Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland

Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland

Rapportage realisatie nieuwe natuur en agrarisch natuurbeheer 2008 Stand van zaken 1 januari 2009

Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland

Stand van zaken per 1 januari 2009

Rapportage realisatie nieuwe natuur en agrarisch natuurbeheer 2008

Kleine vuurvlinder op melkeppe

Inhoudsopgave

Inleiding

4

Samenvatting

6

1. Functieverandering en inrichting nieuwe natuur

1.1 1.2 1.3

Functieverandering en inrichting Gelderland Functieverandering Gelderland Inrichting Gelderland Functieverandering en inrichting in het ILG Functieverandering en inrichting binnen NURG

9 9 9 10 10 13

2. Beheerders van de nieuwe natuur

15

15 16 18 19

2.1 2.2 2.3 2.4

Functieverandering en inrichting door particulieren Functieverandering en inrichting door terreinbeherende organisaties Grondverwerving en doorlevering door Bureau Beheer Landbouwgronden Eigendom in nieuwe natuur van overheidsorganisaties

3. Prioriteiten in het natuurbeleid

21

3.1 3.2 3.3 3.4

21 21 23

Functieverandering en inrichting binnen de Ecologische Hoofdstructuur Functieverandering en inrichting binnen de Parels van de Gelderse natuur Functieverandering en inrichting in de Robuuste verbindingszones en in de Poorten van de Veluwe Functieverandering en inrichting in de gebieden van de TOP-lijst antiverdroging

23

4. Realisatie beheer

25

4.1 4.2 4.3

25 26 26 27 29 29

Bronvermelding

Realisatie agrarisch natuurbeheer Agrarisch natuurbeheer naar natuurdoel Agrarisch natuurbeheer binnen de Ecologische Hoofdstructuur Agrarisch natuurbeheer in de PMJP-gebieden Realisatie ganzenbeheer Realisatie landschapsbeheer

30

Beenbreek

Inleiding Het Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland is een belangrijk instrument om

De resultaten van ‘Nulmeting op Kaart’ zijn in de nu voorliggende EHS-rapportage

uitvoering te geven aan de ambitie om de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) te

verwerkt. Rijk en provincies hebben afgesproken om de definities voor de jaarlijkse

realiseren. In dit plan wordt aangegeven op welke locaties Gedeputeerde Staten

PEIL-rapportage over de realisatie in het ILG in overeenstemming te brengen met

nieuwe natuur en agrarische natuurbeheer willen realiseren. Hiervoor worden de

‘Nulmeting op Kaart’.

Provinciale Subsidieregeling Natuurbeheer (SnG), de Provinciale Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (SanG) en grondverwervingsinstrumenten ingezet. Leeswijzer Om de voortgang van de realisatie van de doelen uit het Gebiedsplan te kunnen evalueren heeft de Dienst Landelijk Gebied (DLG) de nu voorliggende rapportage

Dit rapport beschrijft hoever de realisatie van het Gebiedsplan Natuur en Landschap

opgesteld. De rapportage geeft inzicht in de verwerving en functieverandering en

Gelderland is gevorderd en geeft een overzicht van de behaalde resultaten in 2008.

de inrichting van de nieuwe natuur, in het agrarisch natuurbeheer, het ganzenbeheer

In het eerste hoofdstuk wordt de realisatie van functieverandering en inrichting van

en het landschapsbeheer binnen de provincie Gelderland.

de nieuwe natuur beschreven voor heel Gelderland en per PMJP-gebied. De doelstellingen nieuwe natuur zoals die in het Gebiedsplan 2006 zijn aangegeven zijn hierbij het uitgangspunt.

Noot vooraf bij vergelijking met de EHS-rapportage 2007

Het tweede hoofdstuk beschrijft de functieverandering en inrichting door particulieren en terreinbeherende organisaties en de verwerving en doorlevering door BBL.

Door rijk en provincies is afgesproken om de restanttaakstellingen nieuwe natuur

In het derde hoofdstuk komt aan bod hoever functieverandering is gevorderd voor

per 1 januari 2007, de start van het ILG, opnieuw vast te stellen. Daartoe is het

de provinciale doelen. Het vierde hoofdstuk tenslotte beschrijft de realisatie van het

project ‘Nulmeting op Kaart’ uitgevoerd. De hierbij gehanteerde uitgangspunten en

agrarisch natuurbeheer voor heel Gelderland en per PMJP-gebied en de realisatie

definities wijken af van de uitgangspunten en definities die in voorgaande EHS-

van het ganzenbeheer en het landschapsbeheer.

rapportages zijn gebruikt. • Uitgangspunt voor de ‘Nulmeting op Kaart’ is dat de verschillen met het eerder door het rijk gehanteerde ‘Eindrapport Nulmeting restanttaakstellingen MJP2doelen in het ILG’ moeten worden verklaard. In Gelderland heeft dat er toe geleid dat een forse oppervlakte functieveranderde nieuwe natuur buiten de huidige begrenzing van het Gebiedsplan aan de realisatie is toegevoegd. • De definities ‘inrichting’ zijn aangescherpt. Voor ‘onderhanden werk’ geldt dat de inrichting moet zijn gegund en/of in uitvoering zijn genomen. • De toestand van de inrichting van de nieuwe natuur in beheer bij terreinbeherende organisaties is in overleg met hen opnieuw beoordeeld.

4 Rapportage realisatie nieuwe natuur en agrarisch natuurbeheer

Hatertse vennen


Samenvatting

Voor Gelderland is het resultaat van Nulmeting op Kaart dat 1.166 hectare functieveranderde nieuwe natuur buiten de huidige begrenzing van het Gebiedsplan aan de realisatie kan worden toegevoegd. Deze terreinen zijn verworven en doorgeleverd

Functieverandering en inrichting nieuwe natuur

onder de Relatienota, maar om uiteenlopende redenen niet opgenomen in het Gebiedsplan2. Ook de oppervlakte ingerichte nieuwe natuur is hoger dan eerder werd

Op 1 januari 2009 is in totaal 9.860 hectare landbouwgrond van functie veranderd

aangenomen. In totaal is bij de start van het ILG per 1 januari 2007 9.022 hectare

naar natuur. Hiervan is 5.485 hectare (56%) ingericht als natuurgebied. In 2008 is

landbouwgrond van functie veranderd naar natuur. Hiervan is 4.837 hectare ingericht.

van 356 hectare de functie veranderd naar natuur. De functieverandering en de inrichting van landbouwgrond naar natuur blijven achter bij de doelstelling uit het

Functieverandering

Gebiedsplan om de natuurdoelen uiterlijk in 2018 te realiseren. Het huidige

10000

realisatietempo zal de komende jaren vervijfvoudigd moeten worden om de nieuwe natuur in 2018 te kunnen afronden.

8000

Totaal 9.022

1.498

Totaal 9.504

Totaal 9.860

1.550

1.681

ILG NURG

Functieverandering naar natuur

17.810

Buiten begrenzing1 Zoekgebied

3.611

Nog te begrenzen

1.273

Totaal

7.558

4.131

1.166

671

1.136

683

9.086

Restant taakstelling inrichting 13.008

2.475

2.928

1.273

1.273

12.834

17.209

4000

8.179

7.954

7.524

2000

0

Totaal functieveranderd 1-1-2007



Inrichting

22.694

9.860

5.485

Nulmeting op Kaart Bij de start van het ILG in 2007 is tussen rijk en provincies afgesproken om de restanttaakstellingen nieuwe natuur per 1 januari 2007 opnieuw vast te stellen. Daartoe is het project ‘Nulmeting op Kaart’ uitgevoerd. Hierbij zijn de restanttaakstellingen ‘in het veld’ bepaald en in GIS vastgelegd. De resultaten hiervan zijn in deze rapportage verwerkt. 1 De oppervlakte nieuwe natuur gerealiseerd buiten begrenzing van het Gebiedsplan zal op termijn worden opgenomen in het Natuurbeheerplan.


