Feijenoord
Gebiedsplan Feijenoord 2013 Ambtelijke inventarisatie
1
Maashaven O.z.230
Inhoud 1. .................................................................................................H uidige situatie...............................................................................3
Leeswijzer
2. .................................................................................................W at willen we bereiken ...................................................................3
Elke laag van de DIN wordt in dit gebiedsplan kort beschreven. In hoofdstuk 1 wordt een schets weergegeven van de wijk. Hoofdstuk 2 geeft aan wat de doelen zijn en de gebiedsprioriteiten. In hoofdstuk 3 wordt de weg naar de doelen nader beschreven: de inzage in de inspanningen voor de komende jaren, maar ook zijn er openstaande vraagstukken binnen de wijken die op de zogenaamde ontwikkelagenda worden geplaatst (bijlage I). Deze inspanningen behoeven nadere bespreking of uitwerking. Voor een uitvoerige uiteenzetting wordt verwezen naar de achterliggende visies en studies binnen deze wijken (bijlage II).
2.1 Beoogde doelen 2030................................................................4 2.2 Beoogde doelen 2018................................................................4 2.3 Gebiedsprioriteiten ...................................................................4 3. .................................................................................................O p weg naar het doel......................................................................5 3.1 Inzet op werk.............................................................................5 3.2 Inzet op onderwijs .....................................................................5 3.3 Inzet op participatie ..................................................................5 3.4 Inzet op woningmarkt ...............................................................6 3.5 Inzet op buitenruimte ...............................................................6 3.6 Inzet op voorzieningen ..............................................................6 3.7 Inzet op veiligheid .....................................................................7
2
1
Onlangs is de Proeftuin (een centrale wijkvoorziening) gestart. Dit is een faciliteit waar wijkbetrokken aanbieders samenwerken aan talentontwikkeling, participatie, gezondheid en sociale cohesie. Er is adequate ondersteuning voor organisaties gericht op zelfbeheer en wederdiensten voor en door bewoners. Er zit ook kracht in de wijk: Er zijn zogenaamde zichtbare schakels die de brug vormen tussen bewoners en professionals. Veelal voor hun eigen achterban. Een voorbeeld is Kracht van de Vrouw. Deze kracht is zeer waardevol, omdat de meeste allochtone bewoners de weg naar reguliere hulp en zorg vaak niet weten te vinden.
Huidige situatie
Als de wijk Feijenoord in cijfers moet worden uitgedrukt dan ontstaat een zorgwekkend beeld. Feijenoord telt circa 7.300 inwoners. De bevolkingsopbouw van de wijk bestaat vooral uit Turken en Marokkanen en in mindere mate uit Surinamers, Kaapverdianen en anderen. De wijk bestaat voornamelijk uit gezinnen (43%). Het inkomensniveau van de wijkbewoners is laag. Van de bewoners heeft 44% inkomen uit uitkering terwijl het stedelijk percentage 24% is. Ongeveer 9% van de potentiele beroepsbevolking is langer dan 1 jaar nietwerkend werkzoekende (nww’er). Dit is hoog ten opzichte van het stedelijke gemiddelde (circa 4%). In vergelijking met de overige wijken op Zuid is het aantal huurwoningen in corporatiebezit (Woonstad Rotterdam) in Feijenoord met 95% erg hoog. Feijenoord is één van de dertien sociale probleemwijken in Rotterdam en scoort met een 4,7 op de sociale index lager dan in 2010 (4,9) en lager dan het stedelijk gemiddelde (5,5). Op het gebied van veilig scoort de wijk een 5,5 op de Veiligheidsindex en valt in de categorie bedreigde wijk. De wijk Feijenoord kampt met grote achterstanden op het gebied van werk, inkomen, opleiding, taal, binding, enzovoorts. Hier tegenover staat dat de wijk zich ook kenmerkt door diverse actieve bewonersgroepen, die binnen hun gemeenschap een actieve rol vervullen. Feijenoord is op grond van het bovenstaande aangewezen als focuswijk in het Nationaal Programma Rotterdam Zuid.
