summer 2009

A project with undocumented people in amsterdam edition 01 / summer 2009 www.redocumented.org

REDOCUMENTED

REDOCUMENTED ‘Geen mens is illegaal’, was een belangrijke kreet van een campagne tegen het

‘No human being is illegal’, was a pivotal catch cry of a campaign

vreemdelingenbeleid in de jaren negentig. Het is een betwiste vaststelling in het po-

in the nineties against anti-immigrant laws and measures in the

litieke debat van vandaag de dag. Politici, vooral van rechtse signatuur, kanaliseren

Netherlands. It makes a moot point in modern day politics. Politi-

sluimerende xenofobe sentimenten in de hoofden en harten van de bevolking in hun

cians, especially from the far right end of the spectrum, channelize

populistische vraag naar stemmen. Het heeft geleid tot een migratiedebat waarin

dormant xenophobe sentiments in the minds and hearts of the popu-

mensen zonder (de juiste) documenten worden aangeduid met ‘illegalen’. Maar, met

lation into their populist appeal for more votes. It has led to a

de actievoerders, moeten we ons afvragen: hoe kunnen we een mens omschrijven

migration debate in which persons without (the right) documents are

als illegaal?

generally and colloquially referred to as ‘illegals’. Yet, with the campaigners we have to pose the question: how can we refer to human

In Nederland zijn er naar schatting 200.000 ongedocumenteerde immigranten in

beings as illegal?

een populatie van ongeveer anderhalf miljoen gedocumenteerde migranten. De belangrijkste reden dat migranten hier heen reizen of hier belanden, is werk. Zoals u

In the Netherlands, it is estimated there are approximately 200.000

zult lezen in de verhalen in deze publicatie, migranten hebben alledaagse belangen:

migrants sans papiers without papers, compared to a population of

ze hopen het onderwijs van hun kinderen te kunnen verzorgen, of gezondheidszorg

approximately 1.5 million migrants with regular documents. The main

voor familieleden. Kortom, ze streven naar een betere toekomst voor henzelf en

reason undocumented migrants travel to or end up in the Netherlands,

hun naasten. Maar hoewel deze zorgen prozaïsch en herkenbaar klinken, horen of

is work. As you will understand from the stories of the migrants in

lezen we bijna nooit over ongedocumenteerde migranten als mensen, zoals jij en

this publication, they have everyday concerns: they hope to provide

ik. Het politieke debat over ‘illegalen’ negeert de menselijke omstandigheden van

their children with an education, or health care for family members.

ongedocumenteerde migranten. Het draait eerder om een vreemde tegenstelling.

In short, they strive for a better future for themselves and their

Illegalen worden neergezet als hulpeloze slachtoffers van misdadige bendes, die ze

next of kin. However prosaic and recognisable these concerns may

over grenzen smokkelen om bruut uit te buiten. Of ze zijn parasiterende criminelen, een vooronderstelling die niet alleen bovendrijft in het debat, maar ook wordt vertaald naar de hardvochtige werkelijkheid van de vele vreemdelingengevangenissen die Nederland heeft gebouwd. Ongedocumenteerde migranten lopen op elk moment van de dag het risico om gearresteerd en weggezet te worden in een vreemdelingengevangenis; als ze zwartrijden op de tram in Amsterdam, als ze aan het werk zijn, na een ongeluk op de openbare weg en zelfs na contact met medisch personeel. Deze onafgebroken dreiging van en in het dagelijkse leven van de migrant in onze maatschappij toont het gebrek aan bescherming van hun fundamentele mensenrechten. De mannen en vrouwen die deelnemen aan onze economie, die onze huizen schoonmaken, die seksuele diensten bieden, die in de bouw of landbouw werken, zijn uitgesloten van wat wel wordt beschouwd als het toppunt van de naoorlogse beschaving: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en zijn opvolgers. Hoewel de verklaring en verschillende mensenrechtenverdragen duidelijk stellen dat alle mensen en een ieder recht heeft op een veelomvattende scala aan rechten, heeft Nederland, en met haar de internationale gemeenschap, gefaald in het dichten van het humanitaire gat dat globalisering heeft gecreëerd. Want, met plezier genieten wij van de oogst van de vruchten van globalisering – het vrije verkeer van goederen en kapitaal naar geliberaliseerde markten heeft een ongeëvenaard welvaartsstandaard opgeleverd – maar we zijn fel gekant tegen en bang voor het vrije verkeer van kwetsbare mensen, dat eveneens voortkomt uit globalisering. Deze angst leidde ons ertoe gewone mensen te omschrijven als illegalen, een term die op zichzelf de geest en strekking van het mensenrechtenproject van de Verenigde Naties beschimpt. Dit uitsluitingmechanisme is niet alleen mensenrechten onwaardig, we verliezen hierdoor ook de geschiedenis, de levensverhalen, de kleine persoonlijke details en eigenaardigheden die een mens feilbaar, vertederend, ontroerend, irritant of lachwekkend maken. Met andere woorden: menselijk. We hebben persoonlijke verhalen nodig om voorbij de stereotypen van het hulpeloze slachtoffer of uitzuigende crimineel te zien. Voorbij het angst producerende politieke debat zijn er levende individuen die vergelijkbare dromen, wensen en frustraties kennen als jij en ik. We hebben verhalen nodig om het grotere plaatje te begrijpen. We hebben verhalen nodig om te sympathiseren en te herkennen. De migranten die zijn betrokken bij Redocumented vertellen ons hun verhalen. Zij vertellen hun verhalen door te spreken over herinneringen aan hun landen, volken en families die eens nabij waren, maar die zij achter hebben gelaten. Zij hebben een lange reis gemaakt, zijn ontelbare grenzen overgestoken om hier met ons te leven, meestal ongezien en niet gehoord. Nu is het moment om te zien en te horen dat geen mens illegaal is.

life in amster dam

sound, we hardly ever read or hear about undocumented migrants as human beings, like you and me. The political discussion surrounding ‘illegals’ ignores the human condition of undocumented migrants. It tends to revolve around a strange dichotomy: illegals are either portrayed as helpless victims of nefarious trafficking gangs, smuggled across borders only to be brutally exploited. Or they are depicted as parasitical criminals, a supposition that does not only surface in debate, but is also translated into the harsh reality of the many alien detention centres the Netherlands has built. Undocumented migrants run the risk of being arrested and sent to an immigration prison at any time: if they’re caught dodging the fare in the tram in Amsterdam, or while working, or following an accident on the public road and even following contact with medical staff. This continuous threat to the simple day-to-day life of undocumented migrants in our society goes to show these migrants lack protection of their basic human rights. The men and women who work in our economy, who clean our houses, who provide sexual pleasure or who work in agriculture and construction, are excluded from what is considered the epitome of post world war civilization: the Universal Declaration of Human Rights and its successors. Even though the declaration and various treaties clearly state all human beings and everyone has a right to an encompassing gamut of rights, the Netherlands, and with it the world community, has failed to bridge the humanitarian gap globalisation has left us with. For we are very comfortable reaping the harvest of the fruits of globalization – the free flow of capital and goods into liberalised markets, which has produced unprecedented levels of wealth - yet we fiercely oppose and are afraid of the responsibility for the free flow of vulnerable persons that globalisation has also produced. This fear had led us to classify ordinary human beings as illegals, a phrasing that in itself disgraces the spirit and meaning of the United Nations human rights project. This very mechanism of exclusion is not only human rights unworthy, it also hides from us the histories, life stories, the little personal details and idiosyncrasies that makes one fallible, endearing, touching, irritating or laughable. In other words: human. We need personal histories, to see beyond the stereotypical helpless victim or leeching criminal. Beyond the angst-producing political debate, there is a breathing, living individual who has similar dreams, hopes and frustrations to you and me. We need stories to understand the bigger picture. We need stories to sympathise and recognise. The migrants involved in Redocumented tell us their stories. They tell us their stories through memories of the countries, peoples, families who were once close to them, but who they have left behind. They have travelled miles and miles, crossed countless borders to live here with us, mostly unseen and unheard. It is now time to listen and see that no human being is illegal.

