Gebiedsverkenning Maatschappelijk Vastgoed Kortonjo

A

gemeente Eindhoven

Definitieve versie 201404010

Gebiedsverkenning Maatschappelijk Vastgoed Kortonjo

April 2014

Maart 2014

Gebiedsverkenning Kortonjo -

Colofon

Uitgave Gemeente Eindhoven Datum april 2014

gemeente Eindhoven

A

gemeente Eindhoven

Inhoudsopgave

Colofon------------------------------------------------------------------------------------2 Inhoudsopgave -------------------------------------------------------------------------3 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding ----------------------------------------------------------------------------------4 Inleiding gebiedsverkenningen ------------------------------------------------------4 Het gebied van deze verkenning: Kortonjo ----------------------------------------4 Leeswijzer---------------------------------------------------------------------------------4 Verantwoording -------------------------------------------------------------------------5

2 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.2

Gebiedsschets ---------------------------------------------------------------------------5 Buurten in Kortonjo ---------------------------------------------------------------------6 Kerstroosplein----------------------------------------------------------------------------6 Gerardusplein/Bloemenbuurt-Zuid--------------------------------------------------7 Genneperzijde ---------------------------------------------------------------------------8 Eikenburg en De Roosten --------------------------------------------------------------9 De rol van de gemeente in Kortonjo-------------------------------------------------9

3

Bouwstenen voor Kortonjo--------------------------------------------------------- 11

4 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2

Gebiedsverkenning ------------------------------------------------------------------ 11 Activiteiten en gemeentelijk maatschappelijk vastgoed---------------------- 11 Wat is er in Kortonjo ------------------------------------------------------------------ 12 Activiteiten ----------------------------------------------------------------------------- 12 Maatschappelijk vastgoed----------------------------------------------------------- 13

5

Constatering gemeente Eindhoven ---------------------------------------------- 16

6 6.1 6.2

Kansen en bedreigingen ------------------------------------------------------------ 16 Kansen ----------------------------------------------------------------------------------- 16 Bedreigingen --------------------------------------------------------------------------- 18

7 7.1 7.2

Proces: realiseren gebiedsvisie---------------------------------------------------- 18 Co-creatie: wat is dat en met wie doe je dat? ------------------------------------ 18 Co-creëren in Kortonjo --------------------------------------------------------------- 18

8

Tot slot ---------------------------------------------------------------------------------- 19

9

Bijlagen --------------------------------------------------------------------------------- 19

Maart 2014


1

Inleiding

1.1

Inleiding gebiedsverkenningen

De gemeente Eindhoven wil graag haar beleidsdoelstellingen realiseren op het terrein van onderwijs, jeugd, cultuur, sport en welzijn. En op het gebied van maatschappelijke activiteiten. De gemeente streeft daarom naar een optimale mix van voorzieningen op gebiedsniveau door gemeentelijk maatschappelijk vastgoed gericht in te zetten, in samenhang met het vastgoed van samenwerkingspartners. Hiervoor is een actueel en volledig beeld nodig van de maatschappelijke activiteiten die er in een gebied al zijn, de maatschappelijke activiteiten waaraan behoefte is en de huisvesting van deze activiteiten. Deze gebiedsverkenningen dragen bij aan een beter inzicht in de financiële als maatschappelijke ontwikkelingen in relatie tot het (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed. Alle sectoren die betrokken zijn bij de totstandkoming van deze gebiedsverkenning hebben minder (financiële) middelen. Daarom wil de gemeente maatschappelijk vastgoed zo effectief en efficiënt mogelijk inzetten en afstemmen op de behoefte in een gebied.

1.2

Het gebied van deze verkenning: Kortonjo

Per wijk brengt de gemeente de maatschappelijke activiteiten (vraag) en het maatschappelijk vastgoed (aanbod) in kaart. Hierbij worden ook sportactiviteiten betrokken, omdat de gemeente de sportparticipatie wil verhogen om bij te dragen aan het gezondheidsniveau. Deze verkenning gaat over de wijk Kortonjo in het stadsdeel Stratum. We hebben de bij ons bekende gegevens verzameld en waar mogelijk met elkaar verbonden. Deze informatie is vervolgens vertaald naar een gemeentelijk beeld van het gebied en van de rol die de gemeente zou kunnen spelen in de samenwerking met de externe partijen. Deze verkenning is een eerste aanzet.

1.3

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 leest u enkele kerngegevens Kortonjo. Ook gaat het hoofdstuk in op de rol die de gemeente voor zichzelf ziet bij deze wijk. Hoofdstuk 3 gaat over de bouwstenen in Kortonjo die kunnen dienen als uitgangspunt voor de co-creatie. Vervolgens komt in hoofdstuk 4 het proces van de gebiedsverkenning aan de orde: Welke informatie hebben we verzameld en hoe verhoudt deze zich tot het gemeentelijke beleid? De huidige situatie brengen we volledig in beeld. In hoofdstuk 5 geven we onze constatering. Hoofdstuk 6 laat de kansen en bedreigingen van het gebied zien. In hoofdstuk 7 leest u hoe we komen tot een gezamenlijke invulling van de gewenste situatie. 4

