ISVW Summer- ZEIT GEIST. Kafka aan het overheidsloket

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

FILOSOFIE INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE voorjaar en zomer 2011

FEBRUARI 2011 | LEUSDEN

2-4

Voorjaarscursussen filosofie

5

Basisopleidingen

6-7

ISVW Summerschools

8

Over de ISVW

FEBRUARI 26/27 : Word zelf filosoof 26/27 : Grote denkers van de Verlichting 26/27 : Polytheïsme en hedendaagse filosofen

Zeitgeist met Singer, Gray, Sloterdijk en Gallese

MAART 3 : Vittorio Gallese over spiegelneuronen 19/20 : Tophistorici over WOII 20 : Eminente denkers: Heinz Kimmerle 26 : Première:‘De zichtbare denker’ 26 : Denken over dieren 26/27 : Muziekweekend rond Joh. Seb. Bach 26/27 : Denkstructuren: paradigma’s en reframing

ZEIT

GEIST

Internationale topfilosofen als Peter Singer, Peter Sloterdijk, John Gray en Vittorio Gallese bezoeken de ISVW komend voorjaar om zich te buigen over de drie meest aannemelijke toekomstscenario’s. Deze topsprekers komen naar de ISVW in het kader van een tijdgeest-onderzoek dat de ISVW heeft opgezet met de denktank Freedomlab en Vrij Nederland. Francis Fukuyama was afgelopen september de eerste denker in het ISVW-Zeitgeist-programma. Hij stelde dat de ‘Art of Association’ een verwaarloosde kunst is. We hebben de afgelopen decennia al onze kaarten op individualisering gezet, maar intussen wordt de tijdgeest onverminderd bepaald door opkomende en neergaande collectieven van allerlei aard. Hoe gaan deze collectieven, die ons leven in hoge mate bepalen, zich ontwikkelen? Er zijn ten minste drie mogelijke scenario’s:

John Gray

Peter Singer

Peter Sloterdijk

• rootedCommunities:

• newTropolis:

• neoCollectives:

Wat is het gelijk van mensen die zich afschermen van globale ontwikkelingen en teruggrijpen op culturele, traditionele en nationale eigenheid? Deze vraag legden we eerder voor aan de Franse filosoof Paul Dumouchel, leerling van René Girard. Hij liet zien hoe communities worden gevormd door imitatie-mechanismen (mimesis) en zondebokeffecten. Topfysioloog Vittorio Gallese (3 maart) ontdekte hoe de imitatie in de hersenen werkt: via spiegelneuronen. Hij legt uit wat spiegelneuronen van doen hebben met uiteenlopende zaken als taalacquisitie en maatschappijvorming. De Brit John Gray presenteert op 2 april zijn nieuwe boek Het onsterfelijkheidscomité. Het streven naar onsterfelijkheid is volgens hem het summum van maatschappelijke en biologisch ontworteling.

Zijn de ingenieurs met tekentafelmodellen van een grootsteedse wereldpolitiek met nadruk op techniek, rationaliteit, leiderschap en economie op het goede spoor? Deze vraag leggen we voor aan de vooraanstaande Australische filosoof Peter Singer, auteur van One World, the Ethics of Globalisation. Zijn inzet is een wereld met zo min mogelijk leed voor mens en dier. In zijn One World Lecture op zondag 29 mei gaat Peter Singer in op het ideaal van een rechtvaardige verdeling van welvaart over de wereld. Honger in de Derde Wereld is een schande, de manier waarop we met dieren omgaan een affront. Over dat laatste gaat de Animal Strategy Meeting op zaterdag 28 mei.

Hebben de speelse visionairs van nieuwe grensoverschrijdende spontane associaties zonder gecentraliseerd bestuur de beste kaarten? Peter Sloterdijk, auteur van Sferen beschrijft collectieven die als schuimformaties wereldwijd opkomen en weer verdwijnen. Er is geen centrale regelkamer. Is een dergelijk scenario leefbaar? Niet van nature. Sloterdijks nieuwste boek – dat hij 14 en 15 mei bij de ISVW ten doop houdt – is een oproep: Je moet je leven veranderen. Verder verwacht in het Zeitgeist-programma 2011: Martha Nussbaum (4 september), Ulrich Beck en Avishai Margalit.

ZEIT

GEIST

Kafka aan het overheidsloket

Nacht van de filosofie: 8 april 2011, Felix Meritis, Amsterdam

Overheid en samenleving houden elkaar in een noodlottige omhelzing. De overheid stimuleert individualisme en de individualistische samenleving veroorzaakt bureaucratie en beheerszucht van de overheid. Alexis de Tocqueville zag dat 150 jaar geleden als het voornaamste risico van democratie en noemde het ‘mild

despotisme’: een geïndividualiseerde samenleving en een bureaucratische overheid die gezamenlijk de publieke zaak om zeep helpen. Op zondag 22 mei legt Albert Jan Kruiter (auteur van Mild Depotisme, Democratie en verzorgingsstaat door de ogen van Alexis de Tocqueville, 2010) het sociologische mechanisme achter de tendens naar individualisering & bureaucratisering bloot. Kruiter ontwikkelt een nieuwe fundamentele verklaring voor de huidige crisis in democratie en verzorgingsstaat en

APRIL 2/3 : Het schone 2 : John Gray over onsterfelijkheid 3 : Gary Francione: zijn dieren bezit? 16/17 : Grote denkers van de Romantiek 17 : Praktische filosofie: stoïcijnse levenskunst 17 : Eminente denkers: L.M. De Rijk 25 : Filosofische paasbrunch & opening nieuw hotel 29 : Arbeid en zelfontplooiing MEI 14 : Peter Sloterdijk: je moet je leven veranderen 15 : Peter Sloterdijk: Zeitgeist 14/15 : Opera en tijdgeest 20 : Eten en weten: Goede smaak als levensstijl 21/22 : Het menselijke. Filosofische antropologie 21/22 : Zen 22 : Introductie tot Peter Singer 22 : Kafka aan het overheidsloket 28/29 : Grote denkers van de 20e eeuw 28 : Peter Singer: Animal Strategy Meeting 29 : Praktische filosofie: willen, kiezen, handelen 29 : Peter Singer: One World Lecture JUNI 25/26 : Arnon Grunberg voorbij goed en kwaad JULI 11-15 : Tune in, drop out. Analyse van de jaren zestig via de popmuziek 11-15 : Reizen gaat verder als je denkt 11-15 : Hotel der verbeelding 18-22 : Nederlandse muziek door de eeuwen 18-22 : De waarde van geld 18-22 : Vrije wil

ingezonden mededeling

ZONDAG 22 MEI 14.00–17.00 UUR

ISVW Agenda

past die toe op problemen met de jeugdzorg, de Awbz, de Wmo, het persoonsgebonden budget, de Krachtwijken en het daklozenbeleid. Met coreferaat door socioloog en journalist Herman Vuijsje, auteur van Correct, weldenkend Nederland sinds de jaren zestig (2008) Organisatie: Nederlands Gesprek Centrum. Voorzitter: Arthur Docters van Leeuwen Toegang € 35,- Voor NGC-donauteurs gratis. Donateur worden? Zie www.nederlandsgesprekcentrum.nl

AUGUSTUS 1-5 : Opgeruimd gemoed 1-5 : Het hele leven 15-19 : Het antieke curriculum 15-19 : Ken jezelf 15-19 : Onderzoek naar oud worden 22-26 : Bewustzijn 22-26 : Franse filosofen van nu 22-26 : Vriendschap en levenskunst

Grand opening nieuw ISVW-hotel met filosofische paasbrunch MAANDAG 25 APRIL 12.00-14.30 UUR. GRATIS VOOR CURSISTEN

2

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

FILOSOFIE | VOORJAAR 2011 NIEUWE HOTELKAMERS ISVW IN BIJZONDERE BOUWSTIJL Het nieuwe hotel van de ISVW, dat in april wordt opgeleverd, is een bijzonder gebouw. Het is geheel opgetrokken uit ‘misbaksels’, oftewel stenen die mislukt zijn bij het bakken. Door deze stenen in willekeurige vormen te metselen, ontstaat een natuurlijke bouwstijl.

mus-suite zijn bijvoorbeeld de belangrijkste geschriften van deze denker te vinden. Het nieuwe hotel wordt feestelijk geopend op tweede paasdag (25 april). U bent van harte uitgenodigd voor de paasbrunch met aansluitende rondleiding. Toegang is gratis. Om capaciteitsproblemen te voorkomen is aanmelding wel verplicht. Zie www.isvw.nl.

Het hotel, dat ruime tweepersoonskamers bevat en van alle gemakken voorzien is, heeft houten balustrades en verwarming via o.a. zonnepanelen. De bouwstijl past bij de filosofie van de ISVW zelf: duurzaam, een beetje tegendraads, en weloverwogen. Het hotel krijgt 39 kamers, die elk naar een filosoof worden vernoemd. In de kamers treft u een portret, een manuscript en enkele citaten en boeken van de denker in kwestie. In de Eras-

FEBRUARI Word zelf filosoof ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 FEBRUARI • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH

Verbeter je mening door filosofische vaardigheden

De media overspoelen ons met allerlei meningen en we hebben er zelf ook nogal wat. Deze cursus leert je om via drie methoden begripsanalyse, analogieredenering en reflectie - het kaf van het koren te scheiden. En aan de hand van voorbeelden en gedachteexperimenten laat filosoof Jan Bransen zien hoe deze drie filosofische vaardigheden helpen bij het vormen van een degelijke eigen mening. De voorbeelden ontleent Bransen aan het hedendaagse meningencircuit, variërend van het subtiel-groffe taalgebruik van Paul de Leeuw, tot de retoriek van Rita Verdonk, de opiniestukken over de vermeende verhuftering van de samenleving en het alledaagse geroddel op het werk.

Een filosofische kijk op de rol van arbeid in onze samenleving

De moderne arbeidsutopie: arbeid als zelfontplooiing èn middel tot welvaart en welzijn. Al bijna een halve eeuw is in onderwijs, in organisaties en in media de leidende gedachte dat het goed organiseren van arbeid tegelijkertijd kan leiden tot het bereiken van collectieve economische doelen (welvaart), collectieve sociale doelen (welzijn) èn persoonlijke doelen (zelfontplooiing). Deze gedachte noemt men wel de moderne arbeidsutopie. Postmoderne tijd: spanningsveld tussen zelfontplooiing en economische vooruitgang

In de tegenwoordige, postmoderne tijd is de moderne arbeidsutopie onder spanning komen te staan. Individuen laten zich bij beroepskeuze en arbeidsinzet vaak leiden door de belofte dat arbeid een voertuig zal zijn voor zelfontplooiïng. Arbeid is dan veel minder een economische noodzaak als wel een middel tot het ontwikkelen van een passende eigen identiteit. Aangezien zelfontplooiing niet gebonden is aan werktijden leidt deze zienswijze ertoe dat de grenzen vervagen tussen tussen arbeid en vrije tijd. De moderne communicatietechnologie versnelt deze ontwikkelingen door het faciliteren van flexibel werken.

Grote denkers van de verlichting ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 FEBRUARI • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH

Docent: Prof.dr. Jan Bransen

Jan Bransen is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij schreef onder meer Filosofie en ironie en Word zelf filosoof. Doel: uw mening upgraden tot een doordacht filosofische standpunt. Toegang: Arrangement 1: € 266,50- (conferentie, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner + boek Word zelf filosoof t.w.v. € 22,50). Arrangement 2: € 311,50(arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt).

Hoe verhoudt persoonlijke ontwikkeling (people) zich in deze postmoderne tijd met organisatie-ontwikkeling en economische groei (profit). Tijdens dit symposium, met Agnes Jongerius en Harry Kunneman en Willem de Lange als hoofdsprekers, buigen werknemers, personeelsmanagers en filosofen zich over deze vraag.

