Gemeente Wuustwezel Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen” Onderzoek naar plan-MER-plicht Verzoek tot raadpleging Dossier WUU141
Opdrachtgevend bestuur: Gemeentebestuur Wuustwezel
juni 2011
Provincie:
Antwerpen
Gemeente
Wuustwezel
Opdrachtgever:
Gemeentebestuur van Wuustwezel Gemeentepark 1 2990 Wuustwezel Tel. : 03/690.46.00
Ontwerper:
IGEAN dienstverlening Doornaardstraat 60 2160 Wommelgem Tel: 03/350.08.11 Fax: 03/353.34.10 E-mail:
[email protected]
Dossiergegevens:
Projectnummer WUU141 Opgemaakt: 11.10.2010 (verzoek tot raadpleging) Aangepast: 02.02.2011 aan vergaderingen d.d. 19.11.2010, d.d. 20.01.2011 en d.d. 27.01.2011 22.02.2011 aan vergadering d.d. 21.02.2011 07.06.2011 aan opmerkingen adviesinstanties
E. Symens ruimtelijk planner
J. Van Hoydonck directeur-zaakvoerder
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
1
Inhoud 1. Inleiding ...................................................................................................................... 5 1.1. Context van deze plan-MER-screeningsnota ................................................................................ 5 1.2. Beknopte omschrijving van het voorgenomen plan ..................................................................... 5 1.3. Initiatiefnemer ................................................................................................................................ 6
2. Situering en referentiesituatie .................................................................................. 7 2.1. Situering op macro-niveau ............................................................................................................ 7 2.2. Situering op meso-niveau .............................................................................................................. 8 2.3. Bestaande ruimtelijke structuur .................................................................................................... 9 2.4. Historiek ......................................................................................................................................... 9 e 2.4.1. 18 eeuw - Ferrariskaart ................................................................................................................ 9 e 2.4.2. 19 eeuw ..................................................................................................................................... 10 e 2.4.3. 20 eeuw ..................................................................................................................................... 12 2.5. Bestaande ruimtelijke structuur .................................................................................................. 14 2.5.1. Bebouwing .................................................................................................................................. 15 2.5.2. Park ............................................................................................................................................ 19 2.6. Bestaande juridische context ...................................................................................................... 24 2.6.1. Overzichtstabel ........................................................................................................................... 24 2.6.2. Gewestplan Turnhout .................................................................................................................. 25
3. Beschrijving en verduidelijking van het plan ........................................................ 27 3.1. Relatie met het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan ................................................................ 27 3.1.1. Deelruimte Groot Schietveld en omgeving ................................................................................... 27 3.1.2. Gewenste ruimtelijke structuur van de deelstructuren .................................................................. 29 3.2. Relatie met de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en de agrarische structuur: regio Noorderkempen ......................................................................................................................... 31 3.3. Planopties..................................................................................................................................... 34 3.3.1. Doelstellingen ............................................................................................................................. 34 3.3.2. Uitwerking van een visie voor het plangebied .............................................................................. 34 3.3.3. Herbestemmingen ....................................................................................................................... 40 3.3.4. Vertaling naar stedenbouwkundige voorschriften ......................................................................... 42 3.4. Ingrepen als gevolg van de uitvoering van het plan ................................................................... 46 3.5. Beschrijving van de alternatieven ............................................................................................... 47 3.5.1. Redelijke alternatieven ................................................................................................................ 47 3.5.2. Nulalternatief ............................................................................................................................... 48
4. Onderzoek naar de plan-MER-plicht ...................................................................... 50 4.1. Plan-MER-plicht van rechtswege? .............................................................................................. 50 4.1.1. Toetsing aan drie voorwaarden ................................................................................................... 50 4.1.2. Conclusie .................................................................................................................................... 52 4.2. Planonderdelen ............................................................................................................................ 52 4.2.1. Indeling in planonderdelen........................................................................................................... 52 4.2.2. Doorlichting van de planonderdelen ............................................................................................. 53 4.3. Screening van de milieueffecten per discipline .......................................................................... 55 4.3.1. Te screenen disciplines ............................................................................................................... 55 4.3.2. Effecten inzake bodem ................................................................................................................ 57 4.3.3. Effecten inzake water .................................................................................................................. 61 4.3.4. Effecten inzake verkeer en mobiliteit ........................................................................................... 67 Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
2
4.3.5. Effecten inzake geluid ................................................................................................................. 71 4.3.6. Effecten inzake licht .................................................................................................................... 72 4.3.7. Effecten inzake atmosfeer en klimatologische factoren ................................................................ 73 4.3.8. Effecten inzake biodiversiteit, fauna en flora ................................................................................ 74 4.3.9. Effecten inzake onroerend erfgoed .............................................................................................. 77 4.3.10. Effecten inzake ruimtelijke ordening .......................................................................................... 80 4.3.11. Effecten inzake energie- en grondstoffenvoorraad ..................................................................... 82 4.3.12. Effecten inzake gezondheid en veiligheid van de mens .............................................................. 82 4.3.13. Effecten door de samenhang tussen de disciplines of door interactie met de omgeving ............. 83 4.3.14. Beoordeling van grensoverschrijdende aanzienlijke milieueffecten ............................................. 84
5. Besluit....................................................................................................................... 85 6. Verzoek tot raadpleging .......................................................................................... 86 6.1. Adviserende instanties ................................................................................................................ 86 6.2. Aanpassingen naar aanleiding van de adviezen ........................................................................ 86 6.2.1. Dienst Ruimtelijke Planning – provincie Antwerpen ...................................................................... 86 6.2.2. Ruimte en Erfgoed – Ruimtelijke Ordening Antwerpen ................................................................. 87 6.2.3. Ruimte en Erfgoed – Onroerend Erfgoed Antwerpen ................................................................... 87 6.2.4. Departement Landbouw en Visserij – Afdeling Duurzame landbouwontwikkeling ......................... 88 6.2.5. Departement Mobiliteit en Openbare Werken .............................................................................. 89 6.2.6. VMM ........................................................................................................................................... 89 6.2.7. Wonen Vlaanderen...................................................................................................................... 89 6.2.8. Agentschap voor Natuur en Bos .................................................................................................. 89
7. Bijlage: toetsing aan de noodzaak tot passende beoordeling ............................ 92 7.1. Bedoeling en inhoud van deze bijlage ........................................................................................ 92 7.2. Omschrijving van de soorten en kenmerken in de speciale beschermingszones .................... 92 7.2.1. Wettelijk kader ............................................................................................................................ 92 7.2.2. Soorten in habitatrichtlijngebied „Klein en Groot Schietveld‟ ......................................................... 92 7.2.3. Kenmerken van het habitatrichtlijngebied „Klein en groot Schietveld‟ ............................................ 92 7.2.4. Soorten in vogelrichtlijngebied „De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld‟ .................... 93 7.2.5. Kenmerken ................................................................................................................................. 94 7.3. Onderzoek naar de noodzaak tot passende beoordeling ........................................................... 94
Bijlage: engagementsverklaring ................................................................................ 97
Tabellenlijst Tabel 1: synthese bestaande juridische toestand .................................................................................. 24
Figurenlijst Figuur 1: situering op macro-niveau ........................................................................................................ 7 Figuur 2: situering op meso-niveau ......................................................................................................... 8 Figuur 3: uittreksel Ferrariskaart .............................................................................................................. 9 Figuur 4: uittreksel Atlas der Buurtwegen .............................................................................................. 10 e e Figuur 5: historisch plan, vermoedelijk einde 19 – begin 20 eeuw ....................................................... 11 Figuur 6: foto oorspronkelijk klooster met moestuin ............................................................................... 12 Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
3
e
Figuur 7: historisch plan, vermoedelijk tweede helft 20 eeuw................................................................ 13 Figuur 8: luchtfoto ................................................................................................................................. 14 Figuur 9: bestaande ruimtelijke structuur: bebouwing ............................................................................ 15 Figuur 10: bestaande ruimtelijke structuur: parkdomein ......................................................................... 19 Figuur 11: uittreksel gewestplan Turnhout ............................................................................................. 25 Figuur 12: gewenste ruimtelijke structuur deelruimte Groot Schietveld................................................... 28 Figuur 13: gewenste open ruimte structuur ............................................................................................ 29 Figuur 14: uittreksel overzichtskaart operationeel uitvoeringsprogramma .............................................. 32 Figuur 15: uittreksel gewenste ruimtelijke structuur deelruimte „Bos- en heidegebied Kalmthout Schietvelden ................................................................................................................................. 33 Figuur 16: toeristisch-recreatieve visie omgeving Groot Schietveld ........................................................ 39 Figuur 17: herbestemmingen................................................................................................................. 41 Figuur 18: grafisch plan ......................................................................................................................... 42 Figuur 19: habitat- en vogelrichtlijngebieden.......................................................................................... 51 Figuur 20: indeling in planonderdelen .................................................................................................... 53 Figuur 21: uittreksel uit de Bodemkaart van België ................................................................................ 57 Figuur 22: watertoets + waterlopen ....................................................................................................... 61 Figuur 23: infiltratiegevoeligheid ............................................................................................................ 62 Figuur 24: grondwaterstromingsgevoeligheid ........................................................................................ 63 Figuur 25: zoneringsplan ....................................................................................................................... 64 Figuur 26: bestaande verkeers- en ontsluitingsstructuur ........................................................................ 67 Figuur 27: biologische waarderingskaart ............................................................................................... 74 Figuur 28: erfgoedlandschappen ........................................................................................................... 77 Figuur 29: uittreksel Provinciale Landschapskaart ................................................................................. 78
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
4
1. Inleiding 1.1. Context van deze plan-MER-screeningsnota
Het Besluit van de Vlaamse regering van 12 oktober 2007 betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma‟s voorziet dat een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) onderworpen wordt aan een onderzoek naar de noodzaak tot milieueffectrapportage. Zo‟n onderzoek, kortweg MER-screening genoemd, analyseert en beoordeelt de wijzigingen die het nieuwe RUP toelaat ten opzichte van de actuele juridisch-planologische situatie van het plangebied. Het screent en beoordeelt de mogelijke en relevante milieueffecten die uitgaan van mogelijke acties, als gevolg van de bepalingen van het RUP, in uitvoering van de wetgeving inzake MER-plicht1. Voorliggende nota analyseert de wijzigingen en mogelijke acties en screent en beoordeelt de mogelijke en relevante milieueffecten ervan. Procedure MER-screening Deze nota (onderzoek naar plan-MER-plicht: verzoek tot raadpleging) volgt volgende procedure: 1. Na goedkeuring door het college wordt ze ter advies voorgelegd aan de Dienst Begeleiding Gebiedsgerichte Planprocessen (Dienst BGP). Deze Dienst BGP geeft binnen 15 dagen een antwoord op de vraag welke relevante betrokken instanties moeten aangeschreven worden in het kader van de raadpleging en voegt er eveneens een ontwerpbrief aan toe die bij het verzoek tot raadpleging kan gebruikt worden. 2. Vervolgens wordt deze nota aan de relevante betrokken instanties verstuurd met een verzoek tot raadpleging; binnen de 30 dagen antwoorden deze hierop. Bij ontstentenis van antwoord stuurt de gemeente een rappelbrief. 3. Eens de gemeente alle adviezen heeft ingewonnen en deze mee heeft betrokken bij zijn onderzoek tot eventuele rapportageplicht, brengt zij de dienst MER hiervan op de hoogte, samen met de aangepaste nota, die aan deze dienst ter advies wordt voorgelegd. In deze nota worden eventuele wijzigingen op basis van de ontvangen adviezen herkenbaar aangebracht (bvb. bijkomende informatie wordt door middel van een aanduiding in de kantlijn weergegeven). De dienst MER neemt binnen 30 dagen een gefundeerde beslissing over de plan-MER-plicht van het voorgenomen plan. Indien een plan-MER noodzakelijk wordt geacht, start de procedure voor een planMER. Indien de opmaak van een plan-MER niet noodzakelijk is, wordt het RUP eventueel aangepast aan de opmerkingen van de dienst MER, waarna de verdere procedure ter goedkeuring van het RUP wordt gevolgd.
1.2. Beknopte omschrijving van het voorgenomen plan
Het domein van de Zusters Franciscanessen in Gooreind, deelgemeente van Wuustwezel, werd midden 2010 verlaten door de kloosterzusters die er gehuisvest waren. Daardoor dient zowel voor de bebouwing als voor het omliggende parkdomein een nieuwe invulling gezocht te worden.
1
Bedoeld wordt: het decreet van 27.04.2007, het zogenaamde plan-MER-decreet. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
5
Vanuit een globale visie op het gehele domein wenst de gemeente het gebied in te richten als publiek park met enkele gemeenschapsfuncties en met maximaal behoud van de cultuurhistorisch, landschappelijk en architecturaal waardevolle elementen. Daarbij staat het behoud van de eenheid van het domein voorop. De ontwikkelingsperspectieven voor de bebouwing in het park dienen het geplande recreatieve medegebruik van het domein te ondersteunen: - Ter hoogte van het voormalige klooster en de bijhorende kapel (in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan) langs de Bredabaan wordt in de toekomst een woonzorgcentrum opgericht. - Er wordt een sociaal huis voor het OCMW gepland aan de rand van het park, aansluitend bij de kern van Gooreind en bij het woonzorgcentrum. - Daarnaast wenst de gemeente voldoende ontwikkelingsperspectieven te bieden aan een bestaande historische hoeve in het plangebied (een voormalig retraitehuis van de zusters), die momenteel gebruikt wordt als vergaderzaal en Leadersecretariaat. In en bij deze hoeve zou in de toekomst mogelijk een plattelandseducatief centrum worden ingericht. - Ter hoogte van de begraafplaats in het park, gelegen in een zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan, wenst de gemeente een informatiepunt in te richten, waarin de geschiedenis van het domein wordt geschetst. De huidige bestemming parkgebied van zowel de zone waarin het OCMW-gebouw wordt gepland als de bestaande hoeve biedt echter geen mogelijkheden om de geplande projecten te realiseren en op die manier de toekomstige publieke functie van het parkgebied te ondersteunen. Voor deze gedeeltes van het parkgebied volgens gewestplan is een herbestemming dus noodzakelijk. Deze herbestemming kan echter worden gecompenseerd door een gedeelte van het domein met de gewestplanbestemming „gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut‟ te herbestemmen naar parkgebied. Om de geplande ontwikkeling van het domein tot publiek park met gemeenschapsfuncties te realiseren en om tegelijkertijd te waken over het waardevolle karakter en de eenheid van het gebied, heeft het gemeentebestuur van Wuustwezel aan IGEAN Dienstverlening de opdracht gegeven om het RUP „Domein Zusters Franciscanessen‟ op te maken.
1.3. Initiatiefnemer
Initiatiefnemer van de opmaak van het RUP is de gemeente Wuustwezel; bijgevolg is zij ook initiatiefnemer van dit “verzoek tot raadpleging” in het kader van de screening inzake plan-MER-plicht.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
6
2. Situering en referentiesituatie 2.1. Situering op macro-niveau
Figuur 1: situering op macro-niveau
Het plangebied bevindt zich langs de grens van de gemeente Wuustwezel met de gemeente Brecht. Het gebied situeert zich tussen de woonkern Gooreind en het natuurgebied Groot Schietveld, dat zich gedeeltelijk in Wuustwezel en gedeeltelijk in Brecht bevindt.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
7
2.2. Situering op meso-niveau
Figuur 2: situering op meso-niveau
Het plangebied grenst aan de woonkern van Gooreind via de N1- Bredabaan, een gewestweg tussen Maria-ter-Heide (Brasschaat) en de Nederlandse grens. Ten noorden van het plangebied bevindt zich agrarisch gebied, ten zuiden grenst het plangebied aan een bos en de woonwijk Wiezelo. Ten oosten van het plangebied bevindt zich het natuurgebied Groot Schietveld.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
8
2.3. Bestaande ruimtelijke structuur 2.4. Historiek 2.4.1. 18e eeuw - Ferrariskaart
Figuur 3: uittreksel Ferrariskaart
Op de Ferrariskaart is het plangebied nog grotendeels in gebruik als heide. Een gedeelte van het plangebied maakt deel uit van een moerassige weide die doorsneden wordt door de latere Engelse Rijtweg. Dit moerassig weiland kan tot op heden afgeleid worden uit de morfologie van het domein. Er bevindt zich geen bebouwing ter hoogte van het plangebied. De Bredabaan werd nog niet aangelegd. De oude heirbaan tussen Antwerpen en Breda, wiens functie later vervangen werd door de Bredabaan, is op de Ferrariskaart zichtbaar en verloopt onder andere via de huidige Oude Baan, Oud Gooreind, Akkerveken en Westdoorn. Rondom de kruising van de Oude Baan en de Grotstraat bevindt zich einde 18e eeuw een kern van bebouwing.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
9
2.4.2. 19e eeuw De Atlas der Buurtwegen werd opgemaakt midden 19e eeuw en geeft een beeld van de wegen, waterlopen en bebouwing in die periode. Op nevenstaande figuur is te zien dat het domein op dat moment nog niet werd aangelegd. Wel kan uit de percellering de latere begrenzing van het domein en de ligging van de centrale dreef, de daarop aansluitende weg naar de hoeve Heidebloem en de dreef naar de huidige Engelse Rijtweg afgeleid worden. De Bredabaan en een gedeelte van de Engelse Rijtweg zijn zichtbaar op de kaart. Oorspronkelijk liep de Engelse Rijtweg (of buurtweg nr. 19) volgens een recht tracé Figuur 4: uittreksel Atlas der Buurtwegen naar de Bredabaan. De latere afbuiging kan wel afgeleid bron: geoloket Provincie Antwerpen, eigen bewerking worden uit de percellering van het gebied. In het noordwesten van het domein is een waterpartij aanwezig ter hoogte van de later aangelegde vijver in het domein. Op het uittreksel uit de atlas der buurtwegen is tevens te zien dat zich langs de Bredabaan reeds bebouwing bevond op de plaats van de latere kloostergebouwen. Het betreft twee aanpalende huizen, opgericht door de Antwerpse koopman Josephus Reyniers-Vranken die in 1845 het domein kocht. De eigendom was toen dubbel zo groot als hetgeen later als domein van de zusters Franciscanessen zal ingericht worden. In 1877 werd het domein, dat toen nog een oppervlakte had van circa 89 ha verkocht aan zijn neef. Op dat moment bevinden zich op het gehele domein een landhuis, een hoeve, schuur en stallen, twee jachtpaviljoenen en twee hoeven. In 1883 wordt het terrein opnieuw verkocht aan Henricus Blöte-Janssens. Nadat hij verschillende stukken van het domein verkocht, wordt het resterende gedeelte van het domein in 1895 door de zusters Franciscanessen verworven. Het domein heeft dan een oppervlakte van 43 hectare en beslaat eveneens een gedeelte ten noorden van de Engelse Rijtweg. De eigendom die aan de zusters Franciscanessen wordt overgedragen, wordt beschreven als „maison de campagne avec écuries et remises (hoeve met stallen en bijgebouwen), serres munies d’appareils de chauffage (serres uitgerust met verwarmingsapparatuur), jardin anglais avec étang (Engelse tuin met vijver), avenue avec de belles plantations (centrale dreef), grand jardin potager (moestuin), maison de jardinier (tuinierswoning), maison de garde (conciërgewoning), bâtiments de ferme avec dépendances (boerderij met aanhorigheden), terres, patures et bois’ (gronden, weilanden en bossen). Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
10
Uit deze beschrijving blijkt dat het domein vóór de verwerving door de zusters Franciscanessen reeds aangelegd werd als park. De conciërgewoning langs de Bredabaan en de hoeve Heidebloem (toen nog met bijgebouwen) waren reeds aanwezig. De tuinierswoning bevond zich in het gedeelte van het park ten noorden van de Engelse Rijweg, dat later afgesplitst en verkocht werd. Ter hoogte van de latere kloostergebouwen en kloostertuin bevonden zich de serres, een moestuin, een hoeve met stallen en enkele bijgebouwen. In deze hoeve langs de Bredabaan (zie Figuur 6) werd oorspronkelijk het klooster ingericht. Onderstaande figuur geeft vermoedelijk de toestand van het domein weer bij de overdracht aan de Zusters Franciscanessen:
e
e
Figuur 5: historisch plan, vermoedelijk einde 19 – begin 20 eeuw
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
11
Figuur 6: foto oorspronkelijk klooster met moestuin Bron: oudwezelopdefoto.be
De zusters voorzagen in hun levensonderhoud op het domein door aan landbouw en fruitteelt te doen en de oprichting van een melkerij en kaasmakerij in de gebouwen. Er werden eveneens ateliers opgericht voor schilderen, borduren en weven. De weilanden werden begraasd en achter het klooster werd de moestuin behouden. De vijver bij de Engelse tuin deed dienst als wasvijver.
