Goed geregeld. jaarverslag 2006 JP van den Bent stichting
Voorwoord
Goed geregeld Regels en procedures. Je kunt niet met, maar ook niet zonder. Het betreft een haat-liefdeverhouding. Regels geven structuur en duidelijkheid, ze dragen bij aan de continuïteit. Ze bieden ook bescherming en veiligheid. Maar op het moment dat er teveel regels komen, kunnen ze ons handelen zo gaan bepalen, dat ons gezond verstand geen ruimte meer krijgt. In 2006 heeft de JP van den Bent stichting het kwaliteitscertificaat HKZ ontvangen. Ook op andere vlakken speelden procedures en regelgeving dit jaar een grote rol. Dat dit jaarverslag het thema ‘Goed geregeld’ heeft, is dan ook geen verrassing. De JP volgt zoveel mogelijk haar eigen weg als het gaat om regels en procedures. We zoeken naar de kaders en naar de geest van de regels. Daarbinnen bepalen we onze eigen weg en gaan we af op de behoefte van onze cliënten. We blijven het logisch nadenken stimuleren en bevorderen het inzicht in het waarom van een regel. Op die manier worden regels integraal deel van het dagelijks handelen en dat werkt nog altijd het beste. Regels en kaders zijn er ook om verantwoording te kunnen afleggen aan medewerkers, cliënten, hun verwanten én aan onze omgeving. Een belangrijk aspect dat terugkomt in dit jaarverslag. Wat hierbij onontbeerlijk is, is transparantie. Wanneer duidelijk zichtbaar is wat je doet en waarom, volgt de verantwoording als vanzelf. Tot slot een pleidooi voor vertrouwen. Vertrouwen is de basis van onze organisatie. De JP vertrouwt op (het inzicht en de professionaliteit van) haar medewerkers. Net zoals cliënten, ouders
Ruud Klarenbeek directeur/bestuurder
04
en de medewerkers vertrouwen op elkaar. Hoe meer vertrouwen, hoe minder regels expliciet in beeld hoeven te zijn.
05
Interview
Regels zijn er niet voor niets Suzanne Staal en Ronald de Lat Hebben ieder een eigen appartement in Enschede en maken ook gebruik van het inloophuis. Suzanne: “Ik vind het heel gezellig en ik heb een geweldige persoonlijk begeleider, echt een lieverd.” Ronald: “Het is gezellig en leuk. Ik kan met iedereen opschieten. Bijna alle dames kijken GTST in het inloophuis.” Welke regels zijn er? Suzanne: “Je mag in het inloophuis niet schelden of schuttingtaal gebruiken. Geen vies gedrag aan tafel. Niet roken. En er mogen ook geen huisdieren komen. Op mijn eigen zit-/slaapkamer mag het wel. Ik heb een konijn. Ik snap het wel. Sommige mensen zijn allergisch voor konijnen.” Ronald: “Als er brand is moet iedereen bij elkaar komen op het speelpleintje. Sommige regels zijn zelfgemaakt. Zoals wanneer iemand te laat komt bij het eten, dan zeggen we ‘hond in de pot!’.” Waarom zijn regels nodig? Suzanne: “Omdat anderen er last van kunnen hebben of omdat iets niet netjes is. Je moet je gewoon gedragen. Regels zijn nuttig, je kunt er wat van leren. Ze zijn er niet voor niets. Regels zijn er om je eraan te houden, anders kun je beter geen regels hebben.” Ronald: “Het is mooi dat er regels zijn. Een mooie regel is dat je in je eigen flat kunt doen en laten wat je wilt.” Wat als iemand zich niet aan de regels houdt? Ronald: “Niet iedereen houdt zich er aan. De begeleiding zegt er dan wat van.” Suzanne: “Ik zeg meestal niets. Ik hou niet van ruzie. Ik hou me aan de regels.”
06
07
Hoofdstuk 1 Naar HKZ certificering Vanaf 2002 gericht werken aan de normen van HKZ 2002: 1e versie van het kwaliteitshandboek klaar 2003: kwaliteitshandboek op intranet
Alles op orde
Nieuwe locaties
De JP van den Bent stichting heeft te maken met veel verschillende wetten, regels en instanties. Met betrekking tot cliënten, medewerkers, maar ook tot de organisatie als geheel. Regels kosten veel tijd. Alle gevraagde informatie moet verwerkt worden en bij veranderingen moeten regels worden aangepast. Toch zijn regels nodig. Ze geven duidelijkheid en continuïteit. Je weet wat je kunt verwachten en je weet waar je iemand op aan kunt spreken. Voor ouders betekenen regels borging en veiligheid. Ze weten vooraf waar ze aan toe zijn en wat ze mogen verwachten.
7 thema’s voor de toekomst
Ouderinitiatief Hasselerborgh Hengelo: Hier
• Deskundigheidsbevordering
ouders van de bewoners zijn ruim 8 jaar bezig
• Intervisie en feedback
geweest om hun kinderen voor te bereiden op
• Vraaggericht werken
het elders gaan wonen met eigen woonruimte.
• Zelf verantwoordelijk voor kwaliteit
Van het eerste idee tot de feitelijke verhui-
• Netwerken en externe contacten
zing. De eerste stappen zijn goed genomen
Kwaliteit is niet nieuw
• Normalisatie
en in goede samenwerking met de ouders en
• De driehoek cliënt – verwant - begeleider
uiteraard de bewoners zelf wordt voortdurend
te verkrijgen
In 2006 is de JP gecertificeerd volgens de HKZ,
Door de jaren heen hebben we altijd
wat staat voor Harmonisatie Kwaliteitsbeoor-
gewerkt aan kwalitatief goede dienstver-
Maart 2006: documentenaudit
deling in de Zorgsector, gehandicaptensector
lening. In die tijd zijn de kwaliteitseisen
De verschuiving van groepsgericht naar vanuit
Mei 2006: initiële audit
norm 2002. Het traject hier naar toe hebben
van zowel de overheid als de organisatie
het individu werken wordt doorgezet. Inmid-
Augustus 2006: certificatieaudit
we op een onorthodoxe, meer organische ma-
zelf veranderd. Voorbeelden hiervan zijn
dels is 60% van de dienstverlening individueel
Schurinksweg: In januari 2006 hebben de eerste
September 2006: uitreiking
nier bewandeld. We hebben allereerst onze
vraaggericht werken, het waarborgen
vormgegeven en dit groeit verder. Teams in de
bewoners hun intrek genomen in de stadsvilla
certificaat
werkwijze en procedures vanuit de praktijk be-
van de privacy en de FOBO-meldingen.
