Gemeentenieuws Nieuwe Stijl
Protestantse Gemeente Wassenaar
Tweemaandelijkse uitgave Protestantse Gemeente Wassenaar • nr. 16 • oktober/november ’14 • www.pkn-wassenaar.nl
In dit nummer Pagina 3: Promenadeconcerten Ramses Shaffy en Bach. De promenadeconcerten van afgelopen zomer kenden een grote variatie. Een terugblik. Pagina 4: Reizen Jan en Janny Kleinveld bezochten uiteenlopende landen en ontdekten wat van wezenlijke waarde is. “Reizen verrijkt je.” Pagina 4: Diaconie Syrie en Irak, maar ook ingrijpende wijzigingen in de zorg. De diakenen kijken hoe ze hulp kunnen bieden. Pagina 6: Vicaris Tot en met april loopt Arie Jan van der Bom stage in de Kievietkerk. Hij beantwoordt vijf existentiële vragen. Pagina 7: Eerste Wereldoorlog “Waarom gaan we naar Ieper,” vroeg een kleinkind aan haar oma. Een verslag van een indrukwekkend bezoek.
BOURGES
Stuur de kerk een kerk: kaartenactie in de Messiaskerk
Van moskee tot kathedraal Deze zomer deed de Messiaskerk mee aan de actie ‘Stuur de kerk een kerk’. De bedoeling van de actie was drieërlei. Allereerst pastoraal: laat de kerkgangers thuis weten dat je aan hen denkt. In de tweede plaats appellerend: laat weten dat de kerk meer is dan de eigen gemeente. In de derde plaats missionair: stimuleer elkaar een kerk(dienst) te bezoeken, ook op vakantie. Door Kees Mos We kregen in juli en augustus 27 kaarten binnen. Die kwamen, zoals te verwachten was, overal vandaan. Een aantal mensen liet weten dat ze de kerk niet alleen van buiten maar ook van binnen hadden gezien. Anderen waren onder de indruk van de ouderdom van het kerkgebouw. De kerk trotseert de eeuwen, was de boodschap. Er kwam een kaart van een kerk die zomaar in het niets leek te staan. Ook de lege ruimte in de wereld is kerk, schreven de afzenders. Weer anderen jubelden over de schoonheid van kerken. Onderweg rijzen de meest prachtige gebouwen zomaar voor je ogen op. Wat is dat mooi! De wereld zit vol verrassingen en de kerken horen daar zeker bij. Engel met mobiele telefoon Oude kerken zijn duidelijk geliefd. Op vakantie vallen onze gemeenteleden daar
en masse voor. Maar ze hebben ook oog voor de details van zo’n oude kerk. We kregen bijvoorbeeld een feestelijke groet uit de kathedrale basiliek van Den Bosch met daarop de jongste engel die daar in 2011 is neergestreken (met mobiele telefoon). Meerdere kaartenschrijvers hadden oog voor de humor en de diepzinnigheid van de actie. Zo ontvingen we
Maurits Mok
Verslag van een kerkdienst in Parijs
Koelte van een kerk. Wind tussen de zuilen. Het is morgen. Ik volg paden van gebrandschilderd licht.
Dienst van twee heren
Heiligen fluisteren over mijn schouder, openen in mijn geheugen deuren naar een doorzichtig heelal. Plavuizen worden teelgrond, zijkapellen zeeboezems vol levend water. Mijn voeten rusten op een weergevonden strand. Koelte van een kerk. Het is al avond. De hemel gaat sluiten. De heiligen bloeien bij kaarslicht. De zomernacht is wit van onverbiddelijke sterren.
Maart dit jaar waren Nank en Deodaat van der Boon op uitnodiging van oude vrienden voor een lang weekend in Parijs. Deze vrienden bezoeken Parijs met enige regelmaat en wanneer zij daar op zondag zijn, gaan zij er naar het Oratoire du Louvre, een kapel die oorspronkelijk deel uitmaakte van het koninklijk paleis. Een persoonlijk verslag van een bijzondere dienst. Door Deodaat van der Boon In het Oratoire du Louvre kerkt een protestantse gemeenschap in Parijs. De geloofsgemeenschap heeft een fantastische website en het is absoluut de moeite waard deze te bezoeken: oratoiredulouvre.fr. Mij gaat het, in het kader van een initiatief van de Kieviet- en Dorpskerk
in november, om de indruk die Nank en ik hadden bij ons eerste en zeker niet laatste bezoek aan deze kerk en gemeente. De kerkdienst in l’Oratoire du Louvre begint om half elf. Ongeveer om kwart over tien liepen wij de kerk binnen. Je kunt het verwachten: op de traptreden en stoep voor de kerk zaten twee of drie bedelaars; de geur van drank van de afgelopen nacht of de vroege morgen overduidelijk om hen heen. Het valt mij steeds weer op hoe dit straatbeeld went. Je loopt er langs, zoals bijna iedereen, want wat moet je anders? Nabijheid en distantie Bij de ingang van de kerk werden we welkom geheten door een man in pak. Iemand anders reikte met een uiterst
een kaart van een monumentale moskee en een kaart waarop werd verteld dat de aandacht voor de kerk in die stad het moest afleggen tegen het balkon waarop de liefde van Romeo en Juliette zo tragisch was geëindigd. Lees verder op pagina 3 >>
vriendelijke lach ons een gezangenboek en een orde van dienst aan. In de kerk ‘circuleerden’ gemeenteleden op geanimeerde en Parijs-beschaafde wijze. Wij werden gegroet – prettig om dat mee te maken – maar niet aangeklampt: nabijheid en distantie. Zó voelde dat goed. Het was ongeveer vijf voor half elf toen de organist begon te spelen. De klank van het orgel bezorgde mij een ontroerd gevoel: een bepaalde verwantschap met het Mutin-orgel in de Dorpskerk liet van zich horen. Rond dat tijdstip bleek de kerk bijna vol. Tijdens de dienst liepen er nog voortdurend mensen binnen. Aan het eind was de kerk gewoon vol. Lees verder op pagina 3 >>
Colofon Dit informatieblad is een uitgave van de Protestantse Gemeente Wassenaar en verschijnt eenmaal per twee maanden.
