Gesprekken zonder einde sociale media vanuit interactieperspectief Nijmegen, 2 oktober 2010 Noelle Aarts, Universiteit van Amsterdam Wageningen Universiteit
Enkele cijfers
82 % van alle dertigers in Amerika is lid van een sociaal netwerk.
Dagelijks worden miljoenen filmpjes op You Tube ge-upload.
You Tube toont 2 miljard filmpjes per dag.
Facebook, met 400 miljoen actieve gebruikers zou op dit moment het op twee na grootste land ter wereld zijn.
9% van de Nederlanders heeft de laatste maand Twitter gebruikt
Van de communicatieprofessionals is dat 65%.
60% van de Twitteraars twitteren zelf een paar keer per week.
Zelfreferentialiteit
Het is onmogelijk om alle signalen uit de omgeving op te pikken en te verwerken.
Selectie en ook reconstructie van informatie is nodig om een identiteit te ontwikkelen waarmee men zich in de wijdere omgeving kan handhaven.
Elke organisatie ontwikkelt zo onvermijdelijk een eigen cultuur, met eigen waarden, gedragscodes en visies op wat van belang is en wat niet.
Daarmee wordt gemakkelijk aansluiting gevonden met bepaalde onderdelen in de omgeving, en helemaal niet met andere.
Zelfreferentialiteit verwijst naar de neiging van mensen en organisaties om:
de omgeving te bezien vanuit een volstrekt eigen idee over wat belangrijk is en wat niet
zonder dat men in de gaten heeft dat dat zo is.
Framing
Framing
Autopoiese (Maturana & Varela):
Autopoiese verwijst naar het vermogen van zelfvoortbrenging door een gesloten systeem van relaties
Autopoiese (Luhmann)
De samenleving bestaat uit in principe gesloten systemen die zichzelf overeind proberen te houden en elkaar daarin ‘verstoren’.
De neiging tot autopoiese maakt dat: Mensen
zich prettig voelen bij wat ze al kennen
Mensen
zich prettig voelen bij mensen die het met ze eens zijn (ons soort mensen / soort zoekt soort)
Mensen
er toe neigen vooral te praten met gelijkgestemden
Met als gevolg: Gebrek
aan kritische reflectie op bestaande
opinies Gebrek
aan afstemming met de wijdere omgeving
Gebrek
aan veranderingsgezindheid (vergelijk weerstandscommunicatie)
Gebrek
aan innovatief vermogen
Teneinde de neiging tot autopoiese te doorbreken:
waarderen en organiseren van verschil
ontmoetingen organiseren tussen verschillende systemen
organiseren van kritische reflectie op bestaande opvattingen (de advocaat van de duivel en de hofnar)
organiseren van ‘veilige’ discussieruimte en experimenteerruimte
luisteren naar de behoeften van mensen
Vier vormen van luisteren volgens Scharmer (Theorie U) verzamelen van informatie (‘downloaden’) - luisteren ter bevestiging van wat we al weten of wat we denken (te weten) gericht luisteren (object focused listening) - luisteren naar informatie die afwijkt van wat we al weten. empatisch luisteren - verplaatsen in het perspectief van een ander zonder oordeel generatief luisteren - luisteren om te creëren waarbij een verandering van jezelf noodzakelijk is
De meeste organisaties zijn vooral bezig met:
het
zenden van informatie bewuste, geplande processen formele communicatie het zichtbare, het kenbare, het meetbare
Het belang van gesprekken
in gesprekken proberen mensen inhoudelijk dingen voor elkaar te krijgen
in gesprekken reguleren mensen hun voorkomen
in gesprekken worden veranderingen zichtbaar
in gesprekken komen veranderingen tot stand
In gesprekken wordt collectieve weerstand georganiseerd
Functies van verhalen
Informeren
/ geïnformeerd worden Overtuigen / overtuigd worden Mening vormen Enthousiasmeren / geënthousiasmeerd worden Het onbespreekbare bespreken Onzekerheden hanteren Structureren
Informatie overdragen Vast Objectief Direct Abstract Analytisch
Resultaat: een kritische toeschouwer
Verhalen vertellen Vaag Subjectief Indirect Levend Verbeeldend
Resultaat: betrokken deelnemer
Verandering is het resultaat van:
Een
geplande, centraal aangestuurde strategie
Ongeplande Het
samenlopen van omstandigheden
samenspel tussen ambitie, omstandigheden en zelforganisatie van mensen, georganiseerd in interactie
Een model voor communicatie
Zender
Boodschap Signaal Medium
Feedback
Ontvanger
Een model voor communicatie: de interactie centraal Zender en Ontvanger
Interactie
Ontvanger en Zender
Context
Context
Constructie van betekenissen
Communicatie en verandering
Zelforganisatie
Orde
ontstaat uit chaos zonder dat sprake is van centrale aansturing
Orde
ontstaat in de interactie doordat mensen conformeren en imiteren
Sociale behoeften kunnen we enkel bevredigen via anderen •
De behoefte om ergens bij te horen en
•
De behoefte om zich te onderscheiden van anderen, om uniek te zijn, er toe te doen
Dat zien we terug in wat mensen doen met social media via
sociale media worden doorlopend gesprekken gevoerd
over
de actualiteit en andere kwesties
waar
iedereen aan mee kan doen
Effectief gebruik van social media betekent: • De neiging tot controle en beheersing laten varen • Herwaardering van het gesprek
Gesprekken voor interne en externe communicatie
Gesprekken maken realiteit en context zichtbaar
Gesprekken maken realiteit en context
Planning en communicatie: het sturingsmodel
Planning en communicatie: het sturingsmodel
Planning en communicatie: het participatiemodel
Planning en communicatie: het participatiemodel
Planning en communicatie: het netwerkmodel
Planning en communicatie: het netwerkmodel
Zelforganisatie in netwerken
Mensen leven in sociale netwerken die voortdurend in beweging zijn en waarlangs gedrag en ideeën zich verspreiden via ketens van interactie
‘Nieuwe’ organisaties als open netwerken niet
statisch maar flexibel
niet
strak aangestuurd maar spontaan
niet
gebaseerd op wantrouwen maar op vertrouwen
controle
niet op basis van status of positie, maar georganiseerd in de interactie
Flagpan
Fluid Afhankelijk van de omgeving past de vorm van het netwerk zich aan. De dynamiek in het netwerk wordt bepaald door de leden en de verbindingen met andere netwerken
Agile Dankzij de nieuwe technologieën kunnen de netwerken snel reageren en nieuwe verbindingen maken. De netwerken kunnen spontaan ontstaan en ook weer verdwijnen
Participative Door te participeren ontstaat het netwerk. Iedereen voegt waarde toe of neemt waarde af van het netwerk. Iedereen is participant, geen onderscheid meer in klant, leverancier, medewerker
Networked Geen grenzen, maar open netwerk met vele relaties tussen de verschillende participanten en vage overgang naar andere netwerken.
(Bron: Wim Veen, Homo Zappiens, 2009)
De homo zappiens gaat er van uit dat
samenwerking
loont iedereen gelijk is iedereen van elkaar kan leren spelenderwijs leren sneller gaat
Conclusie
Het gebruik van social media hernieuwt de aandacht voor de veelomvattende betekenis van het oudste communicatiemedium: het
gesprek
Dank u wel!
