FRANS VAN DER SLOT: ENERGIEBESPARING EEN UITDAGING

HET VAKBLAD VOOR

DE BLOEMBOLLEN EN VASTEPLANTENSECTOR

6 MAART 2015

318

30

FRANS VAN DER SLOT: ‘ENERGIEBESPARING EEN UITDAGING’ 10

STEMMEN OP 18 MAART

12

UNIFORMITEIT EN KWALITEIT VOOR DE KLOK

16

26

ZAAILINGEN DOMINEREN VAK TENTOONSTELLING

MIDDELENGEBRUIK: DE VOLGENDE STAP

28

MARKTPLAN TULP GEEFT TELER INZICHT

N A G N I HAV FE I L E M I T AMAZING

t c u d o r p Uw ! l a a t i v r lange Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig.

Luna PRIVILEGE is het nieuwe fungicide met een uitstekende werking op bodemschimmels als droogrot en sclerotinia. Dit leidt tot een: ▶ hogere bolopbrengst ▶ verbeterde bolkwaliteit

/BayerCropNL

Reinigen van al uw fusten, bacterie en schimmelvrij!! Noordwijkerhout Telefoon 0252-371111

Sterk tegen vuur, zacht voor het gewas

De juiste chemie voor gezonde, vitale tulpen BASF Nederland B.V. Divisie Agro | Postbus 1019 | 6801 MC Arnhem T. (026) 371 72 71 | www.agro.basf.nl | Twitter: @BASFagronl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

INHOUD

Het vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector • 6 maart 2015 Nummer 318

Nieuws

6

Korte nieuwsberichten

CNB Actueel

8

CNB start wervingsactie CNB tevreden over Vaktentoonstelling

Visie

10

Kandidaat-statenlid Jeroen Ravensbergen vertegenwoordigt Duin- en Bollenstreek

14 8

10

Broeierij

12

Kwaliteit voorop bij Muscaribroeier Duin

Fyto

14

Exporteur Jan de Wit en Zonen bv over fytosanitaire aspecten

Bloem in beeld

16

Keuze genoeg op Vaktentoonstelling

9

Voorlichting

20

Energie besparen met de klimaatcomputer

Vakvenster

22

Eerst wassen, dan afvoeren

Noviteiten

12

14

16

24

Easy Bloom Pad maakt tuinieren makkelijk Eco-Combi Douche wint innovatieprijs

Actueel

26

Gewasbeschermingsmiddelen strijden tegen beeldvorming Introductie Marktplan Tulp

Duurzaamheid

22

24

30

Van der Slot Tulips zuinig

CNB Podiumtulp

34

Mooi sortiment op de bühne

CNB Product & Show

36

Maagdelijk wit met vleugje roze

CNB Actueel

25

34

4 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

26

36

28

37

37

Relaties ontmoeten en contacten leggen

Service

38

Grondbank

40

Vraag en aanbod

41

48

Branchenieuws ‘Happy hyacint’ moet aandacht voor hyacint impuls geven

49

48

49

50

51

52

54

56

57

59

62

64

66

Bloem in beeld Tulp en lelie domineren bloemenshow IGH

50

Markt Lichte prijsdaling tulp

51

Noviteiten Twintray: nieuwe tray voor alle bolmaten

52

Actueel Tulpenprijs naar ‘Choice’

54

Branchenieuws Bloemenabonneedienst kent vliegende start

56

Toppers Dit keer: Johannes de Breuk

57

Keukenhof Kwaliteit belangrijker dan aantal bezoekers

58

Onderzoek en Praktijk Bewaring tulpenplantgoed

59

Studiebol Cindy van der Meijden

62

63

Boomkwekerij Veel cultivars in diverse kleuren

63

Tien vragen aan André Hoogendijk

64

Markt en Afzet Van den Bos sluit exportserie af

66

Nauwkeurig Feiten en fabels rond de Chileense krokus

67

Vasteplantenvaria

68

Teeltadvies

72

Agenda

73

Service

74

Hobaho

74

78

KAVB Nieuws Nieuws CNB Algemeen 10 vragen aan... Teeltadvies Hobaho KAVB

78

Fotografie omslag: René Faas

Tijdig starten met voorwerk groen veilen

6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 5

NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

R&M Obdam Tulips wint 2Lips Award

AMSTERDAM – Greenpeace gaat de prestaties van tuincentra en bouwmarkten op milieugebied beoordelen. Alle grote ketens krijgen in februari een lijst toegestuurd met vragen naar hun beleid om gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen en bijen te beschermen. Daaruit volgt een ranglijst met de koplopers en de achterblijvers. De ranglijst is een vervolg op het rapport ‘Bloemen die bijen doden’, dat Greenpeace in december 2014 heeft gepresenteerd. Verder is de milieuorganisatie ook in gesprek met supermarkten over het terugdringen van het middelengebruik.

Cao’s algemeen verbindend verklaard Foto: PR

WERVERSHOOF – De Haakman Flowerbulbs 2Lips Award is dit jaar uitgereikt aan R&M Obdam Tulips bv uit Hem. De winnaar heeft een prachtig product afgeleverd volgens Haakman Flowerbulbs bv. Rik Obdam heeft de award op 19 februari in Wervershoof in ontvangst genomen. Haakman organiseert ieder jaar de Haakman Flowerbulbs 2Lips Award. Om genomineerd te worden, moet een kweker aan een aantal criteria voldoen, zoals: het getal leveren zoals op de koopbrief staat vermeld, bij de eerste bollenkeuring boven gemiddeld scoren, gelijk stadium G vertonen en geen uitval in de kas vertonen. Dit jaar waren er ruim dertig genomineerden. Op dezelfde feestavond werd ook de Haakman Novelty Award uitgereikt. Deze gaat naar een kweker die iets speciaals of unieks heeft gedaan, dit jaar JW Reus Bloembollen bv. Het bedrijf wist de kwaliteit van het product goed te behouden ondanks het brede assortiment.

Greenpeace stelt ranglijst tuincentra op

Geen aandeel FloraHolland meer in Decorum Company AALSMEER – In het kader van de strategie FloraHolland 2020 laat FloraHolland activiteiten na het koopmoment zoveel mogelijk aan de markt over. Om deze reden trekt FloraHolland zich terug uit Decorum Plants bv (Decorum Company). Decorum is een marketing- en verkooporganisatie van planten en bloemen met meer dan zestig leden. Het doel van Decorum is rendement verbeteren voor de aangesloten kwekers en ketenpartners door het ontwikkelen van herkenbare merken op handels- en consumentenniveau. Deze merken staan voor gegarandeerde topkwaliteit, direct van de bron. Decorum begrijpt en ondersteunt de keuze van FloraHolland om het ondernemerschap aan de marktpartijen te laten. FloraHolland en Decorum blijven wel intensief samenwerken.

DEN HAAG – De onlangs afgesloten cao Open Teelten geldt met ingang van 21 februari 2015 voor de gehele bedrijfstak open teelten in ons land. Dit vloeit voort uit het besluit van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om deze algemeen verbindend (AVV) te verklaren. Het besluit tot algemeen verbindend verklaring is op 20 februari 2015 gepubliceerd in de Staatscourant. De cao Open Teelten heeft een looptijd tot en met 30 juni 2015. Door algemeen verbindend verklaring gelden de cao-bepalingen voor alle werkgevers en werknemers in de openteeltensector, ongeacht of zij lid zijn van een werkgevers- of werknemersorganisatie. Eerder werd ook al de cao Glastuinbouw algemeen verbindend verklaard. Deze cao geldt met ingang van 14 februari 2015 voor de gehele bedrijfstak glastuinbouw in ons land.

Biologische bollenkweker wint Gouden Roerdomp

Foto: PR

HONSELERSDIJK – Ruim vier miljoen mensen hebben in de dagen voor Valentijn de korte film ‘Cupidrone’ gezien. Via deze korte film wilde Mooiwatbloemendoen.nl graag zoveel mogelijk mensen er bewust van maken dat bloemen nog altijd het meest gewaardeerde valentijnscadeau zijn. In de film, die onder andere te zien was op Facebook, Twitter en YouTube, bespeurt de rode drone ‘Cupidrone’ de straten van Verona af naar verliefde stelletjes en eenzame zielen om hen te verrassen met een roos. De film werd in Frankrijk het meest bekeken (29 procent) en via Facebook en YouTube het best gewaardeerd (5.698 likes). In het Verenigd Koninkrijk (1.781 likes) en Duitsland (2.338 likes) waren nipt minder kijkers (beide 27 procent). Nederland volgt op gepaste afstand met 17 procent en 2.127 likes.


Foto: PR

Ruim vier miljoen mensen zien film ‘Cupidrone’

AMSTERDAM – Bollenkweker John Huiberts uit Sint Maartensbrug is de winnaar van de Gouden Roerdomp. Gedeputeerde Bond reikte hem deze prijs uit tijdens het Congres GroenKapitaal op 11 februari. Met de nieuwe prijs wil de provincie projecten stimuleren die de biodiversiteit in Noord-Holland verbeteren. Met de Gouden Roerdomp wint Huiberts workshops, coaching en publiciteit. Gedeputeerde Jaap Bond: “John Huiberts steekt zijn nek uit binnen de bollensector en is echt bezig met de toekomst van de sector. Eerst als pionier, maar steeds meer collega’s sluiten zich aan bij zijn zienswijze.” Huiberts tijdens het congres: “Wij verkopen een bol met verhaal.” Huiberts investeert in een gezonde bodem, ploegt de grond niet meer om en geeft akkerranden de ruimte zodat daar ook plaats is voor de natuurlijke vijanden van schadelijke dieren.

Koperplaatnummer verdwijnt uit de klok

Foto: PR

AALSMEER – Minder transparantie wie wat op de klok koopt, dat is de wens van kwekers en klanten van FloraHolland. Vanaf eind maart wordt het koperplaatnummer gefaseerd uit de klokken op de exportlocaties gehaald. Wat de effecten zijn van het weglaten van het plaatnummer uit de klok is reeds eerder getoetst bij chrysanten en rozen. Deze pilots toonden aan dat er sprake is van een stabielere prijsvorming. Als eerste verdwijnt het plaatnummer uit de snijbloemenklokken in Aalsmeer en Naaldwijk. Dit gebeurt eind maart. Kort daarop wordt dit doorgevoerd op de klokken in Rijnsburg en de plantenklokken in Naaldwijk. Vooralsnog blijft het koperplaatnummer wel getoond worden op de plantenklok in Aalsmeer en de bloemistenklokken in Naaldwijk en Eelde. In Aalsmeer moet eerst de techniek vervangen worden. Bij de bloemistenklokken onderzoekt de veiling nog wat de effecten zijn van het weglaten van het plaatnummer.

Kroon op het pand van Plantion EDE – Met een hijskraan is woensdag 25 februari 2015 een bijna 30 ton zware constructie bovenop het verhuurbare kantoorgedeelte van het gebouw van Plantion (aan de A30) gezet. De constructie wordt ‘de kroon’ genoemd en is voorzien van moderne ledschermen. Volgens directeur Peter Bakker zet Plantion, vijf jaar na de verhuizing van zijn bedrijf naar Ede, hiermee letterlijk ‘de kroon op het werk’. Vanaf 1 maart gaat Plantion de grote ledschermen onder meer benutten om beelden te laten zien van Kleurrijkeverhalen.nl, een landelijke promotiecampagne voor bloemen en planten. Later in het voorjaar, bij de viering van vijf jaar Plantion in Ede, wordt de kroon met de ledschermen nog een keer officieel in gebruik gesteld.

AM-regelgeving voor Boomkwekerij en vaste planten DEN HAAG – Voor de sector boomkwekerij en vaste planten is op verzoek van de sector eerder de PT-Verordening ‘AM vrije teelt’ opgesteld om de exportpositie naar derde landen veilig te stellen. Deze verordening is per 1 januari 2015 overgegaan in wetgeving van het Ministerie van Economische Zaken (Regeling bestrijding schadelijke organismen). Hierin staat dat boomkwekerijproducten en vaste planten met een hoge AM-garantie geteeld moeten worden. Dat wil zeggen: teelt op AM-vrije percelen. Daarnaast moet het op te planten materiaal aantoonbaar van AM-vrije percelen afkomstig zijn (vrij bevonden op basis van grondonderzoek of aantoonbare aardappelvrije teelthistorie van twaalf jaar). Naktuinbouw ziet toe op de naleving van deze wetgeving.

LTO blij met voorstellen versimpeling GLB DEN HAAG – LTO Nederland kan zich vinden in de voorstellen die staatsecretaris Dijksma van Economische Zaken dinsdag 24 februari heeft gedaan richting Europa om te komen tot een simpeler Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). LTO zegt haar inbreng duidelijk terug te zien in de voorstellen. Zo wordt bijvoorbeeld om duidelijkheid gevraagd rond de toepasbaarheid van mededingingsregels in crisissituaties en moeten arbitraire voorstellen over de breedte van een sloot of akkerrand worden geschrapt. De afgelopen tijd hebben de leden van LTO veel reacties gegeven over de werkbaarheid van het nieuwe GLB. Daaruit is duidelijk geworden dat zo’n dertig dagen voor de gecombineerde opgave er nog veel vragen leven. LTO heeft dan ook als belangrijkste punt ingebracht dat 2015 en 2016 moeten worden gezien als proefjaren. Het kan niet zo zijn dat boeren en tuinders gestraft worden, omdat de overheid nog geen duidelijkheid kan bieden over de regels, zo vindt LTO. De aankomende tijd zal LTO ook actief deelnemen aan het debat in Brussel over de versimpeling van het GLB.

Seizoensoverzicht Winter beschikbaar op CNB Online

Hermen de Graaf tuinbouwkandidaat provinciale staten

Foto: PR

AALSMEER – Bij de verkiezingen voor provinciale staten op 18 maart is Hermen de Graaf uit Aalsmeer kandidaat voor Noord-Holland. De nummer 6 op de lijst van het CDA beschikt over een achtergrond in de sierteeltbranche. “Dankzij het CDA heeft Noord-Holland Noord de status van greenport verworven”, geeft De Graaf aan. “De samenwerking daarmee willen we de komende periode voortzetten, net als met Seed Valley, Greenport Aalsmeer en Stivas, voor de agrarische structuurversterking. De Ruimte voor Ruimteregeling moet worden opgerekt en er moet meer aandacht komen voor landbouwverkeer bij het verbeteren van de wegen. We pleiten bijvoorbeeld ook voor een tuinbouwopleiding in samenwerking met Seed Valley. Tuinbouw en haar handel zijn de pijlers van onze economie, die we als provincie moeten koesteren”, aldus de geboren West-Fries.

LISSE – Vanaf heden kunnen klanten van CNB het Seizoensoverzicht Winter 2014-2015 inzien via CNB Online. Het overzicht laat de gemiddelde gerealiseerde prijzen zien van de productgroepen lelie, calla, gladiool en dahlia. Ook andere interessante marktgegevens zijn beschikbaar. Voor meer achtergrondinformatie over de totstandkoming van de prijzen afgelopen seizoen, wordt verwezen naar het artikel op pagina 36 en 37 in BloembollenVisie nr. 317. Voor actuele prijsinformatie kunnen relaties van CNB contact opnemen met hun vertegenwoordiger. 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 7

CNB ACTUEEL

CNB zoekt scorende spits met teamgevoel CNB betrekt haar klanten bij de zoektocht naar nieuwe vertegenwoordigers. Zo hoopt CNB een brede groep mensen te interesseren voor de vacatures. De nieuwelingen krijgen intern les en leren zo de fijne kneepjes van het vak. Tekst: René Bouwmeester Fotografie: René Faas

E

en flink aantal lezers van BloembollenVisie zal hem in de bus hebben gehad de afgelopen week: de brief waarin CNB kenbaar maakt ruimte te hebben voor nieuwe vertegenwoordigers. “We zijn altijd op zoek naar vertegenwoordigers”, zegt Paul Peters, manager bemiddeling bij CNB. “We hebben te maken met verloop en mensen die echt commercieel talent hebben zijn altijd welkom. Daarmee gaan we altijd in gesprek. Maar er zijn nu meerdere plekken waar we mensen kunnen plaatsen. Dat heeft te maken met opvolging en ruimte die in een gebied is ontstaan.” Het betrekken van klanten heeft een reden, zegt Peters. “Onze klanten moeten weten wie voor hen aan het werk is om hun producten zo goed mogelijk in de markt te zetten. Op deze manier kunnen ze iemand uit hun omgeving daarvoor inschakelen.” Door op deze manier aandacht te vragen voor de vacatures hoopt CNB een andere doelgroep aan te boren. “We denken bijvoorbeeld aan

zonen van kwekers en mensen in de omgeving van onze klanten”, zegt Marcel Nijssen, manager bemiddeling bij CNB. “Mensen die zijn opgegroeid in een bollenomgeving en die communicatief en commercieel positief opvallen.”

PERSOONLIJKHEID Een heel vastomlijnd functieprofiel voor een vertegenwoordiger is er niet. Communicatieve vaardigheden, commercieel inzicht en daadkracht zijn noodzakelijke eigenschappen, net als een opleiding op mbo+ of hbo-niveau. “We hebben diverse typen vertegenwoordigers nodig binnen de organisatie”, zegt Nijssen. “Dat kunnen mensen zijn die bij veredelaars soorten zoeken die bij een teler succesvol in de markt worden gezet. Het kan ook dat ze de verkoop of inkoop voor een aantal klanten gaan doen.” Nijssen signaleert een grote gemene deler bij de besten in het vak. “Succesvolle vertegenwoordigers hebben passie voor hun product. Ze zijn in staat op gelijkwaardig niveau met ondernemers mee te denken en zijn zo een verlengstuk en sparringpartner voor die ondernemer binnen een productgroep. En het zijn vaak ook sterke persoonlijkheden, al ontwikkel je dat natuurlijk ook met de jaren.” Ondanks dat

de vertegenwoordigers relatief zelfstandig werken, zoeken Nijssen en Peters geen einzelgängers. “Je moet een teamspeler zijn”, zegt Nijssen. “Als je bij een klant komt, ben je voor hem zijn ogen en oren op de markt, want je hebt meer zicht op de handel. De informatie haal je uit je netwerk en dus ook uit de contacten met de andere vertegenwoordigers. Zo maak je elkaar sterker. We zoeken een spits die scoort, maar wel een die in het team kan spelen.”

SCHOLING Vertegenwoordiger worden in het bollenvak leer je niet op school, realiseren Peters en Nijssen zich terdege. CNB start daarom ook een eigen permanent opleidingsprogramma waarmee jonge vertegenwoordigers – en soms ook de ervaren krachten - worden bijgespijkerd.

‘Mensen met commercieel talent zijn altijd welkom’ Dit loopt uiteen van het vergroten van kennis over het Handelsreglement, de regelgeving rond kwekersrecht en marktkennis door marktbezoeken tot het ontwikkelen van praktische competenties als onderhandelingsvaardigheden of het vergroten van de opties bij moeilijke gesprekken. “Er loopt bij CNB een flink aantal mannen rond met twintig tot dertig jaar ervaring. We gaan deze ervaring betrekken in het opleiden van nieuwe mensen. ‘Wat zijn de tien geboden van de bemiddelaar? ‘ ‘Hoe bouw je duurzame handel en relaties op?’ Bij deze opleidingsagenda kunnen bestaande vertegenwoordigers uiteraard ook aanschuiven.”

TOEKOMSTPERSPECTIEF

Paul Peters (links) en Marcel Nijssen zoeken commerciële mensen met een sterke persoonlijkheid 8 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

De werving richt zich op alle producten, maar specifiek op tulp in vier regio’s. Dat wil niet zeggen dat vier tulpenvertegenwoordigers nodig zijn, want de regio’s kunnen gecombineerd worden. Het gaat deels om opvolging, deels om uitbreiding in een gebied waar veel potentie is, zoals de Noordoostpolder. CNB biedt jonge vertegenwoordigers een baan in een sector waarin perspectief zit, zegt Peters. “De toekomst van bemiddeling ziet er goed uit. Er blijft vraag en aanbod in deze branche. Het zal allemaal wel complexer worden, bijvoorbeeld door de fytosanitaire regels.” “Als je dit werk doet, heb je veel vrijheid om het zelf in te kleuren met veel communicatief sterke mannen om je heen”, zegt Peters. “Als je dit werk aankunt, heb je alle mogelijkheden om het helemaal naar je toe te trekken.”

VAN DE REDACTIE

Foto: René Faas

Niet het vele is goed

Vaktentoonstelling belangrijk contactmoment

COLOFON

De organisatie van de Vaktentoonstelling Zwaagdijk kan terugkijken op een succesvolle tweede editie. Van 19 tot en met 22 februari 2015 stonden de bedrijfsgebouwen van Proeftuin Zwaagdijk van voor tot achteren vol met tulpen in de vorm van een marktbroei- en bloemenshow. Daarnaast konden bezoekers terecht op de bedrijvenbeurs met meer dan 25 standhouders, waaronder CNB. Paul Peters, manager bemiddeling bij CNB, kijkt terug op vier mooie dagen. “De Vaktentoonstelling Zwaagdijk heeft inmiddels bewezen een uitstekende ontmoetingsplaats te zijn voor vakgenoten. Ook wij hebben weer veel relaties in onze stand mogen ontvangen: veredelaars, kwekers, broeiers en exporteurs.” Peters, die tevens werkgroeplid is van de vaktentoonstelling, benadrukt dat het evenement echt een initiatief is voor en door het vak. “Ook als sponsor dragen we daar graag ons steentje aan bij.” Daarnaast verzorgt CNB – samen met Hobaho – de invulling van een van de vakavonden, die dit jaar gehouden werd op donderdag 19 februari, zie ook pagina 52 en 53 in deze uitgave van BloembollenVisie. Volgens Peters een goed bezochte bijeenkomst (zie foto) die werd voorafgegaan door een heerlijk buffet, gesponsord door CNB en Hobaho. “Centraal deze avond stond de uitreiking van de Interpolis Tulpenprijs 2015. Een nieuw initiatief waarmee we kwalitatief goede tulpen met veel potentie voor de broeierij een podium willen bieden. Dat is gelukt, tien genomineerden stonden in de schijnwerpers. Wat ons betreft krijgt de verkiezing zeker een vervolg.”

BloembollenVisie is het toonaangevende, 14-daagse vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector. REDACTIE: Jeannet Pennings (hoofdredacteur), Arie Dwarswaard, Monique Ooms, Lilian Braakman en René Bouwmeester (vakredacteuren). FOTOGRAFIE: René Faas.VORMGEVING: Prepress BloembollenVisie. UITGEVERS: KAVB en CNB (U.A.). REDACTIEADRES: Heereweg 347, 2161 CA Lisse, Postbus 31, 2160 AA Lisse, tel. 0252-431130, fax 0252-431127, e-mail: [email protected]. Internet: www.bloembollenvisie.nl. Tel. kantoor A. Dwarswaard: 0252-536 966. ABONNEMENTEN: (excl. 6% BTW): Nederland € 265,-- per jaar, Europa € 285,-- per jaar, buiten Europa € 315,-- per jaar. Aanof afmelden bij John Meijer, tel. 0252-431173, fax 0252-431126. Meer info over abonnementen op www.bloembollenvisie.nl. ADVERTENTIES: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023-5714745, e-mail: [email protected]. VERANTWOORDELIJK HEID: De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven en mededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. NIEUWSBRIEF: BloembollenVisie verzorgt ook een dagelijkse nieuwsrubriek op internet (www.bloembollenvisie.nl).

Ooit mopperde mijn verre familielid Gerrit Vos in de KAVB-keuringszaal op die lieden die het showen van hun producten niet serieus namen. “Zorg er toch voor dat wat je showt er op zijn zondags bijstaat. Veeg even het zand van een pot af en maak er wat moois van.” Die woorden echoden de afgelopen weken meermalen in mijn oren, toen ik de diverse shows bezocht. Wat me daarbij opviel, was vooral het grote verschil in showkwaliteit. Het maken van een nette pot tulpen is een vak, dat decennialang door Jan van den Hoek en zijn medewerkers tot in de puntjes werd beheerst. Even een onwillig tulpenblad naar binnen draaien, zorgen dat de bloemen gelijk van rijpte zijn, en vooral: allemaal even hoog. Jan leidde jongelui hierin op, en dus is dat vak te leren. De leerlingen van toen moeten er nog zijn om deze kennis weer over te dragen. Er echode nog een wijsheid door mijn hoofd toen ik op de diverse shows rondliep. Mijn vader kreeg les van meester Krabbendam en die hield zijn leerlingen midden jaren vijftig al voor dat het moeilijkste van veredelen het weggooien is. Zestig jaar later heeft Krabbendam nog steeds gelijk. Natuurlijk is het goed om te zien hoeveel er binnen de tulp aan variatie mogelijk is. En die variatie maakte op deze shows ook beslist weer indruk. Tegelijkertijd zag ik ook noviteiten met te korte poten, slingerpoten, overmatige bladvorming uit de bol (sprot), bladeren tot ver in de top, ongelijkmatige plantopbouw, kortom, genoeg redenen om zaailingen niet te laten zien, maar te laten verdwijnen. Het argument dat het maar een momentopname is, vind ik niet terecht. Tulpen die half februari nog niet op hun best zijn te showen, hebben in de moderne broeierij niets te zoeken. In die broeierij zijn tulpen gewenst die zich snel laten oogsten en machinaal laten verwerken. Streng selecteren is daarbij essentieel. Veredelaars en telers zijn meer gebaat bij een strenge voorselectie. Dat maakt beide partijen sterker. De betrouwbaarheid van de veredelaar stijgt en de tevredenheid van de kopende teler ook. Niet het vele is goed, maar het goede is veel. Arie Dwarswaard


VISIE

‘Bollenvak moet ruim Op 18 maart vinden de verkiezingen plaats voor de Provinciale Staten. In de provincie Zuid-Holland is Jeroen Ravensbergen kandidaat namens het CDA, hij staat nummer 9 op de lijst. Het CDA heeft van oudsher een sterke band met de agrarische sector, maar nu de partij geen regeringsverantwoordelijkheid heeft, waait er een andere wind in Den Haag. Wat kan het CDA daar vanuit de provincie Zuid-Holland tegenover stellen?

JEROEN RAVENSBERGEN, CDA ZUIDHOLLAND

Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas


J

eroen Ravensbergen is als het ware ‘op de tuin’ geboren en getogen, in Rijnsburg. Zijn beide ouders hebben een agrarische achtergrond en zijn vader was actief in de bloemenhandel. Hij studeerde plantenveredeling en heeft onlangs een baan geaccepteerd als salesmanager bij Modiform, een bedrijf dat potten, trays, stekplaten en dergelijke produceert. Ravensbergen is al zo’n twaalf jaar actief in de lokale politiek van Rijnsburg en – na de gemeentelijke fusie – Katwijk. In die periode waren duurzaamheid en glastuinbouw zijn voornaamste thema’s. Vanuit zijn partij werd hij voorgedragen als kandidaat-lid van de Provinciale Staten en hij doorliep de selectie- en sollicitatieprocedure met succes. Ravensbergen denkt zijn nieuwe baan goed te kunnen combineren met het statenlidmaatschap, aangezien hij niet van negen tot vijf werkt, veel langs de weg zit en zo de provincie van veel kanten te zien krijgt. Hij erkent echter: “Het zal hard werken worden, vaak in de avonduren aan de slag, maar dat heb ik er graag voor over. Ik hou van het politieke krachtenspel en wil graag op deze manier mijn bijdrage leveren aan de samenleving.” In uw verkiezingscampagne hanteert u speerpunten als leefbaarheid, bedrijvigheid,

welzijn en economie. Hoe verhouden die zich tot het bollenvak in de provincie Zuid-Holland? “De bollensector zorgt voor banen en draagt – zeker in de bloeitijd – belangrijk bij aan de landschappelijke waarde en daarmee het toerisme en de economie in de Duin- en Bollenstreek. Tegelijkertijd spelen er zaken als verspreid liggend glas en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen die een effect hebben op de omgeving: zowel de bewoners als het landschap. Daarvan zal het bollenvak zich rekenschap moeten geven, de sector staat niet los van de samenleving, maar opereert er middenin. We zullen dus altijd met elkaar in gesprek moeten blijven over hoe we met elkaar omgaan en op welke manier we rekening kunnen houden met elkaars belangen.” Wat is de rol van de provincie daarin? “Ik zie daarin vooral een verbindende rol weggelegd voor de provincie, in het bijeen brengen van partijen, het blootleggen van knelpunten, het zoeken naar gemeenschappelijke belangen en het maken van goede afspraken met elkaar over de beste aanpak. Dan heeft de politiek de rol van smeerolie of spin in het web. Natuurlijk juichen wij het van harte toe als partijen elkaar al uit zichzelf vin-

te krijgen om te ondernemen’ den, dat is eigenlijk wel zo mooi en vergroot vaak de betrokkenheid. We moeten dus ook oog hebben voor initiatieven vanuit de samenleving. Daarin kan de provincie een regiefunctie vervullen. Denk bijvoorbeeld aan de discussie rond de bouw van parkeergarage ‘Dijk in Duin’ in Katwijk. Het Hoogheemraadschap was tegen, de gemeente was voor. Door tussenkomst van de provincie is daar uiteindelijk toch een gemeenschappelijk standpunt uitgekomen.” Kunt u nog zo’n voorbeeld noemen? “Jazeker: de oprichting van de Economic Board Greenport Duinen Bollenstreek, in januari 2014. Doel van deze Board is de innovatieve kracht en economie van de Greenport te versterken. In de board hebben mensen zitting uit het bedrijfsleven, de overheid, het onderwijs en de onderzoeksbranche en zij zijn allemaal verbonden aan de Bollenstreek. De provincie heeft sterk aangedrongen op een gezamenlijke economische agenda voor de Duin- en Bollenstreek. Dit is een goed voorbeeld van hoe partijen bij elkaar kunnen komen. De provincie heeft daarbij de rol van aanjager gespeeld.” Wat maakt u zo’n interessante kandidaat voor de Duin- en Bollenstreek en – meer specifiek – het bollenvak? “Ik kom uit deze streek, ken het vak van binnenuit en spreek de taal. Ik denk dat het goed is als in het provinciehuis iemand zitting heeft die de belangen van de Greenport op een goede manier onder de aandacht kan brengen. zodat de dingen worden geregeld die geregeld moeten worden. Dan denk ik aan praktische regelgeving, een goede infrastructuur en ruimte voor ondernemerschap. De Duin- en Bollenstreek is een van de rijkste gebieden in Neder-

land als het gaat om het inkomen per huishouden. Die economische kracht kunnen we nog verder uitbouwen. Deze streek wordt wel eens gekscherend ‘de tuin van Amsterdam’ genoemd, en ik vind dat nog niet zo’n slechte gedachte. Daar liggen ook kansen, zeker op het gebied van toerisme. Wil je dat verder vormgeven, zul je de juiste verbindingen moeten leggen. Dat zal zeker bijdragen aan een verdere versterking van de regio. Ik maak me daar graag sterk voor.” Het bollenvak heeft de laatste jaren steeds meer te maken met weerstand, met name vanwege het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Op de Veluwe wordt de bollenteelt zelfs aan banden gelegd. Is zoiets ook denkbaar in Zuid-Holland? “Dat zou zeer ongepast zijn, de bollensector is het kloppend hart van de Duin- en Bollenstreek, zonder het vak zou de provincie niet zijn wat zij nu is. De bollensector is een van de pijlers onder de economie van deze provincie. Los daarvan kan ik me er gewoon niks bij voorstellen, ik zou direct afstand nemen van zo’n standpunt.” Wat is uw standpunt in de gewasbeschermingsmiddelendiscussie? “Het is wat mij betreft helder dat niet alles kan, daar hebben we regelgeving voor en daar moeten kwekers zich aan houden. Belangrijk daarbij is wel dat we goed blijven kijken naar wat rechtvaardig en redelijk is. Nogmaals: het bollenvak moet de ruimte krijgen om te kunnen ondernemen. Er moet een pakket afspraken komen dat werkbaar is en er moet aandacht zijn voor de ontwikkeling van alternatieven.” Die afspraken worden op landelijk niveau gemaakt, wat kan de provincie daarin betekenen? “Vanuit de provincie hebben wij –

binnen de partij – ook contacten op landelijk én Europees niveau. Daar kunnen wij aandacht vragen voor onderwerpen die wij belangrijk vinden. Jaco Geurts heeft zitting in de Tweede Kamer. Ik heb goed contact met hem en zo nodig kunnen we snel schakelen.” Het CDA heeft op dit moment echter geen regeringsverantwoordelijkheid. In hoeverre kun je dan toch een verschil maken? “Natuurlijk is het altijd makkelijker als je ook regeringsverantwoordelijkheid draagt. Invloed uitoefenen kun je echter altijd, de lobby zal er zeker niet minder om zijn.” Als u wordt gekozen, wat kunnen we dan van u verwachten? “Belangrijke thema’s voor mij zijn: duurzame energie, verantwoordelijk waterbeheer, ruimte voor ondernemerschap, ruimte voor innovatie en de concentratie van glastuinbouw. Verantwoordelijk waterbeheer is een issue dat ook het bollenvak raakt. Voor de natuur gelden andere wensen en eisen dan voor het vak. Het is dan ook zaak dat we onderscheid maken tussen die twee zaken: in groengebieden hebben de natuurbelangen de overhand, in de bollenproductiegebieden wegen de belangen van de ondernemers zwaarder. We moeten met elkaar komen tot afspraken over zaken als buffers en waterberging, waarbij rekening wordt gehouden met beider belangen: de bollen mogen niet onder water komen te staan, en tegelijkertijd mag de natuur niet uitdrogen. Met ruimte scheppen voor innovatie doel ik op de regelgeving: die mag niet te beperkend zijn, daarmee remmen we de vooruitgang af. De concentratie van de glastuinbouw komt voort uit het gegeven dat het glas nu teveel verspreid ligt binnen het gebied en dat is ontsierend voor het land-

schap, het werkt verrommeling in de hand. We zullen samen moeten zoeken naar goede oplossingen.” De tijd gaat snel, voor je het weet, staan de verkiezingen voor de deur. Wat gaat u doen om uzelf op de kaart te zetten? “Ik ga veel op werkbezoek, doe mee aan debatten, laat mijn gezicht zien bij (leden)vergaderingen, ga de straat op om in gesprek te gaan met stemmers… alles om mezelf in de kijker te spelen. Ik heb altijd ergens wel een mening over en in deze periode zal ik die wat nadrukkelijker dan anders naar buiten brengen.” De kritiek na de verkiezingen is vaak: ‘daar hoor je nooit meer wat van…’ “Dat zal mij niet gebeuren, ik zet in op het onderhouden van contacten en het levendig houden van mijn netwerk. Dat is altijd al mijn stijl geweest, ook binnen de lokale politiek.” De provinciale verkiezingen trekken vaak een teleurstellend aantal kiezers, hoe kan dat? “De lokale politiek is vrij eenvoudig te volgen via de lokale media, via de dagbladen en nieuwsprogramma’s op tv blijven we op de hoogte van de landelijke politiek. De provinciale politiek lijkt een beetje tussen wal en schip te vallen. De provincie speelt vaak een overkoepelende rol die niet zo zichtbaar is. Daarom is het extra belangrijk dat wij onszelf goed profileren, op communicatiegebied ligt hier een flinke uitdaging. Voor de kiezers is het wel zo fijn om op de kandidatenlijst een bekende naam tegen te komen die uit de sector komt en daar bovendien iets voor kan betekenen. Dat geeft herkenning en vertrouwen. Allemaal stemmen dus op woensdag 18 maart.”