Activiteit
Locatie
Contactpersoon
Maandagavond Wekelijks
Cantorij, 19.30-21.30 uur
Kievietkerk
mw A. Jansen-Kot T (0252) 22 22 59
Oplage: 1.850 exemplaren
Dinsdagochtend Wekelijks
Openstelling, 10.30-12.30 uur
Dorpskerk/Stiltecentrum
mw K. Taal T (070) 511 12 49
Redactieadres: Protestantse Gemeente Wassenaar Kerkelijk bureau Schoolstraat 4 2242 KH Wassenaar
[email protected] www.pkn-wassenaar.nl
Woensdagochtend Wekelijks
Ochtendgebed, 10.00 uur
Kievietkerk
mw Sh. Keilholz T (070) 517 52 09
Woensdagmiddag (september t/m mei 1x per twee weken)*
Altijd Welkom, 14.30-16.30 uur
Messiaskerk
mw G. van Kesteren T (070) 514 46 33
Woensdagavond Wekelijks
Cantorij, 20.00-22.00 uur
Dorpskerk
R. Jansen T (0252) 22 22 59
Woensdagavond Wekelijks
Cantorij, 19.30-21.30 uur
Messiaskerk
C. van Delft T (071) 401 24 20
Donderdagavond Wekelijks (oktober t/m maart)*
Koorruïne-avonden, 20.15 uur
Koorruïne Dorpskerk
mw M. Karman T (070) 511 57 05
Vrijdagochtend 2e vrijdag van de maand
Zangmorgen, 10.30-11.30 uur
Van Ommerenpark
mw N. van Duijn T (070) 511 62 15
Vrijdagmiddag Wekelijks
Viering, 16.00 uur
Duinstede
mw H. Postma T (070) 754 33 33
Vrijdagmiddag (vrijwel) wekelijks
Weeksluiting, 16.15 uur
Sophieke Huis
mw ds. H. Middel T (070) 512 13 62
Vrijdagavond* Wekelijks
Rejoice, 19.30-20.45 uur
Messiaskerk
J. van den Akker T (070) 517 97 90
Vrijdagavond (1x per drie weken)*
Plexat (12-15 jaar), 21.00-22.30 uur
Messiaskerk
F. Hart E
[email protected]
Zondagmiddag (3e zondag van de maand)*
Tea In(n), 14.30 uur Muziek Matinee (MMM), 15.30 uur
Messiaskerk
J. Mewissen T (070) 511 50 31
Openingstijden kerkelijk bureau: Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 9.00-12.00 uur Rekeningnummers: NL50 FVLB 0699 8411 19 t.n.v. Protestantse Gemeente te Wassenaar (kerkelijke bijdrage) NL95 RABO 0128 0850 02 t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Wassenaar (diaconale giften en giften kerkwebradio) NL57 FVLB 0635 8167 25 t.n.v. Protestantse Gemeente Wassenaar inzake kerkblad voor een vrijwillige bijdrage Redactie en redactieraad: Nelleke van Duijn, Henk Hogewoning (eindredactie), Rick van Keulen, Jilles de Klerk, Marianne Mewissen, Kees Mos en Wilma Verschoor Redactionele ondersteuning: Ellen van der Vis Post voor de redactie:
[email protected] of per post naar het kerkelijk bureau (zie boven) Realisatie en druk: Station Drukwerk, Katwijk
(advertenties)
Protestantse Gemeente Wassenaar
Ook in 2014 verzorgen wij graag uw aangiften.
2
Wekelijkse en maandelijkse activiteiten
* Zie voor de data het programmaboekje en/of de website www.pkn-wassenaar.nl
Bijzondere activiteiten Activiteit
Plaats
Contactpersoon
Donderdag 2 oktober
Inleveren spullen bazaar, 19.00-20.30 uur
Messiaskerk
Hilde Westera M 06-12 71 00 44
Vrijdag 3 oktober
Veiling, 19.30 uur (rondkijken vanaf 18.30 uur)
Messiaskerk
Hilde Westera M 06-12 71 00 44
Zaterdag 4 oktober
Bazaar, 10.00-16.00 uur
Messiaskerk
Hilde Westera M 06-12 71 00 44
Maandag 13 oktober Dinsdag 14 oktober
Kerkenpad Adelbert College
Dorpskerk
Maandag 13 oktober
Informatieavond Messiaskerk, 20.00 uur
Messiaskerk
Anneke Prins T (070) 511 45 23
Zaterdag 25 oktober
Opening expositie Kerk en Kunst, 15.00 uur
Messiaskerk
Ria Pronk T (070) 889 02 67
Woensdag 29 oktober
Kerk en Israël: film, 20.00 uur
Messiaskerk
Elly Schipper T (070) 511 19 70
Zaterdag 1 november Zaterdag 8 november
Expositie Kerk en Kunst, 15.00-17.00 uur
Messiaskerk
Ria Pronk T (070) 889 02 67
Woensdag 12 november
Kerk en Israël: leerhuis, 14.00 uur
Messiaskerk
Elly Schipper T (070) 511 19 70
Zaterdag 22 november
Orgelconcert Rijk Jansen, 16.0017.00 uur
Dorpskerk
Fenna Gunneman T (070) 511 06 74
Woensdag 26 november
Kerk en Israël: leerhuis, 14.00 uur
Messiaskerk
Elly Schipper T (070) 511 19 70
Woensdag 26 november
Concert Wassenaar Vocaliter, 20.00 uur
Dorpskerk
www.vocaliter.nl
Zaterdag 29 november
(Groot)ouders-(klein)kinderenmiddag, 14.30-16.30 uur
Dorpskerk
Jilles de Klerk T (070) 889 03 33
KAAS EN DELICATESSEN
Liesbeth Köhlenberg
EUROFROMAGE
tuinontwerp- en adviesburo tel. 070 5140 660
Elke dinsdag op de markt in Wassenaar!
www.lkohlenbergtuinen.nl
ad64/31.indd 2
22-02-12 16:24
>> Vervolg van pagina 1
Kaartenactie in de Messiaskerk Eenvoudige kaart Heel mooi vond ik zelf de kaarten waarop een kerk stond afgebeeld waarvan de afzender liet weten dat dit de kerk was die zoveel in zijn of haar leven had betekend. Op vakantie is er blijkbaar tijd om over de dingen na te denken en komen allerlei herinneringen boven. De kerk speelt daarin voor veel mensen, zo begreep ik, een belangrijke (positieve) rol. Fijn dat u dat met een eenvoudige kaart met ons wilde delen! Alle kaartschrijvers tenslotte hartelijk dank voor de medewerking aan deze actie. Ook een woord van dank aan Woord en Dienst, het maandelijks opiniërend magazine van de PKN, dat ons op dit idee bracht. Het was zeer bijzonder om mee te maken!
