Gezond, Veilig en Prettig werken in het Jeroen Bosch Ziekenhuis

Gezond, Veilig en Prettig werken in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Het JBZ wil een ziekenhuis zijn waar het gezond, veilig en prettig werken is. Het voorkomen dat medewerkers ziek worden door de arbeidsomstandigheden (Arbo) heeft prioriteit. Wie is verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden? Uw leidinggevende is verantwoordelijk voor de zorg voor goede arbeidsomstandigheden op de afdeling. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis werkt met Arbo- en Milieucontactpersonen. Dit zijn medewerkers van de afdeling die leidinggevenden ondersteunen bij de aandacht voor de arbeidsomstandigheden en het milieu. Zij zijn op de hoogte zijn van de risico’s op de afdeling en de maatregelen, richtlijnen en procedures. Wat verwachten we van u? Om ervoor te zorgen dat de arbeidsomstandigheden binnen het JBZ veilig blijven, is de inzet nodig van iedere medewerker. Daarom verwachten we ook uw inzet: - U zorgt dat u op de hoogte bent en blijft van de risico’s op de afdeling. - U houdt zich aan de gegeven instructies en voorschriften. - Wordt u tijdens het werk geconfronteerd met ongevallen, bijna ongevallen, onveilige situaties, agressie of geweld? Meld dit bij uw leidinggevende en vul het MIM (melding incidenten medewerkers) formulier in. Door analyse van incidenten kan herhaling voorkomen worden en kunnen procedures of voorschriften worden bijgesteld. - Houd u aan de omgangs- en gedragsregels zoals deze omschreven zijn in de folders: ‘Ongewenst gedrag’, ‘Alcohol en drugsgebruik op het werk’ en ‘De huisregels’. Wat kunt u doen als uw werk klachten veroorzaakt? Heeft u klachten en denkt u dat deze door het werk worden veroorzaakt of vraagt u zich af of u wel veilig werkt? Bespreek dit met uw leidinggevende en/of vraag advies aan bij de Arbo- en Milieucontactpersoon van uw afdeling. Heeft u hierna nog vragen en wilt u dat er iemand naar uw werkplek komt kijken? Vraag een werkplekonderzoek aan bij bureau Arbo en Verzuim of maak een afspraak bij de bedrijfsverpleegkundige of de bedrijfsarts. Ook als u geen klachten heeft of verzuimt maar wel vragen heeft over werk en gezondheid, kunt u hier terecht. Wat moet u doen als uw ziek bent? - Meld u ziek bij uw leidinggevende. - Maak met uw leidinggevende afspraken over contactmomenten en terugkeer. - Doe alles om zo snel mogelijk het eigen werk te hervatten. - Indien dat gevraagd wordt, moet u een bezoek brengen aan bedrijfsverpleegkundige of bedrijfsarts. - Maak eventueel zelf een afspraak met bedrijfsverpleegkundige of bedrijfsarts. Meer informatie over verzuim? Lees de folder ‘De spelregels van het ziekteverzuim’ of neem contact op met bureau Arbo en Verzuim

De meest voorkomende risico’s in het ziekenhuis Het werken in een ziekenhuis brengt specifieke risico’s met zich mee. In onderstaand overzicht staan de belangrijkste genoemd. Ga na met welk risico u tijdens uw werkzaamheden geconfronteerd kunt worden, informeer u over beschermingsmaatregelen, richtlijnen en procedures bij uw leidinggevende of Arbo- en Milieucontactpersoon en lees de vermelde informatiebronnen. - Beeldschermwerk - Fysieke Belasting - Schokkende gebeurtenissen - Agressie, Geweld en Intimidatie - Ongewenst gedrag - Gevaarlijke stoffen - Biologische Agentia - Huidklachten - Lawaai - Straling - Veiligheid - Bijzondere groepen - Milieu

Beeldschermwerk Voor wie is het van belang? Iedereen die meer dan twee uur per dag aan een beeldscherm werkt. Welke risico’s zijn er? Het langdurig, bewegingsarm, ergonomisch onaangepast en gespannen werken met beeldschermen, toetsenborden en bureauaccessoires kan leiden tot klachten aan arm, pols, nek en schouder. Wat kunt u doen? - Zorg voor afwisseling en beweging. - Werk ergonomisch aangepast en ontspannen. Meer informatie over de risico’s van beeldschermwerk? In de Folder ‘Tips voor beeldschermgebruikers’ leest u hoe u veilig kunt werken en klachten kan voorkomen. Klachten? Onderneem actie - Raadpleeg de Arbo- en Milieucontactpersoon of de Houdingscoördinator van uw afdeling. - Vul de beeldschermchecklist. (Intranet) - Vraag een werkplekonderzoek aan bij bureau Arbo & Verzuim. Heeft u problemen met het lezen van de letters op het beeldscherm? Maak een afspraak bij bureau Arbo & Verzuim voor een visustest. Wellicht komt u in aanmerking voor een beeldschermbril. Heeft u een bril? Ga eerst na of deze nog voldoet.