MAART

Naast deze individuele ontwikkelingen krijgen arbeidsorganisaties steeds meer te maken met internationale concurrentiedruk en beperkte financiële speelruimte. Om hier het hoofd aan te kunnen bieden worden maatschappelijke binding en persoonlijke ontplooiing dienstbaar gemaakt aan economische vooruitgang. Organisaties zetten steeds vaker persoonlijke drives in om mensen te bewegen tot nog meer efficiëntie en nog harder werken, zoals persoonlijke targets en bonussen. De afgelopen tijd heeft duidelijk laten zien dat targets en bonussen naast verhoogde werkdruk eenvoudig kunnen leiden tot morele dilemma’s (banken) en vervreemding. Wat bijvoorbeeld te denken van een bedrijf dat een training over “zelfvertrouwen” geeft aan mensen die worden ontslagen door datzelfde bedrijf? Praktijk en vooronderstellingen van het postmoderne arbeidspanningsveld

Het spanningsveld tussen zelfontplooiing en economische vooruitgang, ofwel de tegenstrijdigheid tussen people en profit, heeft volgens postmoderne filosofen een ideologisch karakter. Zo werpt Alain de Botton in Ode aan de Arbeid (2009) nadrukkelijk de vraag op waarom we werk een zo belangrijke plaats geven in ons leven en onze identiteit daaraan willen ontlenen.

VRIJDAG 29 APRIL 2011 Het symposium, georganiseerd door de Verenging Filosofische Praktijk en de ISVW, is een platform waar professionals in gesprek kunnen gaan met filosofen die werkzaam zijn in de praktijk zoals: filosofische consulenten, socratische gespreksbegeleiders, dilemmatrainers en bedrijfsethici. Toegang: € 245,- inclusief lunch. € 145,- voor leden VFP, NGC en sponsors.

Docent: René Gude. Gastdocent: prof.dr. Wiep van Bunge

Leer wat de tegenwoordig veelbesproken Verlichting echt inhoudt

De zeventiende eeuw is de puberteit van de moderne filosofie. Bacon, Galileï en Descartes en later Hobbes, Spinoza en Locke maakten de fysica mechanistisch en empirisch, de logica mathematisch en de ethica rationeel. De burgerlijke filosofie nam ontslag als dienstbode van de feodale theologie. Godsdiensttwisten moe, begon men openlijk religieuze dogma’s met voeten te treden. Het succesvolle moderne mens- en wereldbeeld uit de natuurfilosofie draaide de zaken om: middeleeuwse theologische bolwerken werden moderne wetenschappelijke universiteiten met de theologische faculteit naast vele andere. De gevolgen van het nieuwe mens- en wereldbeeld in de zeventiende eeuw werden verwerkt in de achttiende-eeuwse Verlichting. De fysica brengt het doel van de wereld en de zin van het leven niet in kaart. Hoe wordt de moderne mens volwassen in een oneindig universum op een planeet bevolkt door gelijkwaardige, vrije medemensen? Rousseau, Hume, Montesquieu en Kant werpen licht op de vraag: ‘Welke logica brengt vrede, welke ethiek geeft zin?’ René Gude is filosoof en algemeen directeur van de ISVW. Prof.dr. Wiep van Bunge is hoogleraar Geschiedenis van de Wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Doel: begrip van de veelbesproken Verlichting. (Los te volgen dag uit de basisopleiding Geschiedenis van de filosofie). Toegang: Arrangement 1: € 223,00 (cursus, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes). Arrangement 2: € 263,00 (arrangement 1 + overnachting en ontbijtbuffet).

Polytheïsme en de hedendaagse filosofen ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 FEBRUARI • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH

theïsme ook meerdere waardevolle perspectieven op de zaak. Prof.dr. Samuel IJsseling voelt zich tot dit polyvalente denken van de Grieken aangetrokken. Op meeslepende wijze vertelt hij over de belangrijkste goden. Hij gaat ook in op het polyvalente denken van hedendaagse filosofen als Jacques Derrida. Prof.dr. Samuel IJsseling is emeritus-hoogleraar van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij schreef meerdere boeken over filosofie en Griekse goden, waaronder Apollo, Afrodite en de anderen en Drie godinnen. IJsseling was te gast in de reeks Eminente denkers van de ISVW (zie de video op onze site). Doel: kennismaking met het veelzijdig denken van de Grieken en herwaardering van het polyvalente denken van (vooral Franse) filosofen. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (cursus, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner). Arrangement 2: € 289,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt).

Vittorio Gallese over Spiegelneuronen

ZEIT

GEIST

DONDERDAG 3 MAART 10.30–17.00 UUR (ENGELSTALIG)

Vittorio Gallese is, met zijn team, ontdekker van spiegelneuronen. Wanneer we iemand anders een tong zien uitsteken, dan zijn ook in onze hersenen neuronen actief die met de tong van doen hebben. Deze spiegelneuronen zijn in verschillende hersendelen werkzaam en kunnen bij ons het gevoel opwekken om ook de tong uit te steken. De ontdekking van spiegelneuronen geldt als een van de belangrijkste wetenschappelijke doorbraken van het laatste decennium. De spiegelneuronen worden inmiddels in verband gebracht met groepsvorming, taalacquisitie en autisme. Vittorio Gallese is hoogleraar fysiologie aan de Universiteit van Parma. Hij ontving talloze prijzen voor zijn werk, waaronder in 2010 een eredoctoraat van Katholieke Universiteit Leuven. Doel: reflectie op invloedrijk breinonderzoek Toegang: € 130,- (conferentie inclusief lunch, koffie/thee + proefabonnement Vrij Nederland)

De hele Tweede Wereldoorlog in Nederland verteld door de beste historici

Docent: prof.dr. Samuel IJsseling

Polyvalent betekenis geven aan het leven met Griekse goden en moderne denkers

De Griekse godverhalen waren bedoeld om richting te geven aan het denken over de levensproblemen. Omdat er meerdere goden een rol spelen in de verhalen, bood het polyadvertentie

Het Spinozahuis Steun het Spinozahuis in Rijnsburg ook na de restauratie met een bijdrage voor de herinrichting van het museum (bankrekening 40 48 48 t.n.v. Het Spinozahuis te Voorschoten onder vermelding van 'steunfonds') en/of door lid te worden van de Vereniging Het Spinozahuis. Info: www.spinozahuis.nl

ZATERDAG 19 EN ZONDAG 20 MAART • AANVANG ZA. 10.30 UUR- EINDE ZO. 17.00 UUR.

Hoogleraren van o.a. het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie beschrijven dit weekend de tweede wereldoorlog in Nederland. Prof.dr. Herman Amersfoort gaat in op de Duitse inval in meidagen, met o.m. de aanloop naar de invasie, de eerste chaotische dagen daarna tot aan de capitulatie. Prof.dr. Peter Romijn behandelt het Duitse bestuur in Nederland, de Nederlandse ambtenarij onder de Duitse bezetter en de regering en koningin in ballingschap. Prof.dr. Johan Houwink ten Cate behandelt alle aspecten van de Jodenvervolging, zoals de in- en uitvoering, de gevolgen en hoe dat in Nederland anders was dan in de andere Europese landen. Prof.dr. Hein Klemann zal uitgebreid ingaan op de economie tijdens de oorlogsjaren, welke cijfers uit die tijd bekend zijn, hoe deze geïnterpreteerd moeten worden en welke conclusies we daar uit kunnen trekken. Prof.dr. Marjan Schwegman behandelt alle

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

3

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

FILOSOFIE | VOORJAAR 2011 APRIL aspecten van het verzet in Nederland tijdens deze periode, o.m. hoe en waar de verschillende verzetsgroepen zich ontwikkelden, hoe ze georganiseerd waren en de tegenmaatregelen van de Duitsers. Prof.dr. Hans Blom sluit af met een terugblik op de bevrijding en op ‘de oorlog na de oorlog’: wat heeft deze periode betekend voor het Nederland na de oorlog en wat zien we daarvan terug in de huidige tijd. Zie onze site (isvw.nl) voor meer informatie over de sprekers. De lezingen worden opgenomen en zullen door Luisterwijs als luistercollege worden uitgebracht. Maar u kunt erbij zijn. Doel: ontdek alle facetten van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Toegang: Arrangement 1: € 279,50 (cursus, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes). Voor lezers van Historisch Nieuwsblad: € 238,Arrangement 2: € 319,50 (arrangement 1 +eigen hotelkamer en ontbijtbuffet).Voor lezers van Historisch Nieuwsblad: € 278,-.

leert kritiek op de westerse dominantie te begrijpen. Passie voor Bach Deze dag lezen we enkele kernteksten van Kimmerle en geeft de eminente denker zijn ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 MAART • AANVANG ‘beste college’. We besluiten de dag met een ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH interview. De dag wordt op camera vastgelegd voor het nageslacht. Docenten: Albert van der Schoot & Prof.dr. Heinz Kimmerle publiceerde onder meer Mazumgumzo; dialogen tussen Afrikaanse en Westerse filosofieën. Doel: de eigen cultuur bezien door een niet-westerse bril en kennismaking met o.a. het rijke Afrikaanse denken. Toegang: € 85,- (conferentie, lunch, koffie/thee en reader).

Denken over dieren ZATERDAG 26 MAART 10.30–17.00 UUR Docent: Erno Eskens

Het veranderende denken over mens en dier

Eminente denkers: Heinz Kimmerle ZONDAG 20 MAART 10.30-17.00 UUR

Eerbetoon aan de eerste interculturele filosoof van Nederland

De van oorsprong Duitse filosoof Heinz Kimmerle introduceerde de interculturele filosofie in Nederland. Hij startte een dialoog tussen Afrikaanse, Aziatische en westerse denkers. Deze dialoog is nodig, stelt hij, omdat onze wereld nu eenmaal globaliseert. We moeten andere culturen wel leren kennen. Los daarvan helpt het contact met andere culturen ook om je eigen gedachtegoed beter te begrijpen. Je gaat je eigen filosofische traditie anders bezien, ontdekt vergeten, miskende of minder belangrijk geachte motieven en

Aanmelding en verdere informatie U kunt zich aanmelden via de bon op de achterpagina van deze krant of via onze site: www.isvw.nl. Op de site vindt u aanvullende informatie over de cursussen en de sprekers. Tevens vindt u hier links naar videoverslagen van eerdere cursussen en treft u informatie over onze digitale leeromgeving. Via de digitale leeromgeving krijgt u, direct na inschrijving, toegang tot teksten die eventueel bij uw cursus horen. De teksten worden u bij aanvang van de cursus ook als reader uitgereikt. Via de digitale leeromgeving kunt u ook in contact komen met medecursisten en docenten. De cursussen van de ISVW hebben een CEDEO keurmerk. Deze onafhankelijke organisatie doet onderzoek naar de kwaliteit van opleidings- en cursusinstituten.

Moet het dier worden geëmancipeerd, net als eerder de slaven en de vrouwen? Om deze vraag te beantwoorden, onderzoeken we of dieren zijn onderdrukt. Hoe is in de loop van de eeuwen over dieren gedacht en hoe is dit denken veranderd. Vanaf de eerste biologie van Aristoteles, via Plato’s ‘ladder van de natuur’ belanden we bij de Romantische diervisie en de opvattingen van hedendaagse denkers als Gary Francione, Peter Singer, Martha Nussbaum en Tom Regan. Steeds blijkt dat diervisies nauw samenhangen met mensvisies. Is de huidige roep om emancipatie opnieuw een teken van een veranderd mensbeeld? Erno Eskens is hoofd van het cursusinstituut van de ISVW en auteur van o.a. Democratie voor dieren (shortlist Filosofie Wisselbeker 2010). Doel: kennisnemen van de filosofische achtergronden van het dierendebat. Toegang: € 85,- (conferentie, lunchbuffet, koffie/thee en reader).

