Gematigd optimisme voor 2016

Vooruitzicht Agrarische sector

Gematigd optimisme voor 2016

Stabiele groei productievolume...

ING Economisch Bureau

… met goede exportvooruitzichten 2016...

+1,0%

+1,0%

2015

2016

1

...door goedkope euro en groei koopkracht

Vooruitzicht Agrarische sector / december 2015

Agrarische sector

Sector profiteert van goede vooruitzichten  In 2016 groeit het productievolume in de

agrarische sector naar verwachting met 1%, conform het langjarig gemiddelde.  De export is de drijvende kracht achter de groei, maar ook binnenlands zijn er voldoende signalen dat de afzet verder groeit.  Door de matige prijsontwikkeling in 2015 daalde de exportwaarde over een breed front. Groenten en bloemen vormden de uitzondering. Voor 2016 zal de prijsontwikkeling in melkvee– en varkenshouderij waarschijnlijk opwaarts zijn.

Groeivolume agrarische sector 1% Volgens het CBS bedroeg de productiegroei in de laatste twintig jaar gemiddeld 1% per jaar. In deze periode steeg het inkomen met 14% en slonk het aantal agrarische bedrijven met ruim 40% tot 65.000. De prijsontwikkeling was in 2015 voor diverse agrarische sectoren negatief. Uitzonderingen vormden groenten, bloemen en voor een deel van het jaar eieren. Voor sectoren als zuivel, akkerbouw en varkenshouderij is het perspectief voor 2016 beter dan in 2015. Voor zuivel wordt een geleidelijke stijging van de melkprijs voorzien tot 5% boven het gemiddelde van de laatste jaren. Voor aardappelen en uien begon het nieuwe productiejaar met goede prijzen. Voor varkenshouders werkt de varkenscyclus in 2016 in positieve zin, na de negatieve ontwikkelingen in 2015. De exportvooruitzichten blijven dankzij een gestaag stijgende vraag en een aanhoudend gunstige eurokoers (zie figuur) goed. Bovendien blijven de olie– en gasprijzen naar verwachting op de huidige lage niveaus en dat is vooral gunstig voor de glastuinbouw

Lage eurokoers stimuleert ook in 2016 export 1,60

1,00

1,50

0,95

1,40

0,90

1,30

0,85

1,20

0,80

1,10

0,75

1,00

0,70

0,90 2008

0,65 2010

2012

EUR/USD

2014

2016

EUR/GBP (r.as)

Bron: ING Economisch Bureau

Veelal lagere exportwaardes in 2015 % ontwikkeling j.o.j. 10% 5%

“De landen tuinbouw is onmisbaar voor de Nederlandse economie. De sector vult de wereldwijd groeiende vraag naar gezonde en gevarieerde voeding in. Innovatie en duurzaamheid maakt Nederland tot gidsland”.

0% -5% -10% -15%

Vlees

Cor Bruns en Kees van Vliet, Sectormanagers Agrarisch

Melk

Kaas

Eieren

2014

Graan

Groenten

Fruit

Bloemen

Planten

2015 jan-sep

Bron: CBS


2


Akkerbouw

Hoge aardappelen uienprijzen bij seizoenstart  Het productiejaar 2015/2016 is begonnen

met bovengemiddeld hoge prijzen voor zowel consumptieaardappelen als uien.  De kwaliteit en de opbrengsten variëren dit jaar lokaal sterk.  Het exportseizoen is rustig begonnen. Het uitvoervolume ligt nog 3% achter bij dat van 2014/2015.  Het aantal uitvoermarkten blijft groeien, zowel bij aardappelen als uien.

Prima start seizoen 2015/16 aardappelen en uien Akkerbouwers die aardappelen en uien verbouwen, kennen tot nu toe een prima prijsvorming. De prijzen in de periode september-november zijn voor aardappelen en uien 1,5 keer zo hoog als gemiddeld. Ten opzichte van vorig seizoen zijn de aardappelprijzen 4 tot 5 keer zo hoog (zie figuur). De kwaliteit en de opbrengsten variëren lokaal sterk. Er viel in sommige regio‟s in het groeiseizoen extreem veel regen. Ook het nieuwe uienseizoen is prima begonnen. De oogst is 10% hoger dan het vorige seizoen en de prijzen liggen vooralsnog zowel boven die van vorig seizoen als die van het langjarig gemiddelde (zie figuur). Bovendien was medio november al bijna de helft geleverd, ook meer dan de jaren ervoor. De uitvoer komt wat langzamer op gang. Het exportvolume was tot en met week 44 3% lager dan een jaar eerder. De top 4 exportbestemmingen voor uien van het seizoen 2014/15 (Senegal, Brazilië, VK en Ivoorkust) laten allemaal nog een achterstand zien. Het aantal afzetmarkten groeit nog altijd, zowel voor aardappelen als uien.