2.4.3. 20e eeuw
Door het groeiend aantal zusters worden de bestaande gebouwen te klein voor de zusters. De huidige kapel wordt gebouwd in 1923, net als de kloostergangen, een eetzaal en een nieuwe vleugel voor het noviciaat. Deze worden aangebouwd aan de bestaande bebouwing langs de Bredabaan (zie Figuur 6). In 1925 wordt een eerste cirkelvormige begraafplaats aangelegd in het domein. Het noviciaat groeit in de jaren „30-„40 verder aan doordat ook zusters vanuit het buitenland zich in het klooster komen vestigen. Het terrein doet dan tevens dienst als vakantiedomein voor onder andere parochiale groepen en retraitanten. Het herstellingsoord „Zonnelied‟ en het vakantieverblijf „Levenslust‟ worden ingericht in de kloostergebouwen. De hoeve „Heidebloem‟ wordt ingericht als kamphuis. Langs de Bredabaan wordt tevens een nieuwe hoeve gebouwd om in het bestaan van de zusters te voorzien. Het betreft de huidige bebouwing van het palliatief centrum dat in het plangebied gevestigd is. Deze hoeve werd in 1994 verbouwd voor de herbestemming als gastenhuis voor palliatieve zorg.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
12
Tijdens de tweede wereldoorlog wordt het domein bezet door de Duitsers en liep de bebouwing op het domein schade op. Onder andere de bijgebouwen rond de hoeve Heidebloem werden vernield. Na de tweede wereldoorlog werd ook de oudste bebouwing langs de Bredabaan (Figuur 6) gerenoveerd. Onderstaande figuur geeft vermoedelijk de toestand van het domein weer na WO II:
e
Figuur 7: historisch plan, vermoedelijk tweede helft 20 eeuw
Met uitzondering van de hoeve Heidebloem, waarvan de linkervleugel ondertussen werd afgebroken, werd de bebouwing zoals weergegeven op bovenstaande figuur tot op heden bewaard. In de omgeving van het latere centrum voor palliatieve zorg en het klooster met kapel werden de paden en omgevingsaanleg wel gewijzigd ten opzichte van de situatie na WO II. De Engelse tuin met vijver werd eveneens niet volledig bewaard. De vijver met eilandje is nog steeds aanwezig, maar niet meer in zijn oorspronkelijke vorm (De uitloper van de vijver naar de Bredabaan is niet meer als dusdanig aanwezig.) In 1958 wordt een tweede cirkelvormige begraafplaats naast de bestaande begraafplaats ingericht. In 1968 wordt het noviciaat (proeftijd voor jonge zusters) overgebracht naar Antwerpen. Vanaf dan doen de gebouwen nog dienst als klooster en als rusthuis voor terugkerende missionariszusters. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
13
In de late jaren ‟70 vonden nog verbouwingen plaats aan de kloostergebouwen, meer bepaald aan het volume ten zuiden van de kapel. In 1991 wordt in de bebouwing langs de Bredabaan de geloofsgemeenschap Ster van David gehuisvest. Sinds 1994 is de hoeve langs de Bredabaan in gebruik als centrum voor palliatieve zorg. Het gedeelte ten noorden van de Engelse Rijtweg, dat bestond uit weiland en waarin zich een gedeelte van de vijver en de tuinierswoning bevonden, werd afgesplitst van het domein en geprivatiseerd. De vijver en woning in dit gedeelte werden niet bewaard.
2.5. Bestaande ruimtelijke structuur
Figuur 8: luchtfoto Bron: AGIV, eigen bewerking
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
14
2.5.1. Bebouwing
Figuur 9: bestaande ruimtelijke structuur: bebouwing
Kloostergebouwen en kapel
De kloostergebouwen en kapel van de zusters Franciscanessen zijn gelegen langs de Bredabaan, ten zuiden van de centrale dreef. In de vleugel die het dichtst bij de Bredabaan gelegen is, werd tot midden 2010 de geloofsgemeenschap „Ster van David‟ gehuisvest. Het betreft de oorspronkelijke bebouwing langs de Bredabaan, die in de 20e eeuw gerenoveerd werd. Vooraan het gebouw bevindt zich een verharding die gebruikt wordt voor parkeren.
recentere vleugel langs Bredabaan
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
15
kloostervleugel
zicht op kapel en kloostervleugel
zicht op kapel en klooster vanaf centrale dreef
ingang kapel
historische foto kapel en klooster
historische foto kapel
bron: oudwezelopdefoto.be
bron: oudwezelopdefoto.be
Via twee kloostergangen staat het gebouw langs de Bredabaan in verbinding met het voormalige klooster en de kapel, waardoor een gesloten binnentuin ontstaat. Op de kapel sluit ten oosten een L-vormige vleugel aan, waarin de kloosterzusters Franciscanessen werden gehuisvest. De laatste decennia deden deze gebouwen tevens dienst als rusthuis voor missiezusters die terugkeerden uit de ontwikkelingslanden. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
16
Zoals blijkt uit bovenstaande foto‟s werd de kapel grotendeels in oorspronkelijke staat bewaard. Hoeve met centrum voor palliatieve zorg
hoeve met centrum voor palliatieve zorg
Ten zuiden van het klooster bevindt zich een hoeve, die historisch gezien bij het klooster hoort. De hoeve voorzag in het levensonderhoud van de zusters (melk, kaas, vlees). Momenteel is het gebouw in gebruik als centrum voor palliatieve zorg. Een gedeelte van deze hoeve werd recent gerestaureerd en de bebouwing werd eveneens beperkt uitgebreid. Het centrum is bereikbaar voor diensten en leveringen via een ingang van op de Bredabaan. Verder bevindt zich een parking ten zuiden van de gebouwen met een 8-tal parking centrum voor palliatieve zorg parkeerplaatsen, die bereikbaar is via een aparte toegang en enkel gericht is op de bezoekers van het centrum. Tussen de bebouwing van het palliatief centrum en het klooster bevinden zich een bureelcontainer voor het centrum, een carport en twee garageboxen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
17
Hoeve Heidebloem
hoeve Heidebloem
historische foto hoeve Heidebloem Bron: oudwezelopdefoto.be
Verderop in het domein bevindt zich een tweede hoeve, die in het verleden dienst deed als vakantiehuis voor de zusters Franciscanessen en voor jeugdverenigingen. De oorspronkelijke hoeve werd grotendeels bewaard, met uitzondering van de westelijke vleugel van het gebouw. Momenteel wordt het gebouw gebruikt als vergaderruimte en Leadersecreatriaat2. De hoeve Heidebloem is bereikbaar via een zandweg die aansluit op de centrale dreef van het parkdomein. Woningen Voormalige conciërgewoning
Op de hoek tussen de Bredabaan en de centrale dreef van het parkdomein bevindt zich een woning, die eertijds dienst deed als conciërgewoning voor het park. Woning tuinman
Uiterst in het zuidwesten van het plangebied bevindt zich een woning, die aansluit bij een bestaande verkaveling rond Wiezelo.
2
LEADER is een Europees subsidiëringsprogramma voor plattelandsontwikkeling Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
18
2.5.2. Park
Figuur 10: bestaande ruimtelijke structuur: parkdomein
Dreven en padenstructuur
centrale dreef
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
parallelle dreef
19
dreef naar Engelse Rijtweg
Engelse Rijtweg
wandelpad naar dreef Engelse Rijtweg
zandweg vanaf centrale dreef naar hoeve
omgevingsaanleg klooster
omgevingsaanleg klooster
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
20
Het domein wordt gestructureerd door enkele dreven, waarop een meer kronkelende padenstructuur aansluit. De oorspronkelijke dreven- en padenstructuur van het domein werd grotendeels bewaard, met uitzondering van een aantal verbindingswegen tussen de dreven die echter wel nog uit de huidige morfologie van het plangebied kunnen afgeleid worden. Ter hoogte van het klooster en het centrum voor palliatieve zorg werden de oorspronkelijke paden aangevuld en deels vervangen door de omgevingsaanleg van deze gebouwen. In het bebost gedeelte ten noorden van de centrale dreef ontstond een informele padenstructuur aansluitend op de oorspronkelijke paden. Begraafplaats, vereringen en religieuze beelden In het zuiden van het domein bevinden zich twee cirkelvormige begraafplaatsen van de kloosterzusters. De begraafplaatsen zijn bereikbaar via een kronkelende padenstructuur en zijn gelegen in het bebost gedeelte in het zuidwesten van het park. De graven werden in een cirkel rondom een centrale gedenksteen geplaatst. In een kleinere zone bevinden zich twee graven van mannelijke religieuzen en een centrale gedenksteen. begraafplaats kloosterzusters
Mariaverering
Franciscusgrot in grot (beeld niet meer aanwezig) bron: www.oudwezelopdefoto.be
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
21
beeld op eindpunt centrale dreef
beeld bij rustpunt aan de begraafplaats
beeld in bos in het noorden van het parkdomein
beeld in kloostertuin
Verspreid over het domein bevinden zich verschillende beelden van religieuze figuren. In het noordwestelijke gedeelte van het park, ten noorden van de centrale dreef, bevindt zich een grot met Mariaverering. Verderop in het bos bevond zich vroeger een grot met Franciscusbeeld. De grot, die deels werd opgebouwd met stenen uit het historische kasteel van Koch, en het beeld werden bewaard, maar het beeld bevindt zich niet meer op het domein. Bossen en weilanden
weilanden tussen dreef en paden naar begraafplaats
weilanden tussen hoeve en noordelijk bos
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
22
heuvel met kruisbeeld
voormalige “Engelse tuin”
De westelijke rand van het plangebied is ten noorden van de centrale dreef bebost. Verder bevindt zich een bos langs de oostelijke rand met uitlopers langs de Engelse Rijtweg en naar de begraafplaats van de zusters. Een deel van de parktuin bij het klooster is eveneens bebost. De beboste delen van het park worden met elkaar verbonden door de verschillende dreven. In het zuidoosten van het park bevindt zich een jong beukenbos, ter vervanging van het oorspronkelijke sparrenbos. Langs de oostelijke grens van het plangebied bevinden zich nog naaldbomen, behalve langs de paden, waarlangs loofbomen werden aangeplant. De dreven en bossen van het park omsluiten enkele open ruimte kamers. Deze bestaan voornamelijk uit weilanden, die per seizoen worden bewerkt door landbouwers. Een deel van het park werd oorspronkelijk aangelegd in de geest van de Engelse tuin met een afwisseling tussen grasland en bomengroepen en verschillende heuveltjes. Deze Engelse tuin werd slechts gedeeltelijk bewaard. Aan de rand van deze “Engelse tuin” bevindt zich een grot met Mariaverering. Hydrografische elementen
vijver met brugje vanaf Engelse Rijtweg
vijver - eiland met Franciscusgrot
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
23
beek Engelse Rijtweg – samenkomst met vijver
beek in weiland
Ten oosten van het plangebied stroomt de Schietveldloop, een waterloop van 2de categorie. Veder bevinden zich in het plangebied enkele beken, langs de dreven in het plangebied en op de grens tussen percelen weiland. In het plangebied bevindt zich tevens een vijver die vanaf de Engelse Rijtweg doordringt tot in het westelijke bos. Vanuit de dreef naar de Engelse Rijtweg vertrekt een wandelpad dat via een brugje over de vijver wordt geleid. Een tweede brugje, dieper in het bos, leidt naar een eilandje met grot waarin eertijds het beeld van de heilige Franciscus stond. Dit brugje is ontoegankelijk.
2.6. Bestaande juridische context 2.6.1. Overzichtstabel Tabel 1: synthese bestaande juridische toestand
Plan
Kenmerken
Gewestplan Gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen Provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen Gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen Algemene plannen van aanleg Bijzondere plannen van aanleg Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen VEN-gebieden (natuurdecreet) Verkavelingsvergunningen Rooilijnplannen Buurtwegen Erfdienstbaarheden Habitatrichtlijngebieden
Gewestplan Turnhout (KB 30.09.1977) geen geen geen geen geen geen geen geen geen buurtweg nr. 19 geen Grenzend aan het plangebied: Klein en Groot Schietveld
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
24
Vogelrichtlijngebieden Erkende natuurreservaten Gebieden met recht van voorkoop Ruilverkavelingen Beschermde monumenten Beschermde landschappen Beschermde stads- en dorpsgezichten Erfgoedlandschappen (Landschapsatlas) Waterlopen Beschermingszones grondwaterwinningen PV‟s van bouwovertredingen
Grenzend aan het plangebied: De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld geen geen geen geen geen geen relictzone: „Heide en bos Groot Schietveld‟ ankerplaats: „Groot Schietveld‟ de Schietveldloop, 2 categorie de Brechtse Heideloop, 3 categorie geen geen
bron: GRS Wuustwezel, gemeentebestuur Wuustwezel en eigen onderzoek
2.6.2. Gewestplan Turnhout
Figuur 11: uittreksel gewestplan Turnhout Bron: AGIV, eigen bewerking
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
25
In het plangebied komen de bestemmingen „parkgebied‟ en „gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut‟ voor. Het noordelijke gedeelte wordt bestemd als park, het zuidelijke gedeelte van het plangebied, dat de kloostergebouwen, een begraafplaats en een deel van het park omvat, wordt bestemd voor gemeenschapsvoorzieningen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
26
3. Beschrijving en verduidelijking van het plan 3.1. Relatie met het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan
Het GRS van Wuustwezel werd definitief goedgekeurd door de deputatie op 12.04.2007. In dit hoofdstuk komen eerst de voor het RUP belangrijke beleidsdoelstellingen aan bod, waarna de relevante elementen van de betreffende deelruimte besproken en vervolgens dieper wordt ingegaan op de gewenste ruimtelijke structuur van de voor het RUP relevante deelstructuren.
3.1.1. Deelruimte Groot Schietveld en omgeving Ruimtelijke concepten Natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur vanuit het Groot Schietveld
Er wordt geopteerd om vanuit het Groot Schietveld ecologische verbindingsgebieden en ecologische infrastructuur te creëren, in eerste instantie samenvallend met de beekvalleien, dreven en bomenrijen. Gewenste ruimtelijke structuur en ontwikkelingsperspectieven Realisatie van een bufferzone rondom het Groot Schietveld
Activiteiten aan de rand van het Groot Schietveld worden gescreend op hun impact op het Habitatrichtlijngebied en op het behoud van de markante terreinovergang. Dit kan impliceren dat een bouwvrije strook wordt voorzien in deze bufferzone.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
27
Figuur 12: gewenste ruimtelijke structuur deelruimte Groot Schietveld bron: GRS Wuustwezel, IGEAN Dienstverlening
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
28
3.1.2. Gewenste ruimtelijke structuur van de deelstructuren Open ruimte structuur
Figuur 13: gewenste open ruimte structuur bron: GRS Wuustwezel, IGEAN Dienstverlening
Het fysisch systeem en structuurbepalende landschapscomponenten bepalen de integrale ruimtelijke structuur
Het natuurreservaat Groot Schietveld is structuurbepalend op bovenlokaal niveau, net als de vallei van de Grote Beek-Kleine Aa-Weerijs en de bossen en dreven van Sterbos. Andere beekvalleien, bossen en parken zijn structuurbepalend op lokaal niveau. Deze beekvalleien vormen waardevolle groene banden doorheen het landschap, de bossen en parken vormen waardevolle natuurlijke rustgebieden. De natuurlijke waarde van deze gebieden staat centraal; ze moeten niet alleen gevrijwaard blijven van bebouwing, ze worden ook aangenomen als vertrekpunt bij het uittekenen van nieuwe groenstructuren en voor de ontwikkeling van de andere deelstructuren. Voor elk van deze natuurelementen wordt tevens gestreefd naar gebiedsgerichte concepten met een specifiek natuur- en landschapsbeleid, d.w.z. dat verdere ontwikkelingen gebaseerd worden op de eigenheid van de verschillende landschapselementen en –delen. Deze verscheidenheid kan op die manier als troef niet Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
29
alleen voor de natuur en het landschap dienen, maar ook voor kwalitatief wonen, werken en recreëren. Doordachte ecologische en natuurverbindingen
Op lokaal niveau zijn bijkomende ecologische verbindingen aangewezen tussen de verschillende bos- en natuurgebieden, langsheen de beekvalleien, de bestaande dreven, bomenrijen, landwegen en KLE‟s. Ontwikkelingsperspectieven
Voor het plangebied zijn volgende elementen relevant: bestuursniveau Vlaams Gewest
ruimtelijke elementen natuuraandachtsgebied Groot Schietveld
Gemeente
parkgebied van kloosterzusters Franciscanessen buffergebied rondom Groot Schietveld (Habitatrichtlijngebied)
ontwikkelingsperspectieven versterking van natuurlijke waarden vrijwaren van functies die de bosstructuur aantasten Ontwikkeling als park op gemeentelijk niveau, waarbij de erfgoedwaarde voorop staat. Activiteiten worden onderzocht naar hun impact op het Habitatrichtlijngebied in een “passende beoordeling”. Er wordt rekening gehouden met de in het RSPA vermelde “te behouden markante terreinovergang” zodat deze landschappelijke overgang zichtbaar en onbebouwd blijft. Bij de eventuele ontwikkeling van een KMOzone in de buurt van Groot Schietveld, dient een bufferzone met vrijwaring van bebouwing te worden gerespecteerd aan de zijde van de markante terreinovergang.
