Frederik van Eeden. Martha Nussbaum ISVW.NL ZEIT GEIST. Kunst is filosofie in een zichtof hoorbare gestalte

INTERNATIONALE

SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

ISVW.NL

FILOSOFIE INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE najaar 2011

JULI 2011 | LEUSDEN

2-4

Najaarscursussen filosofie

5

ISVW Uitgevers

6-7

Basisopleidingen

8

Over de ISVW

AUGUSTUS 21 Open Dag

2e Frederik van Eedenlezing door Martha Nussbaum

‘Onderwijs mag niet alleen om winst draaien’ De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum houdt op 4 september de jaarlijkse Frederik van Eedenlezing bij de ISVW. Ze presenteert tegelijk haar nieuwe boek Niet voor de winst. Het belang van alfa-onderwijs voor de democratie. Nussbaum wijst in haar boek op het belang van de artes liberales (algemene culturele, kunstzinnige en filosofische vorming) in het onderwijs. Volgens haar moet het onderwijs in de VS en Europa zich met name herbezinnen op het belang van het alfa-onderwijs. Scholen zouden een meer Sokratische manier van denken moeten bieden om leerlingen te laten reflecteren op een goede samenleving. Zo kan men ze tot mondige, democratische burgers opleiden (zie ook pag. 2). De Frederik van Eeden-lezing

De jaarlijkse Frederik van Eedenlezing – ingesteld op zijn 150ste geboortedag – laat realisten aan het woord die menen dat het open gesprek een fundamentele voorwaarde is voor een stabiele politiek

en een duurzame economie. ‘Het beloofde land lag verder dan ik dacht,’ mijmerde Frederik van Eeden aan het eind van zijn leven. Rond 1900, een tijd van grote maatschappelijke onrust en globalisering, stak hij veel energie in sociale experimenten. De kolonie Walden in Bussum is het beroemdste experiment. De Internationale School voor Wijsbegeerte is minder bekend, maar wel het meest duurzaam gebleken. Beide projecten waren gebaseerd op de vaste overtuiging dat de verstandhouding tussen mensen kan worden verbeterd door overleg en inlevingsvermogen. Democratie is beschaving; autoritaire hiërarchie is een lapmiddel als dat niet lukt. Vorig jaar hield Francis Fukuyama de eerste Frederik van Eedenlezing. Dit jaar: Martha Nussbaum.

OPEN DAG ISVW.NL Zondag 21 augustus van 14.00–17.00 uur Maak kennis met de docenten van de ISVW. In verschillende zalen krijgt u uitleg over het najaarsprogramma. Jan Flameling vertelt over de basisopleidingen Geschiedenis van de filosofie en Systematiek van de filosofie. Erno Eskens licht de internationale sprekers toe en geeft een voorproefje van de verschillende cursussen. Miriam van Reijen vertelt over de basisopleiding Filosofie in de praktijk en de verschillende beroepsopleidingen. Arthur d’Ansembourg licht de nieuwe Basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie toe. Tevens houden we deze dag de nieuwe uitgeverij van de ISVW ten doop. Bij de boekenstal kunt u interessante antiquarische en nieuwe werken vinden. Uw uitgelezen filosofieboeken zijn ook weer welkom. Ze worden opgenomen in de fraaie bibliotheek van de ISVW of worden ten bate van de ISVW verkocht. Of wilt u gewoon de locatie of de nieuwe hotelkamers bekijken? U bent van harte welkom! Toegang: gratis.

ISVW Agenda

INTERNATIONALE

SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE Frederik van Eeden

2011

Martha Nussbaum

ISVW.NL ZEIT

GEIST

‘Kunst is filosofie in een zichtof hoorbare gestalte’ De ISVW start in oktober 2011 met een nieuwe Basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie. Deze opleiding beslaat vijf weekends en behandelt de esthetische ervaring aan de hand van schilderijen, literatuur en muziek. ´De combinatie van kunst en filosofie is spannend´, vertelt Arthur d’ Ansembourg, docent van de opleiding. ‘Het maakt abstracte vraagstukken concreet en tastbaar. Kunstwerken bieden een intuïtief antwoord op filosofische vragen omtrent de relatie van de mens met de wereld en de anderen. Ik vind het dan ook van belang om niet zozeer te filosoferen over het kunstwerk, maar aandacht te hebben voor de filosofie van het kunstwerk zelf. Plato zegt ergens dat het schone de zichtbare zijde is van het goede. Ik zou die gedachte willen doortrekken naar de relatie tussen kunst en filosofie. Kunst is filosofie in een zichtbare of hoorbare gestalte. De Basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie kan je helpen om gestructureerd over kunst na te denken. We hebben alle-

maal verschillende associaties bij een kunstwerk. Als je daar met elkaar over spreekt, ontdek je niet alleen meer kanten van een kunstwerk, maar leer je ook iets over jezelf, de tijdgeest en de wereld waarin we leven. Kunst kan ook een manier zijn om over de beperking van het denken zelf heen te stappen. Het toont wat de filosofie niet kan beschrijven. Dat kan heel verrijkend zijn. In de opleiding bespreken we verschillende kunsttheorieën van Plato tot Lyotard en Danto. We ontdekken wat er in de loop van de tijd mee is gebeurd. Dit doen we aan de hand van teksten en kunstwerken uit verschillende periodes’. (Meer informatie op pagina 6). Het gehele interview met Arthur d’ Ansembourg treft u op www.isvw.nl

SEPTEMBER 4 Stoïcijnse Levenskunst (helaas volgeboekt) 4 Martha Nussbaum houdt Van Eedenlezing 4 Basiscursus kosmologie met Govert Schilling 10 Sprekende denkers: Spinoza 11 Filosoferen met Kinderen 17/18 Sprekende denkers: Schopenhauer 24 Sokrates en Sokratische gesprekken 24/25 Grote natuurkundige theorieën met Vincent Icke 24/25 Betrouwbare kennis 24/25 Start Beroepsopleiding Filosoferen met kinderen en jongeren 24/25 Start Basisopleiding Filosofie in de praktijk 24/25 Start Basisopleiding Systematiek van de filosofie OKTOBER 1/2 Start basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie 1/2 Kunst en moraal 7 Vrije wil? 8/9 Sprekende denkers: Tocqueville 15/16 Start Basisopleiding Geschiedenis van de filosofie 15/16 Grote filosofen van de Oudheid 15/16 Hindoeïsme en Boeddhisme 15/16 Sprekende denkers: Aristoteles 16 Hans Achterhuis & radicalen 17-21 Herfstweek praktische filosofie 21-23 Everyday Reason Talk 22 Stoïcijnse levenskunst 23 Filosofisch literair café 22/23 Sokratische gesprekken 24-28 Herfstweek praktische filosofie 30 Filosoferen in organisaties NOVEMBER 4 Bart Tromp lezing 12/13 De ideale opvoeding 18 Diner pensant met Marjolijn Februari 19 Willen, kiezen, handelen 19 Schoon denken 19/20 Het goede handelen 20 Filosofisch literair café 26/27 Denkgereedschap 26/27 Kunstfilosofie: lineair perspectief DECEMBER 11 Sokratische gesprekken en Sokratische cafés 17 Filosoferen met kinderen 17/18 Word zelf filosoof 17/18 Grote filosofen van de Middeleeuwen JANUARI 2012 7 Filosoferen in organisaties 21/22 Over de actualiteit van het schone 22 Verdieping rationeel-emotieve therapie 22 Sprekende denkers:Erasmus 28/29 Renaissance en Verlichting 28/29 Dichters en denkers over de wereld

Voor meer informatie en boekingen: www.isvw.nl

2

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

INTERNATIONALE


ISVW.NL

FILOSOFIE | NAJAAR 2011 SEPTEMBER Martha Nussbaum geeft 2e Frederik van Eedenlezing

ZEIT

GEIST

ZONDAG 4 SEPTEMBER 10.30-17.00 UUR

Amerikaanse topfilosofe: ‘Onderwijs hoort niet primair om winst te draaien’

De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum presenteert deze dag de Nederlandse vertaling van haar nieuwe boek Not For Profit (Niet voor de winst. Het belang van alfa-onderwijs voor de democratie). Nussbaum pleit in haar boek voor de artes liberales (algemene culturele, kunstzinnige en filosofische vorming, zie ook voorzijde). Organisatie: ISVW, Freedomlab, Vrij Nederland en Uitgeverij Ambo. Toegang: € 145,- (incl. lunch, koffie/thee, het boek Niet voor de winst en een proefabonnement van vier nummers op Vrij Nederland (stopt automatisch). Vrij Nederland is medeorganisator van de Zeitgeist-reeks.