6000

Aantal hectares

Concreet begrensd

Totaal Restant ingericht taakstelling 1-1-2009 functieverandering

Aantal hectares

6000

Doelstelling Totaal nieuwe functienatuur veranderd 1-1-2009

4000

2000

0

Totaal 4.837

802

Totaal 5.485

906

4.035

4.579

Totaal ingericht 1-1-2007


ILG NURG

2 In de Relatienota uit 1975 zijn de uitgangspunten voor het natuurbeleid vastgelegd. Landbouwgronden die sinds 1975 met rijksmiddelen zijn verworven en doorgeleverd aan een terreinbeherende organisatie worden gerekend tot de nieuwe natuur van de EHS.

Realisatie in 2008 en opgave voor de komende jaren

Agrarisch natuurbeheer, ganzenbeheer en landschapsbeheer

In 2008 is door particulieren 194 hectare van functie veranderd naar natuur en 66

Er is in totaal 7.135 hectare agrarisch natuurbeheer gerealiseerd. Hiervan ligt 5.219

hectare ingericht. De doelstelling voor particulier natuurbeheer is in 2008 niet

hectare in de beheersgebieden, 459 hectare buiten de begrenzing van het Gebieds-

veranderd en bedraagt 6.922 hectare. Bij het huidige realisatietempo zal deze

plan en 1.457 hectare overgangsbeheer in de concreet begrensde nieuwe natuur.

doelstelling niet worden gehaald.

De realisatie is in 2008 afgenomen met 5%. In 2006 en 2007 was de realisatie al

Het eigendom van terreinbeherende organisaties moet tot 2015 jaarlijks met 883

praktisch stilgevallen. Voor de periode tot 2018 moet nog 9.843 hectare worden

hectare toenemen om de doelstelling in 2018 te kunnen halen. In 2008 is slechts

gerealiseerd, dat is een jaaropgave van 984 hectare.

7% van de doelstelling gehaald. De reden hiervoor is niet anders dan in voorgaande jaren. Er zijn te weinig hectares nieuwe natuur beschikbaar om aan terrein-

Vanaf 2007 is het ganzenbeheer opengesteld. Op 1 januari 2009 is in totaal 6.100

beherende organisaties door te leveren.

hectare gerealiseerd. Dat is 70% van de doelstelling van 8.726 hectare. In het landschapsbeheer is 918 hectare gerealiseerd. Hierbij gaat het vooral om het beheer van bestaande landschapselementen.

Jaaropgave functieverandering en inrichting

2000

Totaal 1.595

Agrarisch natuurbeheer

Particulieren

811

628

Terreinbeherende organisaties

1000 500 0

967

883

18000

Totaal 15.328

15000

266

12000 9000

Jaaropgave functieverandering 2009 - 20153

Jaaropgave inrichting 2009 - 2018

Grondverwerving en doorlevering door BBL Het bezit van het Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL) op 1 januari 2009 is 5.545 ha. Van dit bezit ligt 1.578 hectare in de concreet begrensde nieuwe natuur.

Aantal hectares

Aantal hectares

1500

Totaal 1.694

15.062

In beheersgebieden Overgangsbeheer in nieuwe natuur Totaal 7.135 459

6000

1.457

3000

5.219

0

Doelstelling Gebiedsplan

Buiten begrenzing

Totaal gerealiseerd 1-1-2009

984 Jaaropgave 2009 t/m 2018

Ongeveer 2500 hectare van het bezit van BBL gelegen buiten de nieuwe natuur is verworven als ruilgrond ten behoeve van de realisatie van de nieuwe natuur. In 2008 is door BBL aan terreinbeherende organisaties 190 hectare nieuwe natuur doorgeleverd. In 2008 zijn door BBL voor het eerst terreinen doorgeleverd aan particulieren. In totaal is 135 hectare doorgeleverd. 3 De ervaring leert dat de inrichting van nieuwe natuur gemiddeld 3 jaar duurt (planvorming, vergunningen, bestemmingsplan, schop in de grond). Om in 2018 klaar te zijn met de EHS zal de functieverandering dus in 2015 gereed moeten zijn.


Ramsbeek


1. Functieverandering en inrichting nieuwe natuur

aangenomen. In totaal is bij de start van het ILG per 1 januari 2007 9.022 hectare landbouwgrond van functie veranderd naar natuur. Hiervan is 4.837 hectare ingericht.

Functieverandering Gelderland

1.1

Functieverandering en inrichting Gelderland Wanneer verandert landbouwgrond in natuur?

Wat is de doelstelling?

Van terreinen binnen de begrenzing van nieuwe natuur verandert de functie naar natuur als:

In het ‘Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland 2008’ is in totaal 21.421 hectare

• Deze in eigendom zijn bij een terreinbeherende organisatie;

landbouwgrond als nieuwe natuur begrensd. Hiervan is 17.810 hectare concreet

• Deze in eigendom zijn van overheidsorganisaties (incl. BBL) én deze terreinen

begrensd en 3.611 hectare begrensd binnen zoekgebied. Landelijk wordt er van

zijn ingericht als natuurterrein en/of in beheer zijn gegeven bij een terrein-

uitgegaan dat de nieuwe natuur uiterlijk in 2018 van functie is veranderd en is ingericht.

beherende organisatie; • Er subsidie functieverandering voor is verleend5 of de terreinen zijn ingericht als natuurterrein.

In oktober 2008 is een partiele herziening van het Gebiedsplan vastgesteld. In totaal is voor Gelderland 22.694 hectare nieuwe natuur beschikbaar. 1.273 hectare nieuwe natuur in de Robuuste verbindingszones moet nog worden begrensd4.

In de ‘Nulmeting op Kaart’ is vastgesteld dat ook buiten de huidige begrenzing van het Gebiedsplan, vanaf 1975 landbouwgronden met rijksmiddelen van functie veranderd zijn naar natuur. Deze terreinen zijn hier meegeteld als nieuwe natuur

Doorwerking Nulmeting op Kaart

met functieverandering en toegerekend aan de concreet begrensde nieuwe natuur.

Bij de start van het ILG is tussen rijk en provincies afgesproken om de restanttaakstellingen nieuwe natuur per 1 januari 2007 opnieuw vast te stellen. Daartoe is het

Hoeveel nieuwe natuur is op 1 januari 2009 functie veranderd?

project ‘Nulmeting op Kaart’ uitgevoerd. Hierbij zijn de restanttaakstellingen ‘in het

In totaal is van 9.860 hectare de functie veranderd naar natuur, waarvan 8.724

veld’ bepaald en in GIS vastgelegd.

hectare in de concreet begrensde nieuwe natuur en 1.136 hectare in zoekgebieden nieuwe natuur. Daarmee is 46% van de doelstelling uit het Gebiedsplan gerealiseerd.

De uitgangspunten en definities van ‘Nulmeting op Kaart’ wijken af van de voorgaande

In 2008 is van 356 hectare de functie veranderd naar natuur.

EHS-rapportages. Met name de definities voor ‘inrichting’ zijn aangescherpt. Daarnaast is als uitgangspunt gehanteerd dat de verschillen met het eerder door het rijk gehanteerde

Wat betekent dit voor de periode tot 2018?