BROEIERIJ

REMCO VAN DEN BERG:

‘Je moet er iedere dag zijn’ Bij Bloembollenkwekerij Duin vof slaat de klok Muscari. In het verleden heeft de familie Van den Berg verschillende producten gebroeid. Toen bleek dat ze goed Muscari-op-pot konden broeien, werd dat de belangrijkste activiteit in de wintermaanden. Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

I

n de schuur bij Bloembollenkwekerij Duin vof wordt hard gewerkt om karren met Muscari-op-pot klaar te maken voor de veiling. In 2012 is de schuur gebouwd in Callantsoog. Deze investering was nodig vanwege de ruimte. “Om alles goed te kunnen verwerken, systematisch te werken en energie te besparen, was een nieuwe schuur nodig”, vertelt Remco van den Berg, een van de eigenaren. “Onder het zwarte dak zit zo’n 80 centimeter tussenruimte waar de warme lucht wordt opgeslagen. Hierdoor besparen we flink op de energiekosten. Zo brandt de kachel een heel stuk minder wanneer de zon schijnt en er bollen gedroogd moeten worden.” De 34-jarige Van den Berg trad in 2008 in de vof. Samen met zijn ouders Niko en Jolanda en zijn broer Erwin werkt hij op het bedrijf.

UNIFORMITEIT Van januari tot en met maart brengt Duin elke dag producten voor de klok. “We streven ernaar om alles voor 1 april af te leveren. We hebben ons broeischema zo opgezet dat we het hele seizoen elke dag ongeveer hetzelfde leveren”, vertelt Van den Berg. “Zo weten onze klanten op de klok dat we er altijd zijn en wat ze kunnen verwachten. Daarbij letten wij goed op de uniformiteit van het product. Een potje dat we in januari verkopen, moet er precies hetzelf-


de uitzien en nagenoeg dezelfde behandeling krijgen als een potje dat we in maart verkopen. Ook de manier van afleveren is hetzelfde. Daarover zijn afspraken gemaakt binnen de kwekersvereniging Muscari Magic. Wie zich daar aan houdt kan het ‘keurmerk’ Muscari Magic (M&M) gebruiken. Zo leveren we de zilveren bedrukte potjes in een tray met een trayplaat. De bloem moet een derde uit de bol zijn en de bloem moet zichtbaar zijn.”

‘We mogen geen missers hebben’ “Als een kar voor de klok komt, zorgen we voor een poster. Vanuit de club zelf willen we dat het niet uitmaakt waar een koper zijn product koopt. De kwaliteit van alle M&M’s moet goed zijn.” Zo geeft Van den Berg een voorbeeld: “Als er een paar potjes tussen zitten van mindere kwaliteit, koopt de consument het product minder snel nog een keer. Als iedereen zorgt voor uniformiteit en kwaliteit komt dat alleen maar het product ten goede. We mogen geen missers hebben.” Door elke dag voor de klok te komen, zo min mogelijk missers te hebben en uniformiteit en kwaliteit te leveren, probeert Van den Berg ver-

trouwen te kweken bij zijn kopers. Zo’n 70 procent van zijn handel gaat via de klok. “We veilen in Naaldwijk en Aalsmeer. Dat gaat goed. We zitten nu net boven de middenprijs. De rest verkopen we via de daghandel. Dat komt meestal begin februari een beetje op gang. Wij willen niet voor het seizoen de prijzen al vastzetten. Ik zie geen meerwaarde in het vastleggen van prijzen in een contract. We kunnen al jaren goed veilen en komen elke dag voor de klok. Je moet er iedere dag zijn, omdat klokkopers er vanuit moeten kunnen gaan dat je er altijd bent. Niet alleen als de prijs goed is, maar ook als de prijs minder is.”

SPREIDING De soorten die Van den Berg in het assortiment heeft zijn ‘White Magic’, ‘Blue Magic’ en ‘Big Smile’. Van de 450.000 potjes die hij broeit, is ongeveer de helft wit en de helft blauw. Dat is een goede verdeling volgens de broeier. Om de verkoopperiode op te rekken, broeit Duin al een paar jaar Muscari ‘White Magic’ uit NieuwZeeland. “Boltha uit Breezand teelt daar Muscari en wij broeien een deel van die bollen af. Hierdoor kunnen we van begin november tot Kerstmis leveren. Daar is zeker vraag naar. Wij zijn momenteel de enige die dan kunnen leveren. Door de beperkte hoeveelheid is de prijs enigszins te sturen. Dat is nodig, want de bollen zijn een stuk duurder vanwege het transport. Daarnaast hebben we hogere broeikosten, omdat ze voor hun kouperiode de hele zomer tot 2 graden gekoeld worden.” In het verleden broeide Duin tulpen, irissen en narcissen. Muscari was toen slechts een bijproduct. “We hebben verschillende producten gebroeid, maar een schoenmaker blijft bij zijn leest. Het bleek dat we goed waren in het broeien van Muscari. Toen hebben we met onze afnemers gepraat en besloten om alleen

Remco van den Berg: ‘Om de verkoopperiode op te rekken, broeien we Muscari uit Nieuw-Zeeland’

maar door te gaan met Muscari. Dat gaat heel goed samen met onze andere werkzaamheden de rest van het jaar.” In het voorjaar en in de zomer komt het buitenwerk weer aan bod. Zo heeft Bloembollenkwekerij Duin 3 hectare narcissen, 7 hectare tulpen, 1,5 hectare Iris

op contract, 6 hectare Muscari en 0,5 hectare Scilla. Het bedrijf is gevormd door vallen en opstaan, vertelt Van den Berg. “Vorig jaar werd op ons land stengelaal gevonden. Dat zorgde voor een enorme druk op het bedrijf. Het koste ons veel tijd, aandacht en geld, maar we heb-

ben er ook veel van geleerd. Je denkt ‘het overkomt je een keer’. Als je het dan hebt gehad, ben je veel oplettender. Wij hebben het overwonnen en zijn doorgegaan zoals we wilden. Alleen moeten we nu nog meer ondernemen als daarvoor.”


FYTO

Een exporteur zit tussen de kweker en de importeur in. Bij aankoop van een partij bollen, geeft de exporteur de juiste eisen voor de aangekochte partij door aan de leverancier. Zo heeft een exporteur dagelijks te maken met fytosanitaire wetgeving. Een belangrijke stap voor de export is het Ketenregister. Jan de Wit en Zonen bv uit Enkhuizen vertelt hierover. Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

I

n de laatste jaren is er heel wat veranderd voor Bloembollenbedrijf Jan de Wit en Zonen bv uit Enkhuizen. Naast dat zij zelf bollen kweken, zijn zij tevens exporteur. Ook stonden zij aan de wieg van het Ketenregister. Aan tafel zitten directeur Jan de Wit, adjunctdirecteur Marcel Fit, die gespecialiseerd is in het Ketenregister, en Hendrik Jan Kloosterboer, secretaris fytozaken bij Anthos.

CONDITIES In de voorraadlijst van Jan de Wit en Zonen bv staat precies wat ze kunnen leveren en van welke klasse een partij is. Als deze partij wordt aangekocht, staan de condities van het betreffende land op de koopovereenkomst waarvan de kweker een afschrift krijgt. De kweker levert de partij volgens de overeengekomen condities aan de exporteur. Een grote verandering is het Ketenregister en het systeem Cliënt Export. In het Ketenregister worden nu de geleverde artikelen digitaal ingevoerd, waarna alle beschikbare gegevens bekend zijn. Fit legt uit: “Als wij een partij aankopen, voeren wij deze direct in het Ketenregister in. Zekerheden voor Cliënt Export worden in het Ketenregister geborgd. Als dat systeem straks is gekoppeld aan Cliënt Export, kan gecontroleerd worden of alle gegevens juist zijn en welke fytosanitaire eisen het aankopende land stelt. Als de partij bij ons binnenkomt, kunnen we met een druk op de knop zien of alles juist is. Dat geeft zekerheden. Daarnaast hoeven we geen exporttoets meer uit te voeren. Voor dat het Ketenregister gebruikt werd, gebeurde het regelmatig dat hier partijen stonden die toch niet verzonden konden worden omdat deze niet aan de gestelde condities

voldeden. Dat kunnen wij nu eerder in de keten zien en voorkomen. Bovendien kunnen er geen verkeerde aantallen of spelfouten meer worden gemaakt. Dat kon met een slecht leesbare papieren koopovereenkomst nog wel eens lastig zijn. Het is voorgekomen dat een partij om een spelfout werd afgewezen.”

‘We zien niets meer dan de gegevens op een papieren leveringsnota’ Met deze uitleg maakt Fit meteen duidelijk waar het om gaat: het digitaal aanleveren van leveringsnota’s waardoor het fytosanitaire certificaat digitaal naar de verschillende afzetlanden kan worden verstuurd. Het Ketenregister is ontworpen door de BKD om het voor de exporteurs en bollenkwekers makkelijker te maken. Zo geeft Kloosterboer aan: “Door vroeg in de keten alles in te voeren is er geen onduidelijkheid. Ook is er een tracking-en-tracingsysteem. Voor de bollenkweker is het een groot voordeel. Wanneer zij met de plantgoedtoets al weten voor welke Klasse de partij geschikt is, kunnen ze hem vanaf dat moment voor die Klasse telen. De kweker zal meer afzetgericht werken en hierdoor weten waar hij aan toe is. Wanneer ze al jaren een partij telen, die bij nader inzien niet geschikt is voor de gewenste Klasse, heeft een kweker tegen die tijd al veel kosten gemaakt. Het is beter om zo vroeg mogelijk in de keten te weten voor welke Klasse de partij geschikt is.”

Fytosanitaire certificaat Doordat het Ketenregister en Cliënt Export aan elkaar worden gekoppeld, kunnen gemakkelijk de eisen van de derde landen worden gecontroleerd en afgedekt worden. Het doel van dit systeem is om digitaal het fytosanitaire certificaat uit te wisselen. China eist al een digitale aanlevering. Andere grote afzetmarkten, zoals Amerika, zullen snel volgen. Daarom is het noodzakelijk om als exporteur aangesloten te zijn bij het Ketenregister en zo te kunnen werken met Cliënt Export, dat het digitale fytosanitaire certificaat verstuurt.


V.l.n.r.: Hendrik Jan Kloosterboer, Marcel Fit en Jan de

Belang va Als halverwege de rit de condities worden aangepast, is dat voor de exporteur lastig. De Wit vertelt over een paar jaar geleden: “China wijzigde zijn eisen en stelde het verplicht partijen te toetsen op het virus Strawberry Latent Ringspot Virus (SLRSV). Partijen die al onderweg waren mochten door. Andere partijen hebben we zelf laten opplanten of we zochten naar een andere markt. Zo’n probleem moet je acuut oplossen en kun je niet van te voren weten.”

BELANG Door de digitalisering kan er met het Ketenregister veel tijd worden bespaard. “Zo’n veertig procent van onze leveranciers levert zijn leveringsnota digitaal aan. CNB biedt deze mogelijkheid ook aan. Dat maakt het makkelijker. Eigenlijk vult een bollenkweker alles al digitaal

Wit zien de voordelen van het Ketenregister

n het Ketenregister inzien in, voor de BKD, bij verkoop of voor de administratie. Het door kwekers gebruikte programma Agrovision biedt straks de mogelijkheid de gegevens, direct bij het maken van een leveringsnota, door te sturen naar het Ketenregister. Dan is het voor de bollenkweker geen grote moeite. Het biedt uiteindelijk alleen maar voordelen”, meent Fit. Het Ketenregister kan gezien worden als internetbankieren. Dit gaf Kloosterboer al eerder in de serie Fyto aan. De Wit en Fit zijn het er volledig mee eens. “Voorheen had je ook papieren afschriften. Nu is dat digitaal. Sommigen denken dat wij door het Ketenregister alle gegevens kunnen inzien, maar we zien niets meer dan de gegevens op een papieren leveringsnota. Dat wantrouwen is misplaatst. Wij respecteren de privacy door de hele keten heen. Net als altijd zien wij het aan-

tal, de Klasse, het KvK-nummer, de edi-code en het lotnummer.”

TOEKOMST Het Ketenregister is belangrijk voor de toekomst. Steeds meer derde landen willen hun gegevens digitaal. Dat moet vanuit een veilig systeem dat de sector vertrouwt. Daarom is het eerst getest bij de pilotbedrijven VWS uit Broek op Langedijk en Jan de Wit en Zonen bv. Fit: “Wij hebben veel hobbels gehad en er veel tijd ingestoken. We moeten vooruit en denken aan de toekomst. Heel actief benaderen wij onze leveranciers en leggen uit hoe alles precies werkt. Maar het is belangrijk dat kwekers ook inzien dat dit de toekomst is. Op een gegeven moment wordt het van ons geëist. Nu kunnen we het Ketenregister nog goed uittes-

ten en ermee oefenen. Het is niet slecht, het is juist een verbetering. Je kunt het ook zien als een meerwaarde van het product. De concurrentie is hevig en door met het Ketenregister te werken krijgen kwekers afzetzekerheid. Dat is waardevol. Het systeem is praktisch, gebruiksvriendelijk en honderd procent veilig.” Ondertussen is tachtig procent van de lelie-exporteurs aangesloten bij het Ketenregister. De urgentie om je als exporteur aan te sluiten, is er volgens de aanwezigen zeker. “We willen en moeten vooruit. In 2016 moet het Ketenregister en Cliënt Export draaien. Dat kan misschien worden uitgesteld, maar het is sneller verplicht dan verwacht. We zijn namelijk nu al bollen aan het inkopen van de lelieoogst 2015. Deze worden verscheept in 2016 en zijn soms pas voor de bloei in 2017.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 15

BLOEM IN BEELD

Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas

Volop noviteiten op Vaktent De tulp biedt een schier oneindig palet aan kleuren en vormen. Dat bleek tijdens de tweede editie van de Vaktentoonstelling in Zwaagdijk. Zaailingen domineerden het beeld. Een impressie.

Maveridge zette naast diverse snijtulpen ook enkele mutanten van ‘Spryng’ neer, waaronder de gevlamde ‘Spryng Break’.

De meest spraakmakende tulp van de tentoonstelling was ongetwijfeld ‘Parrot Strong Gold’, die werd getoond door Holland Bolroy Markt. Hier waren ook diverse andere mutanten van ‘Strong Gold’ te zien, waaronder diverse varianten met rood en geel.

Op enkele plaatsen in de show was ruimte voor broeiers en groepen van broeiers om zich met hun sortiment in veilstadium te presenteren. Daar maakte onder meer Polderpride dankbaar gebruik van. Bij J.W. Reus & Zn. viel een aantal interessante mutanten op. Dit betrof een witte en een paarse mutant van de gefranjerde ‘Oviedo’.


G. Buis bracht diverse zeer donkergekleurde snijtulpen naar Zwaagdijk, waaronder ‘Boomer’.

oonstelling

Select Flower maakte tijdens de Vaktentoonstelling veel indruk met een verzorgde inzending die ook nog eens veel nieuwe zaailingen bevatte. In de kleur rood viel hier de al benaamde ‘Red Dragon’ op.

Jan de Wit & Zonen was de enige deelnemer die een compleet sortiment bolgewassen liet zien in Zwaagdijk. Naast prima tulpen als ‘China Girl’ en ‘Magic Flight’ stonden hier ook hyacinten, irissen en lelies.

Bij BoLa uit Hem was een flink aantal zaailingen te zien, waaronder veel stevige dubbele tulpen. Een van de blikvangers was 03-1-03.


Voor het

SCHUBBEN

van Uw

LELIES

ARIE TUIN

0048 601 159 267 [email protected]

VLAMING Irridelta ZZZYODPLQJLUULGHOWDQO ZHEVKRS

:HEVKRSFRPSOHHWPHWIRWR¶V WHFKQLVFKHLQIRUPDWLHPRQWDJH±HQ JHEUXLNHUVKDQGOHLGLQJHQ

Trekkers te koop gevraagd

Voor export alle types • • • •

Massey Ferguson John Deere Same Universal / UTB

• • • •

Landini Ford Fiat Zetor

Schade, roest of mankementen geen bezwaar. U kunt alles aanbieden! H&G Exporttractors Abbestederweg 30 B T 06 10922015

1759 NB Callantsoog T 06 53672173

www.exporttractors.nl

7

tĞďƐŚŽƉ͗ǁǁǁ͘ǀůĂŵŝŶŐͲŝƌƌŝĚĞůƚĂ͘Ŷů

Compleet in spoorelementen

Yaravita omvat een complete lĳn spoorelementenmeststoffen. Voor elke spoorelement en secundair element is er een enkelvoudige vloeibare meststof beschikbaar. Ideaal om op het juiste moment exact de juiste dosering toe te passen. En makkelĳk mengbaar met gewasbeschermingsmiddelen.

AgroCentrum crop nutrients & adjuvants

Importeur: AgroCentrum B.V. | Postbus 76 | 4650 AB Steenbergen, Nederland T. +31 (0)167 - 563 150 | F. +31 (0)167 - 563 983 | [email protected] | www.agrocentrum.nl

Robijnslaan 54 2211 TH Noordwijkerhout mob. 06 20297365 tel. 0252 344509 fax 0252 341632

ANEMONEN

e-mail: [email protected]

Benieuwd naar ons werk? Kijk op onze projecten! www.agrofocus.nl

ingenieurs voor groei

'ɏVɭKɪȴɰɗʤXʽʑɚʦɦ ʠURʏXFɢʑɚɀHɭʕʜȲɰɖ

EEN GOEDE START

Van Narcis tot Pioen en Astilbe. Helmus Spoelbedrijf ‘kookt’ de meest uiteenlopende soorten plantgoed, zodat aaltjes geen kans hebben. Neem contact op met Helmus Spoelbedrijf voor meer informatie over spoelen, behandelen en ontsmetten. 0252 - 22 25 80 • [email protected] • www.helmus.nl

Spanbroekerweg 144, 1715 GT Spanbroek - Tel.: (0226) 35 24 39 - [email protected]

Polytechniek ontzorgt bij het realiseren en onderhouden van uw technische installaties

GEVRAAGD!!! MUTANTEN VAN TULPEN Heeft u interessante mutanten? Stuurt u ons dan A.U.B. een foto, de geplante kg’s en de bijzondere kenmerken van de mutatie naar: [email protected] Advisering - Koudetechniek - Luchtbehandeling - Watertechniek Verwarming - Regeltechniek - Elektrotechniek - Service & Onderhoud

WWW.POLYTECHNIEK.NL Koggeweg 63, 1607 MT Hem. Postbus 2, 1606 ZG Venhuizen. Telefoon 0228-54 54 54. E-mail: [email protected]

Holland BolRoy Markt BV Kennemerstraatweg 431 1851 PD Heiloo tel: 072-5052924 mobiel: 06-50601107

VOORLICHTING

Knop om klimaatcomputer, De klimaatcomputer biedt mogelijkheden om bij de bewaring van bloembollen op energie te besparen. In het praktijknetwerk ‘Knop om Klimaatcomputer’ zijn drie ondernemers aan de slag gegaan met dit onderwerp. Op verschillende manieren bleek het mogelijk om substantieel op energiekosten te besparen.

Op het bedrijf waar deze vergelijkingsproef is uitgevoerd levert de aanpassing een forse elektrabesparing op. De besparing is ruim vierduizend euro over een periode van tien weken bij achttien cellen. Deze manier van ventileren is niet voor alle temperatuurbehandelingen haalbaar. Daarnaast moet in de computerkast handmatig een knop worden omgezet.

Tekst: Bob Bisschops, DLV Plant, team bloembollen, [email protected] Fotografie: DLV

B

ij de bewaring van bloembollen wordt vaak gebruik gemaakt van een klimaatcomputer. De focus ligt op het regelen van het celklimaat. Instelmogelijkheden om te besparen op energie worden maar beperkt benut. In de praktijk betekent dit dat onnodig energie wordt gebruikt bij de bewaring van bloembollen. In praktijknetwerk ‘Knop om Klimaatcomputer’ zijn drie bloembollentelers op zoek gegaan naar nieuwe instelmogelijkheden om de klimaatcomputer maximaal in te kunnen zetten voor energiebesparing bij bewaring van bloembollen, waarbij de kwaliteit van het product voorop staat en eventueel verbetert door minder uitdroging. Door het delen van bestaande en nieuwe kennis over instelmogelijkheden van de klimaatcomputer, celklimaat, producteisen en energieverbruik is binnen het praktijknetwerk gewerkt aan een energiezuinigere manier van bloembollenbewaring.

BUITENKLEP De drie deelnemende bedrijven zijn vooraf in kaart gebracht. Met de ondernemers is besproken waar kansen liggen voor energiebesparing. Om dit te realiseren wordt de klimaatcomputer ingezet. Soms waren daar aanpassingen voor nodig. Door Eval en Sercom zijn deze aanpassingen uitgevoerd. Bij twee van de deelnemende bedrijven is letterlijk een knop in de kast van de klimaatcomputer aangebracht (foto rechts). Deze knop staat symbool voor de boodschap van praktijkwerk ‘Knop om Klimaatcomputer’. In de standaard Sercom-configuratie wordt de hoeveelheid lucht geregeld door de buitenklep. De klimaatcomputer bepaalt de klepinstelling aan de hand van de buitenomstandigheden en het gewenste klimaat in de cel. Daarbij staat de ventilatieventilator altijd op een vaste stand van 100 procent. Indien weinig buitenlucht nodig is, kost dit onnodig veel elektra. In de Sercom-configuratie is het ook mogelijk om met het buitenklepsignaal het toerental van de ventilatieventilator te laten regelen. 20 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

tilator gaat reageren als een luchtklep met een bereik van 0 tot 100 procent. De buitenklep krijgt daarbij een vaste stand van 100 procent. Met andere woorden, de regeling van de ventilatieventilator en buitenklep zijn omgedraaid. In zomer en najaar 2014 is een demonstratiecel vergeleken met een standaardcel. In de cellen worden hyacinten bewaard. In tabel 1 staan de klimaatinstellingen en metingen.

‘Op dit bedrijf levert deze aanpassing een forse elektrabesparing op. De besparing is ruim 4.000 euro over een periode van tien weken bij achttien cellen’

Geen overdruk bij een laag toerental en een open overdrukklep Voor dit demonstratieproject is niet de configuratie aangepast maar een knop aangebracht, zodat met het buitenklepsignaal het toerental van de ventilatieventilator kan worden geregeld met een traploos bereik van 0 tot 100 procent. Dit zorgt er dus voor dat de ventilatievenKlimaatinstellingen Temperatuur minimaal Temperatuur maximaal RV Minimum luchtklepstand Maximum luchtklepstand Min. toerental vent.ventilator Max. toerental vent.ventilator Metingen Temperatuur RV Gem. luchtklepstand Gem. toerental vent.ventilator

Op termijn is het wenselijk dat de klimaatcomputer de stand van de luchtklep en het toerental van de ventilatieventilator automatisch regelt. Zoals uit genoemd voorbeeld blijkt, is dan veel energie te besparen. Een belangrijk punt om te vermelden is dat deze manier van ventileren als nadeel heeft dat de overdruk in de cel kan wegvallen. Op het demonstratiebedrijf is de klep van de uitgaande lucht namelijk gekoppeld aan de klep van de ingaande lucht.

Standaardcel 24,5°C 25°C 60% 0% 100% 100% n.v.t. Standaardcel 25°C 60% 40% 100%

Tabel 1: Standaardcel versus demonstratiecel

Demonstratiecel 24,5°C 25°C 60% 100% n.v.t. 0% 100% Demonstratiecel 25°C 60% 100% 40%

letterlijk en figuurlijk Dit gebeurt met een centrale motor, as en tandbeugels (foto links). Zodra het toerental van de ventilatieventilator afneemt bij een open overdrukklep, ontstaan temperatuurverschillen in de cel. Dit is niet gewenst. Om dit op te lossen, kunnen goedwerkende lamellen worden aangebracht. Dan ontstaat voldoende overdruk, wat zorgt voor een goede temperatuurverdeling. Zeker bij een kritisch proces als het prepareren van hyacinten is dit belangrijk. In de praktijk komt het erop neer dat bij een toerental van de ventilatieventilator van gemiddeld 40 procent, de opening van de overdrukklep op een kiertje moet staan.

ZONNEPANELEN Bij de huidige lage elektraprijzen is bij een grootzakelijke aansluiting de terugverdientijd van zonnepanelen lang. Een SDE+-subsidie kan de terugverdientijd verkorten. Een hoog eigen gebruik heeft ook een positieve invloed op de terugverdientijd van zonnepanelen. Tot nu toe speelt de klimaatcomputer hier nog geen rol in, maar hier liggen kansen. Voor een deelnemend bedrijf met een jaarverbruik van 100.000 kWh is doorgerekend dat de jaarproductie van 88 kWp zonnepanelen ca. 80.000 kWh oplevert. Aan de hand van het verbruik is berekend, dat dit bedrijf 50 procent zelf kan gebruiken en 50 procent moet terug leveren, met name in het voorjaar. Omdat het om een grootzakelijke aansluiting gaat, mag het bedrijf niet salderen. Elke teruggeleverde kWh levert maar 3,5 eurocent op. Het is dus beter om het percentage eigen gebruik op te schroeven. Het eigen verbruik is te vergroten door bijvoorbeeld de koelmachine aan te schakelen tijdens overschotmomenten. Door tijdens overschotmomenten 1 of 2°C dieper te koelen (temperatuur-integratie), slaat de koelmachine op andere momenten minder snel aan. Er wordt gewerkt aan opslag van energie in accu’s, maar als je zo’n systeem zou gebruiken om de opgeslagen energie dagelijks gedurende de nacht te gebruiken, dan kom je toch nog op zeven eurocent per kWh aan rente en afschrijving over het accupakket. Overschotten in het voorjaar opslaan in accu’s wordt dus zeker te duur. Een koude-accu is mogelijk wel interessant. Dan

Sercom-kast met een aangebrachte knop gebruik je het energieoverschot in het voorjaar om ijs te maken, dat je dan weer gebruikt om de bollen te koelen in de zomer en het najaar. Uit een berekening voor dit bedrijf kan met het elektraoverschot in het voorjaar circa 500 m3 ijs gemaakt worden. De techniek is nog niet zover dat dit economisch rendabel is. Daarnaast moet de regeling van de klimaatcomputer daarop aangepast worden om elektraoverschotten binnen het bedrijf weg te werken.

DEBIETREGELING Computergestuurde debietregeling is een kansrijke ontwikkeling om veel energie te besparen. Het gaat om een regeling waarbij het toerental van de ventilator op basis van debietmeting door de klimaatcomputer gestuurd wordt, zodat er gemiddeld altijd exact het door de teler ingestelde debiet door de kisten stroomt. Er zijn verschillende regelingen mogelijk; gebaseerd op kistentelling en/of debietmeting. Uit onderzoek van PPO komt de pitotbuis

(plus differentiële drukmeter) gecombineerd met de gelijkstroomventilator en kistentelling als beste uit de bus. Dan is maximaal energie besparen mogelijk gecombineerd met optimaal (dat wil zeggen niet te veel en niet te weinig) circuleren. Het gewenste gemiddelde debiet kan altijd nauwkeurig ingesteld worden. Uit kostenoverweging kan de pitotbuis worden weggelaten, maar dit is minder nauwkeurig. Op dit moment draaien enkele bedrijven met computergestuurde debietregeling. Dat nog steeds te veel wordt gecirculeerd, maken de onderzoeksresultaten van project E-lijn duidelijk. Dit project toont aan dat bij de heetstook van hyacint een halvering van de circulatie bij de 30°C en 38°C flink bespaart op energie (zie grafiek 1) en een prima eindresultaat oplevert. Door deze onderzoeksresultaten te koppelen aan computergestuurde circulatie kan de nieuwe circulatienorm van 500 m3 lucht per uur exact worden ingesteld. Dan wordt nooit teveel of te weinig gecirculeerd.

MJ per 20 m3 kisten

Het netwerk gas elektra

Circulatie 100%

Circulatie 50% (75% bij 44°)

Grafiek 1: energiebesparing door halvering circulatie bij heetstook hyacint

Het praktijknetwerk ‘Knop om Klimaatcomputer’ heeft tot doel om de instelmogelijkheden van de klimaatcomputer maximaal in te zetten voor energiebesparing bij bewaring van bloembollen, waarbij de kwaliteit van het product voorop staat en eventueel verbetert door minder uitdroging. Het praktijknetwerk kwam mede tot stand door het ministerie van Economische Zaken, het Europese landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling; ‘Europa investeert in zijn platteland’, de deelnemende bloembollenbedrijven, Sercom en Eval.


VAKVENSTER

In de wasmasjien Fotografie: René Faas Tekst: Arie Dwarswaard De teelt in netten is niet meer weg te denken in de tulpenteelt. Maar wat gebeurt er eigenlijk met al dat net na het rooien? Een flink deel wordt ingezameld via de vof Netrecycling, om daarna terecht te komen bij Van der Peet Netrecycling in Obdam. Daar draaien de wasmachines van Mark van der Peet dagelijks om de opengezaagde netrollen schoon te maken. Als het schoon is, kan het net weer dienen als grondstof voor andere producten, zoals kunststof palen of zakken. Rustig draait de wasmachine zijn rondjes. Zonder voorwas, alleen een hoofdwas.

NOVITEITEN

De moderne consument wil over het algemeen vooral gemaksproducten: weinig werk, veel resultaat. De Easy Bloom Pad is een innovatie van Gardenvision die aansluit bij deze wens. Een bos tulpen in de tuin, zonder een bol aan te raken.

Tekst: René Bouwmeester Fotografie: René Faas

Chantal Immink (rechts) en collega Mandy Zonneveld bij een display voor de Easy Bloom Pad

‘Easy Bloom Pad wil mondiaal’

S

oms zijn er uitvindingen die zo voor de hand liggen, dat je je afvraagt waarom het er niet eerder was. De Easy Bloom Pad van Gardenvision uit Voorhout is zo’n uitvinding. Het ziet eruit als een groot model koffiepad, maar dan gevuld met bloembollen. De pad kan als een geheel in een kuil in de grond worden gestopt. De bollen groeien uit tot bloemen en het verpakkingspapier wordt volledig afgebroken. De Easy Bloom Pad is vooral gericht op consumenten die gemak verlangen. De pad kan zonder bukken of zittend op de knieën worden geplant. “Het is een bos tulpen die uit één verpakking bloeit”, zegt eigenaar Jan van der Sman van Gardenvision. Een pad bevat zeven tot twaalf bollen, afhankelijk van de wens van de klant en het type en formaat bol. In principe levert Gardenvision alle bolgewassen, behalve dahlia’s vanwege de omvangrijke wortelknollen.

MACHINAAL Gardenvision startte twee à drie jaar geleden met de ontwikkeling van de bollenpads. De verpakking is daarbij een cruciaal onderdeel. Het papier moet sterk maar afbreekbaar zijn. Daarnaast moet de pad ook machinaal te produceren zijn, zodat het eindproduct betaalbaar is voor de retail, tuincentra en discountwinkels. Het eindresultaat is een machine waarbij de bollen op een bodem van dik Zweeds papier worden gelegd. Daarna wordt op de bovenkant een laag dunner Belgisch papier aangebracht. De machine werkt zo dat verschillende vormen pads kunnen worden gemaakt. Een ronde pad is mogelijk, maar rechthoekig 24 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

kan ook. Een voordeel van het papier is dat het vocht opneemt. Schimmelvorming aan de bollen treedt vrijwel niet op. Gardenvision heeft patent gekregen op de pads en de wijze waarop ze worden geproduceerd. De naam Easy Bloom Pad is ook beschermd. Deze naam staat dan ook altijd ergens op de verpakking, ook als een afnemer een aangepaste eigen verpakking wenst. Dat bollen als een pakket in een biologisch afbreekbare verpakking worden aangeboden, is overigens niet nieuw. Zo bestaan er al zogeheten zaadmatjes en bollentrays, een soort eierdoos met bollen. Ten opzichte van de bollentray kent de pad een aantal voordelen. De pad is compacter. Dat is logistiek gezien handiger, want er passen meer pads in een vrachtauto. Daarnaast is de pad goedkoper te maken dan de tray.

Gardenvision richt zich met haar huidige assortiment bollen op de verkoop aan retailen discountbedrijven. Met de Easy Bloom Pad zet de onderneming deze lijn door. De eerste gesprekken met internationale afnemers zijn reeds gevoerd. De prijzen waarvoor de pads in de winkel komen te liggen, laat Gardenvision in het midden. “De retail bepaalt dat zelf. In de VS is dat waarschijnlijk hoger dan in Europa”, zegt Chantal Immink, verkoper en mede-eigenaar van Gardenvision.

ANIMO In de toekomst wordt de bollenpad op een flink aantal markten aangeboden. Daarvoor moet de productiecapaciteit worden uitgebreid. Immink: “We willen niet te hard van stapel lopen. Het eerste doel was om het product neer te zetten en te kijken of we voldoende productie konden draaien. We kunnen nu duizenden pads draaien en zijn klaar voor het grote verhaal.” Dat grote verhaal komt er aan. Easy Bloom Pad wordt een apart bedrijf, onderdeel van Gardenvision. Het idee is dit concept uit te breiden naar andere landen met Nederland als productiecentrum. De belangstelling van afnemers is in ruime mate aanwezig, zo bleek op de internationale beurs IPM in Duitsland. “Er was veel animo voor”, zegt Immink. “Van Japan tot Amerika. Supermarkten en ‘concullega’s’ boden aan de pads op de markt te brengen, maar wij willen dit wereldwijd neerzetten. Het leuke is dat wij nu benaderd worden, in plaats van dat wij kopers zoeken. Dat biedt mogelijkheden om zaken te doen op onze condities.”

Het idee voor de Eco-Combi Douche ontstond in 2009. Nu staat hij op het erf van Cornel van Schagen van bloembollenkwekerij Nic. van Schagen en Zn bv uit Bergen. Het is het resultaat van een co-creatie tussen de teler en machinebouwer Agrin-Serv.