gemeente Eindhoven

A 1.4

gemeente Eindhoven

Verantwoording

De gemeente nam het initiatief voor deze integrale gebiedsverkenning en verzamelde eerst alle interne informatie over het gebied. De sectoren Grond en Vastgoed, Gebiedsontwikkeling, Mens en Maatschappij, Sport en Bewegen en Economie en Cultuur verzamelden de andere relevante gegevens. Daarna volgde een toets van de interne gebiedsverkenning, met aanvullingen uit het gebied zelf. Dit leidde tot een totaalbeeld van wat er is, wat er zou moeten zijn en hoe we met elkaar kunnen zorgen dat het er komt. Daarbij is de gemeente slechts één van de stakeholders in de stad naast samenwerkingspartners zoals wijken bewonersorganisaties, besturen van VTA’s (vrijetijdsaccommodaties), SPIL-centra (een alomvattend concept voor peuterwerk, kinderopvang, basisonderwijs en jeugdgezondheidszorg), corporatiebesturen, school- en sportverenigingsbesturen en Welzijnspartners.

2

Gebiedsschets

De wijk Kortonjo ligt in het stadsdeel Stratum en bestaat uit de buurten Kerstroosplein, Gerardusplein (inclusief Bloemenbuurt-Zuid), Genneperzijde (voorheen Poelhekkelaan), Roosten, Eikenburg en Sportpark Aalsterweg. Kortonjo grenst aan een aantal groengebieden: sportpark Heihoef, de algemene begraafplaats en landgoed Eikenburgh. Aan de overzijde van de Aalsterweg ligt Genneper Parken, met daarin het sportconcentratiegebied met stedelijke en bovenstedelijke sportvoorzieningen. De inwonersenquête laat zien dat in 2013 in Kortonjo 73 procent van de bewoners sportte; in heel Eindhoven was dat 67 procent. De norm gezond bewegen wordt gehaald door 75 procent in Kortonjo tegen 71 procent in Eindhoven. Kortonjo scoort dus aanzienlijk beter dan bijvoorbeeld het Stratumse gebied Putten. Dat hangt

Maart 2014


waarschijnlijk samen met opleidingsniveau en inkomen van de bewoners en met de vele sportmogelijkheden in de wijk. Leefstijlen in Eindhoven typeert de bewoners als een mix van levenslustige, energieke mensen, in buurten met een hoog opleidingsniveau vooral als zakelijk en zelfverzekerd. Het energieke blijkt uit het rijke verenigingsleven met buurtverenigingen, sporten muziekverenigingen. Kortonjo kenmerkt zich ook door een redelijke spreiding van senioren in het stadsdeel. Vitalis Zorggroep is vertegenwoordigd in Kortonjo Stratum met vestigingen in de buurt Genneperzijde. 2.1.1

Buurten in Kortonjo

De verkenning voor Kortonjo richt zich vooral op de buurten Kerstroosplein en een gedeelte van het Gerardusplein: de buurt Bloemenbuurt-Zuid. Dit zijn zogenaamde actiegebieden, gebieden die de gemeente in 2013 en 2014 extra aandacht geeft. Het Kerstroosplein blijft ook in 2015-2018 actiegebied, maar de Bloemenbuurt-Zuid is na 2014 geen actiegebied meer. De activiteiten en het maatschappelijk vastgoed in Kortonjo zijn te vinden in buurthuis De Zuidwester en de huiskamers/steunpunten van Kerstroosplein en Bloemenbuurt-Zuid en natuurlijk in de verschillende sportparken. 2.1.2

Kerstroosplein

In de buurt Kerstroosplein wonen 1.970 mensen in 901 woningen. 22 procent van de bewoners is jonger dan 20 en 10 procent is 65 jaar of ouder. Het aandeel nietwesterse allochtonen is bijna een kwart. Het Kerstroosplein ligt tussen de Leenderweg en de Roostenlaan. De buurt heeft een goede ligging: dichtbij uitvalswegen en vlakbij het centrum en een natuurgebied. De nabijheid van een winkelcentrum en de weekmarkt op het Gerardusplein geven extra kwaliteit. De buurt wordt gekarakteriseerd als een leuke buurt, maar wel met een eenzijdig woningaanbod: 70 procent van de woningen is huurwoning. Er zijn veel woonerven. Vrijwel alle woningen zijn eengezinswoningen van vóór 1969.