Gemeentelijke maatregelen
De gemeente houdt bij de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen in de buurt van het Groot Schietveld rekening met de optie voor buffering t.a.v. de hierboven opgesomde activiteiten. De gemeente zal hiertoe ook suggesties doen aan het Vlaams gewest of aan de provincie, wanneer één van deze instanties een RUP voor dit gebied zal opmaken. Toeristisch-recreatieve structuur In de doelstelling “recreatief medegebruik in een aantrekkelijk landschap” werd reeds de optie geformuleerd om zachte recreatievormen, zoals fietsen en wandelen, met veilige routes en lokale attractiepunten verder uit te bouwen. Onder andere de omgeving van Groot Schietveld is een aantrekkelijk, rustgevend landschap dat zich uitstekend leent voor wandel- en fietsmogelijkheden. In dergelijke gebieden zal het lokaal netwerk van recreatieve fiets- en voetwegen uitgebouwd en verder uitgerust worden in aansluiting met het bovenlokaal netwerk. Samen met het bevorderen van recreatief medegebruik behoort hoevetoerisme tot de mogelijkheden. De ontwikkelingsperspectieven van (voormalige) hoevegebouwen op recreatieve knooppunten worden in die zin gestuurd. Landschappelijke structuur Voor het plangebied zijn volgende ontwikkelingsperspectieven relevant: bestuursniveau Vlaams Gewest Gemeente
ruimtelijke elementen complex gaaf landschap Groot Schietveld Markante terreinovergang Groot Schietveld
ontwikkelingsperspectieven Behoud en ontwikkeling als natuurreservaat. Bufferzone rond het Groot Schietveld. De markante terreinovergang Groot Schietveld wordt uitgewerkt als buffer in het op te maken
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
30
Bakens, monumenten en typische gebouwen, o.a. verschillende kerken en kapelletjes; andere typische gebouwen: zie “Bouwen door de Eeuwen Heen” KLE‟s
landschapskwaliteitsplan. Deze buffer houdt in: behoud van de zichtbaarheid en van bebouwing. In rekening brengen bij de opmaak van RUP‟s (i.v.m. zichtassen en bouwhoogten bijv.) en bij de (her-)inrichting van de kernen.
behoud typische landschapselementen: eerst inventarisatie en landschapskwaliteitsplan nodig. steeds aandacht geven aan deze elementen bij ruimtelijke ingrepen
3.2. Relatie met de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en de agrarische structuur: regio Noorderkempen
In uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen stelde de Vlaamse overheid in 2008 een ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos op voor de regio Noorderkempen, waarin Wuustwezel gelegen is. Op 12 december 2008 nam de Vlaamse Regering kennis van deze visie en keurde ze de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande gewestplannen voor ca. 31.300 ha agrarisch gebied én een operationeel uitvoeringsprogramma goed. In het operationeel uitvoeringsprogramma is aangegeven welke gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen de Vlaamse overheid de komende jaren zal opmaken voor de afbakening van de resterende landbouw-, natuur- en bosgebieden. Het plangebied van dit RUP maakt deel uit van het gebied „De Maatjes-SterbosWuustwezelse Heide‟. Het operationeel uitvoeringsprogramma vermeldt als actie voor dit gebied: nr. op overizchts kaart 2
naam
prioriteit
omschrijving en motivering prioriteit
Schietvelden en omgeving
Gebied waar actie wordt opgestart na specifiek onderzoek
De opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor het nader uitwerken van de verweving van landbouw, natuur en bos ten zuidoosten van Gooreind, bos en natuurontwikkeling. Verder onderzoek en overleg is nodig in functie van gedetailleerde ruimtelijke herschikkingen van de actuele toestand (landbouw, bos en natuurwaarden) en het realiseren van een natuurverbinding tussen het Groot Schietveld en Klein Schietveld via Grote Heide. De opname van een militair domein in een gewestelijk RUP is alleen mogelijk indien de militaire overheid beslist tot desaffectatie.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
31
Figuur 14: uittreksel overzichtskaart operationeel uitvoeringsprogramma Bron: www.vlaanderen.be/ruimtelijk
De ruimtelijke visie omvat een beschrijving van de gewenste ruimtelijke structuur op basis van concepten voor de geselecteerde gebieden uit het operationeel uitvoeringsprogramma. Voor de strook tussen de N1 – Bredabaan en het Groot Schietveld wordt het concept „behoud en versterking van (complexen van) ecologische en landschappelijke waarden verweven met (grondgebonden) landbouw‟ vooropgesteld. De ruimtelijke visie vermeldt volgende ontwikkelingsperspectieven: - Tussen de kern van Gooreind en het bos- en heidecomplex van het Groot Schietveld komen verspreid in het landbouwgebied ecologisch waardevolle graslanden en kleine landschapselementen (bomenrijen, hagen, kleine bosjes, …) voor, samen met fragmenten van bebouwing (o.m. Ursulinen). Het gebied heeft een belangrijke landschapsecologische rol als buffering tegen verstedelijking en vormt één geheel met het aansluitend gebied in Brasschaat. - De afwisseling van grondgebonden landbouw met kleine bos-, natuur- en landschapselementen en hun ruimtelijke samenhang wordt behouden en versterkt. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
32
- Delen van dit mozaïeklandschap kunnen een hoofdfunctie natuur, bos of landbouw hebben of deze functies in verwevenheid met elkaar. Het ruimtelijk beleid is gericht op het behoud van de grondgebonden landbouwfunctie, maar vrijwaart voldoende ruimte voor het behoud, de ecologische opwaardering en het landschappelijke herstel van de aanwezige natuur-, bos- en landschapselementen. - Via stimulerende maatregelen wordt in landbouwgebieden met natuurverweving het beheer van deze kleine elementen bevorderd en wordt de landbouw zoveel mogelijk afgestemd op de aanwezige waarden. - In dit gebied wordt een verbinding gegarandeerd tussen Schietveld en Bosduin.
Figuur 15: uittreksel gewenste ruimtelijke structuur deelruimte „Bos- en heidegebied Kalmthout Schietvelden bron: www.vlaanderen.be/ruimtelijk
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
33
3.3. Planopties 3.3.1. Doelstellingen
Volgende doelstellingen liggen aan de basis van het RUP: - bescherming van het gebied als erfgoedlandschap; - oprichten van een woonzorgcentrum ter hoogte van de voormalige kloostergebouwen, in de geest van het voormalige klooster, en de herbestemming van de bestaande kapel in functie van het woonzorgcentrum en voor recreatief medegebruik; - het inrichten van een administratief centrum voor het OCMW op de hoek tussen de centrale dreef van het domein en de Bredabaan; - het bieden van ontwikkelingsperspectieven aan het centrum voor palliatieve zorg; - het bieden van ontwikkelingsperspectieven voor het voorzien van een informatiepunt bij de begraafplaats waar de historiek van het domein wordt geschetst; - ontwikkelingsperspectieven bieden aan de hoeve in het park in functie van de bestendiging van het huidige gebruik en het bieden van mogelijkheden voor de inrichting van een plattelandseducatief museum; - bescherming van de erfgoedwaarde van de kapel en de hoeve Heidebloem; - bescherming van de erfgoedwaarde van de beelden, vereringen en begraafplaats; - bestendiging van de landschappelijke waarden van het park, namelijk de dreven, paden, vijver, weilanden en bossen; - mogelijkheid bieden tot beperkt agrarisch medegebruik voor de delen van het park in gebruik als weiland; - mogelijkheden bieden tot recreatief medegebruik van het park (onder andere door het plaatsen van zitbanken, bewegwijzering en informatieborden).
3.3.2. Uitwerking van een visie voor het plangebied Erfgoedlandschap Het plangebied maakt deel uit van de voorlopig aangeduide ankerplaats „Groot Schietveld‟. Via dit RUP wordt het domein van de zusters Franciscanessen omgevormd tot een erfgoedlandschap. Meer bepaald dienen bepalingen opgenomen te worden voor het behoud, de bescherming en het beheer van de waardevolle cultuurhistorische elementen en de landschappelijke kenmerken van het plangebied. Het betreft volgende elementen: - het behoud en het beheer van de parkaanleg, meer bepaald de bomengroepen, bomenrijen, hagen en waardevolle solitaire bomen, het dreven- en padennetwerk met zichtassen, de grachten, de vijver met brug en de religieuze parkornamenten (beelden en heiligenvereringen); - het behoud en het beheer van de loofbosaanplantingen met respect voor het historische aspect van het gebied dat zich uit in aanplantingen van soms specifieke soorten en variëteiten; - het behoud van het drevenstelsel als historisch en beeldbepalend structurerend element; - het behoud van het onverharde wegen- en padennetwerk; - het behoud en het beheer van het grachtenstelsel; - het behoud en het beheer van het bouwkundig erfgoed, namelijk de kapel en de hoeve; Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
34
- het behoud en het beheer van de begraafplaats in het domein; - het behoud en het beheer van de open ruimten in landbouwgebruik. De aanduiding van het domein als erfgoedlandschap ligt bovendien in het verlengde van een engagementsverklaring die door de verschillende eigenaars van het domein ondertekend werd en waarin het behoud van de landschappelijke eenheid van het domein vooropstaat. Deze engagementsverklaring wordt als bijlage bij deze nota opgenomen. Woonzorgcentrum Bebouwing
Uitgaande van de wens van de zusters Franciscanessen om de functie van het klooster te vervangen door een voorziening die zich situeert in de welzijnssfeer wordt geopteerd voor de oprichting van een woonzorgcentrum aan de Bredabaan. Ter hoogte van de voormalige kloostergebouwen zal in de toekomst een woonzorgcentrum worden opgericht. De centrale kapel blijft omwille van de erfgoedwaarde behouden, maar dient voldoende mogelijkheden te krijgen om ingericht te worden als polyvalente ruimte bij het woonzorgcentrum. Omwille van brandtechnische en bouwfysische redenen en omwille van de eisen die aan de accommodatie van een woonzorgcentrum gesteld worden via de bestaande wet- en regelgeving3, kunnen de huidige kloostergebouwen niet aangewend worden voor de inrichting als woonzorgcentrum en is vervangingsnieuwbouw noodzakelijk. Bovendien heeft de bebouwing die zich het dichtst bij de Bredabaan bevindt geen erfgoedwaarde en belemmert deze het zicht van op de Bredabaan naar de kapel. Wel dient nieuwe bebouwing in de geest van het oorspronkelijke klooster te gebeuren en zullen bepaalde geveldelen van de zuidelijke vleugel bewaard worden en geïntegreerd worden in het ontwerp. Nieuwe bebouwing dient wel in de geest van het oorspronkelijke klooster te gebeuren. De inplanting van de geplande volumes zorgt voor een openwerking van de kloostertuin naar het park en de centrale dreef toe, doch met behoud van het ingetogen karakter eigen aan de kloostertuin, en benadrukt de kapel als centraal element door het inspringen van de nieuwe bebouwing ten aanzien van de voorzijde van de kapel. Het project zal naast een aantal rusthuiskamers, serviceflats en andere vormen van aanvullende woongelegenheden (zorgstudio‟s, aanleunwoningen, assistentiewoningen) tevens een kinderkribbe, een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte voor de inwoners, een restaurant, een polyvalente zaal en gastenverblijven bevatten. Parkeerbehoefte
Omwille van de bestemmingen die in de zone worden gevestigd en in functie van de toekomstige recreatieve functie van het domein is de inrichting van voldoende parkeerplaatsen noodzakelijk.
3
-
-
:
Besluit van de Vlaamse Regering van 17 juli 1985 tot vaststelling van de normen waaraan een serviceflatgebouw, een woningcomplex met dienstverlening of een rusthuis moet voldoen om voor erkenning in aanmerking te komen Koninklijk Besluit van 21 september 2004 houdende vaststelling van de normen voor de bijzondere erkenning van rust- en verzorgingstehuis, als centrum voor dagverzorging of als centrum voor niet aangeboren hersenletsels Besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijk stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
35
Voor het woonzorgcentrum werd een programmatie van 97 rusthuisbedden en 60 serviceflats toegekend. Gerekend aan een norm van 1 parkeerplaats per 3 rusthuiskamers en 1 parkeerplaats per 2 serviceflats zijn ongeveer 65 parkeerplaatsen vereist.In het woonzorgcentrum zullen ongeveer 200 woongelegenheden worden ingericht, waarvan circa 2/3 rusthuiskamers en 1/3 seniorenflats en gastenverblijf. Gerekend aan een norm van 1 parkeerplaats per 3 rusthuiskamers en 1 parkeerplaats per 2 serviceflats zijn ongeveer 80 parkeerplaatsen vereist. Dit aantal dient echter nog vermeerderd te worden in functie van onder andere bezoekers van het park, de geplande kinderopvang en andere gemeenschapsvoorzieningen in functie van het woonzorgcentrum (vb. beperkte reca, diensten en leveringen). Om de ontwikkelingsperspectieven van de zone voor het woonzorgcentrum niet te hypothekeren, dient het RUP deze parkeerbehoefte in te passen. Diensttoegang
Er zal een gemeenschappelijke servitudewegenis worden aangelegd voor het woonzorgcentrum en het centrum voor palliatieve zorg. Deze toegang is niet bestemd voor bezoekers van het woonzorgcentrum. Bezoekers dienen de hoofdtoegang langs de centrale dreef te gebruiken. Administratief centrum Op de hoek tussen de centrale dreef en de Bredabaan, waar zich een voormalige conciërgewoning bevindt, wordt een administratief centrum / sociaal huis gepland. In dit gebouw zullen het OCMW en mogelijk andere administratieve of gemeentelijke diensten worden gehuisvest. De zone waarin het administratief centrum / sociaal huis wordt gepland heeft de gewestplanbestemming parkgebied. In eerste instantie zou het administratief centrum / sociaal huis aansluitend bij het woonzorgcentrum, en dus in zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens het gewestplan, worden ingeplant. Hier werd echter van af gestapt omwille van volgende redenen: 1. Uitgangspunt voor de inplanting van het woonzorgcentrum is het vergroten van de zichtbaarheid van de kapel vanaf de Bredabaan door de bestaande waardeloze gebouwen aan de Bredabaan af te breken en de inplanting van het woonzorgcentrum zodanig te bepalen dat de kapel een eyecatcher wordt van op de Bredabaan. Om die reden springt nieuwe bebouwing in ten opzichte van de voorkant van de kapel. Het te realiseren programma voor het woonzorgcentrum en de vooropgestelde zichtbaarheid van de kapel laten niet toe dat een bijkomend volume wordt ingeplant in de bouwzone van het woonzorgcentrum. 2. Het is tevens niet wenselijk om het administratief centrum / sociaal huis tussen het centrum voor palliatieve zorg en de woning in de hoek van het plangebied in te planten, omwille van het intieme karakter van het centrum voor palliatieve zorg. Bovendien zal in de open ruimte tussen het centrum voor palliatieve zorg en de woning het oorspronkelijke karakter van de kloostertuin hersteld worden door de aanleg van een padenstructuur, waarlangs enkele paviljoentjes worden opgericht. 3. De gemeente wenst de centrale dreef van het domein door te trekken tot aan de Bredabaan. Door de concentratie van bebouwing rond de centrale dreef wordt dit element bijkomend benadrukt. 4. Ter hoogte van het geplande administratief centrum / sociaal huis bevindt zich een volledig uitgeruste bushalte, hetgeen aansluit bij het sociale karakter van deze functie.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
36
5.
Ter hoogte van het administratief centrum / sociaal huis bevindt zich momenteel een voormalige conciërgewoning met aansluitend een tuintje met niet-waardevolle beplanting. De inplanting van het administratief centrum werd bovendien bepaald op basis van een bomenstudie die opgemaakt werd in functie van het behoud van de meest waardevolle bomen in het domein. Om die reden wordt er ook geopteerd om de benodigde oppervlakte te spreiden over drie bouwlagen, zodanig dat de grondoppervlakte en dus de inname van het park zo veel mogelijk beperkt wordt.
Centrum voor palliatieve zorg De bestaande gebouwen waarin een centrum voor palliatieve zorg ingericht werd, hoorden oorspronkelijk bij de kloostergebouwen. Een deel van de bebouwing werd recent gerenoveerd in harmonie met de bestaande bebouwing. Het RUP wil een uitbreidingsmogelijkheid voor het centrum voorzien en voldoende ontwikkelingsperspectieven bieden indien in de toekomst vervanging van de bestaande gebouwen noodzakelijk blijkt. In de groene omgeving van het centrum zal een nieuwe padenstructuur aangelegd worden, gebaseerd op de oorspronkelijke tuinaanleg van deze zone (zie Figuur 7). Vanuit deze optiek wordt ook de oorspronkelijke boomgaard hersteld. De geplande omgevingsaanleg gebeurt niet alleen in de geest van de historische tuinaanleg, maar vervult tevens een belangrijke functie binnen de visie en werking van het centrum voor palliatieve zorg. Door het creëren van een kwalitatieve omgevingsaanleg die kadert in de algemene parkaanleg van het domein, wordt aan de patiënten de kans geboden om, ondanks hun beperkte mobiliteit, in een rustige en aangename omgeving zich af te zonderen of bezoek te ontvangen. Langs de padenstructuur is het daarom ook wenselijk om enkele paviljoentjes te voorzien waarin de patiënten beschutting kunnen vinden of even kunnen rusten. Langs de Bredabaan wordt een akoestische wand opgericht, die zich integreert in de groene omgeving van het centrum, en die het centrum de nodige privacy moet bieden ten aanzien van de Bredabaan. Deze wand zal zich over een beperkte lengte situeren vóór de bebouwing van het centrum en wordt in natuurlijke materialen gerealiseerd, conform de engagementsverklaring die door de betrokken partijen werd ondertekend. Hoeve De hoeve te midden van het parkdomein is gelegen in parkgebied volgens gewestplan en heeft daardoor momenteel geen ontwikkelingsperspectieven. Het gebouw wordt gebruikt als vergaderzaal en Leadersecretariaat. In de toekomst wenst de gemeente enerzijds het bestaande gebruik van het gebouw te bevestigen en anderzijds mogelijkheden te bieden voor de inrichting van een plattelandseducatief centrum met museumruimte en beperkte recafunctie in en bij de hoeve. De ontsluiting van de hoeve gebeurt zal gebeuren via de Engelse Rijtweg en de daarop aansluitende dreef. Deze dreef bestaat uit Amerikaanse eik en is op verschillende plaatsen reeds aangetast. In de toekomst zal de bestaande dreef gekapt worden en vervangen worden door een bredere dreef met inheemse soorten. Hierdoor wordt tweerichtingsverkeer mogelijk. Er zal tevens een parking aansluitend bij deze dreef worden ingericht. De ontwikkeling rond in en rond de hoeve Heidebloem in functie van toerisme, recreatie en educatie kadert in de toeristisch – recreatieve visie van de gemeente op de omgeving van het Groot Schietveld. Het uitgestrekte (in totaal 1800 ha) militair domein Groot Schietveld vormt een natuurreservaat dat zich voor het grootste gedeelte uitstrekt op het grondgebied van Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
37
Brecht, maar het is toch ook voor Wuustwezel van groot belang. Het vormt samen met de omgevende bossen van het domein van de Zusters Franciscanessen, de bossen van het OCMW van Antwerpen, het Uilebos, Achterbrug, de Vloeikens en Stapelheide één groot complex van bossen, heide en vennen. Achterbrug en Vloeikens vormen aparte entiteiten, die zich ten zuidoosten van de kern van Wuustwezel bevinden. Achterbrug is een gemengd weide-bosgebied met ondermeer een sparrenbosje, een verzamelplaats voor compost, bijenkweek en plaatsen die worden gebruikt voor recreatieve doeleinden (o.a. voetbal en fietscross). De Vloeikens is dan weer een vochtig gebiedje in de beekvalleien van de Grote Beek en Kleine Beek. Het Uilebos, voornamelijk een dennenbos, en de naaldhoutbossen van het OCMW van Antwerpen bevinden zich zuidelijker. Het sluitstuk van deze groenzone wordt gevormd door het voormalige domein van de zusters Franciscanessen. De gemeente wenst deze groene gordel aan de rand van het Groot Schietveld als gebied voor zachte recreatie te ontwikkelen. Recent werd in uitvoering van deze visie de „Poort naar het Platteland‟ ingehuldigd. Dit gebouw bevindt zich aan de rand van de kern van Wuustwezel, op de grens met het achterliggende open ruimte en bosgebied. Samen met de Gasthuishoeve vormt de „Poort naar het Platteland‟ een toeristisch-recreatief en educatief vertrekpunt om de achterliggende bossen en het landschap te ontdekken. De ontwikkeling rond de Hoeve Heidebloem wordt als een bijkomend knooppunt in deze recreatieve omgeving beschouwd en zal als tegenhanger fungeren voor de Poort naar het Platteland. Omwille van de positie van het plangebied als sluitstuk van de groene recreatieve gordel rond het Groot Schietveld zal deze site eveneens fungeren als een vertrekpunt voor recreatief verkeer. De aparte ontsluiting van de site via de Engelse Rijtweg en het voorzien van een parking voor gemotoriseerd verkeer dienen dan ook in dit licht geïnterpreteerd te worden. De ontwikkeling rond de hoeve Heidebloem wordt door het voorzien van een aparte toegang met parking losgekoppeld van de welzijnsfuncties langs de Bredabaan. Door de parkings aan de rand van het park te situeren, namelijk langs de Bredabaan voor de welzijnsfuncties en langs de Engelse Rijtweg bij het geplande educatieve centrum, wordt gemotoriseerd verkeer uit het park geweerd. Bovendien wordt voor de welzijnsfuncties reeds uitgegaan van een dubbelgebruik van de parkings langs de Bredabaan. Het is dan ook niet wenselijk om bijkomend verkeer in functie van de ontwikkelingen bij de hoeve eveneens langs de Bredabaan te laten parkeren. De parking bij de hoeve Heidebloem zal overigens slechts aangelegd worden in functie van de mogelijke bijkomende ontwikkelingen die er in de toekomst plaatsvinden en zal slechts meegroeien indien dit noodzakelijk blijkt voor de werking van de toekomstige functies.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