Ruth Hopkins \ June 2009

SLOTERPLAS \ OSHUN \ NIGERIA ‘Mijn zus overleed in het kraambed. Haar kind was al dood in de baarmoeder en ze is aan de complicaties overleden. Ik mis haar nog steeds heel erg en bidt tot God dat haar ziel in vrede rust. Na het verlies van mijn lievelingszuster ben ik weggegaan, op zoek naar een beter leven. Het licht op de bomen herinnert me aan mijn dorp in de bossen, het dorp van mijn vader. Ik heb altijd mooie herinneringen als ik deze plek zie. Behalve dat ik de foto nam in februari, de bomen zijn zonder bladeren. Alle mensen uit mijn land zijn vol ontzag als zij voor het eerst de seizoensveranderingen zien. Dit gebeurt niet in mijn land, dat de bomen hun bladeren verliezen, ze denken dat de natuur sterft. We leggen dan uit waarom dat gebeurt. In de winter zien de bomen er dood uit, als je ze in Nigeria zo zou zien staan zouden de mensen de bomen omhakken en het hout verkopen. Zelf heb ik geleerd van mijn verleden. Het belangrijkste is: wees onafhankelijk. Had ik maar geluisterd naar mijn innerlijke stem, had ik maar niet geluisterd naar de verkeerde adviezen. Misschien dat ik hier dan legaal geweest was. Maar ik kan het niet meer terugdraaien. Ze zeiden dat ik hier geen leven kon opbouwen, maar ik ben er nog steeds. In Nederland werd de diagnose nierfalen gesteld en nu heb ik drie dialyses per week. De gezondheidszorg in Nigeria is heel slecht. Daar zou ik het niet overleefd hebben.’

‘My sister died in childbirth. Her child was already dead in the womb and she died as well, due to complications. I still miss her so very much and pray to God that her soul rest in peace. After the loss of my beloved sister I left to find a better life. The light on the trees remind me of my village in the bush, the village of my father. I always have happy thoughts when I see this place. Except that I took the picture in February, the trees are without leaves. All the people from my country are really full of awe when they see the seasons change. This does not happen in my country, that trees loose their leaves, they think that nature is dying. Then we explain why. In winter nature looks dead, if you would see trees like that in Nigeria people would cut the trees and sell the wood. Myself, I have learned from my past. Main thing is: Be independent. If I had only listened to my inner voice, I should not have listened to the wrong advice. Maybe I could have been legally here. But I cannot change it anymore. They said I could not make a life here but I am still there. In The Netherlands they diagnosed me with kidney failure and now I have dialysis three times a week. Health care is very bad in Nigeria. I would have been dead and gone.’

CENTRAL STATION \ lagos \ nigeria ‘Dit doet me denken aan een excursie, ik was vijftien en zat op de middelbare school. We gingen naar alle historische plekken van Nigeria en we reisden met de bus door het land. Deze groep doet me denken aan een onbezorgde periode van mijn leven, we hadden plezier, drie klassen samen onderweg, allemaal tieners. Moeilijkheden begonnen later, door polygamie. Mijn vader trouwde teveel vrouwen, de vrouwen werden jaloers en dan gebruikten ze Voodoo. Voodoo in Afrika is negatief, het kan je vermoorden, maakt je blind, doof, ziek. Ze willen je controleren. Hoe meer vrouwen, hoe meer problemen je hebt. Zij woonden met mijn vader onder hetzelfde dak. Ze creëerden ruzie. Ze lokten moorden uit. Ik ben een christen, ik heb maar één vrouw, sommige christenen hebben meerdere vrouwen! Ik heb nog steeds contact met mijn vader en mijn moeder, via internet. Mijn ouders zijn nu gescheiden, mijn moeder had genoeg van al die vrouwen. Een scheiding betekent dat je je eigen weg gaat, het is niet zoals een officiële echtscheiding hier, dat komt door die polygamie. Ik ondersteun mijn moeder sinds de scheiding. Ik heb een vrouw, een zoon en een nieuwe baby in juli. Ik neem mijn verantwoordelijkheid.’

‘This reminds me of an excursion, when I was fifteen and in secondary school. We went to all the historic places of Nigeria and we travelled by bus through the country. This group reminds me of the somehow carefree period in my life, where we would enjoy ourselves, travelling with three classes combined, teenagers together. Troubles started later: Because of polygamy. My father married too many women, the women became jealous and then they would use Voodoo. Voodoo in Africa is negative, it can kill you, make you blind, deaf, sick. They want to control you. The more women you have, the more problems you have. They live under the same roof with my father. They created arguments. They provoked killing. I am a Christian, I only have one wife, some Christians have more wives! I still have contact with my father and my mother, through the Internet. My parents are separated now, my mother was fed up with all those women. A separation means going your own way, it is not like an official divorce as you have here, due to this polygamy. I support my mother after this separation. I have a wife, a son and a new baby in July. I take my responsibilities.’

amsterdam \ BANDUNG \ INDONESIA ‘Ik ben hier nog maar een paar maanden. Ik ben opgeleid als ingenieur, werkte met autocad maar dit is nu mijn werk: schoonmaken. Ik wil hier geld verdienen, ik hoop in zeven jaar genoeg te verdienen en dan ga ik terug. Mijn verloofde komt ook binnenkort hierheen.’

‘I have been here since a few months. I am an engineer, worked with autocad but this is my work now: Cleaning. I want to earn money, I hope to earn enough in seven years and then I want to go back. My fiancee is also coming here soon.’