traditionele zin (‘samen zorgen voor’) ontwik-
aan de Schurinksweg te Enschede. De JP biedt
schreven. Daarna hebben we ze tegen de nor-
Daaraan is nu een eis toegevoegd: het
kelen zich naar collegiale ontmoetingen. We
bij dit ouderinitiatief zorg aan tien bewoners.
men van de certificeringinstantie aan gelegd
HKZ certificaat.
handhaven onze platte organisatie en gaan
Iedere verdieping heeft een gemeenschappe-
door met een integrale manier van werken.
lijke woonkamer waar cliënten, indien daar be-
en de ‘voorschriften’ vertaald naar onze eigen
Nieuwe dienstverlening
biedt de JP zorg aan 12 bewoners. De groep
Najaar 2005: DNV krijgt de opdracht
Bron: Personeelsblad JP Breed, december 2006
08
Locaties
Kwaliteitscertificaat
Zomer 2005: besluit tot externe audit om het HKZ certificaat
De JP naar overmorgen:
Hoofdstuk 1
gewerkt aan verdere verfijning van de juiste begeleidingsvorm.
situatie en organisatie. Het kwaliteitsbewust-
Meerjarenbeleid
Dat betekent ook dat we persoonlijke aandacht
hoefte aan is, kunnen koffie drinken, televisie
zijn van alle medewerkers op elk niveau is zo
In 2006 hebben we het meerjarenbeleid voor de
(zowel naar cliënten als medewerkers) als be-
kijken, eten of gezamenlijk een spelletje doen.
geprikkeld en gestimuleerd. Certificering is een
komende 5 jaar vastgelegd. Het gaat om besten-
langrijk sturingselement blijven hanteren. Ook
vastlegging van een lopend en continu kwali-
diging van onze visie die duidelijk herkenbaar is
andere onderwerpen krijgen aandacht: deskun-
Haulerwijk: In een, je zou kunnen zeggen,
teitstraject binnen de organisatie. De normen
in de dagelijkse praktijk. De boodschap is weer-
digheid gericht op specifieke doelgroepen, het
multifunctioneel centrum wonen vijf kinderen.
van de HKZ zijn voor ons een hulpmiddel om de
gegeven in de krant ‘De JP naar overmorgen’.
belang van netwerken, intervisie en feedback
Daarnaast is er ruimte voor logeren, naschoolse
cliënt goed te ondersteunen en de medewerkers
Onderwerpen uit het vorige beleidsplan zijn nu
en de driehoek cliënt – verwant - begeleider. Bij
opvang en dagbesteding. Het multifunctioneel
bewust te laten zijn van hun professionaliteit.
vanzelfsprekender geworden. Het gaat daarbij
het bepalen van het meerjarenbeleid hebben
centrum is voortgekomen uit de samenwerking
De JP ziet de certificering als een (mede)
om diverse acties in relatie tot dienstverlening,
cliënten en medewerkers een richtinggevende
tussen de JP en Stichting Bij de Hand, een initi-
bevestiging dat de organisatie haar zaakjes
medewerkers, organisatie en kwaliteitsbeleid.
rol gespeeld.
atief van ouders.
goed op orde heeft.
We gaan weer een stapje verder.
09
Hoofdstuk 1 Aantal evaluaties van
KVT Zwolle is in maart 2006 geopend en bestaat
leidinggevende met elkaar in gesprek blijven.
Stichting Perspectief in 2006
uit zes woningen voor elk vijf cliënten, zes twee-
Deze veranderende rol van leidinggevenden
Betuwe 1
persoonsappartementen en zes eenpersoons-
(die van regisseur) is met alle leidinggevenden
Friesland 1
appartementen. Maar ook uit ruimtes voor
doorgenomen tijdens een daarvoor georgani-
Deventer 1
kantoren, technische dienst en ruimtes voor
seerde bijeenkomst.
kleinschalig wonen Zwolle 3
dagbesteding. Stichting Perspectief
10
Nieuw Arbocontract
Stichting Perspectief heeft in 2006 een over-
De JP heeft een aangepast contract afgeslo-
zichtsrapport gemaakt over de locaties in de Be-
ten met de Arbodienst. Gezien het ziektever-
tuwe én met betrekking tot kleinschalig wonen
zuimpercentage (4,8% voor 2005) en de wijze
Zwolle. Ze hebben nu nagenoeg alle locaties
waarop de JP met verzuimbegeleiding omgaat,
geëvalueerd. Hieruit blijkt dat:
kwamen we tot de conclusie dat maatwerk in
• Men met veel inzet handen en voeten pro-
begeleiding op zijn plaats was. Het oude con-
beert te geven aan wat gewoon wonen en leven
tract bood deze mogelijkheid niet. Daarnaast
genoemd wordt.
bleek dat het niet altijd nodig was om begelei-
• Er waarde gehecht wordt aan keuzevrijheid
ding van de bedrijfsarts te krijgen. Dit kunnen
voor het individu en veel aandacht wordt be-
ook andere professionals van de Arbodienst
steed aan veiligheid.
zijn. In overleg met de Arbodienst zijn we tot
• Er kansen liggen om nog meer ontplooiing
een andere aanpak van de ziekteverzuimbe-
van het eigen leven te bevorderen.
geleiding gekomen. De leidinggevende maakt
En dat contacten in de directe omgeving en
in eerste instantie afspraken met de zieke
natuurlijke netwerken nog beter benut kunnen
medewerker. De kern is dat medewerker en
worden.
11
Hoofdstuk 2 Meten of weten De regel is dat je verantwoord om moet gaan met tillen en dat kun je onder andere toetsen door middel van de tilthermometer. Beter nog vinden wij: bij het tillen gewoon ‘je verstand gebruiken’ want dit leidt tot maatwerk.