Er is onvrede over verpaupering van de buitenruimte. Met name over het zwerfvuil en de uitstraling van woningen die dringend aan onderhoud toe zijn. Er is een specifieke aanpak gestart om het zwerfvuil tegen te gaan. Omdat het voor een belangrijk deel een mentaliteitsverandering betekent, is dit een lastig aan te pakken probleem. Een aantal portiekwoningen wordt opgeknapt. Er vindt nieuwbouw plaats in delen van Feijenoord, waarbij de vraag beantwoord moet worden in hoeverre deze nieuwbouw bij kan dragen aan een diverser woningbestand. De Piekstraat en Nijverheidsstraat kent groot-, maar ook kleinschalige, lokale, landelijke en internationale bedrijvigheid, waar ook mensen vanuit de wijk werken en wat dus van belang is voor de wijk. De bedrijven aan de Oranjeboomstraat hebben moeite te blijven bestaan. Voor deze winkelstraat dient een toekomstbestendige invulling te worden ontwikkeld.
De wijk heeft als bijzondere kenmerken de ligging aan de rivier, de havens (Nassauhaven en Persoonshaven), de bedrijven Unilever en Hunter Douglas, de karakteristieke Oranjeboomstraat en de bijzondere bebouwing van de Dillenburgblokken en het bedrijventerrein Piekstraat e.o. De wijk heeft ook een aantal groenvoorzieningen zoals het Nassauhavenpark, Mallegatpark en Rosepark (grens met Kop van Zuid).
2 Wat willen we bereiken (ambitie) Feijenoord is een aantrekkelijke, groene, voornamelijk stedelijk georiënteerde rustige en ook bedrijvige woonwijk aan het water, waar oude en nieuwe bewoners graag wonen en trots op zijn. Bewoners nemen actief deel aan het arbeidsproces en in de maatschappij.
3
Feijenoord heeft zich ontwikkeld tot een gewilde wijk voor de huidige bewoners maar ook toekomstige bewoners (parallel met Katendrecht). Het wordt een wijk waar kinderen en volwassenen gestimuleerd worden op basis van hun talenten een betere sociaal-economische positie te bemachtigen. De actieve groepen binnen de wijk hebben oog voor de kwetsbare bewoners. Er is huisvesting voor een diversiteit aan bewoners, met een mix van koop en huur, ook binnen bouwblokken. Bewoners kunnen een wooncarriëre maken in de wijk. Er is geen achterstallig onderhoud.
• • • •
De bovenstaande geschetste doelen zijn in lijn met de ambities vanuit het Nationaal Programma Rotterdam Zuid.
De waterrand is levendig met woningen (ook in de havens) en bedrijvigheid. Via een watertaxi en fietsveer is er contact met het centrum en Kralingen. De fysieke barrière spoortunnel is geslecht door bedrijven en bovenliggende woningen door te laten lopen van de Oranjeboomstraat naar het Rosepark. De Oranjeboomstraat is een levendige winkelstraat met een passende formule. De ondernemers in de wijk hebben hart voor de wijk. Zij bieden werkervaringsplaatsen aan jongeren. De bewoners voelen zich veilig in de wijk.
2.3 Gebiedsprioriteiten In de praktijk is het bruikbaar gebleken om voor elke wijk te benadrukken welke 5 opgaven voor de wijk de komende vier jaren nu als doorslaggevend worden aangemerkt. Welke 5 opgaven helpen de wijk de komende jaren om toe te groeien naar het ambitieniveau? Voor de wijk Feijenoord geldt de volgende top 5: 1. Inzet op participatie. De bewoners van Feijenoord zoveel mogelijk laten participeren. Participeren in (vrijwilligers)-werk via het stedelijk programma Maatschappelijk Inspanning, maar ook de bewoners stimuleren om aan meer activiteiten deel te nemen. Met de Proeftuin Feijenoord worden de maatschappelijke functies meer gebundeld en laagdrempelig aangeboden. De betrokken bewonersgroepen hebben hierin een belangrijke rol om de bewonersbetrokkenheid te stimuleren en de bewoners te faciliteren waar het gaat om zelfredzaamheid. 2. Inzet op onderwijs: investeren in jeugd en jongeren door het verbeteren van schoolprestaties, het minimaliseren van schooluitval en investeren in het pedagogisch klimaat (Children’s Zone) 3. Inzet op woningmarkt. Welke koers gaat de wijk Feijenoord de komende vier jaar varen na het stil vallen van het Masterplan Kop van Feijenoord. Deze strategie zal in het najaar van 2013 worden bepaald en als prioriteit voor het gebied gelden.