Promenadeconcerten Dorpskerk met gevarieerd aanbod musici Halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw kwam men tot de conclusie dat de prachtige akoestiek van onze Dorpskerk zeer geschikt was voor concerten met meer instrumenten dan alleen orgel. Zo ontstonden de promenadeconcerten op de zaterdagmiddagen in de zomer.
de professionele harpiste Wendy Rijken op. Zelfs de zachtste harpklanken zijn in onze Dorpskerk tot in de uiterste hoeken hoorbaar. Vervolgens waren het vier jonge musici uit het Nederlands Studenten Orkest, een strijkkwartet met extra cello, die een prachtige uitvoering gaven van het beroemde strijkkwintet van Schubert.
Door Deka Wielenga
Op 26 juli waren het Angela Kaptein, op hobo, en Freek Koster, op orgel, met composities van onder anderen Britten en Bach. De week daarna lieten de beide, professionele, zusjes Wijma met piano en hoorn horen hoe prachtig de sonore klank van een hoorn in de kerk klinkt. In het daarop volgende concert was het de van oorsprong Wassenaarse Margo van Biezen die de toehoorders ontroerde met onder andere het schitterende ‘Bist du bei mir’ van Bach. En tijdens het slotconcert van 16 augustus bracht de virtuoze organist Marco van Lente eerst met zoetvloeiende akkoorden van Bach en Liszt zijn gehoor in opperste verrukking, waarna hij de toehoorders verraste met de felle Tanz Toccata van Anton Heiler. Het was een waardig slot van de succesvolle serie ‘Promenadeconcerten 2014’.
Het oorspronkelijke idee van de promenadeconcerten wordt nog steeds gehandhaafd: concerten van niet langer dan een half uur, gratis toegankelijk, met een korte, mondelinge toelichting aan het begin van ieder concert en te geven door goede amateurs en jonge professionele musici, die in of in de buurt van Wassenaar wonen. De organisatie van deze concerten ligt in handen van de Commissie Kerkconcerten Dorpskerk, die ook de cantatediensten en de orgelconcerten in de winterperiode voor haar rekening neemt. Ramses Shaffy Ook deze zomer was er een zeer gevarieerd en aantrekkelijk aanbod van uitvoerende musici. De reeks begon op 5 juli met het Trio Wielenga (twee fluiten met cello, dit jaar aangevuld met een contrabas), een ensemble dat al meer dan tien jaar deelneemt. Vooral de medley van liederen van Ramses Shaffy bracht de handen op elkaar. De week daarna trad
In totaal zijn de concerten bezocht door 630 toehoorders. De opbrengst van de collectes bij de uitgang van elk concert was meer dan voldoende om de (bescheiden) beloningen van de musici te dekken.
>> Vervolg van pagina 1
Verslag kerkdienst in Parijs In l’Oratoire du Louvre deed ik een van mijn meest inspirerende en bemoedigende kerkervaringen op. Er bleken twee voorgangers te zijn, beiden in een klassiek protestantse, zwarte toga. Ik herkende beiden: de predikant op de kansel had ons begroet bij de deur, de andere predikant, die beneden in de dooptuin stond, had gecirculeerd en in diverse groepjes even een praatje gemaakt. Deze laatste predikant begon de dienst met votum en groet en nadat de geloofsgemeenschap een psalm had gezongen, kwamen er bijna veertig kinderen naar voren. Het bleek dat deze kinderen bij het begin van de dienst naast hun ouders hadden gezeten. Van deze kinderen was er steeds één die een onderdeel van de nu volgende liturgie uitsprak. Zeer klassiek protestants, duidelijk te verstaan, dus geoefend, in zeer moderne bewoordingen: verootmoediging, genadeverkondiging, lofprijzing, een geloofsbelijdenis (opgeschreven door een asielzoeker die twee weken tevoren was gedoopt in deze kerk). De bijdragen van de jonge kinderen werden afgewisseld met gemeentezang. Verrassing Daarna, en dit kwam voor ons als een werkelijke verrassing, ging de predikant die beneden was gebleven met de kinderen en een groepje ouderen (duidelijk mensen die wij leiding van de kindernevendienst zouden noemen) naar een ruimte achter de kerk. De predikant op de kansel nam de dienst over. De lezing kwam uit Openbaringen. Een buitengewoon lastig Schriftgedeelte, gevolgd door een prachtige preek. En daar bleek iets zeer fundamenteels. Recht tegenover de predikant zaten de lycéistes, jongeren die op de middelbare school zitten. Zij werden bij herhaling door de predikant tijdens zijn preek van vijfentwintig minuten (!) even aangesproken. Zij hadden
bijgedragen aan de voorbereiding en werden aangesproken op hun reacties van de vorige week. Ons bleek: de vorige zondag had deze predikant in de middag bij wijze van catechese de schriftlezing doorgewerkt en daarmee deze dienst voorbereid. Na de preek kwamen de kinderen weer terug in de kerk en de predikant van beneden rondde de dienst af. Vanaf de kansel werd tenslotte de zegen gegeven. Er volgden nog een paar mededelingen over de catechese voor de lycéistes (mededelingen die hun ouders meteen ook konden horen…). De catechese van deze zondag en de preek van de volgende week lagen op het bordje van de predikant die vandaag het verhaal had verteld in de nevendienst. De laatste mededeling betrof een cantatedienst in de avond. Parijse daklozen Na de dienst, die ik ademloos had kunnen volgen vanwege zijn buitengewoon grote toegankelijkheid, terwijl deze niet verzandde in kinderlijke taal of in allerlei toneelstukjes, kwam de laatste verrassing. Er was koffie. Op deze stralende voorjaarszondag was dit buiten. Talloze eigen baksels stonden klaar. Op de stoep van L’Oratoire du Louvre deelden gemeente en inmiddels een behoorlijk grote groep Parijse daklozen, koffie, cake en koek. En zij spraken met elkaar, op beschaafde wijze. We waren tenslotte aan de Rue Saint-Honoré…
Speciale kerkdienst Om te noteren: op zondag 30 november in de Dorpskerk: kerkdienst à la l’Oratoire du Louvre (10.00 uur). Jongeren bereiden deze dienst voor op 23 november met ds. J.A.D. van der Boon en ds. J.M. de Klerk.
(advertenties)
Protestantse Gemeente Wassenaar
De kaartenactie leverde verhoudingsgewijs opvallend veel kaarten uit Frankrijk op. Het gaat waarschijnlijk te ver om er conclusies uit te trekken, maar het lijkt erop dat je er onze gemeente mee kunt typeren: gemeenteleden van de Messiaskerk bezoeken in hun vakantie graag oude Franse kathedralen. Een goede tweede was overigens Duitsland met zijn vele historische (kerkelijke) gedenkplaatsen. Het land van Luther en Bach houdt onze gemeenteleden duidelijk ook in de ban. Uit Italië kwam een kaart die getuigde van een kleine bedevaart tijdens de vakantie. We zijn als kerkgangers kennelijk meer dan toerist wanneer we een kerk elders bezoeken. Het raakt ook onze spiritualiteit. Hier zochten we naar, liet iemand ons zelfs weten.