Training ‘De dynamische driehoek’ Als ouders de begeleiding en zorg van hun kind in de handen van een professional leggen, ontstaat er een samenwer-
Regels geven ruimte
Regels geven ruimte
De grens is geen rechte lijn De JP van den Bent stichting gaat uit van het werken en handelen ‘in de geest van’ de regels en niet van het klakkeloos toepassen ervan. Binnen de JP ligt de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid. Hierop is het beleid ingericht en hierop sturen we dan ook. Het zelf nadenken blijven we continu stimuleren. Niet werken vanuit de automatische piloot, maar jezelf blijven afvragen waarom je iets doet zoals je het doet. De JP interpreteert de regels van buitenaf flexibel. Ook onze eigen regels hebben een flexibel karakter. Medewerkers geven (de) kleur aan hun lokale situatie en maken zo gebruik van de ruimte die de regels bieden. Uitzonderingen op de regels kunnen, mits ze gemotiveerd worden en transparant uitgevoerd zijn. In het ondersteuningsplan staan de doelen die cliënt en begeleider samen hebben vastgesteld. De weg naar die doelen kan op verschillende manieren lopen. Er leiden, wat ons betreft, meerdere wegen naar Rome.
kingsverband. Ouder, cliënt en begeleider gaan samenwerken met als doel het leven
Inzicht in het nut
Nieuwe trainingen
van de cliënt vorm te geven volgens zijn
De JP gaat uit van de behoefte van de cliënt.
Nieuwe trainingen in 2006 waren gedrags-
wensen. Je kunt deze samenwerking
Deze dienstverlening moet altijd voldoen aan
gericht interviewen, de training voor werk-
visualiseren in een driehoek. Alle partijen
de officiële regelgeving. Altijd zullen we blijven
begeleiders (intern als trainer opgeleid), een
in deze driehoek moeten de ruimte heb-
kijken hoe we de regels voor onze eigen prak-
training over samenwerken in de dynamische
ben om hun rol op te pakken. Respect en
tijk nuttig kunnen maken. Een voorbeeld hier-
driehoek (medewerker, ouder en cliënt) en de
vertrouwen zijn binnen de driehoeksver-
van is de Arbowetgeving. In het kader daarvan
cursus Geef me de vijf, een methodiek over ‘au-
houding van wezenlijk belang. Ouders
moeten fouten en bijna-ongelukken worden
tisme anders bekeken’.
moeten erop kunnen vertrouwen dat de
gemeld. Je kunt medewerkers ‘meldingsgedrag’
medewerkers goed weten wat ze doen.
bijbrengen, maar als zij het nut er niet van in-
Medewerkers moeten erop vertrouwen
zien werkt het niet. De JP stimuleert liever het
dat ouders het beste voor hebben met
inzicht in het belang van bepaalde regels. Daar-
hun kind. Een cursist antwoordde op de
naast zorgt een zichtbaar effect van regels en
vraag wat hij in de training had geleerd:
bijbehorend gedrag voor meer voldoening en
“Ik heb geleerd dat onze cliënten ook
werkt het stimulerend. Op deze manier werken
ouders hebben.”
regels als een vliegwiel.
Bron: Personeelsblad JP Breed, september 2006
12
Opleidingen en trainingen 2006
Hoofdstuk 1 Toelichting
Onderwerp
Aantal groepen
Aantal medewerkers
Medewerkers dragen positief bij door consequent
Vraaggericht werken
6 groepen
90
te melden. Dit gedrag beschouwt de JP als zeer
Vraaggericht werken ondersteunende medewerkers
2 groepen
30
Introductiedag
7 groepen
105
Interne vertrouwenspersoon
2 groepen
35
3 groepen
36
stijging van het aantal cliënten is dat medicatie
Methodisch hulpverlenen in gezinnen
1 groep
18
gebruikt. In 2005 was het foutpercentage 0,03%.
Financiën en beheer
4 groepen
60
In 2006 ligt dit percentage opnieuw op 0,03%.
Gedragsgericht interviewen voor leidinggevenden
3 groepen
45
Hiermee is dit voor het derde jaar constant
Begeleiden stagiaires
3 groepen
45
Themadagen werkbegeleiders
2 groepen
30
1 groep
8
2 groepen
30
van de kortverblijfhuizen en de crisisopvang. Hier
Geef me de vijf logeerhuis Deventer
3 groepen
45
verblijven cliënten met een lichte verstandelijke
Omgaan met agressie
9 groepen
aanvangsgroep: 30 vervolg/herhaling: 105
handicap, psychische en/of psychiatrische proble-
Seksualiteit
8 groepen
120
De dynamische driehoek (over samenwerken in de driehoek)
Coachend leidinggeven cluster Deventer Workshop sociaal gewaardeerde rollen
waardevol. Ten opzichte van 2005 is het aantal meldingen licht gestegen. Het aantal meldingen met betrekking tot fouten met medicatie is gelijk met het voorgaande jaar, terwijl er wel een lichte
gebleven. Met betrekking tot de agressiemeldingen is er sprake van een lichte stijging. Alle vormen van agressie: verbaal, dreiging, fysiek e.d. worden gemeld. Ook in 2006 komt 50% van de meldingen
matiek. Van deze meldingen wordt ongeveer 65% als enigszins ernstig ervaren, 15 % als niet ernstig en 20% als extreem ernstig. Er wordt hier continu
Fouten en (bijna) ongelukken jaar
2004
2005
2006
Medicatie vergeten
163
171
171
Verkeerde/onzorgvuldige medicatie
52
92
92
Ongeval
36
35
35
Bijna ongeval
23
31
31
Melding n.v.t.
7
12
geen
Agressie cliënt
288
402
462
Anders
18
34
30
Totaal
578
777
821
aandacht aan besteed door middel van training van de medewerkers. Bovendien wordt aan ieder agressie-incident op basis van de wens van de medewerker aandacht besteed. In 2006 zijn de eerste stappen gezet om het meldingsysteem digitaal via intranet aan te bieden. Groot voordeel hiervan is dat op elk moment een rapportage beschikbaar is.