AMSterdam \ manila \ philippines

zwanenburg\ accra\ ghana

‘In de Filippijnen had ik veel dieren: honden, katten, varkens, kippen. Ik ben opgegroeid in Manila. Mijn vader en moeder zijn gescheiden toen ik nog jong was. Ik ging bij mijn grootvader wonen, hij zorgde voor mij. Toen hij stierf was ik veertien. Mijn oom heeft het huis overgenomen, met zijn zes kinderen en vrouw. Hij was voormalig militair en een taxichauffeur. Ik maakte zijn auto schoon en had extra banen om geld te verdienen. Mijn vader en moeder steunden me niet, zij hadden hun nieuwe gezinnen. Mijn dagelijkse routine was: wakker worden, taxi schoonmaken, kippen verkopen op de markt en vervolgens naar school. Na school hielp ik mijn tante en ik haalde restjes van de markt voor de varkens. Jongens uit de buurt riepen me en vroegen: waarom kom je niet basketballen met ons? In plaats van te zweten op het sportveld werkte ik de hele dag. Maar natuurlijk kon ik niet klagen. Een paar jaar geleden hebben mijn vriendin en ik besloten om in het buitenland te werken en daar meer geld te verdienen. Aanvankelijk wilden we naar Canada gaan, mijn vriendin had de test gehaald. Ik had de test niet gehaald omdat ik mijn school niet had afgemaakt. Door het harde werken. Dus werd het Europa. We arriveerden in Amsterdam met een toeristenvisum. We waren niet van plan in Nederland te blijven, we wilden ons vestigen in Italië, omdat het gemakkelijker was om een werkvergunning te krijgen. Na drie weken in Italië verdienden we nog steeds geen geld. Iedere dag gingen we naar de kerk om voor een teken te bidden: gaan we terug naar Amsterdam of blijven we in Italië? Toen belde een vriend uit Amsterdam: wanneer komen jullie terug? Ik heb een baan voor jullie! Dit was het teken en we gingen terug. We werken hard en verdienen geld voor onze families. Ik heb twee zonen uit een eerdere relatie. Tussen zes en zeven uur ’s ochtends zien we elkaar en praten we bij via de webcam: het is dan bedtijd. Ik ondersteun ze, wil dat ze hun school afmaken en gaan studeren. Ik heb een boerderij gekocht in de Filipijnen, met uitzicht op de zee. Manila is mooi als je plezier wilt hebben, maar niet voor het dagelijks leven. Ik wil kippen en varkens houden, groente verbouwen en een camping beginnen.’

‘De overall, ik haat het om er een te dragen, maar mijn vader eiste het van me. Zelfs toen ik nog heel jong was kocht hij ze in mijn maat. Hij wist dat ik niet echt geïnteresseerd was in zijn auto-onderdelenbedrijf, dit in tegenstelling tot mijn oudste broer. Ik moest aan de slag, hij wilde me iets laten doen voor het zakgeld dat ik kreeg. Mijn vader was de zoon van de koning. Toen hij jong was, zou hij deze titel erven en de religieuze leider van het dorp worden. Maar hij maakte duidelijk dat hij deze tradities niet wilde. Hij wilde de troon niet, dus nu is mijn oom de koning van het dorp. Volgens de familie van mijn vader was hij erg respectloos naar de traditie. Maar zijn dromen waren anders en hij is naar de stad getrokken, startte zijn succesvolle bedrijf, ontmoette mijn moeder, trouwde met haar en had vijf kinderen. Mijn vader overleed plotseling toen ik twaalf was. Dus de familie kwam... en nam. In Ghana erven je kinderen en vrouw niet automatisch je bezittingen als je sterft. Je moet een testament maken en mijn ouders hadden dat niet gedaan. Mijn moeder wist direct dat dit zou gaan gebeuren, dus mijn moeders familie ondersteunde haar, evenals mijn oudste broer, die had een deel van het bedrijf van mijn vader veiliggesteld voor ons. In Ghana is de begrafenis heel belangrijk, je moet de wensen van dode respecteren. Hij wilde begraven worden in zijn eigen dorp. Dat betekende dat de schuld, dat mijn vader tradities had ontkend, moest worden ingelost. Respect moest gegeven worden aan alle stamhoofden en de koning. Dat kostte ons heel veel geld, omdat mijn vader afstand had gedaan van de troon en zijn eigen ideeën gevolgd had. Zijn laatste wens werd uitgevoerd, hij werd begraven op zijn grond. Mijn manier van denken is geïnspireerd door zijn keuzes. Ik overleef hier zonder mijn echte familie, ik heb dezelfde kwaliteit als mijn vader om me aan verschillende situaties aan te passen en onafhankelijk te zijn. Na mijn studie ben ik naar Amsterdam, Schiphol, gegaan. Ik bezocht vrienden in Duitsland. Ik kwam terug naar Amsterdam en bleef. Ik ben ambitieus en wil dit najaar met een internationale studie in Nederland beginnen.’

‘In the Philippines I had a lot of animals: Dogs, cats, pigs, chickens. I grew up in Manila. My father and mother were separated when I was still young. I moved in with my grandfather, he took care of me. When he died I was fourteen. My uncle took the house with his six children and wife. He was a former military and a taxi driver. I used to clean his car, I did a lot of extra jobs to earn some money. My father and mother did not support me, they both had their new families. My daily routine was to wake up and clean the taxi, sell chickens on the market and then off to school. After school I would help my aunt and I would pick up leftovers from the market to feed the pigs. Boys in the neighbourhood would call out my name and ask: Why don’t come and play basketball with us? Instead of sweating in the playground I worked all day. But of course I could not complain. A few years ago my girlfriend and I decided leave and work abroad to earn more money. First we considered to go to Canada, my girlfriend passed the test but I didn’t because I had not finished my school. Due to the hard work. So we went to Europe. We arrived in Amsterdam with a tourist visum. We were not planning to stay in Holland, we went to Italy instead, because it was easier to get a work permit. After three weeks in Italy we did not earn any money. Every day we went to church to pray for a sign: Go back to Amsterdam or stay in Italy? Then a friend in Amsterdam called us: When are you coming back? I have a job for you! This was the sign and we went back. We work hard and earn money to support our families. I have two sons from a former relationship. Between six and seven a.m. we see and talk to eachother through the webcam: It’s their bedtime. I support them and really want them to finish school and study. I bought a farm in the Philippines, overlooking the sea. Manila is nice when you want to have fun but not for the daily living and working. I want to keep chickens, pigs, grow vegetables and start a camping.

‘The overall, I hate to wear it but my father made me wear it. Even when I was very young he would buy me one in my size. He knew that I was not really interested in his car parts company, unlike my eldest brother. I had to sweat too, he wanted me to do something for the pocket money I got from him. My father was the son of the king. When he was young he was supposed to inherit this title and become the religious leader of the village. But he was clear, he wanted to move away from these traditions. He did not want the throne, so my uncle is now the king of the village. According to the family my father was very disrespectful to tradition. But his dreams were different and he moved away to the city, started his successful business, met my mother, married her and had five children. Then my father died when I was twelve, all of a sudden. So the family came... and took over. If you die your children and wife don’t automatically inherit your possessions in Ghana. You need a will and my parents did not do that. My mother instantly knew this was coming, so my mothers family supported her, as well as my eldest brother, who had secured a part of the business of my father for us. In Ghana the burial is important, you cannot disrespect the dead body. He wanted to be buried in his own village. To arrange that meant that the debt, the disrespect of my father, had to be evened out. Respect had to be paid to all the sub chiefs and the king. That cost a lot of money, because my father broke away from the throne, to follow his own belief. But his last wish was honoured, he was buried on his grounds. My way of thinking is inspired by his choices. I survived without my real family here, I have the same quality as my father to adapt to different situations and to be independent. After my studies I left to Amsterdam, Schiphol. I visited friends in Germany. I came back to Amsterdam and stayed. I am ambitious and want to start an international education in The Netherlands this fall.’