38
Figuur 16: toeristisch-recreatieve visie omgeving Groot Schietveld
Begraafplaats De begraafplaats in het park dient behouden te worden. Er dient tevens de mogelijkheid te worden geboden om ter hoogte van de begraafplaats een informatiepunt in te richten waarin de geschiedenis van het domein wordt geschetst. Park In het parkgebied dienen volgende elementen te worden beschermd en indien mogelijk versterkt: - de dreven- en padenstructuur van het park; - waardevolle bomenrijen; - de begraafplaats, de religieuze beelden en de verschillende vereringen; - het onderscheid tussen beboste gedeeltes en open ruimte gebieden / weilanden. Naast mogelijkheden voor recreatief medegebruik dient het huidige agrarisch medegebruik van de weilanden in het park eveneens bestendigd te kunnen worden. Woning De woning, uiterst in het zuidwesten van het plangebied, aansluitend bij de woningen in de aanpalende wijk Wiezelo, dient te worden bestendigd en bijgevolg als dusdanig te worden bestemd.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
39
3.3.3. Herbestemmingen
Om de uitvoering van voorafgaande visie mogelijk te maken, dienen in het RUP herbestemmingen te worden voorzien van parkgebied naar gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut en andersom. Zoals blijkt uit Figuur 17 wordt het zuidelijke gedeelte van het plangebied, dat het voormalige klooster, de kapel, het centrum voor palliatieve zorg en een deel van het park bevat, door het gewestplan bestemd als gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. De geplande inrichting van een woonzorgcentrum en de ontwikkelingsperspectieven voor het centrum voor palliatieve zorg zijn dus binnen de geldende bestemming reeds mogelijk. De hoeve en het geplande administratieve centrum zijn echter gelegen in parkgebied volgens gewestplan. Om de geformuleerde ontwikkelingsperspectieven voor deze gebouwen mogelijk te maken is een herbestemming naar zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut noodzakelijk. Deze herbestemming kan echter gecompenseerd worden door de herbestemming van het parkgedeelte in zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut naar groengebied. Hierbij dient vermeld dat via het RUP circa 10 hectare meer als groengebied wordt bestemd ten aanzien van het gewestplan. Het RUP houdt eveneens een herbestemming in van gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut naar woongebied in functie van de bestendiging van de bestaande vergunde woning in het plangebied.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
40
Figuur 17: herbestemmingen
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
41
3.3.4. Vertaling naar stedenbouwkundige voorschriften
Figuur 18: grafisch plan
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
42
Erfgoedlandschap Het plangebied, met uitzondering van de woning langs de Bredabaan en de openbare wegenis, wordt via het RUP omgevormd tot erfgoedlandschap. Via een algemeen geldend voorschrift worden de intrinsieke kenmerken en de eenheid van het gebied beschermd. Meer bepaald worden volgende elementen in het voorschrift opgenomen: bepalingen in functie van het behoud en beheer van de bomengroepen, bomenrijen, waardevolle solitaire bomen, haagaanplantingen en open ruimten in het park; bepalingen omtrent het behoud , het beheer en het herstel van de dreven- en padenstructuur; bepalingen met betrekking tot de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing (kapel en hoeve Heidebloem) en constructies (begraafplaats, grotten, religieuze beelden en constructies in het park) in het erfgoedlandschap; bepalingen in functie van het behoud,beheer en herstel van de beken en grachten en van de historische waterpartij; bepalingen omtrent de uniformiteit van kleinschalige constructies in functie van de sociale, recreatieve, landschappelijke en cultuurhistorische waarde van het gebied, zoals zitbanken, speeltuigen, verlichting, constructies voor informatieverstrekking en bewegwijzering.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
43
Woonzorgcentrum De zone waarin het woonzorgcentrum wordt gepland, behoudt de bestemming gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. Deze zone heeft als hoofdbestemming woonzorgcentrum, seniorenhuisvesting en gemeenschapsvoorzieningen en als nevenbestemmingen laagdynamische reca, gemeenschapsdiensten, ondersteunende voorzieningen (sanitair, technische ruimte, keuken, loketfunctie, burelen,…), een kinderopvang, gastenverblijven, parkeerruimte, opritten, toegangen en terrassen, fietsenstallingen en groenelementen. Op plan wordt een bouwzone afgebakend waarbinnen het project dient gerealiseerd te worden. In deze bouwzone wordt eveneens de kapel opgenomen, die aangeduid wordt als cultuurhistorisch en esthetisch waardevolle bebouwing. De bouwzone werd ten aanzien van de kapel opgeschoven naar het zuiden, zodanig dat de zichtbaarheid van de kapel van op de Bredabaan gegarandeerd wordt. Maximaal 80% van de op plan aangeduide bouwzone mag bebouwd worden, op voorwaarde dat de zichtbaarheid van de kapel maximaal gevrijwaard wordt. In de voorschriften wordt bepaald dat de bebouwing in functie van het woonzorgcentrum een stedenbouwkundig geheel vormt. De bebouwing heeft een maximale kroonlijsthoogte van 15 m en een maximale nokhoogte van 17 m. Parkeerruimte dient te worden ingericht in de zone voor parkeren die op het grafisch plan wordt aangeduid. Eventueel kan ook parking ingericht worden in het nietbebouwde gedeelte van de bouwzone, in functie van de invulling van restruimtes tussen de effectieve gebouwgrenzen en de zone voor parkeren die aangeduid werd op plan. Maximum 25% van de oppervlakte van de zone voor het woonzorgcentrum mag worden verhard, parkings en gebouwen niet inbegrepen. Tussen de zone voor het woonzorgcentrum en de aanpalende zone met centrum voor palliatieve zorg wordt via een indicatieve pijl een gemeenschappelijke diensttoegang aangeduid. Administratief centrum De zone waarin het geplande administratieve centrum zal worden opgericht wordt herbestemd naar zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut (voorheen parkgebied volgens gewestplan). De zone heeft als hoofdbestemming administratief centrum met gemeenschapsdiensten en als nevenbestemmingen parkeerruimte, toegangen, fietsenstalling / carport, halte voor openbaar vervoer en groenelementen. Er wordt op plan een bouwzone afgebakend waarbinnen het administratief centrum dient te worden opgericht . Het administratief centrum heeft een maximale kroonlijsthoogte van 10 m. Parkeerruimte dient te worden ingericht in de zone voor parkeren die op het grafisch plan wordt aangeduid. Maximum 20% van de oppervlakte van de zone voor het administratief centrum mag worden verhard, parkings en gebouwen niet inbegrepen. Centrum voor palliatieve zorg Het bestaande palliatieve centrum in het hoevegebouw dat oorspronkelijk bij het klooster hoorde, wordt bestendigd als gemeenschapsvoorziening. De zone krijgt als hoofdbestemming centrum voor palliatieve zorg en andere gemeenschapsvoorzieningen en als nevenbestemmingen ondersteunende voorzieningen (administratieve diensten, sanitair, keuken, technische ruimte,burelen,…), gastenverblijven, parkeerruimte, opritten, toegangen en terrassen, fietsenstalling, paviljoentjes en groenelementen,
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
44
Rondom het hoofdgebouw wordt een bouwzone afgebakend, waarin de bestaande bebouwing kan uitbreiden of waarin nieuwe bebouwing ter vervanging van de bestaande gebouwen kan worden opgericht. Maximum 80% van de bouwzone kan bebouwd worden. Daarnaast worden ook paviljoentjes toegestaan, waarvan het materiaalgebruik zich integreert in de omgeving, en wordt de mogelijkheid geboden om in een zone van 20 m langs de Bredabaan een akoestische wand met maximale hoogte van 3 m op te richten, die door een gepast materiaalgebruik landschappelijk geïntegreerd moet worden. Een bestaand gebouwtje waarin landbouwvoertuigen worden gestald, gelegen buiten de bouwzone op plan, kan behouden blijven. Parkeerruimte dient te worden ingericht in de zone voor parkeren die op het grafisch plan wordt aangeduid. Eventueel kan ook parking ingericht worden in het nietbebouwde gedeelte van de bouwzone, in functie van de invulling van restruimtes tussen de effectieve gebouwgrenzen en de zone voor parkeren die aangeduid werd op plan. Maximum 20% van de oppervlakte van de zone voor het palliatief centrum mag worden verhard, parkings en gebouwen niet inbegrepen. Tussen de zone voor het woonzorgcentrum en de aanpalende zone met centrum voor palliatieve zorg wordt via een indicatieve pijl een gemeenschappelijke diensttoegang aangeduid. Het gedeelte van de zone die niet ingericht zal worden als tuin bij het centrum voor palliatieve zorg, dient gehandhaafd te worden als open ruimte, in aansluiting op het aanpalende weiland. Dit gedeelte wordt via een overdruk aangeduid op het grafisch plan. Educatief centrum met museum De zone waarin de hoeve gelegen is wordt herbestemd naar gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut, met als hoofdbestemming educatief centrum met museum en als nevenbestemmingen laagdynamische reca, gemeenschapsdiensten, ondersteunende voorzieningen (sanitair, technische ruimte, keuken,…), parkeerruimte, opritten, toegangen en terrassen, fietsenstalling en groenelementen. Agrarisch medegebruik van de weilanden in deze zone is eveneens toegestaan. De bestaande hoeve Heidebloem wordt beschouwd als cultuurhistorisch en esthetisch waardevol. De hoeve wordt opgenomen in een bouwzone, die voor 80% bebouwd mag worden en waarin bijkomende bebouwing kan worden opgericht voor de inrichting van een educatief centrum met museum en enkele ondersteunende voorzieningen. Het educatieve centrum zal toegankelijk zijn via de Engelse Rijtweg en de daarop aansluitende dreef, die deel uitmaakt van het plangebied. Enerzijds zijn de bestaande bomenrijen van de dreef aangetast en bestaan deze uit niet-inheemse bomen, anderzijds is er onvoldoende ruimte tussen de bomenrijen om tweerichtingsverkeer toe te laten. Daarom wordt deze dreef door middel van een indicatieve pijl aangeduid op het grafisch plan en wordt bepaald dat heraanplanting van de bomenrijen met streekeigen soorten en het verbreden van de dreef toegestaan verplicht is.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
45
Er wordt eveneens een zone afgebakend voor de aanleg van een parking, aansluitend bij de toegangsdreef en bij de bouwzone. De parking dient door middel van een gepast materiaalgebruik landschappelijk geïntegreerd te worden. Tevens wordt in de voorschriften opgenomen dat de grootte van de parking dient te worden afgestemd op de noodzakelijke parkeerruimte die de bestemming van de zone vereist. Maximum 5% van de oppervlakte van de zone voor het educatief centrum mag worden verhard, parkings en gebouwen niet inbegrepen. Woning Het perceel met woning uiterst in het zuidwesten van het plangebied wordt als zone voor woning bestemd. De voorschriften voor deze zone werden afgestemd op de verkavelingsvoorschriften van de aanpalende wijk. Park Het overige gedeelte van het plangebied wordt als park bestemd, in hoofdzaak voorbehouden voor het herstel en de ontwikkeling van de landschappelijke en cultuurhistorische waarden van het park. Via overdrukken op de hoofdbestemming parkgebied worden specifieke bepalingen opgenomen voor bepaalde zones of structuren in het park. Dreven
De hoofddreven, namelijk de centrale toegangsdreef, de twee parallelle dreven aan weerszijden ervan en de dreef langs de Engelse Rijtweg, worden aangeduid op plan in functie van het behoud en herstel van het drevenkarakter. De dreven zijn voornamelijk gericht op fietsers en voetgangers. Gemotoriseerd verkeer wordt slechts beperkt toegelaten in functie van diensten en onderhoud en voor de toegang tot de parkings van het administratief centrum en het woonzorgcentrum. Voor de dreef langs de Engelse Rijtweg wordt specifiek vermeld dat de bestaande dreef in functie van de aanleg van een ontsluitingsweg verbreed en heraangelegd kan worden en dat het vervangen van de bestaande bomenrijen door nieuwe bomenrijen met streekeigen beplanting toegestaan is. Open ruimtes
De open ruimtes in het park dienen als dusdanig behouden te worden. Deze zones worden via een overdruk afgebakend op het plan. In deze open ruimte gebieden is agrarisch medegebruik toegestaan, voor zover dit het open ruimte karakter ondersteunt en de bestemming als open ruimte er niet door wordt belemmerd. Hierdoor kan de bestaande begrazing van deze weilanden gehandhaafd worden. Binnen de open ruimte gebieden die aangeduid worden op plan zijn constructies toegestaan in functie van het beheer als open ruimte en schuilhokken voor dieren. Begraafplaats
De begraafplaats in het park wordt via een overdruk bestendigd. In deze zone is tevens de plaatsing van constructies in functie van informatieverstrekking toegelaten en de oprichting van één gebouwtje met een maximale oppervlakte van 100 m², eveneens in functie van informatieverstrekking.
3.4. Ingrepen als gevolg van de uitvoering van het plan
Volgende ingrepen (werken of handelingen) kunnen worden uitgevoerd na de goedkeuring van het plan: - realiseren van een administratief centrum in parkgebied volgens gewestplan; Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
46
-
aanleg van parking in functie van het administratief centrum in parkgebied volgens gewestplan, - inrichten van de bestaande hoeve in parkgebied als educatief centrum met museum, beperkte recafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen, - oprichten van bebouwing bij de bestaande hoeve in functie van een educatief centrum met museum in parkgebied volgens gewestplan, - aanleg van ontsluitingsinfrastructuur en parkeerruimte voor het educatief centrum in parkgebied volgens gewestplan, - inrichten als park van een zone bestemd voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan, - inrichten van een gedeelte van het gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan voor een woning. Het RUP genereert eveneens volgende ingrepen, die echter reeds mogelijk zijn binnen de geldende bestemming: - oprichten van een woonzorgcentrum ter hoogte van het voormalige klooster, met behoud van de kapel, - aanleg van een parking ten behoeve van het woonzorgcentrum, - uitbreiding of vervangingsnieuwbouw van het bestaande centrum voor palliatieve zorg, - aanleg van parking ten behoeve van het centrum voor palliatieve zorg, - aanleg van wandelpaden en oprichten van paviljoentjes ten behoeve van het centrum voor palliatieve zorg, - aanleg van een gezamenlijke dienstingang naar het centrum voor palliatieve zorg en het woonzorgcentrum, - oprichten van een gebouwtje als informatiekiosk bij de begraafplaats in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan.
3.5. Beschrijving van de alternatieven 3.5.1. Redelijke alternatieven
Het RUP houdt voornamelijk een bestemmingswijziging in van parkgebied naar gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut en de compensatie van deze bestemmingswijziging door herbestemming van gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut naar parkgebied. De overige ingrepen die het RUP beoogt (de oprichting van een woonzorgcentrum en de uitbreidingsmogelijkheden voor het centrum voor palliatieve zorg) zijn ofwel reeds mogelijk binnen de geldende bestemming of houden enkel een bestendiging in van de bestaande toestand van het parkdomein en zijn waardevolle elementen. Er kunnen dus enkel redelijke alternatieven onderzocht worden voor het geplande administratieve centrum en de bestaande hoeve, allebei in parkgebied volgens gewestplan.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
47
Bestaande hoeve „Heidebloem‟ Voor de bestaande hoeve in het plangebied wil het RUP enkel het behoud van dit waardevolle gebouw bestendigen door enerzijds de bestaande functies te bevestigen en anderzijds andere invullingen mogelijk te maken, met name de inrichting als plattelandseducatief centrum met museum en beperkte recafunctie. Hiervoor wordt bijkomende bebouwing en de aanleg van parking toegelaten. Deze herbestemming kadert binnen de opties van het GRS voor het uitbouwen van hoevetoerisme ter versterking van het lokaal netwerk van fiets- en wandelroutes en sluit eveneens aan bij het openbaar karakter van het park en de overige gemeenschapsfuncties en diensten die erin gepland of aanwezig zijn. Bovendien maakt het domein van de zusters Franciscanessen deel uit van een groene gordel, die de gemeente wenst uit te bouwen in functie van zachte recreatie. De keuze voor de inrichting als plattelandseducatief centrum en museum wordt enerzijds ingegeven door de aanwezigheid van de historische hoeve en anderzijds door de omgeving van de hoeve, namelijk een parkdomein met zachte recreatievormen waar verschillende weilanden een agrarisch medegebruik kennen. Bovendien heeft de hoeve een strategische locatie, waardoor ze ingebed kan worden in het bovenlokale en lokale recreatieve netwerk en als sluitstuk fungeert van een groene recreatieve gordel aan de rand van het Groot Schietveld. Hierdoor wordt het recreatief medegebruik en het publieke karakter van het park ondersteund. Administratief centrum De inplanting van het administratief centrum in parkgebied volgens gewestplan werd bepaald op basis van volgende overwegingen: - Door de inplanting van het gebouw aan de Bredabaan en aan de centrale dreef kan een gezamenlijke toegang tot de parking vooraan de gebouwen gerealiseerd worden. Dit bied tevens de mogelijkheid om de gemeenschapsfuncties te concentreren rond een bestaande halte voor openbaar vervoer. - Indien het administratief centrum aansluitend bij het geplande woonzorgcentrum gerealiseerd zou worden, zou de impact op het omliggende park vergroot worden. Een inplanting nabij het centrum voor palliatieve zorg is eveneens niet wenselijk, gezien het intiemere karakter dat deze functie vereist. - Door de inplanting van het administratief centrum ter hoogte van een voormalige conciërgewoning, die in de toekomst wordt afgebroken, wordt de impact van de bebouwing op het park tot een minimum beperkt. - De inplanting van de bouwzone wordt zodanig gekozen dat de waardevolle bomen en bomenrijen in het domein maximaal bewaard worden (op basis van een bomenstudie die uitgevoerd werd voor de zones waarin het administratief centrum en het woonzorgcentrum zullen worden ingericht.)
3.5.2. Nulalternatief Het nulalternatief houdt de mogelijkheid in om geen RUP op te maken, waardoor de huidige juridisch-planologische situatie van het plangebied gehandhaafd wordt. Dit zou betekenen dat de bestaande hoeve geen ontwikkelingsperspectieven krijgt, waardoor het behoud van dit waardevolle gebouw niet verzekerd wordt. Bovendien zou de geplande realisatie van een administratief centrum, ter ondersteuning van de publieke functie van het park, in het nulalternatief niet mogelijk zijn, gezien de ligging in parkgebied volgens gewestplan. Een andere inplanting voor het administratief centrum is echter, omwille van de overwegingen onder voorgaande paragraaf, niet wenselijk.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
48
Door de opmaak van het RUP worden maatregelen genomen om het waardevolle karakter van het park te vrijwaren, enerzijds door de omvorming tot erfgoedlandschap, anderzijds door de herbestemming van het merendeel van het gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut tot parkgebied. Het nulalternatief kan bijgevolg niet als redelijk alternatief beschouwd worden.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
49
4. Onderzoek naar de plan-MER-plicht 4.1. Plan-MER-plicht van rechtswege?
De plan-MER-plicht voor plannen of programma‟s volgt uit het decreet van 8 mei 2009 houdende de wijziging van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid en van artikel 36ter van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (hiernavolgend DABM genoemd). Er geldt enkel een plan-MER-plicht voor plannen of programma‟s die aanzienlijke milieueffecten kunnen hebben. Om al dan niet te kunnen besluiten tot een plan-MERplicht moet er aan drie voorwaarden voldaan worden: 1. In de eerste plaats moet worden nagegaan of het voorgenomen plan of programma onder de definitie valt van plan of programma zoals gedefinieerd in het DABM. 2. Daarna moet worden nagegaan of het betrokken plan of programma onder het toepassingsgebied van het DABM valt. 3. Tenslotte moet worden bepaald of het plan van rechtswege onder de plan-MERplicht valt.