13
Interview
Wat je zelf kan doen, moet je zelf doen Adrie Kassenberg, Linda Dekkers, Henk Eeftink en Titia Frankot “We wonen in Goor en worden begeleid door de JP van den Bent stichting. We wonen in een huis met eigen zit-/slaapkamer, eigen sanitair en een gemeenschappelijke huiskamer.” Welke regels zijn er? Linda: “Ik moet zuinig aan doen met dingen kopen, uitkijken met boodschappen doen dus.” Titia: “Je moet zoveel mogelijk wat je zelf kan doen, zelf doen. Dat vind ik wel terecht. Als we op onszelf gaan wonen, zijn we niet helemaal afhankelijk van de begeleiding.” Henk: “In mijn kamer poetsen en afstoffen. Het voelt wel goed als mijn kamer lekker schoon is.” Adrie: “Als er brand is, moeten we in onze kamer blijven totdat de brandweer ons komt ophalen. We hebben ook een brandweeroefening gehad. We kregen toen ook nog een schilderij van de brandweer.” Titia: “We moeten ook handen wassen voor het eten.” Linda: “We doen veel samen, de tafel dekken en de vaatwasser in- en uitruimen.” Adrie: “Ik moet ook wel eens in de tuin werken, maar dat vind ik niet zo leuk.” Wat vinden jullie van de regels over huisdieren? Linda: “Binnen mogen we, behalve vissen, geen huisdieren houden. Mijn twee honden Pinky en Sammy komen wel eens op visite.” Titia: “Mijn rustigste hond, Lana, komt ook wel eens logeren. Ik snap wel dat de regel er is. Als één iemand een huisdier heeft, wil iedereen het!” Henk: “Ik zou wel graag een poes willen.” Adrie: “Ik wil wel een papegaai, dan kan ik die leren praten.”
14
15
Interview Zijn er op jullie werk ook regels? Alle vier vinden ze dat er niet zoveel regels zijn: ze hebben leuk werk! Adrie: “Ik werk bij de C1000 en in een bejaardenhuis. Heel leuk werk met leuke collega’s! Titia: “Op de boerderij waar ik werk, voer ik de varkens, verplaats ik de zeugen, geef ik de biggetjes pap, enzovoort.” Linda: “Ik werk op een zorgboerderij waar ik bijvoorbeeld de dieren voer, maar ook borstel ik de paarden. We hebben een ezel die heet ‘Sufferd’ en die moet ik ook eten geven en knuffelen.” Henk: “Ik maak picknicktafels en vogelkastjes bij de werkplaats in Enschede. Zagen en schuren vind ik leuk.” Wat gebeurt er als je je niet aan de regels houdt? Titia: “Dan praat de begeleiding er met je over.” Linda: “Ik heb samen met Titia een wasmachine, we hebben afgesproken wanneer wie wast.” Titia: “Ik liet nog wel eens mijn was liggen tot het laatste moment, omdat ik er geen zin in had. Ook laat ik in de woonkamer wel eens breiwerk of schoenen van mij liggen. ‘Dat ruim ik later wel op’ denk ik dan. Sommige begeleiders hebben daar wel eens commentaar op.” Adrie en Linda ruimen hun spullen uit de woonkamer wel op. Henk: “Ik verzamel folders, die laat ik nog wel eens liggen.”
16
17
Hoofdstuk 3 Conflicterende regelgeving Soms zitten verschillende regels elkaar in de weg. De hygiënecode (HACCP) geeft minutieus weer aan welke eisen voedsel moet voldoen in het traject van aankoop tot opeten. Onze cliënten willen juist
Verantwoording door transparantie De JP van den Bent stichting vindt verantwoording afleggen vanzelfsprekend. Dat biedt immers maximale bescherming: van cliënten, van medewerkers en van de organisatie. Fouten maken mag, want van fouten kun je leren. Uiteraard zijn er ook fouten die niet kunnen, dat zijn fouten die buiten de marge of ongeschreven regels vallen. ‘Sommige dingen doe je niet’. Basis van dit alles is vertrouwen. Als dit vertrouwen geschaad wordt, moet je de gevolgen daarvan aanvaarden.
regelingen en beleidsmatige zaken zoals de HKZ-
Enkele reacties van de Raad van Toezicht na een
landelijk gemiddelde lagen de risico’s bij de JP
certificering. De ervaringen met een structuur
bezoek aan het Centraal Bureau:
ruim 40% lager).
van lokale, regionale en een centrale cliënten-
‘Wat een hoeveelheid handelingen worden ver-
De JP is voorstander van harmonisatie van de
raden zijn redelijk positief, maar het moet hier
richt om de administratie van cliënten, mede-
verschillende toetsingen. Zo hoeven dezelfde
en daar nog wel meer inbedding krijgen. Een
werkers en geldstromen op orde te houden. Wat
vragen maar één keer te worden beantwoord.
moeilijk facet blijft het vinden van geïnteresseer-
een zorgvuldigheid wordt er betracht bij de ver-
Wellicht kan ook Stichting Perspectief hierbij
den. In juni is voor het eerst een themadag ge-
werking van gegevens en dat alles door slechts
worden betrokken. De werkwijze van deze in-
houden over de organisatie van de JP, haar visie
een handvol medewerkers die blijk geven van hun
Zorgvuldig afwegen
hebbenden. Om haar toezicht goed uit te kun-
stantie ervaart de JP als persoonlijker en deze
en werkwijze. Deze werd goed bezocht. In 2007
inzet, hun flexibiliteit en hun medeleven met de
Ook de overheid stimuleert dit. De
Wanneer een cliënt ‘verminderd zelfredzaam’
nen oefenen op basis van de Governance Code
heeft meer effect op de feitelijke dienstverle-
zal de bezetting en inhoud van de raden nadere
locaties waar het ‘echte’ werk van de JP wordt
vereisten vanuit de hygiënecode
is, zijn er veel regels die hem beschermen.
heeft de Raad van Toezicht beschreven welke
ning.
aandacht krijgen.
verricht.”
verhouden zich hiermee slecht.
Wanneer dit niet zo is, is de cliënt formeel zelf
informatie ze daarvoor nodig heeft. De Raad is
verantwoordelijk, maar dan nog is de mede-
daarbij uitgegaan naar de kern van toezicht:
Wettelijke organen
Voor wat betreft de OR past de JP de regels die
“De filosofie van de JP om zoveel mogelijk gelden
graag zelf eten kopen, een eigen koelkast hebben en zelf koken.