Hoezo illegaal? Een gammel bootje, volgepakt met Afrikaanse mannen, stuurloos ronddobberend op een on-

A rickety boat, packed with African men, adrift on a stormy sea; that is the

stuimige zee; dat is een beeld dat geassocieerd wordt met hedendaagse illegale migratie. Het

image that is associated with current illegal migration to Europe. The image

beeld is niet correct. De mannen in het bootje zijn geen illegale migranten. Ze hebben het

is not correct. The men in the boat are not illegal migrants. They have the

recht om een poging te doen om in Europa asiel aan te vragen, ofschoon de Europese landen

right to come to Europe and try to get asylum, although the European Union,

gezamenlijk en in strijd met de regelgeving er alles aan doen om hen reeds in Afrika tegen te

against all rules, tries to stop them form coming already in Africa. Only

houden. Pas nadat de mannen in Europa geen asiel of een andere verblijfsstatus hebben ge-

when a refugee status has been denied, and the migrants have also failed to

kregen en nadat ze uizetting of detentie hebben weten te ontlopen, wordt hun verblijf illegaal.

get any other type of permit, their stay might become illegal. The majority

Het merendeel van de migranten, van wie het verblijf op enig moment illegaal wordt, komt

of the migrants, whose stay is illegal, do not come via the risky sea route.

bovendien niet via de gevaarlijke zeeroute. Ze komen over land of per vliegtuig op een wettige

They come over land or by plane and overstay after their visa expires.

manier het land binnen en blijven nadat hun visum is verlopen.

There are striking similarities between the current misrepresentation of

Er zijn opvallend overeenkomsten tussen de beeldvorming ten aanzien van illegale

illegal migration in the Netherlands and that in the past. Before making a

migratie in heden en verleden. Voordat een vergelijking kan worden gemaakt is het

comparison between past and present it is important to note that the term

belangrijk op te merken dat de term ‘illegale migranten’ verwarrend is. Mensen zijn niet

illegal migrants is in fact incorrect. People are not illegal, only their

illegaal, hooguit hun migratie of verblijf is dat. ‘Illegaal’ wordt bovendien geassocieerd

stay and entry can be. The term illegal migration is furthermore often

met verboden activiteiten als zwartwerken en drugs- of mensenhandel. Vanwege nega-

associated with illegal work or illegal trade (in drugs) or human traffick-

tieve en foutieve associaties is voorgesteld om mensen die illegaal een land binnenko-

ing. Because of the negative and incorrect associations it has been suggested

men of er verblijven ongedocumenteerd te noemen. Die term lost de verwarring echter

to replace the term illegal with undocumented. This however does not end the

niet op. De meeste mensen die illegaal in een land verblijven hebben wel documenten

confusion. Most people who stay in a country illegally do have documents.

Migranten waren in het verleden niet welkom als het vermoeden bestond dat ze arm waren

Before the nineteenth century, migrants were not welcome if they were

of politieke onruststokers. Arme migranten konden worden teruggestuurd naar hun land van

believed to be poor or a potential source of political unrest. Poor migrants

herkomst. In het midden van de negentiende eeuw kwam in Nederland de eerste Vreemdelin-

could be deported to their country of origin. In the middle of the nineteenth

genwet tot stand, die vreemdelingen het recht gaf tot toegang tot het land indien ze een geldig

century the Netherlands got its first alien law. Migrants had the right to en-

paspoort hadden en voldoende middelen van bestaan. In het kader van deze nieuwe wet werd

ter the country if they had a valid passport and means to support themselves.

een uitgebreid registratie opgezet, maar de handhaving van de wet raakte reeds kort nadat

Shortly after the law had been introduced and an elaborate system of adminis-

ze waren ingevoerd in onbruik. Vreemdelingen die het land binnenkwamen zonder voldoende

tration had been set up, its execution lapsed. The law was introduced to show

middelen van bestaan konden worden uitgezet, maar noch hun binnenkomst noch hun verblijf

that the government was in control rather than to actually exercise control.

waren illegaal.

Migrants,

Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog werden wetgeving en registratie verscherpt. Vrees voor revolutie en voor de komst van grote aantallen armen waren reden voor deze maatregelen. De negentiende-eeuwse wet werd niet vervangen. Nog steeds gold dat mensen zonder middelen van bestaan konden worden uitgezet. Daarnaast controleerden de Vreemdelingendiensten in Nederland ook op andere punten. Vrouwen, die tussen de twee wereldoorlogen in grote aantallen als dienstbodes werk zochten in Nederland, werden beoordeeld op hun zedelijk gedrag. Gedramatiseerde verhalen over buitenlandse vrouwen, die in Nederland in de prostitutie terecht zouden zijn gekomen, werden gebruikt om te waarschuwen, maar dienden ook als excuus om alle migranten te controleren en registreren en immigratie te beperken. Het zedelijk gedrag van de buitenlandse vrouwen werd in de gaten gehouden, maar onzedelijk gedrag was geen reden voor uitzetting. De enige reden voor uitzetting was nog steeds onvoldoende middelen van bestaan.

who

entered

the

country

without

sufficient

means

could

be

deported, but neither their entry nor their stay was illegal. At the end of

illegal?

the First World War regulations and registrations were renewed because the government feared the arrival of revolutionaries and poor migrants. The war had uprooted millions of people within Europe. As before, people without means could be deported. Foreigners were however also monitored on other points. Especially women, who in large numbers sought work in the Netherlands as domestic servants, were judged by their moral (or sexual) behaviour. Dramatised and personalised stories about ignorant women, who l anded in prostitution, were used to warn migrants, but also to argue for more registration and control. The moral behaviour of women was however no reason for deportation. As before the only reason for deportation was lack of means. The term illegal migration was first used when Jews fled to the

Toen in de jaren dertig Joodse vluchtelingen uit Duitsland naar Nederland kwamen, werd voor

Netherlands from Nazi Germany. According to the law their migration was not

het eerst de term illegaal gebruikt. De migratie van deze vluchtelingen was echter niet ille-

illegal, but this was ignored for economic and political reasons.

gaal. Indien ze voldoende middelen van bestaan hadden, hadden ze het recht om Nederland binnen te komen en er te blijven. Om politieke en economische redenen werd de wetgeving echter genegeerd.

After the Second World War the term illegal disappeared from debates. There was a shortage of workers and large companies recruited workers outside the Netherlands. Guestworkers also came to the Netherlands without being

Na de Tweede Wereldoorlog verdween de term ‘illegaal’ weer voor enige tijd uit de discussies.

recruited. Officially this was not allowed, but rather surprisingly their

Er was een tekort aan arbeidskrachten en grote bedrijven wierven arbeiders buiten de lands-

migration was not called illegal, but spontaneous. In the period of guest-

grenzen. Er kwamen ook gastarbeiders naar Nederland buiten deze werving om. Hun komst

worker migration mainly men were recruited. In the 1960s, they were not

was daarmee feitelijk illegaal, maar om economische redenen mochten ze blijven indien ze

allowed to bring their wives. Some Spanish women ignored this ruled and

binnen korte tijd werk vonden. Men sprak van spontane migratie en niet van illegale.

joined their husbands. They found work shortly after their arrival. Unlike

Er werden vooral mannen geworven als gastarbeiders. In de jaren zestig mochten zij niet hun echtgenotes meenemen. Toen enkele Spaanse vrouwen zich toch bij hun mannen in Nederland voegden, en kort daarop werk vonden, werd hun migratie wel als illegaal aangemerkt, en niet

the men, they were however not called spontaneous migrants, but illegal migrants. Plans were made to deport the women. Protests against these deportations led to a change in law.

als spontaan. En werd voorgesteld hen te deporteren. Dat voornemen leidde tot protesten