3 VERLENGDE HOGE KLEI 60 - WASSENAAR - HOLLAND
WWW. VANE DE . COM - T. ( 070) 511 34 26
STERK IN VERHUIZEN.
SINDS 1923
(advertenties)
Gesprek met Janny en Jan Kleinveld over reizen
Hodie Mihi
Cras Tibi
Begrafenissen
Crematies
est. 1934
Hodie Mihi, Cras Tibi is gespecialiseerd in uitvaarten volgens persoonlijke wens. Uw wensen kunnen in ons archief worden vastgelegd. Wij bieden een uitvaartverzekering en beschikken over rouw- en ontvangkamers in de gehele regio 's-Gravenhage.
www.hodiemihi.nl Kantoor: Jan van Nassaustraat 110, 's-Gravenhage
24 uur per dag bereikbaar: 070-3246651
“Op reis ben je bezig in het hie We zijn in de tuinderij van Jan en Janny Kleinveld die Jan al sinds 1947 pacht. Jan is zijn vader opgevolgd. Janny is na haar trouwen in het bedrijf gekomen als logistiek medewerkster. Ze gaan door zo lang ze fysiek daartoe in staat zijn omdat dit hun leven is. Jan en Janny zijn geboren vertellers, in dit geval over reizen. Ze laten elkaar de ruimte en formuleren helder. Door John Mewissen Het antwoord op mijn vraag: “Waarom zouden jullie met vakantie gaan, het is
hier een paradijs?” is kernachtig: “Na een seizoen hard werken en gebonden zijn aan de tuin willen wij er even tussen uit.” Dat kan in de stille periode. Dan reizen ze, op zoek naar andere culturen en mooie natuur. Jan en Janny hebben heel Europa verkend en lieten ook hun kinderen kennis maken met de culturele hoogtepunten van de diverse hoofdsteden. Janny leerde Europa kennen door haar werk bij een reisorganisatie. Haar verloofde en latere man ging graag mee. Als jongen trok hij met zijn vrienden op de fiets door
Diaconia
Hoe kan de diaconie helpen? Hulp voor Syrië en Irak, de veranderingen in de zorg in ons eigen land en de Voedselbank in Wassenaar: zowel dichtbij als veraf wordt de hulp ingeroepen van de diaconie. Door Fokko van Duyne
ALLE AANDACHT VOOR AFSCHEID NAAR WENS EN
Protestantse Gemeente Wassenaar
HERINNERING
4
De afgelopen maanden zijn we indringend geconfronteerd met brandhaarden in de wereld, met name in Oekraïne en in Syrië en Irak, waar de situatie steeds verder escaleert. In de laatste twee landen zijn christenen, gematigde moslims en andere minderheden op de vlucht voor het geweld van de organisatie IS (Islamitische Staat), voorheen ISIS genoemd. De situatie is zeer ernstig. Er is behoefte aan voedselpakketten, water, sanitaire voorzieningen, onderdak en slachtofferhulp De diaconie in Wassenaar wil daarom een oproep van Kerk in Actie ondersteunen om een extra gift te geven voor noodhulp in Syrië en Irak. Deze oproep werd gedaan in een kerkdienst uitgezonden door de NCRV op 14 september ter gelegenheid van de viering van het tienjarige bestaan van Protestante Kerk in Nederland. Tijdens de kerkdienst stond het thema ‘vieren en verbinden’ centraal. In dit kader worden de gemeenteleden ook opgeroepen om deel te nemen aan een solidariteitsactie: het versturen van kaarten naar de getroffenen en naar hulpverleners in Syrië en Irak. U kunt deze kaarten verkrijgen via de website van Kerk in Actie.
EDWARD KARDOL Oostdorperweg 151 2242 NJ Wassenaar S 070 514 61 00
[email protected] www.omen-uitvaartzorg.nl FACILITEITEN VOOR HET VERZORGEN VAN: • UITVAARTEN • OVERLEDENEN • OPBARINGEN • CONDOLEANCES • AFSCHEIDSBIJEENKOMSTEN • MEMORIALS
INFORMATIEPUNT VOOR HET: • BESPREKEN VAN UITVAARTEN • REGISTREREN VAN UITVAARTWENSEN • DEPOSITO EN UITVAARTVERZEKERINGEN • GEDENKTEKENS - URNEN - SIERADEN • UITVAARTKISTEN
Studiedag voor diakenen Begin oktober neemt een aantal diakenen deel aan een jaarlijkse studiedag van Kerk in Actie en de Federatie van Diaconieën. Deze studiedag staat in het teken van de ingrijpende veranderingen in de zorg die vanaf 2015 verder doorgevoerd zullen worden. Dat raakt ons allemaal, maar vooral degenen die te maken hebben met mensen die langdurig afhankelijk zijn van zorg. Wat gebeurt er met mensen die geen sociaal netwerk hebben? Wat als mensen niet op eigen kracht verder kunnen en hulp via de overheid onvoldoende is? Herbezinning is nodig: welke rol wil je als locale kerk in deze zogeheten participatiesamenleving spelen? Zorg en zorgzaamheid behoren immers tot de kern van samen kerk zijn, midden in de samenleving. We zijn zeer benieuwd of deze studiedag ons nieuwe handvatten zal aanreiken voor onze gemeente en het werk van de diaconie. Voedselbank Wassenaar Tenslotte: tijdens de Oogstdienst zal in de Dorpskerk, de Kievietkerk en de Messiaskerk opnieuw uw bijdrage in natura worden gevraagd voor de Voedselbank Wassenaar. Het blijft noodzakelijk deze instelling in onze directe omgeving te steunen met uw giften.