Cornel van Schagen: ‘De resultaten mochten niet minder zijn dan bij de traditionele werkwijze’

Een machine met vijf behandelingsmethodes Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

H

et idee voor de Eco-Combi Douche ontstond bij Cornel van Schagen van bloembollenkwekerij Nic. van Schagen en Zn bv uit Bergen toen Theo van der Veeken van Agrin-Serv. uit Nagele bij hem langs kwam om een ontsmetinstallatie te verkopen . “Die van mij kon nog een paar jaar mee. Ik wilde alleen vernieuwen als ik er meer mee kon doen. Omdat ik naast diverse voorjaarsgewassen – Allium, tulp, Muscari en narcis – ook zomerbloeiers – Eucomis en gladiool – teel, zijn er diverse behandelingen nodig. Ik wilde een machine die kan ontsmetten, koken/warmwaterbehandeling, tulpen nat gooien, het fust reinigen en drijfzinken. Agrin-Serv. heeft het motto ‘we kunnen alles maken’ en ging hiermee aan de slag. Ik heb het idee aangedragen. Zij hebben de machi-

ne gemaakt.” Een belangrijke voorwaarde die de bollenteler stelde, was dat de resultaten met de Eco-Combi Douche niet minder mochten zijn dan bij de traditionele manier van werken. Daarnaast moest de machine energie, water en gewasbeschermingsmiddel besparen. In 2014 was Agrin-Serv. erachter hoe het moest. “In de herfst kon ik proefdraaien met ontsmetten en in januari heb ik de warmwaterbehandeling gebruikt. Er waren veel kinderziektes, maar nu is de machine bijna compleet.” De 20 meter lange machine heeft in het midden een geïsoleerd bad en aan beide zijdes een vleugel met rollen. De machine is voor vijf verschillende behandelingen te gebruiken met behulp van een rijdende trolley. Zo legt Van Schagen uit: “Voor het ontsmetten zit een douchebak op de trolley. Deze spuit ontsmettingsmiddel met hoge druk in de kist. Hierdoor gaan de bollen drijven en komt het ontsmettingsmiddel volledig rondom de bol. Groot voordeel is dat er

geen middel op de buitenkant van de kisten komt. Voor het koken heeft de trolley een haak en een kookdeksel. Deze pakt twee kisten en laat ze in het kookbad zakken. Als ze klaar zijn komen ze op de vleugel aan de andere kant. Als ik de module voor het sproeien erop zet, kan ik hem gebruiken om de tulpenbollen met warm water te sproeien voor het pellen. De drijfzinkmethode is te gebruiken in het bad, dan kunnen de slechte bollen (die gaan drijven) eruit gehaald worden met een zeef.”

INNOVATIEFONDS De vijfde handeling die de machine kan uitvoeren is nog niet helemaal af. Het betreft een module om fust te reinigen. Met deze innovatie heeft Van Schagen een stimuleringsbijdrage van 10.000 euro ontvangen van het Innovatiefonds voor telers. De provincie Noord-Holland ondersteunt het project tevens financieel, omdat het zorgt voor een vermindering van water- en gewasbeschermingsmiddelengebruik. Van Schagen ziet veel potentie in de Eco-Combi Douche. “Een groot voordeel van de volautomatische machine is dat ik alles kan programmeren. Hij is makkelijk in gebruik, duurzaam en gemaakt van gegalvaniseerd staal. Ik denk ook dat uientelers of aardappelkwekers deze machine goed kunnen gebruiken.” Over de samenwerking is de ondernemer te spreken. “Ik vind het bijzonder dat een bedrijf dat gerund wordt door vader en zoon, veel tijd en energie in de ontwikkeling van zo’n multifunctionele machine steken. De samenwerking verliep goed en plezierig. Eind april wordt de Eco-Combi Douche opgeleverd en is hij klaar om volledig gebruikt te worden.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 25

ACTUEEL

Debat over gewasbeschermi De discussie over gewasbescherming is nog niet afgelopen. Als we niet oppassen, beginnen de gesprekken hierover te klinken als een plaat die blijft hangen. Steeds weer komen we tot de conclusie: kwekers moeten hogere kwaliteit leveren, maar de middelen die ze daarvoor nodig hebben, vallen weg. Waar ligt de oplossing? De KAVB-afdeling Noordelijk Zandgebied maakte hier een thema-avond van.

Adjunct-directeur van de KAVB André Hoogendijk zet de belangrijkste uitgangspunten voor de bollensector op een rij - gezonde bollen, brede afzet, vrijheid om te ondernemen en rendement - en concludeert dat deze zaken op dit moment niet op orde zijn. “Denk alleen maar aan de ziektes en plagen die de gezondheid van de bollen aantasten, en aan Greenpeace in Nederland en hun tegenvoeters in Amerika die onze producten onder de loep nemen en een discussie over middelengebruik op gang brengen; dat leidt tot beperkingen in de afzet. Verder bent u als ondernemers sterk afhankelijk van de besluiten die de overheid neemt over toelatingen en vrijstellingen.”

Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

B

‘Residu is geen gif en bijen

loemenlust in Breezand stroomt vol: het onderwerp gewasbescherming leeft enorm, dat is wel duidelijk. Opvallend is dat op de eerste rij de jonge generatie plaatsneemt, ook de lokale afdeling van het Agrarisch Jongeren Kontakt buigt zich over deze problematiek. Gerard Top, voorzitter van de Stuurgroep Bloembollen van Agrodis - de koepel voor distributeurs en handelaren in gewasbeschermingsmiddelen - zet alle actuele knelpunten nog eens op een rij. “Formaline is verboden, metam-natrium is op de bon, Actellic is verdwenen. Daarmee gaat het werk steeds moeizamer.” Top begrijpt de frustraties. “De politiek is soms moeilijk te volgen. We moeten met elkaar zoeken naar oplossingen.” Daarbij wijst Top op het belang van een goede lobby. “Zonder een goede lobby wordt er over ons heen gelopen.”

KLEIN GEWAS Als Top met de microfoon een rondje door de zaal maakt, komt er van alles los bij de aanwezige kwekers. “Etiketteksten zijn zo lastig te lezen, daar is niet mee te werken.” “De boetes staan niet in verhouding tot de overtredingen, dat is niet uit te leggen.” En: “Het is bijna onmogelijk om volgens de regels je werk te doen.” Het beleid rond gewasbeschermingsmiddelen wordt steeds meer een Europese aangelegenheid. Europa zet onder andere in op een laag risico, ziet scherp toe op middelen die hormoonverstoring kunnen veroorzaken en heeft oog voor de blootstelling van omwonenden. “Daar komt bij dat de bloembollensector binnen Europa relatief klein is waardoor de aandacht ervoor beperkt is: dit is bepaald niet het grootste en belangrijkste dossier voor de Europese beleidsmakers. Ook voor fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen is de bollensector een te kleine speler om investeringen voor innovaties renderend te kunnen maken.” 26 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

eten geen bladeren. Er is geen analyse gedaan van de nectar en pollen, daar gaat het rapport van Greenpeace niet op in’

Gerard Top: ‘Knelpunten in kaart’ Wat verwacht de kweker in zulke tijden van zijn teeltadviseur, vraagt Top. “Een goede teeltadviseur helpt mij m’n problemen met gewassen op te lossen, hij probeert niet alleen te verkopen.” En: “Hij moet alles weten van de middelen en de regels.” Ook de middelenindustrie zou ‘de hand in eigen boezem moeten steken’, wordt opgemerkt, want: “We zijn afhankelijk gemaakt.” Nu is het tijd om een goede dialoog met betrokken partijen te organiseren om zo samen te komen tot oplossingen, concludeert Top. “We moeten zelf de regie oppakken voordat de overheid ons dingen gaat opleggen waar we niet op zitten te wachten. De knelpunten moeten snel worden opgelost. Dat vraagt om samenwerking, vanuit het vak moeten we één stem laten horen naar de overheid. Belangrijk is ook dat we argumenteren op basis van feiten.”

Hoogendijk zoomt in op de activiteiten die de KAVB daar tegenover zet, zoals de politieke lobby voor bredere toelatingen en de samenwerking met Agrodis in de zoektocht naar oplossingen. “We zijn ook in gesprek met MPS, en ook Milieukeur biedt mogelijkheden in relatie tot ecologische bollen.” Hoogendijk houdt ondanks alle strubbelingen - vertrouwen in een mooie toekomst. “Bloemen zijn emotie, daarmee staan we 3-0 voor. De tulp is het symbool van onze natie. Daarbij gebeurt er al veel in het vak, maar het is tijd om een volgende stap te zetten. Dus kom van je erf af, ga in gesprek met je omgeving. We moeten er samen voor zorgen dat het beeld dat bestaat van ons vak ook echt klopt. Wat je zegt, moet waar zijn, alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat we uit de hoek van de negatieve beeldvorming verdwijnen.” Hinse Boonstra houdt zich bezig met public governmental affairs bij Bayer Cropscience. Hij opent zijn verhaal met zijn visie op de term duurzaamheid, een belangrijk thema voor Bayer. “Daarbij gaat het niet alleen over bijen en bollen, maar ook over zaken als werkgelegenheid, gezondheid en welzijn.” Boonstra constateert dat het debat over gewasbescherming veel tegenstellingen kent. “Het gaat niet alleen over de middelen op zichzelf, maar ook over

ng kent veel tegenstellingen chemie versus groen, biologisch versus conventioneel, lokaal versus mondiaal, en kleinschalig versus grootschalig. Daarbij zijn we verworden tot een nul-risico-samenleving, van alle kanten proberen we risico’s uit te bannen. En hoewel onze wereld nog nooit zo veilig is geweest, leidt elk incident tot een schandaal.”

BEELDEN Wat in de veiligheidsdiscussie vaak over het hoofd wordt gezien: “Als je niet aan een middel wordt blootgesteld, is er geen risico.” In de media wordt echter een ander beeld geschetst. “Als zelfs een wetenschapper zegt dat iets schadelijk is,… Je kunt je echter afvragen hoe onafhankelijk de wetenschap is. Er zijn ook activistische wetenschappers die met een bepaald doel onderzoek doen. En hoe objectief zijn de media? Zij zijn altijd op zoek naar tegenstellingen.” Als voorbeeld noemt Boonstra de relatie die onder andere in het Greenpeacerapport is gelegd tussen het gebruik van neonicotinoïden en bijensterfte. “Er is echter nooit wetenschappelijk aangetoond dat er een samenhang tussen die twee zaken is. Frappant is: in Australië worden neonicotinoïden gebruikt, maar daar is geen probleem met bijensterfte. In bepaalde regio’s in de Alpen en de Pyreneeën worden geen neonicotinoïden gebruikt, maar is de bijensterfte juist heel hoog. Daar komt bij: residu is geen gif en bijen eten geen bladeren. Er is geen analyse gedaan van de nectar en pollen, daar gaat het rapport van Greenpeace niet op in.” Je zou denken dat ‘groen’ altijd veiliger is dan ‘chemie’. Boonstra relativeert: “99,9% van de stoffen die wij eten, zijn natuurlijk. Een groot deel daarvan is echter schadelijk voor dieren. Feitelijk is het grootste deel van die stoffen nooit onderzocht op schadelijkheid voor mens en milieu. Tegelijkertijd behoren bestrijdingsmiddelen tot de best onderzochte stoffen die

Hinse Boonstra: ‘Nuchtere opstelling’ wij mensen gebruiken. Niet alleen chemische, ook natuurlijke bestrijdingsmiddelen kunnen schadelijk zijn voor de mens. Uiteindelijk gaat het om de dosering.” Hoe gaat Bayer om met de risico’s? “Wij stellen ons nuchter op, zoomen niet in op tegenstellingen maar proberen juist bij te dragen aan een open en constructieve, brede maatschappelijke discussie. Verder willen we praktisch bijdragen aan een duurzame landbouw, onderzoek en samenwerking.”

DOSSIERKENNIS In de vragenronde gaat Hoogendijk in op een vraag over formaline. Daarbij schetst hij het verschil in gebruik: als biocide of als gewasbeschermingsmiddel. “Voor formaline als biocide is een grote markt. Alleen de bollensector gebruikt formaline als gewasbeschermings-

middel. En dat is - zoals Gerard Top ook al aangaf - een kleine, dus onrendabele markt voor fabrikanten. Te klein om daarvoor een toelating aan te vragen. We zijn nu in gesprek met Synerlogic over een uitbreiding van het middel naar de bollensector. We bouwen een dossier op over hoe de sector ermee werkt en hoe het zit met de veiligheid.” Als het over formaline gaat, komt direct de behoefte aan een goede lobbyist bovendrijven. De kennis in Den Haag over dit dossier zou namelijk bedroevend zijn. Boonstra vertelt uit zijn ervaring: “Voor de grote politieke partijen is dit een van de vele dossiers, over een - voor hun - klein onderwerp. Dan kun je geen grote dossierkennis verwachten. Waarom is die er bijvoorbeeld wel bij de Partij voor de Dieren? Omdat die zich meer focust op een aantal onderwerpen en daar alles van weet. Dat maakt het verschil.”


ACTUEEL

‘Marktgerichte productie do

Van links naar rechts: Projectleider Jacco Kaarsemaker en coördinatoren Jaap Houwer en Peter Edelaar van FloraHolland

Als tulpenbroeiers hun marktpositie willen verbeteren, moeten ze keuzes maken op basis van gegevens en niet alleen op gevoel handelen. Dat betogen Jacco Kaarsemaker en Peter Edelaar van FloraHolland. ‘We proberen marktgerichte productie te stimuleren door het analyseren van productie en marktgegevens.’ Tekst: René Bouwmeester Fotografie: René Faas

M

arktprijzen, historische verkoopstatistieken, areaalgegevens en zelfs weerberichten. Bloemenveiling FloraHolland heeft in de loop van de tijd veel van dit soort gegevens verzameld. De laatste jaren is daar ook een schat aan gegevens over consumentengedrag bijgekomen. Al deze informatie stelt het Kenniscentrum Tulp - een grote bibliotheek - van FloraHolland nu


ter beschikking aan telers om optimaal in te spelen op de ontwikkelingen in de markt. Jacco Kaarsemaker, projectleider Markt en Product, en Peter Edelaar, coördinator Tulp, willen broeiers overtuigen voortaan op basis van deze gegevens te handelen omdat het rendement van hun onderneming daarmee kan stijgen. “Nu maken broeiers vaak keuzes op gevoel”, zegt Edelaar. “Ze weten niet voor welke consument of welke keten ze produceren en maken daardoor soms niet de juiste keuzes. We proberen te helpen door dit inzichtelijk te maken, zodat broeiers op basis van cijfers en gegevens

onderbouwd zaken kunnen doen.” Kaarsemaker is het roerend met hem eens. “De kunst is dat we de data moeten vertalen naar productie. Dan kunnen we echt stappen maken.” Om aan te geven wat een broeier met deze gegevens kan, geeft Kaarsemaker twee voorbeelden uit de praktijk. Hij noemt de afzet naar Duitse discountsupermarkten. “Uit de gegevens blijkt dat dit segment de komende jaren waarschijnlijk toeneemt. Daar kunnen broeiers op inspelen. We weten uit onderzoek dat deze doelgroep felle kleuren wil. Dan hoef je voor deze markt geen pasteltinten te telen. Deze mensen vinden het ook belangrijk dat de bloemen bij hun interieur passen. Dan moeten we dus kijken hoe hun huis er van binnen uitziet.” Kaarsemaker somt zo nog een aantal feiten en conclusies op over verpakkingen, prijsgevoeligheid en vaaslevenverwachting. Hij baseert het allemaal op de onderzoeken.

DUITSLAND Eenzelfde redenatie laat hij los op de areaalgegevens. “Duitsland is met 45 procent van de

or analyseren van gegevens’ export onze grootste markt. De kleur roze blijkt ongeveer 10 procent van die markt te beslaan. De areaalgegevens geven aan dat 17 procent van het broeiassortiment van boven de 5 hectare roze is. Een groot gedeelte hiervan wordt vroeg gebroeid. Een teler kan zeggen dat hij voor Engelse Moederdag produceert, maar dat zijn nog niet de aantallen van een heel seizoen. Uit consumentenonderzoek valt te achterhalen in welke landen nog meer vraag naar roze is of waar nog potentie ligt, waarop een teler kan anticiperen. Dat levert hen waarschijnlijk meer op dan wanneer ze al die roze tulpen vroeg in het seizoen voor de klok brengen.”

KLOKPRIJZEN Er is aanvoerders en handel veel aan gelegen om door het geven van aanbodsinzicht de aanvoer van tulpen voor de klok in goede banen te leiden omdat pieken de markt flink kunnen verstoren. Dat begint al bij de planning van de broeierij, legt Edelaar uit. “We vragen de broeischema’s op en maken een prognose van de aanvoer. Wij kijken waar de aanvoerpieken zitten en in welke kleurstelling dat is. Als door bijvoorbeeld de gunstige weersomstandigheden blijkt dat er al vroeg in het seizoen een aanvoerpiek is, vertalen we dit naar aanvoerders zodat ze bijvoorbeeld kunnen besluiten dit een week op te schuiven tot bijvoorbeeld de supermarkten in actie zijn.” Als bepaalde kleuren niet tegelijk voor de klok komen, blijft de middenprijs op peil en dat is ook voor de bemiddeling belangrijk, betoogt Edelaar. “De onderhandelingen starten altijd op basis van klokgegevens van het jaar ervoor. Het is dus belangrijk dat die prijs goed blijft. Als

die bijvoorbeeld 12 cent was, dan staat die prijs, maar het zegt niet zoveel. Het gaat om het verhaal erachter. Werd veel A2-kwaliteit aangeboden of waren er veel lichte tulpen? Pas als je een prijs kan onderbouwen, ga je goed zaken doen.” Edelaar verwacht dat er een paar seizoenen overheen gaan voordat de waarde van de beschikbare gegevens is doorgedrongen tot de hele keten. “Voor een teler die zijn producten voor de klok brengt, is dit meestal nog relatief nieuw. De telers die via bemiddeling leveren, zijn daar al langer mee bezig. We zeggen eigenlijk: de consument dwingt je om anders te produceren. Als veredelaars, bollentelers en broeiers zich hier niet bewust van worden, houdt het op. Dan ben je aan het produceren zonder dat je weet voor wie. Wij bepalen niet wat de consument koopt. Dat bepaalt de consument zelf.”

CADEAUMARKT Kaarsemaker benadrukt dat dit kan betekenen dat broeiers andere keuzes zullen maken. “We moeten op consumentenniveau kijken. Wat vraagt de man of vrouw aan het einde van de keten? Dat moet je altijd in het achterhoofd houden.” In de praktijk zou dit kunnen betekenen dat meer tulpenbroeiers zich met creatieve concepten gaan richten op niches, zoals de cadeaumarkt of de betere bloemisten. “Daarmee creëren we meer zichtbaar onderscheid voor de consument”, zegt Kaarsemaker. “We proberen telers te bewegen om meer waarde toe te voegen.” Of dat succesvol wordt, blijft een kwestie van ondernemerschap, zegt Kaarsemaker. “Wij kunnen de informatie aanreiken, maar de teler moet het zelf doen.”

Deze gegevens heeft het Kenniscentrum Tulp Het Kenniscentrum Tulp heeft een schat aan gegevens beschikbaar. Onderstaande gegevens worden verzameld. - Wekelijks worden 600 consumenten per land in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Rusland bevraagd over hun voorkeur, kennis- en koopgedrag. - Trendbureaus geven kleurtrendvoorspellingen. - Een bloemistenpanel geeft inzicht in de mening van de bloemist. - Wekelijks worden 40 ‘storechecks’ gedaan: winkelbezoeken om de mening van de consument te peilen en te kijken hoe de presentatie, kwaliteit, prijs en kleurvoorkeur in het schap is. - De afzet per land, per afzetkanaal en per supermarktformule wordt bijgehouden. - De transactiedatabase van FloraHolland geeft inzicht in aanvoer en prijsvorming. - Historische weergegevens in verhouding tot volume en prijs. - Broeischema’s voor het maken van aanbodsprognoses per seizoen. - Areaalstatistieken met een meerjarige vooruitblik per kleur en cultivar. - Veredelaars geven een meerjarige vooruitblik op hun programma’s. - Het eigen netwerk van kenners en specialisten van FloraHolland.

Marktplan Tulp in het kort De ‘producttafel’ van FloraHolland heeft samen met de broeiers en de FloraHolland Productcommissie Tulp een nieuw marktplan voor de tulp opgesteld. Het doel van het plan is broeiers te helpen bij het bevorderen van rendement door gerichte activiteiten. Deze activiteiten zijn in het kort: 1. Inzicht van consument tot bol: door informatie over consumentengedrag te analyseren en terug te koppelen, kan een broeier beter inspelen op de behoefte van de consument. Het gaat daarbij om gegevens als ‘welke kleur tulp loopt in welke weken in welke supermarkt goed?’ 2. Verstoringen in de balans tussen vraag en aanbod inzichtelijk maken: door de verwachte aanvoer inzichtelijk te maken, kunnen broeiers en handel hierop anticiperen en eventuele volumedruk voorkomen. Aan de hand van broeischema’s kan de producttafel Tulp van FloraHolland in oktober een betrouwbare prognose maken van de volumeverdeling over het seizoen. 3. Onderscheid toevoegen aan de tulp: de producttafel Tulp wil initiatieven ondersteunen van broeiers die bijzondere tulpen of tulpconcepten als een zichtbaar ander product voor het voetlicht van de consument brengen, zodat de consument er een meerprijs voor over heeft. 4. Broeiers worden betere gesprekspartners van de klant: het idee is om eindklanten te inspireren met nieuwe mogelijkheden voor het tulpenschap in de winkel, bijvoorbeeld door tulpen in cadeauverpakking aan te bieden. 5. Imago tulp benutten: de tulp is een visitekaartje van Nederland. Marketingstudenten en creatieve marketeers van buiten de sector krijgen van de FPC Tulp opdracht om met een frisse blik creatieve mogelijkheden te bedenken hoe broeiers het ‘merk’ tulp in de markt beter kunnen benutten. Deze ideeën worden met alle broeiers tijdens bijvoorbeeld product- of studieclubbijeenkomsten gedeeld.


DUURZAAMHEID

‘Energiebesparing is geen d Van der Slot Tulips uit Voorhout mag zich volgens de energiemonitor van de KAVB het meest energiezuinige bedrijf van de Bollenstreek noemen. Frans van der Slot legt uit hoe dat komt. Tekst: René Bouwmeester Fotografie: René Faas

Z

uinig zijn met energie was eigenlijk nooit een doel op zich voor Frans en Jan van der Slot van Van der Slot Tulips uit Voorhout. Dat zij tijdens de Kennisarena Energie op 13 februari zijn gehuldigd als meest energiezuinige bollenbedrijf in de Bollenstreek kwam voor hen dan ook tamelijk onverwacht. Sterker nog, Van der Slot dacht in eerste instantie dat hij het formulier verkeerd had ingevuld. Uit de gegevens van de Energiemonitor Bloembollen blijkt dat het gasverbruik van de broers 67 procent onder het gemiddelde in de regio ligt. Het elektraverbruik ligt 39 procent lager. Deze getallen zijn gebaseerd op de verbruikcijfers van de ondernemers en via rekenformules door Wageningen UR Bloembollen met elkaar vergelijkbaar gemaakt.

Duurzame energie Dat gebruik van duurzame energie, opgewekt met windmolens en zonnepanelen een besparing op gas en elektra oplevert is algemeen bekend. Wageningen UR heeft echter nog meer mogelijkheden onderzocht. Zonnedak: Het principe is dat de voor ventilatie aangezogen lucht door een aangepaste dakconstructie, het zonnedak, wordt voorverwarmd. Dat levert bij alle bolgewassen een forse besparing op. Drogen met kaslucht: Door gebruik te maken van door de zon verwarmde kaslucht slaat overdag de verwarming minder aan. Die levert zeker in de droogfase besparingen op van 30 tot 50 procent. Warmtewisselaars: In het productieproces is soms op de ene plek warmte en op de andere plek koude gewenst. Door deze vraag te koppelen met warmtewisselaars, koude- en warmteopslag en warmtepompen kan efficiënt worden gekoeld dan wel verwarmd. Hergebruik warmte: Terugwinning van warmte uit afgevoerde droog- en ventilatielucht kan, in combinatie met een warmtewisselaar, een besparing van zo’n 30 procent opleveren.


Frans van der Slot vindt die cijfers desondanks geen reden voor borstklopperij. “Het is voor ons makkelijk praten. We zijn een jong bedrijf en bij alle uitbreidingen die we hebben gedaan, konden we moderne installaties kiezen. Dat scheelt uiteindelijk best veel in het energieverbruik ten opzichte van iemand die twintig jaar geleden nieuw heeft gebouwd. Toen was energieverbruik nog niet zo’n issue.”

‘Het energieverbruik is niet meegegroeid met de rest van het bedrijf’ Energiebesparing is weliswaar geen speerpunt in de bedrijfsvoering - dat is kwaliteit - maar het speelt noodgedwongen wel een belangrijke rol in het bedrijf, legt Van der Slot uit. “We zitten met onze aardgas- en elektriciteitsaansluiting op het maximum. Als ik een zwaardere aansluiting wil, moet Liander die aanleggen. Dat kost me zeker een ton. Vandaar dat we proberen zoveel mogelijk met de bestaande aansluiting te doen. We zijn steeds een beetje gegroeid, maar het energieverbruik is niet even hard meegegroeid met de rest van het bedrijf.”

KASLUCHT Van der Slot Tulips bespaart op een aantal manieren energie. Onderzoeker Jeroen Wildschut van Wageningen UR Bloembollen in Lisse heeft ter plekke de situatie bekeken. Hij signaleert twee aanpassingen die veel besparing opleveren. De grootste besparing behaalt het bedrijf bij de bewaring, denkt Wildschut. De kisten met plantgoed krijgen lucht via de kas. “Dat scheelt gemiddeld 3,3 graden Celcius, die ze niet hoeven te verwarmen.” Daarnaast zijn de broers actief met ethyleengestuurde ventilatie bij de bewaring van tulpenbollen. “We weten hoe het verloop van het vrijkomen van ethyleen is. De eerste week na het rooien is het heel belangrijk goed te ventileren. Daarna is minder ventilatie nodig”, legt Van der Slot uit. Wildschut voegt daaraan toe dat de ondernemers de lucht van buitenaf aanvoeren. “Die bevat minder ethyleen dan wanneer je in

Frans van der Slot vindt investeringen in energiebesp

een cel circuleert. Per saldo heb je dus minder lucht nodig, dus minder ventilatiecapaciteit.” Wildschut heeft becijferd dat het energieverbruik van een gemiddeld bollenbedrijf met 80 procent kan worden teruggebracht, wanneer alle besparende mogelijkheden worden toegepast. “In theorie zou dat kunnen. Er zijn nu al bedrijven, zoals Van der Slot, die de helft van de energie gebruiken van een gemiddeld bedrijf.” De wetenschapper signaleert overigens dat de sector als geheel stappen zet op het gebied van energiebesparing. Het gemiddelde energieverbruik bij de teelt is tussen 2008 en 2013 met ruim 18 procent teruggebracht. Het energieverbruik bij broei is in dezelfde periode met ruim 41 procent gedaald.

VENTILATOR De gebroeders Van der Slot houden niet op bij de huidige stand van zaken. Ze werken inmiddels aan uitbreiding en ook daarbij is gedacht aan energiebesparing. Het bedrijf heeft onlangs

oel, maar wel een sport’ een nieuwe schuur in gebruik genomen. Het dak wordt in de toekomst vol gelegd met zonnepanelen, hetgeen het elektriciteitsverbruik moet drukken. Het nieuwe type koelcel is ook een besparingskans. Deze vijf cellen krijgen elk vijf ventilatoren. Dat zijn er meer dan noodzakelijk is en dat heeft een reden, zegt Van der Slot. De gedachte is dat ventilatoren die niet of nauwelijks hun maximale capaciteit benutten, relatief energiezuinig functioneren bij deellastgebruik. Uit onderzoek blijkt dat inzet op 90 procent van de capaciteit een besparing oplevert van 25 procent. Terugdraaien naar de helft van de capaciteit levert een besparing op van 85 procent. “Als je energiebesparende maatregelen neemt, verdien je dat gegarandeerd terug”, zegt Van der Slot. “Dat is een zekerheid. Energie gaat dag en nacht door. Ik vind het ook een uitdaging om te kijken waar ik kan besparen. Dat is de sport. Energie is al maar duurder geworden, dus het is steeds interessanter om erop te letten.”

Energiebesparing broeierij

aringen lonend: ‘Energie is al maar duurder geworden, dus is het steeds interessanter om erop te letten’

Energiebesparing in drogen en bewaren Wageningen UR heeft een overzicht gemaakt van energiebesparende maatregelen. Enkele tips zijn: Ethyleengestuurde ventilatie: Tijdens de bewaring van tulpenbollen produceren zure bollen ethyleen. Dit levert schade op aan gezonde bollen. Om dit te voorkomen wordt uit voorzorg extreem veel geventileerd. Dit kost veel energie. Door het ethyleengehalte constant te meten, hoeft niet meer te worden geventileerd dan strikt nodig is. Verwijderen zure bollen: Door zure tulpenbollen te verwijderen en ethyleengestuurd te ventileren is nog grotere energiebesparing mogelijk. Verminderen ventilatie: Bij de heetstook van hyacint kan de ventilatiehoeveelheid zonder schade flink worden teruggebracht, zo blijkt uit onderzoek van Wageningen UR. Frequentieregelaar op ventilator: Met frequentieregelaars kan het toerental van de ventilatoren traploos worden aangepast. Als de bollen droog zijn en geschoond, kan voor de meeste bolsoorten het toerental met de helft dalen. Dit levert een energiebesparing op van ruim 80 procent. Aangepaste uitblaasopening: Door de uitblaasopening van de ventilator te optimaliseren met bijvoorbeeld een schans of een afgeronde uitblaasopening is energiebesparing mogelijk. Mini-WKK: Een (mini-)warmtekrachtkoppeling kan energiebesparing opleveren. De besparingsmogelijkheden hangen echter sterk af van het bedrijfstype en de -omvang. Het volledige overzicht is te vinden op www.bloembollenweb.nl.

Voor broeierijen heeft Wageningen UR eveneens een aantal tips op een rij gezet: Isolatie kasdek: Het isoleren in de kas met bijvoorbeeld een scherm is belangrijk voor zowel de energiebesparing als voor de temperatuurverdeling. Bij een betere temperatuurverdeling kan de temperatuur in de kas omlaag zonder dat gewasschade optreedt. Meerlagenteelt: Door een tweede of derde teeltlaag aan te brengen, kan fors worden bespaard op het gasverbruik per steel, zelfs als de onderste laag moet worden belicht. Eb/vloedbroei: Met een eb- en vloedsysteem blijven de tulpen langer in de bewortelingsruimte staan. Hierdoor is de periode in de kas korter en zijn meer trekken in het broeiseizoen mogelijk. Het energieverbruik per steel is ongeveer 27 procent lager dan bij broei op potgrond. Overigens levert teelt op stilstaand water ook al een energiebesparing op. Voortrekken: Door de bewortelde bollen in een verwarmde cel enkele dagen gestapeld voor te trekken, wordt de kasperiode verkort. Hierdoor kunnen op hetzelfde kasoppervlak meer trekken worden gebroeid.


Mekos machines

voor professionals.

Mekos spoelmachines

Mekos kopmachines

Mekos uit Schagerbrug is fabrikant van kopmachines, ligbedframes en spoeltrommels. Bijna alles is mogelijk bij Mekos Schagerbrug BV. Bel voor geheel vrijblijvende informatie: 0224-571555 www.mekos.nl

Mekos ligbedframes

P R O LO N G X P Voorkómt stuiteren van druppels! Verbetert de hechting! Optimaliseert bedekking en duurwerking !

Samen met CNB

organiseer ik moeiteloos een

groene of materialenveiling?

Slechts één telefoontje naar het CNB veilingteam is voldoende. Of het nu gaat om een materialenveiling of een groene veiling, het CNB veilingteam regelt het graag voor u. Het CNB veilingteam werkt samen met Troostwijk Veilingen op het gebied van materialenveilingen. Daarmee is een veiling verzekerd van een groot netwerk van potentiële kopers.

Veilen bij CNB:

• Materialen en groen • Inventarisatie • Samenstellen en verspreiden catalogus • Ook digitaal • Reclame en promotie • Service en betalingszekerheid • Breed en divers netwerk van potentiële kopers Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op. Veilingmeester Jan Meijer • [email protected] • 06 10 44 28 03 Veilinginkoper Ronald Walkier • [email protected] • 06 53 70 06 30

Heereweg 347 2161 CA Lisse Tel. +31 (0)252 43 14 31 cnb.nl

CNB ACTUEEL

CNB Podiumtulp bereikt hoogtepunt Wat half januari met een bescheiden aantal inzendingen begon, is inmiddels op volle kracht: CNB Podiumtulp 2015. In week 9 en 10 maakten diverse cultivars uit het nieuwere assortiment hun opwachting in de showkas van CNB. Daaronder veel fraais, zoals de meerbloemige pottulp ‘Outbreak’ en de sierlijke, rozewitte ‘X-Factor’. Een aantal opvallende inzendingen uitgelicht. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

OUTBREAK Is het niet de kleur, dan is het wel de meerbloemigheid die ‘Outbreak’ onderscheidt van het overige tulpenassortiment. De tulp werd in week 9 ingezonden voor CNB Podiumtulp 2015 door Jos Duineveld uit Breezand. Het betreft hier een kruising met ‘Ted Turner’ als moeder en ‘Yokohama’ x ‘Amethyst’ als vader. De cultivar komt oorspronkelijk uit de veredelingskraam van Vertuco bv, van wie Duineveld de hele stock heeft gekocht. De kwekersrechtelijk beschermde ‘Outbreak’ leent zich uitstekend voor de pottenbroeierij. Het soort, met een lengte van 21 centimeter, wordt onder andere gebroeid in Amerika, Denemarken en Zwitserland. Opvallend is de bloemkleur: helder geel met een fraaie rode rand. Daarnaast beschikt ‘Outbreak’ over mooi groen, stevig blad. In de teelt is het een redelijk goede groeier, een mooie bollen-

‘Outbreak’ 34 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

maker en een niet zuurgevoelig soort. Voor oogst 2015 zijn er nog voldoende leverbare bollen in aanbod. Meer informatie over de tulp en de verkoop daarvan is verkrijgbaar via CNB-vertegenwoordiger Leo van den Berg.

NEGLIGÉ Ook een opvallende verschijning in week 9 van het Podiumtulpproject is de fraaie ‘Negligé’ van inzender W. van Lierop uit Breezand. De tulp - een kruising tussen ‘Canary’ x ‘Daytona’ komt voort uit het verdelingswerk van Vertuco. Het betreft hier een mooie, gefranjerde tulp. “De witte kleur is best uniek in het crispasortiment”, vertelt Vertuco-veredelaar Arjen Rood. “Bovendien is ‘Negligé’ gezegend met een goede bladstand, mooi rechtop en een lengte van 43 centimeter.” De kwekersrechtelijk beschermde tulp is volgens Rood een goede broeier. “De broeisnelheid is afhankelijk van de temperatuur uiteraard, maar gemiddeld geldt dat 23 kasdagen nodig zijn, voorafgegaan door 16 tot 17 weken kou.” De cultivar is van begin febru-

‘Negligé’

ari tot half maart te broeien en is een mooie tulp voor het exclusievere segment. In de teelt geldt ‘Negligé’ als een goede bollenmaker met mooie, ronde bollen die goed in de huid zitten. Virus is goed traceerbaar (deze tulpen blijven wit) en het soort is niet zuurgevoelig. Voor meer informatie over de eigenschappen en verkoop is CNB-vertegenwoordiger Jan Boon het aanspreekpunt.