When the demand for labour decreased in the 1970s all spontaneous migrants

en uiteindelijk ook tot een verandering van de wetgeving: gastarbeiders kregen het recht hun

came to be referred to as illegal migrants. In the decades that followed the

familieleden te laten overkomen. Toen omstreeks 1970 de vraag naar gastarbeiders afnam, wer-

opportunities to migrate to the Netherlands for labour decreased sharply.

den de spontane migranten weer illegale migranten genoemd. In de jaren daarna werden de mo-

This led to some increase in illegal migration, but to a much larger increase

gelijkheden om als arbeidsmigrant naar Nederland te komen beperkt. Dit leidde tot enige toena-

in the number of people who had applied for refugee status but were still

me van de illegale migratie, maar tot een veel grotere toename van het aantal mensen dat op een

waiting for a decision. Frequently and incorrectly they are referred to as

besluit over hun status wacht. Ze hebben asiel aangevraagd, maar ze zijn nog niet afgewezen of

‘illegals’, or illegal asylum seekers when in fact there is nothing illegal

toegelaten. Zij worden soms illegalen migranten genoemd terwijl hun verblijf geenszins illegaal

about their stay or migration. The number of migrants that illegally resides

is. Het aantal mensen dat illegaal in Nederland verblijft wordt in publieke en politieke debatten

is as a rule overestimated in public and political debates. The percentage

schromelijk overdreven; illegale migratie vormt niet meer dan 10 procent van de totale migratie.

of migrants that is in the Netherlands illegally is less than 10 percent.

Het idee van migratie die zich niet laat controleren, en die vooral bestaat uit onruststokers en armen, werd door de tijd heen immer als zeer bedreigend ervaren. Deze dreiging gecombineerd met de risico’s die vrouwen lopen, leidden het tot een roep om meer controle

The idea of a migration that cannot be controlled was always perceived as a threat. This threat, combined with the risks run by women, was used to argued for more control and restrictions on migration.

en beperking van migratie.

Marlou Schrover \ June 2009

bijlmer \ Glad Tidings Assembly of God \ KUMASI \ ghana ‘Deze kerk geeft me energie, het is niet zoals de kerken in Nederland, iedereen danst en zingt hier. Er zijn niet zoveel Nederlanders, witte mensen, maar één of twee. Ik ben van kerk gewisseld toen ik twintig was, daarvoor was ik katholiek. Mijn oma heeft me bij deze kerk geïntroduceerd. Ik ben opgegroeid in de stad en heb drie zussen en zes broers, zij wonen allemaal in Ghana, behalve één zus. Ik ben hier al drie jaar, om geld te verdienen voor de opvoeding van mijn kinderen. Ik heb vier kinderen, variërend van tweeëntwintig tot tien jaar oud. Sorry, ik was aan de telefoon met mijn kinderen, er was ruzie, de kinderen luisteren niet goed. Ze hebben in mijn land geen toekomst zonder opleiding, daarom werk ik hier. Ik wil terug, maar niet nu. Later. Mijn land is zogenaamd democratisch, maar er is geen voedsel, er zijn geen basisvoorzieningen en er is veel ongelijkheid in mijn land. Sommige mensen zijn heel rijk, anderen zijn heel erg arm. Je hebt een goede opleiding nodig: ik werk voor mijn kinderen, de oudste studeert voor ingenieur, de ander is onderwijzer en twee zijn nog op school. Als ik terugga wil ik ergens in gaan handelen. Ik weet nog niet precies in wat. Stoffen of kleding zou leuk zijn maar ik weet niet hoe ik dat moet maken. Om daarin te handelen zou perfect zijn. Ik heb geld nodig om terug te gaan en mijn bedrijf te beginnen.’

‘This church gives me energy, it is not like the churches in Holland, everybody dances and sings. There are not many Dutch people here, white people, just only one or two. I converted to the church when I was twenty, before that I was a Catholic. My grandmother took me this church. I grew up in the city and have three sisters and six brothers, all of them live in Ghana, except for one sister. I have been here for three years, to earn money for the education of my children. I have four children, ranging from twenty-two to ten years old. Sorry, I was on the phone with my children, there was an argument, kids don’t listen very well. The children have no future without an education in my country that is why I work here, I want to go back, but not now, later. Even if my country is so called democratic there is no food, there are no basics and above all there is a lot of inequality in my country. Some people are very rich, some are very poor. You need a good education: I work for my kids, the eldest studies engineering, the other one is teaching and two are still in school. When I go back I want to trade, in anything, not necessarily in a specific field. Fabrics or clothes would be nice but I do not know how to make them, so trading them would be perfect. I need money to go back and start my business.’

vondelpark \ oshun \ nigeria ‘Ik ben kunstenaar en muzikant van Nigeria, ik wil de wereld verkennen, de westerse wereld: de VS, Canada, Europa. Ik woon in Amsterdam, dit is mijn thuis op dit moment. Mijn kinderen wonen in het noorden van Nederland. In Nigeria kan je niets verdienen met kunst, er is geen belangstelling voor. Er is wel geld, maar dat verdwijnt in de zakken van de elite. En de banen gaan alleen naar mensen die de juiste mensen kennen. Ik ben opgegroeid in een klein huis in het Oshun gebied. Mijn vader heeft een boerderij met elf percelen en er groeien cacaoplanten op zijn land. Dit huis lijkt er op maar het is gemaakt van hout in plaats van klei, het dak ziet er wel hetzelfde uit. Ik herinner me het licht in het bos, op de bomen. Ik was daar erg gelukkig, ik heb mooie herinneringen aan dat huis. Maar toen ik vier was nam mijn moeder me mee naar Lagos om bij mijn grootmoeder te gaan wonen. Ik weet niet precies waarom mijn ouders uit elkaar gegaan zijn, als ik terug ben zal ik het hen vragen. Mijn vader woont nog op de boerderij.’

‘I am an artist and a musician from Nigeria, I want to explore the world, the Western World: USA, Canada, Europe. I live in Amsterdam, this is my home now for the time being. My children live in the north of Holland. In Nigeria you can do nothing with art, there is no interest for it. There is money, but it only dissappears in the pockets of the elite. And the jobs only go to people who know the right people. I grew up in a small house in the Oshun area. My father has a farm with eleven plots and cocoa plants grow on his land. This house is similar but it is made of wood instead of clay. The roof looks the same. I remember the light in the bush, on the trees. I was very happy there, I have fond memories of that house. But when I was four I my mother took me away to Lagos to live in my grandmothers’ house. I never knew exactly why my parents split up, when I go back I will ask them to clarify it. My father still lives at the farm.

OOSTERPARK \ SIERRA LEONE \ KOLON ‘Ik werd gedwongen voor de rebellen in mijn land te werken, ze verbrandden mijn borst met verhit plastic en bedreigden mijn familie. Ik moest munitie door de bossen dragen, we moesten twee dagen lopen, vanaf de basis naar de Liberiaanse grens om diamanten te ruilen voor munitie. Dan weer terug: was je ziek dan werd je gedood. De rebellen vermoordden burgers, zomaar, zonder genade. Om twee uur ‘s nachts konden we koken. We verzamelden takken om een vuur te maken. We konden overdag geen vuur stoken, dan zouden straaljagers van het leger ons bombarderen omdat ze de rook dan zouden zien. Overdag groeven we wortels uit om tenminste iets te eten. De bossen werden elke dag gebombardeerd. Ik heb er nog steeds last van, ik hoor het nog steeds ’s nachts, ik kan er niet van slapen. Ik wil niet terug, er is corruptie en er is geen gerechtigheid voor arme mensen. De hele bevolking is getraumatiseerd door de oorlog, er zijn nog steeds onnodige moorden. Ik wil geld verdienen en het naar mijn vrouw en twee kinderen sturen, maar ik kan hier niet werken. Ik heb geprobeerd om asiel krijgen, maar dat kreeg ik niet, want ik heb geen paspoort. Ik zei dat ik van Sierra Leone ben maar ze willen papieren zien. Als ik een paspoort zou willen hebben stuur ik gewoon geld naar een ambtenaar van de regering van Sierra Leone en dan koop ik een paspoort, ook jij kan van Sierra Leone komen als je wilt. Papieren betekenen niets, wat ik doormaakte telt. Weet je, er is geen gerechtigheid voor de armen.’