‘Eindrapport Nulmeting restanttaakstellingen MJP2-doelen in het ILG’ moeten worden

Voor de periode tot 2018 moet nog 11.561 hectare van functie veranderen naar

verklaard. De resultaten van ‘Nulmeting op Kaart’ zijn in deze rapportage verwerkt.

natuur. Dit betekent tot 2015 een jaarlijkse opgave functieverandering van 1.652 ha. De realisatie functieverandering is in 2008 net als in voorgaande jaren fors achter

Voor Gelderland is het resultaat van Nulmeting op Kaart dat 1.166 hectare functie-

gebleven bij de jaaropgave. De oorzaken voor deze achterblijvende realisatie zijn de

veranderde nieuwe natuur buiten de huidige begrenzing van het Gebiedsplan aan

geringe grondmobiliteit in gebieden waar nieuwe natuur is begrensd, het geringe

de realisatie kan worden toegevoegd. Deze terreinen zijn verworven en doorgeleverd

areaal nieuwe natuur dat kan worden doorgeleverd en onvoldoende deelname van

onder de Relatienota, maar om uiteenlopende redenen niet opgenomen in het

particulieren voor functieverandering. Bij het huidige realisatietempo zal de

Gebiedsplan. Ook de oppervlakte ingerichte nieuwe natuur is hoger dan eerder werd

doelstelling in 2015 niet gehaald worden.

4 Er loopt nog een discussie met LNV over het traject, de ambitie en de te begrenzen hectares voor de Robuuste Verbindingszone Veluwe-Reichswald. Daardoor kan dit cijfer nog veranderen.

5 Functieverandering in het kader van Programma Beheer of een van de voorlopers daarvan of subsidie waardedaling door een waterschap.


Voor de periode tot en met 2018 moet nog 15.936 hectare worden ingericht. Dit is

Functieverandering nieuwe natuur

een jaarlijkse inrichtingsopgave van 1.594 ha. Om deze doelstelling te kunnen halen, 25000

Concreet begrensd

Totaal 21.421 20000

is het van belang dat ook de doelstellingen voor verwerving en functieverandering worden gehaald.

Zoekgebied

3.611

Inrichting nieuwe natuur

25000

15000

Aantal hectares

10000

5000

Totaal 9.860 1.136

20000

Totaal 356 0



Functieveranderd in 2008

354 10000

1.298 Jaaropgave 2009 t/m 2015

Inrichting Gelderland

Zoekgebied

3.611

15000

Totaal 1.652

8.724

Aantal hectares

17.810

Concreet begrensd

Totaal 21.421

Wanneer is de nieuwe natuur ingericht?

17.435 Totaal 5.485 683

5000

4.244 0

Totaal 1.594

4.802

293

Totaal ingericht 2009

Jaaropgave 2009 t/m 2015

1.301 Doelstelling Gebiedsplan

Een terrein is ingericht wanneer de terreinomstandigheden zodanig zijn dat het beoogde natuurdoel met een geschikt beheer (op termijn) kan worden bereikt. Van een terrein is de inrichting onderhanden wanneer:

1.2

Functieverandering en inrichting in het ILG

• De inrichting van het terrein is gegund en/of wordt uitgevoerd; • Er subsidie functieverandering voor is verleend, maar de inrichting nog niet is voltooid.

Rijk en provincie Gelderland hebben voor de periode 2007-2013 afspraken gemaakt over de doelen van het Rijk voor het Gelderse landelijk gebied en over het bijbehorende Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). De uitwerking van deze afspraken is vast-

Hoe staat het met de inrichting van de nieuwe natuur? In totaal is 5.485 hectare ingericht, waarvan 4.802 hectare in concreet begrensde gebieden nieuwe natuur en 683 hectare in zoekgebieden nieuwe natuur. Daarnaast is van 1.254 hectare de inrichting onderhanden.


gelegd in het Provinciaal Meerjarenprogramma Vitaal Gelderland 2007-2013 (PMJP).

Resultaten voor de PMJP-gebieden in Gelderland In het PMJP zijn voor 2008 37 (+1) gebieden6 aangewezen waar de provincie haar ambitie voor het landelijk gebied vorm geeft. De uitwerking van de plannen gebeurt samen met de gemeenten, waterschappen, terreinbeherende instanties, particulieren en belangenorganisaties. Een van de belangrijke opgaven voor het landelijk gebied is de realisatie van de

nr.

Doelstelling nieuwe natuur

A 18

97

nieuwe natuur uit het Gebiedsplan. In de tabel en op kaart wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken per PMJP-gebied van de realisatie van functieverandering en inrichting van de nieuwe natuur. De in de ‘Nulmeting op Kaart’

Hupsel-Zwolle



82

79

Jaaropgave functieverandering 2009 t/m 2015

Jaaropgave inrichting 2009 t/m 2018

2

2

gevonden functieveranderde nieuwe natuur buiten de huidige begrenzing van het

Beltrum-Eibergen

A 19

126

121

117

1

1

Gebiedsplan is in de cijfers per PMJP-gebied meegenomen.

’t Grote Veld

A 20

212

147

44

9

17

Gebieden PMJP-2008 stand van zaken 1-1-2009 nr.

Binnenveld-Oost

V1

Doelstelling nieuwe natuur

318

Totaal functieveranderd 1-1-2009 105


Jaaropgave Jaaropgave functieinrichting verandering 2009 t/m 2009 t/m 2018 2015

28

30

29

LOG Kootwijkerbroek-Lunteren

V2

130

65

37

9

7

Veldbeek-Erica-Appel

V3

1.939

186

55

250

188

NL Arkemheen

V4

365

172

158

28

21

Stelkampsveld

A 21

76

26

11

7

7

Winterswijk-Oost

A 22

462

144

55

45

41

NL Winterswijk

A 23

989

477

383

73

61

NL De Graafschap

A 24

957

438

199

74

76

LOG Barchemse Veengoot

A 25

101

67

15

5

9

EVZ Oude IJssel

A 26

107

30

12

11

10

Keppel en omgeving

A 27

126

44

44

12

8

Groen in en om de stad Doetichem

A 28

0

0

0

-

-

Gebiedsproces Oude IJsselstreek A 29

114

29

12

12

10

26

15

1

2

4

519

210

90

44

43

Engbergen

A 30

NL Nieuwe Hollandse Waterlinie R 2

Agrarische enclave Uddel-Elspeet V 5

443

289

185

22

26

NL Rivierenland

R3

436

223

188

30

25

Harderwijk-Elburg / Hierdense Poort

V6

770

318

103

65

67

Regionaal Plan Bommelerwaard R 4

579

206

48

53

53

Hattemer Poort

V7

347

64

0

40

35

LI Land van Maas & Waal

222

72

22

21

20

Epe-Vaassen / Wisselse Poort

V8

1.581

525

126

151

146

Rivierduinen

R6

627

285

164

49

46

R7

250

121

121

18

13

R8

1.356

786

259

81

110

2.728

1.690

1.125

148

160

Beekbergse Poort

V9

864

397

168

67

70

Groen-recreatief netwerk Arnhem-Nijmegen

Soerense Poort

V 10

838

379

265

66

57

NL Gelderse Poort

Havikerpoort

V 11

262

14

14

35

25

Renkumse Poort

V 12

744

566

365

25

38

Baakse Beek

A 13

780

363

228

60

55

EVZ Dortherbeek

A 14

23

6

3

2

3

Gebiedsproces Dortherbeek

A 15

28

7

0

3

4

Eibergen-Oost

A 16

87

38

29

7

6

Neede-Borculo

A 17

356

217

132

20

22

R5

Buiten de PMJP-gebieden

17.842

8.179

4.579

1.380

1.326

NURG

Totaal ILG

3.579

1.681

906

271

267

Nog te begrenzen

1.273 9.860

5.845

1.833

1.685

Totaal nieuwe natuur

22.694

6 In het PMJP 2008 zijn 37 gebieden benoemd waarbinnen de provincie samen met haar partners plannen voor het landelijk gebied uitwerkt. Ook buiten deze PMJP-gebieden zijn door de provincie doelen voor het landelijk gebied geprogrammeerd. Dit gebied wordt daarom als 38e gebied in de rapportage meegenomen.