4.1.1. Toetsing aan drie voorwaarden
Een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan valt onder de definitie van plan of programma zoals gedefinieerd in het DABM en het valt onder het toepassingsgebied ervan. Het RUP voldoet dus aan de twee eerste voorwaarden. Indien het plan of programma ook aan de derde voorwaarde voldoet, is er geen milieuscreening vereist. Er is dan een plan-MER-plicht van rechtswege en er kan rechtstreeks gestart worden met de opmaak van een plan-MER. Er worden twee groepen van dergelijke plannen of programma‟s onderscheiden: 1. Plannen of programma‟s of de wijziging ervan die tegelijkertijd: - een kader vormen voor de toekenning van een vergunning voor projecten die in de bijlagen I en II van het besluit van de Vlaamse regering van 10 december 2004 opgesomd worden; - én niet het gebruik regelen van een klein gebied op lokaal niveau, noch een kleine wijziging inhouden; - én betrekking hebben op landbouw, bosbouw, visserij, energie, industrie, vervoer, afvalstoffenbeheer, waterbeheer, telecommunicatie, toerisme en ruimtelijke ordening of grondgebruik. 2. Plannen of programma‟s of de wijziging ervan waarvoor, gelet op de mogelijke betekenisvolle effecten op speciale beschermingszones, een passende beoordeling vereist is. Er dient derhalve nagegaan te worden of het plan tot één van deze twee groepen behoort. Toetsing groep 1 Het RUP “Domein Zusters Franciscanessen” vormt geen kader voor de toekenning van een vergunning voor projecten die in de bijlagen I en II van het besluit van de Vlaamse regering van 10 december 2004 opgesomd worden. Het RUP behoort niet tot groep 1.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
50
Toetsing groep 2
Figuur 19: habitat- en vogelrichtlijngebieden bron: AGIV, eigen bewerking
De speciale beschermingszones werden aangeduid in het kader van de EU-Richtlijn 92/43/EEG van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna. Deze richtlijn beoogt het waarborgen van de biologische diversiteit, door het instandhouden van de natuurlijke habitats en van de wilde fauna en flora binnen de EU-lidstaten en omvat zowel maatregelen inzake gebiedsbescherming als inzake soortbescherming. Het plangebied grenst ten oosten aan het habitatrichtlijngebied “Klein en groot Schietveld” en het vogelrichtlijngebied “De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld” en behoort bijgevolg tot groep 2. Conform de omzendbrief LNE/2007 dient voor plannen en programma‟s die enkel onder groep 2 vallen, voorafgaand aan de eigenlijke plan-MER-procedure nagegaan te worden of een passende beoordeling vereist is. Deze voortoets is opgenomen in bijlage bij deze screeningsnota. Aangezien het uit de voortoets blijkt dat een passende beoordeling niet vereist is, kan geoordeeld worden dat het RUP van rechtswege niet plan-MER-plichtig is.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
51
4.1.2. Conclusie
Het RUP is dus niet plan-MER-plichtig van rechtswege. Het valt echter wel onder het toepassingsgebied van het DABM en er moet derhalve onderzocht worden of er geen aanzienlijke milieueffecten zijn ten gevolge van het RUP. Dit onderzoek (= milieuscreening) is te vinden in de volgende paragrafen.
4.2. Planonderdelen 4.2.1. Indeling in planonderdelen
Cruciaal voor het bepalen van de vereiste diepgang bij de milieubespreking is de mate waarin het voorgenomen plan afwijkt van het geldende plan of van de bestaande toestand. Aangezien het voorgenomen plan in de plaats komt van het gewestplan en er wijzigingen aan de fysische toestand kunnen optreden, dient derhalve de vergelijking te worden gemaakt met de mogelijkheden die deze bestemmingsplannen bieden of met de bestaande toestand binnen het plangebied. Om deze vergelijking te kunnen maken wordt het RUP onderverdeeld in een aantal planonderdelen. Dit zijn onderdelen van het RUP met een gelijk verschil in mogelijkheden ten opzichte van het bestaand plan, in casu het gewestplan, of met de bestaande toestand. Doorlichting van de planonderdelen a.h.v. drie indicatoren Elk planonderdeel dient te worden getoetst aan de volgende drie indicatoren: Indicator 1: verschillen inzake activiteiten
Zijn er verschillen tussen de stedenbouwkundig vergunbare activiteiten uit het huidig geldend plan (gewestplan) en de stedenbouwkundig vergunbare activiteiten uit het voorgenomen plan (RUP)? Indicator 2: verschillen inzake bodemafdekking
Laat het voorgenomen plan ten opzichte van het geldend plan een wijziging toe van de totale bodemafdekking binnen het planonderdeel? Indicator 3: verschillen inzake bestaande toestand
Is het doel van het voorgenomen plan enkel de bestendiging van de huidige stedenbouwkundig vergunde of vergund geachte toestand? In het plangebied worden volgende planonderdelen onderscheiden:
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
52
Figuur 20: indeling in planonderdelen
4.2.2. Doorlichting van de planonderdelen 1.
Woonzorgcentrum
Activiteiten
Er worden geen andere activiteiten stedenbouwkundig vergunbaar gemaakt. De geplande ontwikkeling tot woonzorgcentrum is reeds binnen de geldende bestemming „gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut‟ mogelijk. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
53
Bodemafdekking
Ten opzichte van het geldende plan wordt geen verschil van de bodemafdekking toegelaten. Bestaande toestand
Het RUP beoogt een wijziging van de bestaande toestand van de gebouwen, door de oprichting van een woonzorgcentrum ter vervanging van de voormalige kloostergebouwen, met behoud van de kapel, en de aanleg van parking (voornamelijk in de plaats van de huidige parking). 2.
Centrum voor palliatieve zorg
Activiteiten
Er worden geen andere activiteiten stedenbouwkundig vergunbaar gemaakt. Een uitbreiding van de bebouwing, vervanging van de bestaande gebouwen en de aanleg van parking zijn reeds binnen de geldende bestemming „gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut‟ mogelijk. Bodemafdekking
Ten opzichte van het geldende plan wordt geen verschil van de bodemafdekking toegelaten. Bestaande toestand
Het RUP wil enkel de bestaande toestand van de bebouwing bestendigen en voldoende ontwikkelingsperspectieven bieden om een eventuele toekomstige uitbreidingsnood of de noodzakelijke vervanging van de bebouwing mogelijk te maken. 3.
Zone voor woning
Activiteiten
Er worden andere activiteiten vergunbaar gemaakt door de bestendiging van de bestaande woning in een zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. Bodemafdekking
Er is geen verschil in de toegelaten bodemafdekking ten aanzien van het geldende plan. Bestaande toestand
Het RUP heeft enkel tot doel de bestaande vergunde toestand te bevestigen. 4.
Administratief centrum
Activiteiten
Er worden andere activiteiten stedenbouwkundig vergunbaar gemaakt. Bodemafdekking
Er wordt een toename van de permanente bodemafdekking ten aanzien van het geldende plan toegelaten via het RUP. Bestaande toestand
Het RUP houdt een wijziging in van de bestaande toestand van het terrein, door het voorzien van een administratief centrum en bijhorende parking ter hoogte van een voormalige conciërgewoning. 5.
Educatief centrum
Activiteiten
Er worden andere activiteiten stedenbouwkundig vergunbaar gemaakt door een bestendiging van de bestaande functies en de ontwikkeling tot educatief centrum met museum toe te laten van een zone met hoeve, gelegen in parkgebied volgens gewestplan. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
54
Bodemafdekking
Er wordt een toename van de permanente bodemafdekking ten aanzien van het geldende plan toegelaten via het RUP. Bestaande toestand
Het RUP houdt enerzijds een bestendiging in van de bestaande toestand van de hoeve en voorziet anderzijds voldoende ontwikkelingsperspectieven om nieuwe bebouwing bij de hoeve mogelijk te maken in functie van een educatief centrum met museum. 6a.
Parkgebied in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan
Activiteiten
Er worden andere activiteiten stedenbouwkundig vergunbaar gemaakt door een wijziging van de bestemming in functie van de bestaande toestand. Bodemafdekking
Door een wijziging van de bestemming wordt minder bodemafdekking toegelaten dan binnen de geldende bestemming. Bestaande toestand
Het RUP houdt een bestendiging in van de bestaande toestand van het park. 6b.
Parkgebied in parkgebied volgens gewestplan
Activiteiten
Er worden geen andere activiteiten stedenbouwkundig vergunbaar gemaakt. Bodemafdekking
Er is geen verschil in de toegelaten bodemafdekking. Bestaande toestand
Het RUP houdt een bestendiging in van de bestaande toestand van het park. Op basis van voorgaande doorlichting wordt besloten om voor alle planonderdelen een screening naar milieueffecten op te maken, enerzijds omwille van de omvorming van het gebied tot erfgoedlandschap via het RUP, anderzijds omwille van de ligging van het plangebied nabij habitat- en vogelrichtlijngebied en binnen de afbakening van een voorlopig aangeduide ankerplaats. Bij de hiernavolgende bespreking van de milieueffecten worden de planonderdelen 6a en 6b samen behandeld.
4.3. Screening van de milieueffecten per discipline 4.3.1. Te screenen disciplines
Conform de omzendbrief LNE/2007 dd. 01.12.2007 (BS 17.12.2007) worden de volgende disciplines in overweging genomen: 1. gezondheid en veiligheid van de mens; 2. ruimtelijke ordening; 3. biodiversiteit, de fauna en flora; 4. energie- en grondstoffenvoorraden; 5. bodem; 6. water; 7. atmosfeer en de klimatologische factoren; 8. geluid; Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
55
9. licht; 10. stoffelijke goederen; 11. cultureel erfgoed, met inbegrip van het architectonisch en archeologisch erfgoed; 12. landschap; 13. mobiliteit; 14. samenhang tussen de genoemde factoren. Bovenstaande disciplines hebben onderlinge relaties en zijn m.a.w. niet onafhankelijk van elkaar. Zo betekent bijvoorbeeld het oprichten van bebouwing niet alleen een bijkomende afdekking van de bodem, maar wordt hierdoor eveneens het indringen van water in de bodem onmogelijk gemaakt, zodanig dat dit ook invloed heeft op de grondwatertafel. Bovendien vermindert dergelijk ruimtebeslag de leefruimte van fauna en flora. De samenhang van verschillende milieueffecten én van de milderende maatregelen is daarom van groot belang. Als gevolg van deze beschouwingen worden de disciplines hierna in een dusdanige volgorde behandeld dat de disciplines met kans op veel onrechtstreekse effecten (= de integrerende disciplines fauna en flora, onroerend erfgoed en ruimtelijke ordening, en gezondheid en veiligheid van de mens), pas nà deze met primaire effecten aan bod komen. Ook worden de volgende disciplines, omwille van de sterke samenhang én omwille van het vermijden van herhalingen, samen genomen: - cultureel erfgoed m.i.v. architectonisch en archeologisch erfgoed en landschap (= onroerend erfgoed); - ruimtelijke ordening m.i.v. stoffelijke goederen (= ruimtelijke ordening). Derhalve wordt hiernavolgend volgende rangschikking en “vereenvoudigde” 12-delige indeling van de disciplines gehanteerd: 1. bodem; 2. water; 3. mobiliteit; 4. geluid; 5. licht; 6. atmosfeer en klimatologische factoren; 7. biodiversiteit, fauna en flora; 8. onroerend erfgoed; 9. ruimtelijke ordening; 10. energie- en grondstoffenvoorraden; 11. gezondheid en veiligheid van de mens; 12. samenhang tussen de genoemde factoren. Werkwijze Bij deze screening wordt steeds vergeleken met de referentiesituatie; dit is in principe de juridische toestand volgens het geldende gewestplan, zoals beschreven in par. 2.6.2. Deze juridische toestand wordt echter aangevuld door de beschrijving van de bestaande toestand die eerst in beeld wordt gebracht, voor zover dat nog niet is gebeurd in par. 2.3. Indien wel, wordt hierop niet meer teruggekomen, maar wordt naar deze paragraaf verwezen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
56
Vervolgens worden de ingrepen op deze referentiesituatie besproken, samen met de mogelijke effecten ervan. Daarbij wordt niet alleen de aard, maar ook de omvang van de ingreep in beschouwing genomen. De mogelijke effecten worden eventueel gevolgd door milderende maatregelen. Indien er leemten in de kennis zijn, worden deze vermeld. Tot slot wordt in dit hoofdstuk ook nagegaan of het voorgenomen plan grensoverschrijdende of gewestgrensoverschrijdende aanzienlijke milieueffecten kan hebben.
4.3.2. Effecten inzake bodem Bestaande toestand Bodemkaart
Figuur 21: uittreksel uit de Bodemkaart van België
Volgende bodemtypes komen voor in het plangebied: - een matig natte zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (w-Zdgb) in het zuiden; - een matig natte zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (Zdgb) in het noordoosten en het noordwesten, ten noorden van de centrale dreef en ter hoogte van het geplande administratieve centrum; - een matig droge zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (Zcgb) in het zuidoosten; - een natte zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (w-Zeg) in merendeel van het parkdomein; Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
57
- een zeer natte lemig zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (Sfg) in de omgeving van de bestaande hoeve; - een natte zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (Zeg en Zegb) ten oosten langs de Schietveldloop en in het noordoosten van het plangebied langs de Engelse Rijtweg; - een zeer droge tot matig natte zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont (ZAgb) in het noordwesten. Het voormalige klooster, het centrum voor palliatieve zorg en de vijver ten noorden van de centrale dreef worden aangeduid als kunstmatige gronden, hetgeen duidt op een leemte in de kennis over de bodemgesteldheid van deze zones. Ecosysteemkwetsbaarheidskaart
Het plangebied is gelegen in een kwetsbare zone voor ecotoopverlies, verzuring en eutrofiëring en in een weinig kwetsbare zone voor verdroging. Mogelijke effecten en milderende maatregelen ingreep 1. Woonzorgcentrum
oprichten van bebouwing
aanleg van parking en dienstingang
mogelijke effecten
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: toename van de permanente bedekking van de bodem met verminderde bodeminfiltratie tot gevolg. Het merendeel van de nieuwe bebouwing vervangt de af te breken voormalige kloostergebouwen. Er wordt circa 2000 m² meer bebouwing toegelaten dan de huidige bebouwing.
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: beperkte toename van de permanente bedekking van de bodem (De zone langs de Bredabaan is reeds verhard.).
2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het Ten aanzien van het geldende plan: centrum of geen effect. vervangingsnieuwbouw Ten aanzien van de bestaande
milderende maatregelen Op plan wordt een bouwzone afgebakend, die voor maximaal 80% bebouwd mag worden.
Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. Bij het ontwerp van de parking dient rekening gehouden te worden met het behoud van de bestaande waardevolle bomen, conform de uitgevoerde bomenstudie voor deze zone. De zone voor parking wordt afgebakend op plan. Maximaal 80% van de bouwzone op plan mag bebouwd worden.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
58
toestand: beperkte toename van de permanente bedekking van de bodem binnen de bouwzone aangegeven op plan.
aanleg van parking en dienstingang
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: beperkt effect door inrichten van parking (circa 10 parkeerplaatsen)
Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. De zone voor parking wordt afgebakend op plan.
3. Zone voor woning realiseren van een woning
Geen effect: de zone is reeds bebouwd en dergelijke bebouwing was ook reeds toegelaten binnen de geldende bestemming.
4. Administratief centrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking
5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming
Geen.
Toename van permanente bedekking van de bodem met verminderde bodeminfiltratie en plaatselijke verdroging van de ondergrond tot gevolg. (In de zone bevindt zich reeds een woning, die in de toekomst wordt afgebroken.)
Geen. Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. Bij het ontwerp van de parking dient rekening gehouden te worden met het behoud van de bestaande waardevolle bomen, conform de uitgevoerde bomenstudie voor deze zone. De inplanting van de bouwzone werd bepaald in functie van het maximaal vrijwaren van het bomenbestand.
Toename van permanente bedekking van de bodem met verminderde bodeminfiltratie en plaatselijke verdroging van de ondergrond tot gevolg.
Maximaal 80% van de oppervlakte van de bouwzone op plan mag bebouwd worden.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
59
Gebruik van waterdoorlatende verharding., stenen met waterbufferend vermogen. Nietwaterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving.
aanleg van parking
aanleg van een ontsluitingsweg 6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten
Positief effect door toelaten van minder bodemafdekking dan binnen de geldende bestemming mogelijk was voor het gedeelte in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan.
toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
De weilanden in het park kennen nu reeds een agrarisch medegebruik.
Geen.
Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake bodem te verwachten. Bovendien dient vermeld dat het RUP voor het gehele plangebied voorwaarden oplegt in functie van de omvorming van het gebied tot erfgoedlandschap die betrekking hebben op het behoud en de bescherming van de waardevolle cultuurhistorische elementen en landschapskenmerken, onder andere voor het vellen van bomen, het dempen van grachten en beken en het gebruik van niet-waterdoorlatende materialen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
60
4.3.3. Effecten inzake water Bestaande toestand Overstromingsgevoeligheid en waterlopen
Figuur 22: watertoets + waterlopen Bron: AGIV, eigen bewerking
Het plangebied wordt ten oosten begrensd door de Schietveldloop, een waterloop van 2de categorie, en ten westen door de Brechtse Heideloop, een waterloop van 3de categorie. Er bevinden zich geen effectief of mogelijk overstromingsgevoelige gebieden in het plangebied of in de onmiddellijke omgeving van het plangebied.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
61
Infiltratiegevoeligheid
Figuur 23: infiltratiegevoeligheid Bron: AGIV, eigen bewerking
Een gedeelte van het plangebied wordt aangeduid als infiltratiegevoelig. Het betreft het zuidelijke gedeelte van het plangebied, het westelijke gedeelte langs de Bredabaan en de omgeving van de hoeve „Heidebloem‟.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
62
Grondwaterstromingsgevoeligheid
Figuur 24: grondwaterstromingsgevoeligheid Bron: AGIV, eigen bewerking
Het plangebied is matig gevoelig voor grondwaterstroming.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
63
Zoneringsplan
Figuur 25: zoneringsplan Bron: Geoloket zonering - VMM
Het geplande woonzorgcentrum, het centrum voor palliatieve zorg en de woning maken deel uit van centraal gebied, hetgeen betekent dat in deze zone een operationele afvalwaterriolering aanwezig is, waar verplicht op aangesloten dient te worden. Het geplande administratieve centrum kan eveneens op de afvalwaterriolering langs de Bredabaan aansluiten. De hoeve „Heidebloem‟ in het park is gelegen in individueel te optimaliseren buitengebied. Gebouwen in deze zone dienen zelf in te staan voor hun afvalwaterzuivering door middel van een individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater. Mogelijke effecten en milderende maatregelen Bij de hiernavolgende beoordeling van effecten dient vermeld dat de bepalingen van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater onverminderd van toepassing zijn. Er dient bovendien steeds uitgegaan te worden van een maximaal hergebruik van hemelwater, zeker bij nieuwe gebouwen, en maximale infiltratie in de groene omgeving van het gebied. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
64
ingreep 1. Woonzorgcentrum
oprichten van bebouwing
aanleg van parking en dienstingang
mogelijke effecten Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: toename van de permanente bedekking van de bodem met verminderde hemelwaterinfiltratie tot gevolg. Het merendeel van de nieuwe bebouwing vervangt de af te breken voormalige kloostergebouwen. Er wordt circa 2000 m² meer bebouwing toegelaten.
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect Ten aanzien van de bestaande toestand: beperkte toename van de permanente bedekking van de bodem (De zone langs de Bredabaan is reeds verhard.)
2. Centrum voor palliatieve zorg Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. uitbreiding van het Ten aanzien van de bestaande centrum of toestand: beperkte toename van de vervangingsnieuwbouw permanente bedekking van de bodem binnen de bouwzone aangegeven op plan.
aanleg van parking en dienstingang
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: beperkt effect door inrichten van parking, gedeeltelijk op bestaande parking.
milderende maatregelen
Op plan wordt een bouwzone afgebakend, die voor maximaal 80% bebouwd mag worden.
Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. Bij het ontwerp van de parking dient rekening gehouden te worden met het behoud van de bestaande waardevolle bomen, conform de uitgevoerde bomenstudie voor deze zone. De zone voor parking wordt afgebakend op plan.
Geen.
Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. De zone voor parking wordt afgebakend op plan.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
65
3. Zone voor woning realiseren van een woning
Geen effect: de zone is reeds bebouwd en dergelijke bebouwing was ook reeds toegelaten binnen de geldende bestemming.
Geen.
4. Administratief centrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking
5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming
Geen.
Toename van permanente bedekking van de bodem binnen de bouwzone aangeduid op plan met verminderde hemelwaterinfiltratie en plaatselijke daling van de grondwatertafel tot gevolg. (In de zone bevindt zich reeds een woning, die in de toekomst wordt afgebroken.)
Maximaal 80% van de oppervlakte van de bouwzone op plan mag bebouwd worden. Toename van permanente bedekking van de bodem met verminderde hemelwaterinfiltratie en plaatselijke daling van de grondwatertafel tot gevolg.
aanleg van parking
aanleg van een ontsluitingsweg 6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische
Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. Bij het ontwerp van de parking dient rekening gehouden te worden met het behoud van de bestaande waardevolle bomen, conform de uitgevoerde bomenstudie voor deze zone. De inplanting van de bouwzone werd eveneens bepaald in functie van het maximaal vrijwaren van het bomenbestand.