‘I was forced to work for the rebels in my country, they burned my chest with hot plastic and threatened my family. I had to carry ammunition through the bush, we had to walk for two days from the base to the Liberian border to trade diamonds for ammunition. Then back again: If you got sick you got killed, if you disobeyed you got killed. The rebels killed civilians just like that, no mercy. In the night at two a.m. we used to cook. We collected branches to make the fire. We could not light a fire during the day, army jets would see us and bomb us, because they would see the smoke. During the day we used to dig out roots to at least eat something. In the bush there was bombing every day, constantly. It still affects my head, I still hear it in the night, I cannot sleep anymore. I do not want to go back, there is corruption and no justice for the poor, the whole population is victimized by the war, there’s still senseless killing. I want to send money to my wife and two children but I cannot work here. I tried to seek asylum but they did not honor this, because I do not have a passport. I said I am from Sierra Leone, but they said that they need to see papers. If I want a passport I can send money to a government official of Sierra Leone and just buy a passport, even you can be from Siera Leone if you want to. Papers don’t mean nothing, what I went through matters. You know, there is no justice for the poor.’

amsterdam-West \ philippines ‘Ik mis mijn kinderen, mijn kleinkinderen en mijn familie in de Filippijnen, ik mis mijn zus in Italië. Ik kan niet naar haar toegaan, ik zou graag naar Parijs, de Eiffeltoren en Rome willen. Maar dat is gewoon niet mogelijk, als ik over de grens zou gaan en mijn paspoort zou gecontroleerd worden zou ik in de problemen komen. Ik kan alleen maar in Nederland reizen. Ik ben actief aan het lobbyen voor onze rechten op een werkvergunning: voor ons, de schoonmakers van buiten Europa. Ik heb een vakbond opgezet met anderen en er zijn organisaties die ons steunen, ook onze werkgevers. Misschien in 2011, als er een internationale verdrag over de rechten van buitenlandse werknemers wordt geratificeerd, wordt onze zaak erkend. Ik wil zonder belemmeringen kunnen reizen en mijn familie zien, dat is mijn droom. Toen ik in Nederland was is er iets heel verdrietigs gebeurd: mijn broer werd opgenomen in het ziekenhuis en overleed. Mijn vader is ook overleden toen ik weg was, maar dat is natuurlijker, hij was oud. Ik had mijn broer aan de telefoon en hij vroeg: Waar ben je? Alsjeblieft, zoek me op! Ik heb je hulp nodig! En ik kon niet komen. Ik was altijd degene die voor mijn familie zorgde, vooral in medische situaties, ik voelde me zo machteloos. Twee jaar later overleed mijn schoonzus ook en mijn neef bleef met al die medische schulden achter. Op de Filippijnen is een ziektekostenverzekering niet zo gebruikelijk. Mijn neef, die geadopteerd is door mijn broer en mijn schoonzus, was in een hele moeilijke situatie terechtgekomen, met kleine kinderen, hij kon de schulden niet zomaar aflossen. Dus besloten mijn zus in Italië en ik om heel hard te werken om al die rekeningen te betalen. Dat is de reden waarom ik verzekerd ben en geld op de bank heb. Ik streef naar stabiliteit voor ons en wil mijn kinderen niet opzadelen met dit soort problemen.’

‘I miss my children, my grandchildren and my family in Philippines, I miss my sister in Italy. I cannot visit her, I would love to see Paris, the Eiffel tower and Rome. That is just not possible, if I would cross the border and they would check my passport I would be in trouble. I can only travel in The Netherlands. I am active in lobbying for our rights for work permits: We, the domestic workers of the world. I set up an union with others. Organisations support us, as well as our employers. In 2011, there will be an International Labour Convention, maybe our rights will be ratified. I wish to travel freely and see my family. That is my dream. When I was in Holland the hardest thing happened: My brother was taken into hospital and died. My father also died when I was away but that is only natural, he was old. I would phone my brother and he would ask: Where are you? Please visit me! I need your help! I could not come. I was always the one taking care of my relatives, especially in medical situations, I felt so helpless. Two years later my brother’s wife also died and my nephew was left with all those medical bills that had to be paid. In the Philippines medical insurance is not as usual as here. My nephew, who was actually adopted by my brother and my sister in law, was in an impossible situation having very young children, he could not repay these debts. So my sister in Italy and I decided to work real hard to pay for all those bills. So that is why I have a good insurance and money on the bank. I will always strive for stability for us and don’t want to burden my children with these problems.’

VALENTIJNKADE \ PHILIPPINES \ URDUJA VILLAGE ‘Ik ben opgegroeid in de provincie, ik heb twee zussen en twee broers en ik ben de enige die woont en werkt in het buitenland. Er is niet genoeg werk in de Filippijnen. Ik heb een informatica-opleiding gedaan en werkte twee jaar bij een bank. Daarna heb ik voor een jaar bij een internationaal bedrijf gewerkt. Ik heb een extra opleiding gedaan om een betere baan bij een ander bedrijf te krijgen, maar daar werd ik afgewezen. Toen koos ik voor verandering, ik besloot een internationale nanny te worden. Ik volgde een opleiding voor een half jaar en werkte om mezelf te ondersteunen. Als je woont en werkt in de Filippijnen, verdien je niet genoeg: je kan eten kopen, maar niets leuks voor jezelf. Het salaris dat ik hier verdien in twee dagen is mijn maandsalaris in de Filippijnen. Na mijn opleiding heb ik op banen in Nederland en in Canada gesolliciteerd, jammer genoeg werd mijn aanvraag niet gehonoreerd voor Canada, dus toen ging ik hier naartoe, werkte hier en bleef. Toen was ik klein was, was mijn vader boer en visser. Als ik deze boot zie denk ik aan de storm de we meemaakten. Op de Filippijnen zijn er veel stormen en deze kwam ineens. Ons huis in de baai werd plotseling omringd door het stijgende water, onze boot zonk en we konden niet vluchten. We wachtten angstig op het dak en we baden dat de storm zou luwen. Gelukkig kwam mijn grootvader met zijn boot om te kijken of het goed met ons ging en we vluchtten naar hoger gelegen land. Na deze gebeurtenis ging mijn vader in het buitenland werken, in SaoediArabië. Hij kwam om de twee jaar terug voor een vakantie van vijfenveertig dagen. Hij moest heel hard werken op de bouwplaatsen. Als mijn vader thuis kwam was hij een complete vreemdeling voor me, maar toen ik ouder werd hielden we contact via brieven. Ik heb mijn vader tien jaar niet gezien omdat ik wegging toen hij nog SaoediArabië was, ik kwam hier acht jaar geleden. Ik ga terug in 2011. Ik mis mijn ouders’