Gebieden PMJP-2008 stand van zaken 1-1-2009

Realisatiepercentage 0 - 10 10 - 20 20 - 30 30 - 40 40 - 50 50 - 60 60 - 70 70 - 80 80 - 90 90 - 100

Hattemerpoort

Harderwijk-Elburg

Epe-Vaassen / Wisselsepoort Agrarische enclave Uddel-Elspeet EVZ Dortherbeek

NL Arkemheen

Gebiedsproces Dortherbeek Veldbeek-Erica-Appel Beekbergse Poort

Neede-Borculo Het Groote Veld LOG Barchemse Veengoot Stelkampsveld Soerense Poort


NL Graafschap

HupselBeltrum- Zwolle

EibergenOost

Eibergen Havikerpoort Renkumse Poort Binnenveld-Oost

Baakse Beek

Keppel eo

EVZ Oude IJssel NL Winterswijk Winterswijk-Oost

NL Rivierengebied Groen recreatief netwerk Arnhem-Nijmegen

NL Nieuwe Hollandse Waterlinie

Land van Maas en Waal

NL Gelderse Poort

Rivierduinen Bommelerwaard


Gebiedsproces Oude IJsselstreek Engbergen

1.3

Functieverandering en inrichting binnen NURG

In Gelderland worden in het programma Nadere Uitwerking voor het RivierenGebied (NURG) van de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra een groot aantal uiterwaardgebieden ingericht als natuurgebied. NURG wordt gefinancierd door het rijk. De inrichting van deze terreinen is mede van belang voor de veiligheid en de waterbeheersing. Hoe staat het met de functieverandering en inrichting binnen NURG? Binnen de NURG-projecten in Gelderland is in totaal 3.579 hectare nieuwe natuur begrensd. Daarnaast wordt binnen NURG 300 hectare nieuwe natuur gerealiseerd door ontgrondingen. Op 1 januari 2008 is 1.681 hectare van functie veranderd naar natuur. Dat is 49% van de doelstelling nieuwe natuur binnen NURG. Hiervan is 906 hectare ingericht. Om de doelstelling in 2018 te halen moet tot 2015 jaarlijks 271 hectare van functie veranderen naar natuur en moet tot 2018 267 hectare worden ingericht. Functieverandering en inrichting in de NURG-projecten

3500 3000 2500

Aantal hectares

2000

3.579

1500 1000

1.681

500 0

906 271 Doelstelling Gebiedsplan



267

Jaaropgave Jaaropgave inrichting functieverandering 2009 t/m 2018 2009 t/m 2015

Lexkesveer


Rijk van Nijmegen


2. Beheerders van de nieuwe natuur 2.1

Functieverandering en inrichting door particulieren

Functieverandering en inrichting door particulieren

Totaal 6.922

Wat is de doelstelling? De doelstelling voor particulier natuurbeheer is in 2008 onveranderd gebleven en bedraagt 6.922 hectare in 2018. Deze doelstelling heeft betrekking op zowel concreet begrensde gebieden nieuwe natuur als nieuwe natuur in zoekgebieden.

Concreet begrensd

Totaal 1.242

1400

Zoekgebied

1200

Wanneer is er sprake van functieverandering van nieuwe natuur door particulieren? Van functieverandering door particulieren is sprake wanneer er een beschikking

376

1000

voor functieverandering is verleend of wanneer het terrein is of wordt ingericht als natuurterrein. Dit geldt zowel voor terreinen in concreet begrensde nieuwe natuur,

800

Totaal 640

als voor terreinen in zoekgebieden nieuwe natuur. 600

176

Hoe staat het met de functieverandering door particulieren? is 18% van de doelstelling. Hiervan ligt 866 hectare in concreet begrensde nieuwe natuur en 376 hectare in zoekgebieden nieuwe natuur. Van deze 1.242 hectare is voor 1.019 hectare subsidie functieverandering verleend. Voor de andere terreinen is de functieverandering geregeld in voorlopers van Programma Beheer, via het waterschap of in een ontgrondingsvergunning. In 2008 is 194 hectare gerealiseerd. De realisatie functieverandering door particulieren

Aantal hectares

In totaal is 1.242 hectare van functie veranderd naar natuur door particulieren. Dat

866

Totaal 602 204

400

468

200 0

398

Doelstelling



Onderhanden 1-1-2009

is ten opzichte van 2007 vrijwel gelijk gebleven. Sinds de introductie van het Programma Beheer was de realisatie in 2005 met 246 hectare het hoogst.


Hoe staat het met de inrichting door particulieren? In totaal is 640 hectare nieuwe natuur ingericht door particulieren. Dit is 52% van

2.2

Functieverandering en inrichting door terreinbeherende organisatie

de oppervlakte die door particulieren van functie is veranderd naar natuur. In het Programma Beheer wordt een inrichtingsperiode aangehouden van 6 jaar. Omdat


functieverandering door particulieren pas vanaf 2004 goed op gang is gekomen, is

De doelstelling nieuwe natuur voor de terreinbeherende organisaties is 13.728 ha.

van nog eens 602 hectare de inrichting onderhanden.

Deze is bepaald door op de totale doelstelling nieuwe natuur de doelstelling voor

Om de doelstelling in 2018 te halen moet jaarlijks 628 hectare worden ingericht.

het particulier natuurbeheer en de door andere overheidsorganisaties functieveran-

Om dat te kunnen bereiken moet ook de doelstelling functieverandering door

derde oppervlakte in mindering te brengen.

particulieren worden gehaald. Wanneer is er sprake van functieverandering van nieuwe natuur door terreinbeherende organisaties? De eigendommen van terreinbeherende organisaties binnen de begrenzing van

Jaaropgave functieverandering en inrichting

2000

Totaal 1.694

Terreinbeherende organisaties

Aantal hectares

811

628

1000

0

Hierbij zijn in de zoekgebieden alle eigendommen meegeteld die vanaf 1975 met Particulieren

1500

500

nieuwe natuur worden beschouwd als nieuwe natuur met functieverandering.

Totaal 1.595

rijksmiddelen zijn verworven en doorgeleverd aan een terreinbeherende organisatie. In de ‘Nulmeting op Kaart’ is vastgesteld dat ook buiten de huidige begrenzing van het Gebiedsplan, vanaf 1975 eigendommen van terreinbeherende organisaties met rijksmiddelen zijn verworven en doorgeleverd. Deze terreinen zijn hier meegeteld

883

Jaaropgave functieverandering 2009 - 2015

967

Jaaropgave inrichting 2009 - 2018

als nieuwe natuur met functieverandering en toegerekend aan de concreet begrensde nieuwe natuur. Hoe staat het met de functieverandering door terreinbeherende organisaties? Op 1 januari 2009 is door terreinbeherende organisaties in totaal 7.547 hectare van functie veranderd naar natuur. Hiervan ligt 6.956 hectare in de concreet begrensde nieuwe natuur en 591 hectare in zoekgebieden nieuwe natuur. In 2008 is door terreinbeherende organisaties 59 hectare gerealiseerd. Om de doelstelling in 2018 te kunnen halen moet tot 2015 jaarlijks 945 hectare worden gerealiseerd. De feitelijke functieverandering door terreinbeherende organisaties in 2008 is slechts 7% van de doelstelling. De reden hiervoor is dat in 2008 te weinig hectares nieuwe natuur beschikbaar waren om aan terreinbeherende organisaties door te leveren. In voorgaande jaren was dit ook het geval.


