OMGEVINGSKWALITEIT
19
LUCHTKWALITEIT
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de luchtkwaliteit in Leiden. Gevraagd is in hoeverre men zich hier zorgen over maakt. De gemeente heeft diverse maatregelen genomen om de luchtkwaliteit te verbeteren. De vraag is of bewoners hiervan op de hoogte zijn en of men het gevoel heeft dat deze maatregelen effect hebben, ofwel of men vindt dat de luchtkwaliteit in Leiden verandert. Tot slot wordt bekeken of Leidenaren zelf ideeën hebben over mogelijke maatregelen en of ze het autogebruik zouden willen aanpassen omwille van verbetering van de luchtkwaliteit. De meeste vragen zijn in 2008, 2010 en 2011 ook gesteld.
19.1 Zorgen over de luchtkwaliteit Bijna vier op de tien Leidenaren (38%) maken zich wel eens zorgen over de luchtkwaliteit in Leiden, waarvan 12% vaak en 26% soms. Dit percentage is de laatste jaren heel constant, maar is lager dan in 2008, toen bijna de helft van de Leidenaren zich hier wel eens zorgen over maakte. Onderstaande grafiek laat zien dat inwoners uit stadsdeel Noord en Midden zich iets minder zorgen maken dan gemiddeld. Jongeren tot 35 jaar maken zich duidelijk minder vaak zorgen om de luchtkwaliteit (27%).
Grafiek 19.1 Percentage Leidenaren dat zich zorgen maakt over luchtkwaliteit, naar stadsdeel en leeftijdsgroep* totaal 2008
46%
totaal 2010
38%
totaal 2011
38%
totaal 2013
38%
Midden
35%
Noord
34%
Zuid
41%
West
40%
<35 jaar
27%
35-55 jaar
34%
55-plus
41% 0%
25%
50%
75%
100%
* Tot en met 2010 zijn de gegevens telefonisch gevraagd, vanaf 2011 via internet en schriftelijk. Hierdoor is de vergelijking van 2011 met voorgaande jaren (soms) niet goed mogelijk.
19.2 Maatregelen van de gemeente De gemeente neemt maatregelen om de luchtkwaliteit in Leiden te verbeteren. Aan de bewoners die zich zorgen maken over de luchtkwaliteit van Leiden, zijn vijf maatregelen voorgelegd, met de vraag of zij hiermee bekend zijn. De milieuzone voor vrachtwagens blijkt het best bekend te zijn: zeven op de tien inwoners (71%) weten hiervan. Eén op de drie Leidenaren (32%) weet dat op het Haagwegterrein elektrische scooters worden verhuurd en eveneens een derde (31%) weet dat het gemeentelijk wagenpark is aangepast (schonere auto’s). Het stimuleren van aardgas (18%) en biogas (16%) is minder bekend. De bekendheid van de invoering van de milieuzone voor vrachtwagens en van de voorzieningen op de Haagweg is toegenomen.
Stadsenquête Leiden 2013
129
OMGEVINGSKWALITEIT
Tabel 19.2a
Bekendheid van verschillende maatregelen van de gemeente om luchtkwaliteit te verbeteren, in procenten van alle Leidenaren 2011
2013
invoering milieuzone voor vrachtwagens
60%
71%
op het Haagwegterrein elektrische scooters verhuren en de busjes op aardgas laten rijden
27%
32%
aanpassen gemeentelijk wagenpark voor schonere auto’s
28%
31%
stimuleren aardgas als autobrandstof
19%
18%
stimuleren biogas als autobrandstof
18%
16%
Ouderen en lager opgeleiden zijn in het algemeen meer dan gemiddeld bekend met de maatregelen die de gemeente heeft genomen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dat was in 2011 ook zo. Wanneer Leidenaren hun mening mogen geven over de ontwikkeling van de luchtkwaliteit, dan geeft een ruime meerderheid (57%) aan hierover geen uitspraak te kunnen doen. Als deze groep buiten beschouwing gelaten wordt, gaat de Leidenaren, die wel een mening hebben gegeven, er veelal (66%) vanuit dat de kwaliteit van de lucht niet verandert. De overige respondenten zijn eerder negatief (21% denkt dat het minder wordt) dan positief (13% denkt dat het de goede kant opgaat). Daarmee is men iets negatiever gestemd over de luchtkwaliteit dan in 2011 en 2010.