Regels beperken productiviteit
werker aanspreekbaar op ingrijpen op basis
haalt de JP op verantwoorde wijze haar maat-
Wettelijk is bepaald dat een organisatie van een
gelden met betrekking tot het orgaan OR ruim
ter beschikking te laten komen aan de cliënten-
Volgens onderzoeksbureau McKinsey
van gezond verstand, gangbare normen en
schappelijke doelstelling(en)?
bepaalde omvang een OR en een Cliëntenraad
toe, aangezien zowel de organisatie als de OR
zorg is daadwerkelijk vertaald in een kleine over-
kan de arbeidsproductiviteit verdub-
professie. In de ondersteuning van cliënten
moet hebben. De JP voldoet uiteraard aan deze
hetzelfde doel nastreven. Om maximale mede-
head voor een grote organisatie.”
belen als de overheid de regeldruk
ervaren medewerkers soms een grens. Zij moe-
Inspectie maakt kader
eisen en heeft een eigen visie op de werking van
zeggenschap te creëren wordt de OR dan ook
aanpakt. Toch zet staatssecretaris
ten telkens afwegingen maken: wanneer is het
De Inspectie GezondheidZorg (IGZ) werkt met
deze organen. De structuur van cliëntenmede-
optimaal geïnformeerd en gevraagd naar haar
“Het viel op dat het CB werkt in een cultuur waar
Frank Heemskerk van Economische
betutteling en wanneer is het noodzakelijk om
het werkveld en cliëntorganisaties aan een set
zeggenschap is zo ingericht dat de cliënt daad-
mening.
effectiviteit, professionaliteit en het voorkomen
Zaken kanttekeningen bij de conclu-
in te grijpen? Voorbeelden zijn: welke mate
van prestatie-indicatoren ten behoeve van de
werkelijk meepraat en bijdraagt aan onderwer-
sies. “Je moet niet de illusie hebben
van vervuiling is acceptabel, is er sprake van
verbetering van de kwaliteit van de dienstver-
pen die hem na aan het hart liggen in de lokale
Klachten- en ombudscommissie
er van bewust dat ze werken in een decentrale organisatie waar de lijnen zo kort mogelijk zijn.”
van bureaucratisering centraal staan. Zij zijn zich
dat je van Nederland een regelvrije
vereenzaming of wil iemand echt alleen zijn?
lening. Ze hebben daarvoor in 2006 enquêtes
cliëntenraad, zoals: (huis)regels, verkiezingen,
De klachten- en ombudscommissie van de JP
zone kan maken,” aldus Heemskerk
Het enige wat helpt bij het maken van afwe-
gehouden om de kwaliteit en risico’s van de
sollicitatieprocedure van personeel, tuinonder-
is in 2006 verder gegaan op de, in het vorig
in het Financieel Dagblad.
gingen is je manier van denken en handelen
24-uurszorg aan cliënten met een verstande-
houd, afval, inloopavonden en evaluaties van
jaar, ingeslagen weg. Ze kijkt kritisch naar de
“Verwondering over het feit dat het ondersteu-
bespreekbaar en transparant te maken.
lijke beperking in kaart te brengen. Het toet-
Stichting Perspectief. Deze cliëntenraden heb-
informatie uit diverse registraties en houdt
nende werk voor zoveel medewerkers en cliënten
singskader dat hieruit ontwikkeld wordt, zal in
ben een professionele ondersteuner, die er is
daarmee de organisatie een spiegel voor. Zo
met zo weinig mensen op het CB kan worden
Maatschappelijke verantwoording
de toekomst een onderdeel zijn van het jaar-
voor de cliënten. De lokale en regionale cliën-
is onder andere gesproken over het belang
gedaan. Dat zegt iets over het terechte grote
De JP is een zorgonderneming met een maat-
document maatschappelijke verantwoording
tenraden bepalen mede de onderwerpen die op
van het gevoel van veiligheid, de toenemende
vertrouwen in de medewerkers en de leidingge-
schappelijke verantwoordelijkheid. Ze moet
dat de kwaliteit van zorg, de financiële situatie
de agenda komen van de Centrale Cliëntenraad.
agressie van cliënten en de wijze waarop hier-
venden op de locaties.”
daarom verantwoording afleggen aan belang-
en ‘governance’ belicht. Op alle risicoaspecten
Zij heeft zich in 2006 beziggehouden met diverse
aan aandacht wordt besteed.
Bron: Sprout, 3-5-2007
18
scoorde de JP gunstig (ten opzichte van het
Bron: Personeelsblad JP Breed, september 2006
19
Hoofdstuk 3
Vertrouwenspersoon voor cliënten Cliënten kunnen zaken die hen bezig houden
Staatssecretaris admini-
bespreken met de persoonlijk begeleider en/of
stratieve vereenvoudiging
de leidinggevende. Het kan echter voorkomen
In België is er een staatssecretaris
dat iemand die stap niet wil, kan of durft te ne-
voor Administratieve Vereenvou-
men. Hij kan dan een beroep doen op een ver-
diging, Vincent Van Quickenborne,
trouwenspersoon. Dit zijn medewerkers van de
ook wel Q genoemd. De afgelopen
JP die een speciale training hebben gevolgd.
vier jaar schafte Van Quickenborne
In 2006 hebben deze medewerkers onder
meer dan 200 wetten en regels af.
leiding van de externe vertrouwenspersoon
Dat leidde tot een kwart minder
voor cliënten diverse bijeenkomsten gehad
bureaucratie en 1,7 miljard euro
om ontwikkelingen en dilemma’s van de eigen
minder lasten. De staatssecretaris
locatie te kunnen inbrengen. Ook is aandacht
heeft de inspiratie gevonden bij
besteed aan de scheiding van de twee rollen
Franz Kafka, de schrijver die zich
(vertrouwenspersoon en/of -begeleider). De
in zijn werk als geen ander afzette
vertrouwenspersonen voelen zich goed toe-
tegen de onverschilligheid van
gerust op hun taak. Het tegenstrijdige gevoel
de staat. “Want ook bij ons zijn er
hierbij is dat er weinig gebruik gemaakt wordt
absurde regeltjes, procedures die
van hun expertise! Wat ook weer een positieve
alleen bedoeld lijken om ons het
kant heeft.
leven zuur te maken, onbegrijpelijke formulieren, voorschriften
Vertrouwenspersoon voor medewerkers
waarvan niemand meer weet waar
Hoewel de vertrouwenspersoon in 2006 meer is
ze voor dienen - als ze ooit ergens
geconsulteerd dan in voorgaande jaren, is het
voor hebben gediend. Kortom,
aantal (13x) op het totaal aantal medewerkers
kafkaiaanse toestanden.”
niet hoog. De vertrouwenspersoon werd in de meeste gevallen geraadpleegd als het ging
Bron: website www.kafka.be
om communicatieproblemen met de leiding-
en artikel in Intermediair
gevende. Een goede handreiking in dergelijke situaties bleek het advies dat mensen zelf in staat zijn de sfeer positief te beïnvloeden en te veranderen.