Column | Jilles de Klerk
e voortdurend er en nu”
De kerk van de toekomst In de afgelopen vakantie bezochten we wel kerken, maar geen kerkdiensten. Tot we op de terugweg bij mijn zwager in Luzern overnachtten. Daar gingen wij naar de internationale gemeente. De Amerikaanse voorganger heette ons joviaal en hartelijk welkom. De dienst begon met het zingen van praise-liederen. Die werden begeleid op dwarsfluit en gitaar. Een Aziatisch jongetje deed mee op een cajon (slaginstrument in de vorm van een houten box). Bij zo’n praise-gebeuren voel ik me meestal niet erg op m’n gemak. Maar dat verdween toen de voorganger mijn gevoel benoemde. “Het gaat er hier wellicht anders aan toe dan u thuis gewend bent,” zei hij. “Die verschillen kunnen we breed uitmeten, maar dat willen we vanmorgen niet doen. Laten we vooral oog hebben voor wat we delen met elkaar.” Zijn woorden maakten me ontvankelijker. Sommige verschillen zijn bovendien ook leuk. Zo werden de gasten uitgenodigd zich kort voor te stellen. Een bont gezelschap stond op: Engelsen en Schotten, Amerikanen, Australiërs en een Nieuw-Zeelandse. Zij waren allen van middelbare leeftijd of ouder. Van de gemeenteleden zelf kwam een relatief groot deel uit Azië. Ook bij de kinderen van de kindernevendienst waren die oververtegenwoordigd. Ik vermoed dat ze uit Zuid-Korea kwamen. Daar groeien de kerken als kool. De preek ging over een lastig vers uit Jezus’ bergrede: ‘Hebt uw vijanden lief’. Niet alleen preekte de voorganger uit zijn hoofd, maar hij zei ook nog eens zinnige dingen. De hoofdgedachte was: je vijand liefhebben brengen we van nature niet op, maar als de geest van Christus in ons woont, stijgen we boven onszelf uit. Een optimistische, evangelische boodschap.
heel Nederland. Reislustige mensen dus, allebei. Hun eerste verre reis maakten ze in 1988. De aanleiding was een bezoek aan hun dochter Anja die de Witte Zusters wilde helpen in de sloppenwijken van Nairobi. Deze deden alles wat in hun vermogen lag om de ergste nood daar te lenigen, maar kampten met chronisch geldgebrek en onverschillige of onwillige autoriteiten. Door gesprekken met deze vrouwen leerden Jan en Janny dat het niet uitmaakt vanuit welke christelijke inspiratiebronnen men zich inzet. Avontuurzoekers Het jaar daarop gingen ze naar Thailand, niet via een reisbureau en dus niet over platgetreden paden. Ze zochten ter plaatse onderdak, liefst bij de plaatselijke bevolking. Het vervoer en het eten stelden hun meer dan eens voor problemen die altijd weer opgelost werden door deze avontuurzoekers. Wat was voor Jan en Janny de aanleiding om naar Thailand te gaan? “We hadden onze reis al gepland. Juist op dat moment had de toenmalige zendingscommissie een collecte gehouden ten bate van het werk van Zuster van der Aalst en haar medewerkers in de sloppenwijken van Bangkok. Ze haalden verschoppelingen, mismaakte en kansloze kinderen van de straat om hun kansen te bieden op een menswaardig bestaan.” De particuliere chauffeur van zuster Van der Aalst had die kans kunnen grijpen. “Later gingen we naar Cuba. We zochten contact met de gewone bevolking. De mensen waren heel gastvrij en deelden met ons het weinige dat ze hadden. Bij één pensionnetje sliep de gastheer uit voorzorg in onze huurauto. Over politiek wilden ze niet spreken. Dat was misschien te gevaarlijk.” Pennen en brood Na Cuba volgde weer een Afrikaans land: Gambia. Daar bezochten ze een school
waar de kinderen dolblij waren met de door hen meegebrachte pennen. Eén anekdote willen ze graag vertellen. Een jongetje bedelde om geld voor brood. Ze gaven hem geen geld, maar kochten het brood. Hij at daar gretig van en stopte de rest onder zijn niet smetteloze shirt: “Dat is voor mijn moeder.” Dat ontroerende moment zal hun altijd bijblijven. Het gesprek komt terug op Thailand. Is het vooral uit bewogenheid met mensen in nood en vanwege interesse in ontwikkelingswerk? “We gaan voor ons plezier, het ontdekken van andere werelden, culturen, de mensen en de natuur.” Ze lijken het ineens weer voor zich te zien: de oerwouden, de dieren, de orchideeën, de tempels en nog veel meer. “We voeren graag gesprekken met mensen van een andere cultuur en levenshouding. We hebben respect gekregen voor de boeddhisten.” Oorlogsgeschiedenis Jan is ook geïnteresseerd in oorlogsgeschiedenis: de Birmaspoorlijn, de River Kwai, Dien Bien Phu. Met de meer recente oorlogsgeschiedenis werden ze geconfronteerd op de Ho Chi Minh-route in Vietnam. Ze kregen begrip voor de strijd voor onafhankelijkheid, waardoor de bevolking veel geleden heeft. Ze relativeren hun waarnemingen: “In drie weken tijd leer je een land natuurlijk niet echt kennen.” Hoe red je jezelf in een land waarvan je niet eens de taal spreekt? “We maken ons eigen woordenboek met pictogrammen en vertalingen uit de Lonely Planet. Met zelfredzaamheid en improvisatietalent kom je heel ver.” Ook in Sri Lanka kwamen ze vaak in gesprek met gastvrije mensen op het platteland. “Ondanks je kennis van de Nederlandse tuinbouw moet je nooit laten blijken dat je het beter weet dan zij,” zegt Jan. “Dat wordt als arrogant ervaren.” Wie veel reist doet veel indrukken op.
Wat neem je daarvan mee? “Al reizend ben je voortdurend bezig in het hier en nu. Hoe kom ik in…? Waar vind ik onderdak? Wat kan ik zonder problemen eten? De aandacht verspringt steeds van een tempel naar een rots, van een olifant
naar een orchidee. Eenmaal thuis – wanneer je de films bekijkt – besef je wat van wezenlijke waarde is en wat je ervan hebt geleerd: hoe het je verrijkt heeft. En hoe gelukkig wij zijn om in een vrij land te wonen, iets wat een groot goed is.”
(advertenties)
Een vertrouwd gezicht in Wassenaar & Voorschoten Wanneer u in uw directe omgeving te maken krijgt met een overlijden, kunt u - 24 uur per dag - contact met ons opnemen www.dehorstenuitvaartverzorging.nl
[email protected] Wassenaar: tel. 070 - 514 43 45 (24 uur per dag) Voorschoten: tel. 071 - 561 08 00 (24 uur per dag) De Horsten Uitvaartverzorging, Postbus 1011, 2240 BA Wassenaar
Protestantse Gemeente Wassenaar
”Nooit laten weten dat je het beter weet dan zij”
‘Dit was de wereldkerk in een notendop’, dacht ik toen ik weer buiten stond. Ooit floreerde de kerk in Europa, het Britse Empire en Amerika. De meeste kerkgangers uit die contreien raken op leeftijd. Het centrum van de wereldkerk ligt inmiddels in het zuiden (Afrika en Azië). Binnen die wereldkerk verliezen de traditionele kerken hun leden en groeien de evangelische stromingen. De kerk van de toekomst zal pentecostaal zijn. Om dat te bedenken hoef je overigens niet helemaal naar Luzern te gaan natuurlijk.
