Een kijk op de theorie en de praktijk
Brussel, 29 mei
`
Ergotherapie en vermoeidheid
`
Interventies
`
Energiemanagement
◦ Wat passen ouderen nu al toe? ◦ Effect energiemanagement?
`
Besluit
Leen Bouckaert
`
`
Ergotherapie = verminderen van praktische problemen bij het uitvoeren van rollen en activiteiten die voor de betreffende persoon betekenisvol zijn (Bloem e.a., 2010) Vermoeidheid = overweldigende gewaarwording van moeheid, gebrek aan energie en een gevoel van uitputting resulterend in beperkingen op het gebied van werk, sociaal leven, fysiek functioneren en andere activiteiten van het dagelijks leven (Krupp e.a., 1996)
`
`
Gevolgen van vermoeidheid
Ergotherapie
`
`
Weinig literatuur over ET, vermoeidheid en ouderen Wel energiemanagement bij personen met MS, kanker, CVS, RA
`
Energie conservatie technieken= ‘guidlines for
`
‘Energy restoration’ (kanker)
performing important occupational performance tasks in such a way as to conserve personal energy’ (MS) (Feinberg & Trombly, 1995)
2006)
(Vockins, 2004; Yuen, e.a.,
◦ Ergonomie, omgevingsaanpassing, relaxatie, meditatie, …
Zit vervat in ◦ ◦ ◦ ◦ ◦
`
Hulpmiddelenadvies Advies woningaanpassing, -inrichting Advies methodeverandering Coaching en leefstijladvies Advies aan mantelzorger
MS: 38% gebruikt reeds 6 of meer technieken (Mathiowetz e.a., 2001)
`
Welke strategieën gebruiken ouderen? ◦ Diepte-interviews adhv COPM en dagboekanalyse bij vier ouderen (Cardoen, De Coninck, Bouckaert, 2008-2009) ◦ Leeftijd: tussen 73-86 jaar ◦ Geslacht: 3 vrouwen, 1 man ◦ Leefsituatie: 2 met partner, 2 alleenwonend
`
Slapen
◦ Eet ‘s avonds een lichte maaltijd, …
`
Ochtend
◦ Neem een stevig ontbijt,…
`
Huishouden
◦ Bespaar afwas en kook groenten en aardappelen in één pot, winkel in vertrouwde winkel, boodschappenlijstje, wasmand op stoel bij strijken, neem pauze, …
`
Ontspanning
◦ Bezoek familie om eenzaamheid tegen te gaan, vertrek ruim op tijd om stress te vermijden,…
`
Voeding
◦ Drink voldoende water,….
14 items van de Energy Conservation Strategies Survey (ECSS) (Matuska e.a., 2007) ` Identificeren en veranderen werkhoogte ` Veranderen van plaats van voorwerpen ` Aangepast materiaal gebruiken ` Elimineren van deel/ganse activiteit ` Delegeren van deel/ganse activiteit ` Noden communiceren naar anderen ` Veranderen van verwachtingen, frequentie van activiteit ` Aanpassen van prioriteiten ` Vereenvoudigen van activiteiten ` Dag plannen ` Veranderen tijdstip uitvoeren activiteit ` Rustperiodes inlassen ` Rusten tijdens lastige activiteiten van min. 30 min.
`
Meest bestudeerde programma: ‘Managing Fatigue: a six-week course for energy conservation’ (Packer e.a.,1995)
‘… promotes a positive attitude aimed at active decision-making and optimum use of available energy to fit the unique needs of each individual’
`
` ` ` ` `
Voor mensen met vermoeidheid tgv chronische ziekte 6 weken Elke week 2 u sessie Groepen van 7-10 personen Begeleiding door ET Actief leren technieken: discussie, eigen ervaring, huiswerk, …
`
Basisprincipes 1. 2. 3. 4.
Waarde van rust Beheren en budgetteren van energie Rusperiodes inlassen gedurende de hele dag Persoonlijke noden ter communicatie brengen aan derden 5. Correcte lichaamsbewegingen en houdingen 6. Gebruik van energie- efficiënte hulpmiddelen en organiseren van deelstappen van een activiteit 7. Opsplitsen van vermoeiende taken 8. Prioriteiten stellen in verband met activiteiten 9. Planning van rusperiodes tijdens zelfredzaamheid, productiviteit en vrijetijdsactiviteiten zodat er een balans kan gehouden worden 10.Herzien van principes van cursus bij opstellen van lange- en korte termijn doelstellingen
`
Voor cursus al toepassen - na cursus 82% past 6 of meer technieken toe (Mathiowetz e.a., 2001; Matuska e.a., 2007)
`
Effect blijft na 1 jaar follow-up
◦ FIS score daalt ◦ SF-36 score verbetert: vitaliteit, sociaal functioneren, mentale gezondheid en fysieke rollen (Mathiowetz e.a., 2007)
`
Toename self-efficacy: vertrouwen in eigen kunnen (Mathiowetz e.a., 2005)
`
Belang groepsdynamica Belang motivatie gedragsverandering
`
Energiemanagement bij ouderen?
`
QoL <-> activiteiten optimalisatie
`
Effectiviteit nagaan bij ouderen
`
Haalbaarheid toetsen in de praktijk
` `
◦ ◦ ◦ ◦ ◦
Leermogelijkheden? Invloed specifieke aandoeningen? Cognitieve beperkingen? Niet gemotiveerde personen? Combinatie met andere interventies
◦ Groep – individueel ◦ Thuis – LDC/DVC/GDZ/… ◦ Face to face – zelfstudie – teleconferentie - …
Welk item meest invloed op vermoeidheid? Vermoeidheid mantelzorgers?
`
`
`
`
`
`
`
`
B.R. Bloem, T. van Laar, S.H.J. Keus, H. de Beer, E. Poot, E. Buskens, W. Aarden, M. Munneke, namens de Centrale Werkgroep Multidisciplinaire Richtlijn Parkinson 2006- 2009. Multidisciplinaire richtlijn ziekte van Parkinson. Alphen a/d Rijn, Van Zuiden Communications, 2010. K., Cardoen, L., De Coninck, L., Bouckaert, Oud, maar niet out. Een ergotherapeutische kijk op energiemanagement bij thuiswonende ouderen. 2008-2009. Feinberg, J., Trombly, C., Arthritis. In: Trombly (ed.) Occupational therapy for physical dysfunction. Baltimore (MD): Williams & Wilkins,1995.
Matuska, K., Mathiowetz, V., Finlayson, Use and perceived effectiveness of energy conservation strategies for managing multiple sclerosis fatigue. The American Journal of OT, 2007, 62-68.
Mathiowetz, V., Matuska, K., Finlayson, Luo, Yun Chen, One-year follow-up to a rondomized controlled trial of an energy conservation course for persons with multiple sclerosis. International Journal of Rehabilitation Research, 2007, 305-313. Mathiowetz, V., Matuska, K., Megan, E., Murphy, E., Efficacy of an energy conservation course for persons with multiple sclerosis. Archives Physical Medical Rehabilitation, 2001, 449-456. Vockins, H., Occupational therapy intervention with patients with breast cancer: a survey. European Journal of Cancer Care, 2004, 45-52. Yuen, H., Micham, M., Morgan, L., Managing Post-therapy fatigue for cancer survivors using energy conservation training. Journal of allied health, 2006, e121-e139.