OKTOBER Sprekende Denkers: Spinoza ZATERDAG 10 SEPTEMBER 10.30-17.00 UUR

De ethiek, de vrijheid en het leven van een van Nederlands grootste denkers

Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). Docent: dr. Miriam van Reijen. Toegang: Arrangement 1: € 105,- (incl. lunch, koffie/thee en reader). Arrangement 2: € 135,(incl. lunch, koffie/thee, reader en diner met wijn).

Filosoferen met kinderen ZONDAG 11 SEPTEMBER 10.30-17.00 UUR

Fundamentele krachten in ons universum

ZONDAG 4 SEPTEMBER 10.3-21.30 UUR

Maak kennis met de kosmologie en het heelal

Sterrenkundige Govert Schilling, bekend van zijn artikelen in de NRC, de Volkskrant en van zijn vele boeken, gaat in op de nieuwste inzichten over het heelal: de oerknaltheorie, de vraag of er nog andere leven is op exoplaneten en op de knagende vraag: waar is de verwachte donkere materie gebleven? Ter plekke verrijst een mini-planetarium dat u al liggend kunt bezoeken. Deze dag komen vier thema’s aan de orde: de oerknaltheorie, de oorsprong van de kosmos, het raadsel helaal en het antropisch principe. Toegang: € 125,- (incl. diner met wijn, lunch, koffie/thee).

Aanmelding en aanvullende informatie U kunt zich aanmelden via de bon op de achterpagina van deze krant of via onze site: www.isvw.nl. Op de site vindt u aanvullende informatie over de cursussen en de sprekers. Tevens vindt u hier links naar videoverslagen van eerdere cursussen en treft u informatie over onze digitale leeromgeving. Via de digitale leeromgeving krijgt u, direct na inschrijving, toegang tot teksten die eventueel bij uw cursus horen. De teksten worden u bij aanvang van de cursus ook als reader uitgereikt. Via de digitale leeromgeving kunt u ook in contact komen met medecursisten en docenten. De cursussen van de ISVW hebben een CEDEO keurmerk. Deze onafhankelijke organisatie doet onderzoek naar de kwaliteit van opleidings- en cursusinstituten.

Vincent Icke is hoogleraar theoretische astrofyDag rond verschillende manieren van filoso- sica in Leiden, bijzonder hoogleraar kosmologie feren met kinderen. Met praktijkoefeningen. aan de UvA, beeldend kunstenaar en publicist. Dit Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de weekend is een initiatief van NWT magazine en Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). de ISVW. De colleges worden opgenomen en als Docent: dr. Miriam van Reijen. luistercollege uitgebracht. Toegang: € 105,- (incl. lunch, koffie/thee Toegang: Arrangement 1: € 289,50 (incl. diner en reader). met wijn, 2x lunch, koffie/thee). Arrangement 2: € 334,50 (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).Voor lezers van NWT: € 278,- (arr.2).

Sprekende Denkers: Schopenhauer ZATERDAG 17 EN ZONDAG 18 SEPTEMBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Het vrolijkmakende pessimisme van Arthur Schopenhauer

De Duitse filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) was een excentrieke denker die met Wil en voorstelling een meesterwerk afleverde. Volgens Schopenhauer lopen we aan de leiband van onze eigen wil. Die wil is onze levensbron, maar het is toch vooral een domme, brute kracht die ons blind voortduwt. Gelukkig zijn er methoden om de wil uit te schakelen. Docent: Prof.dr. Frans Jacobs is emeritus hoogleraar in de wijsgerige antropologie en de grondslagen van het humanisme vanwege de Stichting Socrates aan de Universiteit Leiden en is emeritus wijsgerige ethiek aan de Universiteit van Amsterdam. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2x lunch, koffie/thee en reader). Arrangement 2: € 289,- (Arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Betrouwbare kennis ZATERDAG 24 EN ZONDAG 25 SEPTEMBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Wat kunnen we (zeker) weten?

De eerste stap naar een betrouwbaar wereldbeeld is de vraag naar de betrouwbaarheid van onze kennis. Kennistheorie is de kerndiscipline van de filosofie. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). Docent: Jan Flameling studeerde wijsbegeerte in Groningen, Keulen, Berkeley en Amsterdam. In 1994 richtte hij Filosofisch Bureau Ataraxia op. Hij organiseert ‘denkvakanties’ en geeft workshops. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, koffie/thee, 2x lunch). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

ZATERDAG 15 EN ZONDAG 16 OKTOBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

VRIJDAG 7 OKTOBER 10.00-16.00 UUR

Docenten filosofie & de vrije wil

De twee Indiase filosofieën die het meest tot de westerse verbeelding spreken, zijn het boeddhisme en hindoeïsme. We zoomen in op het probleem van de onvergankelijke kern van de mens, het ‘Zelf’ of ‘Atman’ in de vroege hindoeïstische teksten en het werk van Nagarjuna, de grootste boeddhistische filosoof aller tijden, die niets van een onvergankelijke persoonlijkheidskern heel laat. Met een afsluitende forumdiscussie.

Het examenthema filosofie voor Havo & Vwo scholieren is ‘de vrije wil’. Deze dag gaan docenten van het voortgezet onderwijs in gesprek met experts op dit gebied. Sprekers filosofen Bert Keizer en Han van Ruler en neurowetenschapper Victor Lamme. Een dag Docenten: drs. M. Dijkstra, prof. dr. Paul van der voor docenten en voor iedereen die wil we- Velde (onder voorbehoud) en dr. Bruno Nagel ten of de vrije wil bestaat. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met

Amerika: Tocqueville


Een groot denker over vrijheid en democratie

Alexis de Tocqueville (1805-1859) wordt door velen beschouwd als de grootste politieke filosoof na Machiavelli. Hij staat bekend als theoreticus van de democratie en vroege criticus van de moderne massacultuur. Zijn magnum opus Over de democratie in Amerika is gebaseerd op een grote rondreis die Tocqueville maakte in 1831-1832. In de Nieuwe Wereld trof hij een samenleving aan die, meer dan de Europese, gelijkheid en individuele vrijheid met elkaar wist te combineren. Docenten: prof.dr. Andreas Kinneging (hoogleraar rechtsfilosofie in Leiden), Albert Jan Kruiter (onderzoeker, adviseur en docent) en prof.dr. Frank Ankersmit (Rijksuniversiteit Groningen), prof. Patrick Stouthuyzen. Toegang: Arrangement 1: € 308,50 (incl. 2x lunch, koffie/thee, diner met wijn, reader en boek Over de democratie in Amerika t.w.v. € 64,50). Arrangement 2: € 353,50 (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

wijn, 2 x lunch, koffie/thee en reader). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Sprekende Denkers: Aristoteles ZATERDAG 15 EN ZONDAG 16 OKTOBER AANVANG ZA. 10.30 EINDE ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH.

Kennismaken met een van de belangrijkste filosofen aller tijden.

Aristoteles (384-322) was in zijn jeugd de huisleraar van de jonge Alexander de Grote. Hij werd de belangrijkste leerling van Plato en was - terecht - beledigd toen hij niet diens opvolger werd; hij stichtte een eigen school maar moest later Athene verlaten omdat de stemming zo vijandig werd jegens ‘buitenlanders’ dat hij vreesde dat het lot van Sokrates ook hem zou treffen. Weinigen hebben een zo omvangrijk oeuvre op hun naam staan als hij. Sinds een paar decennia is er sprake van een waar neo-aristotelisme, met name in de ethiek. Docent: Prof.dr. Paul van Tongeren (Radboud Universiteit & KU Leuven). Hij publiceerde onder anderen Deugdelijk leven. Een inleiding in de deugd-ethiek (2006) en Over het verstrijken van de tijd (2007). Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, koffie/thee, 2x lunch). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Hans Achterhuis & radicalen Kunst en moraal

Grote filosofen van de Oudheid



Hoe gaan het schone en het goede samen?

Is de hele westerse filosofie een voetnoot bij Plato…?

Plato ging uit van de eenheid van het schone en het goede (kalokagathia). Die invalshoek is zichtbaar in het werk van Giotto, Sasseta, Poussin en David.Nietzsches oproep om de zedelijke orde omver te werpen, zie je bij MaZATERDAG 24 SEPTEMBER 10.30-17.00 UUR net en de hedendaagse kunstenaar Ronald De gesprekstechniek van de Ophuis. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de grootste filosoof aller tijden Kennismaking met Sokrates en Sokratische Basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie (zie p. 6). gesprekken. Met Sokrates kwam de aandacht Docent: Arthur d’ Ansembourg. Hij studeerde fivoor de mens, voor het alledaagse leven, voor de rol van het kritische, vragende denken, Alle programma’s onder voor zelfkennis, voor liefde en voor geluk in voorbehoud van wijzigingen. de ‘westerse’ filosofie.

Sokrates en Sokratische gesprekken:

Vrije wil?