2.1 Beoogde doelen 2030 Om de aangegeven ambitie enigszins waar te kunnen maken, is het noodzakelijk dat er geïnvesteerd wordt in de aanwezige “talenten” en een aantrekkelijk leefmilieu. Dit houdt kort gezegd in: • De arbeidsparticipatie en het aantal jongeren met een startkwalificatie is gelijk aan het Rotterdams gemiddelde. • De citoscore is gelijk aan het Rotterdams gemiddelde. • Woontevredenheid is gelijk aan het Rotterdams gemiddelde (is nu 75%) • de wijk wordt als veilig bestempeld.
2.2 Beoogde doelen 2018 •
Startgekwalificeerd gaat van 29% naar * (afstemmen met collegetargets) Citoscore stijgt van 526,6 naar * (afstemmen met college-targets) Woontevredenheid stijgt van 56% naar 65% Veiligheidsindex gaat van bedreigd naar aandacht
Arbeidsparticipatie gaat van 48% naar * (afstemmen met collegetargets)
4
4. Inzet op buitenruimte. Vooral het structureel aanpakken van zwerfvuil en naastplaatsingen preventief en repressief zijn hierin prioritair. 5. Inzet op voorzieningen. Het voorzien in een goed basisniveau voor de wijk. Op verschillende thema’s speelt dit onderwerp, te weten wijkeconomie (vooral de (toekomstige) functie van de e Oranjeboomstraat), gezondheids- en maatschappelijke zorg (1 lijn) en sport en cultuur (verbinding met Proeftuin Feijenoord).
Via het stedelijk programma Maatschappelijke Inspanningen wordt er specifieke aandacht binnen de wijk besteed aan de bewoners in een uitkeringssituatie. Aansluitend hierop worden bewoners ook vanuit particulier gelieerde initiatieven benaderd en krijgen zij bijvoorbeeld (sollicitatie)trainingen. Dit moet ertoe leiden dat de bewoners van de wijk Feijenoord minder een beroep doen (in vergelijking tot het Rotterdams gemiddelde) op uitkeringen.
3.2 Inzet op onderwijs De in het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) opgenomen ambities kunnen op wijkniveau worden verwezenlijkt, aangezien de gebiedsprioriteiten in het verlengde liggen van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ). Echter de inspanningen, die in de DIN zijn opgenomen, kenmerken zich door een bepaalde mate van realiteit en haalbaarheid. De gewenste inspanningen, die nog verdere uitwerking behoeven op het gebied van inhoud, capaciteit of middelen, zijn opgenomen in de ontwikkelagenda. De vraag dient hardop gesteld te worden of met de huidige en beoogde inzet de ambities van NPRZ voldoende kunnen worden verwezenlijkt. Vooral op het gebied van woningbouw ligt er nog een grote opgave voor de wijken en lijkt het niet haalbaar om in 2030 op het gewenste niveau uit te komen.
Opgroeiklimaat Sinds enige tijd wordt in de wijk met het concept Childrens Zone gewerkt. Childrens Zone biedt een integrale aanpak voor de jeugd van 0 – 12 jaar. De betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van de kinderen is laag, De kwaliteit van de scholen in de wijk dient geborgd te zijn (Dukdalf is een zorgpunt). Onder de kinderen van de wijk is er gemiddeld meer sprake van taalachterstand en overgewicht. Door de aanpak via Childrens Zone is er wijkbrede aandacht voor het opgroeien van kinderen. Scholen bieden een goede kwaliteit onderwijs. Er zijn voldoende (natuurlijke) speelplekken en goede sportvoorzieningen in de wijk. Naast de cruciale rol van de ouders van het kind is het de insteek dat de actieve wijkpartners (professionals en vrijwilligers) samen zorgdragen voor een gezond en uitdagend opgroeiklimaat.