Fysieke belasting Voor wie is het van belang: Voor iedereen die regelmatig tilt, duwt, trekt, reikt of langdurig in dezelfde houding staat of zit. Welke risico’s zijn er? Fysieke overbelasting kan leiden tot klachten aan het bewegingapparaat. Wat kan u doen? - Zorg voor afwisseling - Gebruik hulpmiddelen - Gebruik de goede technieken Meer informatie? - Informeer bij de Arbo- en Milieucontactpersoon of de Houdingscoördinator van de afdeling. Houdingscoördinatoren zijn medewerkers van de afdeling met het aandachtsgebied fysieke belasting. - Schrijf u in voor een tilles. Informeer voor de data bij bureau Arbo en Verzuim. Klachten? Onderneem actie - Raadpleeg de Arbo- en Milieucontactpersoon of de Houdingscoördinator van uw afdeling. - Vraag een werkplekonderzoek aan bij bureau Arbo & Verzuim. - Terugkerende rugklachten? Maak een afspraak bij bedrijfsverpleegkundige of bedrijfsarts en informeer naar het graded activity programma. Een training voor medewerkers met terugkerende rugklachten. Meer informatie vindt u in de folder ‘Graded activity’.

Schokkende gebeurtenissen Voor wie is het van belang: Alle medewerkers kunnen met een schokkende gebeurtenis geconfronteerd worden. Medewerkers met veel patiëntencontacten lopen meer risico. Wat zijn schokkende gebeurtenissen Een schokkende gebeurtenis kan zijn: - Directe confrontatie met een patiënt of bezoek in de vorm van agressie, geweld, intimidatie of ongewenst gedrag. - Confrontatie met omstandigheden rond de patiënt zoals confrontatie met verdriet en leed, fouten maken met ernstige gevolgen, besluitvorming over euthanasie of reanimatie. Wat kunt u doen? Een goede opvang na een schokkende gebeurtenis is belangrijk. Op de afdeling moet ruimte zijn om hierover te praten. De beste opvang vindt plaats door collega’s en leidinggevenden. Soms is de opvang door collega’s of leidinggevenden niet voldoende. U kunt dan terecht bij een van de leden van het bedrijfsopvangteam. Dit team bestaat uit medewerkers die getraind zijn om bij grote of kleine incidenten gesprekken te voeren met collega’s die een schokkende ervaring hebben gehad. Medewerkers kunnen rechtstreeks contact opnemen met een van de leden.

Meer informatie? In de folder ‘Omgaan met schokkende gebeurtenissen’ leest u hier meer over. Het fotooverzicht van het bedrijfsopvangteam vindt u op intranet of is op te vragen bij bureau Arbo en Verzuim.

Agressie, Geweld en Intimidatie Voor wie is het van belang: Alle medewerkers kunnen met agressie, geweld of intimidatie geconfronteerd worden. Medewerkers met veel patiëntencontacten lopen meer risico. Welke risico’s zijn er? Agressie, geweld of intimidatie kan lichamelijke en sociale gevolgen hebben, maar ook psychische aandoeningen veroorzaken, zoals een burn-out, overspanning, depressie of posttraumatische stressstoornis. Wat kunt u doen? - Informeer op de afdeling naar de afspraken. Welke afspraken zijn er over wat u wel en niet hoeft te accepteren van patiënten of bezoek, en van elkaar. Vraag aan collega’s hoe zij grenzen aangeven en wat u kunt doen op het moment dat u met agressie, geweld of intimidatie geconfronteerd wordt. - Meld incidenten altijd bij uw leidinggevende, bespreek ze met uw leidinggevende en/of collega’s. - Vul het MIM (Melding Incidenten Medewerkers) formulier in van bureau Arbo en Verzuim. - Neem na een incident zonodig contact op met een van de leden van het bedrijfsopvangteam. Meer informatie In de folder ‘Huisregels JBZ’ staat te lezen wat we in het JBZ niet accepteren van patiënten, bezoek en collega’s.