6

gemeente Eindhoven

A

gemeente Eindhoven

Kerstroosplein scoort vooral slecht op economisch gebied. Het gemiddelde huishoudinkomen is 22.000 euro per jaar. Er zijn veel personen en veel huishoudens die het moeten doen met een laag inkomen. 6 procent van de bewoners is werkloos en er zijn behoorlijk wat eenoudergezinnen (15 procent). Het gevoel van veiligheid is iets afgenomen vergeleken met vier jaar geleden. Het aantal mishandelingen in de buurt is gestegen net zoals de overvallen en de overlast. En ondanks de afname van auto-inbraken en diefstal van (brom)fietsen zijn die getallen nog behoorlijk. Ruim een derde van de bewoners heeft last van geluidshinder en bijna een kwart van luchtverontreiniging. De buurtthermometer laat zien dat het op de sociaal en ruimtelijke terreinen iets beter gaat dan vier jaar geleden. De beleving van de buurt krijgt het rapportcijfer een 7+; de sociale cohesie een 5,6. Bijna zestig procent van de bewoners doet aan sport, 45 procent doet vrijwilligerswerk. De toekomstplannen voor de buurt zijn veranderd door de de verhuurdersheffing die de woningcorporaties jaarlijks moeten afdragen. Wooninc. heeft daarom besloten nog maar een klein deel van haar huurwoningen te slopen. De plannen voor sloop betreffen de portiekappartementen Floraplein 16 t/m 45, Wilgenroosstraat 54 t/m 64 even, Clematisstraat 1 t/m 25 oneven en Resedastraat 1 t/m 7 oneven en de garages Wilgenroosstraat 1 en 3. In totaal circa gaat het om zestig appartementen en woningen. De portiekappartementen Floraplein 46 t/m 69 blijven vooralsnog gewoon in verhuur. Voor deze appartementen in het woonblok aan de noordzijde zijn (nog) geen plannen in ontwikkeling. De overige eengezinswoningen blijven in verhuur of worden bij leegkomen verkocht. 2.1.3

Gerardusplein/Bloemenbuurt-Zuid

De buurt Gerardusplein doet het op alle fronten goed. Alle terreinen laten een stijging zien. De buurt als geheel is sociaal en economisch een gemiddelde buurt zonder bijzondere problemen. Maar daarbij moet worden aangetekend dat de buurtthermometer geen uitsluitsel geeft over het deelgebied Bloemenbuurt-Zuid. In Gerardusplein wonen 2.995 mensen. 25 procent hiervan is jonger dan 20 en 8 procent 65 jaar of ouder. Samen vormen ze 1.490 huishoudens. In de buurt staan 1.296 woningen, waarvan 66 procent koopwoningen. Centraal in het gebied liggen het Gerarduspark, de Gerardus Majellakerk (Gerarduskerk) met het plein waar de weekmarkt gehouden wordt, SPIL-centrum de Talisman en een winkelcentrum.

Maart 2014


De buurt die vroeger de meeste zorgen baarde, ligt in het noorden en staat bekend als de Bloemenbuurt-Zuid. De economische en sociale status waren niet goed. Wel was en is een relatief hoog deel van de bewoners gehecht aan de buurt en voelt zich er verantwoordelijk voor. Voorafgaand aan de wijkvernieuwing bestond de Bloemenbuurt-Zuid voornamelijk uit huurwoningen van Woonstichting ‘thuis. Na de sloop van de 326 woningen zijn grondgebonden woningen en appartementen teruggebouwd in een mix van koopgarant en (vrije sector) koop en huur. ‘thuis koos voor terugbouwen via Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, ook voor huurders. Daardoor zijn die zelfbewuster en zelfverzekerder geworden en staan ze al op goede voet met hun nieuwe buren door het samen ontwikkelen. De sociale samenhang is hierdoor verbeterd. Woonstichting ‘thuis investeerde fors in de buurt en begeleidde senioren, allochtonen en overige huurders in de transformatie. Eind 2013 kreeg de laatste terugkerende huurder de sleutel. Het resterende deel van de buurt (85 woningen) wordt door kopers ontwikkeld. Hoewel de nieuwe buurt dus nog niet helemaal af is, staat die er wel beter voor. Het is daarom geen wijkvernieuwings- of actiegebied meer. Gemeente en ‘thuis zorgen wel voor een ‘zachte landing’. Die is al in 2013 ingezet en loopt nog door in 2014. De zelfbewuste huurders hebben contact gezocht met de omringende buurten. Zo heeft de gezamenlijke sporten speldag met scouting Stratum en bewonersorganisatie stichting Plus uit de Gerardusbuurt de contacten tussen de buurten versterkt. Ook zijn stappen gezet om de Koepelvereniging (huurders uit Bloemenbuurt-Zuid) en Pabloz (woningeigenaren uit Bloemenbuurt-Zuid) om te vormen naar één bewonerscommissie die zich blijft inzetten voor de hele buurt. Bovendien hebben Bloemenbuurters zich aangesloten bij een breed gedragen bewonersinitiatief om een herbestemming voor de niet-gebruikte Gerarduskerk (een gemeentelijk monument) te zoeken. De parochie is blij met het initiatief en met de verbinding die de buurtbewoners tot stand willen brengen. De kerk is ook stedenbouwkundig het hart van de buurt. In overleg met parochie en gemeente is een plan gemaakt voor een haalbaarheidsonderzoek. 2.1.4

Genneperzijde

De buurt is geen actiegebied, maar de toename van verkeer op de Aalsterweg en de ring zorgt op bepaalde punten voor veel verkeersoverlast. Daarnaast kan een 8

gemeente Eindhoven

A

gemeente Eindhoven

overmaat aan activiteiten in Genneperparken ook voor overlast in de buurt zorgen (geluidsoverlast en parkeerdruk). Ook de toename van het aantal bezoekers vraagt om extra aandacht. 2.1.5

Eikenburg en De Roosten

De Roosten is een villawijk die bewoond wordt door jonge gezinnen en ouderen. In de wijk liggen Sportpark Heihoef, een algemene en een rooms-katholieke begraafplaats. De buurt is een groen, mooi woongebied met oude en nieuwe woningen. Eikenburg is een prachtig woongebied met oudere en nieuwe woningen. Eind vorige eeuw vestigden de Broeders van Liefde op het oude landgoed de Heihoeve een pensionaat voor kinderen, waarvoor ze de nieuwe naam Eikenburg kozen vanwege de vele eikenbomen op het terrein. Op het terrein van het voormalig Sint Jozefziekenhuis is een nieuwe woonwijk ontstaan. In het appartementencomplex Florastate wonen opvallend veel middenstanders. Het noordelijk deel van de buurt kent overwegend koopwoningen met gezinnen en tweepersoonshuishoudens. In het zuidelijke, groene deel van de wijk staan het Sint Joriscollege en het pensionaat Eikenburg.