20
21
De JP in cijfers
Aantal FTE per functiegroep
Leerling begeleiders Over 2006 zijn 8 leerling begeleiders
Cliënten
Financieel
Primaire proces: 502,0
in dienst die werken en leren combineren. Deze leerling begeleiders
Intramuraal
De JP van den Bent stichting heeft over 2006 een positief resultaat uit gewone bedrijfsvoering
Locatie assistent, assistent begeleider, begeleider, activiteiten begeleider, coördinerend begeleider
verblijf met behandeling: 187
behaald van € 2.102.000 bij een omzet van € 33.041.000. Er is sprake geweest van een stijging
Leidinggevenden: 29,2
volgen de opleidingen MBO SPW
verblijf zonder behandeling: 441
van de omzet van 14,5%. Deze stijging is vooral het gevolg van capaciteitsuitbreiding in in-
Locatiecoördinator, locatiehoofd
niveau 3, niveau 4 en HBO SPH.
Extramuraal: 486
tra- en extramurale dienstverlening én de uitbreiding van het aantal plaatsen vallend onder de
Ondersteunende functies: 41,9
PGB: 280
regeling Kleinschalig Wonen. Het resultaat is toegevoegd aan de reserve aanvaardbare kosten
Huishoudelijk medewerker, locatiehulp, administratief medewerker, onderhoudsmedewerker
2005, 8 leerling begeleiders
Overhead: 27,9
2004, 6 leerling begeleiders
en bestemmingsreserves.
Clustermanager, gedragskundige, centraal bureau functies Van de 1044 medewerkers hebben 22 medewerkers een tweede arbeidsovereenkomst. Dit is meestal een voorovereenkomst ( 0-uren overeenkomst) bij een andere locatie binnen de JP
Aantal medewerkers per leeftijdscategorie (31-12-2006)
200 180 160 140 120
Verzuimpercentage
Vakantiekrachten
Excl. zwangerschap en gedeeltelijk verzuim, incl. 0-uren medewerkers.
In de zomer van 2006 zijn in totaal 9
jaar
2004
2005
2006
Verzuimpercentage binnen JP van den Bent stichting
4,16 %
4,9 %
5,0 %
Verzuimpercentage binnen de branche
6,0 %
5,7 %
5,3 %
Medewerkers (incl. 0-uren medewerkers) datum
31-12-2004
31-12-2005
31-12-2006
Totaal aantal medewerkers
843
941
1044
Mannen fulltime
21
22
22
Mannen parttime
84
86
97
Vrouwen fulltime
16
16
22
Vrouwen parttime
722
817
903
In dienst / Uit dienst
binnen de JP. Deze hebben gewerkt
2006 in dienst
240 medewerkers, excl. stagiaires, vakantiekrachten 61 voorovereenkomsten (0-uren overeenkomsten)
2006 uit dienst
153 medewerkers, excl. stagiaires, vakantiekrachten 45 voorovereenkomsten (0-uren overeenkomsten)
2005 in dienst 2005 uit dienst 2004 in dienst 2004 uit dienst
100
46 voorovereenkomsten (0-uren overeenkomsten) 119 medewerkers, excl. stagiaires, vakantiekrachten 40 voorovereenkomsten (0-uren overeenkomsten) 203 medewerkers, excl. stagiaires, vakantiekrachten
ject Den Alerdinck is gestopt in 2006.
2005, 37 vakantiekrachten 2004, 33 vakantiekrachten
Stagiaires In totaal zijn in 2006 159 stagiaires
37 voorovereenkomsten (0-uren overeenkomsten)
begonnen met een stageperiode bij de
106 medewerkers, excl. stagiaires, vakantiekrachten
JP, variërend van een snuffelstage van
23 voorovereenkomsten (0-uren overeenkomsten)
Aantal FTE
60 40
> 60
55 - 59
50 - 54
45 - 49
40 - 44
35 - 39
30 - 34
25 - 29
< 20
20 - 40
20
22
211 medewerkers, excl. stagiaires, vakantiekrachten
op diverse locaties. Het vakantiepro-
enkele weken tot een stageperiode van 10 maanden, en hebben 141
80
0
vakantiekrachten werkzaam geweest
stagiaires de stage afgesloten.
datum
31-12-2004
31-12-2005
31-12-2006
Totaal
475,93
541,12
601,0
Mannen
72,77
73,55
66,0
Vrouwen
403,16
467,57
535,0
Extra gewerkte uren omgerekend in FTE 31-12-2004
31-12-2005
31-12-2006
26,45
26,76
28,3
2005, 112 stagiaires gestart en 95 stagiaires afgesloten 2004, 99 stagiaires gestart en 89 stagiaires afgesloten
23
Interview
Verantwoordelijkheid en creativiteit boven regels
Wat is het alternatief van regels?
Interview
Albert: “Naast regels heb je vooral verantwoordelijkheid en creativiteit nodig. Die laatsten geTheo aan de Stegge en Albert Broekhoff
ven kracht en dynamiek.”
Theo is clustermanager kortverblijfhuizen/kleinschalig wonen en Albert van het cluster Deventer.
