ECONOMIE EN TOERISME
11
WINKELEN EN WINKELCENTRA
In dit hoofdstuk wordt gekeken naar het koopgedrag van de Leidenaar, zowel voor dagelijkse als voor niet-dagelijkse boodschappen. Daarbij wordt tevens aandacht besteed aan het vervoermiddel dat men gebruikt om naar de verschillende winkelcentra te gaan. In de laatste paragraaf van dit hoofdstuk worden de binnenstad en de verschillende winkelcentra in Leiden beoordeeld op een aantal aspecten.
11.1 Dagelijkse boodschappen Voor dagelijkse boodschappen, zoals brood, zuivel, melk en andere etenswaren, gaat een kwart van de Leidenaren dagelijks naar de winkel en ruim de helft (60%) twee tot drie keer per week. Vergeleken met voorgaande metingen loopt het aandeel bewoners dat dagelijks naar de winkel gaat terug (36% in 2010) en neemt het aandeel dat twee tot drie keer per week gaat juist toe (53% in 2010). Dagelijkse boodschappen zijn bij verschillende soorten winkels te koop. De supermarkt wordt door bijna iedereen bezocht. Naar zogenaamde speciaalwinkels zoals de bakker, slager, groenteboer, kaasboer of notenbar, gaat 40% wekelijks en een kwart maandelijks. Eén op de vijf Leidenaren (19%) komt hier (bijna) nooit. Eén op de drie Leidenaren komt wekelijks op de markt, een kwart maandelijks. Bijna de helft van de Leidenaren komt wel eens bij de buurtsuper. Vergeleken met 2010 en 2008 loopt vooral het aandeel Leidenaren dat wekelijks naar een speciaalzaak gaat terug: van 69% in 2008, 55% in 2010 naar 40% in 2013. Ook de markt wordt steeds minder vaak iedere week bezocht (42% in 2008, 38% in 2010 en 32% in 2013).
Grafiek 11.1 Bezoek vier soorten winkels voor dagelijkse boodschappen supermarkt
97%
speciaalwinkel
40%
markt
24%
32%
buurtsuper
2% 19%
27%
17%
15%
0%
25% wekelijks of vaker
16% 54%
50% maandelijks
75% paar keer per jaar
100% (bijna) nooit
11.2 Bezoek aan de supermarkt In Leiden en de directe omgeving zijn circa tien supermarktketens actief met één of meer vestigingen. Sinds 2004 wordt gevraagd welke twee supermarkten de Leidenaren het meest bezoeken. Evenals voorgaande jaren wordt Albert Heijn het meest bezocht, gevolgd door Digros, Hoogvliet, C1000 en Lidl. Het bezoek aan Digros neemt sinds 2004 bij iedere meting iets verder af, terwijl het bezoek aan Hoogvliet juist toeneemt. Het bezoek aan Lidl was vooral in 2010 toegenomen en is nu enigszins gestabiliseerd. Het bezoek aan Aldi is vrijwel constant gebleven ondanks het feit dat één van de vier vestigingen is gesloten.
Stadsenquête Leiden 2013
83
ECONOMIE EN TOERISME
Grafiek 11.a Meest bezochte supermarkt (max 2 antwoorden per respondent)
69% 2004
33%
2006
2008
2010
2013
32% 15% 10%
Albert Heijn
Digros
Hoogvliet
C1000
Lidl
6%
Spar
6%
5%
Dekamarkt
Aldi
De plek waar men de dagelijkse boodschappen doet is, logischerwijs, afhankelijk van waar men woont. Onderstaande tabel geeft per district de supermarkten weer, die (het meest) worden bezocht. Als gekeken wordt naar de circa 40 individuele supermarkten, dan blijkt de top vijf vergelijkbaar te zijn met 2010: Albert Heijn Bevrijdingsplein (28%), Hoogvliet Levendaal (25%), Albert Heijn Hooigracht (19%), Digros Langegracht (18%) en Albert Heijn Kopermolen (9%).