Functieverandering door terreinbeherende organisaties

Totaal 13.728 Totaal 7.547 591

8000 7000

Concreet begrensd Zoekgebied

6000 5000 4000

6.956

Totaal 4.059 380

Aantal hectares

3000 2000

3.679

1000 0

Doelstelling



Totaal 391 43 348 Onderhanden 1-1-2009

Hoe staat het met de inrichting door terreinbeherende organisaties? In totaal is 4.059 hectare nieuwe natuur ingericht door terreinbeherende organisaties. Dit is 54% van de oppervlakte die door terreinbeherende organisaties van functie is veranderd naar natuur. Van 391 hectare is de inrichting voorzien. Dat veel terreinen nog niet zijn ingericht heeft de volgende oorzaken: de terreinen zijn nog te versnipperd, de waterhuishouding is nog niet in orde of de inrichtingsbudgetten van de voorheen als reservaatsgebieden begrensde terreinen zijn ontoereikend. Van de doelstelling voor terreinbeherende organisaties is op 1 januari 2009 30% ingericht. Om de doelstelling in 2018 te kunnen halen moet jaarlijks 967 hectare worden ingericht. Omdat de doorlevering van nieuwe natuur aan terreinbeherende organisaties achterblijft bij de doelstelling, blijft ook de inrichting van terreinen achter.

Natuurontwikkeling


2.3

Grondverwerving en doorlevering door Bureau Beheer Landbouwgronden

In 2008 zijn door BBL voor het eerst terreinen doorgeleverd aan particulieren. In totaal is 135 hectare doorgeleverd. Als voorwaarde voor doorlevering is opgenomen dat op deze terreinen een kwalitatieve verplichting wordt gevestigd. Daarvoor

Wanneer is er sprake van verwerving en doorlevering gronden nieuwe natuur door BBL?

wordt in de praktijk subsidie functieverandering aangevraagd. De doorlevering

Gronden gelegen binnen de gebieden nieuwe natuur kunnen door BBL worden

ondervindt vertraging door de lange looptijd van deze subsidieverlening.

verworven en ten behoeve van de realisatie van nieuwe natuur worden doorgeleverd. Eveneens kunnen door BBL gronden buiten de gebieden nieuwe natuur worden

Wat betekent dit voor de periode tot 2018?

verworven en door ruiling binnen de nieuwe natuur worden gebracht.

In totaal moet in de periode tot 2015 nog 2.103 hectare worden verworven en moet nog

Doorlevering vindt plaats aan terreinbeherende organisaties en door aanpassing

6.181 hectare worden doorgeleverd ten behoeve van terreinbeherende organisaties.

van de regelgeving sinds 2006 ook aan particulieren.

Het realiseren van deze opgaven in 2015 vraagt jaarlijks om verwerving van 300 hectare en doorlevering van 883 hectare nieuwe natuur aan terreinbeherende organisaties.

Wat heeft BBL in bezit?

De verwerving en de doorlevering zijn ook in 2008 achtergebleven bij de opgave.

Het bezit van BBL op 1 januari 2009 is 5.545 ha. Van dit bezit ligt 1.578 hectare in de

De realisatie van de nieuwe natuur in 2018 wordt daardoor steeds lastiger. Bij

concreet begrensde nieuwe natuur. Het grootste deel hiervan (1.207 hectare) ligt in

voortzetting van het huidige tempo van verwerving en doorlevering wordt de

de uiterwaarden in het rivierengebied. Deze zijn of worden onderdeel van inrichtings-

nieuwe natuur in 2018 niet gerealiseerd.

projecten in het kader van de Nadere Uitwerking RivierenGebied of Ruimte voor de Rivier. Doorlevering vindt pas plaats na afronding van deze projecten.

Eigendom BBL binnen de nieuwe natuur

Ten opzichte van 1 januari 2008 is het bezit van BBL in de nieuwe natuur met 91

Concreet begrensd

hectare afgenomen. In de landinrichting Hupsel-Zwolle zijn de in 2008 ingerichte terreinen van BBL doorgeleverd. Ongeveer 2500 hectare van het bezit van BBL gelegen buiten de nieuwe natuur is verworven als ruilgrond ten behoeve van de

4000

Totaal 3.829

Ruilgrond

Totaal 4.078

realisatie van de nieuwe natuur. 3000

Wat is op 1 januari 2009 verworven en doorgeleverd ten behoeve van de EHS? het beschikbare budget de beperkende factor voor de verwerving van nieuwe waar nieuwe natuur moet worden gerealiseerd. Daardoor blijft de verwerving achter bij de jaaropgave. Bij de aankopen die BBL kan realiseren gaat het steeds vaker om aankoop van hele bedrijven inclusief bedrijfsgebouwen. In totaal is in 2008 190 hectare nieuwe natuur doorgeleverd aan terreinbeherende organisaties. In vergelijking met 2007 is de doorlevering weer toegenomen. De aanpassing van de Stimuleringskaart geeft duidelijkheid over de doorlevering. Daarnaast is een aantal projecten afgerond.


2000

Aantal hectares

natuur. Nu is dit in toenemende mate de geringe grondmobiliteit in de gebieden

2.500

2.300

In 2008 is in totaal 724 hectare door BBL in eigendom verkregen. Tot voor kort was

1000

0

1.529

1.669

Eigendom BBL in nieuwe natuur 1-1-2007


1.578


2.4

Eigendom in nieuwe natuur van overheidsorganisaties

Wat is er op 1 januari 2009 ingericht? In totaal is 612 hectare ingericht en is van 157 hectare de inrichting voorzien. In de

Wanneer is sprake van eigendom in nieuwe natuur van overheidsorganisaties?

inrichting door overheidsorganisaties is het aandeel van De Staat met 61% het grootst.

Als eigendommen van overheidsorganisaties (de staat, gemeenten en waterschap-

Langs de grote rivieren zijn en worden uiterwaarden ingericht in de uitvoerings-

pen) binnen de nieuwe natuur worden meegeteld: landbouwgronden binnen de

programma’s Nadere Uitwerking RivierenGebied en Ruimte voor de Rivier. Deze

concreet begrensde nieuwe natuur en terreinen die zijn ingericht als natuur en/of in

terreinen zijn voor een belangrijk deel in eigendom bij domeinen en bij rijkswater-

beheer zijn gegeven bij een terreinbeherende organisatie.

staat. Na inrichting worden deze veelal in beheer uitgegeven bij terreinbeherende organisaties.

Hoe staat het met het bezit van overheidsorganisaties in de nieuwe natuur? In totaal is 1.827 hectare in de nieuwe natuur in eigendom van overheidsorganisaties. Het grootste deel daarvan is in eigendom van de staat. Met name langs de grote rivieren hebben domeinen en rijkswaterstaat veel eigendommen in de nieuwe natuur. Van het totale eigendom van overheidsorganisaties in de nieuwe natuur is 42% van functie veranderd naar natuur. Van de terreinen van waterschappen in de nieuwe natuur is 71% van functie veranderd naar natuur. Deze terreinen hebben tevens een functie in de waterbeheersing. De functieverandering door gemeenten is met 17% van het eigendom in de nieuwe natuur gering. Eigendom andere overheidsorganisaties

2000

1600

Totaal 1.827

Gemeenten

292

De Staat Waterschappen

1200

Aantal hectares

1.171 800

Totaal 771 207

400

503 364

0

Totaal eigendom 1-1-2009

6571 61 Totaal functieveranderd 1-1-2009

Totaal 612 195 372 45 Totaal ingericht 1-1-2009

Blauwe knoop en Veldrus


Wijchens ven


3. Prioriteiten in het natuurbeleid 3.1

Ecologische Hoofdstructuur

10000

Functieverandering en inrichting binnen de Ecologische Hoofdstructuur

9000 8000

In het Nederlandse natuurbeleid neemt de Ecologische Hoofdstructuur een centrale positie in. In de streekplanherziening EHS die in juli 2009 door Provinciale Staten is

7000

vastgesteld valt de EHS uiteen in drie categorieën van gebieden:

6000

• EHS natuur: De bestaande grotere natuurterreinen en de begrensde nieuwe

5000

natuur. De nieuwe natuur is hier begrensd om de bestaande natuurterreinen te vergroten en te versterken.

kleinschalige natuurontwikkeling begrensd. • EHS verbindingszones: Deze gebieden verbinden de grotere natuurgebieden met elkaar. Ze bestaan uit landbouwgebieden met verspreid gelegen kleinere natuur-

Aantal hectares

Binnen deze gebieden zijn met name hectares agrarisch natuurbeheer en

3000

5.140

2000 1000 0

1.551 Doelstelling

en bosgebieden, waarbij veelal beken en andere watergangen de as van de verbindingszone vormen. Het accent ligt hier vooral op landschapsbeheer en de ontwikkeling van stapstenen. Wat is de doelstelling? Van in totaal 21.421 hectare nieuwe natuur uit het Gebiedsplan ligt 20.251 hectare

9.395

4000

• EHS verweving: Dit zijn gebieden waarin veel natuurelementen en natuurkwaliteiten verweven zijn met agrarisch en ander gebruik van het cultuurlandschap.