Positief effect door toelaten van minder bodemafdekking dan binnen de geldende bestemming mogelijk was voor het
Gebruik van waterdoorlatende verharding. of stenen met waterbufferend vermogen. Niet-waterdoorlatende materialen zijn toegestaan vanuit functionele of milieutechnische overwegingen of in functie van de integratie van de verharding in de omgeving.
Geen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
66
elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
gedeelte in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens gewestplan.
Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake waterhuishouding te verwachten naar aanleiding van het RUP. Bovendien wordt het plangebied via dit RUP omgevormd tot erfgoedlandschap, zodanig dat voor het gehele plangebied een aantal bijkomende maatregelen en voorwaarden van toepassing zijn, die allen kaderen in het behoud en de bescherming van de waardevolle cultuurhistorische elementen en landschapskenmerken van het plangebied.
4.3.4. Effecten inzake verkeer en mobiliteit Bestaande toestand
Figuur 26: bestaande verkeers- en ontsluitingsstructuur
Het plangebied is gelegen langs de N1 – Bredabaan, een secundaire weg type III, die tevens een functionele fietsroute is binnen het provinciaal fietrsroutenetwerk. De Bredabaan is een belangrijke openbare vervoersas. Langs het plangebied bevinden zich haltes voor openbaar vervoer ter hoogte van het voormalige klooster en de aansluiting met de Engelse Rijtweg. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
67
Op de Bredabaan sluiten momenteel drie toegangen tot het domein aan: - de centrale dreef, die slechts beperkt toegankelijk is voor autoverkeer (naar de parking vooraan het klooster en naar de hoeve Heidebloem); - een diensttoegang tussen het klooster en de hoeve met centrum voor palliatieve zorg; - een toegang tot de parking van Coda Hospice. Het plangebied wordt tevens ten noorden begrensd door de Engelse Rijtweg. De toegang vanuit de Engelse Rijtweg naar het parkdomein wordt door middel van een poort afgesloten. Geplande verkeersgeneratie Woonzorgcentrum
Het woonzorgcentrum zal plaats bieden aan circa 200 woongelegenheden, waarvan 2/3 rusthuiskamers en 1/3 serviceflats 97 rusthuisbedden en 60 serviceflats. Gerekend aan een norm van 1 parkeerplaats per 3 rusthuiskamers en 1 parkeerplaats per 2 serviceflats zijn ongeveer 80 65 parkeerplaatsen vereist. Dit aantal dient echter nog beperkt vermeerderd te worden in functie van onder andere bezoekers van het park, een kinderopvang en andere gemeenschapsvoorzieningen bij het woonzorgcentrum (vb. beperkte reca, diensten en leveringen). Het RUP voorziet net voldoende ruimte om deze parkeerbehoefte op te vangen. Het woonzorgcentrum is bereikbaar voor gemotoriseerd verkeer via de centrale toegang van op de Bredabaan. Er zal eveneens een gemeenschappelijke diensttoegang aangelegd worden voor het woonzorgcentrum en het centrum voor palliatieve zorg. Om het gemotoriseerd verkeer dat het woonzorgcentrum zal genereren in te schatten, wordt gebruik gemaakt van de gegevens van een mobiliteitsstudie die werd uitgevoerd voor een gelijkaardig woonzorgcentrum met een vergelijkbaar aantal rusthuisbedden4. Het vergelijkend voorbeeld omvat 21 serviceflats ten aanzien van circa 60 serviceflats in het geplande woonzorgcentrum in het plangebied. De gegevens uit de mobiliteitstoets worden daarom omgerekend in functie van de geschatte verkeersgeneratie die het woonzorgcentrum in het plangebied teweeg brengt. Uit de mobiliteitsstudie voor het woonzorgcentrum Maria Middelares kunnen volgende gegevens afgeleid worden: - Er kan vanuit gegaan worden dat per dag 32 bewoners bezoek krijgen dat met de wagen komt. Gebruik makend van de berekeningen in de mobiliteitstoets komt dit voor het woonzorgcentrum in het plangebied (met circa 90 rusthuisbedden en 60 serviceflats) neer op 41 bezoekers die met de wagen komen of 82 verkeersbewegingen per dag. - Voor het personeel wordt gerekend aan een gemiddelde van 60 personeelsleden, die in shiften werken en bijgevolg nooit allemaal tegelijk toekomen en vertrekken. Gezien de goede bereikbaarheid met openbaar vervoer en fiets, kan er van uit gegaan worden dat niet alle personeelsleden met de wagen komen. Er wordt gerekend met een modal split van 66,77% of 2/3 voor het personeel dat met de wagen komt. Voor het woonzorgcentrum in het plangebied (met circa150 bewoners) worden omgerekend zo‟n 80 personen tewerkgesteld, waarvan er 54 met de wagen komen. Dit komt neer op circa 108 verkeersbewegingen per dag voor personeel. - Voor leveringen wordt uitgegaan van circa 20 leveringen per week of gemiddeld 3 leveringen of 6 verkeersbewegingen per dag.
4
Mobiliteitstoets Grootenbosch, Maria Middelares Ouderenzorg vzw, VECTRIS Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
68
In totaal kan het aantal verkeersbewegingen dat gegenereerd wordt door het woonzorgcentrum in het domein van de Zusters Franciscanessen geraamd worden op circa 196 verkeersbewegingen per etmaal. Hierbij dient opgemerkt dat het bijkomende verkeer zich voornamelijk buiten de spitsuren situeert (Het personeel werkt in een ploegensysteem en bezoekers komen gelijkmatig gespreid over de dag en voornamelijk in het weekend.) Centrum voor palliatieve zorg
Het centrum voor palliatieve zorg heeft 8 kamers voor patiënten. Het RUP voorziet de mogelijkheid om de bestaande gebouwen beperkt uit te breiden of te vervangen, indien dit in de toekomst nodig zou blijken. De verkeersgeneratie van het centrum is en blijft dus beperkt. Administratief centrum
Het RUP voorziet ruimte voor de aanleg van circa 20 parkeerplaatsen bij het administratief centrum voor bezoekers en personeel. In het centrum wordt onder andere het OCMW gevestigd. Ook hier kan geconcludeerd worden dat slechts een beperkte verkeersgeneratie ontstaat door de bouw van een administratief centrum. Educatief centrum
Het RUP wil de mogelijkheid bieden om in de toekomst de publieke functie van het park op te waarderen door de inrichting van een plattelandseducatief centrum. Om deze ontwikkelingsperspectieven niet te hypothekeren wordt in het RUP voldoende oppervlakte voorzien voor parkeerruimte en bebouwing. Het betreft mogelijk een herlocalisatie van een bestaande lokale recreatieve voorziening, namelijk een museum waar onder andere koetsen worden uitgestald. Dit vergt dus een zekere oppervlakte, waaraan het RUP tegemoet wil komen. Deze functie zal voornamelijk recreatief verkeer genereren en door haar lokale invloedssfeer slechts een beperkte toename van gemotoriseerd verkeer tot gevolg hebben. Mogelijke effecten en milderende maatregelen ingreep 1. Woonzorgcentrum
oprichten van bebouwing
mogelijke effecten Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. (Dergelijke verkeersgeneratie was reeds binnen de geldende bestemming mogelijk.) Ten aanzien van de bestaande toestand: toename van verkeer door inrichting als woonzorgcentrum. Positief effect door opvangen van de parkeerbehoefte in de zone.
milderende maatregelen De recreatieve omgeving stimuleert het gebruik van openbaar vervoer en fiets. Beperken van het gemotoriseerd verkeer in het park door inrichting van parking in een zone langs de Bredabaan en maximaal vrijwaren van
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
69
aanleg van parking en dienstingang
Positief effect door goede bereikbaarheid via openbaar vervoer. (langs belangrijke openbare vervoersas en met halte ter hoogte van de gemeenschapsfuncties.)
2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het centrum of Beperkte toename van verkeer bij vervangingsnieuwbouw eventuele uitbreiding. (Er worden circa 10 extra parkeerplaatsen toegelaten.) aanleg van parking en dienstingang 3. Zone voor woning realiseren van een Geen. woning 4. Administratief centrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking
5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming aanleg van parking aanleg van een ontsluitingsweg 6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
Toename van verkeer door realiseren van administratief centrum in parkgebied volgens gewestplan. Positief effect door goede bereikbaarheid via openbaar vervoer (langs belangrijke openbare vervoersas en met halte ter hoogte van de gemeenschapsfuncties.)
Toename van verkeer door inrichting als plattelandseducatief centrum met museum in parkgebied volgens gewestplan.
Positief effect door herbestemming naar minder verkeersgenererende functie ten aanzien van het geldende plan voor een gedeelte van het parkgebied. Ten aanzien van de bestaande toestand: toename van recreatief verkeer door openstellen park voor publiek.
de centrale dreef van gemotoriseerd verkeer door voorzien van een afzonderlijke dienstingang naar de achterliggende parking voor leveringen, diensten en bewoners. Medegebruik van de parking bij het administratie centrum
Geen.
Geen.
Beperken van het gemotoriseerd verkeer in het park door inrichting van parking in een zone langs de Bredabaan en maximaal vrijwaren van de centrale dreef van gemotoriseerd verkeer. Medegebruik van de parking bij het woonzorgcentrum.
Ligging in recreatieve omgeving stimuleert recreatief verkeer. Door de locatie van de parking aan de rand van het domein, wordt gemotoriseerd verkeer uit het park geweerd.
Geen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
70
Conclusie De inrichting van het voormalige kloosterdomein in functie van gemeenschapsvoorzieningen heeft een toename van verkeer tot gevolg. Hierbij dient wel vermeld dat het plangebied een gunstige ligging heeft: aansluitend bij de woonkern van Gooreind, langs een belangrijke openbare vervoersas en met twee haltes ter hoogte van het plangebied. Bovendien stimuleert de parkomgeving recreatief (nietgemotoriseerd) verkeer. Gemotoriseerd verkeer wordt slechts beperkt toegelaten en situeert zich voornamelijk in de zone langs de Bredabaan, waar parkeerruimte zal worden ingericht voor het administratief centrum en het woonzorgcentrum. Het geplande plattelandseducatieve centrum zal bereikbaar zijn voor gemotoriseerd verkeer via de Engelse Rijtweg. Op die manier wordt het verkeer voor de welzijnsfuncties langs de Bredabaan losgekoppeld van het verkeer in functie van de hoeve en wordt gemotoriseerd verkeer uit het park geweerd.
4.3.5. Effecten inzake geluid Bestaande toestand Er zijn geen specifieke knelpunten aanwezig inzake geluid met betrekking tot het plangebied. Mogelijke effecten en milderende maatregelen ingreep 1. Woonzorgcentrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking en dienstingang
mogelijke effecten Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: beperkte toename van geluid door enerzijds verkeerstoename en anderzijds door verhoogd aantal gebruikers.
2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het centrum of vervangingsnieuwbouw Verwaarloosbaar effect. aanleg van parking en dienstingang 3. Zone voor woning realiseren van een Geen. woning 4. Administratief centrum oprichten van bebouwing aanleg van parking 5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten
milderende maatregelen
Geen.
Geen.
Geen.
Beperkte toename van geluid door enerzijds verkeerstoename en anderzijds verhoogd aantal gebruikers.
Geen.
Beperkte toename van geluid door enerzijds verkeerstoename en anderzijds verhoogd aantal gebruikers.
Ligging in recreatieve omgeving stimuleert recreatief verkeer.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
71
en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming aanleg van parking aanleg van een ontsluitingsweg 6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
Positief effect door herbestemming naar minder geluidsgenererende functie ten aanzien van het geldende plan voor een gedeelte van het parkgebied.
Geen.
Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake geluid te verwachten.
4.3.6. Effecten inzake licht Bestaande toestand Er zijn geen specifieke knelpunten aanwezig inzake licht met betrekking tot het plangebied. Mogelijke effecten en milderende maatregelen ingreep 1. Woonzorgcentrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking en dienstingang
mogelijke effecten
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: mogelijke toename van binnen- en buitenverlichting.
2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het centrum of vervangingsnieuwbouw Geen. aanleg van parking en dienstingang 3. Zone voor woning realiseren van een Geen. woning 4. Administratief centrum oprichten van bebouwing Mogelijke toename van binnen- en buitenverlichting ten aanzien van het geldende plan en de bestaande toestand.
milderende maatregelen gebruik van energiezuinige verlichting; tijdstippen van verlichting beperken; overbodige lichtpollutie en opwaarts licht vermijden.
Geen.
Geen.
gebruik van energiezuinige verlichting; tijdstippen van verlichting
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
72
beperken; overbodige lichtpollutie en opwaarts licht vermijden.
aanleg van parking
5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming aanleg van parking aanleg van een ontsluitingsweg 6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
Mogelijke toename van binnen- en buitenverlichting ten aanzien van het geldende plan en de bestaande toestand.
Geen.
gebruik van energiezuinige verlichting; tijdstippen van verlichting beperken; overbodige lichtpollutie en opwaarts licht vermijden.
Geen.
Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake licht te verwachten.
4.3.7. Effecten inzake atmosfeer en klimatologische factoren Bestaande toestand Er zijn geen specifieke knelpunten aanwezig inzake atmosfeer en klimatologische factoren met betrekking tot het plangebied. Mogelijke effecten en milderende maatregelen De toename van verkeer naar aanleiding van de inrichting van een woonzorgcentrum, een administratief centrum en een educatief centrum veroorzaakt een beperkt verhoogde CO2-uitstoot. Door het stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer en fiets kan de toename van gemotoriseerd verkeer gemilderd worden. Het dient vermeld dat de Bredabaan een belangrijke openbaar vervoersas en een functionele bovenlokale fietsroute is en dat het geplande educatieve centrum ingebed wordt in het lokale en bovenlokale recreatieve netwerk. Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake atmosfeer en klimatologische factoren te verwachten.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
73
4.3.8. Effecten inzake biodiversiteit, fauna en flora Bestaande toestand
Figuur 27: biologische waarderingskaart bron: AGIV, eigen bewerking
nr. op fig 24 1
2 3 4 5 6 7 8
waardering z
w w w w w w w
bwk-eenheden zuur beukenbos zuur eikenbos eiken-erkenbos naaldhoutaanplant zonder ondergroei loofhoutaanplant bomenrijen met dominantie van Amerikaanse eik kasteelpark bomenrijen met dominantie van beuk beukenaanplant aanplant van Grove den met ondergroei van struiken en bomen
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
74
9 10
mw mw
11
mw
park of parkachtig kerkhof soortenarm permanent cultuurgrasland bomenrij met dominantie van Zomereik bomenrij met dominantie van Tamme Kastanje soortenarm permanent cultuurgrasland bomenrij met dominantie van Zomereik bomenrij met dominantie van Amerikaanse eik
z= biologisch zeer waardevol; w = biologisch waardevol; mw= complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen
Mogelijke effecten en milderende maatregelen ingreep 1. Woonzorgcentrum
mogelijke effecten
Beperkt effect door inname van biologisch minder waardevol gebied oprichten van bebouwing voor bijkomende bebouwing (gedeeltelijk ter vervanging van bestaande bebouwing). (Het betreft een inname van een gedeelte van de aanleg van parking en kloostertuin en een deel weiland. De dienstingang overige bebouwing komt in de plaats van de voormalige kloostergebouwen.) 2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het Beperkt effect door inname van centrum of biologisch minder waardevol gebied vervangingsnieuwbouw voor uitbreiding van de bebouwing en aanleg van verharding. (het betreft een aanleg van parking en zone die momenteel bestaat uit dienstingang biologisch minder waardevol weiland.) 3. Zone voor woning realiseren van een Geen. woning 4. Administratief centrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking 5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming
milderende maatregelen De parking dient te worden aangelegd langs de Bredabaan in een zone die nu reeds gebruikt wordt als parking. De waardevolle bomen dienen te worden behouden en beschermd, conform de uitgevoerde bomenstudie. De locatie van de parking dient te worden bepaald in functie van het maximale behoud van de waardevolle bomen. Het bestaande weiland dient als dusdanig te worden behouden. Geen.
Mogelijk negatief effect door inname van biologisch waardevol parkgebied voor bouw administratief centrum, gedeeltelijk in plaats van voormalige conciërgewoning (in biologisch minder waardevol gebied).
De bouwzone en de zone voor parking werden zodanig bepaald dat de waardevolle bomen, conform de uitgevoerde bomenstudie, behouden kunnen worden.
Beperkt negatief effect door nieuwe bebouwing in biologisch minder waardevol en biologisch waardevol gebied.
Geen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
75
aanleg van parking
aanleg van een ontsluitingsweg
6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
Beperkt negatief effect door inname van biologisch minder waardevol weiland voor de aanleg van parking. Beperkt negatief effect door mogelijkheid tot rooien van bestaande biologisch waardevolle bomenrijen in niet-inheemse soort in functie van verbreding dreef en vervanging door inheemse soorten. Hierbij dient vermeld dat de bestaande bomenrijen op verschillende plaatsen aangetast zijn en de resterende bomen niet in optimale gezondheid verkeren.
Door de herbestemming van een gedeelte van het park in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut volgens het gewestplan wordt het behoud van de biologische waarde van het park beter beschermd.
De parking dient landschappelijk te worden geïntegreerd door een gepast materiaalgebruik.
Geen.
Conclusie Er zijn geen negatieve effecten inzake biodiversiteit, fauna en flora te verwachten. Bovendien wordt het plangebied via het RUP omgevormd tot erfgoedlandschap, waardoor bijkomende bepalingen omtrent het behoud van waardevolle bomen, bomengroepen, dreven, open ruimten, beken, grachten, enz. van toepassing zijn in functie van het beheer en de bescherming van deze elementen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
76
4.3.9. Effecten inzake onroerend erfgoed Bestaande toestand Erfgoedlandschappen , beschermde landschappen en dorpsgezichten
Figuur 28: erfgoedlandschappen Bron: AGIV, eigen bewerking
In 1995 werd gestart met de landschapsinventarisatie, waarvan de landschapsatlas het eerste deel vormt. Er wordt een classificatie gemaakt van de relicten in het landschap, onderverdeeld in punt-, lijn- en vlakvormige relicten. Het plangebied behoort tot de relictzone „Heide en bos Groot Schietveld‟. Sommige relicten vormen complexen die historisch en genetisch samen horen. Deze worden samengevoegd tot een aparte categorie die een ankerplaats genoemd wordt. De aanduiding van deze ankerplaatsen gebeurt in 2 stappen: een voorlopige en een definitieve aanduiding. De ankerplaats „Groot Schietveld‟ in Braschaat, Brecht en Wuustwezel, waartoe het plangebied behoort, werd voorlopig aangeduid bij ministerieel besluit van 16.02.2010. De ankerplaats werd bij de voorlopige aanduiding ten opzichte van de landschapsatlas uitgebreid met enkele aangrenzende bossen en parkdomeinen (waaronder het domein van de zusters Franciscanessen), omwille van de landschapskenmerken van deze zone die teruggaan tot de 19e eeuw.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
77
Het ministerieel besluit vermeldt het volgende in verband met het domein van de Zusters Franciscanessen: “De vierde historische waarde van het Groot Schietveld zijn de 2 parkdomeinen (o.a. domein van de zusters Franciscanessen) ten noordwesten die een duidelijk beeld geven van de ontginning van heide tot park in de 19e eeuw. … Het klooster Franciscanessen is op deze plaats gevestigd sinds 1895, maar de aanleg van het domein is duidelijk ouder. Op de kaart van Vandermaelen (1854) is dit volledige terrein nog aangeduid als heide terwijl de structuur van het park op de militaire kaarten van 1876 duidelijk af te lezen is. Ook de hoeve en het hoofdgebouw zijn op deze kaart ingetekend. Op het terrein zijn momenteel naast de recentere kloostergebouwen nog een bakstenen kerkgebouw met mooie glasramen, de hoeve, alsook nog verschillende Mariavereringen (beelden, grot) en de kruisweg aanwezig alsook de begraafplaats van de kloosterlingen. … De sociaal-culturele waarde wordt bepaald door de getuigenissen van het gebruik door de mens. De gronden van het klooster van de Franciscanessen geven een zicht op het kloosterleven in de voorbije eeuw wat een belangrijk maatschappelijk gegeven was in deze tijden met zijn remonte van het religieus leven. De aanwezige Mariavereringen en de begraafplaats van de kloosterlingen zijn belangrijk klein historisch erfgoed” In de parkdomeinen die behoren tot de ankerplaats worden de landschapskenmerken bepaald door de 19e eeuwse parkstructuren, zoals bomenrijen, paden en bossen, en bouwkundig erfgoed dat al of niet werd opgenomen in de inventaris (onder andere het klooster Franciscanessen, met inbegrip van bijgebouwen (hoeve), Mariavereringen en begraafplaats). Archeologisch erfgoed
Er zijn geen archeologische sites gekend in en in de onmiddellijke omgeving van het plangebied. Dit duidt in feite op een leemte in de kennis, daar er in het plangebied nog geen onderzoek werd verricht naar de aanwezigheid van archeologische sites. Provinciale landschapskaart
Het domein van de zusters Fransciscanessen wordt aangeduid op de landschapskaart als park (donkerrode omlijning), met een bosgedeelte dat dateert van de periode 1850-1910. De Schietveldloop wordt als dusdanig aangeduid. De Bredabaan wordt gemarkeerd als steenweg uit de periode 1775 – 1850.