2.2

De rol van de gemeente in Kortonjo

De rol van de overheid en dus ook van de gemeente Eindhoven verschuift van alles bepalen (government) naar beleid ontwikkelen (governance). Bij governance staat de gebruiker, de burger dus, centraal. In een coalitie kan de gemeente verschillende rollen aannemen. Binnen coalities in het domein van maatschappelijke voorzieningen onderscheidt Van Leent (2012) vier rollen voor de gemeente. Ze zijn geordend naar twee dimensies, te weten ‘hardware’ (hoe actief stuurt de gemeente op het vastgoed?) en ‘software’ (hoe actief stuurt de gemeente op programma’s en subsidies?).

Maart 2014


Leidinggevende gemeente: vervult een actieve rol. Ze initieert, coördineert en selecteert partijen om mee samen te werken. De gemeente kan de leidende rol zelf ambiëren of opgelegd krijgen: burgers en maatschappelijke partners gaan er vanuit dat gemeente deze rol oppakt onder het motto: ‘daar hebben we de overheid toch voor?’. Voorwaardenscheppende gemeente: staat haaks op de leidinggevende gemeente en initieert en coördineert juist niet, maar laat dat over aan bedrijven, instellingen en particulieren. Ondersteunen kan de gemeente hierin wel, door ‘slapende’ initiatieven en ambities wakker te maken en waar mogelijk met elkaar te verbinden. Accommoderende gemeente: hier ontstaat de overeenkomst met de openbare ruimte. De gemeente zoekt binnen iedere wijk naar aantrekkelijke plekken waar burgers, instellingen en bedrijven elkaar kunnen treffen voor uiteenlopende activiteiten. Ze laat de verantwoordelijkheid voor activiteiten en programma’s bij de partijen zelf. Programmerende gemeente: deze staat tegenover de accommoderende gemeente en concentreert zich op programma’s en activiteiten. Een instrument hiervoor is bijvoorbeeld de subsidieverordening, waarmee de gemeente de meest geschikte partij selecteert en afspraken maakt om haar maatschappelijke doelen te bereiken. Voor de gebiedsverkenningen zoekt de gemeente samenwerking met haar partners in het gebied, in dit geval Kortonjo. De Bloemenbuurt-Zuid wordt in 2015 een reguliere buurt. Het jaar 2014 is een overgang van een actiegebied naar een gewone buurt. Het Kerstroosplein blijft ook in 2015-2018 een actiegebied, de gemeente ziet hier voor zichzelf een leidinggevende, programmerende rol weggelegd. 10

gemeente Eindhoven

A

gemeente Eindhoven

Bij het initiatief herbestemmen Gerarduskerk voor heel Kortonjo ziet de gemeente zich ook in een voorwaardenscheppende rol.

3

-

-

-

-

4

Bouwstenen voor Kortonjo

De gemeente maakt op tal van terreinen beleid voor de stad. Ze wil dat dit beleid op een goede manier handen en voeten krijgt. Hoe zorg je voor een goede uitvoering van het beleid in de wijk Kortonjo? De gebiedsschets vormt daarbij het uitgangspunt, samen met een overzicht van wat er al in de wijk aanwezig is en wat er nog ontbreekt (hoofdstuk 4). In Kortonjo ligt het actiegebied Kerstroosplein. De gemeente wil hier met partners onder meer de economische mogelijkheden van bewoners verbeteren. Plekken voor buurtontmoeting kunnen hen helpen activeren. Hiervoor lijkt de keuze buurtgerichte plekken het best geschikt. Maar als het initiatief herbestemmen Gerarduskerk gerealiseerd kan worden, zou juist een keus voor een wijkgerichte, geconcentreerde voorziening meer voor de hand liggen. Want dat initiatief omvat alle maatschappelijke voorzieningen in heel Kortonjo, dus ook het Kerstroosplein. Een uitstekende kans om als overheid werkenderwijs een nieuwe rol eigen te maken: enerzijds zaken durven loslaten en anderzijds beslissingen durven nemen over het inzetten van gemeentelijk vastgoed en subsidies voor een door bewoners voorgestelde oplossing. De gemeente nodigt sportverenigingen uit om de maatschappelijke focus nog verder te verbreden naar en voor hun (directe) omgeving, in het verlengde van hun kernactiviteiten. Het komend jaar beginnen we met die sportverenigingen die zélf aangeven daaraan toe te zijn om het vervolgens op langere termijn (vraaggericht) uit te breiden naar alle sportverenigingen.