Première: 'De zichtbare denker' ZATERDAG 26 MAART

Feestelijke première van de documentaire 'de zichtbare denker' waarin Marjolijn Februari centraal staat. De film, gemaakt door regisseur Frederieke Jochems is een profiel van omroep Human en gaat over deze denker die 'de weerbarstigheid van de praktijk opzoekt'. Naast Marjolijn Februari figureren in de film ook de filosofen Joke Hermsen en René Gude, filosofisch ingestelde literatoren als Matthijs van Boxsel en Adriaan van dis en journalist Yvonne Zonderop en wellicht onverwacht Benno Baksteen, bekend luchtvaartexpert. Na afloop van de filmvertoning is er een debat/gesprek tussen enkele hoofdpersonen uit de film. Scenario en regie: Frederieke Jochems. Camera en geluid: Andras Hamelberg Montage: Jan Ketelaars. Producent: Leen van den Berg, Van der Hoop Filmprodukties. Eindredactie: Bert Janssens, Human Toegang: € 15,- zonder diner (aanvang 20.00 uur). Met diner 55 euro (aanvang 18.00 uur).

Gerard van der Leeuw

Maak kennis met een van de grootste componisten aller tijden

Muziekweekend rond Johann Sebastian Bach (1865-1750). Het leven en de passies van de grote componist staan centraal. We luisteren naar muziekstukken, analyseren de opbouw ervan en plaatsen het werk van Bach in zijn tijd. Dr. Albert van der Schoot doceert esthetica en cultuurfilosofie aan de UvA en aan de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten. Drs. Gerard van der Leeuw is musicoloog, publicist en hoofdredacteur van muziektijdschrift De Rode Leeuw. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (cursus, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes). Arrangement 2: € 289,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt).

ontaardt in onderdrukking van lastige burgers. In zijn nieuwe boek analyseert Gray het streven naar onsterfelijkheid, wat in zijn ogen het toppunt is van naïef utopische denken. John Gray is filosoof en schrijver. Hij was eerder hoogleraar Europees Denken aan de London School of Economics. Toegang: € 154,95,- (incl. conferentie, lunchbuffet, koffie/thee + het Grays nieuwe boek Het Onsterfelijkheidscomité; Wetenschap en het wonderlijke streven de dood te overwinnen, t.w.v ca. € 24,95 + proefabonnement Vrij Nederland).

Het schone ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 APRIL • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH Docent: Jan Flameling. Gastdocent: Prof. Dr. Renée van de Vall

Reflectie op kunst

Denkstructuren: paradigma’s en reframing ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 MAART • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH Docent: Karim Benammar

Bevraag je impliciete aannames en bewerk een ommekeer

Onze belangrijkste visies - zowel persoonlijk, zakelijk als maatschappelijk - zijn gebaseerd op veelal ondoordachte denkgewoonten. Dit is onvermijdelijk want wij kunnen niet leven zonder geautomatiseerde structuren. ‘Custom then is the great guide of human life’, aldus David Hume. Maar soms kunnen wij binnen een bepaald kader niet verder denken en is een complete ommekeer gewenst. Door onze diepste aannames te bevragen, kunnen wij een reframing in ons denken bewerkstelligen. Bij een onderzoek naar denkstructuren zijn de theorieën van de wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn (1922-1996) over denkparadigma’s en de kennisopvattingen van W.V.O. Quine (1908-2000) nuttig. De techniek van reframing wordt geoefend op concrete praktische en theoretische denkkaders. Deze cursus is daardoor ook zeer bruikbaar voor trainers en consultants die deze denktechniek in hun werk willen toepassen. Karim Benammar is lector aan de Hogeschool van Amsterdam en organisatiefilosoof. Doel: open mogelijkheden bij uzelf om anders te gaan denken Toegang: Arrangement 1: € 244,- (cursus, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met 2 drankjes en reader). Arrangement 2: € 289,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt).

John Gray over onsterfelijkheid

ZEIT

GEIST

ZATERDAG 2 APRIL 10.30 UUR–17.00 UUR

De Britse filosoof John Gray, bekend van Strohonden; Gedachten over mensen en andere dieren, staat kritisch tegenover utopisch denken. Het humanisme, religies en de wetenschappen zijn volgens in de ban van een gevaarlijk vooruitgangsdenken - ‘vooruitgang is een waandenkbeeld’ – dat makkelijk

Moderne kunstwerken zijn veel meer dan een streling voor de zintuigen: ze leveren commentaar, roepen op tot radicale vernieuwing en revolutie, provoceren, bekritiseren de al te gerationaliseerde moderne tijd – of omarmen haar juist, roepen op tot spirituele bezinning, of zijn louter ironisch, speels en vrolijk. Toch zijn de traditionele begrippen die de esthetica hanteert om schoonheid te beschrijven allerminst verouderd. Mimèsis (nabootsing), expressie, symbool en vorm zijn enkele van de elementen die essentieel zijn om inzicht te krijgen in de creatie en receptie van het kunstwerk. Dit weekend is er aandacht zijn voor zowel het klassieke standpunt over schoonheid, als de moderne reflectie van o.a. Nietzsche en Heidegger over de betekenis en het belang van kunst. Prof.dr. Renée van der Vall geeft een lezing over de hedendaagse filosofie van de kunst. Drs. Jan Flameling is initiatiefnemer van Filosofisch Bureau Ataraxia. Hij organiseert ‘denkvakanties’ in Griekenland en India en seminars filosofie in Nederland. Ook geeft hij workshops aan organisatieadviseurs, artsen en apothekers. Prof. dr. Renée van de Vall is filosoof en socioloog (UvA) en is bijzonder hoogleraar Kunst en Media. Doel: kunst begrijpen aan de hand van de belangrijkste kunsttheorieën. (Dit los te volgen weekend maakt deel uit van de Basisopleiding Systematiek van de filosofie). Toegang: arrangement 1: € 223,00 (cursus, reader, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes). Arrangement 2: € 263,00 (arrangement 1 + overnachting en ontbijtbuffet).

Gary Francione: zijn dieren bezit? ZONDAG 3 APRIL 10.30–17.00 UUR (ENGELSTALIG)

Maak kennis met een spraakmakende filosoof

Francione niet constructief. We moeten ons eerst de vraag stellen of dieren überhaupt wel een eigendom kunnen zijn. Als dat niet het geval is, wat Francione gelooft, wat betekent dit dan voor de veehouderij, onze huisdieren en ons eetpatroon? Gary Francione, die zijn lezing via een live videoverbinding geeft, schreef onder meer Animals as Persons: Essays on the Abolition of Animal Exploitation (2008); Introduction to Animal Rights (2000). Binnenkort verschijnt The Animal Rights Debate: Abolition or Regulation? Doel: kritisch denken over de machtsverhouding tussen mens en dier. Toegang: € 85,- (cursus, koffie/thee, lunchbuffet).

Praktische filosofie: stoïcijnse levenskunst ZONDAG 17 APRIL 10.30–17.30 UUR Docent: Miriam van Reijen

Leer jezelf de stoïcijnse levenskunst aan

De stoïcijnse filosofen (Epictetus, Seneca) gaan ervan uit dat niet effectieve en lastige emoties ontstaan door eigen irrationele gedachten. In de twintigste eeuw werd op basis van deze filosofie de Rationeel–Emotieve Training ontwikkeld die weer wordt beoefend vanuit de oorspronkelijke radicaal-filosofische uitgangspunten. Het biedt zicht op wat meer geluk en wijsheid. Dr. Miriam van Reijen is docent van de basisopleiding Filosofie in de praktijk (waar deze dag een onderdeel van uitmaakt). Ze doceert filosofie aan de Avans Hogeschool te Breda en publiceerde verschillende boeken over praktische filosofie. Doel: ervaring opdoen met de stoïcijnse levenskunst. (Deze los te volgen dag maakt deel uit van de basisopleiding Filosofie in de praktijk. Meer info op isvw.nl). Toegang: € 95,- (cursus, lunchbuffet, koffie/thee en reader).

Grote denkers van de Romantiek ZATERDAG 16 EN ZONDAG 17 APRIL • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH Docent: René Gude. Gastdocent: prof.dr. Frans Jacobs

Kennismaking met een van de invloedrijkste filosofische stromingen Nieuwe technologie, nieuwe transportmiddelen, nieuwe wapens. Een nieuwe visie op de afkomst van de mens en nieuwe visies op het ontstaan en vergaan van samenlevingsvormen en maatschappijmodellen. Het begin van de negentiende eeuw blaakt van fris positivisme en zelfontplooiingskansen voor een ‘nieuwe mens’. De fysieke wereld wordt gedresseerd door natuurwetenschap en techniek, de sociale wereld moet volgen onder toezicht van sociale mechanica en historisch materialisme. Maar de werkelijkheid is weerbarstig en gaandeweg komen er barsten in de industriële en maatschappelijke vooruitgang. Van vrijheid naar vervreemding, van vooruitgangsgeloof naar cultuurpessimisme. Met de afnemende ambitie krimpt de filosofie van allesomvattende filosofische systemen tot een verzameling aforismen zonder metafysische eenheidspretentie.

De Amerikaanse filosoof Gary Francione hield zich bij het U.S. Supreme Court bezig met octrooi- en eigendomsrecht. In dat kader stuitte hij op de problematische eigendomsverhouding tussen mens en dier. Hij schreef enkele spraakmakende boeken over de kwestie en werd de eerste hoogleraar dierenrechten in Amerika. Zolang de huidige be- René Gude is filosoof en algemeen directeur van zitsverhouding tussen mens en dier bestaat, de ISVW en auteur van het luistercollege Geschieis pleiten voor meer dierenwelzijn volgens denis van de filosofie.

4

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

FILOSOFIE | VOORJAAR 2011 APRIL Prof.dr. Frans Jacobs was vanwege de Stichting Socrates bijzonder hoogleraar in de wijsgerige antropologie en de grondslagen van het humanisme aan de Universiteit Leiden en is emeritus wijsgerige ethiek aan de Universiteit van Amsterdam. Doel: kennismaking met de filosofie van de Romantiek. (Dit weekend is een los te volgen onderdeel van de basisopleiding Geschiedenis van de filosofie). Toegang: arrangement 1: € 223,00 (cursus, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes) Arrangement 2: € 263,00 (arrangement 1 + overnachting en ontbijtbuffet).

Eminente denkers: L.M. de Rijk ZONDAG 17 APRIL 10.30–17.00 UUR

Eerbetoon aan oudheidkenner, politicus en religieus atheïst prof.dr. L.M. de Rijk

MEI Opera & de tijdgeest ZATERDAG 14 EN ZONDAG 15 MEI • AANVANG ZA.10.30 UUR–ZO.12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH Docent: Huub van ’t Hek.

Opera is de verklanking van de tijdgeest in de taal van het lichaam. De tijdgeest wordt hoor- en voelbaar. De beste opera’s zijn ontstaan op momenten dat de maatschappelijke verhoudingen op scherp staan. Dat is te horen in de opera’s van Mozart, die veelal draaien om de veranderende man-vrouwverhoudingen. Ook in de opera’s van Von Gluck en Monteverdi is dit hoorbaar. Maar hoe zit het in de opera’s van nu? Op 8 juni is de première van Dionysos-opera van de Duitse componist Wolfgang Rihm tijdens het Holland Festival. We analyseren deze opera, die is gemaakt op de Dionysos’ dithyramben van Friedrich Nietzsche.

Classicus, taalfilosoof en mediëvist L.M. de Rijk (1924) is een eigenzinnig denker. In zijn werk speelt het denken van Aristoteles een belangrijke rol. Hij schreef een nog altijd veel gebruikte inleiding Middeleeuwse wijsbegeerte en staat te boek als een eigenzinnig katholiek denker. De Rijk gaat uit van de noodzaak om wetenschap en geloof strikt te scheiden. Wetenschap draait om waarheid, geloof om ‘werking’. Deze werking is inspirerend, maar is niet per se noodzakelijk om ethisch te handelen. Als politicus – van 1956 tot 1991 was hij senator voor de PvdA – stond De Rijk een ‘sober en sociaal atheïsme’ voor. Over deze vorm van atheïstisch religiositeit schreef hij enkele boeken, waaronder Religie, normen, waarden. Deze dag wordt op camera opgenomen voor het nageslacht.