3 Op weg naar het doel De doelen kunnen bereikt worden door inzet op verschillende thema’s en daarbij behorende inspanningen. Alle thema’s en inspanningen beschrijven resulteert in veel tekst en daardoor minder overzicht. Hierom kiezen wij er voor om de thema’s en inspanningen te beschrijven waar voor ons de prioriteit ligt. Voor een compleet overzicht verwijzen wij naar het DIN schema.
Schooluitval Feijenoord kent een groot aantal VSV-ers. Het is van belang dat de stedelijke inzet op het vlak van voortijdig schoolverlaten goed gebiedsgericht wordt ingezet. Verbanden leggen met bestaande initiatieven als Vakwerf Feijenoord (Made in Feijenoord) , waarbij een aantal van deze jongeren een werkervaringsplaats geboden krijgt, kan leiden tot betere resultaten. De rol voor een aantal bedrijven in de wijk, met name aan de Piekstraat, op het gebied van beroepsoriëntatie, maar ook op het gebied van maatschappelijk ondernemen dient verder ontwikkeld te worden.
3.1 Inzet op werk Mobilisatie van arbeidspotentieel en activering De arbeidsparticipatie van volwassenen blijft ver achter bij het Rotterdams gemiddelde.
3.3 Inzet op participatie 5
de buitenruimte van bewoners. Deze buitenruimte staat nu onder druk door veel zwerfafval en geen betrokkenheid bij de buitenruimte.
Proeftuin Feijenoord (centrale wijkvoorziening) Binnen de wijk Feijenoord heeft door de bezuinigingen van de afgelopen jaren een behoorlijke kaalslag plaatsgevonden in de programmering van wijkaccommodatie de Dam en sporthal Persoonshal. De bewoners van de wijk hebben weinig binding meer met deze centrumlocatie. Op grond van deze constatering en de noodzakelijkheid om binnen de wijk een goede maatschappelijke voorziening te hebben, is met ingang van zomer 2013 de pilot “proeftuin Feijenoord” gelanceerd. Deze pilot loopt tot eind 2014 en heeft als doel om deze voorziening door en voor bewoners te draaien met een goede integrale programmering (met gerichte professionele ondersteuning). De manier van werken (qua benadering en bedrijfsvoering) wordt de komende periode goed vastgelegd en is mogelijk richtinggevend voor hoe er met wijkaccommodaties in de toekomst dient te worden omgegaan. De eerste evaluatie vindt plaats in de zomer van 2014. Binnen deze locatie is ruimte voor sport en bewegen, talentontwikkeling, maatschappelijke participatie, kunst en cultuur, ondersteuning van ouders in het opvoeden van kinderen en een vaste plek voor wijkinitiatieven aangedragen door actieve partijen binnen de wijk.
3.4 Inzet op woningmarkt Uitvoering Masterplan Kop van Feijenoord en bestaande voorraad In de afgelopen jaren is de wijk Feijenoord gelijk aan vele gebieden in Nederland getroffen door de recessie. Dit heeft geleid tot het stilvallen van het Masterplan Kop van Feijenoord. De traditionele methodiek van gebiedsontwikkeling lijkt momenteel geen uitkomsten te bieden. Met de betrokken partijen dient opnieuw een strategie te worden bepaald voor de wijk Feijenoord. De corporatie Woonstad is sinds de tweede helft van 2013 en in het begin van 2014 bezig om met partijen tot een visie hiertoe te komen. Welke prioriteiten en keuzes er worden gemaakt zal dan ook in deze periode duidelijk worden. Vooralsnog staan enkele reguliere bouwprojecten van Woonstad in de planning (Oranjeboomstraat I, Zinkerblok en een studie naar kluswoningen) alsmede enkele renovatietrajecten.
3.5 Inzet op buitenruimte Schoon en Heel Binnen de wijk Feijenoord is zwerfafval een zeer hardnekkig probleem. Door bewoners wordt bij elke raadpleging deze ergernis naar voren gebracht en ook uit de rapportages blijkt dit onomstotelijk. Op grond hiervan is een intensievere samenwerking met Stadsbeheer en betrokken partijen gestart om dit probleem te kunnen verminderen. De komende jaren is hier blijvende extra aandacht voor nodig.