Vincent Icke bespreekt de belangrijkste natuurkundige krachten die in onze kosmos werkzaam Toegang: € 195,- (incl. lunch, koffie/thee). zijn, zoals mechanica, magnetisme, atoomstructuur, relativiteit, quantummechanica en veldentheorie. Hij doet dat aan de hand van Over de democratie in dagelijkse verschijnselen en anekdotes.

Filosoferen van kleins af aan

Een basiscursus kosmologie: van oerknal tot witte gaten

Hindoeïsme en boeddhisme

Twee paden naar verlichting

De Nederlandse filosoof Benedictus Spinoza (1632-1677) durfde zijn hoofdwerk, de Vincent Icke: Grote natuurEthica, niet tijdens zijn leven te publiceren. Toen het na zijn dood uitkwam,veroorzaakte kundige theorieën het een enorme opschudding. Spinoza stelde ZATERDAG 24 EN ZONDAG 25 SEPTEMBER God gelijk aan de Natuur, en dat was onge- AANVANG ZA. 10.30 EINDE 17.00 UUR hoord. Prof.dr Han van Ruler vertelt over het leven en werk van Spinoza en staat ook stil bij zijn pleidooi voor vrijheid van meningsuiting. Toegang: € 95,- (incl. lunch, koffie/thee en reader).

losofie aan de UvA en München. Hij is werkzaam als docent dilemmatrainingen en kunstfilosofie. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2x lunch, koffie/thee). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Weekend rond de grote Griekse en Romeinse denkers. Drie filosofische basisvaardigheden blijken noodzakelijk voor de handel, het bestuur en de rechtspraak in de Griekse stadstaat: kennis van zaken (fysica), een behoorlijke uitdrukkingsvaardigheid (logica) en besef van waarden en normen (ethica). Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Geschiedenis van de filosofie (zie p.6). Docent: Jan Flameling en prof.dr. Frans de Haas (Universiteit Leiden). Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2 x lunch, koffie/thee,). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

ZONDAG 16 OKTOBER 10.30-17.00 UUR

De denker des vaderslands in gesprek met wetsovertreders

De denker des vaderlands, Hans Achterhuis, gaat met een groep radicalen op zoek naar de grenzen van het toelaatbare. Mag je burgerlijk ongehoorzaam zijn? Zo ja, waar ligt de grens? Na een inleiding gaat Achterhuis in gesprek met enkele wetsovertreders, waaronder een treinkaper, een radicale dierenactivist, een islamist en een anti-globalist. Deze radicalen gaven eerder argumenten voor hun acties in de videotentoonstelling Angry, die online nog te vinden is: www.a-n-g-r-y.nl Organisatie: Nederlands Gesprek Centrum (NGC) en ISVW. Toegang: € 95,- (incl. koffie/ thee en lunch), NGC-leden en jongeren onder de dertig: € 25,-.


3

INTERNATIONALE


ISVW.NL

FILOSOFIE | NAJAAR 2011 NOVEMBER Filosofisch literair café

De ideale opvoeding

Schoon denken

ZONDAG 23 OKTOBER 15.00-17.30 UUR

ZATERDAG 12 EN ZONDAG 13 NOVEMBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

ZATERDAG 19 NOVEMBER 10.30 -17.00 UUR

Met Paul van Tongeren over Nietzsche

Wandelarrangement Nimmerdor Na afloop van uw weekendcursus een kleine twee uur wandelen in de buurt van de ISVW onder leiding van een gids? Dat kan. Vanaf landgoed ISVW lopen we naar het naastgelegen Landgoed Nimmerdor, een voorbeeldige romantische tuin aan de rand van Amersfoort. Historische gids Lia van Burgsteden vertelt over de geschiedenis van deze en ander tuinen. € 12,50 per persoon. Groepskorting mogelijk. Meer informatie: [email protected] of 033-4650700.

Herfstweek praktische filosofie MA-VRIJ 17-21 OKTOBER & 24-28 OKTOBER

Herfstweek over het nut van

gen), Tillmann Vierkant (Edinburgh), Katrien Schaubroeck (KU-Leuven), Christoph Lumer (University of Siena). Comments: Markus Schlosser (University of Leiden), Jan Bransen (Radboud University Nijmegen), Bob Brecher (University of Brighton) and Sander Voerman (Tilburg University). Toegang: € 520,- ( hotelkamer & ontbijt, lunch en diner met wijn).

Filosofisch literair café rond recent verschenen filosofieboeken en luistercolleges. Gesteund door de zestien leesclubs van de Vrienden van de ISVW, bespreken we welke recente boeken en cd’s de moeite waard zijn. Onder het genot van een aangeklede borrel houden we het eerste luistercollege – Nietzsche, door Paul van Tongeren– van ISVW Uitgevers ten doop. Paul van Tongeren zelf legt uit waarom het nihilisme van Nietzsche ons blijft boeien.

Filosofen over gewenste vorming van het kind

Toegang: € 25,-. Als u ter plekke Vriend van de ISVW wordt, is de entree gratis.

Docent: Daan Roovers is hoofdredacteur van Filosofie Magazine. Samen met René Gude schreef ze de Kleine geschiedenis van de filosofie. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2 x lunch, koffie/thee en reader). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Herfstweek praktische filosofie MA-VRIJ 24-28 OKTOBER AANVANG MA. 10.30 – VRIJ. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Herfstweek over het nut van filosofie voor uw leven filosofie voor uw leven

ISVW en NRC organiseren een week over de praktische waarde van filosofie voor uw leven. Het programma wordt in de tweede week van de herfstvakantie herhaald. • Maandag:‘Een stevig persoon worden’. Achter je mening staan en zelfvertrouwen (volgens Socrates), je niet uit het veld laten slaan (Stoïcijnse filosofie) en het zelfvertrouwen (volgens Epicurus).

Stoïcijnse levenskunst ZATERDAG 22 OKTOBER 10.30-17.00 UUR

Werk je negatieve emoties weg!

• Dinsdag: ‘Handig worden’. Wat zit er in de gereedschapskist van de denkers? Handige methoden om scherper te denken (analyse, begripsverheldering, deconstructie, pragmatiek, fenomenologie).

Stoïcijnse levenskunst: evenveel geluk als wijsheid. De stoïcijnse filosofen (Epictetus, Seneca) gaan ervan uit dat niet effectieve en lastige emoties ontstaan door eigen irrationele gedachten. In de 20e eeuw werd op basis van deze filosofie de Rationeel–Emotieve Training ontwikkeld die wij weer uitvoeren vanuit de oorspronkelijke radicaal-filosofische uitgangspunten. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6).

Docent: Paul Wouters.

Docent: dr. Miriam van Reijen.

Docenten: Miriam van Reijen (1e week) en Jan Flameling (2e week).

• Woensdag:‘In het moment komen’. Oosterse Toegang: Arrangement 1: € 105,- (incl. lunch, (zen)filosofie en de kunst van het loskomen reader en koffie/thee,) Arrangement 2: € 135,van je wil (Schopenhauer). arr. 1+ diner en wijn) Docenten: Jan Flameling.

• Donderdag: ‘Iets van je leven maken’. Existentialistische filosofie van Sartre en De Beauvoir en Foucault’s levenskunst. Docent: Daan Roovers.

Sokratische gesprekken

• Vrijdag:‘Je leven veranderen’. Herkaderen en ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER integer worden. Docent: Karim Benammar. AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR Deze week wordt integraal herhaald in de week van 24-28 oktober. Toegang: € 895,- (incl. 4 hotelovernachtingen, 4 x een diner met wijn, reader, lunch en ontbijt).

Everyday Reason Talk VRIJDAG 21- ZONDAG 23 OKTOBER AANVANG VR. 12.00 – ZO. 14.00 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

MET AANSLUITEND LUNCH

Oefeningen en gesprekken

Speakers: Constatine Sandis (Oxford Brookes University), Frank Hindriks (RU-Groningen), Maureen See and Arno Wouters (Erasmus Universiteit Rotterdam), Lilian O’Brian (University College Cork), Leon de Bruin (University of Bochum), Derek Strijbos and Marx Slors, (Radboud University Nijme-

4e Bart Tromp-lezing door Jan Bank

Toegang: Arrangement 1: € 244,- ( koffie/thee,

Het goede, het ware en het schone zijn belangrijke begrippen in de filosofie sinds Plato. Tijdens deze themadag gaan we uit van het schone en komen zo ook in gesprek over het goede en het ware. De deelnemers zetten hun eigen denkkunst in tijdens de workshops en leren over de kunst van het leven. Zo worden kunst, denken en leven samengebracht in de filosofische praktijk. Toegang: € 95,- (lunch, koffie/ thee) Voor leden van de VFP: € 60,-.