Huub van ’t Hek (1947) is operaspecialist. Hij verzorgt cursussen en is bedrijfsadviseur. Doel: begrip van machtsverhoudingen in en buiten de opera. Toegang: Arrangement 1: € 244,- (cursus, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met 2 drankjes). Arrangement 2: € 289,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt).

Doel: Scherp uw denken over politiek en religie aan via een eminente Nederlandse denker Toegang: € 85,- (conferentie, koffie/thee, lunchbuffet, reader)

propageren van een positieve antropologie de leidraden zijn. Als je niet cynisch bent en je weet dat de mens onaf is, dan kun je jezelf mens maken, stelt Sloterdijk. Wat daarvoor nodig is, is ‘antropotechniek’: je moet jezelf trainen. Het is volgens hem betrekkelijk eenvoudig. De kunst is om je verkeerde trainingsprogramma te vervangen door een betere.

Filosofische kijk op de rol van arbeid in onze samenleving VRIJDAG 29 APRIL 2011

Hoe verhoudt persoonlijke ontwikkeling (people) zich in deze postmoderne tijd met organisatie-ontwikkeling en economische groei (profit). Zie voor inhoud en organisatie symposium pagina 2 Toegang: € 245,- inclusief lunch. € 145,- voor leden VFP, NGC en sponsors.

Grand opening nieuw ISVW-hotel met filosofische paasbrunch MAANDAG 25 APRIL 12.00-14.30 UUR.

Grand opening van het nieuwe hotel van de ISVW met feestelijke paasbrunch en rondleiding. Directeur René Gude vertelt de geschiedenis van de filosofie aan de hand van filosofenportretten en citaten in het nieuwe hotel.We verwachten nog enkele opmerkelijke sprekers in dit weekend, blijf op de hoogte via onze site. Toegang lunch gratis na aanmelding (zie inschrijfbon achterin deze krant of ga naar isvw.nl).

rentie, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met 2 drankjes+ boek Je moet je leven veranderen). Arrangement 2: € 338,50,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt). Arrangementen incl. proefabonnement Vrij Nederland.

Eten en weten: Goede smaak als levensstijl VRIJDAG 20 MEI 18.00 UUR–21.30 UUR

Tijdens een heerlijk viergangendiner onderscheidt Roel Wolbrink zinnige van onzinnige etiquetten. En passant vertelt hij over de eetgewoonten van Plato, Aristoteles en Erasmus. Roel Wolbrink is couturier bij New Tailor en schrijver van het Het Blauwe Boekje en Business Etiquette. Hij maakt deel uit van het expertpanel van het gastronomische tijdschrift SpecialBite. Toegang: € 55,- (4-gangendiner inclusief wijn en koffie/thee).

zen. Hij gaat in op de Indiase wortels van deze levensbeschouwing en schetst de ontwikkelingen in China en Japan. Ook de minder bekende geschiedenis van zen in Korea komt aan bod. Daarnaast maakt u kennis met twee hoogtepunten uit de zenliteratuur: de geschriften van de explosieve Chinese meester Linji en de diepzinnige Japanse wijsgeer Dogen. Dr. Jan Bor vertelt een persoonlijk verhaal over de invloed van deze stroming op zijn filosofische zoektocht. Hij was al op jonge leeftijd gegrepen door een grote filosofische vraag: ‘Wie ben ik?’ Het zenboeddhisme gaf hem een antwoord op deze vraag, die paradoxaal genoeg niet in woorden is uit te drukken.Ten slotte onthult dr. René Ransdorp de invloed van het taoïsme op het zenboeddhisme. Westerlingen zijn snel geneigd om deze stroming als een op zichzelf staande filosofie te zien, maar feitelijk ontwikkelde zij zich in samenspraak met het taoïsme. Klopt ons westerse beeld van zen? Of is het alleen een projectie van onze eigen wensen en idealen?

Michel Dijkstra publiceerde onder meer Oosterse filosofie in een notendop en de bloemlezing Bij Lao Tsé op de thee. Onlangs verscheen zijn inleiding Zenboeddhisme. De kunst van het loslaten. Het menselijke Dr. Jan Bor bedacht, initieerde en redigeerde een aantal Nederlandstalige boeken op het gebied van ZATERDAG 21 EN ZONDAG 22 MEI • AANVANG ZA. filosofie, waaronder 25 eeuwen westerse filosofie, 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR (AFSLUITENDE LUNCH) 25 eeuwen oosterse filosofie en de bestseller De Docent: Jan Flameling. Gastdocent: verbeelding van het denken: geïllustreerde geschieprof.dr. Heleen Pott denis van de westerse en oosterse filosofie. Dr. René Ransdorp promoveerde op de taoïstiPeter Sloterdijk: Je moet je Hoe zullen wij ooit de wereld sche filosoof Zhuang Zi. Onlangs publiceerde hij leven veranderen kennen als wij niet weten wie wij Zwervend met Zhuang Zi. Wegwijs in de taoïstische zijn? filosofie. In de filosofische antropologie gaat het, Doel: kennismaking met de filosofie en de leZATERDAG 14 MEI (DUITSTALIG) 10.30 UUR– vanaf het begin, om ultieme existentiële vra- venshouding van het zenboeddhisme. 17.00 UUR gen als: wat is onze plaats in het kosmische Toegang: Arrangement 1: € 261,95,- (conferenDe Duitse filosoof Peter Sloterdijk licht zijn gebeuren? Wat maakt mensen tot mensen? tie, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner + het boek nieuwe boek Je moet je leven veranderen toe. Hoe is de verhouding tussen lichaam, ziel en Zenboeddhisme t.w.v. € 17.95). Arrangement 2: Het boek is de sluitsteen in een oeuvre, geest? Is de mens een gemeenschapswezen? € 306,95,- (arrangement 1 + hotelkamer en waarin de bestrijding van cynisme en het Is de mens, zoals Vondel dichtte, een tussen- ontbijt).

Doel: met Peter Sloterdijk nadenken over goede en slechte gewoontes. Toegang: Losse dag: € 169,50 incl. boek Je moet je leven veranderen (t.w.v. € 44,50). In combinatie met het programma rond Sloterdijk op zondag: Arrangement 1: € 289,50- (twee dagen conferentie, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner met 2 drankjes+ boek Je moet je leven veranderen). Arrangement 2: € 333,50,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt).

Peter Sloterdijk: Zeitgeist

ZEIT

GEIST

ZONDAG 15 MEI (DUITSTALIG) 10.30 UUR– 17.00 UUR

wezen tussen engelen en vee? Deze vragen worden onderzocht aan de hand van het werk van moderne filosofen als Heidegger, ZEIT Merleau-Ponty, Ricoeur, Sloterdijk, Taylor, Introductie tot GEIST Dennettt en Damasio. Prof.dr. Heleen Pott houdt een lezing waarin zij een posthuma- Peter Singer nistische interpretatie van de plaats van de ZONDAG 22 MEI 10.30 UUR–17.00 UUR mens in de kosmos presenteert. Jan Flameling is filosoof. Hij verzorgt workshops voor organisatieadviseurs, artsen en apothekers en is initiatiefnemer van Filosofisch Bureau Ataraxia. Prof. dr. Heleen Pott is als Socrates-hoogleraar verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en doceert filosofie aan de Universiteit van Maastricht. Ze publiceerde o.a. De liefde van Alcibiades. Doel: kennismaking met de belangrijkste theorieën uit de filosofische antropologie. (Dit los te volgen weekend maakt deel uit van de basisopleiding Systematiek van de filosofie). Toegang: Arrangement 1: € 223,00 (cursus, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes). Arrangement 2: € 263,00 (arrangement 1 + overnachting en ontbijtbuffet).

Zen

In zijn Sferentrilogie beschrijft Peter Sloter- ZATERDAG 21 EN ZONDAG 22 MEI • AANVANG ZA. dijk collectieven als schuimformaties die we- 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR (AFSLUITENDE LUNCH) reldwijd opkomen en weer verdwijnen. Er is geen centrale regelkamer. Is een dergelijke Docenten: Michel Dijkstra wereld leefbaar? Niet van nature. Sloterdijk Gastdocenten: dr. Jan Bor en dr. René analyseert de tijdgeest en vertelt hoe de toe- Ransdorp komst er uit kan zien. Doel: met Peter Sloterdijk nadenken over onderling vertrouwen in een geglobaliseerde wereld. Toegang: Losse dag: € 130,-. In combinatie met het programma rond Sloterdijk op zondag: Arrangement 1: € 294,50- (twee dagen confe-

Ontdek de geschiedenis en de waarde van het zenboeddhisme

Zenboeddhisme is een oosterse levenshouding die ook in het westen in opmars is. Michel Dijkstra maakt u wegwijs in de geschie- denis van

Docenten: Prof.dr. Martin van Hees, Tatjana Visak en Erno Eskens

De Australische filosoof Peter Singer bezoekt de ISVW op 28 en 29 mei. Deze dag is bedoeld om alvast kennis te maken met zijn werk. Aan de orde komen Singers utilitarisme (de stroming die theorieën beoordeelt op hun uitkomsten) en zijn visies op een rechtvaardige welvaartsverdeling, biopolitiek en dieren.

Grote denkers van de 20ste en 21ste eeuw ZATERDAG 28 EN ZONDAG 29 MEI • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 12.30 UUR AFSLUITENDE LUNCH Docent: René Gude

De grote verhalen blijken niet groot genoeg

In de eerste helft van de twintigste eeuw probeert de wetenschappelijke filosofie - het logisch empirisme, de fenomenologie, het kritische rationalisme - de maatschappelijke sfeer te behoeden voor bewegingen met al te grote doelen en bijbehorend fanatisme. Na de Tweede Wereldoorlog vatte de gedachte post dat ‘de grote verhalen’ die wij elkaar vertellen alleen maar tot ellende en geweld leiden. Maar wat kon ervoor in de plaats komen? En was het probleem van de grote verhalen niet eerder dat ze niet alomvattend en genuanceerd genoeg waren? De grote denkers van de afgelopen decennia formuleerden antwoorden op die vraag. René Gude is algemeen directeur van de ISVW en auteur van het luistercollege Geschiedenis van de filosofie. Doel: kennismaking met de denkers van de laatste eeuwen (Dit los te volgen weekend maakt deel uit van de basisopleiding Geschiedenis van de filosofie). Toegang: Arrangement 1: € 223,00 (cursus, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes). Arrangement 2: € 263,00 (arrangement 1 + overnachting en ontbijtbuffet)

Peter Singer: Animal Strategy Meeting ZATERDAG 28 MEI 10.30 UUR–17.00 UUR.

De Australische filosoof Peter Singer over het einde van de dierenbeweging

Wanneer is de missie van de dierenbeweging voltooid? De vraag is actueel omdat veehouders steeds maar weer hun stallen aanpassen en de dierenbeweging steeds maar ontevreden blijft. Zou het niet beter zijn om een einddoel te formuleren, zodat de dierenkwestie in ene geregeld kan worden? Peter Singer publiceerde in 1975 het befaamde boek Animal Liberation, dat het begin vormde van de moderne dierenbeweging. Nu, veertig jaar later, gaat hij in op de einddoelen van de dierenbeweging. Zijn die doelen te formuleren? Of moeten we, ook als een doel bereikt is, weer naar nieuwe welzijnsverbeteringen streven? Singer beantwoordt ook vragen als: moeten we nog wel inzetten op welzijnsverbetering voor dieren? Is het niet beter om te stoppen met alle gebruik van dieren? Kan een dier op termijn wel het bezit van een boer blijven? Of moeten we het dier gaan zien als een wezen met een ‘eigen leven’ - een rechtssubject? Een lezing door Singer gevolgd door een geleid gesprek met Singer, filosofen en dierenbeschermers onder leiding van Erno Eskens.