GOLDEN TYCOON Je hebt geel en je hebt geel. De kleur van ‘Golden Tycoon’ is in ieder geval niet standaard en valt nog het beste te omschrijven als diep geel of zoals de naam het al zegt goudgeel. De tulp werd ingezonden door W. van Lierop uit Breezand die de teelt exclusief in handen heeft. De kwekersrechtelijk beschermde cultivar komt uit de stal van Vertuco en heeft als kruisingsouders ‘Yokohama’ (moeder) en ‘Prominence’ x ‘Ballerina’ (vader). Er mankeert weinig aan ‘Golden Tycoon’: een goede lengte - zo’n 45 centimeter - mooi opstaand, groen blad en een goede algehele stand. Toch zal het niet meevallen om op te boksen tegen soorten als ‘Strong Gold’ en ‘Yellow Flight’, de gevestigde orde in het gele broeierijsegment. ‘Golden Tycoon’ is een echte broeitulp. Bolmaat 12 gaat voornamelijk richting het Oostblok, terwijl de 11’en veel gebruikt worden in de Engelse en Duitse broeierij. De tulp is vanaf midden januari tot het einde van het seizoen te broeien en heeft drie tot vier weken tussentemperatuur en zestien weken kou nodig. Geïnteresseerden in ‘Golden Tycoon’ kunnen contact opnemen met CNB-vertegenwoordiger Onno Immink.

‘Golden Tycoon’

bloemvorm en de aparte kleur: oranje met een gele rand. Het is een echte broeitulp, niet echt vlot, maar wel een mooie bos tulpen als resultaat. “In bollenteelt zien we dat Ad Rem Glamour een goede groeier is, geen problemen geeft met virus of zuur en goed in de huid zit. Wij telen het soort nu ongeveer acht jaar. De partij is in opbouw.” Neem voor meer informatie contact op met uw CNB-vertegenwoordiger.

POTTULP GEEL Ook de pottulp is vertegenwoordigd in week 10. Inzender P. Koedijk en zn. komt met een gele cultivar die naar eigen zeggen hoge ogen scoort als het gaat om houdbaarheid. Verder valt de

AD REM GLAMOUR In week 10 drukt inzender P. Koedijk en zn. uit Sint Pancras zijn stempel op het project CNB Podiumtulp. Een van de inzendingen betreft de fraaie Ad Rem Glamour. Een nog niet geregistreerde tulp, maar dat zal als het aan de eigenaren Klaas en Otto Koedijk ligt niet lang meer duren. Het gaat hier om een mutant van de befaamde ‘Ad Rem’. “Daar is er nog een van, maar die behoudt zijn kleur niet in de broeierij en dat doet deze mutant wel”, vertelt Klaas Koedijk. Hij doelt hiermee op het blad: groen met een crèmekleurige rand. Het maakt de tulp exclusiever, maar de markt voor tweekleurig blad is ook beperkt. De eigenschappen van Ad Rem Glamour komen verder overeen met ‘Ad Rem’, een gewilde tulp vanwege de gave, eivormige

tulp die grove bollen maakt”, vertelt Klaas Koedijk, “maar dat hoeft ook eigenlijk niet. Het grote voordeel is namelijk dat deze pottulp al bloeit vanaf ziftmaat 8 en met een forse bloem als resultaat. Enig minpuntje is het blad. Dat is mooi groen, maar wel vrij lang, waardoor het boven de bloem uitsteekt.” Wie meer over deze gele pottulp wil weten, kan zijn of haar CNB-vertegenwoordiger inschakelen.

ZAAILING ROOD tulp vooral op vanwege de forse bloem en harde, donkergele kleur. Vanwege het gedrongen gewas is deze cultivar geschikt voor de droogverkoopmarkt en de pottenbroei. “Dit is geen

Inzenders week 9 Jos Duineveld

‘Outbreak’

A.W. Bos Bloembollen bv

‘Mistress Mystic’ , ‘Red Rock’ *, ‘Powerplay’*,

Lybo Tulpen Veredeling

85-BC-98-2, ‘Dutch Mountain’

W. van Lierop

‘Golden Tycoon’, ‘Negligé’

A. Snoek-Begon bv

‘Belle Ile’

Pater Bloembollen

‘White Desire’, ‘X-Factor’

Fa. P. Boon

‘Scarlet Verona’

D.M. van Es

BR-90-129

We besluiten de podiumtulpen van afgelopen twee weken met een rode cultivar die is ingezonden als zaailing rood. Opnieuw is P. Koedijk en zn. uit Sint Pancras de inzender. “Wij kruisen onze tulpen vooral met vroege sortiment”, geeft Klaas Koedijk aan. “Dat maakt dat ook deze tulp vroeg te broeien is.” En met vroeg bedoelt hij ook echt vroeg: van Kerst tot het einde van het seizoen. De cultivar heeft een mooie donkerrode kleur en breed, donkergroen blad. Pluspunt volgens Koedijk is dat hij niet doorgroeit in de nek, oftewel niet ‘nekt’. Zaailing rood is makkelijk te broeien en geldt ook in de teelt als een goede groeier en plantgoedmaker. “De huid is niet zo dik, maar als de tulp vroeg gerooid wordt, zit hij goed in de huid.” Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met hun CNB-vertegenwoordiger.

* ondergebracht in kwekersvereniging Armapool Inzenders week 8 Fa. P. Boon

‘Scarlet Verona’

Lybo Tulpen Veredeling

‘Dutch Mountain’

Pater Bloembollen

‘White Desire’

P. Koedijk en zn

‘Thailand’, Ad Rem Glamour, pottulp geel, zaailing rood

John Clemens

‘Bellona Design’

Litjens Bloembollen

‘Titan’

Fa. J. Rutgrink

‘Triple A’

CNB podiumtulp 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 35

CNB PRODUCT & SHOW

Maagdelijk wit en vleugje roze Onder de naam Product & Show beoogt CNB gericht en commercieel te communiceren over producten die in de showruimte van CNB te zien zijn. BloembollenVisie licht de meest opvallende inzendingen uit. Naast een mooie collectie tulpen zijn het de lelies die de boventoon voeren en dan met name in de kleur wit. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

I

t’s showtime! In de winter en het voorjaar staan er tal van beurzen, shows en tentoonstellingen op het programma. De maanden vormen bij uitstek de periode om producten te showen. Dat is momenteel ook goed te merken in de showruimte van CNB in Lisse. Eind februari brengen tulpenkwekers – waaronder Maveridge – veel kleur in de showkas, terwijl diverse lelie-inzenders het podium in het handelscentrum voor hun rekening nemen. Maar liefst drie lelieveredelaars waren aanwezig met meerdere vazen. Samen zetten zij een mooi sortiment neer, waarbij het bijna een onderlinge competitie lijkt: ‘Wie brengt de beste witte lelie?’. De kleur wit is immers zeer goed vertegenwoordigd.

COMPACT Mak Breeding showde in de tweede helft van februari een tweetal OT-lelies: de roze ‘Tabledance’ en de gele ‘Belville’. Met name ‘Tabledance’ is een opvallende lelie onder de OT-hybri-

‘Forever’ 36 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

den vanwege de unieke, frisse, roze kleur en de mooie knoppresentatie. Ook Marklily heeft twee vazen neergezet op het podium in het handelscentrum, waaronder de OT-lelie ‘Pink Magic’, een zogenaamde bicolor met een donkerroze hart dat overgaat in bijna wit aan het uiteinde van de bloembladeren. Daarnaast stond de witte OT ‘Forever’, een interessante cultivar voor de broeierij. De lelie heeft compact en kort blad, waardoor er meer stuks op een vierkante meter geplant kunnen worden.

HOGE OGEN Tot slot bracht Royal van Zanten maar liefst vier verschillende lelies voor het voetlicht. ‘Tisento’, ‘Bendigo’ en ‘Signum’, afkomstig van Nieuw-Zeelandse teelt, en de witte Oriëntal ‘Arletta’. De witte ‘Signum’ scoorde al vaker hoge ogen op keuringen en shows. De eveneens witte ‘Tisento’ viel afgelopen januari nog in de prijzen tijdens de CNB Bloem- en relatiedagen. De fraaie lelie van Royal van Zanten werd toen uitgeroepen tot beste vaas van de show. Alle genoemde soorten zijn kwekersrechtelijk beschermd. Voor meer informatie over de producten en de verkoop daarvan kunt u contact

‘Tisento’

‘Signum’ opnemen met uw vertegenwoordiger van het CNB-lelieteam. Of stuur een e-mail naar CNB Product & Show via [email protected] .

Volg CNB Product & Show Meer en actuele informatie over Product & Show is te vinden op de webpagina www.cnbproduct-show.nl. Ook heeft Product & Show een eigen Twitteraccount, te volgen via @CNBProductShow. Heeft u zelf een product waar u graag wat meer over wilt vertellen? Stuur dan een mailtje naar [email protected].

CNB ACTUEEL

Arno Kroon (links) en Erik Barnhoorn: ‘Narcis is het langst bloeiende voorjaarsgewas’

CNB NARCISSENTWEEDAAGSE:

Bundeling van kennis en assortiment Narcis is een van de eerste voorjaarsbloeiers en bovendien een gewas dat tot ver in het voorjaar kleur laat zien. Een aantrekkelijk product dus voor de tuin. Ook als snijbloem trekt narcis de aandacht. Tijdens de tweede editie van de CNB Narcissentweedaagse, die op 16 en 17 april plaatvindt op de Floratuin in Julianadorp, is een keur aan soorten en variëteiten te zien. Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

O

rganisators en CNB-bemiddelaars Onno Immink, Erik Barnhoorn en Arno Kroon vatten het kort samen: “De Narcissentweedaagse is bedoeld voor iedereen die met narcissen te maken heeft: veredelaars, kwekers en exporteurs. Naast de bloemenshow die plaatsvindt in de schuur, kunnen bezoekers natuurlijk ook een kijkje nemen op de Floratuin, waar kwekers hun nieuwe soorten showen en de kraamkamer van kwekersvereniging Narveco staat opgeplant. Je krijgt een mooi overzicht van het actuele assortiment – inclusief nieuwigheden – en wij zijn aanwezig om informatie te verstrekken en alle vragen te beantwoorden. Je kunt je oriënteren en het daarbij laten, maar natuurlijk is het ook mogelijk om direct orders

te plaatsen. In feite is de Narcissentweedaagse een bundeling van kennis en assortiment die een impuls moet geven aan dit mooie voorjaarsgewas.”

INFORMATIEAVOND De bloemen voor de show worden op het land geplukt en aangeleverd door zo’n dertig narcissenkwekers en vervolgens fraai opgestoken door twee bloemenarrangeurs. “Vorig jaar waren er zo’n 172 soorten te zien, het is afwachten hoe het dit jaar zal gaan. Dat hangt erg van het weer af. Als het al vroeg warm wordt, zal de nadruk liggen op de wat latere soorten.” De Floratuin is tijdens de tweedaagse geopend vanaf 8.00 uur ’s ochtends. “Donderdagavond 16 april organiseren we ook een informatieavond voor kwekers. Meer informatie daarover volgt. Op vrijdag is de show geopend tot laat

in de middag, uiterlijk 18.00 uur.” Kwekers die hun product willen showen, kunnen zich nog tot een dag voor de show aanmelden bij Onno, Erik of Arno. “Hoe meer aanbod, hoe interessanter de show.”

TENDENSEN Gevraagd naar tendensen in de narcissenmarkt, merken de vertegenwoordigers op dat er veel interesse is in grootbloemige narcissen voor de pot. “In de droogverkoop is er vooral vraag naar nieuwe, unieke soorten.” Wat vorig jaar opviel tijdens de show was de belangstelling voor de snijbloemvariant van narcis. “Daar is zeker een markt voor, helemaal voor de dubbele soorten. Voor veel kwekers komt het moment van plukken echter op een ongelukkig moment omdat andere producten dan ook de aandacht vragen. En de partijen zijn soms te klein om een interessant rendement te kunnen maken. Toch liggen daar wel kansen. Wie weet wat deze show weer losmaakt.”

Locatie: Floratuin, Rijksweg 85, Julianadorp Datum: donderdag 16 en vrijdag 17 april Meer informatie bij: Onno Immink 06 537 501 26 Erik Barnhoorn 06 225 249 87 Arno Kroon 06 531 602 04


SERVICE VERTEGENWOORDIGERS CNB NAAM Theo van Aanholt Erik Barnhoorn Paul van Bentem Leo van den Berg Dirk Bloothoofd Jan Boon Nick Broersen Adri van Dun Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Ron Hoogeveen Onno Immink Henk de Jong René Koordes Ted Kortekaas Arno Kroon Hein Lommerse Michel Longayroux Siebren Mantel René van Marrewijk Dick de Mooy Ard Mulder Frank Neuvel Henri Omta Rob Paarlberg Hans Pater Bas Scholten René Schrama Piet Takken Erwin Vriend Ed Walkier Ronald Walkier Dick de Wit Hawikjo Wijnands Wim Zandwijk Rien van Zuilekom Piet Zoutenbier

TELEFOON CNB TELEFOON PRIVÉ 0252-431103 0224-593075 0252-431286 0252-431383 0252-431413 0223-523873 0252-431284 0223-769067 0252-431162 0252-431303 0252-431296 0527-271970 0252-431240 0252-431255 0252-431256 0252-431214 0252-431305 0252-416877 0252-431393 0252-340660 0252-431390 0252-431137 0252-431257 0223-641002 0252-431174 0252-344409 0252-431381 0228-323023 0252-431259 0252-431304 0252-431361 071-4023313 0318-514812 0252-431363 0252-431274 0224-291535 0252-431362 072-5150250 0252-431224 0252-431325 0223-534820 0252-431249 023-5716372 0252-431298 0527-203365 0252-431367 0228-314981 0252-431306 0252-431273 0252-411191 0252-431368 0228-513590 0252-431171 071-3621591 0252-431179 0252-532228 0252-431261 071-3619142 0252-431345 071-3611104


FAX PRIVÉ 0224-591522 0252-431465 0252-377932 0223-523782 0223-769068

0527-271970 0252-431254 0252-431254 0252-419505 0252-431164 0223-645299 0252-520968 0228-323024

071-4028342 0318-514819

072-5153193 0252-431164 0223-534822 0527-201822 0228-316869 0252-431167 0252-419748 0228-521620 071-3621592 0252-532155 0252-431410

MOBIEL 06-53174195 06-22524987 06-53755312 06-53718254 06-53293161 06-22485266 06-12296820 06-20019369 06-53518289 06-51209462 06-20669208 06-53390229 06-53750126 06-22468536 06-20611028 06-51145809 06-53160204 06-53842830 06-53356450 06-53690252 06-12886803 06-51587419 06-30669654 06-53268760 06-51588053 06-53929136 06-53299617 06-22236845 06-53390228 06-53174194 06-53396784 06-53439349 06-53700630 06-53866219 06-22377259 06-53644594 06-30669934 06-20397884

E-MAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

SPECIALISME/GEBIED gladiolen Noord.Zandgebied, de Zuid, broeitulpen muscari, tulp, narcis, bol op pot bijzondere bolgewassen en tulpen lelies tulpen calla’s Flevoland lelies lelies lelies vaste planten, paeonia daghandel vaste planten dahlia’s, calla’s lelies, tulpen narcis, tulp, bijz.bolgew. en bol op pot daghandel narcissen en bijz. bolgew. West-Friesland lelies calla’s Rijnsburg e.o. vaste planten, boomkwekerij West-Friesland daghandel lelies narc., tulp, bijz.bolg., hyac., bol op pot daghandel irissen hyacinten en bol op pot vaste planten gladiolen, tulpen NOP lelies daghandel daghandel en veilinginkoper West-Friesland daghandel hyacinten vaste planten daghandel lelies

IN EN VERKOOPBUREAU NAAM Paul Peters Marcel Nijssen Diane Gortzak Maaike Pennings Marlies Jager Marjan Klootwijk

FUNCTIE Manager bemiddeling Manager bemiddeling Communicatie en promotie Communicatie en promotie Communicatie en promotie Secretaresse

TELEFOON CNB 0252-431493 0252-431343 0252-431218 0252-431122 0252-431495 0252-431316

MOBIEL 06-20411035 06-10311972 06-10567070

E-MAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431129 0252-431123

FAX 06-22975731 06-51312197

E-MAIL [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431200 0252-431200

FAX 0252-431126 0252-431126

E-MAIL [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431431 0252-431129 0252-431273

MOBIEL 06-10442803 06-22975731 06-53700630

E-MAIL [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431306 0252-431273

MOBIEL 06-53439349 06-53700630

E-MAIL [email protected] [email protected]

FUNCTIE Commerciele binnendienst Manager CNB Koel- en preparatiebedrijf Hoofd Kwaliteitszorg

TELEFOON CNB 0228-530131 0228-530174 0228-530190

MOBIEL 06-23960145 06-53940502


FUNCTIE Teeltbegeleider Teeltbegeleider Teeltbegeleider

TELEFOON CNB 0228-530190 0228-530160 0252-431128

MOBIEL 06-53940502 06-44074093 06-53299617


TELEFOON 0252-431431 0228-530130 0224-590475

FAX 0252-431254 0228-517411 0224-593603

GEOPEND: 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.30) 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.00) Bezoek op afspraak

RECLAMES EN GESCHILLEN NAAM Hans Ruigrok Sjaak van Ruiten

FUNCTIE Reclames&Geschillen, Veilingen Reclames&Geschillen, Veilingen

KLANTENSERVICE EN ADMINISTRATIE openingstijden: 8.15 - 17.00 uur NAAM Algemeen CNB Online

FUNCTIE

GROENE EN MATERIALENVEILINGEN NAAM Jan Meijer Hans Ruigrok Ronald Walkier

FUNCTIE Veilingen Veilingen Veilinginkoper

AANBOD MATERIALEN ONLINE NAAM Ed Walkier Ronald Walkier

FUNCTIE

CNB KOEL EN PREPARATIEBEDRIJF NAAM Jos Duin Nico Hof

CNB KWALITEIT+ NAAM Nico Hof Robèr Laan Hans Pater

CNB VESTIGINGEN CNB CNB Koel- en Preparatiebedrijf CNB, Kantoor BolleNoord

ADRES Heereweg 347, 2161CA Lisse Veilingweg 1, 1611 BN Bovenkarspel Groteweg 9, 1756 CK ‘t Zand


GRONDBANK CNB MAKELAARDIJ T: 0252431360 F: 421394 MAKELAARDIJCNB.NL BAS SCHOLTEN 0622 23 68 45 B.SCHOLTENCNB.NL WIM ZANDWIJK 0653 64 45 94 W.ZANDWIJKCNB.NL F.G. V.D. GEER 0653 34 20 55 F.V.D.GEERCNB.NL AANBOD BEUSICHEM BETUWE • 20 ha lichte kleigrond (uiterwaarden), diverse teelten, vanaf heden tot in overleg BOLLENSTREEK • 3,5 ha zandgrond, dahlia’s, vanaf heden t/m oktober 2015 HILLEGOM • 400 rr zandgrond, diverse teelten, direct beschikbaar LISSE • 1.600 rr zandgrond, diverse teelten, vanaf heden t/m oktober 2015 LISSE • 700 rr zandgrond, diverse teelten, vanaf heden t/m oktober 2015 ZWAANSHOEK • 1.400 rr zandgrond, diverse teelten, geen dahlia’s, vanaf heden tot in overleg SCHAGEN • 6 ha zandgrond, wortelen, vanaf heden tot in overleg KASRUIMTE LISSE • ca. 650 m2 schuurkas, diversen, heden t/m november 2015 in overleg

RIJNSBURG • 1.228 m2 Venlokas, diversen, vanaf heden tot in overleg CELRUIMTE RIJNSBURG • 3 cellen met dockshelters, voor diverse doeleinden, vanaf maart 2015 tot in overleg BEDRIJVEN LISSE • 1.500 m2 bedrijfsruimte, enkele cellen, kas, rolkassen en land, ook in gedeelten te huur, in overleg LISSE • 477 m2 moderne schuurruimte + 2 cellen en 100 m2 kantoor, voor meerdere jaren mogelijk BOLLENSTREEK • 1.000 m2 schuurruimte, voor opslag, in overleg VRAAG BOLLENSTREEK e.o. • 8 ha zandgrond, vaste planten, vanaf maart 2015 tot in overleg BOLLENSTREEK en/of NOORD-HOLLAND 7 ha zandgrond, wortelen, teeltseizoen 2015/2016 BOLLENSTREEK • 7 ha zandgrond, Zantedeschia, teeltseizoen 2015 VOORHOUT e.o. • 3 ha zandgrond, Zantedeschia, teeltseizoen 2015

HILLEGOM e.o. • 1.000 rr zandgrond, pioenen, vanaf heden tot in overleg HILLEGOM e.o. • 3 ha zandgrond, hyacinten, teeltseizoen 2015 KOP VAN NOORD-HOLLAND • 10 ha zandland, aardappelen, teeltseizoen 2015 KOP VAN NOORD-HOLLAND • 15 ha zandland, hyacinten, teeltseizoen 2015 OMGEVING WEST-FRIESLAND • 15 ha kleigrond, bloemkool, teeltseizoen 2015 VRAAG KASRUIMTE RIJNSBURG e.o. • 1.000-2.500 m² kasruimte, niet verwarmd, dahlia’s, vanaf 1 maart t/m november 2015 BOLLENSTREEK 2.500 m2 kasruimte, diverse, in overleg

Bezoek onze stand op de Lentetuin van 5 t/m 9 maart 2015

Wij kunnen u van dienst zijn op allerlei gebied: Aan- en verkoop, taxaties, pachtzaken, huur- en verhuur. Onder andere nu in de verkoop: Zuid-Holland

- Bloembollencomplex met agrarische bedrijfswoning, Wilgendam 5, Noordwijk

- Agrarisch bedrijfscomplex met agrarische bedrijfswoning, Middenweg 15a, Lisse

- Agrarisch bedrijf met agrarische bedrijfswoning, Rijnsburgerweg 40, Voorhout

- Agrarisch bedrijfscomplex, Loosterweg t.o. nr. 41, Voorhout

Noord-Holland - 10 ha bloembollenzandland te Julianadorp - 15 ha bloembollenzandland met schuur en woning te Julianadorp 40 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

VRAAG EN AANBOD

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING CNB HYACINTENTEAM WIM ZANDWIJK

BAS SCHOLTEN

T: 0653644594 T: 0252431179 F: 0252431194 T: 0622236845 T: 0252431325

VOOR ALLE

HYACINTEN

KUNT U BIJ ONS TERECHT

Multiflora I, II en III.

4.500 400 5.000 2.500 10.000 3.000 3.000 5.000 4.000 5.000 10.000 2.500 3.000 1.850 4.000 2.000 1.000 2.500 2.000 3.000 4.000 5.000 9.000 1.500 500 2.000 2.500

Paeonia Dr. Alex Fleming Paeonia Diana Parks Paeonia Duchess de Nemours Paeonia Edens Perfume Paeonia Emile Debetene Paeonia Festiva Maxima Paeonia Garden Treasure Paeonia General McMahon Paeonia Henry Bockstoyce Paeonia Kansas Paeonia Karl Rosenfield Paeonia Mad. Claude Tain Mad. Emile Debetene Paeonia Mon. Jules Elie Paeonia Nippon Beauty Paeonia Paula Fay Paeonia Pink Hawain Coral Paeonia Pink Hawain Coral Paeonia Pink Parfait Paeonia Primevera Paeonia Rasberry Sundea Paeonia Red Charm Paeonia Sarah Bernhardt Paeonia Snow Mountain Paeonia Top Brass Paeonia Victoire de la Marne Paeonia Yellow Crown

2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3 n 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3 n 2-3 n 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3 n 2-3 n 2-3 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 2-3, 3-5 n 3-5 n 2-3 n 2-3 n 3-5 n

5.000 15.000 5.000 5.000 op aanvraag op aanvraag 5.000/3.000

Helleborus Amor® 2016 TC Helleborus Ivory Prince® 2016 TC Helleborus Niger 1-2, 2-3, 3-5 Helleborus Orientalis 1-2, 2-3 Hemerocallis diverse soorten Hosta diverse soorten Ligularia Britt Marie Crawford® 1e en 2e

LAAT UW VASTE PLANTEN OP CONTRACT TELEN

o.a. Paeonia - Astilbe - Agapanthus Inlichtingen: Ron Hoogeveen HANS PATER

T: 0252431224 T: 0653299617

EMAIL: H.PATERCNB.NL VRIJBLIJVEND AANBOD IRISSEN UIT 30°C

Nog een ruim sortiment in alle maten. Op afroep uit de 30°C te leveren t/m april mogelijk. Speciale aandacht voor de mooi geaderde iris Lion King, waarvan nog aanbod van: z 6-7 € 30,00 pm z 7-8 € 45,00 pm z 8-op € 60,00 pm

Hyacint Rembrandt exclusief bij CNB RON HOOGEVEEN T: 0653390229 EMAIL: R.HOOGEVEENCNB.NL

DAHLIA’S RENÉ KOORDES

VASTE PLANTEN

EMAIL: R.KOORDESCNB.NL

Vraag en aanbod

VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIA’S OOGST 2014 1E GROOTTE

VRAAG OOGST 2014/2015/2016

Paeonia oude snijhoeken, op soort 2.500 Paeonia Bowl of Cream 200 Paeonia Brother Chuck 1.500 Paeonia Reine Hortense Agapanthus oude snijhoeken

Groot assortiment beschikbaar 3-5 n 3-5 n 3-5 n

AANBOD 2014

5.000 10.000 7.500

Paeonia 2014 lijst op aanvraag 2-3, 3-5 n Paeonia Bartzella 2-3 n Paeonia Karl Rosenfield 3-5 n Paeonia Sarah Bernhardt Filipendula purp. Elegans 1e grootte Geranium Claridge Druce 1e grootte

AANBOD 2015

5.000 2.000 5.000 3.000 3.000 2.000 5.000 1.600

T: 0252431390 T: 0620611028

Paeonia Bartzella 2-3 n Paeonia Blush Queen 2-3 n Paeonia Bowl of Beauty 2-3, 3-5 n Paeonia Bowl of Cream 2-3, 3-5 n Paeonia Catherine Fontein 2-3 n Paeonia Command Performance 2-3 n Paeonia Coral Charm 3-5 n Paeonia Coral Sunset 2-3 n

VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIASTEKKEN OOGST 2015 IN VELE SOORTEN

5.000 2.000 2.500 2.500 2.500 2.500 op aanvraag op aanvraag op aanvraag 3.000 op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag

Paeonia Coral Charm 3-5 n Officinalis Anemoniflora 2-3 n Officinalis Alba Plena 2-3 n Officinalis Rosea Plena 2-3 n Officinalis Rosea Plena 2-3 n Officinalis Rubra Plena 2-3 n Agapanthus Duivenbrugge’s White1-2, 2-3 Agapanthus blauw en wit 1-2, 2-3 n Aster Ann Leys® VLG - stek Astilbe pot - snij - uit het ijs Astilbe op soort en kleur 1-2, 2-3, 4-op Astrantia Abbey Road® 1e en 2e grootte Canna rood, oranje, geel 1e grootte Dicentra spectabilis alle maten Dicentra Aurora alle maten Dicentra King of Hearts alle maten Dicentra Luxeriant alle maten Dicentra Stuart Boothman alle maten Dicentra Valentine® alle maten Epimedium diverse soorten 1e grootte

VRIJBLIJVEND AANBOD

Gehele Incarvillea teelt in twee soorten: een gehele kraam van circa 5 hectare ± 1.500 rr Snowtop® (zaad en plantgoed) ± 2.200 rr Incarvillea Rose (zaad en plantgoed) - Incl. alle jaargangen plantgoed en zaad - Incl. volledige begeleiding teelt en advies - Incl. alle verkoop relaties en handel - Incl. diverse machines Voor info kunt u contact opnemen met: CNB Florateam Hein Lommerse 0252 431174 Arno Kroon 0653-160204 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 41

VRAAG EN AANBOD

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING CALLATEAM NICK BROERSEN

T: 0252431303

M: 0612 296 820

RENÉ VAN MARREWIJK

Calla ‘Red Alert’®

KLEUR:

Rood

BLAD:

Groen met spikkels

TOEPASSING:

Pot

VEREDELAAR:

Sande B.V.

OMSCHRIJVING:

Een betrouwbare pot met grote bloemen

[email protected] 42 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

T: 0252431304

M: 0612 886 803

CNB BEMIDDELING BLOEMBOLLENTEAM MICHEL LONGAYROUX DICK DE WIT JAN BOON LEO V.D. BERG

T: 0653356450 T: 0653866219 T: 0622485266 T: 0653718254

AANBOD 2015

5.000 kg 6.000 kg 1.500 kg 10.000 kg 5.000 kg 5.000 kg 2.000 kg 10.000 kg 4.000 kg 15.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 3.000 kg 10.000 kg 4.000 kg 1.000 kg 10.000 kg 1.500 kg 5.000 kg 2.500 kg 5.000 kg 10.000 kg 6.000 kg 500 kg 12.000 kg 9.000 kg 5.000 kg 6.000 kg 5.000 kg 9.000 kg 5.000 kg 2.000 kg 1.000 kg 10.000 kg 1.500 kg 2.000 2.000 kg 1.000 kg 3.000 kg 2.500 kg 10.000 kg 11.000 kg 5.000 kg 6.000 kg 2.000 kg 1.000 kg 5.000 kg 7.500 kg 12.000 kg 10.000 kg 5.000 kg 4.000 kg 4.000 kg 2.000 kg 2.500 kg 7.500 kg 5.000 kg 10.000 kg 2.500 kg 3.000 kg

Aafke 4-10,5 Ad Rem 0-11 Adore ong Albatros® 0-12 Andorra® André Citroen 5-11 Avantgarde ong Banja Luka 5-10 Blue Diamond 4-11 Blumex® 0-10 Bolroyal Pink® 4-11 Bolroyal Silver® 0-11 Boston 0-11 Brigitta 5-10 Buffalo® 0-11 Bullit ong Candy Prince® 5-10 Carpaccio ong Casual ong Circuit ong Columbus® 4-11 Creme Flag 5-11 Crispion Love 0-11 Dancing Queen ong Delta Chic ong Delta Orange® ong Delta Red ong Delta Storm ong Delta Strong® ong Delta Sugar® 4-11 Denmark® 4-11 Dior 5-11 DJ Parrot ong Dynasty® 5-10 Elegant Crown ong Esta Bonita® 5-12 Expression ong Extension 19 (Double Twist)ong Falcon® 0-11 Fire Queen Rose ong First Class® wit 0-11 Flaming Flag® 5-10 Flaming Prince® ong Flash Point® 5-11 Flash Point® 0-10 Frontline® 5-11 Gabriëlla 0-10 Galerie 0-12 Genua® 4-11 Hakoon 5-11 Hermitage 4-11 Hiker 4-12 Holland Beauty 5-10 Hotspot ong Iglo ong Irene Parrot 0-12 Jan van Es 8-10 Jumbo Pink® 4-11 Kelly ong Lady Andela® 5-11

2,75 8,00 5,00 8,00 2,75 2,00 3,00 1,50 1,50 11,00 4,00 5,00 3,50 1,50 4,00 5,00 5,00 5,00 7,00 2,50 4,00 24,00 10,00 7,50 20,00 3,50 12,50 5,00 1,25 4,50 3,50 4,00 2,00 4,00 2,00 7,50 12,50 6,00 4,00 2,00 3,50 4,50

DICK DE MOOY ADRI VAN DUN ONNO IMMINK ERIK BARNHOORN

10.000 kg 8.000 kg 12.500 kg 1.500 kg 5.000 kg 5.000 kg 1.000 kg 4.000 kg 5.000 kg 5.000 kg 1.400 kg 1.500 kg 2.000 kg 2.000 kg 1.500 kg 7.500 kg 5.000 kg 2.000 kg 4.000 kg 9.000 kg 1.000 kg 1.000 kg 2.000 kg 5.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 4.500 kg 10.000 kg 1.000 kg 10.000 kg 20.000 kg 2.000 kg 1.500 kg 10.000 kg 2.500 kg 3.000 kg 7.500 kg 5.000 kg 5.000 kg 20.000 kg 2.000 kg 15.000 kg 1.500 kg 500 kg 2.500 kg 8.000 kg 2.000 kg 3.000 kg 10.000 kg 2.500 kg 10.000 kg 5.000 kg 5.000 kg 15.000 kg 5.000 kg 2.000 kg 2.000 kg 1.000 kg 3.000 kg 5.000 kg 1.000 kg

T: 0651587419 T: 0620019369 T: 0653750126 T: 0622524987

Lalibela ong Leen van der Mark 5-10 Liberstar 0-10 Limousine ong Margarita 4-11 Margarita 5-10 Marie Jo® incl. 1 ha 0-12 Marvel Parrot® 0-11 Mascara® 4-11 Matchmaker® ong Memphis® ong Midnight ong Milkshake® ong Minsk® ong Miss Medvedeva ong Monarch Parrot 0-11 Mondial 5-11 Negrita Parrot ong Orange Juice 5-12 Orange Princess 4-11 Orca® 0-11 Oviedo® 0-11 Parrot Prince® 0-11 Pink Ardour ong Pink Flag 5-11 Pioneer 0-11 Prada 0-12 Pretty Love 4-10 Pretty Princess ong Prinses Irene Parkiet® 0-12 Purple Prince 4-10 Red Bright Parrot incl. 1 ha 0-11 Red Princess 0-11 Residence® 0-11 Queensday ong Red Planet 5-12 Red Princess 0-11 Reshef 4-12 Roussilion® 5-12 Royal Virgin® 5-10 Russia ong Salmon Prince® 0-10 Sandor ong Scarlet Verona® incl. 1 ha ong Shining Princess ong Silver Dollar 5-10 Smyrnoff 5-12 Snowboard® 5-11 Snowhill 0-11 Spitfire ong Strong Fire® ong Strong Gold 0-11 Strong Love® ong Super Parrot 0-10 Surrender® ong Time Out ong Timeless® incl. 1 ha 0-12 Titan ong Tom Pouce® 4-11 Toproy 0-12 Tresor® ong

3,00 2,50 10,00 2,50 2,00 12900 4,00 2,00 4,50 10,00 15,00 10,00 3,50 2,00 2,50 4,00 2,75 3,00 3,75 2,50 4,00 1,50 3,00 2,50 6,75 3,00 5,50 5,50

ED WALKIER RONALD WALKIER HAWIKJO WIJNANDS

T: 0653439349 T: 0653700630 T: 0622377259

2.000 kg 6.000 kg 2.000 kg 4.500 kg 20.000 kg 5.000 kg 8.500 kg 20.000 kg 3.000 kg 8.000 kg 6.000 kg 1.000 kg

0-11 5-10 ong 0-10 0-10 4-11 0-10,5 0-10 0-12 0-11 0-11 ong

Triple A® Ungaro® Update® Viking White Dream White Flag® White Liberstar White Marvel White Master® White Prince® Winter Parrot Zorana

2,50 4,00 2,50 5,00 1,50 5,00 2,75 3,00 80,00

VRAAG TULPEN 2015

10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg

Carola Laura Fygi Pallada Seadov Strong Gold Strong Love Suger Prince Verandi Yellow Flight

PIET TAKKEN

5-11 5-11 5-11 5-10 5-11 5-12 5-11 5-12 5-11

2,75

T: 527203365 F: 201822 T: 0653174194

VRAAG PLANTGOED TULPEN

Laura Fygi Verandi Carola

Seadov Yellow Flight Denmark

Up Pink Strong Gold

AANBOD CONTRACTTEELT TULPEN

In de Noordoostpolder en Zeeland nettenteelt en traditioneel 3,75 ha land in Bant 3 ha bietenland in Espel

6,00 14900 12,50

3,75 ha bietenland in Tollebeek 6 ha grasland in Tollebeek

2,50 6,00 4,50 3,75 5,00 2,20 5,00 10,00 6,00 20,00 2,50 6,00 20,00

Crocosmia &

Montbretia Kwekerij Davelaar Verkoop: Hein Lommerse tel: 0252-431174 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 43

VRAAG EN AANBOD

™

Pennisetum ‘Fireworks’® Cultivar US Group/Family Genus Trade Name Foliage height Flower height Foliage color Flower color Flowering period Perpetually flowering Fragrant Unique characteristics Suitable uses Exposure Hardy Plant breeders’ rights Available License info

‘Fireworks’ x advena Pennisetum Fountaingrass 40-60 cm 80 cm Red with dark centre Dark pink July-october Yes No Unique foliage color Border/container Full sun No PP 18,504 EU 20102527 Yes [email protected]

Cultivar NL Soort Geslacht Handelsnaam Bladhoogte Bloemhoogte Bladkleur Bloemkleur Bloeiperiode Doorbloeiend Geurend Unieke eigenschappen Gebruikswaarde Standplaats Winterhard Kwekersrecht Beschikbaar Licentie info

‘Fireworks’ x advena Pennesetum lampenpoetsergras 40-60 cm 80 cm rood donker cetrum donkerroze juli-oktober ja nee unieke bladkleur border/pot volle zon nee PP 18,504 EU 20102527 ja [email protected]

Inlichtingen/information: e-mail

Henk de Jong René Schrama 44 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

[email protected] [email protected]

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING

Royal Sunset®

Black Out®

INLICHTINGEN:

CNB

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

E-MAIL

Dirk Bloothoofd

0252-431284

0223-769067

0223-769068

06-53 293161

[email protected]

Jurgen de Graaff

0252-431240

06-53 518289

[email protected]

Jan Gutter

0252-431255

06-51 209462

[email protected]

Martin Heemskerk

0252-431256

06-20669208

[email protected]

Siebren Mantel

0252-431259

06-53 690252

[email protected]

Dick de Mooy

0252-431361

071-4023313

071-4028342

06-51 587419

[email protected]

Erwin Vriend

0252-431367

0228-314981

0228-316869

06-53 396784

[email protected]

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

E-MAIL

0252-431176

06-51 588053

[email protected]

0252-431410

06-20 397884

[email protected]

TELEFONISCHE VERKOOP: CNB Henri Omta

0252-431274

Piet Zoutenbier

0252-431345

0252-431254

071-3611104


LAATSTE NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Bomenkonvooi naar World Expo BAARN – Medewerkers van kwekerij Bomencentrum Nederland uit Baarn beladen vijf megatrailers met twintig enorme dak- en knotplatanen met kluit. Om hergroei te garanderen wordt tevens 50 kuub speciale bomengrond meegenomen. Het 100 ton zware bomenkonvooi vertok onlangs naar Milaan in Italië. De bomen van veertig jaar oud zijn later, door een plantploeg van het Bomencentrum, geplant als deel van de Nederlandse presentatie op het terrein van de World Expo Milan. Het wereldevenement, dat eenmaal in de vijf jaar plaatsvindt, wordt van 1 mei tot en met 31 oktober gehouden. Er zijn 145 landen die zichzelf presenteren. De Nederlandse presentatie, de zogenoemde Holland Delta, heeft een oppervlakte van 2.400 m2. Het centrale thema is ‘Feeding the Planet, Energy for Life’. Nederland laat onder meer zien dat het toonaangevend is op gebied van voedingstechnologie en agro-industriële ontwikkelingen. In het Holland Paviljoen worden 5 tot 6 miljoen bezoekers verwacht.