20.251

3.2



1.511

Jaaropgave Jaaropgave functieinrichting verandering 2008 t/m 2015 2008 t/m 2015

Functieveranderingen inrichting binnen de Parels van de Gelderse natuur

binnen de EHS uit het Streekplan. Deze nieuwe natuur is vooral begrensd in de EHS-natuur. Ongeveer 1.200 hectare nieuwe natuur is begrensd buiten de EHS in

Wat zijn de parels van de Gelderse natuur?

zoekgebieden kleinschalige natuurontwikkeling.

In de streekplanuitwerking ‘Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse EHS’ zijn verschillende gebieden aangewezen met bijzondere natuurkwaliteiten.

Wat is op 1 januari 2009 functie veranderd en ingericht en wat betekent dit voor de

• Parels zijn gebieden waar bijzondere natuurdoeltypen, die in het Gelderse

periode tot 2018?

natuurbeleid extra aandacht krijgen, het best ontwikkeld voorkomen. Hierbij kan

Tot nu toe is in de EHS 9.395 hectare nieuwe natuur gerealiseerd. Met een realisatie

gedacht worden aan stroomdalgraslanden, natuurlijke bossen, natte heide en

van 46% is de realisatie binnen de EHS ongeveer gelijk aan de realisatie in het gehele

vennen, enzovoort. De Parels vormen de genetische schatkamers voor de

Gebiedsplan (zie 1.1). Voor de periode tot 2018 moet nog 10.856 hectare nieuwe

Gelderse natuur.

natuur worden gerealiseerd.


• A-locaties bos zijn bosgebieden die een representatief beeld vormen van

Parels van de Gelderse natuur

Nederlandse bostypen. Het gaat vaak om oude bossen met inheemse soorten. In

5000

het Gebiedsplan is een beperkt aantal hectares opgenomen om deze gebieden te

4000

vergroten en te versterken.

Parels

• Grote eenheden zijn grote, deels nog te ontwikkelen, bos- en natuurgebieden en duurzaam herstel van soorten. De Grote eenheden liggen vooral in de uiterwaarden, op de Veluwe en in enkele gebieden in de Achterhoek. Wat is de doelstelling?

Aantal hectares

die goede mogelijkheden bieden voor een zo natuurlijk mogelijke ontwikkeling

3000

De doelstelling voor de Parels, A-locaties bos en Grote eenheden is de realisatie van de

4.839

2000

2.426 1000 0

1.287 Doelstelling

hectares nieuwe natuur die in het ‘Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland 2008’ als zodanig zijn begrensd. In het Gebiedsplan is 4.839 hectare aan nieuwe natuur in de Parels begrensd, 340 hectare in de A-locaties en 4.719 hectare in de Grote eenheden.

In de Parels is 50% van de doelstelling functieverandering gerealiseerd. Voor de A-locaties bos ligt de realisatie op 43% en voor de Grote eenheden ligt de realisatie op 48% van de doelstelling. Daarmee is de realisatie functieverandering iets hoger dan

Jaaropgave Jaaropgave inrichting functieverandering 2009 t/m 2018 2009 t/m 2015

300

Aantal hectares

Gelderse natuur?


355

400

Tussen deze drie doelen bestaat overlap. Hoe staat het met de functieverandering en inrichting binnen de Parels van de


345

voor het Gebiedsplan als geheel.

A-locaties bos 200

340

100 0

148 Doelstelling

Om de doelstelling in 2018 te kunnen halen moet voor de Parels jaarlijks 345 ha, voor de A-locaties bos jaarlijks 27 hectare en voor de Grote eenheden jaarlijks 352 hectare


36 Totaal ingericht 1-1-2009

27

30


5000

worden gerealiseerd.

4000

Grote Eenheden Aantal hectares

3000


4.719

2000

2.254

1000 0

1.156 Doelstelling



356 352 Jaaropgave Jaaropgave inrichting functieverandering 2009 t/m 2018 2009 t/m 2015

3.3

Functieveranderingen inrichting in de Robuuste verbindingszones en in de Poorten van de Veluwe

Parels van de Gelderse natuur


Wat is de doelstelling? Om grote eenheden natuur met elkaar te verbinden en deze te versterken zijn door het Rijk vanaf 2000 middelen beschikbaar gesteld voor de realisatie van Robuuste verbindingen en Poorten. In Gelderland worden deze met name ingezet in de nu

Totaal Totaal Jaaropgave Jaaropgave functie- ingericht functieinrichting veranderd 1-1-2009 verandering 2009 t/m 2015 1-1-2009 2009 t/m 2015

Robuuste verbindingszones RVZ Nieuwe Hollandse Waterlinie

221

64

29

22

19

Voor Gelderland is 4.320 hectare nieuwe natuur in de Robuuste verbindingen en

RVZ Veluwe- Utrecht

1.846

146

55

243

179

Poorten beschikbaar. Hiervan is 3.047 hectare begrensd in het Gebiedsplan. De

Poorten van de Veluwe

Robuuste verbinding door de Achterhoek moet nog worden begrensd. De doelstel-

Hierdense Poort

424

167

32

37

39

ling in het Gebiedsplan voor de Robuuste verbindingen en Poorten is 5.648 hectare7. In de begrenzing zijn zoekgebieden EHS-nieuwe natuur (2.601 hectare) aangevuld

Hattemse poort

348

64

0

41

35

met 3.047 hectare RVZ-nieuwe natuur. 1.273 hectare RVZ-nieuwe natuur moet nog

Wisselse Poort

1148

462

111

98

104

worden begrensd.

Beekbergse Poort

697

272

56

61

64

Soerense Poort

277

53

11

32

27

Havikerpoort

228

0

0

33

23

Renkumse Poort

459

350

203

16

26

nog open corridors van de Veluwe naar de uiterwaarden en Randmeerkust: de Poorten van de Veluwe en in de Robuuste verbinding Veluwe - Utrecht.

Hoe staat het met de functieverandering en inrichting in de Robuuste verbindingszones en de Poorten van de Veluwe? De realisatie van de Robuuste verbindingen en de Poorten komt sinds de begrenzing van nieuwe natuur in deze gebieden vanaf 2005 langzaam op gang. Omdat de Robuuste verbindingen en de Poorten samenvallen met reeds eerder begrensde nieuwe natuur, is in de meeste gebieden al nieuwe natuur gerealiseerd. Op 1 landbouwgrond van functie veranderd naar natuur. Hiervan is 497 hectare ingericht.

3.4

In de Renkumse Poort is in totaal tot nu toe 76% van de nieuwe natuur van functie


veranderd naar natuur. In de Beekberger Poort, de Wisselse Poort en de Hierdense

Rijk en provincies hebben in 2007 met elkaar afgesproken de bestrijding van

Poort is ongeveer 40% van de doelstelling gerealiseerd, in de andere Poorten en de

verdroging van de natuur een impuls te geven. In 2015 moet de verdroging in de

Robuuste Verbindingszones ligt de realisatie lager dan 20%.

belangrijkste natuurgebieden van Nederland zijn aangepakt. Voor dit doel is een

januari 2009 is in de Robuuste verbindingen en de Poorten in totaal 1.578 hectare

Functieveranderingen inrichting in de gebieden van de TOP-lijst antiverdroging

lijst van prioritaire verdroogde natuurgebieden, de TOP-lijst, gemaakt. In Gelderland gaat het om 32 gebieden met een oppervlakte van 4.658 hectare verdroogde natuur. In de TOP-lijstgebieden van Gelderland is in totaal 4.642 hectare nieuwe natuur begrensd. De functieverandering en inrichting van deze terreinen is van groot belang voor de bestrijding van de verdroging in de TOP-lijstgebieden. 7 De doelstelling nieuwe natuur in de Poorten en Robuuste verbindingszones wijkt af van de doelstelling in de overeenkomstige PMJP-gebieden (zie 3.2). De PMJP-gebieden zijn ruimer begrensd.