Akkerbouwareaal (in ha) en bruto-opbrengst (in 1000 kg/ha) in 2015        

Snijmaïs 223.900 Wintertarwe 127.800 Consumptieaardappelen 21.700 Suikerbieten 58.500 Zetmeelaardappelen 43.200 Pootaardappelen 42.000 Zomergerst 24.900 Zaaiuien 24.000

Bron: CBS; * 2014


41,1 10,2 50,9 81,8 42,2* 37,0* 7,0 56,4

Goed begin aardappelseizoen 2015/16 prijs in € per 100 kg.

35 30 25 20 15 10 5 0

sep

okt

nov

Gem.2000/14 2014/15

dec

jan

feb

mar

2012/13 2015/16

apr

mei

jun

2013/14

Bron: LEI en ING Economisch Bureau

Bovengemiddelde uienprijs in 2015 prijs in € per 100 kg. 25 20 15 10 5 0 aug sep okt nov dec jan feb mar apr mei jun Gem.2000/11 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 Bron: LEI en ING Economisch Bureau

3


Groenten en fruit

Toekomst sector diffuus ondanks prima 2015  2015 was qua prijsvorming een prima jaar

voor de kwekers van tomaten, komkommers en paprika.  Het succes van de glastuinbouw in 2015 is te danken aan teeltproblemen buiten Nederland.  De prille samenwerking in de coalitie HOT komt in 2016 met de eerste uitwerking van haar plannen voor de toekomst van de glastuinbouw.  De uitbreiding van exportmarkten verloopt goed . Er zijn door ons land voor diverse producten nieuwe handelsovereenkomsten gesloten, onder meer met China, India, Brazilië en Vietnam.

2015 jaar met prima prijzen In de glastuinbouw hebben kwekers van tomaten, komkommers en paprika‟s - de top 3 producten - een uitstekend jaar achter de rug. Door het te warme zomerweer bleef Spanje lang van de markt. De prijsvorming was zowel in het voor- als najaar prima. De prijzen daalden pas medio november, toen het gros van de Nederlandse oogst binnen was. Ook de kosten (vnl. gas) waren in 2015 acceptabel. In de AGF-schappen in de winkels zette deze voor de kwekers gunstige prijstendens door. Er werd dankzij de slechte Spaanse marktpositie in de eerste tien maanden 45% meer tomaten naar Spanje uitgevoerd. De totale exportvolumes daalden als gevolg van de hogere prijzen in de eerste tien maanden met 7%. Alleen de uitvoer van paprika‟s ontwikkelde zich wel positief. De fruittelers zagen de appelexport stijgen, terwijl die van peren fors terugviel. Een groot deel van de perenoogst 2014/15 werd al vorig jaar verkocht.

in miljard kg. (x-as); % ontwikkeling j.o.j. 2.100.000

-7,0%

1.500.000

1.200.000

-5%

900.000

-14%

600.000

+3%

300.000 0

Totaal G&F

TomaatKomkommerPaprika

2014 (t/m week 45)

index 2006 = 100 130

120

110

100 2011

2012 Fruit

2013 2014 2015 Groenten en aardappelen

Bron: CBS

Coalitie HOT goede stap richting toekomst

Lagere groei exportvolumes in 2015

1.800.000

Prijzen in AGF-schap detailhandel ook omhoog

-22% +3% Peren

2015 (t/m week 45)

Appels

Een goed 2015 biedt geen enkele garantie voor weer een goed jaar. De areaalontwikkeling in 2016 is nog onduidelijk en weersomstandigheden in andere productielanden en Nederland zelf (lichtintensiteit en –inval in het voorjaar) zijn onvoorspelbaar. De glastuinbouwsector heeft door een reeks slechte jaren flink aan financiële en innovatiekracht ingeboet en krijgt de komende jaren met vele uitdagingen te maken. De in november gestarte „coalitie HOT‟ (o.a. telersverenigingen, overheden en de logistieke sector) kijkt specifiek naar afzetstructuur, infrastructuur, ruimtelijke herstructurering, agrologistiek en vernieuwing van het Europese GMO-beleid. Daarnaast zijn er al stappen gemaakt op het gebied van nieuwe exportovereenkomsten van Nederland met landen als China, India, Vietnam en Brazilië.

Bron: GroentenFruit Huis en ING Economisch Bureau


4


Intensieve veehouderij

Varkenshouderij onder druk  Houders van vleesvarkens en vooral zeugen

haalden in 2015 slechte rendementen.  In 2016 zal het aanbod afnemen en de prijzen weer kunnen stijgen, conform het principe van de varkenscyclus. De hoge mestkosten blijven een punt van zorg en drukken de rendementen.  Pluimveehouders hebben een goed jaar achter de rug. Hun vertrouwen in de toekomst van het bedrijf is momenteel een stuk hoger dan een jaar geleden.  In 2016 zullen zeker voor legpluimveehouders de gemiddelde prijzen en rendementen lager uitkomen, maar mede dankzij dalende voerkosten boven het gemiddelde blijven.