Grafiek 19.2b Ontwikkeling van de luchtkwaliteit van Leiden, volgens de bewoners, in procenten totaal 2011
6%
totaal 2013
6%
Midden
26%
7%
28%
8%
Noord 4% Zuid
5%
West
5%
61%
9%
57%
33% 26%
7%
52%
9%
28%
10%
26%
beter
61%
hetzelfde
57%
10%
slechter
59%
weet niet <35 jaar 3% 35-55 jaar
5%
55-plus
10% 0%
19.3
29%
7%
29%
61%
11%
28% 25%
55%
10%
52% 50%
75%
100%
Bereidheid van Leidenaren tot het nemen van maatregelen
Circa één op de drie Leidenaren (31%) heeft ideeën voor maatregelen die men zelf kan of wil nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dat is minder dan in 2011 (42%). 55-Plussers (38%) en bewoners met een hoger inkomen (37%) brengen vaker maatregelen naar voren die men zou kunnen nemen. Bij deze maatregelen wordt vooral gedacht aan meer gebruik van het openbaar vervoer of de fiets in plaats van de auto (80% van de Leidenaren die één of meer ideeën hebben aangedragen), het gebruik van energiezuinige apparaten (48%) en milieuvriendelijke producten (50%), meer ventilatie in huis (45%), schonere auto’s (39%) en het nieuwe rijden (39%). Deze cijfers komen sterk overeen met die van 2011.
130
Stadsenquête Leiden 2013
OMGEVINGSKWALITEIT
Er is in 2013 voor het eerst gevraagd welke van deze maatregelen men al uitvoert. Daarbij gaat het veelal om dezelfde maatregelen die men als idee naar voren heeft gebracht. Alleen het werkelijke gebruik van een schonere auto of van een elektrische auto of auto op aardgas is minder groot.
Tabel 19.3a
Ideeën voor maatregelen die Leidenaren zelf kunnen nemen, en het percentage dat deze maatregelen al uitvoert, in procenten van de Leidenaren met ideeën (meer antwoorden mogelijk) aan welke maatregelen denkt u?
welke voert u al uit?
2011
2013
2013
meer met OV / fiets i.p.v. auto
79%
80%
79%
energiezuinige apparaten
56%
60%
63%
gebruik milieuvriendelijke producten (verf, schoonmaakmiddelen)
42%
48%
50%
ventilatie in huis (meer ventileren voor schone lucht in huis)
33%
45%
54%
schonere auto (lager verbruik, milieuvriendelijke brandstof)
35%
39%
20%
het nieuwe rijden: zuinigere rijstijl
33%
39%
39%
geen / minder gebruik open haard
16%
20%
20%
12%
0%
gebruik maken van elektrische auto / auto op gas
9%
5%
gebruik maken van een deelauto
11%
4%
2%
overig
15%
15%
15%
gebruik maken van elektrische fiets
Bereidheid tot het nemen van specifieke maatregelen Een ander gebruik van de auto kan een bijdrage leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Aan de Leidenaren met een auto zijn drie opties voorgelegd. Bijna driekwart van alle Leidenaren heeft één of meer auto’s ter beschikking: 54% heeft één auto, 17% heeft meer dan één auto (veelal 2) en 2% heeft de beschikking over een deelauto. Auto laten staan Meer dan de helft (55%) van de Leidenaren met een auto geeft aan dat men de auto al vaker laat staan vanwege de luchtkwaliteit. 55-Plussers (69%) en vrouwen (59%) geven vaker dan gemiddeld aan dat nu al te doen. Nog eens 7% is hier zeker toe bereid en 19% misschien. Voor één op de vijf Leidenaren met een auto is dit echter geen optie. De daadwerkelijke bereidheid om de auto te laten staan, lijkt vanaf 2010 wat af te nemen. Over gaan op aardgas of elektrisch rijden Een andere manier om rekening te houden met de luchtkwaliteit is door op aardgas of elektrisch te gaan rijden. Het aandeel Leidenaren dat dit al doet, is beperkt tot 3%, maar de bereidheid om dit (eventueel) te gaan doen is groot: circa 10% wil zeker overstappen op gas of elektrisch rijden en nog eens bijna de helft (46%) overweegt dit. Voor 41% is dit echter geen optie. De bereidheid om over te stappen op gas of elektrisch rijden is hoger onder hoog opgeleiden (63%) en onder hogere inkomensgroepen (61%). De belangrijkste voorwaarde om over te stappen op gas of elektrisch rijden is de prijs: 64% vindt dat het alternatief betaalbaar of zelfs goedkoop moet zijn. Dit kan ook door het verstrekken van subsidies of het laten vervallen van de wegenbelasting. Daarnaast noemt 17% het van belang dat er voldoende oplaadpunten en/of tankplekken zijn. Andere punten zijn minder belangrijk, zoals de informatievoorziening over de alternatieven of de actieradius. De bereidheid om over te stappen, is vergelijkbaar met de vorige jaren.