HILLEGOM – Tuincentra organiseren gezamenlijk de campagne de week van de vaste plant. Onder het motto ‘Vaste planten kleuren je tuin jaarrond’ zetten ze deze productgroep extra in het zonnetje van 21 tot en met 29 maart. De week is opgezet in nauwe samenwerking met Perennial Power, een werkgroep van 26 vasteplantenkwekers die zich voor de promotie van vaste planten inzet. Tuincentra kunnen via de site van Tuinbranche Nederland promotiemateriaal krijgen, met beeld en tekst over vaste planten. Individuele winkelformules en hun branchevereniging vestigen de komende weken de aandacht van consumenten op de campagneweek. Voor tuincentra is de week van de vaste plant één van de vijf campagnes waarmee ze dit jaar de aandacht van consumenten vestigen op biodiversiteit.

Tuinpad Rijneveld winnaar Studieclub InnovatiePrijs BOSKOOP – Na een spannende race tussen de drie genomineerde bedrijven was het uiteindelijk het project Tuinpad Rijneveld dat zowel door de vakjury als door de publieksjury is uitgeroepen tot winnaar Studieclub Innovatieprijs (STIP) 2015. De heren van Gelderen en Booij ontvingen uit handen van Michiel Gerritsen, voorzitter Greenport Boskoop, het juryrapport, de STIP-taart en de mooie STIP Trofee. Het Tuinpad Rijneveld wil een verbinding leggen tussen kwekerij en tuinliefhebber. Het bijzondere Boskoopse landschap wordt ontsloten door de bezoekers uit te nodigen op het tuinpad. Kwekers, een koffie- en theeschenkerij, een restaurant en de sortimentstuin Harry van de Laar, allemaal gelegen aan het Rijneveld, werken daarin samen.

Foto: PR

Foto: PR

Tuincentra zetten vaste planten week lang in het zonnetje

Foto: PR

Flower Science café bij de BKD

20 procent meer bezoekers voor TuinIdee in Brabanthallen ’S-HERTOGENBOSCH – TuinIdee 2015, dat van 26 februari tot en met 1 maart plaatsvond in de Brabanthallen ’s-Hertogenbosch, heeft ruim 20 procent meer bezoekers getrokken dan vorig jaar. In totaal bezochten meer dan 28.500 consumenten het grootste tuinevent van Nederland. Het nieuwe en gelijktijdig gehouden event voor de actieve en ambitieuze 50-plusser, BOOST your Life, droeg ook bij aan deze stijging. Op zaterdag 28 februari werd op TuinIdee voor het eerst een vakmiddag gehouden voor hoveniers met lezingen van onder meer Lodewijk Hoekstra. Organisator Johan Heystek: “De meer dan 500 aanwezige hoveniers bleken vooral enthousiast over de hovenierswedstrijd en de modeshow voor werkkleding. Volgend jaar rekenen wij op zo’n duizend hoveniers.” In 2016 wordt TuinIdee van 25 tot en met 28 februari gehouden. 46 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

LISSE – ‘Een blik op de toekomst volgens de BKD’, dat is het thema van het Flower Science café op donderdag 26 maart 2015. Geïnteresseerden kunnen een kijkje achter de schermen nemen en kennismaken met innovatieve onderzoeksprojecten. Het programma start om 15.00 uur met een rondleiding door het laboratorium. Om 16.00 uur verzorgt BKD-directeur Vincent Cornelissen de opening van de bijeenkomst, waarna Maarten de Kock, hoofd laboratorium, een blik op de toekomst werpt. Om 16.45 uur wordt afgesloten met een netwerkborrel en bestaat de mogelijkheid tot het bezoeken van de kas met tulpenmonsters voor kwaliteitskeuring. Het Flower Science café vindt plaats bij de BKD aan de Zwartelaan 2 te Lisse. Aanmelden kan via [email protected] of neem contact op met het Flower Science Center via tel. 06 – 160 133 22.

Asbestdaken verboden in 2024 DEN HAAG – Vanaf 2024 zijn asbestdaken in Nederland verboden. Dit betekent dat eigenaren van gebouwen met asbesthoudende dakbedekking deze voor die tijd moeten verwijderen. De ministerraad heeft hiermee ingestemd, op voorstel van staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur en Milieu). Het verbod beperkt zich tot het asbesthoudend materiaal dat in contact staat met de buitenlucht, bijvoorbeeld in golfplaten en dakleien. Ruim driekwart van deze asbestdaken is te vinden in de agrarische sector. Eigenaren van asbestdaken zijn zelf verantwoordelijk voor het verwijderen van asbest. Er komt hiervoor per 1 januari 2016 een subsidieregeling. Hiervoor is minimaal 75 miljoen euro beschikbaar. Er geldt een plicht om gebouwen die zijn gebouwd voor 1994 te inventariseren op asbest, voorafgaand aan een verbouwing of sloop.

Sorteerplaten nieuw of revisie AVH BreezandͲtŝũĚĞŶĞŶƐ^ƉĂĂŶƐǁĞŐϱϳͲϭϳϲϰ'<ƌĞĞǌĂŶĚ <ŝũŬŽƉwww.avh-breezand.nlŽĨďĞů085 4016808 ŝŶĨŽΛĂǀŚͲďƌĞĞǌĂŶĚ͘Ŷů

Kistenfabriek M. Bakker & Zonen BV Kisten - pallets - voorraadkisten - exportkratten Akervoorderlaan 2 - 2161 DS Lisse - tel: 0252-211114 - fax: 0252-211115 Sinds 1914

www.kistenfabriek.nl

BloembollenVisie Nieuwsbrief * aanmelden kan op: www.bloembollenvisie.nl/informatie/aanmelden

Dagelijks (op werkdagen) GRATIS in uw mailbox of kijk op www.bloembollenvisie.nl

GRATIS*

[email protected] Een nieuwe klant binnenhalen? Valt niet mee!

Bel 023 571 47 45 en vraag naar Remco Wijnhout of mail [email protected] voor gratis advies over de advertentiemogelijkheden.

www.bureauvanvliet.com

NIEUW IN TULP!

> > > >

Preventieve werking tegen vuur Zeer zacht voor het gewas Nieuwe chemische familie Past uitstekend in uw resistentiestrategie

www.nufarm.com/nl Kamuy® is een geregistreerde merknaam van Nufarm. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

BRANCHENIEUWS

Tijdens het hyacintenweekend kan de consument deelnemen aan een geurproeverij met hyacint

HAPPY HYACINT:

Extra schwung voor hyacint Bolbloemen zijn soms net mensen: die hebben ook wel eens wat extra aandacht nodig. Dat geldt ook voor hyacint. De actie ‘Happy hyacint’ die PurE seasonal flowers onlangs heeft ingezet, moet de aandacht voor dit geurende voorjaarsgewas een extra impuls geven. En daarmee natuurlijk ook de verkoop. Tekst: Monique Ooms Fotografie: PurE seasonal flowers

I

n het promotieproject PurE seasonal flowers werken 1.800 kwekers met elkaar samen aan de promotie van seizoensbloemen. Daarbij wordt steeds een ander product in de etalage gezet. “Dit keer kwam er vanuit de KAVB extra budget om hyacint een extra schwung te geven”, vertelt Jacqueline Doornekamp die vanuit Concept Factory bij PurE seasonal flowers betrokken is. “Aangezien de geur een belangrijk kenmerk is van hyacint, besloten we daarop in te spelen richting de handel en de consument. We hebben een promotiepakket samengesteld met een poster en een leuk informatieboekje over hyacint voor de consument, met tips en adviezen. Bloemisten die hun inkopen doen bij Dobbe Flowers en Star & Van der Gugten ontvangen dit promotiepakket om hun klanten mee te verrassen. W.K. Heyl, een lijnrijder op Duitsland, laat zijn Duitse klanten meedelen in deze actie.” Voor een 48 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

maximaal bereik van de consument, ontwikkelde PurE seasonal flowers ook een persdossier dat naar alle relevante media werd uitgezet. “Daarbij gaat het om de schrijvende media: print en bloggers.”

GEURPROEVERIJ “Verder hebben we in samenwerking met een bloemist een geurproef georganiseerd voor de pers. Naar aanleiding daarvan is een artikel verschenen in De Telegraaf en een filmpje op Telegraaf TV. Zo bereiken we in een klap een grote groep consumenten.” De consument krijgt ook zelf nog de kans om aan een geurproeverij deel te nemen. “Op zaterdag 7 maart organiseert een groep bloemisten samen met hyacintenkwekers een hyacintenweekend in het oosten van het land. Dan kunnen consumenten bij zeven bloemisten meedoen aan geurproeverijen. Verder zijn er hyacintenkwekers aanwezig om in gesprek te gaan met consumenten, te vertellen over hun product en vragen te beantwoorden.” Deze actie wordt ondersteund door

FloraHolland, mijnbloemist en de promotiecampagne PurE seasonal flowers. Onlangs vonden er ook geurproeven plaats in het testcentrum van Hobaho. “De veredeling van Markglory heeft samen met het Hyacinten Team van Hobaho en Kees Zonneveld diverse rassen onderworpen aan een geurtest”, vertelt Jacqueline. Linda van der Slot: “Het bleek best lastig verschillende woorden te vinden om de geuren te omschrijven. Woorden als appel, fris, wasverzachter, bij oma thuis, kruidig, muf, helder en landelijk kwamen voorbij. Het bloeistadium blijkt belangrijk: hoe rijper, hoe meer geur. Er is geen lijn te trekken op basis van kleur.” De volgende classificering kwam tot stand: fris, kruidig, landelijk en zoet. De consument snapt dit meteen en kan zo een keuze maken. Het was leerzaam en interessant om te onderzoeken hoe we dit unieke kenmerk van hyacint nog beter kunnen uitnutten.”

HYACINTENWEEKEND Behalve dat de aandacht voor hyacint hiermee een impuls krijgt, hopen de initiatiefnemers natuurlijk ook dat de actie de verkoop ten goede zal komen. “Dat kan hyacint op dit moment goed gebruiken. Het is altijd lastig om het resultaat direct zichtbaar te maken, maar zeker is dat we met deze actie een duidelijk signaal afgeven naar de handel, de bloemisten en de consument, en dat kan alleen maar goed zijn.” Overigens gaat de opbrengst van de promotieactie op 7 maart naar een goed doel: AYA, een fonds voor jongeren met kanker.

BLOEM IN BEELD


Tulp en lelie leggen stevige basis in IGH-show De bloemenshow bij IGH in Schagen bood de bezoeker een mooie mix van een breed sortiment bolen knolgewassen en een marktbroeishow. Tulp en lelie legden een stevige basis in de show, die verder werd ingevuld met hyacint, narcis, Hippeastrum, pioenen en Diverse inzenders lieten een modern sortiment lelies zien, met veel witte cultivars. Bij Royal Van Zanten liet ‘Hilux’ zich van zijn beste kant zien. Het betrof hier bloemen die afkomstig waren van bollen uit Nieuw-Zeeland.

bijzondere bolgewassen.

Uit de paarse tulp ‘Barcelona’ is een aantal kleurmutanten ontstaan, zo was bij IGH te zien. Naast deze ‘Barcelona Blanca’ stonden ook een rode en een roze variant.

Fraai showwerk van Kwekerij De Schüllhorn, met een mooie combinatie van diverse cultivars van vroegbloeiende iris en Pleione.

De combinatie van een marktbroeishow met een scala aan bolgewassen maakte de show bij IGH aantrekkelijk voor de vakbezoeker. De hyacint werd in de schijnwerpers gezet door Kapiteyn. Een van de blikvangers was hier de nieuwe ‘Spring Joy’. 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 49

MARKT

Lichte prijsdaling bij lagere aanvoer De prijzen van tulpen zijn lager dan verleden jaar bij een lagere aanvoer, maar vallen desondanks niet tegen. Ondertussen komt de vraag voor Vrouwendag aarzelend op gang. Dat melden de productcoördinatoren van FloraHolland. Tekstbewerking: René Bouwmeester Fotografie: René Faas De tulpenhandel maakt zich op voor Vrouwendag

D

e aanvoer op de klokken was in week 8 5.181.480 miljoen tulpen lager dan in week 8 van 2014. Ondanks de lagere aantallen waren de prijzen van de tulp op de klok gemiddeld 1,5 cent lager dan in een jaar eerder. De producttafel tulp van FloraHolland wijst op diverse mogelijke verklaringen. De lage stand van de Russische munteenheid roebel kan een rol spelen. Het zou kunnen dat aanvoerders het afgelopen jaar simpelweg verwend zijn met de zeer hoge prijzen. Wellicht speelt het een rol dat al veel tulpen vooruit verkocht zijn waardoor handelaren niet meer op de klok bijkopen. “Door de zachte winter en het vroege broeien dit seizoen lopen de meeste aanvoerders voor op het broeischema”, zegt productcoördinator Peter Edelaar. “We stampen met zijn allen hard door, misschien zonder te beseffen dat hierdoor op sommige momenten de volumedruk te hoog wordt. Misschien moeten de tulpen die nu ingehaald worden al rustiger afgebroeid worden, zodat de kopers op de klok blijven bijkopen. De prijs wordt tenslotte gevormd door de balans tussen vraag en aanbod.”

Toch is er geen reden tot ontevredenheid, zegt veilingmeester Arjen Groeneveld. “Het is uiteindelijk een super week geworden. Het is gemiddeld wel iets minder dan vorig jaar maar klagen moeten we zeker niet. De aantallen op de klok zijn iets kleiner dan vorig jaar in dezelfde week, maar in de directe stroom waren er beduidend meer.” De topprijzen voor het zware sortiment waren lager. Groeneveld: “Een ‘Denmark’, ‘Dow Jones’ of een ‘Andre Citroen’ waren ook goed en het hoeft niet allemaal ‘Rambo’-zwaar te zijn. De grote klappen zaten dan ook tussen de 24 en 34 grammen. Het zware sortiment blijft in prijs achter ten opzichte van de massa. Vorig jaar werden er makkelijker karren zware tulpen

verkocht. Nu gaat dat meer op aantal en wordt geen emmer te veel afgenomen.” In week 10 worden veel tulpen geëxporteerd naar de landen die Vrouwendag vieren, zoals Polen, Tsjechië, Hongarije, het oosten van Duitsland en Rusland. De verwachting is ook dat aan het einde van de week de inkoop start voor de Engelse Moederdag. “Een belangrijk woord deze weken is geduld”, zegt Peter Edelaar. “Wanneer gaat de inkoop voor Vrouwendag van start? We kunnen een inschatting maken, maar niemand weet het exact. Het is afhankelijk van de kopers en het land waarnaar de koper exporteert. Daarnaast spelen de valuta en politieke ontwikkelingen van de landen buiten Europa ook een belangrijke rol.”

514.417.504

539.958.079

420.947.256

379.751.541

378.918.377

291.307.069

274.020.459

370.072.800

385.091.838

468.533.423

RAMBO De klokaanvoer in de afgelopen week bleef 2 miljoen tulpen achter op de aanvoer in week 9 van 2014. Ondanks de lagere aantallen waren de prijzen van de tulp op de klok gemiddeld 1 cent lager dan in week 9 van 2014.

Volume verloop klok en bemiddeling week 1 t/m 9 Tulpenaanvoer klok week 8 Aantal stuks verkocht A1 Tulipa Enkel Tulipa Dubbel Tulipa Parkiet Tulipa Gefranjerde Tulipa algehele middenprijs 50 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

2015 33.950.850 8.775.830 2.263.130 760.940 16,5

2014 33.100.810 9.699.471 2.309.630 737.580 18,0

2013 36.827.050 9.626.448 2.801.760 750.810 16,9

Tulpenaanvoer week 9 2015 2014 44.026.745 43.065.670 10.943.350 12.375.030 2.760.050 3.212.390 1.173.690 988.370 19,4 20,4

2013 42.961.380 10.891.300 2.787.980 1.063.060 21,7

NOVITEITEN

Eén tray voor alle bolmaten Trays om bollen in te broeien zijn er in alle soorten en maten. En dat kan tulpenbroeier Bas Karsten juist niet gebruiken. Hij wil één broeitray, voor meerdere bolmaten. Verpakkingsfabrikant Twinpack ontwikkelde daarom met hem de Twintray. Tekst en fotografie: René Bouwmeester

BEWORTELING

B

as Karsten van tulpenbroeierij Rainbow Colors uit Andijk werkte dit seizoen met een nieuwe waterbroeitray om zijn bollen te broeien op een eb- en vloedsysteem. Twinpack leverde voorheen een tray in drie maten, aangepast op de gebruikte bolmaat. Karsten was echter niet tevreden met deze broeitray. De drie soorten trays namen veel opslagruimte in beslag, zo vond hij. De kleine bollen passen wel in een tray voor de grote maten, maar op die manier passen er net zoveel kleine als grote bollen in een tray en dat vond hij niet efficiënt. Twinpack ging vorig jaar met de broeier in gesprek en samen ontwikkelden ze de Twintray. Deze tray combineert de eigenschappen van de drie maten Holland Hydro Trays in een product. Eenvoudig was dat niet, zegt verkoopleider Arthur van Noort van Twinpack. “Uiteindelijk hebben we een tekening gemaakt en zijn we aan de slag gegaan. We hebben tegen elkaar gezegd dat we de technische problemen wel te

en de andere kant voor 112 grotere bollen. “In de praktijk is 168 wat te vol, dat komt de groei niet ten goede, maar 154 per bak doen we wel”, voegt Karsten toe. De nieuwe tray is met een hoogte van zo’n 4 centimeter beduidend platter dan de Holland Hydra Tray. Drie gestapelde nieuwe trays zijn net zo hoog als een oude tray. Dat betekent een flinke besparing in de benodigde opslagruimte.

boven zouden komen en dat is ook gelukt.” De Twintray (40 x 60 centimeter) is geschikt voor vrijwel alle bolmaten doordat hij dubbelzijdig is te gebruiken. Het verschil tussen de beide kanten zit in het profiel van schotten en prikkers waarop de bollen worden geplaatst. De ene zijde van de tray heeft een profiel voor de bolmaten twaalf tot vijftien. De andere zijde is geschikt voor tienen en elfen. In theorie is de ene zijde geschikt voor 168 kleine bollen

Bas Karsten toont de Twintray in zijn tulpenbroeierij

Het profiel van de tray is zo gevormd dat een bol altijd op drie prikkertjes steunt. Het voordeel is dat een bol eigenlijk altijd goed zit, zegt Karsten. “Je drukt zo’n bol dus nooit te hard op zijn plek.” Bollen die niet goed zijn aangedrukt, willen nog wel eens omvallen, zeker als de bloem tegen oogsttijd topzwaar wordt. Door de prikkertjes zitten de bollen op vrijwel dezelfde hoogte in de tray. Dit is noodzakelijk om het eb- en vloedsysteem in de container optimaal in te zetten. In de tray ontwikkelen de bollen zich goed, zegt Karsten. “De beworteling is in orde. Door de schotjes in de tray raken de wortels niet verstrikt, al komt het een enkele keer voor dat de uiteinden van de wortels met die van de bol ernaast elkaar wel raken, maar dat geeft geen problemen.” Evenmin ervaart Karsten problemen met de oogst. De stelen zijn normaal per stuk te oogsten, zonder dat een andere steel onbedoeld wordt meegetrokken. “Het belangrijkste is dat de kwaliteit van de bloemen goed is. Daar is de tray natuurlijk maar een onderdeel van,” zegt Van Noort van Twinpack. “Maar wel een belangrijk onderdeel.” Het dubbelzijdige gebruik van de tray betekent wel dat de West-Friese broeier zijn lopende band heeft moeten aanpassen met een scanner en een draaisysteem. Normaal gesproken worden de trays gereinigd en automatisch aangevoerd richting de prikbank, waar de medewerkers de bollen op de tray prikken. Met de dubbelzijdigheid is het van belang dat de tray met de juiste kant naar boven op de band ligt. Om te voorkomen dat een medewerker een dagtaak heeft aan het controleren van de tray heeft hij de machine zo aangepast dat de tray wordt gescand en indien nodig wordt gedraaid. De tray heeft hiervoor een aantal nokjes waardoor de scanner signaleert welke zijde boven ligt. Karsten heeft reeds 117.000 exemplaren van het nieuwe product aangeschaft. Twinpack hoopt dat in de aanloop naar het volgende broeiseizoen meerdere broeiers volgen. “De ideale tray bestaat niet”, erkent Van Noort. “Maar we denken met deze een flinke stap in de goede richting te hebben gemaakt.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 51

ACTUEEL

De tulp: van product naar m De tulpensector heeft goud in handen. Van alle associaties die buitenlanders met Nederland hebben, staat de tulp op nummer een. Dat moeten we verder uitbuiten en als het aan Keukenhof ligt maken we van het product een merk. Zo bleek tijdens de eerste vakavond op de Vaktentoonstelling in Zwaagdijk waar ook de winnaar van de Interpolis Tulpenprijs 2015 bekend gemaakt werd: ‘Choice’. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

V

oor de laatste ontwikkelingen in de tulpenbranche, bleek de Vaktentoonstelling Zwaagdijk dit jaar opnieuw de ‘place to be’. De tentoonstelling en markt-

Wim van Meerveld: ‘83 procent van de toeristen associeert ons land als eerst met de tulp’ broeishow (zie pagina 16 en 17) vormen een perfecte uitvalsbasis voor de volgers van het assortiment. De bedrijvenbeurs en vakbijeenkomsten zijn daarop een mooie aanvulling en een belangrijk platform om kennis te delen. Tijdens de eerste vakavond op donderdag 19 februari maakte voorzitter Gerard Reus dan ook direct van de gelegenheid gebruik om zijn dank uit te spreken aan de organisatie van deze tweede editie van de Vaktentoonstelling. Dezelfde werkgroep die de verkiezing van de

meest veelbelovende broeitulp op poten heeft gezet. “We hopen dat deze verkiezing bijdraagt aan de keuze die kwekers/broeiers maken voor een partij tulpen”, aldus Reus, die vervolgens ook de juryleden in het zonnetje zette. Zie kader op de rechterpagina voor meer over de Interpolis Tulpenprijs 2015.

ASSOCIATIES Dat de tulp meer is dan een vrolijke noot in menig tuin of huiskamer, blijkt als Wim van Meerveld van wal steekt. “We zitten nog een paar weken voor de opening van ons park”, vertelt de manager sales & marketing bij Keukenhof.

‘Keukenhof-bezoekers zijn de beste ambassadeurs van het vak. Zij zijn bereid te vertellen’

‘De tulp als merk?’, een interessante vraag voor de zaal 52 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

Ondertussen is hij samen met collega’s druk doende Keukenhof Holland te promoten. “Maar wat promoten we nou eigenlijk? Mensen hebben geen idee waar ze zijn als je hen vraagt Nederland op de kaart aan te wijzen, maar ze willen wel allemaal de tulp zien. Keukenhof ontvangt jaarlijks achthonderdduizend

erk bezoekers van over de hele wereld. Wij hebben hen gevraagd naar de associaties die zij hebben bij Nederland. Op de vijfde plek staat voetbal – afhankelijk van hoe goed we scoren op het EK of WK – gevolgd door Van Gogh, Kaas en Amsterdam. Op de eerste plaats staan tulpen. Maar liefst 83 procent van de toeristen in Nederland associeert ons land in de eerste plaats met de tulp. Vandaar dat het product veel wordt gebruikt in de toerismewereld. Ook het logo van Holland bevat een tulp.” Dit wetende is Keukenhof hard bezig de tulp internationaal te promoten. Volgens Van Meerveld is er nog veel werk te verzetten. Google op ‘tulp’ en ‘logo’ en je ontdekt een scala aan bedrijven die allemaal profiteren van het imago van de tulp, maar feitelijk niets met het product te maken hebben. Om het product daadwerkelijk beter op de kaart te zetten en meer bekendheid te geven, moeten we het als merk

positioneren. Dat gaat volgens de marketingleer in drie fases. “De eerste is bekendheid, dat kun je kopen. De tweede en derde fase zijn respectievelijk waardering en binding, en dat moet je verdienen.”

600 MILJOEN Hoe Keukenhof daarop inspringt illustreerde Van Meerveld aan de hand van een filmpje van CCTV, de Chinese staatstelevisie. De beelden laten zien hoe de Chinese presidentsvrouw de tulp ‘Cathay’ doopt, terwijl kweker Apeldoorn uitgebreid vertelt over de tulp en zijn bijzondere eigenschappen. De doopceremonie vond plaats op Keukenhof tijdens de nucleaire top vorig jaar. “Dit filmpje is maar liefst 600 miljoen keer bekeken in China. Vervolgens zijn er driehonderd ‘Cathay’-tulpen geschonken aan een park in Beijing, in het kader van waardering en binding.”

Pas als de ervaren kwaliteit gelijk is aan de kwaliteit die men verwachtte, kun je rekenen op waardering, geeft Van Meerveld aan. “Als Keukenhof zijn we daarom gaan kijken wat bezoekers willen. Niets is tenslotte mooier dan dat de bezoeker jouw ambassadeur wordt.” Onderzoek wijst uit dat 83 procent van de consumenten zich laat leiden door wat anderen vinden. Die mening worden via het web en sociale media gedeeld. “Negatieve input vindt reeds zijn weg. Ons doel: positieve input online krijgen. Wat blijkt? 31 procent van de bezoekers wil graag zijn mening kwijt, dus dat proberen we zo veel mogelijk te faciliteren.” Van Meerveld riep de aanwezigen op het platform Keukenhof te gebruiken om samen bekendheid te creëren en waardering te verkrijgen. “Onze bezoekers, uw klanten, zijn de beste ambassadeurs. Laat hen vertellen.”

‘Choice’ wint Interpolis Tulpenprijs 2015 De ontknoping van de strijd om de meest veelbelovende broeitulp van 2015 was spannend. Intermediairs van zowel CNB als Hobaho hebben afgelopen zomer tien cultivars geselecteerd: ‘Choice’, ‘Lions Glory’, ‘Northcap’, ‘Palazzo’, ‘Parrot Prince’, ‘Red Baron’, ‘Red Gold’, ‘Red Planet’, ‘Sinfonie’ en ‘Tresor’. “Van ieder soort is zowel bolmaat 11/12 (110 stuks) als 12+ (100 stuks) opgeplant bij Proeftuin Zwaagdijk”, vertelt Paul Peters van CNB die samen met Sam van Egmond (Hobaho) de prijsuitreiking verzorgde. Een onafhankelijke jury heeft de tulpen vervolgens beoordeeld. Juryleden Sven Jong en Nico Wit: “We hebben gelet op aspecten als de lengte en stevigheid van de poot, en de kleur en hoeveelheid van het blad. Daarnaast zijn de uniformiteit, verwerkbaarheid, bruikbaarheid en geschiktheid voor de markt en kwekerij/broeierij van essentieel belang.” Daarop gelet kwam de roodgeelgerande ‘Choice’ als onbetwiste winnaar uit de bus. Het juryrapport vermeldt dat de tulp gekozen is vanwege zijn goede algemene stand, rechte en lange poot, goede kleur en grote bloem. Bovendien is ‘Choice’ een snelle tulp in de broeierij. Eerder won ‘Choice’ ook al de eerste prijs op de Lenteflora. Henk Hoogervorst, voorzitter van Remarkable, mocht de prijs – een tulpenvaas met daarin ‘Choice’ – in ontvangst nemen uit handen van Willem Snoeker van Interpolis. Hoogervorst reageerde blij en trots. “Dit is een kroon op het veredelingswerk dat we met de twintig kwekers, verenigd in Remarkable, doen.” Tweede in de strijd om de Interpolis Tulpenprijs 2015 werd ‘Tresor’ en derde ‘Lion’s Glory’.

Genomineerden Interpolis Tulpenprijs 2015 met links achter Willem Snoeker en winnaar Henk Hoogervorst


BRANCHENIEUWS

Boekettendienst Bloomon wil p Bloomon is half november gestart met een abonnementendienst voor de levering van boeketten. Medeoprichter Bart Troost legt uit hoe het bedrijf er voor staat en wat hij verlangt van de telers waarmee hij zaken doet. ‘We willen verbintenissen aangaan.’ Tekst: René Bouwmeester Fotografie: René Faas

E

en gat in de markt kan een sluimerend bestaan leiden tot een ondernemer het vindt en ermee aan de slag gaat. Bart Troost kan erover meepraten. Hij zocht na een verhuizing een goede bloemist, maar kon die in zijn omgeving niet vinden. Evenmin vond hij een geschikte online-winkel om een kwalitatief goed boeket te bestellen. Dus besloot hij die dienst zelf op te richten en ging met zakenpartner Patrick Hurenkamp aan het werk. Bloomon was geboren. Beide heren kwamen niet geheel onbeslagen ten ijs. Troost en Hurenkamp, allebei begin dertig jaar, zijn commercieel opgeleid en beschikken over een uitgebreide ervaring in de wereld van de internetwinkels. Daarbij komt Hurenkamp uit een familie die actief is in de sierteeltwereld, dus de branche was niet helemaal nieuw. Het resultaat is een piepjong bedrijf dat de wind in de zeilen heeft. “Het gaat boven verwachting”, zegt Troost. “We hebben al veel abonnementen verkocht.” Aantallen wil hij uit concurrentieoogpunt niet noemen. “Ons doel is binnen twee jaar 100.000 boeketten te bezorgen en zoals het er nu naar uit ziet, gaan we dat halen.” Consumenten kunnen via internet een abonnement bij Bloomon afsluiten. Ze kun-

nen daarbij aangeven welk van de drie formaten boeketten ze wensen te ontvangen en met welke frequentie de levering moet plaatsvinden: wekelijks, tweewekelijks of maandelijks. Bloomon bezorgt vervolgens het boeket, klaar om in een vaas te worden gezet.

ARRANGEUR Bloomon is niet het eerste of het enige bedrijf dat boeketten levert. Troost wil zich met zijn onderneming onderscheiden door verser product te leveren, een landelijke dekking te bieden en een uitgesproken stijl boeketten aan te bieden. “Op de consumentenmarkt wordt door bloemisten op lokaal niveau hier en daar wat gedaan. Er zijn gaten in de dekking. Ik denk dat we daar een plek in de markt hebben gevonden. De business-to-business-markt gaat wat langzamer. Dat kan te maken hebben met besluitvormingsprocessen in een organisatie of doordat er al andere initiatieven zijn. Toch denk ik dat ook daar kansen liggen.” Troost omschrijft de doelgroep als mensen die druk zijn: tweeverdieners, mensen met kinderen. Het zijn overwegend vrouwen die de beslissing over het abonnement nemen. De leeftijd ligt tussen de 30 en 45 jaar. Het zijn de mensen die NPO 3 of RTL 4 kijken en een blad als VT Wonen lezen. De pay-off van ons product is het ultieme thuisgevoel. Onze service is daar ook een belangrijk element in. We ontzor-

‘Grootste pluspunt is continuïteit’ Daniël van den Nouweland, commercieel directeur van rozenbedrijf Marjoland in Waddinxveen, doet sinds een aantal weken zaken met Bloomon. “We vinden het een leuk concept van jonge ondernemers”, zegt Van den Nouweland. “We hadden snel een klik.” De abonnementenbloemist kwam via via terecht bij het rozenbedrijf. Naast het management en de inkoper heeft ook de arrangeur contact met Marjoland. Samen overleggen ze welke producten het meest geschikt zijn om in een bepaalde periode aan te bieden. “Het grootste pluspunt van dit concept is voor ons dat we zo een relatie aangaan met Bloomon en de consument”, legt Van den Nouweland uit. “In de bloemenhandel worden vooral zaken gedaan op dagbasis. Nu kunnen we op lange termijn bekijken wat we gaan leveren, want zij kunnen vooraf al een aardige indicatie geven van wat ze nodig hebben. Doordat je een relatie aangaat, krijg je constante productstromen. Dat betekent ook dat we die stroom steeds kunnen verbeteren. Hoe wil de klant bediend worden? Welke rijpheid moeten de bloemen hebben? Welke tijden moeten we leveren? Moet het een dikke tak zijn? Zo kunnen we steeds bijstellen.”