Hogere prijzen in 2016 als gevolg varkenscyclus De varkenssector heeft een slecht jaar achter de rug. De prijzen van zowel vleesvarkens als zeugen zijn in de tweede helft van 2015 fors gekelderd. Er is overproductie in Europa en de vraag valt tegen. Nederlandse varkenshouders produceren weliswaar efficiënt, maar de kostprijs is en blijft door hoge eisen aan milieu en dierenwelzijn relatief hoog. Gecombineerd met de lage opbrengstprijs staan de rendementen onder druk. In “the survival of the fittest” dreigen vooral kleinere bedrijven het onderspit te delven. De ruim 30% ondernemers die zich richten op conceptvlees onderscheiden zich en hebben bovendien het tij mee. Beleidsmakers, consumenten en supermarkten kiezen langzamerhand voor sterrenvlees. Voor 2016 worden voor vleesvarkens en biggen een lager aanbod en dus hogere prijzen verwacht, conform het principe van de varkenscyclus.

Vooruitzichten pluimveehouders blijven goed De eierprijzen lagen een groot deel van het jaar ruim boven het langjarig gemiddelde. In de zomer leidde de uitbraak van vogelgriep in de VS dankzij een hogere importvraag tot een extra prijsimpuls. Gemiddeld zijn de prijzen in 2015 8% hoger dan het langjarige gemiddelde en 14% hoger dan in 2014. In 2016 zullen vraag, prijzen en rendementen naar verwachting weer tenderen naar gemiddelde niveaus. Houders van vleeskuikens boekten in 2015 voor het tweede jaar op rij bovengemiddelde resultaten. De saldi liggen 5% onder het niveau van 2014, maar 35% boven het langjarig gemiddelde. Als de tendens tot lagere voerkosten zich voortzet en de opbrengsten redelijk op peil blijven vanwege een stabiele consumptievraag, belooft ook 2016 een bovengemiddeld jaar te worden voor vleeskuikenhouders.

2015 prima jaar legpluimvee, slecht jaar zeugen Gemiddeld maandsaldo* in € / bedrijf 35000 30000 25000 20000 15000 10000

5000 0 Vleeskuikens

Leghennen Vleesvarkens

gem. t/m okt 2006-2013

t/m okt 2014

Zeugen

t/m okt 2015

Bron: LEI en ING Economisch Bureau; * rendement (opbrengst minus kosten) voor gestandaardiseerde bedrijven, exclusief BTW

14% hogere eierprijzen in 2015 Weekprijzen in €/100 stuks excl. BTW, bruin 62-63 gram 8 7 6 5 4 1

4

7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 2013 2014 2015 gem.2005-2013



5


Sierteelt

Bloemen doen het beter dan planten  De sierteeltsector liet in 2015 een gemengd

beeld zien, met flinke exportgroei voor bloemen, maar een tegenvallende ontwikkeling bij potplanten.  Ondanks de lagere prijzen voor potplanten verbetert het rendement, ook in 2016, door lagere energiekosten.  Het herstel van de consumptieve bestedingen en de laag blijvende euro zorgen bovendien voor goede (internationale) afzetvooruitzichten.  Voor bloemen wordt een exportgroei van 4% voorzien, voor potplanten van 3%.

Uitvoer bloemen groeit door, rentabiliteit omhoog De exportwaarde van pot– en tuinplanten daalde in de eerste tien maanden met 3%, die van bloemen steeg met 6%. Planten worden tegen lagere prijzen verkocht, maar omdat kwekers in een kleinere potmaat telen stijgt de rentabiliteit per m2. Volgens het LEI is sinds de crisis de rentabiliteit verbeterd. Ook door het lage gasprijsniveau zijn de kosten voor de kwekers gedaald en is de verwachting voor de resultaten in 2016 evenals in 2015 positief. Overigens ontstaat door “Kopen Op Afstand” enige neerwaartse prijsdruk in de handel, omdat buitenlandse importeurs gemakkelijker kunnen kiezen voor goedkopere alternatieven, buiten de veiling om.