Tabel 11.b
Welke supermarkten worden het meest bezocht per district (maximaal 2 supermarkten per respondent) Binnenstad Zuid
Binnenstad Noord
Leiden Noord
Roodenburgerdistrict
Bos- en Gasthuisdistrict
Morsdistrict
Merenwijk district
Stevenshof district
2010
2013
Albert Heijn
67%
69%
52
73
78
52
78
39
81
82
Digros
36%
33%
10
47
66
8
14
57
12
79
Hoogvliet
28%
32%
80
37
5
58
46
4
4
6
C 1000
20%
15%
0
1
5
7
6
68
47
6
Lidl
13%
10%
1
1
5
10
28
3
20
8
Spar
6%
6%
3
7
3
25
5
0
0
0
Dekamarkt
6%
6%
18
5
2
19
0
0
0
1
Aldimarkt
5%
5%
14
5
4
4
3
12
2
1
1%
1
2
2
1
1
0
0
0
6%
3
9
5
5
5
6
1
0
Puur Anders
1%
11.3 Niet-dagelijkse boodschappen Om meer inzicht te krijgen in de koopkrachtbinding van Leiden zijn, evenals in eerdere jaren, de Leidenaren enkele veel verkochte artikelsoorten voorgelegd. Leidenaren die deze artikelen wel eens kopen, is gevraagd waar ze deze artikelen meestal kopen. De binnenstad is duidelijk nog steeds favoriet om de meeste spullen te kopen (55%). Daarnaast gaan inwoners zowel naar plekken elders in Leiden, in de regio, maar ook buiten de regio. Aankopen via internet zijn enorm gestegen vergeleken met 2010, toen 2% van de aankopen via internet werden gedaan. In 2013 is dit aandeel gestegen naar 13%.
84
Stadsenquête Leiden 2013
ECONOMIE EN TOERISME
Tabel 11.3a De plek waar 7 artikelensoorten meestal worden gekocht, 2004-2013 2004
2006
2008
2010
2013
62%
64%
62%
59%
55%
elders in Leiden
7%
10%
10%
11%
8%
elders in Holland Rijnland
15%
11%
12%
13%
8%
buiten de regio
15%
16%
15%
15%
16%
internet
0%
0%
1%
2%
13%
100%
100%
100%
100%
100%
binnenstad
Evenals in eerdere jaren worden drogisterij- en parfumerie artikelen het vaakst in Leiden zelf (de binnenstad of elders in Leiden) gekocht. Andere artikelen die veelal in Leiden zelf worden gekocht, zijn kleding (72%), schoenen/ lederwaren (72%) en kleine elektrische apparaten (70%). Ook voor funshoppen gaan Leidenaren vooral naar Leiden (73%). Daarnaast gaat men hiervoor veelal naar Den Haag. Voor de aankoop van meubels en woninginterieur verlaten Leidenaren veelal de regio (42%) (vooral de Ikea in Delft). Internet wordt gebruikt voor de aanschaf van grote (19%) en kleine (11%) elektrische apparaten, maar vooral cd’s en dvd’s worden vaker via internet gekocht (34%), evenals computers/ telefoons (28%) en boeken (26%). Vergeleken met eerdere jaren neemt het aandeel van Leiden enigszins af. Het meest geldt dit voor grote en kleine elektrische apparaten, maar ook voor woninginterieur. Bij elektrische apparaten wordt uitgeweken naar internet en bij woninginterieur zijn plaatsen buiten de regio steeds meer in trek. Om te gaan winkelen voor de gezelligheid komt Leiden steeds meer in beeld. Grafiek 11.3b
Waar worden artikelsoorten meestal gekocht (in procenten van de kopers van artikelen)
*