Ongewenst gedrag Voor wie van belang? Iedereen die in het Jeroen Bosch Ziekenhuis werkt. Wat verstaan we onder ongewenst gedrag? Seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie tussen medewerkers in het JBZ. Niemand hoeft te accepteren dat zijn of haar grenzen worden overschreden. Wat kunt u doen? Wanneer u met ongewenst gedrag van iemand die werkzaam is in het JBZ te maken krijgt, in welke vorm dan ook, kunt u hulp inroepen van een collega of leidinggevende. Het JBZ heeft ook een aantal vertrouwenspersonen aangesteld. U kunt direct contact met hen opnemen om een afspraak te maken. De namen vindt u in de brochure ongewenst gedrag of op intranet.

Meldpunt vertrouwenspersonen U kunt ook gebruik maken van het telefoonnummer van het meldpunt vertrouwenspersonen: 1618 (intern) of 06 - 22 12 62 68. Ook kunt u een mail sturen naar [email protected]. De vertrouwenspersoon doet niets buiten u om. Als u niet wilt dat uw verhaal verder komt, dan gebeurt dat ook niet. Meer informatie? Lees de folder ‘Ongewenst gedrag.‘

Gevaarlijke stoffen Voor wie is het van belang: Alle medewerkers in het JBZ kunnen met gevaarlijke stoffen in aanraking komen. Medewerkers van onderstaande afdelingen lopen meer risico: - Magazijn en schoonmaak (schoonmaak- en desinfectiemiddelen) - Technische service (gassen, lijm, kit en verf) - Laboratorium (chemicaliën) - Functieafdelingen (desinfectiemiddelen) - Verpleegafdelingen (medicatie, medische gassen) - Transportafdeling (gevaarlijk afval) Wat zijn gevaarlijke stoffen? Gevaarlijke stoffen zijn te herkennen aan de verpakking met gevaarsymbolen, zoals licht ontvlambaar, bijtend, giftig, schadelijk, irriterend of schadelijk voor het milieu. Gevaarlijke stoffen kunnen ook vrijkomen als rook, nevels, stof, gassen en dampen. De restanten en lege verpakkingen van gevaarlijke stoffen moeten behandeld worden als gevaarlijk afval. Welke risico’s zijn er? Risico’s zoals giftig, bijtend, ontvlambaar, schadelijk en irriterend staan aangegeven op de verpakking en op werkplekinstructiekaarten. Op de afdeling moet een overzicht zijn om welke stoffen het gaat en met welke risico’s voor uw gezondheid en het milieu u rekening moet houden. Wat kunt u doen? Informeer op de afdeling met welke gevaarlijke stoffen er gewerkt wordt. Lees de veiligheidsvoorschriften, vermijd contact en gebruik afscherming, afzuiging en de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen. In de veiligheidsvoorschriften staat tevens wat u moet doen bij het ongewenst vrijkomen van de stoffen. De beschermingsmaatregelen zijn er om de gezondheid van uzelf, collega’s, bezoekers en patiënten en het milieu te beschermen. Meer informatie Meer informatie is beschikbaar bij de Arbo & Milieucontactpersoon en in de Leidraad ‘Veilig werken met gevaarlijke stoffen.’ Op het netwerk en via intranet zijn van vele stoffen veiligheidsinformatiebladen en werkplekinstructiekaarten te vinden in ‘de gevaarlijke stoffen applicatie.’

Biologische Agentia Voor wie is het van belang: Alle medewerkers in het JBZ die in contact komen met patiënten of patiëntenmateriaal. Wat zijn biologische agentia? Biologische agentia zijn alle micro-organismen (bacteriën, schimmels, parasieten en dergelijke) waar men door de uitvoering van het werk mee in aanraking kan komen. Denk hierbij aan contact met besmet afval, riolering en vervuild linnen/beddengoed; patiëntenmateriaal zoals bloed, sputum, urine, weefselvocht; contact met een besmettelijke patiënt via huid, uitgeademde lucht of diathermische rook. Welke risico’s zijn er voor u? Door biologische agentia kunt u besmet raken en ziek worden. Welke risico’s zijn er voor de patiënt? Verspreiding van medewerker naar patiënt kan ook voorkomen. Afhankelijk van de functie die u gaat uitoefenen wordt u uitgenodigd voor een arbeidsgezondheidskundige screening. Tijdens deze screening wordt bepaald of u mogelijk drager bent van bepaalde ziekteverwekkers en in hoeverre u bepaalde antistoffen heeft. Zonodig wordt u een vaccinatie aangeboden. Voor sommige functies is een hepatitis vaccinatie verplicht. Wat kunt u doen? Informeer naar de specifieke risico’s op uw afdeling. U bent verplicht volgens de richtlijnen van de dienst Hygiëne en Infectiepreventie te werken. Gebruik de daarin voorgeschreven beschermingsmiddelen zoals handschoenen, mondkapjes, spatschermen en schorten. Indien u in contact bent gekomen met biologische agentia, bijvoorbeeld door prik- of spatincident kunt u direct (dag en nacht) contact opnemen met de Regionale dienst Hygiëne en Infectiepreventie: tel 3388. Meer informatie In de folder ‘arbeidsgezondsheidkundige screening,’ leest u meer over de verschillende micro-organismen waar mee u in contact kan komen. De hygiënerichtlijnen vindt u in DKS (op het computernetwerk), bij de hygiënecontactpersoon van de afdeling en bij de afdeling Hygiëne en Infectiepreventie.