Figuur 29: uittreksel Provinciale Landschapskaart Bron: geoloket landschapskaart – Provincie Antwerpen
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
78
Mogelijke effecten en milderende maatregelen Met betrekking tot de discipline archeologie dient vermeld dat het decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij de decreten van 18 mei 1999 en 28 februari 2003, van toepassing is. Bij het aantreffen van archeologisch erfgoed geldt steeds de zorg- en vondstmeldingsplicht, zoals beschreven in artikel 4 en artikel 8 van bovenvermeld decreet. ingreep 1. Woonzorgcentrum
oprichten van bebouwing
aanleg van parking en dienstingang
mogelijke effecten
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: Gewijzigd landschapsbeeld door bijkomende bebouwing en verharding (gedeeltelijk ter vervanging van bestaande bebouwing en verharding). Mogelijk negatief effect op de erfgoedwaarde van de kapel door bijkomende bebouwing. Mogelijk negatieve impact op archeologisch erfgoed door oprichten van nieuwe bebouwing in momenteel onbebouwde zone.
milderende maatregelen De waardevolle bomen dienen te worden behouden en beschermd, conform de uitgevoerde bomenstudie. In de voorschriften worden bepalingen ingeschreven voor het behoud van de architecturaal waardevolle kenmerken van de kapel en de maximale vrijwaring van de zichtbaarheid van de kapel. Nieuwe bebouwing dient te worden opgericht in de geest van het voormalige klooster. Bij het aantreffen van archeologisch erfgoed geldt de zorg- en vondstmeldingsplicht.
2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het centrum of vervangingsnieuwbouw aanleg van parking en dienstingang
Ten aanzien van het geldende plan: geen effect. Ten aanzien van de bestaande toestand: gewijzigd landschapsbeeld door uitbreiding van de bestaande bebouwing of vervangingsnieuwbouw.
3. Zone voor woning realiseren van een Geen. woning 4. Administratief centrum oprichten van bebouwing
aanleg van parking
Inname van parkgebied voor bouw van een administratief centrum en aanleg van parking. (Het administratief centrum zal gedeeltelijk in de plaats komen van een voormalige conciërgewoning.) Mogelijk negatieve impact op archeologisch erfgoed door oprichten van nieuwe bebouwing in parkgebied.
Geen. De bestaande open ruimte aansluitend bij het park wordt als dusdanig gehandhaafd.
Geen.
De parking dient aangelegd te worden langs de Bredabaan om het park te vrijwaren. Waardevolle bomen worden maximaal bewaard en beschermd, conform de uitgevoerde bomenstudie. Bij het aantreffen van archeologisch erfgoed geldt de zorg- en vondstmeldingsplicht.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
79
5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming aanleg van parking aanleg van een ontsluitingsweg
6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
Mogelijk negatief effect op de erfgoedwaarde van de hoeve bij uitbreiding en renovatie in functie van nieuwe bestemming. Mogelijk negatieve impact op het landschap door bijkomende bebouwing in parkgebied; Mogelijk negatieve impact op archeologisch erfgoed door oprichten van nieuwe bebouwing in parkgebied. Inname van parkgebied voor de aanleg van verharding (in functie van parkeerruimte).
Positief effect door herbestemming van gedeelte van het park in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. Positief effect door aanduiding en bescherming van de dreven- en padenstructuur, de hydrografische elementen en de open ruimten in het park.
In de voorschriften worden bepalingen ingeschreven voor het behoud van de architecturaal waardevolle kenmerken van de hoeve. Tevens wordt bepaald dat de vormgeving (dakvorm, materiaalgebruik) van de bestaande hoeve richtinggevend is voor de nieuwe bebouwing. De parkeerruimte dient landschappelijk geïntegreerd te worden. Het bestaande weiland aansluitend bij het centrum wordt als dusdanig gehandhaafd. Bij het aantreffen van archeologisch erfgoed geldt de zorg- en vondstmeldingsplicht.
Geen.
Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake onroerend erfgoed te verwachten. Ook hier dient vermeld dat door de omvorming van het plangebied tot erfgoedlandschap gewaakt wordt over de eenheid van het domein en het behoud van waardevolle gebouwen en constructies, zoals de kapel, de hoeve Heidebloem, de begraafplaats en verschillende beelden.
4.3.10. Effecten inzake ruimtelijke ordening Bestaande toestand De bestaande toestand wordt gevormd door de juridisch-planologische toestand, zoals besproken onder 2.4. Het plangebied maakt tevens deel uit van een deelgebied binnen de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en de agrarische structuur, zoals beschreven onder 3.2.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
80
Mogelijke effecten en milderende maatregelen ingreep 1. Woonzorgcentrum oprichten van bebouwing
mogelijke effecten
Geen effect: De bestemming „gemeenschapsvoorzieningen en aanleg van parking en openbaar nut‟ wordt bestendigd en dienstingang verfijnd. 2. Centrum voor palliatieve zorg uitbreiding van het Geen effect: De bestemming centrum of „gemeenschapsvoorzieningen en vervangingsnieuwbouw openbaar nut‟ wordt bestendigd en aanleg van parking en verfijnd. dienstingang
milderende maatregelen
Geen.
Geen.
3. Zone voor woning realiseren van een woning
Beperkt effect door aanpassing van de bestemming aan de bestaande vergunde toestand en oplossen zonevreemde situatie.
Geen.
Beperkt negatief effect door herbestemming van gedeelte van het park in functie van de bouw van een administratief centrum (gedeeltelijk in plaats van af te breken woning).
Compensatie door herbestemming van zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut naar parkgebied.
4. Administratief centrum oprichten van bebouwing aanleg van parking 5. Educatief centrum inrichten hoeve als educatief centrum met museum, beperkte horecafunctie, gemeenschapsdiensten en ondersteunende voorzieningen oprichten van bebouwing in functie van de bestemming aanleg van parking aanleg van een ontsluitingsweg 6a+6b. Park inrichting als park met behoud en herstel van de dreven, hydrografische elementen en open ruimten toelaten van agrarisch medegebruik van de weilanden
Beperkt negatief effect door herbestemming van gedeelte van het park in functie van aanleg van parking en nieuwe bebouwing bij de hoeve. Positief effect door hergebruik van bestaande historische bebouwing voor in omgeving passende functie. Positief effect door inpassing van de geplande functies in de visie op lokale recreatie en het lokale netwerk van recreatief routes.
Compensatie door herbestemming van zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut naar parkgebied.
Positief effect door herbestemming van gedeelte van het park in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut ter compensatie voor herbestemde gedeeltes in parkgebied. Er wordt bovendien circa 10 hectare meer als park bestemd als binnen de huidige gewestplanbestemmingen. Positief effect door bestendiging agrarisch medegebruik.
Geen.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
81
Conclusie Het RUP veroorzaakt eerder positieve effecten inzake ruimtelijke ordening, mede door de omvorming van het gebied tot erfgoedlandschap via het RUP.
4.3.11. Effecten inzake energie- en grondstoffenvoorraad Bestaande toestand Er zijn geen specifieke energie- en grondstoffenvoorraden gekend in het plangebied, noch knelpunten inzake energie- en grondstoffenvoorraad. Mogelijke effecten en milderende maatregelen Het RUP veroorzaakt geen ingrepen die een effect kunnen hebben op de energie- en grondstoffenvoorraden. Conclusie Er zijn geen significante effecten inzake energie- en grondstoffenvoorraad te verwachten naar aanleiding van het RUP.
4.3.12. Effecten inzake gezondheid en veiligheid van de mens Bestaande toestand Er zijn geen specifieke knelpunten gekend inzake gezondheid en veiligheid van de mens met betrekking tot het plangebied. Mogelijke effecten en milderende maatregelen De verschillende ingrepen tengevolge van het RUP veroorzaken geen effecten inzake gezondheid en veiligheid van de mens, met uitzondering van eventuele tijdelijke effecten in de opbouwfase. Door het park op te waarderen naar een publiek park met verschillende gemeenschapsvoorzieningen en een recreatieve functie ontstaat bovendien een positief effect inzake gezondheid en veiligheid van de mens. Conclusie Er zijn geen significante negatieve effecten inzake gezondheid en veiligheid van de mens te verwachten naar aanleiding van het RUP.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
82
4.3.13. Effecten door de samenhang tussen de disciplines of door interactie met de omgeving
Hierna wordt onderzocht in hoeverre er cumulatieve effecten optreden door de samenhang tussen de verschillende disciplines. Hierbij werden voorgaande analyses geëvalueerd, rekening houdend met de voorgestelde milderende maatregelen. Discipline bodem water verkeer en mobiliteit geluid licht atmosfeer en klimatologische factoren biodiversiteit, fauna en flora onroerend erfgoed ruimtelijke ordening energie- en grondstoffenvoorrade n gezondheid en veiligheid van de mens Samenhang tussen de disciplines Legende: / 0 +, ++ -, --
1. Woonzorgcentrum 0 0 0 0 0 0
2. Centrum voor 3. Zone voor palliatieve zorg woning 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4. Administratief 5. Educatief centrum centrum 0 0 0 0 0 0 0 0
6a+b. Park
Geheel
+ + + + + +
0 0 0 0 0 0
0
0
0
-
-
+
0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0
+ 0 0
0 0 0
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
-
-
+
0
Het plan houdt geen wijziging in t.o.v. het geldend plan en de bestaande toestand Er is geen effect of een zeer minimaal effect voor deze discipline Er is een positief of een significant positief effect voor deze discipline Er is een negatief of een significant negatief effect voor deze discipline
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
83
4.3.14. Beoordeling van grensoverschrijdende aanzienlijke milieueffecten
Volgende overwegingen leiden tot het besluit dat er vermoedelijk geen grensoverschrijdende effecten zullen voorkomen: het plangebied ligt ver van de lands- en gewestgrenzen (De grens met Nederland bevindt zich op circa 8 km ten noorden van het plangebied.); het plangebied grenst aan de gemeente Brecht ten oosten. Er zijn geen significante milieueffecten te verwachten, daar in de zone langs de gemeentegrens enkel het groene karakter wordt bestendigd.; het RUP veroorzaakt geen significante milieueffecten.
5. Besluit Vermits: dit gemeentelijk RUP niet van rechtswege plan-MER-plichtig is volgens het besluit van de Vlaamse regering van 10.12.2004; uit de voortoets naar een passende beoordeling, opgenomen in bijlage, geoordeeld kan worden dat een passende beoordeling niet vereist is; er in alle redelijkheid geoordeeld kan worden dat de effecten van het voorliggende plan op de verschillende ontvangende milieusystemen en op de gezondheid van de mens zeer gering zullen zijn; voldoet dit RUP meerdere malen niet aan de voorwaarden voor plan-MER-plicht. De opmaak van een plan-MER is dus niet noodzakelijk.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
85
6. Verzoek tot raadpleging 6.1. Adviserende instanties
De „nota onderzoek naar de plan-MER plicht‟ van het RUP „Domein Zusters Franciscanessen‟ werd voor advies bezorgd aan volgende instanties: Provinciebestuur Antwerpen
Departement Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit Provincie Antwerpen
Dienst Ruimtelijke Planning
Agentschap Ruimte en Erfgoed
Ruimtelijke Ordening Antwerpen
Agentschap Ruimte en Erfgoed
Onroerend Erfgoed Antwerpen
t.a.v. Kathelijne Toebak of Viki Peeters t.a.v. Marc De Borgher
Deputatie van de
Agentschap voor Natuur en Bos Antwerpen Departement Landbouw en Visserij Departement Mobiliteit en Openbare Werken VMM Agentschap Wonen Vlaanderen
Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling t.a.v. Fernand Desmyter, secretaris generaal Afdeling Operationeel Waterbeheer Afdeling Wonen
Koningin Elisabethlei 22
2018 Antwerpen
Koningin Elisabethlei 1822 Lange Kievitstraat 111113 bus 52
2018 Antwerpen
Anna Bijnsgebouw
Lange Kievitstraat 111113 bus 52
2018 Antwerpen
Anna Bijnsgebouw
Lange Kievitstraat 111113 bus 63 Lange Kievitstraat 111113 bus 71
2018 Antwerpen
Graaf de Ferrarisgebouw
Koning Albert IIlaan 20 bus 2
1000 Brussel
t.a.v. Bram Vogels
Graaf de Ferrarisgebouw
Koning Albert IIlaan 20 bus 16
1000 Brussel
t.a.v. Hilde Van den Bosch
Afdelingshoofd
Koning Albert IIlaan 20 bus 7
1000 Brussel
Antwerpen
Anna Bijnsgebouw
Anna Bijnsgebouw
2018 Antwerpen
2018 Antwerpen
6.2. Aanpassingen naar aanleiding van de adviezen
Aanpassingen tengevolge van de adviezen worden in de nota aangeduid in de kantlijn.
6.2.1. Dienst Ruimtelijke Planning – provincie Antwerpen Advies a. De provincie vraagt om de bijkomende woongelegenheden die in het woonzorgcentrum worden voorzien te toetsen aan de woningprogrammatie uit het GRS. b. De afweging van de impact op het archeologisch erfgoed dient beter uitgewerkt te worden. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
86
Aanpassingen a. Aangezien de woongelegenheden die in het woonzorgcentrum worden voorzien geen loutere woningen zijn, maar voorzieningen voor openbaar nut, is een toetsing aan de woningprogrammatie van het GRS niet noodzakelijk. Dit werd ook zo overeen gekomen op de plenaire vergadering van het RUP. b. Paragraaf 4.3.9: De mogelijke impact op het archeologisch erfgoed wordt beschreven. Het dient vermeld dat in het advies van Onroerend Erfgoed geen bezwaar wordt gemaakt inzake de impact op archeologisch erfgoed. Een beschrijving van de referentiesituatie inzake archeologisch erfgoed werd reeds opgenomen in het verzoek tot raadpleging.
6.2.2. Ruimte en Erfgoed – Ruimtelijke Ordening Antwerpen Advies Ruimte en Erfgoed Antwerpen bracht een gecoördineerd advies uit voor zowel de screening als het voorontwerp-RUP. In het kader van de MER-screening werden volgende opmerkingen geformuleerd. Verkeer en milieu:
De goede bereikbaarheid van de nieuwe ontwikkelingen (voor alle vervoersmodi) wordt toegejuicht, net als het vrijwaren van de centrale dreef van gemotoriseerd verkeer. Onroerend erfgoed:
Er wordt verwezen naar het advies van Onroerend Erfgoed Antwerpen. Ruimtelijke Ordening:
Er moet wel over gewaakt dat het oorspronkelijk karakter van de hoeve niet al te zeer wordt aangetast door nieuwe ontwikkelingen. Aanpassingen Het oorspronkelijke karakter van de hoeve wordt enerzijds gevrijwaard door de aanduiding als bouwkundig erfgoed, anderzijds werd door de verschillende eigenaars van het domein een engagementsverklaring ondertekend waarin het behoud van de landschappelijke eenheid van het domein vooropstaat 5. Elke nieuwe ontwikkeling dient dan ook landschappelijk geïntegreerd te worden en in harmonie te zijn met de bestaande bebouwing en de groene omgeving.
6.2.3. Ruimte en Erfgoed – Onroerend Erfgoed Antwerpen Advies Het betreft een gecoördineerd advies van Onroerend Erfgoed in het kader van de plenaire vergadering over het RUP. a. Er wordt gevraagd om het klein religieus erfgoed in het park door middel van een symbool aan te duiden op het grafisch plan. b. Onroerend Erfgoed heeft vragen bij de locatie van de zone voor het administratief centrum en vraagt of dit gebouw niet beter kan worden ingeplant tussen de woning en het centrum voor palliatieve zorg. c. Onroerend Erfgoed stelt dat de voorwaarden waaraan de geluidswand voor het centrum voor palliatieve zorg moet voldoen niet beschreven worden en dat door middel van een geluidsstudie moet aangetoond worden dat zo‟n wand wel degelijk effect heeft. 5
Deze engagementsverklaring wordt opgenomen als bijlage bij deze nota. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
87
d. De grootte van de bouw- en parkeerzone voor het geplande educatief centrum wordt nergens verantwoord. e. Er wordt gevraagd om de mogelijkheden voor schuilhokken te beperken in de voorschriften. Aanpassingen a. Het is niet opportuun om de locatie van de beelden als dusdanig aan te duiden omdat dit in functie van de inrichting van het park nog kan wijzigen. Het religieuze verleden van het domein wordt wel bewaard en in die zin zullen mogelijks ook bijkomende religieuze beelden of vereringen in het park worden geplaatst in de toekomst. b. Een motivatie voor de inplanting van het administratief centrum wordt toegevoegd onder 3.3.2. c. Het is de visie van het centrum voor palliatieve zorg om een landschappelijk geïntegreerde wand in natuurlijke materialen te plaatsen, voornamelijk in functie van de afscherming van het centrum ten aanzien van de Bredabaan. Bovendien dient vermeld dat door de engagementsverklaring die door de verschillende partijen ondertekend werd, steeds gezocht dient te worden naar landschappelijke oplossing voor elke ingreep. In de voorschriften wordt bovendien aangegeven dat de geluidswand landschappelijk geïntegreerd moet worden. d. Voor de bestaande en geplande functies langs de Bredabaan zijn reeds plannen voorhanden, terwijl de ontwikkeling rond de hoeve Heidebloem nog niet concreet vaststaat. Omwille van het ontbreken van concrete plannen werden de bouw- en parkeerzone voldoende ruim ingetekend. Er wordt wel in de voorschriften opgenomen dat de grootte van de parking afgestemd moet worden op de noodzakelijke parkeerruimte die de bestemming van deze zone vereist. Bovendien kadert de toeristisch-recreatieve en educatieve invulling van de hoeve in een ruimere visie voor toerisme en recreatie in de omgeving van het Groot Schietveld. Het voorzien van een aparte toegang via de Engelse Rijtweg met een eigen parking dienen in die zin geïnterpreteerd te worden. Dit wordt verder verduidelijkt onder 3.3.2. e. De voorschriften voor schuilhokken worden aangepast naar aanleiding van het advies. Dit heeft geen invloed op het onderzoek naar de plan-MER-plicht.
6.2.4. Departement Landbouw en Visserij – Afdeling Duurzame landbouwontwikkeling Advies a. De intekening van de zone voor openbaar nut ter hoogte van de hoeve Heidebloem is veel ruimer dan de bouwzone en parkeerzone die worden voorzien. Daarom vraagt Landbouw en Visserij om ook agrarische activiteiten als nevenbestemming op te nemen. b. Landbouw en Visserij bemerkt tevens dat het wenselijk is om parkeerplaatsen uit te voeren in waterdoorlaatbare verhardingen. Om vernatting van de aanwezige weilanden te voorkomen, dienen maatregelen opgelegd te worden om hemelwater op te vangen en vertraagd af te voeren. Aanpassingen a. Naar aanleiding van het advies worden agrarische activiteiten als nevenbestemming opgenomen in de voorschriften van de zone voor het educatief centrum. De inschatting van de effecten op onroerend erfgoed wordt aangepast (zie 4.3.9). Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
88
b. Het gebruik van waterdoorlatende materialen en maatregelen voor het omgaan met hemelwater werden reeds voldoende opgenomen in de voorschriften.