Martin van Hees is hoogleraar ethiek aan de Universiteit Groningen. Tatjana Visak promoveert binnenkort op de dierethiek van Peter Singer aan de Universiteit Utrecht. Erno Eskens is hoofd van het cursusinstituut van de ISVW. Doel: kennismaking met het werk van Singer, mede ter voorbereiding op zijn bezoek aan de ISVW. Peter Singer is hoogleraar bio-ethiek aan de PrinToegang: € 90,- (conferentie, koffie/thee, lunchbuffet + proefabonnement Vrij Nederland). ceton University. Toegang: € 130,- (conferentie, koffie/thee, lunchbuffet + proefabonnement Vrij Nederland). Voor leden van dierenbeschermingsorganisaties “Het zijn fantastische aangesloten bij het CDON: € 99,-. Indien u ook de leraren, professoren van zondaglezing wilt bijwonen, hebt u deze opties: allerlei universiteiten. Je Arrangement 1: € 249,- (twee dagen met Singer, kunt er vrij ver mee komen.” koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner op zaterdag). Arrangement 2: € 294,- (arrangement 1 + hotelBron: Klanttevredenheidsonderzoek kamer en ontbijt). verricht door CEDEO

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

5

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

FILOSOFIE | VOORJAAR 2011 JUNI Peter Singer: One World Lecture

ZEIT

GEIST

ZONDAG 29 MEI 12.00 UUR (MET LUNCH)– 17.00 UUR

Een wereldomvattend idee van rechtvaardigheid is meer dan een hersenspinsel, zegt de Australische filosoof Peter Singer. Het is een levensvoorwaarde. Door de globalisering worden we steeds afhankelijker van andere landen en andere continenten. Wie een stabiele economie wil en een leefbaar milieu nastreeft, moet de problemen op wel wereldniveau oplossen. Maar waarom zouden Afrikanen met ons meewerken als wij hen niet helpen? Voor de prijs van een flesje bronwater kun je een kind redden in Afrika. Wat moeten de Afrikanen ervan denken dat wij doorgaans voor het bronwater kiezen? Peter Singer, auteur van One Wold en You can save a life, legt uit hoe we onszelf weer in de spiegel kunnen kijken en hoe een globale rechtvaardigheid eruit kan zien. Organisatie: ISVW in samenwerking met Freedomlab. Peter Singer is hoogleraar bio-ethiek aan de Princeton University. Doel: nadenken over armoede en rust in uw geweten. Toegang: € 130,- (conferentie, koffie/thee, lunchbuffet ). 10% van het toegangsgeld gaat naar een goed doel, dat uzelf gezamenlijk kiest aan het einde van de bijeenkomst. Indien u ook de zaterdag met Singer wilt bijwonen, hebt u deze opties: Arrangement 1: € 249,- (twee dagen met Singer, koffie/thee, 2 x lunchbuffet, diner op zaterdag). Arrangement 2: € 294,- (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijt). Arrangementen incl. proefabonnement Vrij Nederland.

Praktische filosofie: willen, kiezen, handelen

extremisten die gevaarlijk zijn, vraagt Arnon Grunberg zich af. Van de extremisten zijn er maar een paar. Het grote gevaar schuilt misschien wel in het gemak waarmee wij allen vallen voor een perfide logica waarin angst en zwart/wit-denken centraal staan. Grunberg vraagt zich, met Nietzsche, af of er een rechtvaardigheid mogelijk is ‘voorbij goed en kwaad’. Hij gaat daarover in gesprek met de filosofen Marc de Kesel, Eric Schliesser, Stine Jensen en Paul Cobben. Met Jaap Goudsblom bespreekt hij de evolutionaire kant van het kwaad. Dit weekend wordt op camera opgenomen en zal door Luisterwijs als DVD worden uitgebracht. U kunt erbij zijn! Paul Cobben is hoogleraar filosofie in Tilburg. Hij publiceerde onder meer De multiculturele staat: twaalf dialogen over het goede leven. Arnon Grunberg is een van de meest productieve Nederlandse romanciers van dit moment. Zijn werk, dat internationaal in aanzien staat, heeft een filosofische grondtoon. Hij schreef zo’n veertig boeken. Zijn romanTirza is onlangs verfilmd. Stine Jensen is als literatuurcriticus van het NRC en filosoof. Ze publiceerde verschillende boeken waaronder Waarom vrouwen van apen houden en Ik denk dus (samen met Rob Wijnberg) Jaap Goudsblom emeritus hoogleraar aan de Amsterdamse School voor Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek en auteur van o.a. Vuur en beschaving. Marc De Kesel is docent filosofie aan de Arteveldehogeschool Gent en senior onderzoeker aan de Faculteit der Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. Recent verscheen van hem Goden Breken. Eric Schliesser is hoogleraar in de Philosophy & Moral Sciences aan de Universiteit Gent. Toegang: Arrangement 1: € 279,50 (cursus, koffie/thee, 2x lunchbuffet, diner incl. 2 drankjes) Voor lezers van Filosofie Magazine: € 238,Arrangement 2: € 319,50 (arrangement 1 + hotelkamer en ontbijtbuffet).Voor lezers van Filosofie Magazine: € 278,-.

ZONDAG 29 MEI 10.30–17.30 UUR Docent: Dr. Miriam van Reijen

Willen, kiezen en handelen

Keuzeproblemen – twijfel, onzekerheid, angst vooraf en schuldgevoel en frustratie achteraf – vormen een belangrijke categorie van de problemen waarmee cliënten bij een filosofisch consulent komen. Epicurus wist er met zijn ‘hedonistische calculus’ wel raad mee. Dr. Miriam van Reijen is docent van de basisopleiding Filosofie in de praktijk (waar deze dag een onderdeel van uitmaakt). Ze doceert filosofie aan de Avans Hogeschool te Breda en publiceerde talloze boeken over praktische filosofie. Doel: kennismaking met het Filosofisch consulentschap. Toegang: € 95,- (opleiding, koffie/thee, lunchbuffet). Zie onze site (isvw.nl) voor informatie over de complete opleiding Filosofie in de praktijk.

Arnon Grunberg: voorbij goed en kwaad ZATERDAG 25 EN ZONDAG 26 JUNI • AANVANG ZA. 10.30 UUR–ZO. 17.00 UUR.

Romancier Arnon Grunberg interviewt filosofen over het kwaad

De wereld is veranderd na 9/11. Het Westen tolt rond in een logica van goed en kwaad, waarin het extremistische kwaad met een misschien nog wel groter en uit fatsoen geboren kwaad wordt bestreden. Zijn het de

Waar vrienden zijn, daar is rijkdom Het in stand houden van een onafhankelijk filosofisch instituut is geen vanzelfspreISVW kende zaak. In 1916 werd reeds de Vereniging tot Instandhouding in het leven geroepen. De vereniging heet nu:‘Vrienden van de ISVW’.

VERENIGING

NIEUW: BASISOPLEIDING KUNSTFILOSOFIE De actualiteit van het schone. In de kunstfilosofie zijn naast het schone altijd ook het ware en goede in het geding. Kunstfilosofie gaat over de esthetische, morele en politieke functie van kunst. In de nieuwe Basisopleiding Kunstfilosofie komen aan bod: de rol van het lichaam in de esthetische ervaring, de actualiteit van schoonheid, de betekenis van het sublieme en het debat rondom het einde van de kunst.

Programma 1.KUNST EN MORAAL Plato ging uit van de eenheid van het schone en het goede (kalokagathia). Die invalshoek is zichtbaar in het werk van Giotto, Sasseta, Poussin en David. Nietzsches oproep om de zedelijke orde omver te werpen, zie je bij Manet en de hedendaagse kunstenaar Ronald Ophuis.

ZATERDAG 26 & ZONDAG 27 NOVEMBER 2011

Merleau-Ponty meent dat Descartes’ mechanistische opvatting van de waarneming leidt tot verlies van de lichamelijke betrekking met de wereld en uitnodigt tot een te afstandelijke manier van kijken. Het werk van Cézanne vraagt om een nieuwe manier van kijken die gepaard gaat met een herstel van

ZATERDAG 3 EN ZONDAG 4 MAART

5.OVER HET EINDE VAN DE KUNST ZATERDAG 19 & ZONDAG 20 MEI

de lichamelijke betrekking met de wereld. Met bespreking van het werk van dr. Hanneke Grootenboer.

3.OVER DE ACTUALITEIT VAN HET SCHONE ZATERDAG 21 EN ZONDAG 22 JANUARI

Wat bedoelt Kant met zuivere schoonheid? Welke rol spelen verbeelding en verstand in de ervaring van mooie kunstwerken. In de 20e eeuw verschaft Hans Georg Gadamer inzicht in de hermeneutische structuur van de esthetische ervaring. Hij problematiseert

Arthur Danto knoopt in zijn analyse van de moderne kunst aan bij de door Hegel geformuleerde stelling over het “einde van de kunst”. Het einde van de kunst treedt op als het kunstwerk niet meer verwijst naar iets buiten zichzelf, maar een auto-referentieel en reflexief karakter krijgt. Gastdocent: Renée Ridgway (kunstenares en freelance curator) Drs. Arthur d’Ansembourg (1960) studeerde filosofie in Amsterdam en München en werkte aan de Universiteit van Tilburg. Sinds 2002 is hij docent in het volwassenenonderwijs en HBO.

De examendag is op zondag 24 juni.

OVERIGE BASISOPLEIDINGEN BASISOPLEIDINGEN dat je weet wat er aan de hand is, dat je je verstaanbaar kunt maken en dat je perspectieven hebt. De basisopleiding Geschiedenis 5 weekenden in de periode oktober stelt u in staat uw eigen denkstijl te situeren 2011 – juni 2012 en die van anderen beter aan te voelen.

BASISOPLEIDING GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE

Docent: Jan Flameling, met gastlezingen van verschillende hoogleraren filosofie. Voor de data: zie: www.isvw.nl

VRIENDEN

De vrienden van de ISVW steunen de Internationale School voor Wijsbegeerte bij het volbrengen van haar ideële taak: het organiseren van hoogwaardige filosofische cursussen voor een geïnteresseerd publiek. Het lidmaatschap heeft voordelen: • Een korting op meerdaagse cursussen • Twee keer per jaar vormt de algemene ledenvergadering het opstapje naar een middag met de Vrienden. Op deze middagen staat een filosofisch thema centraal. Met een broodje vooraf en een drankje na is dit ook een goede gelegenheid om met medecursisten ervaringen uit te wisselen. • Vrienden ontvangen drie keer jaar de Nieuwsbrief met boekbesprekingen, vooraankondigingen en cursusimpressies, informatie over leesclubs en ander Vriendennieuws.

4. OVER HET SUBLIEME IN DE KUNST

Met bespreking van het werk van Renée van de Vall en Ike Kamphof.

ZATERDAG 1 & ZONDAG 2 OKTOBER 2011

2. OVER HET LINEAIR PERSPECTIEF EN HET BEZIELDE LICHAAM

Gastdocent: Dr. Gerard Visser

Onderzoek naar de rol van het sublieme in het werk van Caspar David Friedrich en Barnett Newman, vraagt om excercities in het werk van Kant en Lyotard. En om aandacht voor de samenhang tussen het sublieme en een ethisch appel.

Docent: Arthur d’Ansembourg

Gastdocent: Ronald Ophuis (beeldend kunstenaar)

enerzijds Kants idee van zuivere schoonheid, maar hij gebruikt het ook om te laten zien hoe schoonheid verbonden is met een ervaring van gemeenschappelijkheid.