Huidklachten Voor wie is het van belang Medewerkers die veel in aanraking komen met water, zeep en zwak irriterende stoffen zoals alcohol. Hoe ontstaan huidklachten Eczeem komt nogal eens voor bij ‘nat werk’. Het is de belangrijkste huidaandoening in het ziekenhuis. Meer informatie In de folder preventie van huidklachten staan adviezen om eczeem te voorkomen.

Lawaai Voor wie is het van belang: Medewerkers van de afwaskeuken, gipskamer en werktuigbouwkundig medewerkers en medewerkers die gebruik maken van bijv. zaagmachines en slijptollen. Wat is lawaai? Lawaai is een gemiddeld gewogen geluidsniveau boven de 80 decibel: 80 dB(a). Dit is ongeveer het geluidsniveau waarbij je een gesprek op één meter afstand niet meer goed kunt verstaan. Welke risico’s zijn er? Door lawaai kunt u op termijn gehoorschade oplopen. Bureau Arbo & Verzuim heeft metingen verricht op de bovengenoemde afdelingen. Op basis van de duur en hoogte van de blootstelling aan lawaai wordt gekeken of er maatregelen nodig zijn. Bij een structurele blootstelling boven de 80 dB(a) dient u over gehoorbescherming te beschikken en krijgt u de gelegenheid om periodiek uw gehoor te testen. Wat kunt u doen? Gebruik de verstrekte beschermingsmiddelen. Vermoedt u dat het geluidsniveau tijdens uw werkzaamheden te hoog is? Vraag een geluidsmeting aan bij bureau Arbo en Verzuim. Gehoortest Werknemers die werken bij een gewogen geluidsniveau boven 80 dB(a) kunnen een gehoortest laten doen in het JBZ. Deze gehoortesten worden periodiek bij de risicogroepen uitgevoerd.

Straling Voor wie is het van belang: Alle medewerkers die met straling werken. Een specifiek risico is er voor radiologisch werkenden, categorie A.Dit zijn: - Cardiologen, aio's cardiologie en het assisterend personeel bij de hartcatheterisaties. - Nucleair geneeskundigen die de therapeutische schildklierslokken/-injecties geven met I131. - Interventieradiologen, de aio's radiologie in de periode dat zij interventies doen en de röntgenlaboranten die assisteren bij die interventies. Wat is straling? Ioniserende straling: röntgenstraling en radioactieve stoffen van bijv. nucleaire geneeskunde. Niet ioniserende straling: bijvoorbeeld lasers en elektromagnetische velden en –straling. Welke risico’s zijn er? Door ioniserende straling heeft u bij een hoge dosis een verhoogde kans op stralingsziekte of kanker. Lasers kunnen verbranding en oogschade veroorzaken. Elektromagnetische velden en -straling kunnen de werking beïnvloeden van actieve elektromedische implantaten zoals pacemakers en neurostimulatoren

Wat kunt u doen? Elke vorm van straling vereist specifieke veiligheidsmaatregelen. Informeer hiernaar op de afdeling. Gebruik de voorgeschreven beschermingsmiddelen en afschermingen en volg de aanwezige werkvoorschriften. Loodschermen en loodschorten zijn de belangrijkste beschermingsmiddelen bij ioniserende straling. Van medewerkers die geregeld in aanraking komen met deze straling wordt de stralingsdosis regelmatig gecontroleerd. Laserveiligheidsbrillen beschermen afdoende tegen potentieel oogletsel. In het ziekenhuis is een stralingsdeskundige werkzaam en zijn er commissies voor stralingen laserveiligheid. De deskundigen zijn te bereiken via Medische Technologie. Stralingskeuring De A-werkers krijgen bij in- en uitdiensttreding en jaarlijks een stralingskeuring aangeboden. Zij zijn verplicht hieraan deel te nemen.