5
Arie Jan van der Bom, stagiair in de Kievietkerk
“Belangrijk is om dingen heel eenvoudig te zeggen” gesteld heb, mag hier ook illustratief zijn: hoe communiceer ik geweldloos met een andersgelovige?
Arie Jan van der Bom is predikant in opleiding aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Amsterdam. Van september tot en met april 2015 loopt hij stage in de Kievietkerk. Om deze reden stelt hij zichzelf graag voor, aan de hand van vijf existentiële vragen die in de Bijbel voorkomen en die min of meer opgevat kunnen worden als vijf vragen van God aan elk van ons. De eerste vraag is: waar ben je? De feiten: ik ben 46 jaar oud, getrouwd met een Amerikaanse vrouw, Kristin Anderson en vader van onze 7-jarige zoon Ezra. Ik doe de predikantsmaster aan de PThU en ben nu in het derde tevens laatste jaar van de opleiding. Daarnaast ondersteun ik mijn vrouw in haar functie van koster-beheerder voor de Christus Triumfatorkerk (Den Haag). De vraag ‘Waar ben je?’ vraagt natuurlijk naar meer dan feiten alleen. Het vraagt ook naar iemands zichtbaarheid: kom ik
als mens tevoorschijn? Of naar iemands roeping van gene zijde: geef ik gehoor? Voor mij persoonlijk is de roeping van het domineesambt onder meer dit: dat hij of zij als mens tevoorschijn zal moeten komen, wil hij of zij er voor een ander zijn. Deze roeping is niet anders dan die van elk mens. Hooguit nog dringender.
(advertenties)
Dat brengt mij bij de tweede vraag: waar is je broeder (of zuster)? Dit is de vraag naar de ander, de naaste. De vraag van de ethiek. Het christendom stelt die vraag heel nadrukkelijk. Kernbegrippen hier die voor mij aan relevantie hebben gewonnen zijn: geweldloosheid, gastvrijheid en geloofsgemeenschap. De voorkeur voor deze begrippen gaat vaak gepaard met het relativeren van of zelfs anders duiden van traditionele geloofsvoorstellingen. De leervraag die ik mijzelf tijdens mijn masterstudie consequent
Langstraat 148 - Wassenaar
Van Hallstraat 41 A 2241 KT Wassenaar Tel. 070 511 44 22 / 517 52 80
Protestantse Gemeente Wassenaar
E-mail
[email protected]
6
Voor al uw boeken, tijdschriften, wenskaarten en gadgets Nederlandstalige boeken tot 18.00 uur besteld, zijn de volgende ochtend in huis.
Dat was pas een mooie uitvaart. Maar hoe regel je zoiets?
Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.
Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.
Bel 071 - 521 32 31
Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden
Bel 071 - 573 08 30 Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl
Waar kom je vandaan? Ik ben kind van een marinevlootpredikant. Ik ben opgegroeid in Den Helder, Curaçao en Den Haag. Na mijn middelbare school heb ik theologie en filosofie gestudeerd in Amsterdam. Beide studies verzandden in de scriptiefase. Ik werd ‘eeuwig student’. Door toevallige omstandigheden heb ik toen mijn huidige vrouw leren kennen. In 2004 hebben wij ons gevestigd in de VS. In 2011 zijn wij teruggekeerd naar Nederland, min of meer gedwongen door de economische crisis daar. In 2012 ben ik begonnen aan de predikantsmaster aan de PThU. Waar ga je naartoe? Het ligt in mijn bedoeling om dominee te worden van een wat vrijzinnige PKNgemeente die openstaat voor de nieuwe
ontwikkelingen in de theologie. Tijdens de stage in de Kievitskerk hoop ik allerlei praktische vaardigheden te ontwikkelen. Ik ben nogal verstandelijk ingesteld. Het zal daarom voor mij belangrijk zijn om te leren om de dingen juist heel eenvoudig te zeggen en ook om het gevoel volop de ruimte te geven. Ik hoop daarbij te kunnen rekenen op de hulp van u, de gemeenteleden. Heb je Mij lief? Deze vraag is om allerlei redenen niet zo eenvoudig te beantwoorden. Eén belangrijke reden is dat wat ik ook zeg hierover, dat daarmee nog niet zo heel veel gezegd is. Liefde blijkt uit gedrag. Daarnaast is het toch vooral zaak tussen mij en de Allerhoogste, oftewel: geen publieke zaak in eerste instantie. Tot zover voor nu. Ik kijk uit naar de kennismaking met u!
Zomaar een zomeravond in Ieper aan de IJzer Marianne Mewissen bezocht met haar 15-jarige kleindochter het slagveld bij Ieper, dat zwaar getroffen werd in de Eerste Wereldoorlog. Waarom? Een reisimpressie. Door Marianne Mewissen Op het slagveld en in de loopgraven rond Ieper in Vlaanderen zijn een half miljoen soldaten gesneuveld. Bij alleen maar getallen kun je je moeilijk iets voorstellen van de ongelofelijke tragedie die zich heeft afgespeeld in de oorlogsjaren 1914-1918. De omvang van de nutteloze verliezen in de Eerste Wereldoorlog dringt pas diep tot je door wanneer je over de eindeloze rijen graven op een oorlogskerkhof kijkt. Bij het zien van namen en leeftijden worden slachtoffers mensen voor het moment dat je hen herdenkt. Persoonlijke verhalen In Ieper zelf is naast het museum Flanders Fields, waar men uitvoerig gedoIn Flanders fields the poppies blow Between the crosses, row on row, That mark our place; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below. We are the Dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved and were loved, and now we lie In Flanders fields. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields. John McCrae, 3 mei 1915
cumenteerd en met authentiek beeldmateriaal, interactief, de oorlog dicht bij de beleving brengt door de persoonlijke verhalen van beide kanten. Na de herbouw van de volledig in puin geschoten stad is de Meenenpoort geplaatst. De muren hangen vol met de namen van hen die vochten in de diverse regimenten uit alle werelddelen. De trappen liggen en staan vol kransen en bloemstukken (van klaprozen) en onder de poort wordt iedere avond om 20.00 uur de Last Post geblazen. Vechten “Waarom gaan we daarheen aan het begin van de vakantie?” De vraag van een 15-jarige. Het antwoord gaf ze later zelf: “Het is anders dan andere musea, waar je vaak alleen maar feiten hoort van hoeveel mensen daar en daar vochten en zo. Hier hoor en zie je hoe de mensen het zelf vonden om met elkaar te vechten. En dat zo veel mensen zo stil worden bij de poort en dat het nog steeds wordt herdacht: cool!”