Het goede handelen Eten en weten: gelijkheid volgens Marjolijn Februari VRIJDAG 18 NOVEMBER 18.00-21.00 UUR

Herhaling van de herfstweek die de ISVW en Diner pensant met romancier, NRC samen organiseren over de praktische columniste en filosofe Marjolijn waarde van filosofie voor uw leven. Zie de Februari identieke herfstweek van 17-21 okt. Het gelijkheidsbegrip ligt onder vuur, en pogingen het te herijken lijken bovenal verwarring te zaaien. Dat Filosoferen in organisaties komt waarschijnlijk doordat ‘gelijkheid’ en ZONDAG 30 OKTOBER 10.30-17.00 UUR ‘ongelijkheid’ begripsmatig lastig uit elkaar Denken op de werkvloer zijn te houden: zo kun je artikel 1 van de Dag rond verschillende toepassingen van fi- Grondwet zien als een bepaling die gelijke losofie in organisaties, waaronder de diverse behandeling garandeert, maar ook als een filosofische invalshoeken (dialectica, retorica, bepaling die burgers beschermt in de exgrammatica en ethica) en het Rationeel pressie van hun onderlinge verschillen. HoeEmotief Management. wel de laatste jaren veel wordt geklaagd Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de over ‘gelijkheidsdwang’ in de Nederlandse Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). maatschappij, neemt de sociaal-economiDocent: dr. Miriam van Reijen. sche ongelijkheid tussen generaties en bevolkingsgroepen toe, net als de segregatie Toegang: Arrangement 1: € 105,- (incl. lunch, tussen mannen en vrouwen.En waar de gekoffie/thee en reader). Arrangement 2: € 135,lijkheid wel toeneemt, veroorzaakt juist die (arr. 1 + diner met wijn). toename weer een afname van de gelijkheid elders. Er is, kortom, reden om goed af te bakenen wat we met ‘gelijkheid’ bedoelen. Toegang: € 55,- (diner met wijn).

ZATERDAG 19 EN ZONDAG 20 NOVEMBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Een weekend in het teken van de grote filosofische vraag: wat moet ik doen?

De vraag ‘Hoe te leven?’ is een zaak voor iedereen persoonlijk, maar is vanaf het begin ook één waar de filosofie zich mee bezighoudt. Door de eeuwen heen zijn er door filosofen verschillende antwoorden gegeven op de vraag naar het goede handelen. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Systematiek van de filosofie (zie p.6). Docent: Jan Flameling. Gastdocent Frans Jacobs is emeritus hoogleraar aan de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2x lunch, koffie/thee). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt). advertentie

DE VERTRAAGDE TIJD (verzend) antiquariaat

VRIJDAG 4 NOVEMBER 20.00-22.00 UUR

Onder deskundige leiding zoekt de groep het Historicus Jan Bank antwoord op een uitgangsvraag die het hele houdt de jaarlijkse Bart weekend centraal staat. U leert de socratiTromplezing. De Bart sche deugden: zorgvuldig formuleren van uw Tromp-lezing werd in gedachten, uitstel van oordeel, geduld, inle2008 in het leven geven in de ander, goed luisteren, samenvatten, roepen door de Stichwederzijds begrip en het bereiken van con- ting Bart Tromp en het Nederlands Gesprek sensus. Centrum i.s.m. de ISVW en de Rode Hoed, ter nagedachtenis van deze dwarse denker. Docent: Hans Bolten e.a..

Openbaar Engelstalig expertseminar, geor- 2 x lunch, diner met wijn).Voor leden van de VFP: ganiseerd door de Erasmus Universiteit, over € 223,- Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelalledaagse rede: Moral Agency, Deliberative kamer & ontbijt).Voor leden van de VFP: € 268,-. Awareness and Conscious Control.

Hoe en waartoe moeten we onze kinderen opvoeden? Moeten ze vooral ‘zichzelf’ worden? Of mogen we ze een zetje in de juiste richting geven. Zo ja, wat is die juiste richting dan? In dit weekend vertelt Daan Roovers, zelf moeder van twee jonge kinderen, over de opvoedingsidealen van de afgelopen 2500 jaar.

Themadag van de Vereniging voor Filosofische Praktijk over verwondering, kunst en uw eigen filosofie

Locatie: Rode Hoed, Keizersgracht 102, 1015CV Amsterdam. Café open 19.00 uur. Toegang: € 10,- / € 7,- voor studenten. Donateurs gratis toegang.

Schrijf u snel in voor een cursus of opleiding en maak kans op een van de 50 gratis jaarabonnementen op Filosofie Magazine!

Willen, kiezen, handelen ZATERDAG 19 NOVEMBER 10.30-17.00 UUR

Alles over keuzeproblemen en hoe je van je schuldgevoel af komt

Keuzeproblemen – twijfel, onzekerheid, angst vooraf en schuldgevoel en frustratie achteraf – vormen een belangrijke categorie van de problemen waarmee cliënten bij een filosofisch consulent komen. Epicurus wist er met zijn ‘hedonistische calculus’ wel raad mee. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). Docent: dr. Miriam van Reijen publiceerde verschillende boeken over praktische filosofie, met name over emoties en over Spinoza. Toegang: Arrangement 1: € 105,- (incl. lunch, koffie/thee en reader). Arrangement 2: € 135,(arr. 1 + diner met wijn).

Woestijgerweg 52 3817 SL Amersfoort Telefoon: 033 461 77 16 E-mail: [email protected] Eigenaar: Peter Jansen Specialisaties: • Filosofie • Literatuur • Rusland Boekenzoekdienst: Laat mij weten (mail, telefoon) welk boek u zoekt!

4


INTERNATIONALE


ISVW.NL

FILOSOFIE | NAJAAR 2011 DECEMBER

JANUARI 2012

men waar we iedere dag mee kampen? Paul Wouters, oud-directeur van de ISVW, neemt de deelnemer bij de hand en laat zien dat de filosofie over uiteenlopende ‘denkgereedZONDAG 20 NOVEMBER 15.00-17.30 UUR schappen’ beschikt om vragen te lijf te gaan. Laat u bijpraten over recente Tijdens dit weekend maakt u kennis met acht stuks gereedschap, die toelaten creatief en filosofieboeken Filosofisch literair café rond recent versche- kritisch een visie te ontwikkelen.Bij deze curnen filosofieboeken en luistercolleges. Ge- sus ontvangt u het boek Denkgereedschap steund door de zestien leesclubs van de van Paul Wouters. Vrienden van de ISVW, bespreken we welke Docent: Paul Wouters is organisatieadviseur. recente boeken en cd’s de moeite waard zijn. Toegang: Arrangement 1: € 263,95 (incl. diner De leesclubs kiezen een boek uit dat centraal met wijn, 2x lunch, koffie/thee en boek Denkstaan deze middag (volg onze site). Onder gereedschap t.w.v. € 19,95) Arrangement 2: het genot van een aangeklede borrel licht de € 308,95 (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt). auteur van het betreffende boek zijn beschouwing toe.

Filosofisch literair café

Toegang: € 25,- (incl. aangeklede borrel). Als u ter plekke Vriend van de ISVW wordt, is de entree gratis.

Denkgereedschap ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 NOVEMBER. AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Over het lineair perspectief en het bezielde lichaam ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 NOVEMBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Docent: Arthur d’ Ansembourg. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, koffie/thee, 2 x lunch). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Sinds enige tijd werken het Nederlands Gesprek Centrum en de Internationale School Voor Wijsbegeerte intensief samen. Ruimte geven aan onenigheid op niveau - dat is al meer dan vijftig jaar het doel van het Nederlands Gesprek Centrum (NGC). Het NGC is in 1949, vlak na de Tweede Wereldoorlog opgericht door gijzelaars uit St.Michielsgestel. Tijdens de oorlog was een dwarsdoorsnede van de toenmalige culturele elite in dit kamp geïnterneerd. Deze mensen kwamen voor de oorlog in het verzuilde Nederland nauwelijks met elkaar in aanraking, maar in het kamp raakten ze in gesprek. Na de oorlog wilden zij ook anderen laten zien dat een gesprek over de grenzen van de zuilen heen zeer wel mogelijk is en richtten zij het NGC op. Het NGC organiseert bijeenkomsten waar belangwekkende thema’s op het scherpst van de snede aan de orde komen, zonder dwang tot consensusvorming. Op 16 oktober organiseert het NGC een bijeenkomst met denker des vaderlands Hans Achterhuis. Hij gaat in debat met radicalen om gezamenlijk te zoeken naar de grenzen van de burgerlijke ongehoorzaamheid. Op 4 november staat de jaarlijkse Bart Tromp/lezing in de Rode Hoed in Amsterdam op het programma, dit keer te houden door historicus Jan Bank. (Zie pagina 2-4). Meld u aan als donateur, meer informatie 033-4650700 of [email protected]

Is het tijd voor zelfonderzoek? Heeft u een knoop door te hakken? Wilt u korte metten maken met een kwestie die u maar niet loslaat? Trek u dan een etmaal terug voor een serie gesprekken met een ervaren filosofisch consulent, afgewisseld met wandelingen, lectuur, solitaire overpeinzingen en goede maaltijden. Het arrangement ‘Filosofische dialoog’ begint met een uitgebreide lunch en eindigt de volgende dag om 12 uur. U kunt zes maal een uur één-op-één van gedachten wisselen met Harm van der Gaag, hoofddocent van de ISVW-beroepsopleiding voor filosofisch consulenten. Incl. diner met wijn, lunch, overnachting & ontbijt: € 1500,-. Meer info: 033-465 0700.