Ondernemer Bart Troost van Bloomon kijkt geregeld gen, sturen bijvoorbeeld een dag van te voren een sms waarin we zeggen hoe laat we komen.” Troost en Hurenkamp gaan pragmatisch om met de uitdagingen van de nieuwe onderneming. De kennis waarover zij zelf niet beschikken, huren ze in. Zo hebben ze een ervaren bloemeninkoper en een arrangeur ingeschakeld. Bloomon neemt de bloemen direct af van de teler. Bij een partner op de veiling in Aalsmeer huurt de onderneming ruimte en faciliteiten om de boeketten samen te stellen. Het arrangement wordt gemaakt door Anton van Duijn, finalist in het televisieprogramma ‘Hollands beste bloemstylist’. Vanuit Aalsmeer worden de bloemen met bestelwagens in het hele land bezorgd. Op dit moment levert Bloomon op dinsdag en donderdag.

VAASLEVEN Hurenkamp en Troost hebben duidelijk voor ogen wat zij willen verkopen. “Onze boeketten hebben een specifieke uitstraling: modern,

artners voor de lange termijn land afgerekend.” Telers die zaken doen met Bloomon kunnen rekenen op uitgebreide analyse van hun product en de kansen, legt Troost uit. “Telers kunnen nieuwe producten uittesten in een boeket. Daar hebben we overleg over. Wat is het beste moment om dat te doen? Ook op het vlak van verzorging werken we samen. Welke voeding heeft een bloem nodig? Welke soorten gaan wel of niet bij elkaar in de vaas. Over dat soort zaken denken we samen na om te zorgen dat het product goed tot zijn recht komt.” Daar hoort ook interactie bij tussen kweker en klant, vindt Troost. “We bieden een kweker de mogelijkheid om met de eindgebruiker te communiceren via internet. Klanten kunnen namelijk reageren op Facebook. Een kweker kan die reactie zien en eventueel reageren. Zo is Facebook een leuk platform om met eindklanten te communiceren. Dat is iets wat niet zoveel gebeurt in de sector. Een kweker kan zo zien hoe blij klanten zijn met bloemen in de woonkamer.”

‘Het ging om aantallen die ik niet kon leveren’

mee bij het samenstellen van de boeketten. ‘We kiezen voor kwaliteit: lange stelen, zware bloemen’ met hoogteverschillen, een veldboeketachtig geheel”, legt Troost uit. “En we kiezen sowieso voor goede kwaliteit: lange stelen, zware bloemen. Elke week kiezen we een of twee eyecatchers voor het boeket. Zo hebben we altijd iets speciaals. Deze week heeft ons boeket een roze tint. We hebben alstroemeria, calla, anjer, germini en de ‘Lovely Dolomite’-roos. We hebben soms wel vijftien verschillende bloemen in een boeket, meestal twee stelen per soort. De diversiteit aan bloemen, dat typeert ook onze boeketten.” Bloomon doet niet aan vaaslevengarantie. “Het lastige is dat de houdbaarheid verschilt per bloem, maar anderhalve week moet sowieso kunnen. Onze klanten zijn positief over het vaasleven.” De abonnementendienst doet een kaartje met informatie over het boeket bij elke bestelling. Die informatie is ook beschikbaar via Facebook. “We proberen de consument ‘op te voeden’ op het gebied van bloemen.” Bloomon heeft ruim honderd kwekers aan zich

gebonden. Daarmee heeft de organisatie de beschikking over een breed pakket soorten en cultivars. Troost erkent echter dat er nog ruimte is voor nieuwe leveranciers. “Tot nu toe is het altijd wel gelukt om te vinden wat we zochten. Maar we hebben absoluut ruimte voor kwekers met een mooi product. Nu we richting zomer gaan, willen we voorjaars- en zomerbloemen gebruiken. Daarvoor hebben we nog geen vaste partners.”

SPEERPUNT Troost en Hurenkamp hebben twee speerpunten in het contact met kwekers. “De kwaliteit is voor ons belangrijk en tegelijkertijd willen we langetermijnverbindingen aangaan met kwekers. We kopen dus niet de ene keer hier en de andere keer daar. We plannen best ver vooruit. Dat geeft de inkoper tijd en dat heeft voor de kwekers het voordeel dat ze weten wat we willen afnemen. Onze bestellingen worden direct vanaf de teler geleverd en via FloraHol-

Bas van Keulen, nerineteler uit Heemskerk, doet sinds december zaken met Bloomon. Hij is enthousiast. “Bloomon zocht kwaliteitsbloemen en ze wilden nerine gebruiken. Er zijn maar een paar telers die dat jaarrond leveren. Zo zijn ze - denk ik - bij ons uitgekomen. Het begon met een klein aantal in december en we zagen het steeds toenemen. Op een gegeven moment ging het om aantallen waaraan ik op dat moment niet meer kon voldoen. Als er straks volop aanbod is, zo rond augustus, verwacht ik meer te kunnen leveren.” Voor Van Keulen en Bloomon tot zaken kwamen, hebben ze uitgebreid gesproken over het assortiment, de kleuren en de rijpheid van de producten. “We plukken ze voor hen rijper, zodat de kwaliteit nog beter is.” Van Keulen is zeer positief over de boeketten van Bloomon. “Ze hebben ook een goede stylist.” Via sociale media zag hij foto’s van zijn bloemen in het boeket. “De sociale media zijn een handig hulpmiddel. Ik heb het boeket daardoor aan heel veel mensen kunnen laten zien.” “Ik hoop dat ze het gaan redden en dat we de samenwerking lang kunnen voortzetten”, zegt de Heemskerker. “Het is toch een stukje extra afzet voor ons.”


TOPPERS

Om de opbrengst van een partij tulpen op peil te houden, gebruikte men de ‘toppers’ om door te telen. Toppers bestaan ook in menselijke vorm. De bollengeschiedenis kent diverse grootheden die met hun prestaties de huidige generaties een dienst hebben bewezen. In de serie Toppers komen ereleden van de (K)AVB en de laureaten van het Nicolaas Damesfonds in beeld. Deze keer aandacht voor Johannes de Breuk (1852-1926). Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: archief KAVB

S

lechts weinig personen die actief waren voor de bloembollensector zullen hetzelfde hebben bereikt als Johannes de Breuk. Hij kreeg in de majestueuze Grote of Sint Bavokerk in Haarlem een eigen gedenkraam. Dat kreeg hij overigens niet vanwege zijn inzet voor de bloembollensector. Nee, het was de dankbaarheid van de Nederlandse Hervormde kerk ter plaatse voor de inzet die De Breuk pleegde als kerkvoogd van deze kerk. Die functie bekleedde hij meer dan veertig jaar. Veel tijd ging zitten in de restauratie van deze kerk rond de eeuwwisseling. Het toont de dienstbare persoon Johannes de Breuk, die in 1852 in Haarlem werd geboren en in diezelfde stad in 1926 overleed. De Breuk groeide op in een zijde- en wolweverij, maar vond de snel groeiende bloembollensector veel interessanter. Hij volgde een opleiding in de tuinbouw en werkte bij toen gerenommeerde bedrijven als Voorhelm Scheevoogt en E.H. Krelage & Zn. In 1878 werd hij lid van het hoofdbestuur van de toen nog Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur. Die functie vervulde hij tot 1911, waarvan de laatste twintig jaar als algemeen secretaris-penningmeester. Toentertijd was dat in feite de spilfunctie binnen de vereniging, nu te vergelijken met de functie van directeur. Naast kerkvoogd en bestuurslid was hij ook nog vele jaren lid van 56 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

Vakbladgrondlegger Johannes de Breuk de Haarlemse gemeenteraad: van 1891 tot 1919. Net als zijn grootvader was hij ook wethouder: van 1894 tot 1919. En dan nog was er tijd over om in 1901 een van de oprichters te zijn van de Vereniging Haerlem. Deze historische vereniging bestaat nog steeds en brengt jaarlijks een stevig boek uit met nieuwe verhalen over Haarlem, zijn bewoners en zijn geschiedenis.

REDACTEUR Binnen de Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur is zijn naam vooral gevestigd als de eerste redacteur van het toenmalige Weekblad voor Bloembollencultuur. Op 5 juli 1890 zag de eerste jaargang, nummer 1 het licht en De Breuk richtte zich tot zijn lezers. Het weekblad was het eerste vakblad dat geheel aan de bloembollensector was gewijd en heeft als verenigingsuitgave onafgebroken bestaan tot en met 2002. Toen volgde de fusie met MarktVisie van CNB tot wat nu al weer twaalf jaar BloembollenVisie is. De Breuk had al heel goed in de gaten dat hij het blad niet in zijn eentje kon vullen. “Moge menigeen zich alsdan geroepen gevoelen om

van tijd tot tijd zijn ondervinding in het bloembollenvak, iets in dit blad medetedeelen, dan zal hij zeker zijnen medeleden een door hen gewaardeerden dienst bewijzen. Dergelijke mededeelingen zullen ook mij altijd hoogst welkom zijn en elke bijdrage, waardoor dit blad in belangrijkheid kan winnen, zal ik zeer op prijs stellen.” Op 30 juni 1911 legde hij deze functie neer. Twintig jaar lang had hij de zorg gehad voor een vaak meer dan eenmaal per week verschijnend orgaan, waar verenigingsinformatie werd aangevuld met ontwikkelingen uit binnen- en buitenland. In datzelfde jaar werd hij benoemd tot erelid van de vereniging. Een jaar eerder was hij al begiftigd met de benoeming tot officier in de Orde van Oranje-Nassau. Op donderdag 15 april 1926 overleed hij, onverwacht, in de trein van Haarlem naar Leiden. Ondanks zijn leeftijd van bijna 74 jaar was hij nog een gewaardeerd en beslist niet vergeten Haarlemmer. Na de dienst in ‘zijn’ Bavo volgde een rondgang over de Groote Markt en, zo schreef het Haarlem’s Dagblad, ‘overal waar de stoet langstrok ontblootte men eerbiedig het hoofd.’

KEUKENHOF

‘Kwaliteit belangrijker dan aantal bezoekers’ Vanaf vrijdag 20 maart is Keukenhof weer open. De 66e editie staat in het teken van Vincent van Gogh. Directeur Bart Siemerink kijkt vooruit naar een seizoen waar de bezoeker nog meer dan voorheen kan genieten, inspiratie kan opdoen, en meer kan leren over de bloembollensector.

matie belangrijk voor de sector. “De behoefte aan informatie neemt toe bij een deel van het bezoek. In deze presentatie geven we die kennis. Niet alleen over vroeger, maar ook over de veredeling, de teelt en de broeierij zoals die nu plaatsvindt. Hier, in dit park heb je de context waar je dat verhaal kunt vertellen.”

INSPIREREN Keukenhof wil ook de bezoeker inspireren om zelf met bloembollen aan de slag te gaan. De nieuwe inspiratietuinen gaan nog meer dan voorheen uit van dat idee. Dat levert ook weer nieuwe vormen van samenwerking op. “We hebben samen met Bakker een Amsterdamse tuin ontwikkeld, waarbij Bakker in zijn catalogus inspeelt op de producten die in deze tuin zijn te zien. Zo’n inzender doet meer met Keukenhof dan alleen bollen sturen. Dat is een prima ontwikkeling.” Over belangstelling vanuit de bloembollensector en andere takken van sierteelt heeft Keukenhof toch al niet te klagen. “Voor het park hebben we een groeiende wachtlijst. Dit jaar hebben we twee nieuwe inzenders een plaats kunnen geven. Daarbij letten we ook op wat ze willen laten zien. Zijn het tulpen of hebben ze juist hele andere voorjaarsbloeiers?” Ook voor de twintig binnenshows blijft de belangstelling groot. “Nieuw dit jaar is een permanente presentatie van de hyacint in het Willem-Alexander Paviljoen. Andere bedrijven willen dit ook graag met hum product, maar er moet wel ruimte zijn.”

Bart Siemerink: ‘We hebben flink geïnvesteerd in ons wifinetwerk’


D

e essentie van Keukenhof is na 66 jaar nog hetzelfde als in het begin: een levende catalogus vol voorjaarsbloeiende bolgewassen in een prachtig park. Daar komt het gros van de minimaal 800.000 bezoekers voor. De manier waarop dit gebeurt is wel sterk veranderd. Neem het werken met een thema. Directeur Bart Siemerink is daar helder over. “Een thema levert ons nieuwe partners op, waarmee we kunnen samenwerken. Met Van Gogh, dat dit jaar het thema is, is dat goed gelukt. We zijn onderdeel van bijvoorbeeld een Van Goghreis.” In het park komt het thema terug in het mozaïek,

maar ook in de inrichting van de bloemenshows in het Oranje Nassau Paviljoen. Daarnaast is er een Selfietuin, waar Van Gogh met zijn zelfportretten ook de inspirator van is geweest. “Van Gogh staat voor kleurrijkheid en dat past sowieso bij Keukenhof.”

HET VERHAAL Vorig jaar startte Keukenhof in het Juliana Paviljoen met Tulpomania, een presentatie over verleden en heden van de tulp. Die presentatie is verder uitgebreid in een vernieuwd Juliana Paviljoen. “We hebben het Bloembollen Informatie Paviljoen weggehaald en aan het Juliana Paviljoen een nieuw deel aangebouwd. Daardoor zijn Groei & Bloei en de informatie over de tulp nu op één plek te vinden.” Siemerink vindt het geven van meer infor-

POSITIEF BEELD De verwachtingen voor komend seizoen zijn gunstig. “De berichten uit de reiswereld zijn positief. De touroperators leggen een mooie basis, maar uiteindelijk zorgt het weer voor de flinke plus of min. Dat zagen we vorig jaar, toen het op twee dagen na mooi weer was. Dan haal je zomaar meer dan 1 miljoen bezoekers. Dat aantal is overigens geen doel voor ons. We gaan uit van 800.000. Kwaliteit is belangrijker dan een hoog bezoekersaantal. Elke bezoeker die tevreden naar huis gaat, is ambassadeur van Keukenhof en van de bloembollensector.” Nog beter dan vorig jaar kan die bezoeker ook tijdens zijn bezoek al massaal beelden de wereld insturen. “We hebben flink geïnvesteerd in ons wifinetwerk. Er kunnen nu veel meer mensen tegelijk hun berichten en beelden versturen. Dat is echt de belangrijkste reclame die er is.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 57

ONDERZOEK EN PRAKTIJK

Optimale bewaring cruciaal De afgelopen eeuw is er veel onderzoek gedaan aan bloembollen. Praktische problemen werden opgelost. Nu de sector op een keerpunt staat waar het gaat om de collectieve financiering van onderzoek, is het goed om nog eens na te gaan wat het onderzoek de praktijk heeft gebracht. Dit keer zoomen we in op de bewaring van plantgoed.

Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: DLV

E

r is gerooid, gedroogd, gepeld, het leverbaar is naar de koper en het plantgoed blijft achter op het bedrijf. Niet als een restproduct, maar als basis voor de volgende oogst. Zuinig op zijn dus, goed bewaren. Dat weet elke teler en daarom is er waarschijnlijk ook relatief veel onderzoek gedaan naar allerlei aspecten van de bewaring. Dat onderzoek leidde onder meer tot een advies om bij de tulp een verdeling te maken in die cultivars die gemakkelijk verklisteren en die dat juist niet doen. Dat advies bestaat nog steeds. Voor goed verklisterende tulpen is het advies om te beginnen met na het rooien vier tot zes weken 25-30°C, daarna 20°C tot 1 november en daarna de temperatuur laten zakken tot 17°C. Als cultivars slecht verklisteren is het advies om zes tot acht weken 30°C te geven, gevolgd door 20°C tot 1 november en vanaf 1 november 17°C. Deze adviezen komen voort uit onderzoek dat in de jaren negentig is uitgevoerd door het toenmalige LBO.

ETHYLEEN Een lastig aspect dat elke zomer weer aandacht vraagt bij de plantgoedbewaring van tulp is het ethyleen, dat zure bollen produceren. Bij tulpen met een open spruit kan dit tot kern58 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

rot leiden, maar dat betreft meestal leverbare bollen voor de broeierij. Als de zuurschimmel in het plantgoed aanwezig is, kan dat zorgen voor meer zuur in de oogst van het jaar erop, zo toonde onderzoek van PPO begin 21e eeuw aan, toen het zuur enkele jaren achtereen voor veel schade zorgde. Datzelfde PPO was nauw betrokken bij het introduceren van FreshStart, een vluchtige stof die al snel als ethyleenblokker bekend werd. Ook al was er sprake van ethyleen, schade trad niet op. In diezelfde periode wees onderzoek op het terrein van energiebesparing uit dat er tijdens de bewaring met veel minder lucht gewerkt kon worden. Dat werd niet door elke ondernemer even gemakkelijk geaccepteerd, juist vanwege de wetenschap dat zuur zoveel schade kan aanrichten. Een nieuw type ethyleenanalyser, ook uitgebreid getest door PPO, aangevuld met onderzoek naar de ethyleengevoeligheid op cultivarniveau bij tulpen, leverde meer zekerheid op bij ondernemers om toch met minder energieverbruik het plantgoed te bewaren. Nieuwe typen ventilatoren zorgden voor een nog verdere verlaging van het stroomverbruik zonder dat de kwaliteit van het plantgoed in het geding kwam. Het bewaaradvies bij andere bolgewassen varieert sterk in moeilijkheidsgraad. Narcissen werden decennialang gewoon buiten bewaard

in zogenoemde narcissenrennen. Nu staan ze wel voor de droogwand, maar als ze gewoon bij 20°C staan kan er weinig misgaan. Warmer bewaren geeft meer kans op bolrot. Bij hyacint hangt de bewaartemperatuur sterk af van de keuze om wel of geen heetstookbehandeling te geven. Die behandeling, in combinatie met geelziek, komt binnenkort in een aparte aflevering aan de orde. Bij lelies hangt de bewaartemperatuur van het plantgoed af van de groep waartoe de cultivar behoort: Aziaten bij -2°C, de overige groepen bij -1,5°C.

IRIS Echt ingewikkeld is het bij iris. Naast het onderscheid in fijn- en grofbollige typen, zijn er nog de verschillende plantgoedmaten, aangeduid als kleine maten en twijfelmaten. Die laatste mogen niet bloeien. Dat levert dus al vier categorieën op. Daarmee zijn we er nog niet. Een aantal cultivars vraagt nog weer om een ander bewaarregime. Ten slotte levert het planttijdstip ook nog verschil in opbrengst op. Eind jaren tachtig hebben Sjaak Schipper en Nico Hof uitgebreid onderzoek gedaan naar de optimale plantgoedbewaring van irissen. Vooral voor de twijfelmaten was dit onderzoek nodig. Hun conclusie bij dit onderzoek was helder. De plantgoedbewaring is bij irissen niet eenvoudig.

STUDIEBOL

Van de zorg naar de boomkwekerijsector In 2012 maakte Cindy van der Meijden een belangrijke carrièreswitch. Ze ging na een lange loopbaan in het ziekenhuis, werken op boomkwekerij De Spankert van haar man Ben en zijn broer Gerald van der Meijden. Om te leren over de sector volgde ze een studie bedrijfsleider boomkwekerij.

de groene ruimte) een traject gestart waaruit bleek dat we ondersteuning nodig hadden op kantoor. Op de vacature die volgde voor een managementassistent kregen we 41 sollicitaties binnen. Ik las deze brieven door en toen ontstond bij mij het idee om zelf de vacature te vervullen. Mijn jongste dochter ging op dat moment net naar school en ik voelde dat dit het moment was om over te stappen.”

THEMA In april 2012 was het zover en kwam Van der Meijden op kantoor van de laanboomkwekerij werken. “Dat was een behoorlijke verandering. Ik ging van 3.500 collega’s naar 12. Daarbij was het voor mij een onbekende sector en vooral een mannenwereld. Daarom wilde ik graag zo snel mogelijk de sector leren kennen. Zo kwam ik bij de 2-jarige mbo-4 opleiding bedrijfsleider boomkwekerij terecht die werd gegeven door Helicon. In januari 2013 ben ik gestart en ik heb net gehoord dat ik ben geslaagd.” Het diploma is nog niet binnen, maar de kennis wel. “Ik heb in die tijd heel veel geleerd. Elke les had een verschillend thema en veel lessen werden op locatie bij een van de deelnemers gegeven. De overige lessen waren op de school zelf in Boxtel, in samenspraak met de deelnemers. Dit omdat het in het seizoen niet wenselijk was om collega’s van de werkvloer weg te halen. Alleen de landelijke CITO-toetsen konden niet in samenspraak gepland worden.”

PITTIG

Cindy van der Meijden: ‘Ik kreeg het idee om zelf de vacature te vervullen’

Tekst en fotografie: Lilian Braakman

D

e carrière van Cindy van der Meijden (40) startte in 1997 in het ziekenhuis in Tilburg als verpleegkundige. In die tijd had ze een leidinggevende functie. In 2003 is ze overgestapt naar het facilitair bedrijf van hetzelfde ziekenhuis om daar de functie van

projectleider renovatie en nieuwbouw te vervullen. In 2011 was het nodig om op de boomkwekerij De Spankert van haar man Ben en diens broer Gerald van der Meijden te komen werken vanwege stormschade. “We zijn daar goed uitgekomen, maar we kwamen er toen achter dat de broers te veel werk op kantoor hadden. We zijn daarom met een coach van de ZLTO (vereniging voor ondernemers in

Onderwerpen die aan bod komen tijdens de opleiding zijn onder andere: handel, communicatie, econonomie, marketing, arbo, logistiek, financiën, leidinggeven, Engels en Nederlands. Als afstudeeropdracht moest Van der Meijden een examendossier schrijven, plus een project uitwerken (beleidsmatig en financieel) van het eigen bedrijf. In dit dossier zit onder andere een verslag over de coöperatie ABCoop, waar De Spankert bij zijn aangesloten is. Deze coöperatie werkt samen om diverse boomkwekerijproducten te vermarkten. “Al met al was de opleiding best pittig, vooral met een gezin en een bedrijf ernaast. Het was belangrijk om alles direct goed bij te houden, om niet achter te raken met de studie. Het leuke van deze opleiding is, dat je alles vanuit het eigen bedrijf doet. Daarom kan ik de geleerde informatie meteen en goed toepassen.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 59

krijg ik grip op mijn groeiresultaten?

Samen met CNB U weet als geen ander hoe belangrijk het is dat uw tulpenbollen precies op het juiste moment tot bloei komen. Dat vraagt om een delicaat koelen preparatieproces bij de juiste temperaturen. CNB heeft de kennis, faciliteiten en ervaring om dit voor u uit handen te nemen. Met bewezen goede uitkomsten. Zo houdt u grip op uw groeiresultaten. Koel- en preparatiebedrijf

5 Professioneel advies 5 Koelen en prepareren tulpen en lelies 5 ULO- en ijsbewaring 5 CNB UltraMist® 5 Stadiumonderzoek 5 Opstellen broeischema’s 5 Op- en overslag activiteiten 5 Inklaring 5 Verzending voor export 5 Celverhuur 5 Ruimteverhuur 5 Online administratie Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op.

Veilingweg 1 1611 BN Bovenkarspel Tel. +31 (0)228 53 01 30

cnb.nl

Tel Auto

: 0223-522135 : 06-53719915

Fax: 0223-521480 E-mail: [email protected]

Kijk nu op onze website www.fredsteenvoorden.nl Ook maken wij nieuwe spoelmachines! Afblaasunit t.b.v. spoelmachine 600mm breed met 5,5KW motor gereviseerd ABS AFP 0831.3 M13/6 Dompelpomp 10m3 bij 4 M//WK 50m3 bij 1 M//WK 1,8Kw Afzuiger/exhauster 30kw in/afvoerpijp Ø500mm in zeer goede staat met schakelkast Agra zeefketting 2400mm breed, doorval 12mm, elektrische kloppers en onderband eventueel met verlengband 2000 x 4000mm bouwjaar 2007 Allround trommelspoeler 1650 x 5000mm dubbel portaal, zo uit het werk, gereviseerd of geheel gestraald en gespoten de keus is aan u. Allround trommelspoelmachine 3750 x 1650mm geheel gereviseerd. Antha stortpit 1250 x 1450mm in hoogte verstelbaar Antha eindloze rollen zeef met afvoerband en er kan een spijlen zeef boven gemonteerd worden Band 650 x 3600mm los zonder pootstel Botman kluitenscheider type 450K rechtse uitvoer, nieuwe stroomkast, kettingen, motoren en lagers, geheel gestraald en gespoten Botman kluitenscheider type 450K geheel gereviseerd, linkse kluitenband. Botman kluitenscheider type 600K geschoopeerd, en in nette staat linkse uitvoer Botman rollenzeef onbalans verstelbaar lengte rollen 100cm, breedte 110cm met afvoerband 350 x 50cm, snelheid onbalans frequentiegeregeld nette prijs! Compas sorteermachine 3 banden rechts 3 maten platen 60 x 100cm Compas afvoerband 30cm x 1100cm(kan korter) komt nieuwe band om Flygt dompelpomp CS3140MT geeft 340m3 bij 4 M/WK aansluiting 150mm 9KW Flygt dompelpomp CS3127MT geeft 250m3 bij 4 M/WK aansluiting 150mm 5.9KW GMP centrifugaal pomp B4KQA 4KW 100m3 bij 5M/WK aansluiting 4” Palletstelling 5,30mtr. hoog, diepte 1,10mtr. breedte liggers 2,70mtr. draagvermogen 3 ton per set liggers scherp geprijsd bel voor meer info! Propak RVS wastrommel 1200 x 2500mm geheel gereviseerd. Schouten zware kieperbunker met overneemband, 2400mm bandbreedte, lengte 1e band 6 meter, 2e band met knik 2,25m uitstorthoogte 1,75m, met dwarsafvoerband alles in nette staat. Spijlenband RVS 80 x 180cm met motor, frame van RVS steek 32mm nieuwe ketting Steenvoorden gepoedercoate vellenbakken nieuw, 120cm breed met keuze uit links/rechts of achteruitloop Steenvoorden nieuwe kluiten/stenenscheiders grote capaciteit, standaard gepoedercoat en kluitenband links of rechts te monteren, scherp geprijsd, bel voor meer info Voor onderdelen zoals: pelrollen, pelnokken, onderhoud en service van uw Botman machines, en ook andere merken o.a Antha, Compas. Bel: 0223-522135 of 0653-719915 Fred Steenvoorden

Laagste viruspercentage door afwerende werking.

De juiste chemie voor de beste luisbestrĳding BASF Nederland B.V. Divisie Agro | Postbus 1019 | 6801 MC Arnhem T. (026) 371 72 71 | www.agro.basf.nl | Twitter: @BASFagronl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

BOOMKWEKERIJ

Edwin Smits, gedreven coniferenkweker met een uitgebreid sortiment, is persoonlijk liefhebber van Chamaecyparis lawsoniana. De gezonde, geelbladige en smal opgaande ‘Filip’s Golden Tears’ bijvoorbeeld. ‘Een cultivar die overal toepasbaar is.’ Tekst en fotografie: Emiel van den Berg

D

e soort Chamaecyparis lawsoniana groeit van nature in het noordwesten van de Verenigde Staten waar hij flinke winterkou kan doorstaan. In zijn natuurlijke verspreidingsgebied groeit de conifeer uit tot een smalle piramidale boom met afhangende topscheuten. Hoogtes tot 60 meter vormen geen uitzondering. De geslachtsnaam Chamaecyparis bestaat uit de woorden chamai, dat laag betekent, en kuparissos, dat is te herleiden tot cipres. Letterlijk vertaald betekent Chamaecyparis dus ‘op cipres gelijkende lage plant’. Dat niet alle vertegenwoordigers laag blijven, mag duidelijk zijn. Chamaecyparis behoort tot de cipressenfamilie, de Cupressaceae, waartoe onder andere ook de coniferen Juniperus, Calocedrus, Cryptomeria en Thuja behoren. De drie belangrijkste soorten zijn. C. lawsoniana, C.obtusa en C. pisifera.

OPGAANDE TREURVORM C. lawsoniana kent vele cultivars waarvan enkele zuilvormen tot voor kort nog populaire haagplanten waren. Naast de bekende ‘Columnaris’ zijn ‘Stewartii’ en ‘Golden Wonder’ enkele voorbeelden. Ook zijn er dwergvormen waarvan sommige na verloop van jaren behoorlijk uit kunnen groeien en andere jaarlijks hooguit een paar centimeter groeien. Daarnaast is er volop keuze qua bladkleur; naast de groene vertegenwoordigers is er keuze uit (groen)geel en (grijs)blauw. Coniferenkweker Edwin Smits in Volkel kweekt over de duizend verschillende coniferensoorten en cultivars. Van Chamaecyparis ongeveer zeventig. “Door goed te selecteren, beperk ik me tot de beste.” Om zich continue te onderscheiden, blijft hij bezig met vernieuwingen. Hij vindt het echter jammer dat de consument slechts een beperkt sortiment ziet en hoopt voor de toekomst op meer aandacht voor de kwalitatief betere cultivars. “Welke cultivar mijn voorkeur heeft? C. lawsoniana ‘Filip’s Golden Tears’.” Deze eigen selectie won in 2007 een gouden medaille op Plantarium. De culti62 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

Chamaecyparis lawsoniana ‘Filip’s Golden Tears’

Plantnaam: Chamaecyparis lawsoniana – Californische cipres Groeivorm: grote piramidale boom Blad: spitse blauwgroene schubben Bloem en vrucht: onopvallend Bijzonderheden: veel variatie in maat en kleur

EDWIN SMITS:

‘Veel cultivars in diverse kleuren’ var heeft een smalle opgaande habitus waarbij de hoofdtak omhoog groeit en de zijtakken bijna strak naar beneden buigen. “Extra is de jaarrond goudgele kleur die uiteraard in het voorjaar wat intenser is.” De smalle habitus ziet Smits als groot voordeel. “Zo’n smalle conifeer past zelfs in de kleinste tuin.” In grotere tuinen adviseert hij de plant in kleine groepen te plaatsen. “Alleen of in groepen, ‘Filip’s Golden Tears’ blijft een sterke blikvanger omdat de glanzende gele kleur intenser is dan bij andere gele cultivars. Hij heeft een gezonde uitstraling.”

PHYTHOPHTORA In de eigen showtuin heeft Smits enkele exemplaren van ‘Filip’s Golden Tears’ staan die al circa 7 meter hoog zijn. Deze zijn amper 1 meter breed. De voorbeelden op de kwekerij bevorderen de verkoop. “Ook voor aanplant in het openbaar groen. Daar komt deze selectie het beste tot zijn recht met een donkergroene onderbegroeiing van bijvoorbeeld Cotoneaster of Hedera. Groot voordeel is dat de cultivar geheel onderhoudsarm is, wat ook voor alle andere variëteiten geldt.” De ontwikkelingen binnen het sortiment staan overigens niet stil. Smits is bezig met vijf nieu-

we zaailingen, kruisingen uit ‘Filip’s Golden Tears’ en C. lawsoniana ‘Imbricata Pendula’. Zijn insteek is om de eerste verder te verbeteren. Belangstelling voor al die nieuwigheden is er vooral vanuit de landen ten noorden en oosten van Nederland. Daar worden coniferen flink gepromoot. In Nederland is de belangstelling voor coniferen nog altijd bescheiden. “Meer belangstelling via bladen en tv zou helpen. Zelf ben ik vooral bezig hoveniers en ontwerpers te enthousiasmeren.” De aanplant van C. lawsoniana kent hoegenaamd geen problemen. De conifeer groeit op vrijwel elke grondsoort, mits deze niet te nat is. “Op te natte grond ligt de bodemschimmel Phythophtora op de loer.” Door problemen met deze bodemschimmel zijn in het verleden veel hagen vervangen door hagen van bijvoorbeeld Cupressocyparis leylandii en cultivars van Thuja occidentalis. Voor de toekomst is de hoop gevestigd op, vanuit de Verenigde Staten geïntroduceerde, Phythophtora-resistente onderstammen. Wanneer cultivars geënt worden op deze resistente onderstammen is het Phythophtora-probleem verleden tijd. “Belangrijk is daarbij wel dat de entplaats boven de grond blijft.”

TIEN VRAGEN AAN... Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

1

IN WAT VOOR OMGEVING BEN JE OPGEGROEID? “Ik ben opgegroeid in Oudewater, langs de Hollandsche IJssel op de grens van de provincies Utrecht en Zuid-Holland. Ik kom uit een familie van arbeiders en ondernemers: hard werken, niet zeuren, eigen koers varen.”

2

IS GEZIN EN WERK GOED TE SCHEIDEN? “Afgelopen oktober is ons eerste kindje geboren. We hebben haar Iris genoemd, dus dat is al een link tussen werk en gezin. Ik scoor daarnaast bonuspunten als ik mijn werk in de vorm van bloemen mee naar huis neem. Verder hebben wij met zo’n kleintje in huis en onze andere hobby’s gelukkig nog voldoende gespreksstof.”

3

André Hoogendijk Hoe word je van historicus en landbouwkundig ingenieur nou adjunct-directeur van de KAVB? André Hoogendijk (33) maakte na zijn opleiding de keuze om voor een groot adviesbureau te gaan werken. Zo leerde hij veel sectoren kennen. Die brede kennis komt hem nu goed van pas.

WAT LEVERT SAMENWERKING JE OP? “Energie en creativiteit. Met onze leden en met andere partijen binnen en buiten het bollenvak werk ik graag aan het ontwikkelen en uitvoeren van nieuwe ideeën. Ik kies mijn projecten zorgvuldig uit en ga dan voor het maximale. Ik werk graag samen met partijen waar energie zit en waar samenwerking geen verplichting is, maar een keuze.”

4

MET WIE EN WAAROM ZOU JE EEN DAG WILLEN RUILEN? “Sharon Dijksma, de staatssecretaris van Economische Zaken. Dan heeft zij een dag de tijd om met eigen ogen de innovatie en het ondernemerschap in de bloembollensector te zien. Ondertussen kan ik op het ministerie wat beleidsregels aanpassen die de verdere verduurzaming van onze sector in de weg staan.”

5

HOE ZIET HET BOLLENVAK ER OVER TIEN JAAR UIT? “Met minder ondernemers meer verschillende en betere producten maken. We zullen vernieuwen om efficiënt en duurzaam te kunnen produceren voor een steeds veranderende markt. Ik verwacht een klein aantal trendsetters dat veredeling, teelt, broeierij en handel combineert. Daarnaast is er massaproductie van een volledig schoon product. De broeierij zal steeds meer verschuiven naar het land van de consument.”

6

WELK DEEL VAN JE WERK VIND JE HET LEUKST? “Ik ga altijd met plezier op bezoek bij

onze leden. Er is niets mooiers dan ondernemers die met passie vertellen over hun bedrijf. Ik ben nog geen bollenteler tegenkomen die ‘er toevallig in is gerold’, ze hebben allemaal liefde voor hun vak en hun product.”