BASISOPLEIDING SYSTEMATIEK VAN DE FILOSOFIE 5 weekenden in de periode september 2011 – juni 2012

BASISOPLEIDINGEN & KOSTEN Naast Kunstfilosofie biedt de ISVW ook een basisopleiding Geschiedenis van de filosofie (start 15/16 oktober) en een basisopleiding Systematische filosofie (start 24/25 september). Voor meer informatie over deze opleidingen kunt u terecht op www.isvw.nl. De toegang voor de afzonderlijke basisopleidingen bedraagt: Arrangement 1: € 1375,- (5 weekeinden cursus met leesinstructie, koffie/thee, 5 x diner met drankjes, examendag met certificaat). Arrangement 2: € 1575,- (arrangement 1 + 5x hotelkamer en ontbijtbuffet)

Weekeinden afzonderlijk volgen? ‘De wereld is alles wat het geval is,’ stelde Dat kan. Zie: www.isvw.nl. Ludwig Wittgenstein. Dat ‘alles’ is volgens (Gegevens onder voorbehoud van wijziging). hem het object van de filosofie. Op zich is filosofie niet heel moeilijk, maar de wereld is gewoon erg groot. Om greep op te krijgen De basisopleiding Geschiedenis van de filo- moet je stap voor stap systematisch naden- matische reflectie op de eigen levenservaring sofie biedt overzicht van het denken in de af- ken tot je weet wat er te weten valt. Syste- geeft inzicht in je eigen gaven en blinde gelopen 25 eeuwen. Aan bod komen de vlekken. Ervaringen van anderen – bevlogen belangrijkste filosofische scholen en de motijdgenoten en eminente figuren uit het vertieven van de grootste denkers. De nadruk leden – zijn bouwstenen voor een ruimdenligt op de westerse filosofie. De geschiedenis kend beeld van onszelf en de stand van van de Westerse filosofie begint ongeveer zaken in de wereld. 700 v. chr. in de verrassend moderne stadIn de Basisopleiding Systematiek van de filostaten in Griekenland en Klein-Azië, rijke sasofie wordt het denken over de wereld uitmenlevingen waar deelname aan de ecoeengezet in onderdelen, minutieus ondernomie, de rechtspraak en de democratie eizocht en uiteindelijk weer samengevoegd tot sen stelde aan de burgers. Kennis van zaken, een adequate kijk op het leven dat wij leven, kennis van taal en kennis van moraal stonde kennis die wij koesteren, en tot de menden op het curriculum in Plato’s Academie en sen die wij zijn. Docent: Jan Flameling, met gastlezingen van verAristoteles’ Lyceum. Waarom? Omdat succes in het moderne leven van iedereen vraagt schillende hoogleraren filosofie.

6

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

ISVW | SUMMERSCHOOL 2011 FOTO:TOM CORSER

Over de summerschools Een week bij de ISVW verblijven is een feest. U krijgt de beste docenten, heerlijke maaltijden, ontmoet geestverwanten en kunt wandelen in de uitgestrekte bossen rond de ISVW. De week begint op maandag 10.30 uur en eindigt op vrijdag om 13.30 uur. Voor een summerschool met overnachtingen bedragen de kosten € 760,- (inclusief cursus, koffie/thee, lunchbuffetten en diners + eenpersoonskamer & ontbijtbuffet). Voor een week zonder overnachtingen betaalt u € 600,- . Drankjes aan de bar zijn tijdens de Summerschools van het huis! Aanmelden kan via de bon op de achterzijde van de krant of via onze site. Op deze pagina’s treft u de voorlopige programma’s (onder voorbehoud van wijzigingen). Een actueel aanbod van alle summerschools en de programma’s treft u op www.isvw.nl.

De reis, de weg en de bestemming MAANDAG 11 T/M VRIJDAG 15 JULI Docenten: Carolien van Bergen, Rudi Visker en Henk Weltevreden.

De motieven en ervaringen van het reizen

Tune in, drop out MAANDAG 11 T/M VRIJDAG 15 JULI Docenten: Roel Bentz van den Berg, Maarten Doorman, Dick Houtman, Bert Keizer, Arend Jan Heerma van Voss, Niels van Poecke

Analyse van de jaren zestig aan de hand van de popmuziek

Psycholoog Timothy Leary verwoordde de tijdgeest van de jaren zestig zo: turn on, tune in, drop out. Leef, omarm de tijdgeest en verlaat de ouderwetse burgerlijke cultuur. Dat is precies wat veel mensen deden. Gewapend met het revolutionaire gedachtegoed van Marcuse, Rogers en Sartre trok men naar de popfestivals, waar een cultuur van solidariteit, flower power, authenticiteit, spontaniteit en vrije seks en drugs heerste. Geholpen door een oude pick up vertelt popfilosoof Niels van Poecke hoe de tegencultuur werd geboren. Beatles-verzamelaar en filosoof Bert Keizer vertelt over het nut van lang haar. Arend Jan Heerma van Voss blikt terug op de Kabouterbeweging, de Oranje Vrijstaat, vrije seks en antipsychiatrie in de Nederlandse sixties. Maarten Doorman & Roel Bentz van den Berg analyseren de (romantische) beelden van Woodstock en socioloog Dick Houtman legt uit hoe de idealen van de jaren zestig mainstream werden. ’s Avonds kijken we filmfragmenten en draait DJ Willem Scholten authentiek krakende lp’s en singles. Niels van Poecke publiceerde De Tragiek van de Tragedie, Over Nietzsche,Wagner en Bluesmuziek. Net als Willem Scholten is hij programmeur van het Studium Generale van de Erasmus Universiteit. Bert Keizer is filosoof en verpleeghuisarts. Arend Jan Heerma van Voss werkte als columnist bij de roemruchte popbladen Hitweek en Aloha. Hij maakte ook radioprogramma’s voor de VPRO en schreef voor de Haagse Post. Maarten Doorman is hoogleraar filosofie aan de UvA. Hij schreef o.a. De Romantische orde waarin hij ook ingaat op Woodstock. Roel Bentz van den Berg studeerde filosofie en is behalve schrijver ook programmamaker bij de VPRO en medewerker van NRC Handelsblad. Hij publiceerde onder meer De luchtgitaar, De overdaad en Zapdansen. Dick Houtman is hoogleraar sociologie. Hij doet onderzoek naar de idealen van de jaren zestig. Doel: evaluatie van de idealen van de sixties

Waarom reizen we eigenlijk? Waar zijn we naar op zoek? Willen we onze grenzen verleggen, de wereld verkennen of juist onszelf tegenkomen, of zijn we op zoek naar ons eigen aardse paradijs? In deze cursus verdiept u zich in de filosofische achtergronden en motieven van de reiziger. U maakt kennis met Montaigne, de reizende filosoof, en met de zoektocht naar het paradijs in het taoïsme (René Ransdorp). Onderweg nemen Henk Weltevreden en prof. Rudi Visker u mee naar de gedachtewereld van filosofen als Merleau-Ponty en Levinas. Zij bieden handvatten om specifieke ervaringen te duiden die met het onderweg en op reis zijn te maken hebben. ’s Avonds komen de thema’s van de dag tot leven aan de hand van diverse film- en documentairefragmenten en uiteraard krijgt u een selectie van advertentie

DE VERTRAAGDE TIJD (verzend) antiquariaat

Woestijgerweg 52 3817 SL Amersfoort Telefoon: 033 461 77 16 E-mail: [email protected] Eigenaar: Peter Jansen Specialisaties: • Filosofie • Literatuur • Rusland Boekenzoekdienst: Laat mij weten (mail, telefoon) welk boek u zoekt!

De waarde van geld MAANDAG 18 JULI T/M VRIJDAG 22 JULI 2011 Docent: Karim Benammar

Denken op het raakvlak van economie en filosofie

fraaie filosofische en literaire reisfragmenten om uw gedachten aan te scherpen. Drs. Carolien van Bergen is docent filosofie en programmamanager van Hovo Rotterdam. Zij schreef o.a. Over de grens. Filosofie op reis (shortlist Filosofie Wisselbeker 2006) en begeleidde vele ‘avontuurlijke’ reizen naar Azië. Drs. Henk Weltevreden is filosoof, wereldreiziger en schrijver/journalist. Prof.dr. Rudi Visker is hoogleraar contemporaine continentale filosofie aan de Universiteit Leuven. Hij is kenner van het werk van Levinas en gefascineerd door de thematiek van ‘de vreemdeling’. Dr. René Ransdorp promoveerde op de filosofie van Zhuang Zi en is specialist op het gebied van de taoïstische filosofie. Doel: ontdek de filosofische aspecten van het reizen.

Hotel der Verbeelding MAANDAG 11 T/M VRIJDAG 15 JULI

Volgens econoom John Maynard Keynes (1883-1946) hebben de ideeën van economische denkers een enorme invloed op ons alledaags praktische leven. We behandelen de belangrijkste filosofische en economische ideeën die de wereld van geld en waarde bepalen: Waar komt geld vandaan en hoe wordt waarde gecreëerd? Waarom zijn er recessies? Welke morele waarden staan aan de basis van ons kapitalistische systeem? Maakt geld gelukkig? Hoe gaan we om met overvloed? Hoe wordt welvaart verdeeld, zowel binnen landen als tussen landen? Aan de hand van stukken uit de bloemlezing De waarde van geld (verschijnt 2011), samengesteld door de cursusleider, bespreken we elke dag een aantal van deze filosofische en economische kernideeën aan de hand van tekstfragmenten van Galbraith, Marx, Krugman, Taleb, Lietaer, Epicurus, Smith, Weber, Schama, Campbell, Bataille, Keynes, Simon, Pen, Singer, Van Parijs, De Soto en Yunus. We gebruiken verschillende werkvormen: lezingen, Sokratische gesprekken en groepsdiscussies. Karim Benammar is filosoof en lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Doel: kennisnemen van de belangrijkste visies op waarde en economie

Docenten: Diet Verschoor en Dorine Bauduin

Filosofische schrijfweek

In deze filosofisch literaire week wordt een novelle geschreven met vier hoofdstukken. Centraal staat het Hotel der Verbeelding dat vijf kamers heeft. Iedere kamer heeft een eigen atmosfeer en een eigen bewoner. Zo is er een torenkamer, een kamer waar de luiken niet meer opengaan en een kamer met afgescheurd behang. De bewoners zijn o.a. de oneindigheid, de schoonheid, de waarheid, de rechtvaardigheid en het kwaad. De reis begint met de aankomst bij het hotel en de ontmoeting met de portier en eindigt in de ontmoeting met de bewoner met wie de schrijvende reiziger een afspraak heeft. Waar het hotel zich bevindt, hoe het eruit ziet en met wie of wat de afspraak is, wordt overgelaten aan de fantasie van de deelnemers. Elke lesdag begint met het voorlezen van een gedicht en stuk tekst die het thema van de dag omlijsten. Daarna volgen schrijfoefeningen en een filosofische verhandeling. De avond wordt besteed aan een gesprek en het elkaar voorlezen van geschreven fragmenten. Het geheel wordt aangevuld met bijvoorbeeld het lezen van favoriete gedichten of fragmenten en het geven van een extra schrijfopdracht. Diet Verschoor is schrijfster en verzorgt schrijfworkshops. Ze publiceerde o.a. De brieven van Ilja Irina. Filosoof Dorine Bauduin werkte als ethica bij het Trimbos-instituut. Sinds 2004 geeft zij trainingen in beroepsethiek. Doel: het schrijven van een novelle over klassieke filosofische thema’s met gebruikmaking van de verbeelding, diverse literaire vormen en filosofische invalshoeken. (nb: laptop meenemen)

Vrije wil? MAANDAG 18 JULI – T/M 22 JULI Docenten: dr. Maureen Sie, dr. Joan Holstege, Anjo Travaille, prof. Marc Slors, dr. Will Tiemeijer e.a.