Met het lichaam kijken

Merleau-Ponty meent dat Descartes’ mechanistische opvatting van de waarneming leidt tot verlies van de lichamelijke betrekking Vul je gereedschapskist met het met de wereld en uitnodigt tot een te afnodige filosofische werktuig standelijke manier van kijken. Het werk van Is er een filosofie waarin het niet gaat om Cézanne vraagt om een nieuwe manier van diepzinnige statements en grote bewerin- kijken die gepaard gaat met een herstel van gen, maar om verheldering van de proble- de lichamelijke betrekking met de wereld. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie (zie p.6).

Het Nederlands Gesprekcentrum (NGC)

Filosofisch privé-consult

Sokratische gesprekken en Sokratische cafés ZONDAG 11 DECEMBER 10.30-17.30 UUR

Kennismaken met de Sokratische houding en methode

Docent: dr. Miriam van Reijen. Toegang: € 105,- (incl. lunch, koffie/thee en reader).

Filosoferen met kinderen ZATERDAG 17 DECEMBER 10.30-17.00 UUR AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

ZATERDAG 7 JANUARI 2012, 10.30-17.00 UUR

Docent: Prof.dr. Herman Pleij, (1943) is emeritus hoogleraar in de Historische Nederlandse LetterFilosoferen in organisaties. Literatuur o.a.: kunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is Hoofdstukken uit Vrije Ruimte. Filosoferen in regelmatig op radio en tv en schrijft in diverse organisaties (Kessels, Boers en Mostert), Ra- dag- en weekbladen over cultuurhistorische ontioneel Emotief Management (Verhulst). derwerpen. Hij schreef diverse boeken waaronder Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Erasmus en het poldermodel (2005) en De eeuw Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). van de zotheid (2007). Docent: dr. Miriam van Reijen. Toegang: € 95,- (incl. lunch, koffie/thee). Toegang: Arrangement 1: € 105,- (incl. lunch en koffie/thee,) Arrangement 2: € 135,- arr. 1+ diner en wijn) Denken op de werkvloer

Grote filosofen van de Renaissance en Verlichting Over de actualiteit van het schone

ZATERDAG 28 EN ZONDAG 29 JANUARI 2012 AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

ZATERDAG 21 EN ZONDAG 22 JANUARI AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Filosofie achter de (wetenschappelijke) revolutie

Wat bedoelt Kant met zuivere schoonheid? Welke rol spelen verbeelding en verstand in de ervaring van mooie kunstwerken? In de 20e eeuw verschaft Hans-Georg Gadamer inWord zelf filosoof zicht in de hermeneutische structuur van de esthetische ervaring. Hij problematiseert ZATERDAG 17 EN ZONDAG 18 DECEMBER enerzijds Kants idee van zuivere schoonheid, AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR maar hij gebruikt het ook om te laten zien MET AANSLUITEND LUNCH hoe schoonheid verbonden is met een ervaUw mening upgraden tot een ring van gemeenschappelijkheid. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de doordacht filosofisch standpunt Filosoof Jan Bransen Basisopleiding Esthetica en kunstfilosofie (zie p.6). laat zien hoe filosofi- Docent: Arthur d’ Ansembourg. sche vaardigheden hel- Toegang: Arrangement 1: € 244,- (diner met pen bij het vormen van wijn, 2 x lunch, koffie/thee). Arrangement 2: een degelijke eigen me- € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt). ning. Hij neemt u mee op een reis door het hedendaagse meningencircuit, met speciale aandacht voor de rol van Verdieping rationeelonze emoties in onze vooroordelen over de positieve en de negatieve kanten van de Ne- emotieve therapie derlandse identiteit anno 2011. ZONDAG 22 JANUARI 2012 10.30-17.00 UUR

Docent: Jan Bransen is hoogleraar filosofie aan de De Sokratische houding en de Sokratische Radboud Universiteit Nijmegen. Hij schreef onder methode maken meer dan ooit school op al- meer Filosofie en ironie en Word zelf filosoof. lerlei gebieden van het leven en van de sa- Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner menleving: in het filosoferen met kinderen, met wijn, 2 x lunch,koffie/thee,). Arrangement 2: in het beroepsonderwijs, in organisaties, in € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt). het coachen, en in filosofische cafés. De ver- Voor € 22,50 sturen wij u het boek Word zelf filoschillende concrete toepassingen van socra- soof thuis. Als dit gewenst is, dan dit graag even tische gespreksvoering worden besproken en vermelden bij de opmerkingen.

geoefend, en in het middagprogramma vindt een socratisch democratisch café filo plaats. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6).

Filosoferen in organisaties

Grote filosofen van de Middeleeuwen ZATERDAG 17 EN ZONDAG 18 DECEMBER AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Maak kennis met de grote theologische filosofen uit de Middeleeuwen

aansloot bij de Hollandse volksaard. Prof. Herman Pleij vertelt blijmoedig over het leven en werk van de Nederlandse Renaissancedenker.

Met Spinoza leren omgaan met passies en emoties

De stoïcijnse filosofie over denken en voelen wordt op deze dag behandeld aan de hand van de radicale filosofie over de passies van de ‘filosoof onder de filosofen’, Spinoza. We doen praktijkoefeningen er is aandacht voor de filosofische methode van de Rationaal Emotieve Therapie. Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6).

De zeventiende eeuw is de puberteit van de moderne filosofie. Bacon, Descartes, Hobbes, Spinoza en Locke hervormen de fysica, logica en ethica. De fysica wordt mechanistisch en empirisch, de logica wordt mathematisch en de ethica wordt rationeel. Rousseau, Hume, Montesquieu en Kant werpen licht op de vraag: ‘Welke logica brengt vrede, welke ethiek geeft zin?’ Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de Basisopleiding Geschiedenis van de filosofie (zie p.6). Docent: Jan Flameling. Gastdocent prof. dr. Wiep van Bunge is hoogleraar geschiedenis van de wijsbegeerte aan de EUR. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2 x lunch, koffie/thee,). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).

Een vrije huid - dichters en denkers over de wereld ZATERDAG 28 EN ZONDAG 29 JANUARI AANVANG ZA. 10.30 – ZO. 12.30 UUR MET AANSLUITEND LUNCH

Poëzie in vlucht

Poëzieweekend rond het werk van de enkele politiek geëngageerde dichters en Nobelprijswinnaars. Met speciale aandacht voor het werk van de Chinese dichter Liu Xiabo. In 2010 ontving Xiabo de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn ´lange en vreedzame strijd voor fundamentele mensenrechten in China´. Hij kreeg eerder een gevangenisstraf Docent: dr. Miriam van Reijen publiceerde ver- van elf jaar voor zijn rol bij het opstellen van schillende boeken over praktische filosofie, met Charta 08, een manifest dat oproept tot grotere vrijheid en democratie in China. Ook name over emoties en over Spinoza. geëngageerde (vluchtelingen)poëzie van eiToegang: € 105,- (incl. lunch, koffie/thee en gen bodem van Ramsey Nasr, Dorothea reader). Frank, Maarten Doorman en Kader Abdollah komt aan de orde.

Sprekende denkers: Erasmus

De Romeinse republikeinse overlegcultuur ZONDAG 22 JANUARI 2012 10.30-17.00 UUR blijkt niet in staat het wereldrijk bijeen te houden; het monotheïsme wel. Rome wordt De vrolijke, kritische denker van Met kinderen praten over grote Katholiek en de filosofie - van Augustinus tot de Nederlandse Renaissance Desiderius Erasmus Thomas van Aquino - omarmt Jezus als eenvragen (ca. 1466-1536) is Dag rond verschillende manieren van filoso- heidstichter in de fysica, logica en ethica van vooral bekend van feren met kinderen. Met praktijkoefeningen. de Middeleeuwen. De filosofie bloeit in de Deze dag is tevens te volgen als onderdeel van de luwte van de theologie. zijn Lof der Zotheid. Basisopleiding Filosofie in de praktijk (zie p.6). Docent: Jan Flameling. Met zijn vlotte en viDocent: dr. Miriam van Reijen. leine pen nam hij meToegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner nig hoogwaardigToegang: Arrangement 1: € 105,- (incl. lunch, met wijn, 2 x lunch, koffie/thee). Arrangement 2: heidsbekleder op de hak. Intussen ontwikkoffie/thee en reader) Arrangement 2: € 135,€ 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt). kelde hij een degelijke taalkritiek en een kri(arr. + diner met wijn). tisch-bescheiden levenshouding die goed

Docent: Hanneke Eggels is dichteres ze schreef onder meer de bundel Een vrije huid, waarin vluchtelingenliteratuur centraal staat. Ze is ook bedenkster van de Nationale Gedichtendag en werkt als docent Nobelprijswinnaarsliteratuur. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (incl. diner met wijn, 2 x lunch, koffie/thee). Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotel & ontbijt).