drogisterij, parfumerieartikelen 2004
65%
2006
66%
26%
5% 3%
2008
65%
27%
5% 3%
2010
25%
62%
2013
8% 2%
29%
57%
5% 2%
34%
5% 3%
schoenen en lederwaren 2004
75%
2006
5% 4%
16%
5% 3%
16%
2008
76%
5% 3%
16%
2010
76%
4% 4%
16%
2013
68%
4% 4%
19%
dames- en herenkleding 2004
72%
2006
4%
74%
2008
77%
2010
76%
2013
5% 3%
elders in Leiden
18%
4% 3%
16% 16%
69% binnenstad
20%
3% 4% Holland Rijnland
buiten de regio
19% internet
* Tot Holland Rijnland worden gerekend: Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Zoeterwoude, Alkemade, Katwijk en Teylingen
Stadsenquête Leiden 2013
85
ECONOMIE EN TOERISME
Grafiek 11.3b (vervolg) kleine elektrische apparaten 2004
73%
2006
7%
77%
2008
9%
69%
2010
11%
15%
58%
12%
4% 0%
9%
13%
62%
2013
16%
12% 10%
5% 0% 5%2%
6% 5%
9%
11%
grote elektrische apparaten 2004
61%
2006
3%
59%
2008
9%
55%
2010
4%
12%
23%
9%
37%
7%
20%
9%
47%
2013
29%
10%
24%
20%
12%
20%
3%
8%
19%
meubels, gordijnen en woninginterieur 2004
34%
4%
2006
33%
7%
2008
31%
2010
24%
2013
22%
40%
22%
32%
9%
28%
36%
10%
24%
36%
6%
28%
26%
42%
3%
fun shoppen 2004
57%
2006
3% 5%
63%
35% 6% 3%
28%
2008
65%
4% 3%
28%
2010
65%
3% 4%
27%
2013
70%
3%
24%
6% 3% 4%
26%
0% boeken** cd's en dvd's ** computers / telefoons** binnenstad
61% 56%
6%
52% elders in Leiden
3% 5% Holland Rijnland
12% buiten de regio
34% 28% internet
* Tot Holland Rijnland worden gerekend: Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Zoeterwoude, Alkemade, Katwijk en Teylingen
** van boeken, cd’s en dvd’s en computers en telefoons zijn alleen gegevens bekend voor 2013
86
Stadsenquête Leiden 2013
ECONOMIE EN TOERISME
11.4 Reizen naar Leidse winkelcentra Vrijwel alle Leidenaren bezoeken wel eens de binnenstad en een groot deel bezoekt ook wel eens andere winkelcentra in Leiden, veelal voor de aankoop van niet-dagelijkse boodschappen. Daarvan wordt Luifelbaan/ Bevrijdingsplein duidelijk het meest bezocht. De helft van de Leidenaren komt hier wel eens. Andere winkelcentra die meer worden bezocht, zijn de Kopermolen (19%), het Diamantplein (15%), de Stevensbloem (12%) en de Herenstraat (10%). Vergeleken met 2010 bezoeken meer Leidenaren de verschillende winkelcentra in Leiden. Onderstaande grafiek vergelijkt de manier waarop men naar de vijf meest bezochte winkelcentra gaat met het reizen naar de binnenstad. Voor alle winkelcentra is de fiets het meest gebruikte vervoermiddel. Inwoners van de districten Binnenstad-Noord en Zuid bezoeken veelal lopend de binnenstad. De inwoners van het Stevenshof- en het Merenwijkdistrict komen meer dan gemiddeld met de auto naar de binnenstad. De OV-gebruikers zijn over het algemeen vaker gepensioneerden. Bezoekers van de overige winkelcentra gebruiken relatief vaker de auto, uitgezonderd bezoekers van de Herenstraat die vaker de fiets nemen. Dit beeld is vergelijkbaar met 2010.