Volgens veel hersenwetenschappers bestaat de vrije wil niet. De plek in de hersenen waar het bewustzijn zit, is niet de plek waar de beslissingen worden genomen. Wat betekent dit voor de vrije wil? Bestaat die soms niet meer? Maar hoe zit het dan met de beslissingen die we dagelijks nemen? Die nemen wij toch zelf? Neurowetenschapper Joan Holstege en breinexpert Anjo Travaille leggen in het neurowetenschappelijke deel van deze cursus uit hoe complexe functies als ‘willen’ en ‘beslissen’ mogelijk zijn. De filosofen, waaronder dr. Maureen Sie, belichten de vrije wil aan de hand van opvattingen van Aristoteles, Kant, Schopenhauer, Habermas, Dennett en anderen. Maureen Sie is associate professor meta-ethica en morele psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dr. Joan Holstege is universitair hoofddocent neurowetenschappen aan het ErasmusMC in Rotterdam. Anjo Travaille adviseert over effectieve besluitvorming gebaseerd op de werking van het brein, vanuit het bedrijf Bovenkamers. Prof. dr. Marc Slors (1966) is hoogleraar cognitiefilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Will Tiemeijer (1964) is coördinator van het project Keuze, gedrag en beleid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Doel: kennisname van het actuele debat over de vrije wil.

“Het is een goed hotel met uitstekend eten” Bron: Klanttevredenheidsonderzoek verricht door CEDEO

‘De vleiende sireen’; muziek in de Nederlanden MAANDAG 18 JULI T/M VRIJDAG 22 JULI Docenten: Gerard van der Leeuw en Albert van der Schoot

Geschiedenis van muziek in de Lage Landen

Er is door de eeuwen heen heel wat afgezongen in de Lage Landen. En gespeeld, en gecomponeerd. Constantijn Huygens componeerde en P.C. Hooft nodigde zijn vriendenkring uit op het Muiderslot waar Maria Tesselschade, door Vondel uitgeroepen tot ‘de vleiende sireen’, de sterren van de hemel zong. Jan Pieterszoon Sweelinck heette de ‘Orpheus van Amsterdam’ en had een belangrijke invloed op de Duitse organistenschool waar later Bach uit voortkwam. Nog steeds is Nederland een trekpleister voor leergierige musici uit het buitenland. Denk maar aan het pionierswerk van Gustav Leonhardt, Frans Brüggen en Ton Koopman. Of aan de populariteit van Louis Andriessen als compositiedocent. Gedurende deze zomerweek zullen, behalve de vertrouwde docenten Gerard van der Leeuw, Albert van der Schoot, Michel Khalifa en Helen Metzelaar, ook andere sprekers van zich laten horen. We verwachten Pieter Dirksen, Louis Grijp, Thérèse Boshoven en anderen die elk hun licht zullen laten schijnen op hun eigen specialisme. En – als altijd: natuurlijk zal er weer veel muziek te horen zijn! Dr. Albert van der Schoot is docent Kunst en Reflectie aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en doceert Esthetica en Cultuurfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Drs. Gerard van der Leeuw is musicoloog, publicist en hoofdredacteur van De Rode Leeuw. Therese Boshoven promoveert op de middeleeuwse dans. Pieter Dirksen geeft recitals en promoveerde op de klaviermuziek van Jan Pieterszoon Sweelinck. Helen Metzelaar is muziekwetenschapper en één van de oprichters van de Stichting Vrouw en Muziek. Louis Grijp is bijzonder hoogleraar liedcultuur aan de Universiteit Utrecht, onderzoeker bij het Meertens Instituut en artistiek leider van muziekensemble Camerata Trajectina. Doel: kennis op doen en genieten van Nederlandse muziek.

Opgeruimd gemoed MAANDAG 1 T/M VRIJDAG 5 AUGUSTUS Docent: Dries Boele

Filosofen over een ideaal van levenskunst

Wanneer noem je een leven mooi of goed? Welke levenshouding is nastrevenswaardig? En wat kun je er zelf aan doen? Levenskunst kent een lange en gevarieerde geschiedenis. Een aantal van deze tradities heeft theorieën, spirituele oefeningen en meditatieve prak-

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

7

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

ISVW | SUMMERSCHOOL 2011

Dries Boele is gespecialiseerd in filosofisch consulentschap, sokratische gesprekken en dilemmatrainingen. Daarnaast leidt hij leesgroepen, organiseert hij filosofiecafés en doet hij onderzoek naar filosofie met het oog op levenskunst en samenleving. Doel: inleiding op levenskunstfilosofen, lezen en bespreken van teksten en een koppeling met de eigen ervaring.

Kleine filosofie voor het hele leven MAANDAG 1 T/M VRIJDAG 5 AUGUSTUS Docent: René Gude

Filosofie voor (on)persoonlijke levenservaringen

Filosofie is levensbeschouwing. Het maakt je handiger in het leven. In vijf dagen laat René Gude een filosofie van alle levensfasen de revue passeren. Hij begint bij geboorte en kindertijd (0-15), staat stil bij het voor autonomie noodzakelijke verzet in de adolescentie (15-25), gaat in op carrière, gezin en midlife (25-50), vervolgt met de periode voorbij het werkzame leven (50-75) en eindigt met de ars moriendi (kunst van het sterven). René Gude is filosoof en algemeen directeur van de ISVW. Doel: voorbereiding en verzoening met de levensfasen die we allemaal hopen door te maken.

van het laat-antieke curriculum van de hogere opleiding filosofie in Alexandrië in de eerste helft van de zesde eeuw na Christus. Dit model werd later ook maatgevend voor het universitair onderwijs in de Middeleeuwen. U krijgt filosofie zoals er twee millennia lang filosofie gedoceerd is. In een afwisselend programma van hoorcolleges, werkgroepen en discussies gaan we ervaren hoe dat was, en staan we stil bij de vraag welke voordelen dit model ook vandaag de dag nog biedt. Frans de Haas is hoogleraar in de antieke en middeleeuwse wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden. Doel: kennismaking met de filosofie via een tweeduizend jaar oude lesmethode.

MAANDAG 15 T/M VRIJDAG 19 AUGUSTUS

MAANDAG 22 T/M VRIJDAG 26 AUGUSTUS

Docent: Prof. dr. Christien Brinkgreve

Docenten: Dick Kleinlugtenbelt m.m.v. Martijn Rosink en Rita Muilwijk

Schrijven over jezelf

Ken u zelf. Sokrates beschouwde dit als de belangrijkste aansporing die hij tijdens zijn leven had ontvangen. Deze filosofische opdracht mag eeuwenoud zijn, maar zelfkennis is in deze tijd, waarin we meer mogelijkheden hebben dan ooit, ook geen overbodige luxe. Voor wie wil leven naar de idealen van zelfbepaling, ontplooiing en eigen verantwoordelijkheid, moet kennis van zichzelf het uitgangspunt zijn. De vraag ‘wie ben ik’ wordt in deze week op twee verschillende manieren behandeld. Door sociologische en literaire inzichten op ons in te laten werken en te bespreken komen verschillende perspectieven op het zelf aan bod. Maar omdat de beantwoording van de vraag ‘wie ben ik?’ niet aan anderen kan worden overgelaten, gaan we ook bij onszelf te rade. Aan de hand van dagelijkse schrijfopdrachten rond de vraag ‘wie ben ik’ en de tegenstellingen in onszelf proberen we nader tot onszelf te komen. Christien Brinkgreve is hoogleraar sociale wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Ze publiceerde onder meer De Ogen van de ander. Doel: schrijven van het eigen levensverhaal en kennis opdoen van onderzoek naar het leven van jezelf en anderen. (nb: laptop meenemen)

Docenten: Floor Basten en Heidi de Mare

Onderzoek naar ouder worden kritisch bekeken

Docent: prof.dr. Frans de Haas

Klassieke inleiding in de filosofie

Filosofen zijn altijd ook leraren geweest. Het spreekt dan ook vanzelf dat filosofen vanaf Plato bewust bezig zijn geweest met het inrichten van een opleiding die op zo efficiënt mogelijke wijze moest leiden tot maximaal filosofisch inzicht. Deze cursus is een introductie in de filosofie, opgezet naar het model

Doel: bewust worden van het bewust zijn.

Vriendschap, een onderzoek

MAANDAG 15 T/M VRIJDAG 19 AUGUSTUS

MAANDAG 15 T/M VRIJDAG 19 AUGUSTUS

den als in een man-vrouw, werkgever-werknemer, hulpverlener-hulpvrager, vaderdochter, moeder-zoon verhouding. Een vriendschapsrelatie heeft een andere intensiteit. Ze doorkruist de oude indelingen in onze maatschappij. Vriendschap is een leefwijze die je met verschillende personen kunt delen, ongeacht hun geslacht, positie, beroep, opleiding, en dergelijke. Met de levenskunst keert een vertrouwde en klassieke opvatting over filosofie terug: filosofie als een wijze van leven, als een zelfoefening in het denken. LeDrs. Jan Flameling studeerde wijsbegeerte in venskunst is de zorg voor een evenwichtige, Groningen, Keulen, Berkeley en Amsterdam. Hij is ei- een bevriende relatie met jezelf en met anderen. genaar van Filosofisch Bureau Ataraxia. chaamd van aard is. Bewust zijn wordt door Daniel Dennett opgevat als een van hersencapaciteit afhankelijk, voor het samen overleven belangrijk, (creatief) informatieverwerkingsproces. Antonio Damasio benadrukt de verbindingen tussen hersenwerking, bewuste toestanden van de geest en gevoelens. In deze week maken we kennis met het gedachtegoed van Heidegger, Merleau-Ponty, Dennett en Damasio en bespreken de implicaties ervan voor onze eigen opvattingen over bewust zijn.

Ken u zelve

Nieuw oud. Analyse van sociologisch onderzoek

Het antieke curriculum

letterkunde en sociale wetenschappen in Nijmegen. Na haar promotieonderzoek richtte ze het onderzoeksbureau OrléoN op. Dr. Heidi de Mare promoveerde cum laude op een door haar ontwikkelde methode van historischformalistische beeldanalyse. Ze houdt zich bezig met hedendaagse visuele religieuze artefacten. Doel: kritisch-wetenschappelijke evaluatie van ouderenonderzoek.

We hoeven maar een krant open te slaan en het onderzoek over ouder worden gutst ons tegemoet. In deze summerschool gaan we zelf op onderzoek uit en wel naar de waarde van dit onderzoek en naar de manier waarop dit in de media verschijnt. Aan de orde komen: demografisch onderzoek, seniorenmarketing, culture studies en narratief onderzoek. Het demografisch onderzoek draait vooral om de kosten van ouderenzorg. Seniorenmarketing slaat aan. Door hun life style bieden ouderen een nieuwe afzetmarkt voor producten en diensten. Kunst en cultuur bezien leeftijd op hun eigen manier en leggen een veelheid aan beelden aan ons voor, realistisch of niet. In de ouderenzorg wordt steeds meer interesse getoond in wat mensen eigenlijk willen.

Franse filosofen van nu MAANDAG 22 T/M VRIJDAG 26 AUGUSTUS Docenten: Sjoerd van Tuinen, Bram Ieven, Marc Schuilenburg, Aukje van Rooden

‘Wat is filosofie anders dan een wijze van leven.’

