Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon: Victor Nagtegaal Gebiedsmanager Pernis
[email protected] 06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave 1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5 1.2 Participatie................................................................................................................................. 5 2 Pernis ............................................................................................................................................... 6 2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6 2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6 2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8 2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10 2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10 2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11 2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11 2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12 2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12 2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen: A. Ontwikkelagenda B. DIN-schema C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek D. Achtergrondinformatie Pernis E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018 G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer 1.1 Algemene inleiding en leeswijzer Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties, zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden. Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest. In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis en een uitgebreid verslag van het participatie-traject. 1.2 Participatie Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld. Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU) Maart 2013
Kick-off Pernis 2030 2 Mei 2013
1e bijeenkomst 8 mei 2013
1e bijeenkomst 21 Mei 2013
2e bijeenkomst 29 mei 2013
2e bijeenkomst 17 Juni 2013
3e bijeenkomst 20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst aan de waterkant
4e bijeenkomst 10 juli 2013
Markt Pernis 2030 12 juli 2013
5e bijeenkomst 26 september 2013 Slotbijeenkomst 9 oktober 2013
Slotbijeenkomst 14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd, jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden. Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis 2.1 De ambities voor Pernis 2.1.1 Typering van de wijk Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas, de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren. In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste bewoners voor het hele dorp organiseren. 2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen Sterkten Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg, het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt waar ze wonen.
6
Zwakten Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen. De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten het dorp negatief is. Kansen Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour (Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders). Bedreigingen Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren ’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein) gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de 5000 (circa 200 nieuwe woningen). Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie (o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten - veilig - kindvriendelijk - goed bereikbaar, centraal in stadsregio - unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad - groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten - variatie woningaanbod: veel kleine veroudere woningen (wijkprofiel) - overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd - lage deelname aan culturele en sportieve activiteiten - imago Bedreigingen - afname inwonertal - voorzieningen - milieudruk
Kansen - transitie stadshavengebied - beter benutten ligging en kwaliteiten - ontwikkelen dagtoerisme - duurzaamheid - clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel Het wijkprofiel is een verzameling van statistische gegevens van de gemeente Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn en voorzieningen die onder andere verkregen zijn door enquêtes. In de figuur worden de resultaten van Pernis weergegeven. De donker groene vlakken geven aan dat Pernis ver boven het gemiddelde van de gemeente Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort Pernis ook boven het gemiddelde en de licht groene vlakken geven aan dat Pernis rond het gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan dat Pernis onder het gemiddelde scoort en oranje vakken geven aan dat de score van Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste scores uit het wijkprofiel opgesomd. Vastgoed: Het percentage kleine eengezinswoningen met een woonoppervlak van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen. Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan ook één van de drie prioriteiten. Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast, maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren. 8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam 5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning (Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij wateroverlast. Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27% van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie (dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele activiteiten te vergroten. Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat actief is.
9
2.1.4 De ambitie De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en basisvoorzieningen. Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007 is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van 5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp. Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie, havenactiviteiten en infrastructuur. Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen. Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp. Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde zijn. 2.2 De doelen De drie doelen voor Pernis zijn: • Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend te zijn. • Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder. • Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken. Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de volgende paragraaf. ER-Doel Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018 Indexcijfer tevredenheid woning algemeen stijgt van 149 naar 154 Tevredenheid sport/spelvoorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 118 Tevredenheid maatschappelijke voorzieningen indexcijfer blijft gelijk op 168 Tevredenheid leefomgeving adequate sociale voorzieningen blijft gelijk op 131 Deelname sociaal-culturele en sportactiviteiten van 81 omhoog naar 85 Tevredenheid aantrekkelijke sociale leefomgeving nu 179 blijft gelijk
Strategie Inzet op milieu en duurzaamheid & Inzet op wonen en infrastructuur. Inzet op voorzieningen & Inzet op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije tijd.
2.3 De aanpak 2.3.1 Strategieën Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen. Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners, doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld. Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd. Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede (groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent). In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden. In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling krijgt.
2.4. Knelpunten Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro. Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een hardloopronde ontwikkeld wordt, worden Pernissers gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde, waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad. Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa € 200.000 euro. Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op hun huidige locatie. Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden. Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000. 2.5. Ontwikkelagenda Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen. Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