7

HOE MOET HET VAK OMGAAN MET BUITENLANDSE CONCURRENTIE? “De grootste concurrentie komt niet van buitenlandse telers, maar van andere sierteeltproducten. Winkels verkopen graag bloemen, maar het maakt ze niet uit of dat tulpen of rozen zijn. Een pot narcissen concurreert niet met een pot hyacinten, maar met een heideplantje. Bloemen concurreren met chocola en wijn. We moeten breder kijken dan alleen naar ons vak en veel meer de consument opzoeken.”

8

HOE KIJK JIJ AAN TEGEN DE ACCENTVERSCHUIVING VAN COLLECTIVITEIT NAAR INDIVIDUALITEIT? “In de belangenbehartiging telt alleen collectiviteit. Politici praten graag met individuele ondernemers, zeker in verkiezingstijd, maar ze maken afspraken met een collectief. In ons vak is er geen enkele onderneming die op eigen kracht echt iets voorstelt, zoals bedrijven als Ahold of IKEA dat wel doen. Alleen als sector hebben wij voldoende gewicht voor een plek aan tafel.”

9

WAT VERSTA JIJ ONDER DUURZAAMHEID? “Duurzaamheid begint met efficiënt en rendabel produceren. Dat betekent investeren in veredeling, een gezonde bodem, effectieve gewasbescherming en zuinig omgaan met energie en andere grondstoffen. Tenslotte is het noodzakelijk om waarde toe te voegen aan de omgeving, zodat de positie van het bedrijf in de maatschappij is gewaarborgd.”

10

HOE ZET JIJ SOCIALE MEDIA IN VOOR JE BEDRIJF? “Ik ben actief op Twitter waar ik communiceer over de kwaliteit van onze bollen en bloemen, innovatie, verduurzaming en mijn dagelijkse activiteiten (@andrehoogendijk). Ik laat aan beleidsmakers, journalisten en de ondernemers in ons vak zien wat wij als KAVB doen en welke zaken van belang zijn voor onze sector.”


MARKT EN AFZET

Op deze pagina’s vindt u de laatste aflevering in de serie interviews met exportbedrijven. Wat in deze serie steeds naar voren

‘Kwaliteit

komt, is het belang van een goede communicatie tussen kwekerij en export. Ook voor Frans van der Weiden, commercieel directeur van Van den Bos, is dat een hot item. ‘Je moet niet weglopen voor eventuele problemen, maar ze met elkaar bespreken en oplossen.’ Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

V

an den Bos Flowerbulbs bv, gevestigd in het Zuid-Hollandse Honselersdijk, houdt zich bezig met de bewaring, preparatie, export en handel van lelies, fresia’s en callas. Frans van der Weiden is commercieel directeur van Van den Bos Flowerbulbs, dat ook vestigingen heeft in USA, Canada, Chili en Australië. “In de loop der jaren is Van den Bos zoals dat in 1946 begon steeds verder uitgegroeid tot een internationaal bedrijf, mede door de aankoop van diverse bedrijven.” Binnen Van den Bos Flowerbulbs is lelie het voornaamste gewas, gevolgd door fresia en calla. De afzet vindt zijn weg naar zestig landen over de hele wereld.

BEGELEIDING De bollen die Van den Bos verkoopt, komen voor een deel uit de contractteelt, voor een deel rechtstreeks van kwekers en voor het grootste deel via de in- en verkoopbureaus. “De lelies, fresia’s en calla’s die wij wereldwijd exporteren, worden nagelopen door onze areamanagers of onze mensen mensen van de lokale vestigingen. Tijdens hun bezoeken praten zij klanten bij over ontwikkelingen in het vak, vertellen ze over nieuwe soorten die eraan komen, geven ze adviezen over het assortiment en bieden ze teelttechnische ondersteuning. Onze inkopers en kwaliteitsmanager bezoeken onze toeleveranciers in Nederland, Frankrijk en Chili om veldkeuringen te doen: zo hebben we al in een vroeg stadium zicht op de kwaliteit van ons product.” Om steeds een vinger aan de pols te houden qua kwaliteit, plant Van den Bos van elke partij die kwekers afleveren, 24 bollen op in de eigen kas. “Op die manier kunnen wij zelf de kwaliteit van het product dat wij aan onze klanten verkopen beoordelen en sturen.” Naar aanleiding van de uitslag van de bladmonsters worden de PlAMV-besmette partijen apart ingepakt. “Helaas kost het veel tijd en energie om alle bladmonsters binnen te krijgen, ondanks 64 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

de brief met de aandachtspunten die wij voor het seizoen versturen naar onze leveranciers.” Door veel tijd te steken in het voortraject, hoopt Van den Bos de kwaliteit verderop in de keten te kunnen waarborgen.

‘Als wij niet leveren wat er in het contract staat, hebben we een probleem: het tast onze geloofwaardigheid aan’ “Zo kun je een hoop klachten voorkomen en klanten tevreden houden.” Van den Bos wil er vanuit kunnen gaan dat de bollen die worden geleverd van goede en gezonde kwaliteit zijn, volgens de condities zoals die op het koopbriefje zijn vastgelegd. “We moeten allemaal aan de verwachtingen van onze klanten voldoen, daarbij zijn we afhankelijk van elkaar. Belangrijk is dat - als er kwaliteitklachten zijn we de oorzaak kunnen vaststellen en de klacht bespreken en oplossen.”

GELOOFWAARDIGHEID Bij lelies gaat het niet alleen om de gezondheid van de bol, maar uiteindelijk om het bloeiresultaat bij de klanten. Denk aan knopaantal, knopgrootte, rechtopstaand of zijwaarts, lengte en trekduur. Ook de geleverde aantallen zijn belangrijk. “Een gedeelte van onze klantenkring levert aan de retail, dat groeit meer en meer. In de USA is dit al ruim 65 procent van de afzet. Deze bloemenkwekers gaan een contract aan met retailers waarbij zij – buiten de kwaliteitsspecificaties – ook leveringsplicht hebben. Het is dus belangrijk dat wij tijdig en volledig leveren. Helaas werden we ook dit seizoen vaak op het laatste moment geconfronteerd met grote afzwaaiers. Dat komt niet goed over. Het is niet professioneel, het tast onze geloofwaardigheid aan en als zoiets aan het einde van het seizoen gebeurt, kun je het probleem vaak niet oplossen omdat er dan onvoldoen-

Frans van der Weiden: ‘Er zou geen afstand moeten

de alternatieven voorhanden zijn. Wij brengen niet alleen onze klanten in de problemen, maar het is ook niet goed voor onze productgroep lelies. Waarom worden de tekorten niet veel eerder gecommuniceerd naar ons? Die vrijblijvendheid – er zijn immers geen sancties – is op de langere termijn schadelijk. De keten moet beter op elkaar afgestemd zijn.” Frans merkt op dat de afstand tussen de kwekerij en de export soms te groot is. “De wereld verandert snel, veel nieuwe rassen hebben een korte levenscyclus, oudere rassen zoals ‘Sor-

zit in vertrouwen’

zijn tussen kwekerij en export’

bonne’ en ‘Siberia’ lopen hard terug in populariteit, behalve dan in China. Het is belangrijk dat we een goede afstemming hebben over het te voeren assortiment.” Belangrijk is ook dat kwekers hun eigen verantwoordelijkheid nemen in hun assortimentskeuze, vindt Frans. “Laat je niet alleen leiden door je bemiddelaar, zorg dat je zelf op de hoogte bent van marktontwikkelingen en kijk hoe jij daarop kunt inspelen. Hoe meer je weet, hoe beter je kunt sturen.” Frans noemt de Dutch Lily Days als voorbeeld. “Een mooie gelegenheid om even bij te praten over de marktonwikkelingen en je

eigen geleverde soorten te beoordelen met de exporteur.”

STABILITEIT Voor lelie ziet Frans op dit moment geen nieuwe groeigebieden. “De rek is er wel even uit. De markt is nu stabiel en we moeten er met elkaar voor waken dat we niet weer in een aanbodsmarkt belanden. Ik hou mijn hart vast als we toch weer te hard gaan uitbreiden in LA’s en dat met de invasie van nieuwe OT-rassen de markt van Oriëntals en OT zwaar onder druk komt te staan, vooral als het gaat om oogst 2016.”

Van den Bos hoop het aandeel calla’s binnen de onderneming te kunnen uitbreiden, zowel voor de snijbloemen- als voor de pottenmarkt. “Wij willen calla laten uitgroeien van bijproduct naar hoofproduct, naast lelie en fresia. Calla is echter geen eenvoudig gewas in de teelt en de broeierij, er gaat nog wel eens wat mis. Daarbij is het een kostbaar product. Als je dit goed wilt doen, moet je er veel tijd een aandacht aan besteden. De kost gaat voor de baat uit. Wij geloven echter in een mooie toekomst voor dit product, dus daar zullen we ons meer op gaan focussen. Daar zijn we nu volop mee bezig.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 65

NAUWKEURIG

Het hele jaar door is in de KAVB-keuringszaal een zeer gevarieerde hoeveelheid bolen knolgewassen te zien. In de rubriek Nauwkeurig wordt op een van die gewassen ingegaan. Dit keer is dat Tecophilaea cyanocrocus. Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas

D

e rubriek Nauwkeurig draagt die naam niet zomaar. Inzoomen op een bepaald gewas betekent onderzoek in boeken, artikelen of internet, en het eigen netwerk raadplegen. Op zoek naar meer dan de meeste mensen weten of denken te weten. Op zoek naar antwoorden op vragen die iedereen stelt, maar waar nooit een antwoord op komt. Op zoek naar het verschil tussen feiten en fabels. Als een gewas zich voor die vragen leent, dan is het wel Tecophilaea cyanocrocus, dat onlangs door Sjaak de Groot uit De Zilk werd geshowd. Echt een bolgewas dat opvalt. De intens blauwe kleur in combinatie met de herkomst leveren dit gewas al heel lang de volksnaam Chileense blauwe krokus op. Dat van Chili klopt, maar die krokus niet. Tecophilaea behoort niet tot de Iridaceae, maar heeft een eigen familie, genaamd Tecophilaeaceae. Andere geslachten die hiertoe behoren zijn onder meer Conanthera en Zephyra. Dit laatste geslacht is niet hetzelfde als Zephyranthes, ook al komen ze allebei uit Zuid-Amerika. Het geslacht Tecophilaea telt slechts twee species: de door De Groot geshowde T. cyanocrocus en de veel minder bekende T. violiflora, die, zoals de naam al zegt, bloempjes heeft die aan het viooltje doen denken. Binnen T. cyanocrocus zijn inmiddels drie cultivars bekend: ‘Leichtlinii’, ‘Violacea’ en de door kruising van beide voorgaande cultivars ontstane ‘Storm Cloud’.

ITALIAANS De geslachtnaam Tecophilaea is afkomstig van de Italiaanse Tecofila Billioti Colla. Zij was de dochter van Luigi Colla, een Italiaanse botanicus. Hij heeft zijn sporen niet verdiend in de naamgeving van heel veel bolgewassen, maar wel van twee hele andere planten: Musa balbisiana en Musa acuminata. Voor hen die een beetje meer weten over de Latijnse naam van cultuurgewassen: het betreft hier twee soorten die de basis vormen voor vrijwel alle soorten bananen die op dit moment in cultuur zijn. Een 66 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

Tecophilaea cyanocrocus

Feiten en fabels smalle genetische basis, die nu voor grote problemen dreigt te gaan zorgen, omdat een virus bezig is aan een snelle opmars. Tot zover de feiten. Naast deze feiten circuleren er ook enkele fabels rond Tecophilaea. Een van de belangrijkste is, dat dit bolgewas niet meer voorkomt in zijn oorspronkelijke land van herkomst Chili. Die opvatting werd met name vanaf 1974 door schrijvers van naam, zoals Brian Mathew, verkondigd. En zoals het gaat met zoveel informatie: wat de een beweert, neemt een volgende over. De redenen voor het niet meer voorkomen van Tecophilaea cyanocrocus waren enerzijds het vee dat dit gewas opat en anderzijds de intensieve uitroeiing door mensen. Plausibele verklaringen die voor meer uitgestorven planten gelden. Totdat in 2002 een artikel verscheen van Eyzaguirre en De la Huerta, waarin zij meldden dat in de Chileense Andes, op 2.000 meter hoogte, groeiplaatsen waren gevonden van T. cyanocrocus. Die informatie was voor John Watson reden om in 2008 in Herbertia een zeer uitgebreid artikel

te schrijven over deze fabel. Hij toont aan de hand van diverse bronnen aan dat het gewas nog wel degelijk in de 20e eeuw in Chili voorkwam. Er is alleen niet heel intensief gezocht. Bovendien bloeit het gewas maar kort en groeit het relatief hoog in de bergen. In zijn artikel noemt hij nog enkele andere bolgewassen die als heel zeldzaam werden beschouwd, maar in werkelijkheid volop te vinden waren. Dit betrof bijvoorbeeld Cyclamen mirabile en Fritillaria alburyana.

DUUR Wat bij dit bolgewas altijd weer opvalt in catalogi waar het wordt aangeboden, is de prijs. De bolletjes kosten al gauw meer dan drie euro per stuk. De reden is helder: dit gewas is niet gemakkelijk in de teelt. De handen moeten het hier nog doen. Dit om een probleem dat we bij de tulpen kennen als gommen tot een minimum te beperken. Voor de liefhebber maakt dat niet uit. Die is graag bereid wat meer te betalen. Echt een niche-artikel. En dat is een feit en geen fabel.

VASTEPLANTENVARIA

Perceelskeuze Tekst: Henk van den Berg teelten bedrijfsadvies (0252) 340301 / 06-51312207 Fotografie: René Faas

D

e keuze voor een perceel is lang niet altijd gemakkelijk. Belangrijkste reden is waarschijnlijk de beperkte beschikbaarheid. Vaak worden dan ook behoorlijke compromissen gesloten als het gaat om vruchtwisseling en planning. Ook wordt soms erg gemakkelijk voorbij gegaan aan de onkruidgevoeligheid van een perceel en de mogelijkheden om in de gewassen die er geteeld gaan worden onkruid te bestrijden. Enig inzicht in de mogelijke onkruiddruk zou tot de basisinformatie moeten behoren. Al deze zaken worden nog veel moeilijker als het gaat om huurpercelen. De vroege rooitijd die hier soms voor vereist is, is lang niet voor alle gewassen mogelijk. Overmacht is pas overmacht als er echt niet - door een betere voorbereiding - iets aan te doen is geweest.

ONKRUIDDRUK De aanwezigheid van onkruidzaden in de grond bepaalt voor een belangrijk deel de kans of een perceel vuil wordt of niet. Een andere factor, die eigenlijk nauwelijks genoemd zou hoeven worden, is de aanwezigheid van wortelonkruid. Toch wordt vrijwel elke vasteplantenkweker verrast als er kiek in het perceel blijkt te zitten. In de Bollenstreek niet verrassend, omdat er hier meer percelen met dan zonder kiek te vinden zijn. Controleren of er kiek zit, is niet aan de verhuurder vragen of hij

een kiek-probleem heeft. Het antwoord is toch altijd ‘dat valt wel mee’. De aanwezigheid van Kiek valt nooit mee. Toch is er een groot verschil tussen ‘soms een kiekje vinden’ en ‘er van vergeven zijn’. Zelf in het seizoen ervoor controleren is de enige betrouwbare methode. Bij zaadonkruid is het nog iets lastiger. Dan gaat het er niet alleen om of het er zit, maar ook wat er zit. Veel telers hebben erg weinig inzicht in het soort onkruid dat in een perceel zit. Toch bepaalt het soort onkruid welke middelen effectief zijn. Als er bijvoorbeeld veel vogelmuur in een perceel zit en er wordt besloten hier een gewas uit de Astereceae-familie (voorheen composieten) op te planten, dan kan er een goede chemische bestrijding opgezet worden. Staan er planten uit deze familie op een perceel met veel kruiskruid en kamille, dan zijn er geen chemische mogelijkheden. Het onkruid en de geplante gewassen behoren dan namelijk tot dezelfde familie, wat de chemische bestrijdingsmogelijkheid enorm verkleint. Het is dus mogelijk om met goed inzicht in potentiële onkruiden de chemische mogelijkheden beter te benutten. Let er op dat het zogenaamde onkruidpalet door de jaren heen verandert. Als er een aantal jaren een bepaald onkruid op een perceel eenzijdig is onderdrukt, krijgen vaak andere onkruiden, die toevallig niet zijn bestreden, de kans om zich tot een plaag te ontwikkelen. Het monitoren van onkruid is dus een jaarlijks terugkerende bezigheid. Schrijf alles op! Ook voor de vaak verhurende bollenteler is dit belangrijk, want als duidelijk is welke onkruiden er staan, kan er effectiever met de middelen worden omgegaan.

Let bij de perceelskeuze goed op de vruchtwisseling. Werk in blokken gewassen die tot dezelfde familie behoren. Dit is de enige manier om met het enorme sortiment van de vasteplantenteler een goede vruchtwisseling aan te houden. Door de families in een blok te telen, wordt ook de onkruidbestrijding makkelijker gemaakt. Bijkomend voordeel is dat leden uit dezelfde familie vaak dezelfde gevoeligheden hebben waar het gaat om ziekten en plagen, maar ook met de bemesting vaak op dezelfde manier reageren. Grotere percelen kunnen dan op dezelfde manier behandeld worden. Erg belangrijk is de rooitijd. Als er wordt geteeld op huurpercelen, is er vaak sprake van een vaste datum dat de grond leeg moet zijn. In de praktijk is dit vaak 1 november. Als duidelijk is dat 1 november voor de makkelijke gewassen de vroegste rooidatum is, zal er dus altijd sprake zijn van een compromis, omdat zelfs deze gewassen dan te vroeg gerooid gaan worden. Te vroeg rooien betekent een zwakkere plant. Gevoelige gewassen kunnen dus nooit op dit soort percelen geteeld worden.

INGEWIKKELD Planning is best ingewikkeld. Misschien is dit wel de reden dat er vaak onzorgvuldig mee wordt omgegaan. Er zijn zoveel zaken waar je rekening mee moet houden dat het nooit echt perfect wordt. Echter, door goed te puzzelen en voor te bereiden, kun je het beste compromis realiseren. Voorbereiden begint al in het jaar voordat op het perceel geplant wordt.


TEELTADVIES

INHOUD ALGEMEEN Filter .......................................................................................68 Grondonderzoek Ontdooien Onkruidbestrijding Stek

HEUCHERA Larve gegroefde lapsnuitkever

LAVANDULA Taksterfte

LUPINUS Colletotrichum

PACHYSANDRA Phytophthora

TRADESCANTIA Scheuren

LELIE Aanvullen van ontsmettingsbad .........................69 Tweede teeltjaar kale schub Aanrollen bedden Beregenen erg belangrijk

HYACINT Selectie

IRIS Magnesiumbemesting Onkruidbestrijding

TULP Stikstofbemesting Trichodorusaaltjes en ratelvirus ............................70 Augustaziek of TVX

GLADIOOL Voorweken kralen Zaaien van kralen Basisbemesting

ANEMOON Aardvlooien

LELIE Botrytisbestrijding onder glas ...............................71 Zittenblijvers/terugkomers

TULP Kasklimaat

ALGEMEEN Veilig werken Kiemend onkruid aanpakken Voorkom resistentie Perceelskeuze Ontvetten machines

DE TIPS OVER VASTE PLANTEN WORDEN SAMENGESTELD DOOR DE VASTEPLANTENADVISEURS VAN DLV PLANT BV, T 0172 21 28 27. 68 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN

ALGEMEEN

FILTER Start het gewasbeschermingseizoen met een nieuwe filterbus op uw spuitmasker en vervang deze in ieder geval een maal per maand of bij intensief gebruik na acht spuituren. Schrijf bij ingebruikname van een nieuw filter de datum op de filterbus en berg het filter na gebruik altijd luchtdicht op. GRONDONDERZOEK Laat zoveel mogelijk rond dezelfde periode een algemeen bouwlandmonster nemen om de hoeveelheid voeding in de grond te bepalen. Voer een bemonstering niet direct uit na een periode van relatief veel neerslag of na grondbewerking. Deze omstandigheden kunnen leiden tot een tijdelijke toename van het Pw-getal. Dit getal is bepalend voor de fosfaatgebruiksnorm en daarmee ook voor de hoeveelheid organische stof die u mag aanvoeren. ONTDOOIEN Laat gewassen uit het ijs rustig op temperatuur komen. Houd voor het ontdooien een periode aan van 4 dagen. Bij het ontdooien smelt het ijs tussen de cellen weer en wordt het water terug in de cel gezogen. Smelt het ijs te snel, dan verdrinkt als het ware de cel. Plaats bevroren planten niet in de zon. Eenmaal ontdooid, zijn de planten snel actief. Verwerk ze daarom zo snel mogelijk. ONKRUIDBESTRIJDING Denk tijdig na over de onkruidbestrijding in de vollegrond voor komend seizoen. Een nieuwe optie is het gebruik van Dual Gold. Dit middel is al langer toegelaten in de bloembollenteelt maar heeft onlangs op verzoek van de sector een derdenuitbreiding gekregen voor de onbedekte vasteplantenteelt. Dual Gold is een bodemherbicide en kan voor opkomst van de vaste planten worden gespoten. Het werkt tegen eenjarige onkruiden en grassen. Omdat het een derdenuitbreiding betreft heeft de fabrikant geen werkzaamheids- en fytotoxiciteitonderzoek uitgevoerd. Er wordt daarom aangeraden een proefbespuiting uit te voeren, voordat het middel gebruikt wordt. Toepassing van het middel is voor risico en verantwoordelijkheid van de gebruiker. STEK Controleer de wortels van stek van vaste planten dat over enkele weken wordt opgepot. Zeker bij sterk wortelende gewassen zitten vaak lange wortels buiten de tray, terwijl de wortelontwikkeling in de tray beter kan. Trek dan de stektrays los van de ondergrond. Wanneer de tray nu reeds wordt losgetrokken, krijgt de wortel de kans zich nog te herstellen in het cupje. Mest licht bij met een fosfaatrijke meststof om de wortelontwikkeling te stimuleren. Let verder op dat stektrays die zijn losgetrokken gevoeliger zijn voor verdroging.

HEUCHERA

LARVE GEGROEFDE LAPSNUITKEVER Controleer oude potten op de kwekerij op aanwezigheid van larven van de gegroefde lapsnuitkever, ook wel taxuskever genoemd. Vooral in plantmateriaal van Astilbe, Liriope, Heuchera, Sedum, Sempervivum, Waldsteinia en varens worden in het vroege voorjaar vaak aantastingen waargenomen. Verwijder potten met dode planten als gevolg van een flinke aantasting tijdig om de infectiedruk van kevers voor het nieuwe seizoen te verminderen. Bij een lichte aantasting kunnen aaltjes worden ingezet ter bestrijding. Hiervoor moet de temperatuur wel minimaal 10°C zijn. Bij een hoge infectiedruk op uw bedrijf is het ook een goed idee om na te denken over de mogelijkheden om voor het nieuwe seizoen Bio 1020 door de potgrond te mengen. Bio 1020 werkt behalve tegen de larven ook tegen de poppen en jonge stadia van de taxuskever.

LAVANDULA

TAKSTERFTE Controleer stek en plantgoed van lavendel voor het oppotten op taksterfte. Preventief kan op de stektray een bespuiting worden uitgevoerd met bijvoorbeeld Switch of Signum.

LUPINUS

COLLETOTRICHUM Lupinus in pot die op dit moment in de kas staan, zijn soms al aangetast door Colletotrichum. Deze schimmel begint vaak als paarsblauwe vlekken op de bladeren en is later te herkennen aan de naar beneden gekrulde blaadjes. Een voorbehoedende bestrijding is mogelijk met Ortiva, Flint of Kenbyo. Wissel na maximaal drie keer spuiten af met bijvoorbeeld 80 gram Switch op 100 l water.

PACHYSANDRA

PHYTOPHTHORA Tref voorzorgsmaatregelen voor gewassen die gevoelig zijn voor phytophthora, ondermeer Pachysandra. Behandel bewortelde stek van Pachysandra voor het oppotten met een fungicide. Hiervoor kan worden gekozen voor Fenomenal. Zorg verder voor een goed drainerende potgrond. Zorg verder dat de teeltvloer goed schoon is en plaats zo mogelijk geen Pachysandra op de plaats waar dit vorig jaar ook heeft gestaan. Als het niet anders kan, is ontsmetting van het containerveld noodzakelijk.

TRADESCANTIA

SCHEUREN Rond deze tijd kan worden begonnen met het scheuren van Tradescantia. Let er wel op dat de planten niet uitdrogen. Verwerk het gewas niet in een te warme ruimte. Zeker als het gewas nog weer de koelcel ingaat, moet hiermee rekening worden gehouden.

LELIE

AANVULLEN VAN ONTSMETTINGSBAD De concentratie prochloraz zit als werkzame stof in Allure, Mirage Plus, Mirage Elan en Sportak en loopt tijdens het ontsmetten in concentratie terug. Vul het bad, om de concentratie op peil te houden, regelmatig aan met 1,25 keer de te gebruiken concentratie. Dit geldt ook voor Admire of Kohinor. Verhoog bij het aanvullen van het bad de hoeveelheid Admire of Kohinor van 40 gr naar 50 gr per 100 l water. De bijvulfactor voor Rudis is ook 1,25 maal de uitgangsconcentratie. TWEEDE TEELTJAAR KALE SCHUB Afhankelijk van het type winter komen de overwinterde schubben vroeger of later boven de grond. Advies: Tref, om te voorkomen dat het gewas bevriest, de volgende maatregelen. Zorg na opkomst voor een onbedekte grond. Stro en onkruid verhogen de kans op vorstschade omdat deze de uitstraling van de grond belemmeren. Beregenen: Door alleen de grond nat te maken beperkt u ook de kans op nachtvorstschade. Het gewas moet dan echter wel droog de nacht ingaan! Hierdoor kan het gewas enkele graden vorst (maximaal 5°C) doorstaan. Bij strengere vorst is het raadzaam om de lelies met doek af te dekken. Dit is zeker op grote oppervlakten erg bewerkelijk. AANROLLEN BEDDEN

van voedingsstoffen vindt dan hoofdzakelijk plaats via de stengelwortels. Het gesloten liggen van vochtige grond bevordert de wortelvorming. Start daarom op tijd met beregenen. Advies: Beregen, indien nodig, de eerste keer 10-15 mm. Door de beregening herstelt de capillaire opstijging van het water uit de ondergrond. De warmte die in de grond aanwezig is komt hierdoor beter beschikbaar. Dit is gunstig bij nachtvorstgevaar. Door beregenen komt de grond gesloten te liggen. De onkruidbestrijdingsmiddelen werken op een gesloten, vochtige grond beter dan op een kluiterige, droge grond. Houd de bovengrond, waarin de stengelwortels zich moeten ontwikkelen, vochtig met 5-10 mm water per keer. In een sterk drogende periode kan dit betekenen dat soms twee keer in een week beregenen nodig is.

BEREGENEN ERG BELANGRIJK Bij de start van de teelt is de vochtvoorziening in de bovenste laag grond belangrijk. Opname

Aaltjes Stengelaaltjes komen de laatste jaren meer voor. Dit geldt ook voor hyacinten. De eerste symptomen zijn kleine langgerekte streepjes en spikkels met een lichtgroene tot gele kleur. Later ontstaan zwellingen en verdraaiingen in het blad. Bij een dwars doorgesneden bol is een donkere ring te zien (ringziekte).

IRIS

MAGNESIUMBEMESTING

HYACINT

SELECTIE Geelziekte Geelzieke planten uitsteken en verwijderen. Ook op het oog gezond lijkende omstanders kunnen besmet zijn. Trek daarom van de omstanders het loof af en voer het af in een stevige plastic zak. Probeer aanraking met handen en/of kleding te vermijden om verdere verspreiding te voorkomen. Pak de zieke en verdachte planten bij voorkeur beet met een gladde plastic zak. Geholde of gesneden bollen Selecteer de vorig jaar geholde bollen tijdig op virus en andere ziekten. Verdachte planten verwijderen en vernietigen. Werkbollen De werkbollen leveren het uitgangsmateriaal voor de komende teelten. Daarom moet de gezondheid van deze bollen goed zijn. Vanaf het spreiden is het tijd om de werkbollen en partijen bestemd voor werkbollen na te lopen. Verwijder alle planten waar iets aan mankeert.

Voor de teelt van lelies op bedden heeft het aandrukken tijdens of vlak na het planten de volgende voordelen: • Minder uitdrogen van de grond; • Gemakkelijker opname van water; • Bijmesten komt beter tot zijn recht; • Een gelijkmatiger verdeling van de grond op het bed; • Een beter effect op de onkruidbestrijdingsmiddelen; • En daardoor een betere bolgroei. Controleer wel regelmatig op het gelijkmatig aandrukken van de grond.

het overdwars doorsnijden van de bol zijn ovale glazige of bruine plekken te zien. De bladsymptomen lijken veel op aaltjesziek. Bij het doorsnijden van de bollen is het verschil duidelijker. De zieke planten afvoeren en vernietigen. Vooral ‘Carnegie’ is gevoelig.

Mozaïekvirus Controleer zo vroeg mogelijk of er met virus besmette planten in het veld staan om verspreiding van virusziekten te voorkomen. Dit is vooral bij het grijs- of mozaïekvirus van belang, omdat de symptomen in een vroeg stadium van de groei veelal duidelijker te zien zijn. Bovendien is het noodzakelijk dat viruszieke planten inclusief de bol, verwijderd zijn voordat de luizen gaan vliegen. Viruszieke planten vertonen met name aan de buitenzijde van het blad net boven de grond een kleurbreking. Een enkele cultivar heeft kringvlekken op de bloemsteel. Let ook op planten met een afwijkende stand. Ratelvirus Verwijder planten besmet met het ratelvirus ook zo snel mogelijk na opkomst. Ratelvirus is te herkennen aan (ruitvormige) gele tot geelgroene vlekken, die vaak in elkaars verlengde liggen. Later sterven deze plekjes af. Bij

Wanneer het gewas bont tekent door Mg-gebrek, is een gewasbespuiting met een magnesiummeststof zinvol. De mogelijkheden zijn: • bitterzout in een 2% oplossing; • een geformuleerde bladmeststof, bijvoorbeeld 4 liter Hydromag 500 per ha. Deze meststoffen kunnen gemengd met een vuurbestrijding verspoten worden. Spuit de bladmeststoffen twee- à driemaal met een tussenpoos van veertien dagen. ONKRUIDBESTRIJDING Lage dosering systeem Spuit tijdens het groeiseizoen als er weer nieuwe onkruiden kiemen met 1 liter Goltix + 2 l fenmedifam (opgebruiktermijn oude etiketten tot 1 juli 2015). Deze combinatie heeft een contactwerking op kleine onkruiden. Bij grote spuitintervallen kan de dubbele dosering gebruikt worden wanneer de onkruiden het kiembladstadium voorbij zijn. Spuit voor een goede contactwerking op een droog gewas met een grove dop en maximaal 300 l water/ha. Na toepassing moet het nog enkele uren droog blijven. Spuit bij voorkeur bij droog en groeizaam weer. Spuit niet op een net beschadigd gewas (door onder andere hagel en nachtvorst). Spuit bij zonnig weer tegen de avond.

TULP

STIKSTOFBEMESTING Tulpen nemen in mei de meeste stikstof op. In die periode moet er in de zone rond de wortels voldoende stikstof beschikbaar zijn. Globaal nemen tulpen ongeveer 140 kg stikstof 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 69

TEELTADVIES per hectare op. Bij onvoldoende stikstof in de grond blijft de groei achter. Te veel stikstof geeft een zacht gewas en meer kans op blauwgroeien, groeischeuren en zuur. Stikstof spoelt gemakkelijk uit. Wanneer het veel geregend heeft sinds de voorgaande stikstofgiften kan er veel stikstof zijn uitgespoeld zodat er een tekort in de grond ontstaat. In dat geval is een extra gift met gecoate kalksalpeter zinvol. Strooi de kalksalpeter over een droog gewas of als de weerberichten regen voorspellen. Door maandelijks de stikstofvoorraad in de grond te meten krijgt u meer inzicht in het verloop van de voorraad stikstof gedurende het groeiseizoen. Vul de voorraad naar de behoefte van het gewas aan (NBS). Kennis van het verloop van de voorraad stikstof in de grond helpt wel bij de beslissingen over de stikstofbemesting voor volgende jaren. Begin met bemonsteren vanaf eind maart. TRICHODORUSAALTJES EN RATELVIRUS Aaltjes van het geslacht Trichodorus brengen het ratelvirus over. We kennen twee beelden van ratelvirus: • Als het ratelvirus pleksgewijs in een perceel voorkomt, is er sprake van een primaire aantasting. De aaltjes hebben dan in het najaar het virus via de wortels van de tulp overgebracht. Dat toont zich nu in de planten. Bij zo’n pleksgewijze aantasting kunt u het beste alle aangetaste planten en hun omstanders verwijderen en vernietigen. Planten die er nog gezond uitzien, die rond de aangetaste plant staan, hebben mogelijk al een virusinfectie opgelopen. Bij een volgende teelt kan op de aangetaste plekken opnieuw ratelvirus ontstaan. Houd daarom rekening met de keuze van een volgteelt; • Als ratelvirus niet pleksgewijs voorkomt, maar de aangetaste planten verspreid door de partij voorkomen, is er sprake van een secundaire aantasting. De bollen hebben de infectie dan al in het vorige teeltseizoen opgelopen en zijn door het pellen, sorteren en planten door de hele partij heen geraakt. Het is dan afdoende alleen alle aangetaste planten te verwijderen. Maatregelen ter voorkoming • Een tussenteelt van bladrammenas uitvoeren. Het virus vermeerdert zich niet in de wortel van bladrammenas; • Door laat te planten in november/december, afhankelijk van de bodemtemperatuur, worden minder planten door de ziekte aangetast; • Goede onkruidbestrijding; • Lage grondwaterstand aanhouden. N.B.: Inundatie is niet voldoende effectief tegen Trichodorus en ratelvirus. AUGUSTAZIEK OF TVX Ieder jaar komen aantastingen voor van Augustaziek, maar per jaar duidelijk verschillend in hevigheid. De milde vorm van Augustaziek kan 70 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN makkelijk verward worden met TVX. Augustaziek wordt veroorzaakt door een besmetting met tabaksnecrosevirus. Er zijn twee vormen bekend, namelijk winteraugusta en zomeraugusta. Bij winteraugusta (dat we nu zien) laat de tulp bij opkomst al symptomen zien. Direct na opkomst zijn er bruine strepen, die parallel aan de nerven lopen. Het blad kan gaan draaien. Ook in de stengels komen bruine strepen voor en de plant groeit krom. Deze vorm van Augustaziek zult u niet zo snel voor TVX aanzien. Bij zomeraugusta is de aantasting meestal kort na de bloei te zien, waarbij lichtbruine vlekjes in het blad te zien zijn. De planten sterven vervroegd af. De aantasting komt op het veld veelal pleksgewijs voor en kan zich snel uitbreiden. TVX kan dezelfde symptomen laten zien als zomeraugusta, alleen treedt het in principe niet pleksgewijs op. TVX wordt vooral in de schuur verspreid. U kunt een monster tulpenplanten met symptomen en een monster tulpenplanten zonder symptomen laten testen op deze virussen onder meer bij de BKD. U krijgt dan een beeld van het type besmetting in de partij.