‘Je leert hier andere visies kennen en begrijpen’ Kitty van Vliet in dagblad Trouw. Bron: Klanttevredenheidsonderzoek verricht door CEDEO

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE INTERNATIONALE


ISVW.NL

NIEUW: ISVW UITGEVERS De ISVW begint een uitgeverij. Om een vliegende start te maken, is uitgeverij LuisterWijs, gespecialiseerd in de uitgave van luistercolleges, overgenomen. Beide partijen werkten al samen rond luistercolleges. ISVW Uitgevers gaat toegankelijke luistercolleges, DVD´s en boeken uitgeven op het gebied van filosofie en wetenschap. Voor het komende halfjaar staan uitgaven op de rol van Ton Derksen, Arnon Grunberg, Herman Pleij, Frans Jacobs, Fik Meijer, Han van Ruler, Paul van Tongeren, Govert Schilling en Vincent Icke en anderen. Als ISVW-bezoeker kunt u de ISVW-boeken en luistercolleges met korting aanschaffen. U kunt nu al intekenen op de komende uitgaven, die u bij verschijning thuis ontvangt (portokosten € 3,95).

Ter introductie speciale aanbiedingen. Sprekende denkers

Nietzsche & het nihilisme

Schopenhauer

Spinoza

Erasmus

Aristoteles

door Paul van Tongeren

door Frans Jacobs

door Han van Ruler

door Herman Pleij

door Paul van Tongeren

7 cd’s in luxe slipcase Normaal € 49,95

3 cd’s in luxe slipcase Normaal €24,95




ISVW-prijs: €44,95.

ISVW-prijs: € 19,95

ISVW-prijs: €19,95

ISVW-prijs: €19,95.

ISVW-prijs: €24,95

Verschijnt in september 2011

Verschijnt in september 2011

Verschijnt in oktober 2011

Verschijnt in oktober 2011

Verschijnt in november 2011

Arnon Grunberg interviewt filosofen over moraal

Een basiscursus kosmologie – van oerknal tot witte gaten door Govert Schilling

Hoe ziet de moraal van de hedendaagse filosofie, na de slachtpartijen van de vorige eeuw, eruit? Arnon Grunberg gaat op deze dvd’s in gesprek met de filosofen Peter Sloterdijk, Avishai Margalit, Stine Jensen, Marc De Kesel, Joop Goudsblom, Eric Schliesser, en Paul Cobben. 4 dvd’s in luxe slipcase | Luisterduur: 8 uur Normaal € 34,95 Verschijnt in september 2011

ISVWprijs: €29,95

De junior bètacanon door Robbert Dijkgraaf, Louise Fresco en Bas Haring met Frank Groothof als razende reporter

Voor kinderen van 10 – 13 jaar

ISVWprijs: €24,95

4 cd’s in luxe slipcase Normaal: € 29,95 Verschijnt in oktober 2011

ISVWprijs: €14,95

Waarom? Op ontdekkingstocht met Bas Haring

door Vincent Icke

Voor kinderen van 8 tot 12 jaar

Vincent Icke bespreekt de belangrijkste natuurkundige krachten die in onze kosmos werkzaam zijn, zoals mechanica, magnetisme, atoomstructuur, relativiteit, quantummechanica en veldentheorie. Hij doet dat aan de hand van dagelijkse verschijnselen en anekdotes. 6 cd’s + boekje in luxe slipcase Normaal: € 49,95 Direct leverbaar

BESTELBON Ik bestel de volgende producten: Per bestelling betaalt u €3,95 bijdrage in de verzendkosten.

Nederlands bekendste wetenschappers Robbert Dijkgraaf, Louise Fresco, Bas Haring en Frank Groothof vertellen over beroemde uitvindingen zoals de computer en de telefoon en over belangrijke wetenschappers als Newton en Einstein. 5 CD’S + boekje in luxe slipcase luisterduur ca. 350 minuten. Normaal: €17,50 Direct leverbaar.

Van de oerexplosie tot de uitdijing van het heelal, de gekromde ruimte, de witte en zwarte gaten en nog veel meer. Schilling beantwoordt en de grote vragen uit de sterrenkunde waar we allemaal mee worstelen.

Kosmische krachten – natuurwetten in werking

DE HELE SET NU VOOR: € 125,- [excl.porto 3,95]

ISVWprijs: €44,95

Hoe bijzonder ben ik eigenlijk?’ ‘Spreekt de juf of meester altijd de waarheid?’ ‘Bestaat de evenaar?’ De meeste kinderen stellen al vanaf jonge leeftijd dit soort filosofische vragen. Bas Haring beantwoordt ze. ISVWprijs: €12,95

1 cd | luisterduur 45 minuten Normaal € 14.95 Direct leverbaar

Voorbij goed en kwaad

ISVW-uitgevers lanceert de reeks ´Sprekende denkers´. Nederlandse denkers bespreken het leven en werk van de grote denkers uit de geschiedenis van de filosofie. Komend halfjaar verschijnen de eerste vijf cdboxen. Indien u de eerste set van vijf colleges tegelijk bestelt, betaalt u niet de reguliere prijs van € 154,75, maar slechts € 125,-.

Naam

Voorletter(s)

m/v

Adres

Postcode

Plaats

Nietzsche €44,95 Schopenhauer € 19,95 Spinoza€ 19,95 Aristoteles €24,95 Erasmus € 19,95 De hele set sprekende denkers € 125,-

Geboortedatum

Voorbij goed en kwaad € 29,95 Een basiscursus kosmologie €24,95 Waarom €12,95 Kosmische krachten €44,95 De junior bètacanon €14,95

Ik machtig de Internationale School voor Wijsbegeerte eenmalig het totaalbedrag van mijn

Stuur de ingevulde bon in een ongefrankeerde envelop naar: ISVW, Antwoordnummer 1048, 3800 WB Amersfoort

Telefoonnummer

E-mailadres

giro/bankrekening af te schrijven. Bankrekeningnummer

Datum

Ik betaal met de acceptgiro die ik bij levering van de bestelde producten ontvang. (Administratiekosten € 2,-)

Handtekening

5

6


INTERNATIONALE


ISVW.NL

ISVW | BASISOPLEIDINGEN FILOSOFIE BASISOPLEIDING | FILOSOFIE IN DE PRAKTIJK ‘Laat niemand die jong is het uitstellen aan filosofie te doen, en laat evenmin wie oud is de filosofie beu raken. Geen mens is toch te jong of te oud om aan een gezonde geest te werken?’ Epicurus maakt in zijn Brief over het geluk duidelijk dat filosofie een praktische aangelegenheid is voor iedereen, een heel leven lang. Filosofiebeoefening staat in dienst van het dagelijks bestaan, zowel in de privésfeer, als op de markt en in het publieke domein. De laatste jaren zijn talloze manieren van praktisch filosoferen herontdekt en opnieuw ontwikkeld. De interesse in denkers die de filosofie als gereedschap zien – van Sokrates tot Jos Kessels - is

enorm toegenomen. Maar vooral zijn er nieuwe genres ontstaan waarmee de stap van theorie naar praktijk wordt gemaakt, denk aan filosofische consulten,Sokratische gesprekken, diner pensants,

organisatiefilosofie, filosofische cafés en filosofische stadswandelingen. De basisopleiding Filosofie in de praktijk is een ideale introductie voor iedereen die kennis wil nemen van deze filosofische vaardigheden en er zelf ervaring mee wil opdoen. Er is veel aandacht voor basisteksten van filosofen die direct toepasbaar zijn op de praktijk. Vervolgens wordt met concrete vaardigheden, methodes en praktijken geoefend, zoals Sokratische gespreksvoering, filosoferen met kinderen, filosofisch consulentschap en filosoferen in organisaties.