‘I grew up in the province, I have two sisters and two brothers and I am the only one living and working abroad. There is not enough work in the Philippines. I finished computer science and worked for a bank for two years. Then I worked at an international company for a year. I did an extra training and applied for a better job at another company, I was rejected. Then I decided to change, I decided to become an international nanny. I had to do a training for half a year and I supported myself during that period. If you stay and work in the Philippines, it’s not enough: You can buy food and so on but you cannot buy anything for yourself. The salary that I earn here now in two days is my monthly salary in the Philippines. After my training I applied for jobs in The Netherlands and in Canada, unluckily my application was not rewarded for Canada, so I came here, worked here and stayed. When I was still very young my father used to be a farmer and a fisherman. When I see this boat I think about the storm we were in. In the Philippines there are a lot of typhoons and this storm came all of a sudden. Our house in the bay was suddenly surrounded by rising water, our boat sank and we could not leave. We waited full of fear on the roof and we prayed the storm would subside. Luckily my grandfather came with his boat to check if we were all right and we fled to higher grounds. After these events my father started to work abroad, in Saudi Arabia. He came back every two years for a holiday of forty-five days. He had to work really hard at the construction sites. When my father came home every two years he was like a total stranger to me, but when I was older we kept in touch through letters. I haven’t seen my father for ten years because I left when he was still working in Saudi Arabia, I came here eight years ago. I will go back in 2011. I miss my parents.’

amsterdam \ batangas \ philippines ‘Ik was verloskundige en bij bevallingen gebruikte ik deze schaar. Als ik het zie denk ik aan mijn verleden en aan het werk dat ik in mijn vorige leven deed. Ik heb een opleiding in de Filippijnen gevolgd, mijn diploma gehaald en verloskundigen geassisteerd in het ziekenhuis, dit was het laatste deel van mijn studie. Later werkte ik als verloskundige in mijn streek. De mensen belden me als de bevalling begon, ik was niet verbonden aan een centrum zoals dat in Nederland gaat. Toen ontmoette ik mijn man, ik stopte met werken en we kregen kinderen. Hij was voor langere periodes weg want hij was zeeman. We hebben vier kinderen, ze hebben nu allemaal hun eigen gezin. Ik ben hier al twaalf jaar. Ik vond het erg moeilijk om te vertrekken, maar ik had geen keus. Mijn man kon geen baan vinden op het vasteland, voor een zeeman is dat erg moeilijk. We hadden net een huis gekocht, een hypotheek, de studiekosten van kinderen. Dus ging ik weer werken. Eerst had ik vier banen, ik kookte voor de studenten van de campus in de stad, typte hun scripties uit, had een winkeltje, een naaiatelier. Mijn man hielp me. Toen besloot ik dat ik naar Europa zou vertrekken, alleen. Ook al was het moeilijk, waarom zou ik het niet proberen? Veel mensen in mijn stad gingen naar Europa. Mijn plan was om naar Italië te gaan, maar toen ik met het vliegtuig aankwam in Nederland besloot ik hier te blijven. Ik ontmoette een aantal Nederlanders, ze waren erg aardig en ik kon Engels spreken, dus geen problemen met communiceren. Ik begon te werken, eerst als nanny en later als schoonmaker. Ik had altijd het werk: aan het einde van de jaren negentig was er zo veel werk! Mijn man kwam ook naar Nederland om hier te werken en een paar maanden later kwamen mijn twee jongste zonen. We verhuisden veel, maar nu leven we al drie jaar gezamelijk in hetzelfde huis. Mijn man en ik werken altijd samen, jarenlang werkten we echt hard en nu doen we het rustiger aan. Mijn twee zonen hier hebben kinderen, ik zorg een dag per week voor mijn kleinzoon.’

‘I was a midwife, when I had deliveries I used these scissors. When I see these scissors I remember my past and the work that I did in my previous life. I studied for two years in the Philippines, finished my degree and assisted the principle midwife in the hospital, this was the last part of my education. Later I worked as an independent midwife in my area. People would call me to attend the delivery, I was not connected to a center, like what you have in The Netherlands. Then I met my husband and I quit working, we had kids and he was away during longer periods, he was a sailor, so I stayed at home. We have four children, they have their own families now. I have been here for 12 years. It was very hard to leave but I had no choice. My husband was a sailor and he could not find a job on the mainland. We had just bought a house, we had a mortgage, studying kids. So I worked. First I had four jobs: I cooked for the students on the campus in my city, typed their projects, I had a shop, a sewing studio and of course my husband helped me. Then I decided that I should leave for Europe, on my own. Even if it is so difficult why shouldn’t I try it? So many people in my city went to Europe. My plan was to go to Italy but then, when I arrived in The Netherlands by plane, I decided to stay here. I met some Dutch people here, they were very nice and I could speak English, so no communication problems here. I started working, first as a nanny. I always had a job: At the end of the nineties there was lot’s of work! My husband also came to The Netherlands to work here and a few months later my two youngest sons came. We lived in numerous houses, but now we all live in the same house for three years. My husband and I always work together, for years we worked really hard and now we relax a bit. My two sons here have children, I take care of my grandson one day a week.’

BIJLMER \ NIGERIA ‘Voordat het Kwakoe festival begint, gaan Surinaamse mensen naar dit standbeeld in de Bijlmer om te bidden. Dit ritueel doet me denken aan de Voodoopraktijken in mijn land. Zelfs als je dit geloof niet aanhangt, laat de familie je niet met rust, ze eisen dat je het afgodsbeeld aanbidt, anders onstaan er problemen voor je. Dat is waarom zoveel mensen uit Nigeria vertrekken, om van de druk van de familie af te zijn. Christenen en moslims in Nigeria combineren hun geloof met Voodoopraktijken. Deze afgodsbeelden zijn al generaties lang in de familie, elk jaar moet je offeren en als je weigert heb je een probleem. Voodoogelovigen eisen een offer, ze zetten de afvalligen van de familie onder druk. Maar ik ben beschermd: bij God, door de bijbel. En ik bid veel, ze kunnen me hier niet meer raken. Ik arriveerde in Rotterdam met de boot. Als je connecties hebt, is het makkelijker om te vertrekken. Vrouwen willen ook het land verlaten, vanwege polygamie en Voodoo. Voor mannen is het makkelijker, zij verdienen geld om weg te kunnen gaan, zodat ze rust hebben. Veel mensen sterven onderweg, maar als je het redt maak dan iets van je leven. Ik studeerde aan de hogeschool in Lagos, ik wil weer terug naar school, mijn kennis terugkrijgen. Misschien als ik een werkvergunning krijg kan kan ik weer studeren en een beter leven scheppen.’

‘Before the Kwakoe festival starts Surinam people go to this statue in de Bijlmer and pray. This ritual reminds me of the Voodoo practice in my country. Even if you don’t want to practice this religion, the family won’t leave you alone, they demand that you come and worship the idol, otherwise problems will come up for you. That is why so many people leave Nigeria, to get away from the pressure of the family. Christians and Muslims in Nigeria still combine their belief with Voodoo worshipping. These idols are in the family for generations, every year you have to sacrifice and if you don’t, you have a problem. Voodoo worshippers demand it, you are not allowed to back out, they pressure the renouncers in their family. But I am protected: By God, by the bible. And I pray a lot, they can not reach me here anymore. I arrived in Rotterdam by boat. If you have a connection, it is easier to leave. Women also want to leave the country, because of the polygamy and Voodoo. For men it is easier, they earn the money to get out, so that they can have peace of mind. A lot of people die, but if you make it you can go on and make something out of your life. I studied at the Polytechnic in Lagos, I want to back to school, bring back the knowledge. Maybe when I have a work permit I can continue my education and create a better life.’