Vragen van lezers
Vraag Waar staat de oudste kerk van Nederland?
In deze maanden, honderd jaar na de uitbraak ervan, staat de Eerste Wereldoorlog weer volop in de belangstelling. Zelfs in ons land, waar deze wereldbrand toch grotendeels aan voorbij ging, staan de kranten vol met artikelen en liggen de etalages vol met boeken over het onderwerp. Door Anne Schulte Nordholt De uitgaven over de Eerste Wereldoorlog gaan veelal over de politieke achtergronden, de aanleidingen die tot een uitbarsting op zo grote schaal leidden, de verschrikkingen van de loopgraven en vaak ook persoonlijke belevenissen. De soldaten die deze verschrikkingen aan den lijve ondervonden, kwamen uit alle lagen van de bevolking en alle beroepen, en natuurlijk waren er ook kunstenaars onder hen: dichters, schrijvers, maar ook veel beeldende kunstenaars. Kunstenaars hebben een speciale manier om naar de dingen te kijken en het talent om dat ook weer te geven. Door de ogen van schilders en beeldhouwers zien we de wereld op een meer intense manier; we zien een gelaagdheid, een werkelijkheid onder de werkelijkheid, zoals zij dat zelf zo treffend uitdrukken. In een zo alles verslindende situatie als een oorlog, werkt dat nog eens zo sterk. De jonge kunstenaars die in de Eerste Wereldoorlog ten strijde trokken, zagen het als hun taak daar in hun kunst verslag van te doen. Er bestond natuurlijk wel fotografie, maar dat was slechts een plaatje, meende men. De werkelijke ervaringen konden alleen door een kunstenaar uitgedrukt worden. Abstracte kunst Nu was de kunst in de jaren voorafgaande aan de oorlog in een stroomversnelling geraakt. Het oude, en daar bedoelde men de realistische kunst mee – de letterlijke afbeelding – was uit de tijd. Kunst ging niet om het maken van een afbeelding van de buitenkant van de dingen, van het uiterlijk, maar om het weergeven van de essentie, het gevoel dat de dingen oproepen, de emotie. Dit had geleid tot
het loslaten van alles wat men in de voorgaande eeuwen geleerd had aan regels van perspectief, anatomie en stofuitdrukking. Men gaat stileren, vervormen, onnatuurlijke kleuren gebruiken. Zo ontstaan stromingen als expressionisme en kubisme. Uiteindelijk leidt dat tot het volledig loslaten van het herkenbare en ontstaat de abstracte kunst. Dat gebeurt om precies te zijn in het jaar 1913, het jaar voor het uitbreken van de oorlog.
Heeft u ook een vraag? Stuur deze naar de redactie (zie colofon).
Het is begrijpelijk dat een kunstvorm waarin het gaat om het uitbeelden van gevoelens, bij uitstek geschikt is om emoties die een oorlog teweeg brengt, uit te drukken. En dat is wat we zien bij de schilders van de Eerste Wereldoorlog. In het idioom van de nieuwe stromingen zien we de verschrikkingen, maar ook de ontroerende momenten van deze jaren voor onze ogen verschijnen. De schilders laten ons binnen in hun ervaringswereld. Het maakt hierbij niet uit uit welk kamp de kunstenaar komt. Oorlogservaringen zijn aan beide kanten van het prikkeldraad hetzelfde en Engelse, Duitse, Italiaanse, Franse en Russische kunstenaars beleven die op dezelfde manier. Zinloosheid Dat nu is het verrassende van dit onderwerp; behalve in de officiële propaganda en in de oorlogskunst uit het allereerste begin toen de strijd nog niet echt begonnen was, vinden we vrijwel geen nationalisme in de kunst van de Eerste Wereldoorlog. Oorlog is voor deze kunstenaars verschrikking en ontbering, woede over de zinloosheid en onverschilligheid van de machthebbers, maar ook kameraadschap en mededogen. Gevoelens van wij en zij zijn in ieder geval in de kunst van de Eerste Wereldoorlog nauwelijks aan de orde. De zinloosheid van deze oorlog wordt hierdoor nog eens extra voelbaar. Anne Schulte Nordholt is kunsthistorica. Op 20 november vertelt zij in de koorruïne van de Dorpskerk meer over de zogenaamde War Painters (20.15-22.00 uur, entree € 7,50 inclusief koffie vooraf en drankje na afloop).
Gericht naar uw persoonlijke wensen Verzorgen van en hulp bij verzekeringen en deposito’s Diverse uitvaartcentra beschikbaar, o.a. ‘Sorghvliet’, Groot Hertoginnelaan, ’s-Gravenhage
Protestantse Gemeente Wassenaar
De schilders van de Eerste Wereldoorlog
Antwoord van Rick van Keulen Met veel lezersvragen is het natuurlijk zo dat je via Google eigenlijk altijd wel het antwoord vindt. Toen ik de vraag laatst in de kerk hoorde en een kerkganger dacht dat de Dorpskerk in Wassenaar misschien wel voor die titel in aanmerking zou komen, dacht ik: googlen. Mijn jeugd speelde zich in de weekenden vaak af in Oosterbeek: mijn moeder is er geboren en getogen en haar familie woont er nog of woonde er. Vaak gingen we op zaterdag boodschappen doen met oma en familie bezoeken in het dorp. In de woonkamer van mijn oma hing aan de muur een schilderij van het oude kerkje in Oosterbeek. Het is het kerkje waar mijn ouders zijn getrouwd en waarin ik bijna was gedoopt, ware het niet dat de kerk net op dat moment werd gerestaureerd. In de jaren erna hoorde ik altijd dat het de oudste kerk van Nederland is, gelegen aan de oevers van de Rijn, vaak onder water gezet door diezelfde rivier. Maar het bleef staan, zoals het ook menige twist of oorlog overleefde. Met name de Tweede Wereldoorlog heeft diepe wonden geslagen, doordat de kerk een belangrijke rol speelde tijdens Operatie Market Garden. Sinds het overlijden van mijn oma hangt dit schilderijtje bij mijn ouders aan de muur. Google leverde op dat Oosterbeek tot de top drie van oudste kerkjes behoort. Maar de oudste is de Sint Servaas in Maastricht, al ontloopt het elkaar bijna niks, omdat de dateringen niet honderd procent betrouwbaar zijn. Maar hoe dan ook: het kerkje van Oosterbeek is misschien (net) niet de oudste, het is wel het lieflijkste, mooiste en mooist gelegen kerkje van Nederland.