Deze basisopleiding is bedoeld voor iedereen die eraan toe is om de slag van filosofische theorie naar een gelukkiger en efficiëntere dagelijkse praktijk te maken. Je verruimt de grenzen van je taal en argumentievermogen. (Je wereld is zo groot als je taalvermogen reikt). De opleiding is vooral ook geschikt: • voor psychologen, therapeuten, coaches en trainers om filosofische vaardigheden toe te voegen aan hun professionele repertoire. • voor professionele filosofen die een beroepsopleiding tot filosofisch consulent, Sokratisch gespreksleider of docent filosoferen met kinderen volgen. Meer informatie op: www.isvw.nl

Docent dr. Miriam van Reijen was jarenlang docent filosofie aan de Universiteit van Nijmegen en Avans Hogeschool te Breda. Ze publiceerde verschillende boeken over praktische filosofie, met name over emoties en over Spinoza. Indien de groepsgrootte dit vereist, krijgt hoofddocent Miriam van Reijen medewerking van o.a. ervaren praktijkvoerend filosofen Loes de Jong en Hans Bolten. 10 zaterdagen: 24 september, 22 oktober, 19 november, 17 december, 7 januari, 18 februari, 17 maart, 28 april, 19 mei, 23 juni.

BASISOPLEIDING | ESTHETICA EN KUNSTFILOSOFIE Bij de kunstfilosofie zijn naast het schone altijd ook het ware en goede in het geding. Dit leidt tot allerlei vragen rondom de relatie tussen de esthetische, morele en politieke functie van kunst.

Elk thema wordt belicht vanuit een 19de / 20ste-eeuwse filosoof die zijn opvattingen ontwikkelt vanuit een discussie met de klassieke traditie. Vooraf gaand aan elk weekend krijgen deelnemers een reader met primaire teksten (+/- 35 blz.) en een opdracht.

In de nieuwe Basisopleiding Esthetica en Meer informatie op: www.isvw.nl kunstfilosofie komen aan bod: de relatie tussen kunst en moraal, de rol van het lichaam in de esthetische ervaring, de actualiteit van schoonheid, de betekenis van het sublieme en het debat rondom het einde van de kunst.

Docent Arthur d‘ Ansembourg (1960) studeerde filosofie aan de Universiteit in Amsterdam, daarna te München. Later was hij als onderzoeker en als docent verbonden aan de Universiteit Tilburg. Sinds 2002 is hij werkzaam in het volwassenen onderwijs en geeft hij voornamelijk cursussen esthetica en kunstfilosofie. Hij gaat uit van wat filosofen door de geschiedenis heen te

zeggen hebben over schoonheid en kunst en gaat na hoe die opvattingen een rol spelen in het werk van kunstenaars en in de publicaties van sommige kunsthistorici. Daarnaast begeleidt hij af en toe Sokratische gesprekken en geeft hij dilemmatrainingen. U treft een interview met Arthur d‘ Ansembourg op isvw.nl Gastdocenten: Ike Kamphof en Renée Ridgway. 5 weekenden: 1&2 oktober, 26&27 november, 21&22 januari, 3&4 maart, 19&20 mei

BASISOPLEIDING | GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE De geschiedenis van de westerse filosofie begint ongeveer 700 v. Chr. in de verrassend moderne stadstaten in Griekenland en Klein-Azië, rijke samenlevingen waar deelname aan de economie, de rechtspraak en de democratie eisen stelde aan de burgers. Kennis van zaken, kennis van taal en kennis van moraal stonden op het curriculum in Plato’s Academie en Aristoteles’ Lyceum. Waarom? Omdat succes in het moderne leven van iedereen vraagt dat je weet wat er aan de hand is, dat je je verstaanbaar kunt maken en dat je gevoel voor richting hebt. Wat er gedacht wordt is in alle tijden anders, maar hoe er gedacht wordt is in grote lijnen niet veranderd. Daar kunnen wij ons voordeel mee doen. De ISVW Basisopleiding Geschiedenis van de filosofie biedt overzicht van denkstijlen die ontwikkeld zijn in 25 eeuwen. De opleiding toont het Waarom & Waartoe van de belang-

richtingen in te slaan of terug te keren naar waar u ooit begon. Ideaal, zowel voor mensen die continuïteit nastreven, als voor degenen die met de geschiedenis willen breken. De basisopleiding Geschiedenis van de filosofie stelt u in staat uw eigen denkstijl te situeren en die van anderen beter aan te voelen. Meer informatie op: www.isvw.nl 5 weekenden: 15&16 oktober,

Docent: Jan Flameling.

Gastdocenten: de hoogleraren Frans de Haas, L.M. de Rijk (o.v.), Wiep van Bunge, Frans Jacobs, Machiel Karskens.

17&18 november, 28&29 januari, rijkste filosofische scholen en de motieven 17&18 maart, 2&3 juni van de grootste denkers. De nadruk ligt op de Westerse filosofie met een enkele reis van en Nussbaum - tot aan voorlopig eindstation Thales van Milete – via Ockham, Descartes Sloterdijk. Daarna is het aan u om andere

BASISOPLEIDING | SYSTEMATIEK VAN DE FILOSOFIE ‘De wereld is alles wat het geval is,’ is de korte samenvatting die Wittgenstein gaf van het object van de filosofie. Filosofie is niet moeilijk, de wereld is gewoon erg groot. Een manier om er greep op te krijgen is stap voor stap, systematisch door te denken tot je weet wat er te weten valt.

bevlogen tijdgenoten en eminente figuren uit het verleden - zijn bouwstenen voor een ruimdenkend beeld van onszelf en de stand van zaken in de wereld.

Docent Jan Flameling studeerde wijsbegeerte in Groningen, Keulen, Berkeley en Amsterdam. In maart 1994 richtte hij het Filosofisch Bureau Ataraxia op. Sindsdien organiseert hij ‘denkvakanties’ in Griekenland en India en seminars filosofie in Nederland. Ook geeft hij workshops aan organisatieadviseurs, artsen en apothekers en cursussen aan de Internationale School voor Wijsbegeerte.

In de Basisopleiding Systematiek van de filosofie wordt het denken over de wereld uiteengezet in onderdelen, minutieus onderzocht en uiteindelijk weer samengevoegd tot een adequate kijk op het leven dat wij leven, Gastdocenten: Bert Keizer, prof. Frans Jacobs, Systematische reflectie op de eigen levens- de kennis die wij koesteren, en tot de men- prof. Renée van de Vall, prof. Heleen Pott ervaring geeft inzicht in je eigen gaven en sen die wij zijn. blinde vlekken. Ervaringen van anderen – Meer informatie op: www.isvw.nl

5 weekenden: 24&25 september, 19&20 november, 21&22 januari, 25&26 februari, 5&6 mei


7

INTERNATIONALE


ISVW.NL

BEROEPSOPLEIDINGEN FILOSOFEREN MET KINDEREN EN JONGEREN

Landgoed ISVW: ontspanning en comfort in de bossen van Leusden

Direct aansluitend aan de Basisopleiding Filosofie in de praktijk, biedt de ISVW een Beroepsopleiding Filosoferen met kinderen en jongeren. In deze beroepsopleiding leert u om een goed filosofisch gesprek te voeren met kinderen en jongeren. De kunst is om een gesprek tot een goed filosofisch gesprek om te vormen en te zorgen dat het ook filosofisch blijft. Daar is niet alleen achtergrondkennis van de filosofie voor nodig, maar vooral ook gespreksvaardigheid. In deze beroepsopleiding kijken we welke kennis u mist, en oefenen we gespreksvaardigheden. Aan de hand van voorbeelden, oefeningen en feedback leert u de fijne kneepjes van het vak. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van video-opnames van gesprekken met kinderen Deze ISVW-beroepsopleiding wordt verzorgd door het Centrum Kinderfilosofie Nederland en het Vlaams netwerk voor Eigentijds FilosofieOnderwijs (VEFO). De oplei-

ding wordt verzorgd door de beste en meest ervaren docenten uit Nederland en Vlaanderen. Meer informatie treft op: www.isvw.nl.

G

6 hectare bosgebied, aan de rand van landgoed Den Treek

G

Vanaf de A28 [afslag Leusden-Zuid] met de auto in 2 minuten bereikbaar

10 weekenden: 24&25 september, 22&23 oktober, 19&20 november, 17&18 december, 7&8 januari, 18&19 februari, 17&18 maart, 28&29 april, 19&20 mei, 23 juni.

Start beroepsopleidingen september 2012

LANDGOED

Alle kamers met:

FILOSOFISCH CONSULENT

SOKRATISCH GESPREKSLEIDER

Wie zich door eigen denkkracht een oordeel wil vormen, kan de hulp inroepen van een filosoof: een vakman of -vrouw die geen antwoorden geeft, maar die de vragen wel zó weet te benaderen dat ze hanteerbaar worden. De filosofisch consulent combineert betrokkenheid bij anderen in hun streven naar wijsheid en levensgeluk met specifieke competenties en kennis van de verschillende theoretische kaders. In vijf weekenden wordt u geschoold tot filosofisch consulent.

Deelnemers verdiepen zich intensief in de methode, begeleiden verschillende varianten van het Sokratisch gesprek en vrije filosofische dialogen. In de vele praktische reflectieoefeningen verwerken zij hun ervaringen en zoeken een eigen, weldoordachte, begeleidingsstijl. Deze opleiding is bedoeld voor iedereen die wil leren om Sokratische gesprekken te begeleiden.