LEIDSEPLEIN \ BANGLADESH Deze spreeuwen zijn ook in mijn land. Mijn man uit Bangladesh werkte in Nederland. Hij had een Nederlands paspoort. Ik bleef achter in mijn land. Op een dag zei hij tegen mij: kom nu naar Holland, ik ben erg ziek. Dus ik kwam om hem te helpen en te verzorgen. We ging naar verschillende ziekenhuizen maar niemand kon hem helpen. Toen stierf hij en ik heb geen kind. Ik ben hier nu alweer een poosje en ik leer nu Nederlands. Misschien krijg ik de juiste papieren om hier te blijven.

These sparrows are also in my country. My husband worked in The Netherlands and had a Dutch Passport. I remained in Bangladesh. Then one day he said: Come to Holland now, I am very ill. So I came to help and to take care of him. We went to numerous hospitals but nobody could help him. Then he died and I don’t have a child. I have been here for a while and I learn Dutch now. Maybe I will get the right papers to stay here.

AMSTERDAM \ colombia \ Cali ‘Ik kwam hier met mijn Colombiaanse dansgroep. We waren uitgenodigd om op te treden tijdens een festival. Ik was verbaasd over de vriendelijkheid van de Nederlandse bevolking. Dit was vijf jaar geleden en ik besloot te blijven. Nu kan ik zeggen: ik was naïef. Het was mijn eerste keer in het buitenland, buiten Colombia. Ik dacht dat ik zou kunnen werken als een dansdocent of als een verpleegkundige, want ik werkte als verpleegkundige in Colombia. Maar ik kan niet werken in mijn beroep hier, als ik de juiste documenten niet heb. En de Nederlandse taal is heel moeilijk te leren. Naast mijn opleiding als verpleegkunde studeerde ik aan het Instituut voor Cultuur in Cali. Na mijn opleiding had ik drie banen: als verpleegkundige in twee ziekenhuizen en als een dansdocent aan een hogeschool. In Nederland werkte ik eerst als danser in een discotheek en ook als danser bij een groep die danste tijdens het Rotterdamse carnaval. Nu vijf jaar later werk ik als schoonmaker. Mensen vertrouwen me, ik heb de sleutels van hun huizen. Als ik in het huis aankom zijn ze er niet, maar ze hebben iets te eten en te drinken voor me klaargezet. Ze leggen het geld op tafel. Met dit werk verdien ik zoveel meer dan wat ik verdiende in één ziekenhuis in Colombia! En ik ben niet meer alleen hier, twee zussen kwamen ook, we leven in hetzelfde huis en werken allemaal als schoonmakers. Mijn vader verliet mijn moeder voor een andere vrouw toen ik nog erg jong was, het is een typisch Latijns-Amerikaanse trek, niet leuk. Mijn moeder met haar vier kinderen, drie meisjes en één jongen, deed alles alleen. Nu is mijn zuster ook verlaten door haar man, ze heeft haar twee zoons alleen. Ik ondersteun mijn moeder met het geld dat ik hier verdien, ze kan medische zorg krijgen en een rustig leven leiden. Ik steun ook mijn zus in Colombia, mijn neefjes zien hun echte vader niet meer maar ze hebben mij, ik ben de zorgzame oom, vaderfiguur in het verre Amsterdam. Ik praat drie keer per week met mijn moeder, ze krijgt mijn oproep in een telefooncel in Cali.’

‘I came here with my Colombian dance group. We were invited to perform at a festival. I was amazed how friendly the Dutch people are. This was five years ago and I decided to stay. Now I can say: I was naive. It was my first time abroad, outside Colombia. I thought I could work here as a dance teacher or as a nurse, because I worked as a nurse in Colombia. But I cannot work in my profession here, unless I have the right documents. And the Dutch language is really hard to learn. Besides my nursing training I studied at the Institute of Culture in Cali. After my education I had three jobs: As a nurse in two hospitals and as a dance teacher at a college. In Holland I worked as a dancer in a discotheque and also joined a dance group that performed at the Rotterdam Carnival. Now five years later I work as a domestic worker. People trust me, I have all the keys of their houses. When I arrive at the house they are not there, but they have food and something to drink for me. They leave money on the table. With this work I earn so much more than what I earned in one hospital in Colombia! And I am not alone here anymore, two sisters also came, we live in the same house and work as domestic workers. My father left my mother for another woman when I was very young, it is a typical Latin American trait, I do not like it. My mother had to raise her four kids, three girls and one boy, all by herself. Now my sisters’ husband also left, she raises her two sons all by herself. I support my mother with the money I make here, she can have medical care and a calm life. I also support my sister in Colombia: My nephews do not see their real father anymore but they have me, I am the caring uncle, the father figure in distant Amsterdam. I talk to my mother three times a week, she receives my call in a telephone booth in Cali.’

COLOFON REDOCUMENTED ZOMER 2009 Een project met ongedocumenteerde mensen in Amsterdam, geïnitieerd door Juliette Erkelens en Annette Kouwenhoven. Deze publicatie is de eerste in een reeks en is gepresenteerd op het Symposium 15.000 Ongekende Amsterdammers op 18 Juni te Amsterdam, georganiseerd door Het Wereldhuis

TEKST © Ruth Hopkins © Marlou Schrover

PORTRETTEN Juliette Erkelens

GESPREKKEN Opgetekend door Annette Kouwenhoven Tekstcorrecties Nederlands, met dank aan Lara Aerts

FOTOGRAFIE De foto’s zijn gemaakt gedurende een serie lessen tussen februari en mei 2009, opgezet en gegeven door Juliette Erkelens en Annette Kouwenhoven. Fotografen: Alip, Ana, Arnold, Coring, Emmanuel, Evelyn, Ferdous, George Geronimo, Ibrahim, Johnson, Victor. De lessen vonden plaats in Het Wereldhuis, een project van de Protestantse Diaconie te Amsterdam. Coördinator bij Het Wereldhuis: Evelyn Schwarz

VORMGEVING Annette Kouwenhoven

DRUK Dijkman Offset Amsterdam

OPLAGE 5.000

SPECIALE DANK AAN Het Wereldhuis, Evelyn en Issa van Het Wereldhuis, voor alle ondersteuning! De mensen die deelgenomen hebben aan dit project voor jullie vertrouwen. Ruth en Marlou voor de bijdragen. Het Stadsarchief Amsterdam

SPONSORING De fotografie voor deze publicatie kwam tot stand met steun van het AFK

REDOCUMENTED 2e Jacob van Campenstraat 127-III 1073 XR Amsterdam Nederland [email protected]

© AMSTERDAM 2009 Alip, Ana, Annette Kouwenhoven, Arnold, Coring, Emmanuel, Evelyn, Ferdous, George Geronimo, Ibrahim, Juliette Erkelens, Johnson, Victor

Amsterdam, mei 2009 www.redocumented.org