Kantoor Jan van Nassaustraat 110 ’s-Gravenhage
7
Tel. (070) 350 7000 (dag en nacht)
[email protected] Adv. 128x193.indd 1
www.engelenenspoor.nl 23-02-2012 13:29:51
Protestantse Kerk
Protestantse Gemeente Wassenaar
Tweemaandelijkse uitgave Protestantse Gemeente Wassenaar • nr. 16 • oktober/november ’14 • www.pkn-wassenaar.nl
Redactioneel
Wat neem je mee? In dit nummer blikken we terug op de zomervakantie, met als rode draad: wat neem je mee en wat is van wezenlijke waarde? Heel concreet kregen we hierop antwoord van gemeenteleden die meededen aan de actie ‘Stuur de kerk’, een actie die een dertigtal mooie ansichtkaarten van kerken, kathedralen en moskeeën opleverde. Kees Mos doet er in het openingsverhaal verslag van. Ook Deodaat van der Boon stelt een kerk centraal: l’Oratoire du Louvre in Parijs waar hij een bijzondere kerkdienst bijwoonde, die hem inspireerde tot een soortgelijke dienst in de Dorpskerk, samen met Jilles de Klerk. Later dit jaar kunt u het zelf beleven. Reizen staat ook centraal in het grote interview op pagina 4 en 5 met de gemeenteleden Jan en Janny Kleinveld. Ze bezochten landen als Thailand, Cuba en Gambia. Ze vermeden de platgetreden paden en hadden ontroerende ontmoetingen met de lokale bevolking, bijvoorbeeld met een Afrikaans jongetje dat geld kreeg voor een brood en daarbij zijn moeder niet vergat. “Thuisgekomen besef je wat van wezenlijke waarde is en ontdek je dat dit soort ervaringen je verrijkt,” laten ze optekenen. Ook in andere artikelen staan bijzondere en mooie ervaringen centraal. Bijvoorbeeld in een bezoek aan het slagveld van de Eerste Wereldoorlog. Maar ook in een terugblik op de altijd succesvolle promenadeconcerten van afgelopen zomer, waar thuisblijvers en toeristen naartoe konden gaan. Kortom, weer een gevarieerd nummer, waar de lezers hopelijk net zoveel plezier aan beleven als wij redacteuren tijdens het schrijven.
Kerkdiensten Dorpskerk, Plein 3, tel. 070 - 511 35 20 | ds. J.A.D. van der Boon, tel. 070 - 517 11 48 Kievietkerk, Oranjelaan 2, tel.: 070 - 517 97 24 | ds. J.M. de Klerk, tel. 070 - 889 03 33 Messiaskerk, Zijllaan 57, tel. 070 - 511 55 82 | ds. N.K. Mos, tel. 070 - 517 17 18 Alle kerkdiensten beginnen om 10.00 uur, tenzij anders aangegeven. Kijk voor actuele informatie over de kerkdiensten op de website: www.pkn-wassenaar.nl Dorpskerk
Kievietkerk
Messiaskerk
Zondag 5 oktober
ds. R.H.L. Fechner (Maarsbergen)
ds. G.C. van de Kamp (Delft)
ds. N.K. Mos
Zondag 12 oktober
ds. J.A.D. van der Boon Cantatedienst
ds. J.M. de Klerk Dienst van Woord en Tafel en ‘Psalmen in soorten en maten’ m.m.v. de cantorij
mw ds. H.H.J. van Gosliga (Hazerswoude)
Zondag 19 oktober
ds. R.H.L. Fechner (Maarsbergen)
ds. J.M. de Klerk Bediening van de doop
ds. N.K. Mos Dienst van Woord en Tafel
Zondag 26 oktober
ds. N.K. Mos
ds. R.C.G. Schultheiss (Sassenheim)
ds. J.A.D. van der Boon
Zondag 2 november Oogstdienst
ds. J.A.D. van der Boon M.m.v. de cantorij
ds. J.M. de Klerk
ds. N.K. Mos
Cantatedienst, 19.15 uur ds. J.M. de Klerk Zondag 9 november
ds. J.A.D. van der Boon
ds. G.C. van de Kamp (Delft) Dienst van Woord en Tafel
ds. B. Schoone (Poeldijk)
Zondag 16 november
dr. G.P.Th. Bosma (Breda)
ds. A. Noordam (Dordrecht)]
ds. N.K. Mos
Zondag 23 november Laatste zondag kerkelijk jaar
ds. J.A.D. van der Boon M.m.v. de cantorij
ds. J.M. de Klerk M.m.v. de cantorij
ds. N.K. Mos
Zondag 30 november 1e zondag van Advent
ds. J.A.D. van der Boon en ds. J.M. de Klerk Dienst met en voor jongeren
mw S. Hofstee (predikant in opleiding in Utrecht)
ds. N.K. Mos Dienst van Woord en Tafel
Protestantse Gemeente Wassenaar
Henk Hogewoning
8
Dienst rondom psalmen
Middag voor (groot)ouders en (klein)kinderen Op 29 november zijn niet alleen opa’s en oma’s met hun kleinkind(eren), maar ook ouders met hun kind(eren) welkom. Een enthousiaste commissie uit de drie kerken werkt inmiddels aan leuke en educatieve activiteiten. We mikken daarbij op kinderen van 6 tot 12 jaar. Die gaan met hun (groot)ouder(s) op ontdekkingsreis door de kerk. En daar valt die middag van alles te beleven. U ontdekt het zelf op 29 november van 14.30 tot 16.30 uur in de Dorpskerk.
In het nieuwe Liedboek zijn bij sommige psalmen liederen opgenomen die op de psalm geënt zijn. Zo vind je van psalm 98 een versie a t/m f. Op 12 oktober gaan we in de Kievietkerk een aantal versies zingen met cantorij en gemeente. In de preek wordt ook op die psalm ingegaan. Het wordt dus een dienst met psalmen in soorten en maten. Iedereen hartelijk welkom!
Koffie bij de dominee Op 14 september ging Deodaat van der Boon na zijn zomervakantie weer voor in de Dorpskerk. Na afloop dit keer geen koffie in de kerk, maar Deodaat en Nank hadden de hele gemeente uitgenodigd voor koffie bij hen thuis op het erf bij de pastorie. Zo kwam het dat de vele mensen uit de goed gevulde Dorpskerk in de Schoolstraat genoten van koffie, zelf gebakken koekjes en een glaasje wijn. Een warme start van het nieuwe seizoen.
Het volgende nummer... ...verschijnt in de laatste week van november.