Hoe staat het met de functieverandering en inrichting in de gebieden van de TOP-lijst antiverdroging? Op 1 januari 2008 is in de TOP-lijstgebieden in totaal 2.296 hectare landbouwgrond van functie veranderd naar natuur. Dat is 49% van de doelstelling. Hiervan is slechts 848 hectare ingericht (37%). De inrichting van terreinen in de TOP-lijstgebieden blijft achter bij het gemiddelde voor heel Gelderland. De voor de hand liggende reden hiervoor is dat bij de inrichting ook ingrepen in de waterhuishouding noodzakelijk zijn. Inrichting van de waterhuishouding alleen mogelijk als een gebied als geheel is verworven of functieveranderd. In een aantal TOP-lijstgebieden is de realisatie nu nog te versnipperd. TOP-lijst antiverdroging en natuurherstel

5000 4000

Aantal hectares

3000

4.642

2000

2.296

1000

848 0

Doelstelling



587

542


Coehoorn


4. Realisatie beheer 4.1

Realisatie agrarisch natuurbeheer

Agrarsich natuurbeheer

Beheersgebied

Totaal 15.328

Wat is de doelstelling? De doelstelling voor agrarisch natuurbeheer is de realisatie van in totaal 15.328

15000

hectare. Hiervan zijn 15.062 hectare begrensd in de beheersgebieden van het

Buiten gebiedsplan

266

SAN-overgangsbeheer

‘Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland 2006’. De resterende hectares worden ingezet bij de voortzetting van bestaande beheersovereenkomsten buiten

10000

natuur geldt geen doelstelling agrarisch natuurbeheer. Agrarisch natuurbeheer is in deze gebieden wel mogelijk als overgangsbeheer. Wanneer is sprake van realisatie agrarisch natuurbeheer? De oppervlakte waarvoor een beschikking agrarisch natuurbeheer is verleend wordt beschouwd als gerealiseerd. Het beheerspakket ‘Landbouw met Natuurlijke Handicaps’ is in de berekening buiten beschouwing gelaten.

Aantal hectares

de begrenzing van het gebiedsplan. Voor de concreet begrensde gebieden nieuwe

15.062 5000

Totaal 7.698

Totaal 7.511

Totaal 7.135

1.707

1.553

1.457

623

592

459

5.368

5.366

5.219 984

0

Doelstelling Totaal Jaaropgave Totaal Totaal Gebiedsplan gerealiseerd gerealiseerd gerealiseerd 2009 t/m 2018 1-1-2007 1-1-2007 1-1-2007

Wat is op 1 januari 2009 gerealiseerd? In totaal is 7.135 hectare gerealiseerd waarvan 5.219 hectare in de beheersgebieden en 459 hectare bestaande beheersovereenkomsten buiten het Gebiedsplan. Een oppervlakte van 1.457 hectare agrarisch natuurbeheer ligt in de concreet begrensde nieuwe natuur. Wat betekent dit voor de periode tot 2018? Voor de periode tot 2018 moet nog 9.843 hectare worden gerealiseerd, dat is een jaaropgave van 984 hectare. De realisatie is in 2008 met 3% gedaald8. In voorgaande jaren is de jaarlijkse realisatie al praktisch stilgevallen. Wanneer aflopende beheersbeschikkingen niet worden verlengd, zal de realisatie in de komende jaren verder afnemen.

8 Hier is gerekend met de realisatie agrarisch natuurbeheer in beheersgebied van het Gebiedsplan. De realisatie buiten begrenzing en de realisatie overgangsbeheer in nieuwe natuur zijn buiten beschouwing gelaten. In totaal is het areaal agrarisch natuurbeheer in 2008 met 5% afgenomen.


Agrarisch natuurbeheer naar natuurdoel

Agrarisch natuurbeheer binnen de Ecologische Hoofdstructuur

In het ‘Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland’ is aangegeven waar Gedepu-

Van de 15.328 hectare agrarisch natuurbeheer in Gelderland ligt 12.162 hectare

teerde Staten welke doelen agrarisch natuurbeheer wil realiseren. In het Gebieds-

binnen de EHS uit het Streekplan (zie 3.1). Deze hectares zijn vooral begrensd in de

plan zijn daartoe verschillende beheerspakketten opengesteld, variërend van ‘licht-‘

gebieden EHS-verweving.

tot ‘zwaar beheer’, van ontwikkelingsbeheer tot instandhoudingsbeheer.

Tot nu toe is in de EHS 4.268 hectare agrarisch natuurbeheer gerealiseerd. Hiervan

In het weidevogelbeheer en het botanisch graslandbeheer wordt in Gelderland

ligt 89% in de gebieden EHS-verweving. Met een realisatie van 35% is de realisatie

vooral het zwaardere beheer gerealiseerd. In het individueel weidevogelbeheer

binnen de EHS een stuk lager dan de realisatie in het gehele Gebiedsplan. Voor de

heeft 99% van de oppervlakte betrekking op beheer met een rustperiode tot 14 of

periode tot 2018 moet nog 7.858 hectare agrarisch natuurbeheer worden gerealiseerd.

21 juni. Het collectief weidevogelbeheer bestaat voor 84% uit ‘(zeer) soortenrijk weidevogelgebied’.

Agrarisch natuurbeheer

Het zwaardere botanisch graslandbeheer (15 soorten/25m2) heeft voor 80% betrekking op de ontwikkeling van soortenrijk grasland. Het verschralingsbeheer

15000

voor botanisch grasland is vanaf 2000 in het Programma Beheer ingezet. De

Totaal 15.062 In de EHS

2.936

ontwikkeling van productiegrasland naar bloemrijk grasland heeft tijd nodig. 12000

Buiten de EHS

Agrarsich natuurbeheer naar natuurdoel

9000

Botanisch graslandbeheer

7.248

Totaal gerealiseerd 1-1-2009 landschappelijk waardevol grasland ontwikkelingsbeheer instandhoudingsbeheer

Individueel & Collectief weidevogelbeheer

4.938

1.335

Randenbeheer

1.541

12.126 37

2.054 508

rustperiode tot 31 mei of 7 juni

8

rustperiode tot 14 of 21 juni

1.353

(belangrijk) algemeen weidevogelgebied

Akkerbeheer

144

%

36

69

(zeer) soortenrijk weidevogelgebied

357 361

27

op grasland

310

24

op akker


54

Aantal hectares


6000

Totaal 5.219 951

3000

0

4.268 Doelstelling Gebiedsplan


Totaal 984 198 786 Jaaropgave 2009 t/m 2018

nr.

Gevlekte Orchis Agrarisch natuurbeheer in de PMJP-gebieden De realisatie van het Agrarisch Natuurbeheer maakt onderdeel uit van het ILG en is opgenomen in het PMJP. In de tabel en op kaart wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken per PMJP-gebied van de realisatie Agrarisch Natuurbeheer. Gebieden PMJP-2008 stand van zaken 1-1-2009 nr.