Stadsenquête Leiden 2013
131
OMGEVINGSKWALITEIT
Auto delen Een derde maatregel zou kunnen zijn om de auto of één van de auto’s in te ruilen voor een deelauto. Hiertoe zijn mensen veel minder bereid. Ongeveer 5% van de Leidenaren heeft al een deelauto (4%) of wil zeker overstappen (1%). Nog eens 13% zegt dit te overwegen. Het overgrote deel van de bewoners (82%) overweegt dit echter niet. Ook op dit punt is het animo onder hoger opgeleiden wat hoger dan gemiddeld. De belangrijkste voorwaarde is dat het haalbaar is. Dit betekent dat men over een auto wil beschikken als dat nodig is, de auto in de buurt staat en dat goede afspraken zijn te maken over het gebruik en de kosten. Het beeld wijkt niet veel af van 2011. Vergeleken met voorgaande jaren zijn Leidenaren huiveriger om de overstap te maken op aardgas of elektrisch rijden dan in 2010 en 2008.
Grafiek 19.3b
Bereidheid tot het nemen van maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren, in procenten
auto vaker laten staan 2008
61%
2010
12%
66%
2011
59%
2013
9%
9% 9%
55%
7%
19%
7%
18%
14%
18%
19%
19%
elektrisch of op gas gaan rijden
doe ik al
2008
23%
2010
25%
2011
42%
32%
30%
9%
46%
2013 3% 10%
46%
zeker
45%
misschien
44%
nee
41%
auto inruilen voor deelauto 2011 4%
10%
2013 4%
13%
0%
84% 82% 25%
50%
75%
100%
* Tot en met 2010 zijn de gegevens telefonisch gevraagd, vanaf 2011 via internet en schriftelijk. Hierdoor is de vergelijking van met voorgaande jaren (soms) niet goed mogelijk. * In 2008, 2010 en 2011 waren de categorieën elektrisch en op gas apart, in 2013 zijn deze samengevoegd.
Tot slot is de mogelijkheid geboden om andere ideeën te noemen om de luchtkwaliteit in Leiden te verbeteren. Eén op de vijf bewoners heeft een ander idee of initiatief naar voren gebracht. Het weren van auto’s uit de binnenstad of het autoluw maken van bepaalde delen worden het meest genoemd, gevolgd door meer groen en minder vliegverkeer. Sommige ideeën zijn al eerder aan de orde gekomen.
132
Stadsenquête Leiden 2013
OMGEVINGSKWALITEIT
Tabel 19.3c
Andere ideeën / initiatieven om de luchtkwaliteit in Leiden te verbeteren, in procenten van de Leidenaren die een idee of initiatief naar voren hebben gebracht (132 respondenten)
1.
auto's uit binnenstad of autoluw maken
28%
2.
meer groen
18%
3.
minder vliegverkeer
11%
4.
ov stimuleren/ verbeteren / vaker rijden/ goedkoper / gratis
9%
5.
verbod instellen op allesbranders, bbq’s e.d.
9%
6.
milieuvriendelijke maatregelen zoals zonnepanelen, subsidies en dergelijke
7%
7.
gebruik fiets en lopen bevorderen
7%
8.
milieuvriendelijke auto’s, op gas/elektrisch
6%
9.
betere doorstroming verkeer
6%
10. minder gebruik auto, auto wegdoen, autovrije zondag invoeren, 2 autovrije dagen per maand
2%
11. meer schone bussen
2%
12. meer aandacht geven / op iedereen goed overbrengen
1%
13. overig
15%
Stadsenquête Leiden 2013
133