Veiligheid Voor wie is het van belang: Voor alle medewerkers in het JBZ. Wat is veiligheid? Veiligheid heeft betrekking op de maatregelen en voorzieningen om ongelukken en schade aan de gezondheid door incidenten te voorkomen. Onveilige situaties kunnen ontstaan door apparatuur of machines op een niet juiste manier te gebruiken. Maar ook door onvoorziene omstandigheden kan brand, een ongeval of een gevaarlijke situatie ontstaan. Denk aan het lekken van een gevaarlijke stof of verbouwingswerkzaamheden. Welke risico’s zijn er? (acuut) fysiek letsel, verbranding of verstikking. Wat kunt u doen? Om veilig te werken met machines of apparaten: - Informeert u zich over de veiligheidsrisico’s op uw afdeling. - Werkt u volgens de richtlijnen. - Gebruikt u alle voorzieningen, apparatuur en machines zoals ze bedoeld zijn. - Gebruikt u de voorzieningen zoals veiligheidskasten, ventilatiesystemen voor gevaarlijke stoffen, kappen en schermen op machines op de juiste manier. - Draagt u de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen: handschoenen, schorten, gezichtsmaskers, filtermaskers en veiligheidsschoenen. - Meldt u defecten en afwijkingen bij uw leidinggevende. Om bij calamiteiten zo effectief mogelijk te handelen zorgt u ervoor dat u: - Weet hoe juist te handelen bij een calamiteit. - Op de hoogte bent van de alarmnummers. - Weet waar de nooduitgangen en vluchtroutes zijn en houdt u deze vrij. - Weet wat u moet doen in geval van ontruiming. - Weet waar blusmiddelen zijn.

Meer informatie Op elke afdeling hangt een kalender met noodprocedures en alarmnummers en een plattegrond met de vluchtroutes, nooduitgangen en blusmiddelen. Meer informatie bij de Arbo en Milieucontactpersoon of de bedrijfshulpverlener van uw afdeling. U kunt ook contact opnemen met de medewerker BHV of het BHV locatiehoofd. Denkt u dat u werkomstandigheden niet veilig zijn? Neem contact op met bureau Arbo en Verzuim.

Bijzondere groepen Chauffeurs Medewerkers die werken als chauffeur van vrachtauto’s of busjes krijgen bij aanvang van het dienstverband een chauffeurskeuring en ontvangen vervolgens periodiek een uitnodiging voor een keuring. Zwangeren Tijdens de zwangerschap en na de bevalling moet rekening gehouden worden met verhoogde kwetsbaarheid van de vrouw en de grote bevattelijkheid van het kind. Lees meer hierover in de folder ‘Zwangerschap en Veilig werken.’

Milieu De activiteiten van het ziekenhuis hebben invloed op het milieu door gebruik van energie, water, materialen, gevaarlijke stoffen en vervoer en alle emissies en afvalstromen die daarbij vrij komen. Er gelden richtlijnen voor het vervoer, opslag en afvoer van gevaarlijke stoffen. Op de afdeling is een milieustraat en een afvalwijzer hoe de verschillende afvalstromen, zoals papier, glas, klein gevaarlijk afval, ziekenhuisafval en restafval gescheiden moeten worden. Hoe beter het afval wordt gescheiden, hoe meer kosten er bespaard kunnen worden! Meer informatie Kijk op de ‘Afvalwijzer en de afvalkalender via intranet.. Vraag de Arbo- en Milieucontactpersoon of neem contact op met de milieucoördinator: tel. (073) 699 20 58. Actuele informatie: Lees het laatste nieuws en meer informatie over de arbeidsomstandigheden op JBZ intranet. Alle folders en formulieren zijn hier te vinden. U kunt de folders en formulieren ook opvragen bij bureau Arbo en Verzuim. Tel.: (073) 699 31 15. Ook kunt u een e-mail sturen aan een van de medewerkers van bureau Arbo en Verzuim.

Folderoverzicht bureau Arbo en Verzuim Preventie van huidklachten Graded Activity Ongewenst gedrag Arbeidsgezondheidskundige screening Alcohol- of drugsbeleid en werken in het JBZ Omgaan met schokkende gebeurtenissen Tips voor beeldschermgebruikers Zwanger en Veilig werken Foto-overzicht bedrijfsopvangteam Foto-overzicht vertrouwenspersonen De spelregels van het ziekteverzuim Huisregels JBZ