Grafiek 11.4a Vervoermiddel naar binnenstad en vijf meest bezochte Leidse winkelcentra (in % van de bezoekers van winkelcentrum) binnenstad
64%
andere winkelcentra
22%
48%
Luifelbaan
16%
46%
Kopermolen Diamantplein
43% 19%
61%
Stevensbloem Herenstraat
31% 17%
47%
0% 20%
21% 28%
lopend
auto
0%
30%
61%
fiets
3%
34%
8%
48%
8%
ov
0% 8%
brommer, scooter
Onderstaande tabel laat zien dat er over het geheel genomen slechts beperkte verschuivingen zijn qua meest gekozen vervoermiddel om te winkelen.
Tabel 11.4b Vervoermiddel naar de binnenstad en andere winkelcentra, 2004-2013, in procenten binnenstad
overige winkelcentra
2004
2006
2008
2010
2013
2004
2006
2008
2010
2013
fiets of lopend
83%
85%
85%
83%
86%
65%
67%
63%
61%
64%
auto
9%
9%
8%
10%
8%
30%
31%
33%
37%
34%
ander vervoermiddel totaal
8%
6%
7%
7%
6%
5%
2%
4%
2%
2%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Stadsenquête Leiden 2013
87
ECONOMIE EN TOERISME
11.5 Beoordeling van de binnenstad en andere winkelcentra Aan de Leidenaar is gevraagd de door hem/haar bezochte winkelcentra te beoordelen op zeven aspecten. Op het merendeel van de aspecten wordt de binnenstad hoger beoordeeld dan de overige winkelcentra in Leiden. Alleen op bereikbaarheid en parkeren scoort de binnenstad aanzienlijk lager. De horeca scoort alleen in de binnenstad goed. In de overige centra scoort de horeca onvoldoende. De Herenstraat wordt qua horeca met een 5,7 nog het best gewaardeerd. Vergeleken met voorgaande metingen laten Leidenaren zich over het algemeen negatiever uit over vrijwel alle winkelcentra. Alleen de binnenstad en de Herenstraat krijgen een vergelijkbaar cijfer. Het parkeren en de bereikbaarheid scoren niet wezenlijk anders. Het zijn vooral de horeca, de sfeer, de hoeveelheid winkels en de diversiteit aan winkels die veel minder worden gewaardeerd.
Tabel 11.5
Beoordeling van winkelcentra op 7 aspecten binnenstad
Luifelbaan
Kopermolen
Diamantplein
Stevensbloem
Herenstraat
‘06
‘08
‘10
‘13
‘06
‘08
‘10
‘13
‘06
‘08
‘10
‘13
‘06
‘08
‘10
‘13
‘06
‘08
‘10
‘13
‘10
‘13
sfeer
7,3
7,3
7,5
7,5
6,6
6,9
6,8
6,3
6,7
6,8
6,4
6,0
6,4
6,3
6,1
5,3
5,7
5,8
5,0
4,4
6,7
6,9
horeca
7,3
7,2
7,5
7,4
5,4
5,8
5,8
4,8
5,7
5,8
5,6
4,7
6,0
5,5
5,2
3,5
5,2
5,8
4,4
2,7
5,8
5,7
hoeveelheid winkels
7,1
7,2
7,4
7,0
6,6
7,2
7,4
6,7
6,9
6,8
6,8
6,0
6,1
6,6
6,4
5,4
5,5
6
5,2
4,4
6,3
6,2
diversiteit winkels
6,8
6,9
6,9
6,5
6,7
7,1
7,3
6,6
6,8
6,7
6,7
5,7
6,0
6,5
6,5
5,4
5,5
5,9
5,3
4,1
6,5
6,2
looproutes
7,3
7,3
7,4
7,3
6,8
7,2
7,2
6,8
7,3
7,2
7,1
6,9
7,1
7,3
6,8
6,2
6,3
6,5
5,4
5,0
6,8
6,7
7,3
7,6
7,6
7,9
7,5
7,4
7,4
7,4
7,5
7,1
7,0
6,7
6,6
6,4
6,3
6,6
6,2
6,1
bereikbaarheid auto
5,4
5,5
5,3
5,3
parkeren
5,4
5,4
5,2
5,2
7,2
7,6
7,8
8,0
7,3
7,2
6,9
7,1
7,1
7
6,5
6,2
6,4
6,2
5,8
6,2
5,1
5,2
gemiddeld
6,7
6,7
6,7
6,7
6,7
7,1
7,1
6,7
6,9
6,8
6,7
6,3
6,6
6,6
6,4
5,5
5,9
6,1
5,3
4,8
6,2
6,2
11.6 Verbetertips Tot slot is aan alle bezoekers van de binnenstad en andere winkelcentra in Leiden gevraagd of ze nog verbetertips hebben. Vier op de tien respondenten hebben een tip voor de binnenstad. Eén op de vijf verbeterpunten voor de binnenstad heeft betrekking op parkeren, zoals bijvoorbeeld goedkoper parkeren en meer invalide-parkeerplaatsen. Een vergelijkbaar deel van de verbeterpunten hangt samen met het winkelaanbod dat verbreding behoeft volgens de respondenten. Men denkt daarbij vooral aan boetiekjes en luxe winkels. Andere tips die meerdere keren naar voren zijn gebracht, hangen samen met de verkeersveiligheid, de uitstraling en de sfeer.