Theo: “Om een voorbeeld te geven. Als je te maken krijgt met agressie en je krijgt een klap. Dan moet je een middelen- en maatregelenformulier invullen, een fobo-registratie doen, de voogd
Zijn regels nodig?
bellen, de ouders bellen, en een verslag in de overdracht schrijven. Ik train liever mensen om
Albert: “Vraaggericht werken doet een appèl op kijken wat cliënten willen en op meebewegen.
de klap te ontwijken. En: hoe kunnen we voorkomen dat de klap wordt uitgedeeld? Daarom
Dat betekent niet altijd ‘by the book’ werken. Je hebt regels nodig, maar niet teveel. Een teveel
organiseren we ook cursussen ‘omgaan met dreigende agressie’.”
aan regels maakt de eigen verantwoordelijkheid dood. Regels zijn ervoor om als referentie op
Albert: “ In geval van regels is het zaak administratieve handelingen hierbij zo veel mogelijk
terug te kunnen vallen.”
te vereenvoudigen. Iets maar één keer digitaal hoeven invullen, dat soort zaken. Maar ook de
Theo: “In de basis heb je in een organisatie regels nodig. Je maakt afspraken met elkaar. De
regels zelf simpeler maken. Zo’n CAO bijvoorbeeld is één groot compromis met uitzondering op
kunst is om regels te hebben die je tot gemak dienen en geen regels waarvan je last ondervindt.
uitzondering.”
De regels dienen als globale richtlijn en daarbinnen moet je ruimte hebben om dingen zelf te organiseren.”
Hoe moeten medewerkers omgaan met regels?
Albert: “Het lijkt alsof er steeds meer regels komen. Dit kan verlammend werken. En ook bij-
Theo: “We proberen bij de JP-medewerkers begrip te krijgen voor de regels, zodat ze als vanzelf-
voorbeeld met een inspectie ( onlangs geweest in Deventer ), ben je druk om inkijkjes te geven
sprekend worden gebruikt. Dus niet werken volgens de regels, maar meer volgens het inzicht
in waar je mee bezig bent. In hoeverre deze tijds- en arbeidsinvestering zich verhoudt met de
dat die regels je opleveren en je hierin vrij voelen. Het gaat dan om gedrag en gedragsveran-
praktijk tot wat het oplevert is de vraag.”
dering.”
Theo: “Je geeft dienstverlening aan de cliënt en daar leg je verantwoording aan af. Maar daar
Albert: “Je ziet met name bij nieuwe medewerkers de ‘roep’ om regels. Ze geven duidelijkheid en
blijft het niet bij. Onderlinge afspraken leg je vast in het ondersteuningsplan. Je legt vervol-
geven houvast. Maar hoe meer eigen verantwoordelijkheid en zelfvertrouwen, des te beter je de
gens verantwoording af in de overdracht aan collega’s, in teamvergaderingen, in ondersteu-
regels zelf kunt beoordelen. Dat maakt de dienstverlening ook makkelijker en klantgerichter.”
ningsplan vergaderingen, aan ouders, aan leidinggevenden, aan de inspectie, in een interne audit, in een externe audit, in een evaluatie van Stichting Perspectief. Dan heb ik het nog niet eens over de financiële component.” Albert: “De tijden veranderen. De Nederlandse cultuur wordt er steeds meer één van ‘indekken’. Dat werkt door in de regelgeving. Meer regels, meer overlapping in regels.” Theo: “Regels geven richting. Je moet er samen uit zien te komen en slim nadenken.”
24
25
Interview
Theo aan de Stegge en Albert Broekhoff Wat merken cliënten en ouders van regels? Theo: “Met regels borg je dienstverlening en regels dragen dus bij aan kwaliteit van leven. Regels geven cliënten duidelijkheid. Met het ondersteuningsplan als basis van de afspraken.” Albert: “Ouders juichen regels toe, met name afspraken rondom hun kind. Die maken het makkelijk voor ouders om alles te kunnen volgen. Ze willen dat en eisen dat ook.” Hoe werkt de JP aan meer eigen verantwoordelijkheid in het omgaan met regels? Albert: “In de trainingen vraaggericht werken is er veel reflectie op elkaar en daardoor ook steun van elkaar. Veel intervisie, je vertrouwd voelen met kwetsbaar opstellen. In functioneringsgesprekken, POP-gesprekken. Mensen vertrouwen geven.” Theo: “Ik sta ten dienste van de medewerker en ben in feite de hele dag bezig met vertrouwen en verantwoordelijkheid geven. Wat helpt is transparantie. Als je een fout maakt, is dat minder erg dan het niet informeren over de fout! Als alles transparant is, heb je minder regels nodig. Dit werkt op elk niveau.” Albert: “Er zijn ook ongeschreven regels. Bij de JP bijvoorbeeld ‘niet praten maar doen’ en loyaal zijn aan elkaar.”
26
27
Even een kort rondje…
Onzichtbaar, maar toch goed geregeld!
Meta van den Doel - Moeder van Annemieke (22 jaar, meervoudig gehandicapt) en Marjolein (18 jaar, down syndroom). Beide kinderen hebben een aantal jaren gelogeerd bij ‘De Heeghe’. Dochter Marjolein logeert sinds twee jaar op het
In een Enschedees logeerhuis zitten we gezellig aan de keukentafel met de zes ouders. Hun kinderen logeren bij de JP. Kinderen met een enkelvoudige of meervoudige handicap. Zij vertellen over regels en vooral over de onzichtbaarheid van regels bij de JP. “Het is allemaal gewoon heel vanzelfsprekend’.
Talmaplein in Enschede en Annemieke op het Bouwhuis.
Hoezo goed geregeld bij de JP?
Francis van de Laak - Zoon Kees Rothman (12)
Edith: “De JP is een fijne partij, omdat hun cliënten (en dus onze kinderen) erg serieus worden geno-
is de middelste van drie en heeft een verstande-
men. Ook voor de ouders is er veel ruimte voor vragen en medezeggenschap. Alle meningen tellen mee.
lijke handicap en een stoornis in het autistisch
Of er altijd iets mee gedaan kan worden, is de vraag, maar er wordt geluisterd. Er gaan natuurlijk ook
spectrum. Twee jaar geleden is hij gestart bij
wel eens wat zaken niet soepel, maar doorgaans valt dat erg mee.”
logeerhuis Talma. Kees vindt het logeerhuis
Alex: “Soms gaan dingen langs elkaar heen. Niet bewust, maar eigenlijk omdat de JP het waarschijnlijk
Talma leuk, maar hij vindt logeren moeilijk en
gewoon té goed wil doen. Wat steeds vaker gebeurt, is dat we een vaste contactpersoon krijgen. Fijn,
daarom heeft hij sinds kort het logeren verruild
want die weet dan overal vanaf.”
voor zaterdagopvang.