Exportgroei vooral naar VK en Polen Uit de figuur blijkt dat er een samenhang is tussen de economische groei in de eurozone - het voornaamste afzetgebied van de Nederlandse sierteeltsector - en de uitvoerwaarde van vooral bloemen. Aangezien de groeivooruitzichten voor de eurozone in 2016 (+1,5%) en 2017 (+1,8%) positief zijn, betekent dat goede vooruitzichten voor de sierteeltsector. De bloemenexport stijgt naar verwachting met ongeveer 4%. Voor potplanten kan de terugval in exportwaarde in 2015 weer worden omgebogen. De Britse exportmarkt zal evenals in 2015 de snelste groeier zijn. De euro/pond koers blijft zich gunstig ontwikkelen, terwijl de consumptiegroei hoog blijft. Polen is groeiland nr.2. Rusland verliest als exportland aan betekenis. De exportomzet daalt dit jaar met een kwart. Vooral voor chrysanten, die voor de Russische markt worden geproduceerd, is er prijsdruk. Herstel van de Russische economie en de export ernaartoe wordt pas in 2017 voorzien.

Groei exportwaarde bloemen en planten 2016 % joj groei 6 4 2 0 -2 -4 -6

-8 2006

2008

Snijbloemen

2010

2012

Potplanten

2014

2016

BBP groei eurozone

Bron: VGB en ING Economisch Bureau

Totale groei exportomzet sierteelt in 2015 +3% % joj groei januari-oktober (aandeel tussen haakjes) TOTAAL Duitsland (29,1%)

V.K. (16,7%) Frankrijk (12,9%)

Italië (4,9%) België (4,0%) Polen (3,3%) Zwitserland (3,3%) Rusland (3,2%)

Zweden (3,0%) Oostenrijk (2,3%) -30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

Bron: VGB en ING Economisch Bureau


6


Zuivel

Zonniger 2016 voor melkveehouders  De melkprijzen waren in 2015 circa 7% lager

dan gemiddeld en 17% lager dan in 2014.  Het rendement voor de melkveehouders zal in 2015 9% lager zijn dan gemiddeld en 20% lager dan in 2014.  Voor 2016 wordt een geleidelijke stijging van de melkprijs voorzien, die gemiddeld 5% boven het langjarig gemiddelde en 10% boven die van 2015 kan uitkomen.  Lagere voerkosten, een gunstige eurokoers en een verder stijgende internationale vraag spelen de melkveehouder in de kaart. De fosfaatwetgeving zorgt echter voor het uitblijven van verdere productiegroei.

Hogere prijzen en gemiddelde rendementen voor melkveehouders in 2016 Na het vervallen van de melkquotering op 1 april 2015 is de productie vooral in Nederland flink gestegen (circa 7%) en zijn de prijzen gedaald. In ons land steeg de productie sterker dan in de meeste andere EU-landen. De melkprijzen inclusief nabetalingen, heffingen en toeslagen komen in 2015 zo’n 7% onder het langjarig gemiddelde (€ 34,50) uit. De gemiddelde melkprijs van 2015 is 17% lager dan die in 2014, het rendement ruim 20%. Voor 2016 is de verwachting dat dankzij de toenemende internationale vraag de melkprijs geleidelijk gaat stijgen en kan uitkomen op 5% boven het langjarig gemiddelde (de zogenoemde KWIN-norm) en ruim 10% boven het gemiddelde prijsniveau van 2015. Voor de rendementen betekent dit bij hetzelfde kostenniveau als in 2015 dat 2016 een gemiddeld jaar kan worden. Het gemiddeld maandsaldo is dan bijna 10% hoger dan in 2015.

Lange termijnperspectief goed Als de nieuwe fosfaatwetgeving op 1-1-2016 volgens planning ingaat, dan lijkt verdere productiegroei uitgesloten. Er wordt dan teveel mest geproduceerd. Verder zijn de vooruitzichten goed. De vraag naar zuivel blijft stijgen door toename van de wereldbevolking en de welvaart. Het goede imago van Nederland met steeds meer weidegang en duurzame productievormen lijkt een garantie voor prima exportvooruitzichten. De laag blijvende euro komt daar in 2016 als gunstige factor bovenop.

Melkprijs 2015 7% onder gemiddelde* (€ 34,50) in € per kg excl. BTW; 3,7% vet– en 3,35% eiwitgehalte 46 43 40 37 34 31 28 jan feb mar apr mei jun 2013

jul aug sep okt nov dec

2014

2015

Bron: LEI en ING Economisch Bureau; * KWIN-norm

Gemiddeld rendement 2016 weer ‘normaal’ in € per maand excl. BTW 20000 15000 10000 5000 0 2006-2014

2014

2006-2014

2014

2015

2015

2016

2016



7


Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis en volg ons op Twitter Of neem contact op met: Henk van den Brink

Sectoreconoom Agrarisch 06 1930 3153

Cor Bruns

Sectormanager Agrarisch 06 5431 3314

Kees van Vliet

Sectormanager Agrarisch 06 5579 8831

Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist (en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 9 december 2015.


8


Gematigd optimisme voor 2016

Recommend Documents