrokken bij de jeugdzorg. De PvdA wil een „ketenaanpak‟, waardoor kinderen die hulp nodig hebben niet van het kastje naar de muur worden gestuurd. De bestaande, goed werkende ketenaanpak moet gehandhaafd blijven. De PvdA hanteert het principe “één gezin, één plan”.

Het is beter om te voorkomen dat kinderen en jongeren in de problemen komen. Dit begint in het gezin, op de school en bij de (sport)vereniging. Het versterken van de sociale omgeving van een kind is van cruciaal belang. Om integraal jeugdbeleid te stimuleren vindt de PvdA dat de provincie ook sport en cultuur voor dit doel kan inzetten. De PvdA vindt dat er meer aandacht moet zijn voor de uitstroom en nazorg. Voor een goede terugkeer in de eigen oude leefomgeving is het van belang dat basisvoorzieningen als wonen, werk, school en financiën goed geregeld zijn. De jeugdzorg moet voor iedereen toegankelijk moet zijn. Helaas worden niet alle kinderen op dit moment bereikt. Bij met name de allochtone gezinnen is er vaak nog onbekendheid en onvoldoende vertrouwen. Provincie, gemeenten en instellingen moeten betere informatie geven en alle middelen benutten om het vertrouwen bij ouders te versterken.

Daarom wil de PvdA: - overdracht van jeugdzorg aan de gemeenten die daarop zijn voorbereid - voldoende financiën voor een goede start bij de gemeenten - ondersteuning van gemeenten, ook na de overdracht - geen wachtlijsten in de jeugdzorg - één gezin, één plan - verbetering toegankelijkheid jeugdzorg voor allochtone gezinnen

8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Cultuur en Sport Cultuur is belangrijk voor de samenleving en moet bereikbaar zijn voor iedereen. Cultuurbeleid ligt primair bij het rijk en de gemeenten; de provincie heeft wel een taak op het gebied van cultureel erfgoed (monumenten, landschap, archeologie), bibliotheken en regionale omroep. Daarnaast vindt de PvdA dat de provincie een ondersteunende rol kan vervullen bij het stimuleren van culturele initiatieven. Daarbij willen wij dat gelet wordt op de regionale functie, op de economische waarde en op een bijdrage aan bekendheid van Utrecht. Sport biedt ontspanning, een gezonde vrijetijdsbesteding en brengt mensen samen. Vooral voor de jeugd vindt de PvdA sport belangrijk voor de ontwikkeling. Sport levert ook een bijdrage aan de integratie van bevolkingsgroepen. Op sportgebied liggen de taken vooral bij de gemeenten. De provincie moet wel een ondersteunende rol spelen bij sportstimulering voor jongeren. De PvdA vindt vooral ondersteuning van de breedte- en amateursport belangrijk. Incidentele stimulering van topsportevenementen is mogelijk als er sprake is van een positieve uitstraling richting de actieve amateursporters. Een provinciale bijdrage geven aan investeringen in regionale sportaccommodaties kan volgens ons als dit samen gaat met belangrijke gebiedsontwikkeling.

Daarom wil de PvdA: - culturele initiatieven op regionaal niveau ondersteunen - breedtesport voor jongeren ondersteunen - jaarlijks een bijdrage geven aan één topsportevenement of voor één regionale accommodatie

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51

Hoofdstuk 5: Besturen in Utrecht Bestuur is er voor de burgers, de burgers niet voor het bestuur. In ons land is het bestuur vormgegeven in drie lagen: gemeente, provincie, rijk. Daarboven is dan nog de Europese Unie. De wereld is veranderd, maar ons bestuur is niet genoeg mee-veranderd. In het zogeheten „middenbestuur‟ zijn veel partijen actief: provincie, waterschap, gemeenten en verschillende rijksdiensten. De PvdA wil niet dat er meer dan één kapitein op het schip staat. Burgers en bedrijven mogen niet van het kastje naar de muur gestuurd worden. Daarom willen wij dat de taken en bevoegdheden helder worden afgebakend en wel zo dat die elkaar niet overlappen.

Bestuur en uitvoering dicht bij de mensen De PvdA wil dat de overheid zijn werk zo dicht mogelijk bij mensen doet. Dat is democratischer, doelmatiger en vaak ook goedkoper. Dit kan betekenen dat bij bepaalde taken ruim baan wordt gegeven aan de gemeente, maar het hoeft niet. Ook als de provincie een bepaalde taak heeft vinden wij dat die zich vaker als partner op moet stellen en meer de samenwerking moet zoeken met burgers en met instellingen. Daar passen eigentijdse vormen van inspraak bij. In de loop der tijden zijn veel overheidstaken van gemeenten, provincies en het rijk geprivatiseerd. Dat heeft grote voordelen gebracht, maar onmiskenbaar ook nadelen. De PvdA staat kritisch tegenover verdere privatiseringen.

Diversiteit Diversiteit in het personeelsbeleid komt nog onvoldoende tot zijn recht. Diversiteitsbeleid moet kansen scheppen voor vrouwen, allochtonen en andere groepen die ondervertegenwoordigd zijn bij de provincie. Het moet daarbij vooral gaan om het “welbegrepen eigenbelang”. Bij bedrijven als Shell is gebleken dat een goed diversiteitsbeleid bijdraagt aan de resultaten van het bedrijf. Het gaat om meer dan een goede afspiegeling van de maatschappij, maar vooral om de cultuur om open te staan voor de verschillen die bestaan binnen de Utrechtse bevolking.