Emancipatie en integratie, vergroten bewonersbetrokkenheid Met de bovenstaande pilot wordt onder meer ingezet op de in het kopje genoemde thema’s. Los van de Proeftuin Feijenoord wordt ook op deze thema’s ingezet door actieve wijkpartijen te faciliteren in hun activiteiten en te stimuleren dat zij betrokkenheid bij de buurt of in hun gemeenschap tonen (denk aan Buurt Bestuurt of Buurtvaders).
Inrichtingsplannen en waterrand Een blijvende opgave is om de buitenruimte voor de bewoners en bezoekers van Feijenoord zo aantrekkelijk mogelijk in te richten. De Oranjeboomstraat springt er op dit punt negatief uit. Hier zal in 2014 een korte noodzakelijk onderhoudsbeurt plaatsvinden, maar dit zal niets toevoegen aan (het tekort aan) de aantrekkelijkheid van deze straat. Dit dient op termijn echt te gebeuren. Op
Voor het creëren van een aantrekkelijker leefmilieu is de participatie van de bewoners in hun nabije omgeving een belangrijk instrument. Zelfbeheerprojecten door bewoners (tijdelijke inrichting Hefpark en betrokkenheid bij inrichting Nassauhavenpark), maar ook bewonersbetrokkenheid bij veilig-gerelateerde vraagstukken (bijv. Buurt Bestuurt) dragen bij aan verbetering van het gedrag in
6
enkele beeldbepalende locaties (Nassauhavenpark, Mallegat, Persoonsdam) is het zaak om de vergroening en de aantrekkelijkheid te verbeteren of elementen toe te voegen.
Binnen de wijken Kop van Zuid-Entrepot en Feijenoord is reeds een toezichtsmodel “aanpak Station Zuid” van kracht naar aanleiding van een reeks incidenten om en nabij het treinstation. De aandacht voor dit gebied dient te worden vastgehouden. De overlast van jongeren op de Oranjeboomstraat wordt momenteel in kaart gebracht en moet leiden tot een gerichte aanpak. Naast de bewonersgerelateerde veiligheidsaanpak dient ook de veiligheid in relatie tot het klimaat op de agenda te worden gezet. De wijk Feijenoord is een benedendijks gebied en dient de komende eeuw klimaatproof te worden gemaakt. Binnen het Rijk zijn hier programma’s voor opgestart.
3.6 Inzet op voorzieningen Maatschappelijke voorzieningen Vanuit alle binnen Feijenoord betrokken partijen wordt het voorzieningenniveau van de wijk als zorgpunt ervaren. Het vertrek van een aantal voorzieningen (waaronder bibliotheek), de karige programmering van de wijkaccommodatie en sporthal, het gebrek aan een goede 1e lijns-voorziening worden hier het meest genoemd. Dit heeft ertoe geleid dat op het gebied van de wijkaccommodatie en de sporthal reeds fors is ingezet om dit weer op het gewenste niveau te brengen (zie kopje Inzet op participatie - Proeftuin Feijenoord onder 3.3). De overige opgaven dienen de komende jaren uitgewerkt te worden en te leiden tot bruikbare strategieën voor de toekomst. Wijkeconomie De wijk Feijenoord heeft in de Piekstraat een keur aan bedrijven zitten en een deel hiervan is al maatschappelijk betrokken bij de wijk. De ambitie is om dit te vergroten. Het vestigingsklimaat voor ondernemers binnen de wijk Feijenoord dient aantrekkelijk te zijn, want hier ligt nog een potentie in verscholen. Op het gebied van wijkeconomie dient de komende periode inzichtelijk te worden gemaakt welke inzet door welke partij geleverd gaat worden. De stedelijke tendens is de afgelopen jaren geweest dat er fors minder is ingezet op wijkeconomie en daarnaast stevige uitspraken zijn gedaan over de levensvatbaarheid van de Oranjeboomstraat. Hier wordt door corporatie en enkele andere wijkpartijen anders over gedacht. Er dient dus duidelijkheid te komen over hoe er op het gebied van wijkeconomie de komende jaren gehandeld zal worden in de wijk Feijenoord
3.7 Inzet op veiligheid Overlast (waaronder drugs- en wateroverlast), vandalisme en inbraak
7