Tabel 11.6a Verbetertips voor de binnenstad van Leiden, in procenten van het aantal genoemde tips 1.
parkeergelegenheid (goedkoper, langer, invalideparkeerplaatsen)
20%
2.
verbreding winkelaanbod (boetiekjes, luxere winkels e.d.)
19%
3.
verkeersveiligheid/ toegankelijkheid/ bereikbaarheid vergroten (voor minder validen, onderhoud wegen)
11%
4.
beter straatbeeld/uitstraling (groener, schoner, historischer, opgeruimder e.d.)
11%
5.
verbeteren sfeer (bankjes, leegstand camoufleren, duidelijke looproute)
8%
6.
nieuwe voorzieningen (winkels, horeca e.d.) NIET richten op studenten
8%
7.
(veilige) stallingsmogelijkheden
6%
8.
(zwerf)vuilophaal / meer afvalcontainers
5%
11.
overig
88
13%
Stadsenquête Leiden 2013
ECONOMIE EN TOERISME
De verbetertips van de bezoekers van de overige winkelcentra (niet de binnenstad) betreffen met name de sfeer, de uitstraling en het winkelaanbod. De leegstand, de verloedering, weinig of slecht onderhouden groen en een tekort schietende horeca, worden hierbij naar voren gebracht. De winkelcentra Stevensbloem, Kopermolen en Diamantplein worden vaker specifiek genoemd. De Luifelbaan heeft volgens een deel van de Leidenaren een opknapbeurt nodig; er mag meer groen komen en de leegstand zou moeten verminderen. De tips die worden gegeven wijken nauwelijks af van die uit 2010.
Tabel 11.6b Verbetertips voor andere winkelcentra in Leiden, in procenten van het aantal genoemde tips 1.
sfeer/uitstraling centrum verbeteren (verloedering tegengaan, leegstand vullen, horeca, groen)
33
2.
verbreding winkelaanbod
19
3.
uitstraling Stevensbloem verbeteren (opknapbeurt, schoner, verbreding winkelaanbod)
12
4.
parkeergelegenheid (goedkoper, zelf de duur bepalen)
7
5.
uitstraling Kopermolen verbeteren (opknapbeurt, schoner, parkeergelegenheid, verbreding winkelaanbod)
7
6.
bereikbaarheid vergroten (looproute, auto, fiets, scootmobiel e.d.)
6
7.
uitstraling Diamantplein verbeteren (opknapbeurt, schoner, parkeergelegenheid, verbreding winkelaanbod)
4
8.
Luifelbaan opknappen (leegstand, groener e.d.)
4
11.
pinautomaten
2
10.
(zwerf)afval tegengaan
2
11.
(veilige)stallingen
1
12.
overig
4
Stadsenquête Leiden 2013
89