Gemeentelijke taken en de provincie Het takenpakket van de gemeenten is de laatste decennia aanzienlijk uitgebreid, bijvoorbeeld in de zorg en ten aanzien van de arbeidsmarkt. De PvdA heeft actief aan die ontwikkeling meegewerkt en juicht hem toe. W el willen wij dat gemeenten groot genoeg en deskundig genoeg zijn om die taken uit te voeren op een kwalitatief hoog niveau. Als gemeenten te klein zijn om die kwaliteit te kunnen waarborgen moeten zij gaan samenwerken in een publieke uitvoeringsorganisatie of zo‟n taak onderbrengen bij een centrumgemeente. Gemeentelijke herindeling kan een andere manier zijn om gemeenten sterk genoeg te maken voor hun taken. Veel gemeentelijke taken overschrijden, in de praktijk van de uitvoering, de gemeentegrenzen. De provincie houdt een vinger aan de pols, kan ondersteunen en op verzoek coördineren. De PvdA vindt dat in deze zin de provincie een regierol kan vervullen.

Daarom wil de PvdA: - overheidstaken dicht bij de burger uit laten voeren - de provincie op verzoek laten coördineren

Randstadprovincie Veel ruimtelijke problemen (mobiliteit, behoud Groene Hart, economie) overschrijden de provinciegrenzen. De provincies Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland hebben veel onderlinge relaties. De PvdA ziet Utrecht als deel van de randstad, vooral de steden Utrecht en Amersfoort. Daarom ondersteunt de PvdA het streven naar een randstadprovincie. De laatste jaren heeft de samenwerking met Noord-Holland in het project Noord Vleugel Utrecht (“NV Utrecht”) goede resultaten opgeleverd. Deze samenwerking moet wat de PvdA betreft zeker doorgaan.

Daarom wil de PvdA: - samenwerken met randstadprovincies

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

Taken en rollen van de provincie Ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer, regionale economie, natuur en landschap en cultureel erfgoed behoren tot de zogeheten kerntaken van de provincie. De provincie vervult zijn taken op het terrein van de jeugdzorg in samenwerking met gemeenten. De provincie heeft verder een toezichthoudende taak op de gemeenten, vooral op de financiën. Vanuit de gedachte dat overheidstaken zo dicht mogelijk bij burgers moeten worden uitgevoerd vindt de PvdA dat de provincie bereid moet zijn, de bestaande taakverdeling open ter discussie te stellen met gemeenten; noch de provincie, noch de gemeenten zijn heilig. Het belang en de wensen van burgers moeten leidend zijn. Naast deze taken heeft de provincie een aantal rollen te vervullen. Daarbij kan het gaan om coördineren en ondersteunen. De provincie heeft zo bemoeienis met zorg en welzijn, sport en cultuur en is partner bij stedelijke vernieuwing. De Europese Unie doet zijn werk in de lidstaten vooral via regio‟s. Voor de omgang met Europese regels en Europees beleid vindt de PvdA daarom de provincie vaak een geschiktere partner dan de gemeente of het rijk Samenwerking met de andere randstadprovincies is ook op dit gebied belangrijk. De kennis en know how moet worden gedeeld met de gemeenten. De provincie moet zich bij de uitvoering van de taken en rollen volgens de PvdA opstellen als een sobere overheid. Dit betekent een sobere huisvesting en geen hoge uitgaven voor buitenlandse reizen.

Daarom wil de PvdA: - een provincie die open staat voor andere taakverdelingen - Europa als een aandachtsveld voor de provincie - geen luxe provinciehuis en geen dure buitenlandse rei zen

Financiën en belastingen In de komende jaren moet de provincie fors bezuinigen. Het nieuwe kabinet verlaagt de algemene uitkering met structureel € 15 tot € 20 miljoen en bezuinigt op uitkeringen voor speciale taken, zoals het waterbeheer en de ontwikkeling van de ecologische hoofdstructuur. Het beleid voor de verbindingszones tussen ecologisch waardevolle gebieden en de versterking van recreatie rondom de stad wordt zelfs compleet geschrapt. Er komt geen geld meer voor stedelijke vernieuwing. De overgang van de jeugdzorg naar de gemeenten gaat gepaard met een forse korting. Daarmee is op enkele voor de PvdA belangrijke terreinen sprake van kaalslag. Het is echter volgens ons helaas onvermijdelijk dat deze bezuinigingen door de provincie worden doorgevoerd. De provincie beschikt niet over de middelen om dit soort rijksbezuinigingen te compenseren. Het bezuinigingsproces moet volgens de PvdA wel zorgvuldig verlopen. De PvdA vindt dat bij de structurele bezuinigingen geen beleidsonderdelen van de provincie kunnen worden uitgezonderd. Bij het ambtenarenapparaat moet een efficiëncykorting worden doorgevoerd en bij bezuinigen op beleid moeten ook ambtenaren verdwijnen. De provincie heeft voor de nieuwe collegeperiode € 70 à € 100 miljoen incidentele middelen beschikbaar voor nieuwe investeringen. Voor de PvdA hebben investeringen op de volgende terreinen voorrang:  binnenstedelijk bouwen  duurzame economische ontwikkeling  openbaar vervoer  natuur en recreatie In deze tijd van bezuiniging en versobering moet de provincie terughoudend zijn bij lastenverhoging. De provinciale opcenten op de motorrijtuigenbelasting mogen niet sterker stijgen dan de inflatie.

Daarom wil de PvdA: - bij structurele bezuinigingen geen onderdelen van de begroting uitzonderen - investeren in binnenstedelijk bouwen, duurzaamheid, openbaar vervoer, natuur en recreatie - geen extra lastenverhoging voor de burger

11