Gebiedsverkenning

De gemeente heeft veel informatie over gebieden, wijken en buurten, deze gegevens zijn echter over de hele organisatie verspreid. De eerste stap is dus om beschikbare informatie uit de organisatie op te halen en deze te bundelen. Vervolgens wordt beoordeeld of de informatie actueel en compleet is.

4.1

Activiteiten en gemeentelijk maatschappelijk vastgoed

Per gebied brengen we activiteiten in kaart en welke maatschappelijk vastgoed in het gebied zitten. De gemeente onderscheidt 5 type activiteiten. Elke activiteit draagt bij aan een of meerdere gemeentelijke doelstellingen: 1 sociaal-maatschappelijke activiteiten: gericht op meedoen en participeren;

Maart 2014


2 3

sportactiviteiten: bevorderen van sport en bewegen economische activiteiten (niet meegenomen in deze verkenningen, hebben geen rol in maatschappelijk vastgoed): 4 culturele activiteiten: dragen bij aan culturele participatie en educatie van bewoners 5 leefbaarheidsactiviteiten: behouden en verbeteren van de leefbaarheid in een gebied NB. Ondernemers welke commerciële doelstellingen nastreven en hun activiteiten hierop afstemmen, ook al zijn deze op sociaal-maatschappelijk gebied (zorgen kinderopvang) komen in eerste instantie niet in aanmerking voor huisvesting in gemeentelijke (maatschappelijke) accommodatie en worden daarom verwezen naar de vrije markt. Voordat we tot de inventarisatie overgaan is het goed om ook het begrip maatschappelijk vastgoed duidelijk te definiëren: Maatschappelijk vastgoed is verwant aan het begrip publiek vastgoed. Deze termen komen vaak in het spraakgebruik met elkaar overeen, maar hebben nader beschouwd in de kern een verschillende betekenis. Van Leent (2012) geeft aan dat onder het begrip publiek vastgoed het vastgoed met een publieksfunctie moet worden verstaan. De financiering met betrekking tot het vastgoed speelt hierbij eveneens een belangrijke rol om de scheiding tussen publiek en maatschappelijk vastgoed te duiden. Publiek vastgoed (zoals een bakkerij) wordt ‘particulier’ gefinancierd, terwijl maatschappelijk vastgoed (zoals scholen) via collectieve middelen worden gefinancierd. Uiteindelijk is de definitie die door Van Leent (2012) gegeven kan worden aan het begrip maatschappelijk vastgoed “het vastgoed dat nodig is om collectief gedefinieerde doelen te realiseren. Dat vastgoed kan een publieksfunctie hebben, zoals bij een school, maar kan ook privaat van aard zijn, zoals bij sociale woningbouw”. Daarmee is de definitie primair een beleidsmatig en bestuurskundig vraagstuk, waarbij de verhouding tussen de in te zetten middelen en de te realiseren effecten zo goed mogelijk afgestemd moet worden.

4.2

Wat is er in Kortonjo

4.2.1

Activiteiten

In Kortonjo zijn 60 sociaal-maatschappelijke activiteiten geïnventariseerd. De gemeente bracht in kaart of een activieit op buurt/wijk, gebied, stad of regionaal/landelijk georiënteerd is.

12

gemeente Eindhoven

A 4.2.2

gemeente Eindhoven

Maatschappelijk vastgoed

De wijk heeft verschillende ontmoetingsplekken. U vindt deze terug op de ontmoetingskaart Kortonjo.

Fig. Ontmoetingskaart Kortonjo, eigendommen gemeente Eindhoven

Eigendom gemeente Een deel van de activiteiten vindt plaats/heeft plaatsgevonden maatschappelijk vastgoed van de gemeente Eindhoven.

Adres Aalsterweg Cyclamenstraat 1 Geraniumstraat 2 Geraniumstraat 4 Roostenlaan

Bestemming Sportpark Aalsterweg De Zuidwester De Regenboog (ged) Perre Kersten (tijdelijk) Sportpark Roostenlaan