G

flatscreen tv gratis WiFi G badkamer G aparte wc-ruimte G balkon G

ISVW.NL

Docenten: Hans Bolten en Kristof Van Rossem.

Docent: Harm van der Gaag. Het goede leven, het betere overnachten

Toegang basisopleidingen Esthetica en kunstfilosofie, Geschiedenis van de filosofie en Systematiek van de filosofie Arrangement 1: € 1.350,- (5 weekeinden met leesinstructie, koffie/thee, lunch, diners met wijn, examendag met certificaat). Arrangement 2: € 1.575,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt). De examendag voor alle basisopleidingen is 24 juni 2012. De weekenden zijn ook apart te volgen. Dan betaalt u relatief gezien minder, maar kunt u niet deelnemen aan de studiebegeleiding op de zondagmiddagen en de examendag. U ontvangt dan ook geen certificaat voor de opleiding.Voor een afzonderlijk gevolgd weekeinde: Arrangement 1: € 244,- (cursus, koffie/thee, lunch, diner met wijn) Arrangement 2: € 289,- (arr. 1 + hotelkamer & ontbijt).Vrienden van de ISVW krijgen korting.

Toegang Basisopleiding Filosofie in de praktijk en Beroepsopleiding Filosoferen met kinderen en jongeren Arrangement 1: € 1350,-. Opleiding op 10 zaterdagen, 10 x lunch, koffie/thee, 10 x diner met wijn. (Indien u op de zaterdagen het diner niet gebruikt bedragen de kosten € 1050,-). Arrangement 2: € 3995,50. Dit arrangement omvat de Basisopleiding Filosofie in de praktijk op 10 zaterdagen en de beroepsopleiding Filosoferen met kinderen (10 zaterdagavonden en aansluitende zondagen), 10 hotelovernachtingen, 10 x ontbijt, 20 x lunch, koffie/thee en 10 diners met wijn). De examendag voor de opleidingen is 24 juni 2012.

G

riante lounge en bar prachtig gelegen in de natuur en toch goed bereikbaar G gratis parkeren op het eigen terrein G

Landgoed ISVW heeft het Green Key Goud certificaat. Green Key is het internationale milieukeurmerk voor bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche. Goud is de hoogste gradatie.

G

Verschillende wandelen fietsarrangementen

G

± 10 minuten van het oude centrum van Amersfoort

Landgoed ISVW Dodeweg 8 3832RD Leusden 033 - 465 07 00 [email protected] www.landgoedisvw.nl

landgoedisvw.nl

8


INTERNATIONALE


Dodeweg 8 3832 RD Leusden 033 465 07 00 [email protected] www.isvw.nl

WEES MENSCH

ISVW.NL

DE INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE 12 zalen, 99 kamers, restaurant, lounge en bar

Een ideële organisatie De inkomsten uit de horecaonderneming en de uitgeverij komen volledig ten goede aan het ISVW-cursus-instituut zodat wij – zonder subsidie – een breed aanbod aan filosofiecursussen (onder kostprijs) kunnen aanbieden. De Stichting Internationale School voor Wijsbegeerte is 100% eigenaar van de aandelen en gebruikt de inkomsten uit de horecaonderneming volledig om de filosofiebeoefening te bevorderen. U steunt de filosofie dus door uw [meerdaagse] vergaderingen en festiviteiten (tot 300 personen) bij ons te plannen.

Aangenaam verblijven Doe uzelf een plezier met een verblijf op het Landgoed ISVW. Het sfeervolle hoofdgebouw is in 1916 gebouwd door de

beroemde architect K.P.C. de Bazel. Het nieuwe hotel is een ontwerp van architect Ruijssenaars. We zijn permanent open en er zijn nieuwe ruime tweepersoonskamers beschikbaar. De zalen en het restaurant zijn stijlvol en comfortabel. Onze keuken is uitmuntend en werkt uitsluitend met verantwoorde, biologische producten. De prachtige ligging in de nabijheid van landgoed Den Treek en professioneel-informele bediening maken een verblijf op het landgoed ISVW uiterst aangenaam. Landgoed ISVW ligt bij Amersfoort - mooi centraal in Nederland - en is vanaf de A28 (afslag 6) met de auto in twee minuten bereikbaar. De parkeerruimte is gratis.

Sinds april heten wij Landgoed ISVW en hebben we een nieuw hotel, waardoor we - samen met het bestaande hotel - in totaal 99 kamers beschikbaar hebben. Het nieuwe hotel heeft 39 comforta-

Inschrijfbon cursussen Ik geef me op voor de cursus:

bele, ruime kamers. Geniet tijdens uw verblijf van een eigen balkon op het zuiden, veel daglicht door de mooie puien en het uitzicht

Of reserveer via www.isvw.nl

m/v

Adres Plaats

Geboortedatum

Telefoonnummer

Email

Ik ben lid van de Vrienden van de ISVW Ik krijg korting via een andere organisatie, namelijk: Dieetwensen: Ik ding graag mee naar een gratis jaarabonnement op Filosofie Magazine Ik machtig de Internationale School voor Wijsbegeerte eenmalig het totaalbedrag van mijn giro/bankrekening af te schrijven. Bankrekeningnummer

Datum

Handtekening

INTERNATIONALE

Dan is de nieuwe ISVW Gold Card interressant voor u. De kaart geeft u een jaar lang het recht op een arrangement naar keuze van alle cursussen (uitgezonderd de beroepsopleidingen), basiscursussen en de summerschools . De kaart is geldig vanaf 1 september t/m 31 augustus van het volgende kalenderjaar. De Goldcard is een initiatief van de Vrienden van de ISVW en wordt u aangeboden tegen de bijzondere introductieprijs van € 1500,- . Meer informatie: 033-465 0700

Voorletter(s)

Postcode

201 112 - 000 2

SCHOOL VOOR exclusive membersh i p WIJSBEGEERTE

Bezoekt u regelmatig onze cursussen?

Arrangement 1 Arrangement 2 Arrangement 1 Arrangement 2

Naam

LE SCHOOL VO OR WIJSBEGEE RTE

ISVW.NL

Landgoed ISVW met nieuwe kamers

De Internationale School voor Wijsbegeerte is een nonprofit-organisatie. De ISVW is in de weekends een algemeen filosofisch cursusinstituut en door de week een professioneel conferentiehotel.

I N T E R N AT I O N A

INTERNATIONALE


ISVW.NL

op het prachtige bos. Alle kamers zijn voorzien van of bad of douche en apart toilet. Verder is er een flatscreen TV en draadloos internet aanwezig.

Word vriend van de ISVW De ‘Vrienden van de ISVW’ steunen de Internationale School voor Wijsbegeerte bij het volbrengen van haar ideële taak: het organiseren van hoogwaardige filosofische cursussen voor een geïnteresseerd publiek. Als u ook de activiteiten van de ISVW wilt steunen en bevorderen nodigen wij u graag uit lid te worden van de Vereniging van Vrienden. Uw voordeel: • U krijgt € 13,50 korting op de prijzen van meerdaagse cursussen • U kunt zonder toeslag (€ 17,50) in ons nieuwe hotel verblijven.

• U ontvangt de Vriendennieuwsbrief en heeft toegang tot inspirerende ledenvergaderingen. • U kunt meedoen met de leesclubs die de Vrienden in het hele land organiseren. Zie www.isvw.nl Als Vriend kunt u met de Gold Card onbeperkt summerschools en reguliere cursussen volgen. Het lidmaatschap van de Vrienden kost € 35,- per jaar.

Steun de ISVW Schenk ons uw uitgelezen filosofieboeken en steun zo ons cursusinstituut. Wij verkopen ze tijdens bijeenkomsten en via onze digitale antiquarische ISVWboekhandel in samenwerking met boekhandel De Vertraagde Tijd. Grotere hoeveelheden halen wij met plezier bij u op.

Meer weten? Bezoek www.isvw.nl, bel 0334650700 of kom langs op onze open dag 21 augustus 2011.

ISVW | Internationale school voor wijsbegeerte Dodeweg 8, 3832 RD Leusden, www.isvw.nl Vormgeving: Henk Droog | Dvada Platland Druk: Dijkman Offset Leusden 2011 © ISVW

INTERNATIONALE


NJK0711

Stuur de ingevulde bon in een ongefrankeerde envelop naar: ISVW, Antwoordnummer 1048, 3800 WB Amersfoort

Deze krant is gedrukt op FSC papier en geseald in Biofolie, gemaakt van o.a. maiszetmeel, 100% afbreekbaar en CO2 neutraal.

ISVW.NL

Frederik van Eeden. Martha Nussbaum ISVW.NL ZEIT GEIST. Kunst is filosofie in een zichtof hoorbare gestalte

Recommend Documents