De levenskunst wil de vriendschap herontdekken en herwaarderen. In vriendschap ben je op een andere manier met elkaar verbon-

Een week over moderne Franse denkers

De afgelopen decennia is de benaming ‘Franse filosofie’ bijna synoniem geworden met die van ‘deconstructie’ (Derrida) en ‘postmodern denken’ (Lyotard). Maar er gebeurde veel meer in Frankrijk. Zo boog Étienne Balibar zich over het moderne liberalisme, lanceerde Isabelle Stengers een speculatief empirisme, beschreef Lipovetski het leven in de ‘hypermoderniteit’ en bepaalde Stiegler onze positie in de ‘hyperindustrialiteit’. Deze week maakt u kennis met de belangrijkste aspecten van het moderne Franse denken; van wetenschapsfilosofie, via kunstfilosofie en politieke filosofie, tot het subjectsdenken. Bram Ieven vertelt over het ‘esthetische regime’ van Jacques Rancière, Aukje van Rooden behandelt Jean-Luc Nancy en LacoueLabarthe, Marc Schuilenburg gaat in op Loïc Wacquant (o.a. problematiek van de Franse buitenwijk) en op de ecosofie van Felix Guattari. Sjoerd van Tuinen bespreekt Deleuze en Stengers. Bram Ieven is filosoof en literair theoreticus aan de Universiteit Utrecht. Aukje van Rooden is filosofe en literatuurwetenschapper. Zij werkt als onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en was eerder als gastonderzoeker verbonden aan ParisVIII-Vincennes-Saint Denis in Parijs. Marc Schuilenburg doceert aan de sectie Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam en schreef het Deleuze Compendium. Sjoerd van Tuinen (1978) doceert filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en promoveerde op Deleuze en Leibniz. Doel: kennismaking met hedendaagse Franse denkers.

advertentie

WORD ZELF FILOSOOF Jan Bransen stelt vast dat de filosofie in het Nederlandse publieke debat te vaak ontbreekt. Hij schudt in een ieder de filosoof wakker. Aan de hand van zes filosofische vaardigheden leert hij de lezer een eigen mening te vormen. Jan Bransen:‘Nu zeggen we maar wat! Opinies zijn tegenwoordig amusement. Maar hoe komen we aan onze meningen en waar zijn ze op gestoeld?’ Het boek bevat talloze voorbeelden van meningen: van het subtiel-grove taalgebruik van Paul de Leeuw en het alledaagse geroddel op het werk tot de retoriek rond de vermeende verhuftering van de samenleving. Word zelf filosoof | Paperback | 224 pagina’s | Prijs: € 22,50 | Uitgave:Veen Magazines | ISBN: 9789085712824

50 INZICHTEN FILOSOFIE Het boek 50 inzichten filosofie een heldere introductie tot de filosofie. In vijftig prettig leesbare essays vertelt Ben Dupré alles wat we kunnen weten over bewustzijn, identiteit, kennis, taal, ethiek, geloof, esthetica en betekenis. 50 inzichten filosofie: een overzichtelijke bundeling gedachte-experimenten en boeiende kwesties die de mens al eeuwen lang fascineert. 50 inzichten filosofie | 208 pagina’s | Prijs: € 19,95 | Uitgave:Veen Magazines | ISBN: 9789085712015

BESTELBON Ik bestel  Word zelf filosoof [€22,50]

 50 inzichten filosofie [€19,95]

Ongeacht het aantal producten betaalt u €3,95 bijdrage in de verzendkosten.  Ik machtig de Internationale School voor Wijsbegeerte eenmalig het totaalbedrag van mijn giro/bankrekening af te schrijven. Bankrekeningnummer



Datum

Bewustzijn MAANDAG 22 T/M VRIJDAG 26 AUGUSTUS

Naam

Docent: Jan Flameling

Adres Postcode

Een existentiefilosofisch en neurofilosofisch perspectief

Bewust zijn kunnen we opvatten als zijnsverstaan en het verstaan (of ontwerp) als bemiddeld door bevindelijkheid en taal, aldus Martin Heidegger. Maurice Merleau-Ponty Floor Basten (1970) studeerde Franse taal- en benadrukt dat ons bestaan en verstaan beli-

Dick Kleinlugtenbelt is socioloog en filosoof. Hij werkt als senior beleidsmedewerker kwaliteit en ethiek in de Geestelijke Gezondheidszorg. Hij publiceerde o.a. Mensbeelden en levenskunst. De mens en de kunst het eigen leven vorm te geven en Levenskunst. Bevriend raken met jezelf en de ander. Martijn Rozing is programmamedewerker bij het Humanistisch Verbond. Daarnaast verzorgt hij cursussen over Humanisme en Levenskunst. Rita Muilwijk is schrijfster en filosofe. Ze is de drijvende kracht achter de Praktijk voor Schrijf- en Wijsbegeerte. Doel: vriendschap filosofisch waarderen.




tijken ontwikkeld met het doel om het gemoed op te ruimen of te vrijwaren van verstoring. Een opgeruimd gemoed is het gemeenschappelijke streven, ook al krijgt het in de verschillende tradities geheel andere namen. In deze cursus zullen zowel westerse als oosterse filosofen en tradities aan het woord komen. Met name: Epicurisme, Stoa, Spinoza, zen en taoïsme. Wat zagen zij als de belangrijkste verstoringen van het gemoed? Hoe kan het ‘bezette’ gemoed worden ontruimd? En waar is het goed voor, om te streven naar een opgeruimd gemoed? Met Sloterdijk kijken we naar de cynici die humor als belangrijkste geneesmiddel zien voor vertroebelde geesten. Ook besteden we aandacht aan de homo ludens, de spelende mens. Verder onderzoeken we hoe wenselijk het eigenlijk is om een opgeruimd gemoed na te streven.

Geboortedatum

Handtekening

Voorletter(s)

Plaats Telefoonnummer

E-mailadres

Stuur de ingevulde bon in een ongefrankeerde envelop naar: ISVW, Antwoordnummer 1048, 3800 WB Amersfoort

m/v

8

FILOSOFIE | INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

FILOSOFIE |HOTEL Dodeweg 8 3832 RD Leusden 033 465 07 00 [email protected] www.isvw.nl

WEES MENSCH

ISVW.NL

DE INTERNATIONALE SCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE

Een ideële organisatie 12 zalen, 60 kamers, restaurant, lounge en bar De Internationale School voor Wijsbegeerte is een nonprofitorganisatie. De ISVW is in de weekends een algemeen filosofisch cursusinstituut en door de week een professioneel conferentiehotel. De inkomsten uit de horeca-onderneming komen volledig ten goede aan het ISVW-cursus-instituut zodat wij – zonder subsidie – een breed aanbod aan filosofiecursussen (onder kost-prijs) kunnen aanbieden. U bevordert de filosofie door uw [meerdaagse] vergaderingen en festiviteiten (tot 300 personen) bij ons te plannen.

stijlvol en comfortabel. Onze keuken is uitmuntend en werkt uitsluitend met verantwoorde, biologische producten. De prachtige ligging in de nabijheid van landgoed Den Treek en professioneel-informele bediening maken een verblijf in Conferentiehotel ISVW uiterst aangenaam.

Aangenaam verblijven

Steun de ISVW

Doe uzelf een plezier met een verblijf in het Conferentiehotel ISVW. Het sfeervolle hoofdgebouw is in 1916 gebouwd door de beroemde architect K.P.C. de Bazel. In 1987 en 2003 hebben ingrijpende moderniseringen plaatsgevonden. Vanaf half april zijn wij permanent open en zijn nieuwe ruime tweepersoonskamers beschikbaar. De zalen en het restaurant zijn

• De Vrienden van de ISVW zijn al jaren de steun en toeverlaat voor de ISVW en maken op dit moment de bouw van het nieuwe ISVW-hotel mede mogelijk. U kunt lid worden van de Vrienden van de ISVW. Het lidmaatschap geeft voordelen: korting op meerdaagse cursussen, u ontvangt de Vrienden-nieuwsbrief en u heeft toegang tot inspirerende ledenvergaderingen.

Conferentiehotel ISVW ligt bij Amersfoort - mooi centraal in Nederland en is vanaf de A28 (afslag 6) met de auto in twee minuten bereikbaar. De parkeerruimte is gratis.

Ik geef me op voor de cursus:  

• Schenk ons uw uitgelezen filosofieboeken en steun zo ons cursusinstituut. Wij verkopen ze tijdens bijeenkomsten en via onze digitale antiquarische ISVW-boekhandel, die binnenkort online is te vinden via Antiqbook.nl in samenwerking met boekhandel De Vertraagde Tijd. Grotere hoeveelheden halen wij met plezier bij u op. Meer weten? Bezoek www.isvw.nl, bel 0334650700 of kom langs op onze open dag 30 januari 2011.

De Stichting Internationale School voor Wijsbegeerte is 100% eigenaar van de aandelen en gebruikt de inkomsten uit de horecaonderneming volledig om de filosofiebeoefening te bevorderen.




Inschrijfbon cursussen

Daarnaast organiseren de Vrienden leesclubs in het hele land. Zie www.isvw.nl voor meer informatie.

Reserveren kan ook via www.isvw.nl

 Arrangement 1  Arrangement 2  Arrangement 1  Arrangement 2

Naam

Voorletter(s)

m/v

Adres Postcode

Plaats

Geboortedatum

Telefoonnummer

Email

Vanaf half april 2011: ISVW permanent open Met de komst van het nieuwe hotel is de ISVW vanaf half april 24 uur per dag open. U kunt dus altijd binnenlopen voor een kop koffie, een lunch, diner of een overnachting in een van onze nieuwe, ruime kamers. Een weekendje of nacht boekt u het makkelijkst via onze site (isvw.nl) of bel 033-4650700. Indien u tijdens uw cursus of opleiding in een ruime en comfortabele kamer van het nieuwe hotel wilt overnachten, dan geldt daarvoor een toeslag van € 17,50 per nacht. Voor Vrienden van de ISVW is een aantrekkelijke korting op de nieuwe kamers mogelijk (zie www.isvw.nl).

De ISVW krijgt CEDEO-keurmerk De ISVW heeft het CEDEO-keurmerk gekregen voor haar opleidingen en cursussen. Dit keurmerk wordt toegekend na een tevredenheidsonderzoek onder klanten. In hun eindoordeel over de open opleidingen van de ISVW zijn alle respondenten positief. Zeventig procent kent zelfs de hoogst mogelijke score toe. Enkele reacties:
“Het enthousiasme en de bevlogenheid van de docenten zijn geweldig”,
“Ze hebben ontzettend veel kennis”,
“De vaste docenten zijn didactisch verschrikkelijk goed. De gastdocenten, daar zitten ook parels bij”,
“De manier waarop je enthousiast gemaakt wordt om na te denken over je leven is heel bijzonder.” Andere aan de opleidingen toegeschreven kwaliteiten zijn:
“De intensiteit van het weekeinde, het ondergedompeld zijn”,
“De combinatie van een goed hotel en een onderwijsinstituut. Je zit aan tafel met de meest interessante mensen die je anders nooit zou ontmoeten (...)”’ Ook de organisatiefilosofische die ISVW voor het bedrijfsleven organiseert, heeft het CEDEO-keurmerk gekregen:
“Op inhoud zijn ze heel sterk”,
“Ze hebben een waardevolle bijdrage aan ons proces geleverd, door het boven de alledaagse werkelijkheid uit te tillen”,
“De combinatie van filosofie en praktijk is briljant”,
“Ze hebben de flexibiliteit om vanuit filosofische invalshoek op heel concrete vraagstukken in te spelen”
“De mensen waren heel verrast om uit filosofische hoek zoiets praktisch voorgeschoteld te krijgen.”’

 Ik ben verbonden aan ofwel de Vrienden van de ISVW / Vrij Nederland / een CDON-organisatie.  Dieetwensen:  Ik machtig de Internationale School voor Wijsbegeerte eenmalig het totaalbedrag van mijn giro/bankrekening af te schrijven. Bankrekeningnummer

Datum

 Handtekening

FILOSOFIE |HOTEL

ISVW.NL

ISVW | Internationale school voor wijsbegeerte Dodeweg 8, 3832 RD Leusden, www.isvw.nl Vormgeving: Henk Droog | Dvada Platland Druk: Dijkman Offset Leusden 2010 © ISVW

FILOSOFIE |HOTEL

VJK0111OD

Stuur de ingevulde bon in een ongefrankeerde envelop naar: ISVW, Antwoordnummer 1048, 3800 WB Amersfoort

Voor de eigen verzending is deze krant geseald in Biofolie, gemaakt van o.a. maiszetmeel, 100% afbreekbaar en CO2 neutraal.

ISVW.NL