BVO m2 Ca. 523 m2 -

Maart 2014


Theo Koomenlaan 1 Theo Koomenlaan 3

Sporthal Indoor sportcentrum Fontys sporthogeschool

Ca. 10.628 m2 Ca. 16.000 m2

Accommodaties en voorzieningen De Zuidwester aan de Cyclamenstraat 1 is het bekende buurthuis in Kortonjo met veel verschillende activiteiten, maar het heeft beperkingen vanwege geluidshinder en slechte toegankelijkheid voor minder-validen. Daarom heeft het College van B&W inmiddels de opdracht gegeven onderzoek naar mogelijke verplaatsing te doen. Nu het bibliotheekfiliaal Stratum gesloten is de sociale functie van de bibliotheek overgegaan naar De Zuidwester. De gemeente heeft bij de bezoekers van de bibliotheek Stratum een enquête gehouden, onder meer over waar de sociale functie van de bieb moet komen. Bij de filiaalbezoekers geniet De Zuidwester in de Cyclamen/Gladiolusstraat (Bloemenbuurt-Zuid) veruit de voorkeur (67 procent). Inmiddels is in De Zuidwester een bewonersinitiatief gestart, waarbij bezoekers aan de Leestafel op hun gemak de krant of een tijdschrift kunnen lezen of gratis gebruikmaken van het systeem Boek voor een Boek (je mag een boek meenemen als je er een boek voor terugzet). Aan de Geraniumstraat liggen enkele voormalige gemeentelijke schoolgebouwen die de afgelopen tien jaar verschillende keren in beeld zijn geweest voor realisatie van een buurtontmoetingsruimte voor Gerardusbuurt/BloemenbuurtZuid/Kerstroosplein. Tot nu toe bleek dat niet mogelijk. Ook is één van de panden in beeld geweest voor eerstelijnszorg. Dat bleek om financiële redenen niet mogelijk. Inmiddels is er wel een medisch centrum aan de Aalsterweg geopend (MCA). Een gedeelte van het object Geraniumstraat 4 is momenteel (tijdelijk) in verhuur bij scouting Pere Kersten. SPIL-centra en voortgezet onderwijs Kortonjo kent twee SPIL-centra, in basisschool De Talisman en basisschool Floralaan. Ook zit in Kortonjo nog een nevenvestiging van basisschool De Regenboog uit de wijk Putten. Deze locatie (hoek Geranium/Begoniastraat) wordt in 2014 heroverwogen tot wel/geen herziene onderwijsbestemming. Op locatie De Regenboog in Putten wordt namelijk een fysiek SPIL-centrum gerealiseerd. Na de realisatie verhuizen de leerlingen van de nevenvestiging in Kortonjo naar de hoofdvestiging in Putten. Ook is in Kortonjo voortgezet onderwijs aanwezig: Sint Joriscollege en Plein Helder. Sport Er is veel gelegenheid tot sporten in Kortonjo: sportpark Aalsterweg (onderdeel van Genneper Parken) en sportpark Heihoef. Andere sportvoorzieningen zijn: de St. Joris Collegesporthal, Eikenburgsporthal, gymzaal Geraniumstraat en de gymzaal Floralaan-West. De basisscholen sporten hier. Vanwege het soort activiteiten, de bezetting van de sportaccommodaties (zowel indoor als outdoor) en de doelstellingen is de verwachting van het maatschappelijk rendement hoog. 14

gemeente Eindhoven

A

gemeente Eindhoven

De gemeentelijke Sportformule verzorgt in Kortonjo bewegingsonderwijs op de Talisman (twee dagen). Ook organiseert Sportformule twee maal naschoolse activiteiten in de gymzaal. Genneper Parken Genneper Parken herbergt naast verschillende sportaccommodaties ook recreatieve en culturele voorzieningen zoals het Eindhoven Museum (voorheen HOME ), het Milieu Educatie Centrum (inclusief heempark en De Genneper Hoeve) en de Genneper Watermolen. Genneper Parken trekt jaarlijks drie miljoen bezoekers. Accommodatie Nationaal zwemcentrum de Tongelreep IJssportcentrum Indoor-Sportcentrum Fontys Sporthogeschool Sportpark Genneper Parken: sportschool Essink, Golfclub ponymanege

Bezoekers per jaar 970.000 280.000 400.000 450.000 (inclusief studenten) 435.000 geen aantallen bekend

De activiteiten die in Genneper Parken gedaan worden zijn: zwemmen, tennissen, voetballen, hockey, judo, fitness, korfbal, volleybal, zaalvoetbal, zaalhockey, kickboksen, hardlopen, taekwondo, aikido, overige verdedigingssporten, overige fitnessactiviteiten, fitgym, jazzdance, muziekevenementen, zeskampen, kinderactiviteiten, Doelstellingen als het bevorderen van talentontwikkeling in de sport, de koppeling met de creatieve industrie en het versterken van kennisontwikkeling in de sport zijn meer stedelijk van aard. Ze zijn wel in bepaalde gebieden/wijken geconcentreerd. Genneper Parken huisvest bijvoorbeeld het CTO (Centrum voor Topsport en Onderwijs), waar veel Eindhovense sporttalenten trainen. Ook bevindt zich daar het Nationaal Zwemcentrum met het ‘fieldlab’ zwemmen dat een wezenlijke bijdrage levert aan de kennisontwikkeling in de zwemsport en een koppeling maakt met de creatieve industrie door nieuwe producten te ontwikkelen zoals het intelligente startblok. Maatschappelijk vastgoed derden De gemeente is niet de enige partij die maatschappelijk vastgoed in de stad bezit. Voor zover de gemeente de informatie heeft over het maatschappelijk vastgoed van derden is dit opgenomen in de ontmoetingskaart. In de co-creatie met de partners in de stad is een van de eerste stappen het overzicht aanvullen en actualiseren. Huiskamers Kerstroosplein heeft sinds 2008 een eigen huiskamer/steunpunt. Het heet Plein 1 en is gevestigd in een huurwoning van Woonbedrijf. De BloemenbuurtZuid heeft op haar beurt De Klimop. Deze huiskamer huist in een woning van Woonstichting ’thuis; de gemeente geeft subsidie voor de huur- en exploitatiekosten.

Maart 2014


Vitalis Zorggroep is vertegenwoordigd in Kortonjo met vestigingen in de buurt Genneperzijde. Het Gildehuis van het St. Jorisgilde ligt aan de Boutenslaan, en er is een volkstuincomplex aan de Genneperweg Sportkantines In Kortonjo bevinden zich ook nog een aantal kantines van sportverenigingen aan de Roostenlaan 30 en twee hockeyclubs aan de Charles Roelslaan. Deze sportkantines vervullen ook een maatschappelijk functie als ontmoetingsruimte. Hierin ligt een mogelijkheid voor andere sportactiviteiten om aan te sluiten.