6.2.5. Departement Mobiliteit en Openbare Werken Advies Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken heeft volgende opmerkingen bij het verzoek tot raadpleging: a. Het meervoudig gebruik van parkeerplaatsen dient als uitgangspunt te worden genomen. In die zin wordt het voorzien van een parking met extra toegang bij de hoeve Heidebloem in vraag gesteld. Het zou beter zijn om een gezamenlijke parking langs de Bredabaan te voorzien. b. De invulling van het educatief centrum blijft vaag, net als het benodigde aantal parkeerplaatsen voor deze functie. Aanpassingen a. Een verantwoording voor het voorzien van een aparte toegang met parking bij de hoeve Heidebloem wordt toegevoegd onder 3.3.2. b. Omwille van het ontbreken van concrete plannen voor de hoeve Heidebloem en omwille van de inpassing in de toeristisch-recreatieve visie op de omgeving van het Groot Schietveld werden de bouw- en parkeerzone voldoende ruim ingetekend.
6.2.6. VMM Advies De VMM geeft een voorwaardelijk gunstig advies over de screening, indien wordt opgenomen dat gestreefd moet worden naar maximaal hergebruik van hemelwater, zeker bij de nieuwe gebouwen, en naar maximale infiltratie. Aanpassingen De inschatting van de effecten inzake water (paragraaf 4.3.3) wordt aangepast naar aanleiding van het advies.
6.2.7. Wonen Vlaanderen
Wonen Vlaanderen heeft geen opmerkingen bij het verzoek tot raadpleging.
6.2.8. Agentschap voor Natuur en Bos Advies Het Agentschap voor Natuur en Bos is van oordeel dat het RUP geen aanzienlijke milieueffecten genereert die de opmaak van een plan-MER voor het overgrote deel van het plangebied rechtvaardigen. Het Agentschap heeft wel een aantal bijkomende opmerkingen voor wat betreft de ontwikkelingen rond de hoeve Heidebloem: - Er wordt gevraagd om de mogelijkheden in deze zone te beperken, zodanig dat de parking, de reca-functie en andere mogelijke functies ondergeschikt zijn aan de parkomgeving. - Er kan slechts beperkt bijkomende bebouwing toegelaten worden. - De parking dient bij voorkeur aan de bestaande wegenis te worden aangelegd. - De planintenties voor deze zone dienen verduidelijkt te worden, om te vermijden dat bijkomende (negatieve) functies worden gecreëerd om het project rendabel te houden. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
89
Aanpassingen - De toegelaten ontwikkelingen rond de hoeve Heidebloem kaderen in de openstelling van het park voor het publiek, waardoor het recreatieve netwerk van routes voor fietsers en wandelaars uitgebreid wordt. Het is de visie van de gemeente om hier een plattelandseducatief centrum/museum onder te brengen. In het museum wenst de gemeente ondermeer een privéverzameling koetsen, die geschonken wordt aan de gemeente, onder te brengen. Een museum is een laagdynamische functie die niet hinderlijk is voor het park en geen negatieve impact heeft op de fauna en flora in het gebied. De keuze voor een dergelijk educatief centrum op deze locatie werd ingegeven door de omgeving van de hoeve Heidebloem, die gevormd wordt door weilanden in een parkachtige omgeving, gelegen langs recreatieve routes voor wandelaars en fietsers. Bovendien bevindt de hoeve zich op een strategische locatie in de groene gordel rond het Groot Schietveld, die de gemeente als gebied voor zachte recreatie wenst te ontwikkelen. De visie hieromtrent wordt geschetst onder 3.3.2. Het is echter niet de bedoeling van de gemeente om een grootschalige horeca-functie in te planten in het domein. De ontwikkelingen bij de hoeve ondersteunen het publieke karakter van het domein, maar blijven wel ondergeschikt aan de hoofdfunctie van het park als landschappelijk waardevol groengebied met enkele routes voor wandelaars en fietsers. - Voor wat betreft de afbakening van een bouw- en parkeerzone op het plan werd geopteerd voor een voldoende ruime intekening, aangezien een concrete inrichtingsvisie voor deze zone nog ontbreekt. Een motivatie voor de mogelijkheid tot het inrichten van een parking in deze zone werd opgenomen onder 3.3.2. - Het RUP bevat voldoende beperkingen om grootschalige ontwikkelingen in deze zone tegen te gaan: Reca wordt expliciet als nevenbestemming opgenomen. Er wordt tevens bepaald dat deze kleinschalig en laagdynamisch dient te zijn. Een feestzaal is niet toegestaan. De gemeente heeft enkel de intentie om een kleine cafetaria / taverne te voorzien waar bezoekers van het plattelandseducatief centrum/museum en van het park iets kunnen nuttigen. De rust in het park blijft gevrijwaard. De huidige voorschriften van het gewestplan laten deze functie ook expliciet toe. De omzendbrief van 8.07.1997 met betrekking tot de inrichting en toepassing van de gewestplannen staat een horecafunctie zelfs toe in parkgebied op voorwaarde dat het park wordt opengesteld voor het publiek, wat hier het geval is. Er kan hierbij verwezen worden naar talrijke horecafuncties in bestaande parkgebieden in de omliggende gemeenten (vb. het kasteel van Brasschaat en de remise in het park van Brasschaat). De grootte van de parking dient overeen te stemmen met de noodzakelijke parkeerruimte die de functie van de zone vereist, zodanig dat de aanleg van een grootschalige parking vermeden wordt. Door de ontsluiting van de hoeve via de Engelse Rijtweg wordt gemotoriseerd verkeer geweerd uit het park en wordt het parkeren gesitueerd aan de rand van het park nabij bestaande wegenis. Bovendien werd door alle eigenaars in het domein een engagementsverklaring ondertekend, waarin het behoud van de eigenheid van het domein en de landschappelijke waarde ervan voorop wordt gesteld. Nieuwe ontwikkelingen dienen steeds afgetoetst te worden met de verschillende partijen en dienen landschappelijk geïntegreerd te worden. De vestiging van functies en het oprichten van bebouwing die een negatieve impact kunnen hebben op de landschappelijke waarde van het domein zijn dus sowieso niet toegelaten. Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
90
-
De MER-screening bevat onder hoofdstuk 7 een toetsing aan de noodzaak tot passende beoordeling. Uit dit onderzoek blijkt dat het RUP geen negatieve impact heeft op de habitats en soorten waarvoor het habitat- en vogelrichtlijngebied werd afgebakend. De mogelijke impact op het habitat- en vogelrichtlijngebied wordt verder beperkt door het herbestemmen van een zone voor openbaar nut grenzend aan het habitat- en vogelrichtlijngebied naar parkgebied, zodat een brede groene buffer gecreëerd wordt ten aanzien van de nieuwe zones voor openbaar nut volgens het RUP. De afstand van de zone „hoeve Heidebloem‟ tot deze speciale beschermingszones bedraagt minstens 250 m voor de parking en minstens 300 m voor de gebouwen. Verder dient benadrukt dat het plangebied op het gewestplan voor circa 18 van de 40 ha de bestemming gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut heeft, hetgeen impliceert dat zonder de opmaak van het RUP de helft van het plangebied ontwikkeld kan worden voor gemeenschapsdiensten. In het RUP wordt er echter geopteerd voor een maximaal behoud van het groene karakter van het gebied, waardoor in totaal circa 32 hectare als park wordt bestemd, ten koste van de bestemming gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut. In totaal wordt dus in het RUP 10 hectare meer als parkgebied bestemd dan binnen de geldende gewestplanbestemmingen. Daarenboven worden voor de resterende 8 ha openbaar nut in het RUP, waaronder de zone rond de hoeve Heidebloem, heel wat beperkingen opgelegd in functie van een maximale landschappelijke integratie van gemeenschapsfuncties en het behoud van het groene karakter van het domein.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
91
7. Bijlage: toetsing aan de noodzaak tot passende beoordeling 7.1. Bedoeling en inhoud van deze bijlage
Volgens de omzendbrief LNE/2007 moet voor plannen die gelegen zijn in een speciale beschermingszone of er invloed op kunnen uitoefenen voorafgaand aan de screening van de milieueffecten onderzocht worden of een passende beoordeling vereist is. Het plangebied van voorliggend RUP grenst aan het habitatrichtlijngebied „Klein en Groot Schietveld‟ en aan het vogelrichtlijngebied „De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld‟. In deze bijlage wordt het plan getoetst aan de mogelijke effecten op deze speciale beschermingszones. Eerst wordt een korte omschrijving gegeven van de kenmerken en soorten binnen de respectievelijke beschermingszones waarna op basis van de methodiek, omschreven in de omzendbrief LNE/2007, het onderzoek naar de noodzaak tot passende beoordeling wordt neergeschreven.
7.2. Omschrijving van de soorten en kenmerken in de speciale beschermingszones 7.2.1. Wettelijk kader
Bij Besluit van de Vlaamse executieve van 17 oktober 1988 tot aanwijzing van speciale beschermingszones in de zin van art. 4 van de Richtlijn 79/409/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 2 april 1979 werden zones als vogelrichtlijngebied afgebakend. Een dergelijk gebied is van belang voor de overleving van bepaalde vogelsoorten in Europa. Ten opzichte van de bijzonder te beschermen vogels moeten de beschermingsmaatregelen tot doel hebben dat deze soorten kunnen voortbestaan en zich kunnen voortplanten, daar waar ze nu voorkomen. Voor de trekvogels moet rekening gehouden worden met het gebied van bescherming t.o.v. hun broed-, rui- en overwinteringsgebieden en rustplaatsen in hun trekzones. Bijzondere aandacht moet hierbij uitgaan naar de watergebieden van internationale betekenis.
7.2.2. Soorten in habitatrichtlijngebied „Klein en Groot Schietveld‟
In het habitatrichtlijngebied „Klein en groot Schietveld‟ komen de kamsalamander en de meervleermuis voor.
7.2.3. Kenmerken van het habitatrichtlijngebied „Klein en groot Schietveld‟
In het habitatrichtlijngebied komen volgende habitats voor: - Psammofiele heide met Calluna- en Genista-soorten; - Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen; - Mineraalarme oligotrofe wateren van de Atlantische zandvlakten met amfibische vegetatie: Lobelia, Littorellia en Isoëtes; - Oligotrofe wateren van het Middeneuropese en peri-alpiene gebied met Littorella- of Isoëtes-vegetatie of met eenjarige vegetatie op drooggevallen oevers (Nanocyperetalia); - Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix; Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
92
-
Droge heide (alle subtypen); Slenken in veengronden (Rhynchosporion); Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinoso-incanae) (prioritair).
7.2.4. Soorten in vogelrichtlijngebied „De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld‟
In het vogelrichtlijngebied „De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld‟ komen volgende soorten voor: Soorten
Populatiegrootte Min
Seizoen
Max
Bergeend
15
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Blauwbors
5
Broedvogel Annex I
Blauwe Kiekendief
2
Niet broedend Annex I
Blauwe Reiger
5
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Boomleeuwerik
6
Broedvogel Annex I
Bruine Kiekendief
1
Broedvogel Annex I
Dodaars
4
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Grutto
200
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Kemphaan
40
Niet broedend Annex I
Knobbelzwaan
2
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Korhoen
6
Broedvogel Annex I
Krakeend
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Kuifeend
15
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Meerkoet
20
Wintergast of doortrekker niet Annex I
15
Broedvogel Annex I
Pijlstaart
10
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Porseleinhoen
1
Broedvogel Annex I
Nachtzwaluw
10
900
Regenwulp Roerdomp
Wintergast of doortrekker niet Annex I Niet broedend Annex I
Slobeend
10
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Smient
2
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Tafeleend
6
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Velduil
1
Broedvogel Annex I
Wilde Eend
460
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Wintertaling
280
Wintergast of doortrekker niet Annex I
Zwarte Specht
2
Broedvogel Annex I
Binnen het vogelrichtlijngebied “De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld” zijn de heiden, vennen en moerassen beschermd. Dit is vooral belangrijk voor het plaatselijk overleven van de Bruine Kiekendief, de Porseleinhoen en de Nachtzwaluw.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
93
7.2.5. Kenmerken
Volgende habitats komen voor in het vogelrichtlijngebied: - aanplantingen; - akker; - artificiële landschappen; - grasland; - heide; - moerasgebieden; - ruderaal land; - stilstaand zoetwater; - struikgewas; - vochtige graslanden; - wouden en bossen. Volgend landgebruik is typerend voor het vogelrichtlijngebied: - bosbouw; - landbouw; - militaire activiteiten; - onderzoek en behoud. Mogelijke bedreigingen voor dit vogelrichtlijngebied zijn: - grondwaterpomping (belangrijk); - infrastructuur algemeen (minder belangrijk); - landbouwintensificatie (zeer belangrijk).
7.3. Onderzoek naar de noodzaak tot passende beoordeling
In deze paragraaf wordt de screening naar de eventuele betekenisvolle effecten op bovenvermelde speciale beschermingszones uitgevoerd. Dit onderzoek dient te gebeuren voor de habitats en de soorten waarvoor de speciale beschermingszone werd afgebakend. Het onderzoek naar de al of niet vereiste opmaak van een passende beoordeling omvat vijf hoofdvragen, met name; 1. Heeft het plan een potentiële impact op de habitats (natuurlijke habitats en habitats van een soort) qua oppervlakte, ruimtelijke spreiding, structuur en kwaliteit? 2. Heeft het plan een potentiële impact op het evenwicht tussen de verspreiding en densiteit van de soorten en de populaties in zijn geheel? 3. Heeft het plan een potentiële impact op de vitale factoren hoe de SBZ functioneert als ecosysteem? 4. Heeft het plan een potentiële impact op de abiotische relaties die de structuur en functie van de SBZ bepalen? 5. Heeft het plan een potentiële impact op het bereiken van een gunstige staat van instandhouding voor de betreffende SBZ?
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
94
Om op deze vragen te beantwoorden dient een analyse te gebeuren van de relevante effectgroepen per vraag. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de effectgroepen en de mogelijke verstoringsfactoren die kunnen optreden naar aanleiding van het plan. Effectgroep 1. Oppervlakte gebonden 1a. Fysisch ruimtebeslag (oppervlaktegebonden wijzigingen) wijziging van de oppervlakte van een habitat; wijziging van het voorkomen van de soort of verlies aan leefgebied van een soort.
1b. Verandering in de kwaliteit van een habitat door fysische processen verstoring/vernietiging van habitat ten gevolge van mechanische effecten, vergraving, bodemverstoring…; wijziging substraten (door aanbrengen nieuwe substraten); wijzigen van dynamiek (verstuiving, zandafzetting, erosie); wijziging leefgebied van de soorten tengevolge van fysische processen. 1c. Verandering in de kwaliteit van een habitat of het leefgebied van een soort door wijziging in het landgebruik, het beheer of de functie
Verstoringsfactoren In het plangebied van het RUP komen geen habitats voor van de in het aanpalende habitatrichtlijngebied aanwezige soorten. Het plangebied behoort niet tot broedgebied of pleistergebied van de in het vogelrichtlijngebied aanwezige soorten. Er bevinden zich geen slaapplaatsen voor vogels in het plangebied. Wel bevindt zich langs de Bredabaan een trekzone voor vogels, maar de ingrepen van het RUP hebben hier geen invloed op. De geplande projecten in het plangebied concentreren zich voornamelijk langs de Bredabaan en brengen zeer beperkte fysische processen met zich mee (vb. beperkte uitgraving voor bouw van administratief centrum en nieuwbouw bij de kapel). Dit heeft geen invloed op de kwaliteit van de in het aangrenzende habitat- en vogelrichtlijngebied aanwezige soorten. (De projectzone langs de Bredabaan bevindt zich op zo‟n 500 m afstand van de SBZ.)
De bestaande en geplande functies die via de bepalingen van het RUP toegelaten worden, hebben geen invloed op de kwaliteit van de habitats in de aanpalende SBZ. 2. Verandering in kwaliteit van een habitat: grondwaterrelaties 2a. Verdroging/vernatting via grondwaterrelaties, inclusief wijziging kwelgebieden en impact op Het RUP veroorzaakt geen significante effecten op grondwaterkwaliteit door wijziging hoeveelheden de grondwaterrelaties. De ingrepen van het RUP grondwater/oppervlaktewater geven geen aanleiding tot verdroging of vernatting die een effect kan hebben op de habitats in de 2b. verandering van het leefgebied van de soort aanpalende SBZ. tengevolge van wijziging leefgebied door verdroging/vernatting 3. Verandering in kwaliteit van een habitat: oppervlaktewaterrelaties 3a. Verandering in oppervlaktewaterpeilen Het RUP veroorzaakt geen wijziging in de oppervlaktewaterpeilen van de Schietveldloop, die tussen het plangebied en de SBZ gelegen is. 3b. Verandering in overstromingsfrequentie, Het RUP veroorzaakt geen wijziging van de dynamiek, stroomsnelheden overstromingsfrequentie, dynamiek of stroomsnelheid van de aanpalende Schietveldloop. 3c. Verandering van de structuur van waterlopen, Het RUP verandert de structuur van de waterlopen wijzigingen in morfologische processen van erosie niet. en sedimentatie 4. Veranderingen in ruimtelijke relaties, netwerken en processen 4a. Verandering in de barrièrewerking Het RUP creëert geen barrières die van invloed (infrastructuur op wegen, waterlopen, toename zijn op de aanpalende SBZ. Er wordt een toename bebouwde oppervlakte,…) van bebouwing toegelaten, doch deze Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
95
Effectgroep 4b. Versnippering (uiteenvallen van een leefgebied in kleinere gescheiden leefgebieden) 5. Verstoring 5a. Verstoring van soorten (door geluid, licht, trillingen, geur) – kwaliteitsverlies 5b. Verstoring van soorten door beweging (machines, mensen, golfslag,…)
Verstoringsfactoren bebouwingszones zijn enerzijds voornamelijk geconcentreerd langs de Bredabaan en beslaan anderzijds beperkte oppervlaktes. Door het openstellen van het park in de toekomst zal een toename van recreatief verkeer kunnen verwacht worden. Het gemotoriseerd verkeer wordt uit het park geweerd (Er wordt een parking voorzien langs de Bredabaan). Het (beperkte) gemotoriseerde verkeer ten behoeve van het geplande educatieve centrum heeft geen verstoring van de SBZ tot gevolg. Deze parking zal zich bovendien eveneens aan de rand van het park situeren. Niet van toepassing op het RUP.
5c. Verandering in de mortaliteit (luchtwervelingen, verkeersslachtoffers, slachtoffers van waterturbines…) 6. Verandering in de kwaliteit van een habitat: chemische processen 6a. Toevoer van voedingsstoffen/toxische stoffen Niet van toepassing op het RUP. via luchtrelaties, stof en depositie (atmosferische depositie) 7. Verandering in kwaliteit van een habitat door fysicochemische wijzigingen in waterrelaties 7a. Toevoer van nutriënten etc. via emissies in oppervlaktewater/grondwater 7b. Toevoer van toxische stoffen (zware Niet van toepassing op het RUP. metalen…) in oppervlaktewater/grondwater 7c. Ecotoxicologische effecten soorten
Uit bovenstaande ingreep-effectenanalyse kan geconcludeerd worden dat op de vijf onderzoeksvragen een negatief antwoord kan gegeven worden. 1. Het plan heeft geen potentiële impact op de habitats (natuurlijke habitats en habitats van een soort) qua oppervlakte, ruimtelijke spreiding, structuur en kwaliteit. 2. Het plan heeft geen potentiële impact op het evenwicht tussen de verspreiding en densiteit van de soorten en de populaties in zijn geheel. 3. Het plan heeft geen impact op de vitale factoren die het functioneren van het vogelrichtlijngebied als ecosysteem beïnvloeden. 4. Het plan heeft geen potentiële impact op de abiotische relaties die de structuur en functie van het vogelrichtlijngebied bepalen. 5. Het plan heeft geen potentiële impact op het bereiken van een gunstige staat van instandhouding van het betreffende vogelrichtlijngebied. Bijgevolg is de opmaak van een passende beoordeling niet noodzakelijk.
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
96
Bijlage: engagementsverklaring
Gemeente Wuustwezel : RUP “Domein Zusters Franciscanessen” - dossier WUU141 onderzoek plan-MER-plicht – juni 2011
97