Angelique: “De regel is over het algemeen dat ADHD niet als handicap gezien wordt. De JP kijkt daar als
Angelique Hinnen - Haar zoon Noël is al ruim
enige anders tegenaan. Het was dus niet echt een keuze om Noël bij de JP te laten logeren, maar het
vijf jaar bij de JP. De JP is de enige organisatie
pakt heel goed uit. Noël is blij en wij kunnen af en toe een beetje bijtanken.”
die ADHD als handicap ziet. Ze zijn heel lang op zoek geweest naar weekendopvang voor Noël,
Wat zijn de regels voor het logeren bij de JP?
maar werden overal afgewezen. Bij de JP zijn ze
Meta: “De regel bij het logeren is dat op de 6 à 7 kinderen ongeveer 1 of 2 begeleiders zijn. Afhankelijk
erg tevreden.
van de zorgvraag van de logés is dit niet altijd voldoende. Samen wordt besproken wat er in het week-
Alex van Buren - Vader van Mandy (21). Zij
end op het programma staat of wat ze gaan eten. Er zijn natuurlijk wel huis- en omgangsregels, maar
heeft een verstandelijk vermogen van een kind
het opvoeden gebeurt gewoon thuis.”
van zes jaar. Sinds tien jaar is ze bij de JP en ver-
Alex: “Als de deur opengaat merk je al dat het er anders aan toe gaat bij de JP. Zeker na het eerste con-
blijft in logeerhuizen in Hengelo en Enschede.
tact met de begeleiders. De sfeer in het huis is goed en natuurlijk worden er door de mensen van JP ook
Ze heeft het erg naar haar zin in logeerhuis ‘De
wel eens fouten gemaakt. Maar één ding is heel duidelijk: wat mag wel en wat niet. ”
Heeghe’.
Welke regel is voor jullie opvallend? Allen: Regels? Iedereen is het er direct mee eens. “Regels komen wij overal tegen. Eigenlijk is dat al voordat de JP in beeld komt. Indicering is heel lastig, dus überhaupt de vraag om zorg te krijgen voor je kind.”
28
29
Even een kort rondje…
Meta: “Vanaf het moment dat onze kinderen geboren worden, moeten we formulieren invullen om aan
Josephien van den Berg- Sinds negen
te tonen welke zorg nodig is, wat normaal is en wat juist niet normaal is qua ondersteuning, begelei-
maanden gaat Leo (17) naar de zondagopvang
ding, opvang etc. In principe kopen wij onze eigen zorg in. Dat blijft een terugkerend element. Om de
van Talma. Aangezien Leo ook zwaar lichamelijk
twee of drie jaar gaan we weer de hele molen door.”
gehandicapt is, is het voor hem niet mogelijk om te logeren.
En de regels bij de JP?
Edith van de Knaap - Een jaar geleden heeft
Francis: “De regels, voor zover deze bij ons bekend zijn, lijken goed. Voor ons althans. Begeleiders zijn
haar dochter Debby (16) een overstap gemaakt
lijfelijk aanwezig, bij calamiteiten is iedereen snel ter plekke. Je gaat er eigenlijk vanuit dat in een
naar de JP. Een goede beslissing, want Debby
logeerhuis alles zo geregeld is zoals dat je thuis voor je kind zou doen. Gewoon met gezond verstand.
vindt de sfeer erg prettig en huiselijk in het
En dat gebeurt ook bij de JP.”
logeerhuis.
Edith: “De JP gaat er heel netjes mee om. We geven zelf door hoe wij als ouders onze kinderen op-
Personalia Raad van Toezicht Voorzitter:
De heer N.A. Uppelschoten
Leden:
Mevrouw P.I. Bakker De heer J.H. Vrielink De heer ir. J. Wapenaar (per januari 2007)
De heer F. van Vessem Raad van Bestuur
De heer R.H.H. Klarenbeek
voeden. In het huis komen de kinderen echt logeren en staat (bijna) alles in dienste van de ‘gasten’. Centrale Cliëntenraad
De kinderen worden toch wel een beetje in de watten gelegd. Hun wensen staan voorop, hoewel er natuurlijk voor iedereen vaste regels en taken zijn.”
Voorzitter:
Josephien: “Het logeerhuis is voor de kinderen een verlengstuk van thuis. Thuis gelden er
Leden:
De heer J. Rodenhuis Mevrouw R. Six Dijkstra
regels en op de opvang ook, al staan ze misschien niet zwart op wit. Als ouder ben je niet de hele dag
De heer D. Gerbers
aanwezig, maar baseer je je op ervaringen tijdens breng- en haalmomenten.
De heer G.H. Jolink
Dan zie je dat bepaald gedrag (bijvoorbeeld slaan, schoppen) niet getolereerd wordt.” Ondernemingsraad Zijn er omgangsregels voor de kinderen?
Voorzitter:
De heer A. Broekman
Francis: “Niet specifiek. Er zijn bijvoorbeeld geen vaste regels over groepssamenstelling, maar de bege-
Secretaris:
Mevrouw J.A.M. Boomkamp-Weselink
leiders kijken wel in hoeverre de kinderen bij elkaar ‘passen’. Als kinderen in positieve of negatieve zin
Penningmeester:
op elkaar reageren, houden begeleiders daar rekening mee.”
Leden:
De heer H. Mulder Mevrouw I.M. Diepenmaat
Angelique: “Noël heeft ADHD en eigenlijk is het voor het eerst dat wij gebeld zijn door de begeleider.
Mevrouw P.W.M. Romijn-Hubers
Noël bleef na een aantal waarschuwingen onhandelbaar en daarom moesten we hem ophalen. De JP
Mevrouw. R. Mommers-Wagener
vindt dat zelf ook vervelend, maar het is heel duidelijk. Er gelden fatsoensnormen en als je niet wilt
Mevrouw W. Talsma-Bron
luisteren, zijn er gewoon grenzen. Slaan en schoppen zijn niet ok. Dat mag thuis ook niet.”
Mevrouw P.A. van Till Mevrouw J.J. Visser-Vreugdenhil De heer R.A.M. ten Berge Mevrouw D.A. van Sabben De heer T.A.M. aan de Stegge Mevrouw B.W. Hakvoort
30
JP van den Bent stichting centraal bureau Hunneperweg 6 Postbus 361 7400 AJ Deventer tel. 0570-665 770 fax 0570-665 779 www.jpvandenbent.nl email
[email protected]