5

Constatering gemeente Eindhoven

Op basis van de kennis over de wijk, de geformuleerde bouwstenen, de inventarisatie van de activiteiten, het gemeentelijke maatschappelijk vastgoed en de rol die de gemeente voor zichzelf in het gebied ziet, komt de gemeente tot de volgende propositie: -

-

6

Er is een goed beeld van de relatie tussen de activiteiten en accommodaties in het totale gebied. Daaruit blijkt dat er meer dan voldoende ruimte is voor alle in Kortonjo gewenste maatschappelijke activiteiten (ontmoeting, ontspanning, ontplooiing). We stellen voor te bekijken waar mogelijk activiteiten slim geprogrammeerd kunnen worden. Ook kunnen we nog bekijken of de accommodaties in de sportgebieden en de sportkantines nog mogelijkheden hebben die niet benut zijn.

Kansen en bedreigingen

De gemeente ziet kansen, en ook bedreigingen voor het gebied. Met haar partners in de stad wil zij alle kansen en bedreigingen aanvullend onderzoeken en gezamenlijk bepalen welke kansen gegrepen dienen te worden en hoe bedreigingen afgewenteld kunnen worden.

6.1 -

Kansen Het gebied Kortonjo valt op door een enorm scala aan activiteiten, waaronder bijzondere als Museum Eindhoven, een enorm sportcomplex met veel mogelijkheden en een stukje buitengebied (waar bijvoorbeeld de Politiehondenvereniging is neergestreken). Daardoor zijn er veel activiteiten die niet gebiedsgebonden zijn vanuit sociaal oogpunt, maar alleen vanwege hun locatie. De discussie over de term ‘gebiedsgebonden’ krijgt daarmee een andere lading. 16

gemeente Eindhoven

A -

-

-

-

-

-

-

gemeente Eindhoven

Er zijn sterke bewonersorganisaties die veel activiteiten organiseren. We hebben een goed beeld van de programmering in het gebied. Daaruit blijkt dat De Zuidwester en de twee steunpunten/huiskamers veel activiteiten huisvesten. Maar veel andere accommodaties worden veel minder intensief ingezet voor maatschappelijke activiteiten. We stellen daarbij vast dat de accommodaties in de twee sportgebieden (Heihoef en Aalsterweg) nog veel potentie hebben. Er is een goed beeld van de exploitatie van de ‘kernaccommodaties’, die we beoordelen als solide maar met weinig ruimte voor investeringen. Er is wel een grote afhankelijkheid van subsidies van gemeente en corporaties. Vooral huiskamer De Klimop in Bloemenbuurt-Zuid is kwetsbaar. De staat van De Zuidwester is matig. Het is gunstig gelegen en wordt optimaal gebruikt, maar het gebouw heeft nogal wat beperkingen en gebreken. De staat van het schoolgebouw in de Geraniumstraat 4 is slechter dan we hadden ingeschat. Er is twijfel over de draagkracht van de verdiepingvloer en is het gebouw is er door tijdelijk gebruik niet beter op geworden. Energietechnisch is het gebouw niet bij de tijd, dus duur in het gebruik. Er is geen goed en volledig beeld van de kwaliteit van de Gerarduskerk. Enkele jaren geleden is een renovatie gestart, die maar voor een deel is uitgevoerd. Vooral het noordelijk gedeelte en de toren zijn nog niet (volledig) gerenoveerd. Verder is er veel renovatiewerk gedaan, waaronder vernieuwing van het dak. De Woonvisie Stratum (opgesteld door bewonersplatform Stratum en goedgekeurd door het college van B&W) bepleit een kwaliteitsimpuls voor de ‘As van Stratum’. Dit heeft direct te maken met de locatie van de Gerarduskerk, buurthuis De Zuidwester en voormalige schoolgebouwen in de Geraniumstraat. Het bewonersinitiatief voor het herbestemmen van de Gerarduskerk biedt een kans die cruciaal is voor een nieuwe rol die de gemeente kan kiezen. Maar het is ook inhoudelijk zeer bepalend voor de inrichting van de voorzieningenstructuur in Kortonjo: kiest de gemeente voor concentratie van voorzieningen ten koste van huidige gemeentelijke panden, voor handhaving van de voorzieningen in die panden of een combinatie daarvan. De toekomstmogelijkheden van de gemeentelijke panden (Begoniastraat 15, Geraniumstraat 2, Geraniumstraat 4, Cyclamenstraat 1) en twee panden van corporaties waar de gemeente ook subsidie insteekt, hangen dus nauw samen met eventuele herbestemming van de Gerarduskerk. Die herbestemming kan de oplossing zijn voor het vraagstuk van maatschappelijk vastgoed in het hele gebied. En bepalend voor de keuze om al dan niet voor concentratie van voorzieningen te kiezen. Anderzijds is er een sterke behoefte om, zeker de komende jaren, kleinschalige voorzieningen intact te houden. In combinatie met de mogelijkheden die de voorzieningen in de sportgebieden en de basisscholen zouden kunnen bieden om grotere activiteiten in het gebied onder te brengen. Daarbij kan onderzocht worden of de Zuidwester kan komen te vervallen. Maar zolang er geen structurele oplossing beschikbaar is, bestaat er bij een aantal kernpartners de wens om de Zuidwester te handhaven omdat het gebouw nu heel nuttig en redelijk intensief wordt gebruikt.