Doelstelling agrarisch natuurbeheer

Totaal SAN Overgangsgerealiseerd beheer 1-1-2009 1-1-2009

Jaaropgave agrarisch natuurbeheer 2009 t/m 2018

Doelstelling agrarisch natuurbeheer

Totaal SAN Overgangsgerealiseerd beheer 1-1-2009 1-1-2009

Jaaropgave agrarisch natuurbeheer 2009 t/m 2018

Epe-Vaassen/Wisselse Poort

V8

935

304

120

63

Beekbergse Poort

V9

471

195

13

28

Soerense Poort

V 10

242

125

100

12

Havikerpoort

V 11

572

294

61

28

Renkumse Poort

V 12

100

26

5

7

Baakse Beek

A 13

466

338

29

13

EVZ Dortherbeek

A 14

17

13

2

1

103

Gebiedsproces Dortherbeek

A 15

94

Eibergen-Oost

A 16

52

7

3

5

Neede-Borculo

A 17

100

29

9

7

Hupsel-Zwolle

A 18

71

34

11

4

Beltrum-Eibergen

A 19

23

’t Grote Veld

A 20

19

2

Stelkampsveld

A 21

38

13

Winterswijk-Oost

A 22

881

268

17

61

3

NL Winterswijk

A 23

1.180

630

31

55

NL De Graafschap

A 24

684

494

39

19

LOG Barchemse Veengoot

A 25

25

11

112

1

EVZ Oude IJssel

A 26

41

32

5

1

Keppel en omgeving

A 27

350

244

8

11

Groen in en om de stad Doetichem

A 28

Gebiedsproces Oude IJsselstreek

A 29

44

19

3

Engbergen

A 30

3

1

0

NL Nieuwe Hollandse Waterlinie

R2

723

215

23

51

NL Rivierenland

R3

1.064

564

24

50

Regionaal Plan Bommelerwaard

R4

438

185

76

25

LI Land van Maas & Waal

R5

354

116

32

24

Rivierduinen

R6

316

44

13

27

R7

95

34

33

6

R8

930

223

104

71

3.084

1.129

344

196

15.328

7.135

Binnenveld-Oost

V1

12

1

27

1


V2

165

8

7

16


V3

692

86

127

61

Groen-recreatief netwerk Arnhem-Nijmegen

NL Arkemheen

V4

721

397

93

32

NL Gelderse Poort

Agrarische enclave Uddel-Elspeet

V5

245

128

35

12

Harderwijk-Elburg/Hierdense Poort

V6

1.150

183

92

97

Hattemer Poort

V7

134

58

59

8

Buiten de PMJP-gebieden Totaal Agrarisch natuurbeheer

984


Gebieden PMJP-2008 stand van zaken 1-1-2009

Realisatiepercentage 0 - 10 10 - 20 20 - 30 30 - 40 40 - 50 50 - 60 60 - 70 70 - 80 80 - 90 90 - 110

Hattemerpoort

Harderwijk-Elburg

Epe-Vaassen / Wisselsepoort Agrarische enclave Uddel-Elspeet NL Arkemheen

EVZ Dortherbeek Gebiedsproces Dortherbeek


Beekbergse Poort Het Groote Veld LOG Barchemse Veengoot

LOG Kootwijkerbroek-Lunteren Soerense Poort

Neede-Borculo Stelkampsveld

NL Graafschap

EibergenOost Huppel-Zwolle

Beltrum-Eibergen

Havikerpoort Renkumse Poort

Baakse Beek

Keppel eo

NL Winterswijk EVZ Oude IJssel

Binnenveld-Oost

Winterswijk-Oost NL Rivierengebied

Gebiedsproces Oude IJsselstreek

NL Nieuwe Hollandse Waterlinie Groen recreatief netwerk Arnhem-Nijmegen

NL Gelderse Poort

Landinr Land van Maas en Waal

Rivierduinen Bommelerwaard


Engbergen

4.2 Realisatie Ganzenbeheer

4.3

Realisatie landschapsbeheer


Wanneer is sprake van realisatie landschapsbeheer?

Het ganzenbeheer maakt onderdeel uit van het Beleidskader Faunabeheer en wordt

De oppervlakte waarvoor een beschikking landschapsbeheer in de SAN of de SN is

daarom in een aparte paragraaf behandeld. Sinds 2004 zijn langs de rivieren Waal,

verleend wordt beschouwd als gerealiseerd. Voor verrekening van lijnvormige

Nederrijn en IJssel en aan de Randmeerkust gebieden als ganzenfoerageergebied

landschapselementen is waar mogelijk gerekend met de werkelijke oppervlakte.

begrensd. Van het beschikbare quotum voor Gelderland van 9.171 hectare is nu

Voor het bepalen van de oppervlakte van overige elementen is, met uitzondering

8.726 hectare begrensd. Voor een groot deel overlappen de ganzenfoerageergebieden

van bomenrijen (5m breed), aangenomen dat deze 2,5 meter breed zijn. Voor het

met beheersgebieden agrarisch natuurbeheer en met nieuwe natuur.

landschapspakket poel is afhankelijk van het pakket gerekend met 50, 100 of 200 m2 per poel. Het landschapspakket ‘raster’ is buiten beschouwing gelaten.

Wanneer is sprake van realisatie ganzenbeheer? De oppervlakte waarvoor een beschikking ganzenbeheer in de SAN is verleend

De hier gepresenteerde resultaten zijn niet goed vergelijkbaar met de rapportages van

wordt beschouwd als gerealiseerd.

Dienst Regelingen. Dienst Regelingen gebruikt omrekenfactoren die sterk afwijken van de hier gebruikte omrekenfactoren.

Hoe staat het met het ganzenbeheer? In de twee jaar waarin het ganzenbeheer is opengesteld, is 6.100 hectare gerealiseerd.

Wat is op 1 januari 2009 gerealiseerd?

Daarmee is nu 70% van de doelstelling gerealiseerd.

In het ‘Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland 2008’ kan in een zoekgebied van 340.262 hectare landschapsbeheer worden afgesloten. In totaal is 918 hectare aan landschapsbeheer gerealiseerd.

Ganzenbeheer

10000

Het landschapsbeheer is in 2008 met 79 hectare afgenomen. In 2008 hebben Het Geldersch Landschap en Natuurmonumenten met de provincie afspraken gemaakt

Aantal hectares

8000

over rechtstreekse subsidiëring van het (landschaps-)beheer. De beschikkingen voor

6000 4000

landschapsbeheer in de SnG zijn hiermee in de loop van 2008 vervallen.

8.726 6.100

2000 0

Doelstelling


Landschapsbeheer Totaal gerealiseerd 1-1-2008


Vlakelement

375

374

Lijnelement

603

528

Puntelement (poelen)

19

16

Totaal

997

918


Bronvermelding Uitgangspunt voor deze rapportage zijn de doelstellingen zoals die geformuleerd zijn in het Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland 2006. Voor het verzamelen van de juiste gegevens voor de rapportage heeft DLG gebruik gemaakt van: • Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland, partiële herziening 2008; • Aanwijzing foerageergebieden voor overwinterende ganzen en smienten, herziening 2005; • Gegegevens van provincie Gelderland betreffende de begrenzing van de Reconstructiegebieden en de EHS-natuur, -verweving en -verbindingszones; • ILG-Nulmeting op Kaart 2007 Provincie Gelderland, Nulmeting voor de fase Inrichting; • Rekening en verantwoording Bureau Beheer Landbouwgronden, Jaarverslag 2008; • Kadastrale informatie; • Gegevens van Dienst Regelingen betreffende de resultaten Programma Beheer; • Gegevens van Terreinbeherende organisaties en Waterschappen betreffende de inrichting van hun terreinen in de nieuwe natuur.

Fotografie

Tom Paternotte, DLG

Opmaak

Peter Reijrink, DLG

Arnhem, november 2009


Landgoed Gossink

Colofon In opdracht van

Dienst Landelijk Gebied regio Oost Arnhem November 2009

Gebiedsplan Natuur en Landschap Gelderland

Recommend Documents