Maart 2014


-

6.2 -

7

Optimalisatie in programmering en efficiënter ruimtegebruik zorgt voor beter te exploiteren objecten en op deze manier wordt er ruimte vrijgespeeld, waardoor objecten vrij van huur en gebruik aangeboden kunnen worden aan de markt (verkoop, structurele verhuur tegen kostprijsdekkende huur, etc.).

Bedreigingen Zonder duidelijke uitgangspunten krijgen partners verkeerde verwachtingen over wat er mogelijk is en hun eigen rol. Partners willen duidelijke uitgangspunten en uitspraken: Wat wil de gemeente doen met het leegstaande maatschappelijke vastgoed: verkopen, tenzij…! Is dit onduidelijk dan gaat hier veel verloren energie inzitten.

Proces: realiseren gebiedsvisie

Niet langer bepaald de overheid het gemeentelijk het maatschappelijk perspectief, maar de burger met zijn vraag. En voor de gebiedsverkenning is dat de burger met een behoefte aan sociaal-maatschappelijke, culturele, sportieve en educatieve activiteiten. Waren sporten, spelen, onderwijs, vrijetijdsbesteding, zorg voor ouderen en jeugdbegeleiding voorheen gescheiden werelden, nu wordt er ‘gebiedsgericht geprogrammeerd’. Bij gebiedsgericht programmeren wordt per buurt of wijk bekeken hoe sport-, beweeg- en Vrijetijdsaccommodaties passen in het totale wijk- of buurtconcept. Daarbij is de gemeente slechts een van de spelers in het veld. Dat betekent dat zij niet alleen de visie op de stad en het gebied kan en wil bepalen. Daarom zoekt zij de samenwerking met de bewoners en de partners in de stad.

7.1

Co-creatie: wat is dat en met wie doe je dat?

Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat van dit proces, zoals een plan, advies of product. Kenmerken van co-creatie zijn dialoog, 'common ground', enthousiasme, daadkracht en focus op resultaat. Voorwaarden voor succesvolle co-creatie zijn gelijkwaardigheid van de deelnemers, wederkerigheid, openheid en vertrouwen. Voor de gebiedsverkenningen zoekt de gemeente de samenwerking met haar partners in het gebied.

7.2

Co-creëren in Kortonjo

Doel van de co-creatie is om te komen tot gezamenlijk en gedragen beeld van het gebied en wat we met elkaar in het gebied willen, hoe we daar invulling aan geven, wanneer we dat doen en wie dat doet.

18

gemeente Eindhoven

A

gemeente Eindhoven

Er is een inspanningsverplichting om met elkaar het beste voor de wijk te doen. Dat betekent dat zowel de partners als gemeente hun verantwoordelijkheid nemen om hier invulling aan te geven. Niet langer is het de gemeente die alleen bepaald en doet. De gemeente heeft daarom voor zichzelf in kaart gebracht hoe zij de wijk ziet, welke activiteiten er zijn en of deze activiteiten bijdrage aan de beleidsdoelstellingen, wat het gemeentelijk maatschappelijk vastgoed hier is en met welk maatschappelijk vastgoed zij kan deelnemen aan de volgende stap, de co-creatie. De gemeente vraagt haar partners in de eerste co-creatiestap om hetzelfde te doen voor het vastgoed van haar partners en ook om het overzicht met activiteiten compleet te maken. Zodat er een totaal overzicht komt van wat er op dit moment in de wijk aan activiteiten en maatschappelijk vastgoed is. Het beeld van de huidige situatie is de basis het co-creatieproces. Van hieruit werken we gezamenlijk aan de toekomst voor de wijk. Wat gaat er goed, wat kan beter? Waar liggen kansen en belemmeringen? Wat kan nu en wat kan later?

8

-

-

-

9

1 2

Tot slot

Deze verkenning is een momentopname. Wil dit instrument haar toegevoegde waarde voor de stad en de gemeente Eindhoven behouden, dan dient de gebiedsverkenning een structurele plaats in de beleidsontwikkeling te krijgen; Verschillende beleidsterreinen zijn op stedelijk niveau ingestoken, waarbij gekeken wordt naar de inhoud en niet naar gebied of buurt en wijk. Voor een goede gebiedsgerichte aanpak is een heldere vertaling van stedelijk beleid naar gebiedsgericht beleid een must. De verbanden tussen parallel lopende verschillende ontwikkelingen moet worden georganiseerd en geborgd: Integraal Huisvestingsplan onderwijs (IHP), drie decentralisaties (jeugdzorg/AWBZ/WMO), bibliotheek, WIJeindoven (scope: valt buiten de opdracht van de gebiedsverkenningen, maar heeft wel effect op activiteiten, vastgoed en partners in de stad).

Bijlagen

Buurt in cijfers: Kortonjo; Leefstijlen in Eindhoven;

Gebiedsverkenning Maatschappelijk Vastgoed Kortonjo

Recommend Documents