GLADIOOL

VOORWEKEN KRALEN Gladiolenkralen moeten vlak voor het planten voorgeweekt worden, omdat anders de opkomst onvoldoende en onregelmatig is. Advies: Het voorweken kan het beste gebeuren in vers, koud, stromend water gedurende een periode van 48 uur. Na uitdruipen dienen de kralen te worden ontsmet in 1% captan 546 g/l + 4% Collis + 0,4% prochloraz. Een ontsmettingsduur van minstens 30 minuten is noodzakelijk. Goed roeren van het bad is vanwege de hoeveelheid middel erg belangrijk. Voorkiemen (gedurende enkele weken > 10°C vochtig bewaren) van de kralen is uit het oogpunt van Fusariumbestrijding sterk af te raden! De omstandigheden daarbij zijn zeer gunstig voor het tot ontwikkeling komen van deze schimmel. Bij vochtige omstandigheden en een temperatuur van circa 10°C en hoger kiemen de sporen snel! Opmerkingen • Houd het bad via een pomp constant in beweging; • Tegen trips en cicaden kan eventueel Admire of Kohinor worden toegevoegd; • Vul captan aan met de uitgangsconcentratie en prochloraz met 1,5 maal de uitgangsconcentratie; • Voeg prochloraz als laatste toe aan het bad; • Bij Fusariumproblemen kan prochloraz eventueel vervangen worden door 0,2% Rudis. Rudis en Admire/Kohinor aanvullen met 1,25 maal de uitgangsconcentratie. ZAAIEN VAN KRALEN Zaaitijd In een voorjaar met gunstige weersomstandigheden kan vanaf eind maart gezaaid

worden. Zijn de kralen voorgeweekt en zaaien is door grond- of weersomstandigheden nog niet mogelijk, bewaar de kralen dan vochtig bij een temperatuur van 2 tot 5°C. Zaaidiepte De gewenste zaaidiepte is 5-6 cm onder het maaiveld. Bij dieper zaaien is de opkomst trager, vooral bij lage bodemtemperaturen. Minder diep zaaien geeft problemen bij droogte en vorst in het najaar en bij het verwijderen van het loof. Zaaihoeveelheid Houd rekening bij de zaaihoeveelheid met de kiemkracht van de partij. Door de kiemkracht te bepalen is dit vrij nauwkeurig te taxeren. Houd tevens rekening met eigenschappen als: de te verwachten bladontwikkeling, stevigheid, vatbaarheid voor ziekten en de maat van de kralen. Zaai 120.000 tot 200.000 stuks kralen per are (gemiddeld 25 - 35 l/are) van een goed kiemende partij, afhankelijk van de eerder genoemde punten. Aantal kralen per liter per ziftmaat: 1 - 1,5: ± 12.000 stuks 1,5 - 2 : ± 7.000 stuks 2 - 2,5: ± 4.000 stuks Vochtvoorziening Een goede vochtvoorziening is belangrijk voor een gelijkmatige kieming/ opkomst. Dit is te bevorderen door bij het zaaien de grond licht aan te drukken of de grond voldoende vochtig te houden door middel van beregenen. BASISBEMESTING Gladiolenpitten en -kralen hebben geen basisbemesting met stikstof nodig. Een stikstofbemesting bij het planten geeft geen hogere opbrengst, ook niet als er bij het planten nauwelijks stikstof in de grond aanwezig is. Een stikstofgift als basisbemesting kost geld en kan ook wortelverbranding en Fusarium in de hand werken. Gladiolen hebben pas stikstof nodig als deze goed beginnen te groeien. Dit is vanaf eind mei het geval. Bij het planten moet er wel voldoende fosfaat en kali in de grond aanwezig zijn. De fosfaat- en kaligift is afhankelijk van de bodemvoorraad. Deze aan de hand van een grondanalyse aanvullen naar behoefte met enkelvoudige meststoffen. Bij gebruik van dierlijke mest de hoeveelheid kali en fosfaat in mindering brengen op de totale behoefte. Kali kan gedurende het groeiseizoen uitspoelen. Aan de hand van een gecombineerd stikstof-/kalimonster kan er ook gedurende het groeiseizoen kali naar behoefte worden gestrooid.

ANEMOON

AARDVLOOIEN Direct na opkomst van het zaad (wol) kunnen aardvlooien veel schade aanrichten. De schade is te herkennen aan bruine randjes aan de bladeren. Later sterft de gehele plant af. Bestrijding: spuit met 0,23 kg Gazelle of 0,25 liter Calypso per ha. Gebruik 400 liter water per hectare en spuit met een grove druppel.

LELIE

BOTRYTISBESTRIJDING ONDER GLAS Vooral in koude of licht verwarmde kassen is er kans op Botrytisaantasting. Voorkom dit door: • In één keer wat langer te beregenen, dit is beter dan tweemaal een beetje; • Niet bij stil en/of vochtig weer te beregenen; • Bij voorkeur in de vroege ochtend te beregenen, zodat het gewas droog de nacht in gaat; • Stilstaande lucht tussen het gewas te vermijden door gebruik te maken van ventilatoren; • De kas te verwarmen en het gewas droog te stoken om een hogere relatieve luchtvochtigheid dan 80% tussen het gewas te voorkomen; • Voorbehoedend enkele malen met een Botrytisbestrijdingsmiddel te spuiten. Gebruik afwisselend: • 10 ml Daconil in combinatie met 3,5 ml Folicur SC, 3,5 ml Frupica of 2,5 gr Flint of 5 ml Luna Privilege per 100 m²; • 15 ml Spirit per 100 m²; • Een aantal uren bij te belichten tot een daglengte van 16 uur; • De eerste bespuiting uit te voeren voor het sluiten van het gewas. Waarschuwing: Zet, als al een aantasting in het gewas voorkomt, de ventilatoren uit. Dit voorkomt verdere verspreiding van Botrytissporen. ZITTENBLIJVERS/TERUGKOMERS Afhankelijk van het type winter komen de lelies bij zittenblijvers vroeger of later boven de grond. Advies: Tref, om te voorkomen dat het gewas bevriest, de volgende maatregelen. Zorg na opkomst voor een onbedekte grond. Stro en onkruid verhogen de kans op vorstschade omdat deze de uitstraling van de grond belemmeren. Zowel hoge als lage schaduwhallen weren nachtvorst. De keuze van het schermmateriaal is belangrijk. Te grote mazen hebben weinig effect op de vorst. Te kleine mazen werken Botrytis in de hand. Gaas met een bedekkingsgraad van 50 procent kan circa 3°C vorst voorkomen. Beregenen: Door alleen de grond nat te maken beperkt u ook de kans op nachtvorstschade. Het gewas moet dan echter droog de nacht ingaan!

TULP

KASKLIMAAT Gezien de tijd van het jaar is het beter de kastemperatuur op maximaal 16 - 17°C te houden. De planten worden dan iets langer en zwaarder. De luchtvochtigheid rond het gewas mag niet boven 80 procent komen. In niet-gestookte kassen kan tijdens de nacht een hoge luchtvochtigheid ontstaan. De verschijnselen ‘kiepen’ en ‘pokken’ zijn hiervan het gevolg. Streef daarom een zo constant mogelijke temperatuur na.

Op zonnige dagen moet tijdig worden gelucht en/of geschermd met een kier.

ALGEMEEN

VEILIG WERKEN Het spuiten van bestrijdingsmiddelen moet zorgvuldig gebeuren. Het gaat hierbij om de bescherming van degene die spuit en om de bescherming van anderen die daarna in het gewas komen. Hiervoor is een aantal maatregelen te treffen. Bij het klaarmaken van de spuitvloeistof is beschermende kleding, zoals handschoenen, laarzen en een volgelaatsmasker noodzakelijk. Huidcontact met en het inademen van de gebruikte middelen is daarmee te voorkomen. Als ondernemer bent u verplicht erop toe te zien, dat werknemers die bespuitingen uitvoeren, de beschermende kleding ook dragen. KIEMEND ONKRUID AANPAKKEN Ondanks de bespuiting met bodemherbiciden komen rond de opkomst vaak onkruiden door. De beste bestrijding bereikt u door de kiemplanten aan te pakken. Sommige tulpencultivars zijn gevoelig voor metamitron, zoals ‘Scheepers-sporten’, ‘Christmas Marvel’ en mutanten, ‘Gander’ en mutanten en ‘Angelique’. Bij hyacinten zijn geen schadelijke gevolgen bekend. Spuit Focus Plus of Aramo nooit in combinatie met andere middelen. Let op bij perioden met nachtvorst, spuit niet binnen twee dagen voor of na nachtvorst. VOORKOM RESISTENTIE Botrytisschimmels zijn in staat snel resistentie te ontwikkelen tegen sommige vuurbestrijdingsmiddelen zoals Kenbyo, Flint, Rudis, Folicur en Frupica. Hiervan behoren Kenbyo en Flint tot dezelfde groep (de strobilurinen, en Rudis en Folicur ook tot dezelfde groep (de triazolen). Om zo lang mogelijk van de goede wer-

SAMENSTELLING: DLV BLOEMBOLLEN EN BOLBLOEMEN. NADERE INFORMATIE: DLV TEAM HILLEGOM 0252 68 85 41

king van deze middelen te kunnen profiteren is het van belang een goede resistentiestrategie op het bedrijf toe te passen. Dit kan door de genoemde middelen niet meer dan maximaal een derde van het aantal bespuitingen tegen vuur in te zetten. Combineer deze middelen altijd met een basismiddel. Gebruik hiervoor Mancozeb of Allure. In de middelen Allure en Mirage Plus zitten al stoffen waardoor het toevoegen van een basismiddel niet nodig is. Wissel bijvoorbeeld het gebruik van Flint af met Folicur (andere groepen) en niet Flint met Kenbyo (dezelfde groep). Door de middelen goed te combineren is een goed resultaat te behalen en beperkt gebruik voorkomt een vroegtijdig wegvallen van een van de middelen. Opmerking: In de Bloembollenstreek is mancozeb verboden. PERCEELSKEUZE Veel bloembollenbedrijven zijn voor de teelt aangewezen op onbekend huurland. Niet alle percelen zijn geschikt, tijdige oriëntatie is noodzakelijk. Vooral na veel regen is een eerste oriëntatie zinvol. Door kuilen te graven in het perceel kan de teler een goede indruk krijgen over: • het gehalte aan humus en lutum (afslibbaar) in de bovengrond; • de dikte van de beteelbare laag; • het wel of niet aanwezig zijn van verdichte lagen; • de structuur van de ondergrond (poriën, wortels). Beoordeel de bodemgeschiktheid van het perceel ook door informatie te verzamelen over de werking van de drains, peilbeheersing, vlakligging van het perceel, beregeningsmogelijkheden, de voorvrucht en de teeltverboden en voorschriften. Desgewenst kan DLV Plant deze bodemgeschiktheidsbepaling doen. Geef wijzigingen van gebruiker en gebruikstitel voor 15 mei op via de Gecombineerde Opgave (voorheen meitelling) en in de periode vanaf 15 mei tot 1 november binnen 1 maand nadat de wijziging heeft plaatsgevonden bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland via de site https://mijn.rvo.nl/. ONTVETTEN MACHINES Veelvuldig contact met aardolieproducten kan aanleiding geven tot huidklachten. Dieselolie, benzine en petroleum worden nog steeds gebruikt voor het ontvetten van machine- en werktuigonderdelen. Deze producten veroorzaken ontvetting van de huid, waardoor gemakkelijk huidkloven kunnen ontstaan, die weer huidinfecties kunnen geven. Gebruik hiervoor een zogenaamde ‘biologische ontvetter’. Deze is in diverse merken verkrijgbaar, onder andere bij uw mechanisatiebedrijf. Door de zachte en milieuvriendelijke samenstelling wordt de huid niet aangetast en mag het na gebruik via een oliescheider worden geloosd op het riool. Gebruik eventueel ook handschoenen. 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 71

AGENDA Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas 5 t/m 9 maart Lentetuin Breezand. Thema: ‘200 jaar Koninkrijk’. Locatie: Sportcomplex ZAP, Ceresplein 1 – Breezand. Meer info: www.lentetuin.nl. 6 en 7 maart Open dag Schouten t.g.v. nieuwbouw plus introductie automatisch opplantmachine voor bloembollen. Locatie: Industrieweg 9 – Kampen. 9 maart 3e Speciale Tulpenkeuring KAVB. Locatie: Showkas CNB – Lisse. Aanvang: 11.00 uur. 10 maart Bijeenkomst ‘Blooming Cities’. Thema: Bloeiende scholen; hoe maken we scholen groener en slimmer? Locatie: Pakhuis de Zwijger – Amsterdam. Meer info: www.dezwijger.nl. Studiedag NVTL. Organisatie: Nederlandse Vereniging Techniek in de Landbouw (NVTL). Thema: innovaties en techniek. Aanvang: 9.00 uur. Locatie: Hof van Wageningen, Lawickse Allee 9 – Wageningen. Aanmelden en programma: www.nvtl.info.

20 maart t/m 28 april Bloeiendeheestershow Keukenhof 2015. Locatie: Willem-Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

16 t/m 21 april Narcissen- en bijzonderebolgewassenshow Keukenhof 2015. Locatie: Oranje Nassau Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

20 maart t/m 17 mei Amaryllisshow Keukenhof 2015. Locatie: Willem-Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

22 t/m 26 april Bloemencorso Bollenstreek. Thema: ‘200 jaar Koninkrijk’. Meer info: bloemencorso-bollenstreek.nl.

Bol-op-potshow Keukenhof 2015. Locatie: Willem-Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse. 26 t/m 31 maart Freesiashow Keukenhof 2015. Locatie: Oranje Nassau Paviljoen, Keukenhof – Lisse. 26 maart Flower Science café bij de BKD. Thema: Een blik op de toekomst volgens de BKD. Sprekers: Vincent Cornelissen (directeur) en Maarten de Kock (hoofd laboratorium). Locatie: Zwartelaan 2 – Lisse. Aanvang: 15.00 uur rondleiding, 16.00 uur start café. Aanmelden: via info@flowersciencecenter.nl of 06 – 160 133 22. 27 maart

20 maart t/m 17 mei Keukenhof – Lisse.

NK Tulpen Keuren. Locatie: Willem Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse. 31 maart Workshop Kwaliteit van boomkwekerijproducten. Locatie: Ochten. Aanmelden: via Naktuinbouw.nl. 3 april Open dag Mts. Laan-Blauw t.g.v. nieuwbouw. Locatie: Baarloseweg 9-II – Marknesse. Tijden: 15.00 – 22.00 uur.

11 en 12 april Kom in de Kas. Meer info: www.komindekas.nl.

Hyacintenshow Keukenhof 2015. Locatie: Willem-Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse. 72 • BLOEMBOLLENVISIE • 6 maart 2015

1 t/m 17 mei Vasteplantenshow Keukenhof 2015. Locatie: Willem-Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

7 t/m 17 mei Lelieshow Keukenhof 2015. Locatie: Willem-Alexander Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

10 april t/m 10 mei Bloeiend Zijpe 2015. Meer info: www.bloeiendzijpe.nl.

20 t/m 24 maart Tulpenshow Keukenhof 2015. Locatie: Oranje Nassau Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

23 april Mini-symposium t.g.v. 50 jaar Flowerbulb Research Program. Thema: ‘Past, Present and the Future of the Flowerbulb Research Program’. Sprekers: Professors Gus De Hertogh en Bill Miller. Locatie: Koetshuis Kasteel Keukenhof – Lisse. Aanvang: 14.00 uur (start receptie 16.00 uur). Aanmelden: via www.anthos.org.

2 t/m 6 mei Bloemendagen 2015. Locatie: Anna Paulowna, Breezand en Wieringerwaard. Meer info: www.bloemendagen.nl.

12 maart CDA verkiezingsavond Bergambacht. Thema: verkiezingen Provinciale Staten en waterschappen. Sprekers: Tweede Kamerlid Jaco Geurts en Dorenda Gerts (waterschap Schieland en Krimpenerwaard). Locatie: de Schakel, Schoolstraat 24 – Bergambacht. Aanvang: 19.30 uur. 18 en 19 maart FloraHolland Seasonal Trade Fair & Florist Event. Locatie: FloraHolland Naaldwijk. Tijden: 18/3 van 9.00 tot 21.00 uur, 19/3 van 9.00 tot 16.00 uur.

23 t/m 28 april Alstroemeria- en Irisshow Keukenhof 2015. Locatie: Oranje Nassau Paviljoen, Keukenhof – Lisse.

14 april: GreenGrowing bijeenkomst. Thema: energieverbruik in de glastuinbouw reduceren in zes landen rond de Noordzee. Locatie: Demokwekerij Westland, Zwethlaan 52 – Honselersdijk. Aanvang: 14.00 uur. Aanmelden: via [email protected].

10 t/m 17 mei Callashow Keukenhof 2015. Locatie: Oranje Nassau Paviljoen, Keukenhof – Lisse. 19 t/m 23 mei Chelsea Flower Show. Locatie: Londen. 21 mei Startevent Greenport Westland-Oostland. Thema: Samenwerken binnen de mondiale tuinbouwkern. Locatie: Anthura – Bleiswijk. Aanvang: 14.00 uur. 2 t/m 5 juni Dutch Lily Days. Meer info: www.dutchlilydays.nl. 20 en 21 juni Lekker naar de Boer! Open huis bij biologische boeren en tuinders. Meer info: www.lekkernaardeboer.nl. 26 t/m 29 augustus Plantarium 2015. Thema: ‘Focus op verkoop’.

Aanmeldingen voor deze agenda: [email protected]

SERVICE

STIGAS tips • TEKST: MARCEL VAN DIEPEN, STIGAS ALKMAAR

COLUMN

Retaildenken

Buiten werken Bij koude buitenwerkzaamheden ben je natuurlijk aangewezen op goede kleding. Veel medewerkers in het bloembollenvak doen aan sporten als hardlopen of schaatsen. Die weten vaak wel wat goede kleding (en met name onderkleding) is. Katoenen kleding wordt bij kou afgeraden, omdat katoen wel gemakkelijk transpiratievocht opneemt, maar ook vasthoudt en daardoor geen isolerende werking meer heeft. Wollen of fleece kleding neemt meer vocht op dan katoen en transporteert het vocht goed door. Deze kleding blijft luchtig, dus isolerend. (De wollen borstrok van vroeger was echt zo slecht nog niet). Gebruik kleding in lagen die gemakkelijk te verwijderen of te openen zijn, bijvoorbeeld een ski-pulli met rits. Gelukkig wordt er meestal met goede doorwerkoveralls gewerkt, waarbij de rug altijd goed is bedekt. Goed schoeisel is ook belangrijk. Bij natte omstandigheden wordt er vaak voor rubberlaarzen gekozen. Goed onderhouden, hoge, leren werkschoenen of laarzen bieden meer steun, ademen en zijn in combinatie met wollen sokken het beste voor de voeten.

Het lijkt voor veel mensen nog een verrassing dat het met meerdere winkelketens niet goed gaat. Is het dan niet opgevallen dat er steeds minder bezoekers zijn in die winkels? De huurprijzen zijn niet gezakt en de personeelskosten evenmin. De omzet daalt en dus ontstaat er een knelpunt. En dan komt het wijze besluit om te gaan snijden in de personeelskosten en over de huurprijs wordt met het mes op de keel opnieuw onderhandeld. Maar je merkt aan alles dat het piept en kraakt. Kan zo’n keten in nood nog een ommekeer maken of is die te ver van koers af? Er is inmiddels een heel rijtje gevallen retailers op te noemen en dat blijft zeker niet beperkt tot Nederland. Schlecker, Woolworth, Praktiker waren grote ketens in Europa die bij elkaar meer dan duizenden, zowel grote als kleine, vestigingen omvatten. In Nederland hebben ketens als V&D, Blokker en Hema het moeilijk. Ik wil de ellende niet groter maken, maar het lijkt nog niet over te zijn. Interessant is dan de vraag: wie zijn de overlevers en hoe doen die dat? Op de radio hoorde ik een retailspecialiste zeggen dat retailers meer naar theaters zouden moeten kijken. Vooral de winkel ‘spannend houden’ was de gouden tip. Dus niet meer zeven jaar lang dezelfde formule in stand houden. Er lijkt een kern van waarheid in te schuilen. Het trucje lijkt ook niet zo moeilijk, maar het is natuurlijk niet zo eenvoudig als je net een grote ontslaggolf hebt aangekondigd en er een flinke investering nodig is om structurele verbouwingen te bekostigen. Een andere vorm van retaildenken is ‘omgaan met het welzijn’. Het lijkt soms zelfs op een wedstrijdje ver plassen bij het ‘verkopen van goed gedrag’. Dit kan gepaard gaan met verregaande maatregelen, die ook ons bollenmensen aangaan. De retail gaat vaak niet zachtzinnig om met het afkondigen van beperkingen ten aanzien van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Om specifieker te zijn: een verbod op alle neonicotinoïden. En het gaat hen er nu even niet om dat deze middelen legaal toegepast mogen worden. Dit soort maatregelen zijn zeer ingrijpend voor ons vak en het is van groot belang voor de sector om te beseffen dat deze trend ons allen gaat raken!

Bel voor meer informatie over klimaat, werkkleding, handschoenen en ergomatten naar Marcel van Diepen 06-201 407 98, bel naar Stigas Servicedesk: 071-568 90 00 (kies 1), mail: [email protected], of ga naar www.stigas.nl.

Gertjan Klumpenhouwer Exportbedrijf Florex te Grootebroek g.klumpenhouwer@florex.nl

Kou en werkkleding Koude spieren kunnen beduidend minder kracht leveren en zijn daardoor blessuregevoeliger. Dit geldt ook voor koude gewrichten. Handen zijn strammer, de vingervaardigheid is minder en ook het reactievermogen is verminderd. Daardoor gebeuren er ook eerder ongelukken De kans op luchtweginfecties (verkoudheid, keelontsteking en dergelijke) is verhoogd omdat er door de kou een verminderde weerstand is tegen de aanwezige bacteriën. Dus er is meer kans op ziekteverzuim. Bovendien zijn medewerkers bij koude omstandigheden minder productief. Kortom, reden genoeg om aandacht te besteden aan een gunstig klimaat en/of goede werkkleding. Behaaglijk Wat een goede temperatuur is om in te werken, hangt natuurlijk sterk af van de mate van inspanning en omstandigheden als tocht, vocht, of werken met een koud product. Vaak kleden medewerkers zich extra warm als zij bijvoorbeeld lopendebandwerk doen in een ruimte van 10 graden. Beter is om het bij de bron aan te pakken en te zorgen voor een behaaglijke temperatuur en/of te zorgen voor afscherming. In veel nieuwe panden wordt gelukkig (standaard) vloerverwarming aangelegd. Verwarming door radiatoren of heaters is minder gunstig. Vaak hebben medewerkers bij stilstaand of zittend werk last van koude voeten. Gebruikmaken van de warmte van de cellen werkt niet altijd voldoende. Wanneer het buiten koud is, het product al koud is en de cellen niet regelmatig opengaan, zal het koelsysteem ook niet aangaan en moet de verwerkingsruimte wel op een andere manier worden bijverwarmd. Werken in een voldoende verwarmde ruimte is niet altijd mogelijk. In sommige gevallen biedt infraroodverwarming wel een mogelijkheid. Ook ben ik op bloembollenbedrijven verschillende, soms zelfgemaakte, verwarmingssystemen tegengekomen om op te staan. Soms staan medewerkers op isolatieplaten of rubbermatten. Ergomatten stimuleren de doorbloeding van de benen en kom ik veel tegen bij boslijnen. Heb je er eenmaal gebruik van gemaakt, dan wil/kan je niet meer zonder, hoor ik vaak.


SERVICE HOBAHO

HOBAHO BEMIDDELEN DIRECTEUR

Sam van Egmond RECLAMES

Theo van Dijk ADMINISTRATIE

In- en verkoop REGIOKANTOOR

Kantoor BolleNoord

zaak (0252) 434 709

fax (0252) 434 609

mobiel 06 301 880 14

e-mail [email protected]

zaak (0252) 434 715

fax (0252) 434 615

mobiel 06 510 115 83

privé (0252) 411 258

zaak (0252) 434 706

fax (0252) 434 606


zaak (0224) 591 444

fax (0224) 593 518

zaak (0252) 434 743

fax (0252) 434 643


VERTEGENWOORDIGERS

naam Rick Bleeker

mobiel 06 229 714 35


fax privé (0252) 434 643 (0252) 434 617

Rober Dol

(0252) 434 717

(0252) 434 617

06 510 872 80

[email protected]

John Droog

(0252) 434 747

(0252) 434 647

06 212 629 39

[email protected]

(084) 750 23 27

Piet Goemans

(0252) 434 728

(0252) 434 628

06 534 302 06

[email protected]

(0252) 434 628

Ronald van Gijlswijk

(0252) 434 829

(0252) 434 625

06 538 451 33

[email protected]

(0252) 434 625

Per Hoogenboom

(0252) 434 724

(0252) 434 624

06 201 374 57

[email protected]

(071) 33 19 365

Simon Huisman

(0252) 434 723

(0252) 434 623

06 539 306 24

[email protected]

(0228) 562 517

Wilfred Keijzer

(0252) 434 756

(0252) 434 656

06 551 827 23

[email protected]

(0252) 434 656

Johan Kiekebos

(0252) 434 746

(0252) 434 646

06 139 353 83

[email protected]

(0224) 582 351

Tinus Lustig

(0252) 434 752

(0252) 434 652

06 537 337 83

[email protected]

(0223) 647 600

Marco Meijer

(0252) 434 718

(0252) 434 618

06 511 456 19

[email protected]

(0252) 434 618

Rob Müller

(0252) 434 749

(0252) 434 649

06 513 897 39

[email protected]

(0252) 434 649

Marcel Noppen

(0252) 434 722

(0252) 434 622

06 533 779 82

[email protected]

(0252) 434 622

Peter Nulkes

(0252) 434 735

(0252) 434 635

06 513 897 38

[email protected]

(0252) 434 635

Ruud Pennings

(0252) 434 750

(0252) 434 650

06 513 894 79

[email protected]

(0252) 434 650 (0252) 434 642

Frank van der Ploeg

(0252) 434 742

(0252) 434 642

06 533 799 36

[email protected]

Aad Rood (agent)

(0252) 434 834

(0252) 434 677

06 511 942 94

[email protected]

(020) 600 57 16

Rik Schoon

(0252) 434 732

(0252) 434 632

06 516 873 20

[email protected]

(0252) 434 632

Joost Schut (agent)

(0591) 521 508

(0252) 434 677

06 528 442 06

[email protected]

(0252) 434 677

Bob Siecker

(0252) 434 730

(0252) 434 630

06 533 795 69

[email protected]

(0252) 434 630

Eric Steltenpool

(0252) 434 754

(0252) 434 677

06 215 008 47

[email protected]

(0252) 434 677

Dick Timmer

(0252) 434 720

(0252) 434 620

06 533 666 71

[email protected]

(0224) 299 997

Paul Verkleij

(0252) 434 753

(0252) 434 653

06 116 036 88

[email protected]

(0252) 434 653

Rob Visser

(0252) 434 738

(0252) 434 638

06 513 894 75

[email protected]

(0252) 434 638

Gert Vriend

(0252) 434 739

(0252) 434 639

06 536 718 57

[email protected]

(0252) 434 639

Nico Wiering

(0252) 434 721

(0252) 434 621

06 533 119 01

[email protected]

(0229) 574 872

Kuno Zonneveld

(0252) 434 719

(0252) 434 619

06 531 735 15

[email protected]

(0252) 434 619

zaak (0252) 434 777 (0252) 434 811 (0252) 434 777

fax (0252) 434 603 (0252) 434 603 (0252) 434 603

mobiel 06 533 915 07

(0252) 434 855

(0252) 434 607

fax (0252) 434 608 (0252) 434 608 (0252) 434 608

mobiel

Patrick Blijleven Kees Hopman

zaak (0224) 590 888 (0224) 590 888 (0224) 590 888

06 202 189 99 06 150 209 94

e-mail [email protected] [email protected] [email protected]

Eline Schilder

(0224) 590 888

(0252) 434 608

06 515 535 39

[email protected]

HOBAHO KETENDIENSTEN

functie Manager Administratie kwekersverenigingen Administratie licentiebeheer

naam Arno Verkley Erwin Hoogkamer Wendy Struik/Veronique de Zwart

e-mail [email protected] [email protected] [email protected]

TESTCENTRUM VOOR SIERGEWASSEN

adres: Prof. van Slogterenweg 2, 2161 DW Lisse

[email protected]

HOBAHO VEILEN

functie Kantoor BolleNoord Veilingmeester Veilingen, bemiddeling materialen & machines


naam

NIEUWS HOBAHO

‘Tijdig starten met voorwerk groen veilen’ De tijd van het ‘groen veilen’ komt eraan. Veilingmeester Patrick Blijleven adviseert aan te bieden partijen tijdig kenbaar te maken bij het veilingteam van Hobaho. Hoe eerder hoe beter, omdat de voorbereidingen zorgvuldig en in overleg met de verkoper moeten plaats vinden. Zeker voor unieke soorten is het goed als de potentiële kopende partij daar vanaf het begin aandacht aan kan besteden. Groen veilen - waarbij gewassen ‘groen te velde’ worden verkocht - is een jaarlijks terugkerende gebeurtenis. Meestal begint deze manier van veilen actueel te worden als de gewassen uit de grond komen. Vooral wanneer de ‘stand’ van de gewassen duidelijk wordt en de markt meewerkt, beginnen kwekers na te denken over deze extra mogelijkheid van verkopen. Soms, als door de kweker het besluit is genomen om zijn bedrijf te beëindigen, is men al eerder aan het informeren over alle mogelijkheden van verkoop en dan komt daar ook groen veilen bij. In het algemeen worden de veilingen in mei gehouden omdat na het koppen het gewas begint te ‘zetten’ en het dan duidelijker wordt hoe een partij groeit. Dit is voor de koper van belang om te bepalen wat hij voor deze bollen wil betalen. Veilingmeester Patrick Blijleven stelt dat groen veilen voor zowel de koper als de verkoper veel voordelen biedt. De kopende partij kan gedurende een periode het gewas volgen, heeft zicht op hoe de verkoper het gewas bijhoudt en wanneer hij het gekochte in zijn organisatie kan verwerken, heeft hij vaak voldoende aan het leverbaar om de aankoop te betalen en blijft het plantgoed als ‘bijvangst’ over om verder te telen. “De verkoper weet onmiddellijk na de veiling hoeveel zijn partij heeft opgebracht en daar verandert niets meer aan. Hij heeft geen kosten meer en geen zorgen om de partij te verwerken. Ook het risico van retour en andere reclames zijn niet meer van toepassing. Immers, de koper wordt bij het hoogste bod of ‘mijn’ eigenaar met alle lusten en lasten.” Groen veilen is voor de verkoper een ideale gelegenheid als er, om welke omstandigheden dan ook, (deels) niet meer door de ondernemer zelf gerooid en verwerkt kan worden. Na de verkoop moet de verkoper de bollen nog verzorgen tot aan het moment van rooien. Het rooien is al voor de nieuwe eigenaar. Het is bovendien een goede manier om te werken aan kraamverbetering. Kleinere partijen die eigenlijk niet zo goed in de organisatie passen vinden op deze manier een nieuwe eigenaar

Patrick Blijleven: ‘Hobaho een echte specialist voor groene veilingen’ voor zowel leverbaar als plantgoed en partijen waar men eigenlijk niet mee verder wil omdat men voor het moderne assortiment kiest, worden vaak graag door de broeierij gekocht. Zeker na een goed broeiseizoen wordt goed geld geboden door de broeierij omdat ze dan toch kunnen beschikken over een grote ‘eigen’ partij. De verkoper hoeft dan geen extra kosten en werk te maken van het te goedkope plantgoed want dat wordt mee verkocht en geleverd. De laatste jaren is het wat rustig met groen veilen. Hieraan ligt onder meer de schaalvergroting ten grondslag. Er zijn minder kwekerijbedrijven die willen stoppen en als kwekers willen stoppen en ze hebben een goede kraam, is er in de huidige markt vaak wel een collega die alles wil overnemen. Toch zou iemand het aan kunnen durven om kopende partijen tegen elkaar uit te spelen door middel van een veiling. De verkoper in groene veilingen wordt door het Hobaho-veilingteam geheel ontzorgd. Alle administratieve beslommeringen rond de klasseringen en toestemming van de BKD worden door het veiling-

team van Hobaho overgenomen en in overleg met de opdrachtgever en de verantwoordelijke bij de BKD uitstekend behartigd. Het opmeten van de partijen en aanmaken van de catalogus is werk waarin de Hobaho-organisatie door haar jarenlange ervaring zeer bedreven is. Tot een kwartier voor de veiling houdt de opdrachtgever de touwtjes in handen en kunnen er geen onverwachte dingen gebeuren. Publiciteit Het slagen van een veiling is volledig afhankelijk van een goede voorbereiding. Hoe eerder het veilingteam is geïnformeerd over een veiling hoe meer tijd er is voor gedegen voorwerk. Door middel van publiciteit via sociale media en gedrukte pers wordt ‘markt gemaakt’ voor het aanbod. “Het begint al met het bekendmaken van de cultivargegevens en het teeltoppervlak”, zegt Blijleven. Hij adviseert telers die overwegen groen te veilen zich te richten tot het ervaren, drie man sterke Hobaho-veilingteam. “Het team kan samen met een opdrachtgever tijdig bepalen hoe het traject het beste kan worden ingegaan.” 6 maart 2015 • BLOEMBOLLENVISIE • 75

VRAAG EN AANBOD HOBAHO

GEHEEL VRIJBLIJVEND Aanbod Holland Gladiolus Group

Gladiolus ‘Alexandra the Great®’ Diverse soorten en kleuren gladiolen van Holland Gladiolus Group. Beelden & gedetailleerde teeltinformatie per soort vindt u op: www. hollandgladiolusgroup.com Bel voor aanbod oogst 2015: Ronald van Gijlswijk Mobiel 06-53845133 Email [email protected] Aanbod tulpenplantgoed 2015 Aantal kg Productnaam Maat 3.000 Adore® ong 4.000 Ad Rem 4-11 3.500 Ad Rem’s Beauty 0-11 10.000 Agrass White 5-11 10.000 Antarctica® 0-11 1.500 Avant Garde® 2016 ong 15.000 Belicia® 4-11 3.000 Beyonce 0-11 3.000 Boston® 0-11 15.000 Bloody Mary® 5-10 10.000 Blumex Favourite® 5-10 1.000 Bullit® (paars Buis) ong 30.000 Candy Prince® kl.I Jap. 5-10 5.000 Cape Town® exl. lic. ben-11 750 Carpaccio® ong 3.000 Caracas® 0-11 4.000 Cartouche® 5-11 1.000 Casual® incl.1 ha lic. ong 2.000 Chantelle® ong 15.000 Christmas Dream 5-11 2.500 Circuit® ong 4.000 Columbus® 0-11 8.000 Creme Flag® 5-11 4.000 Crossfire® 4-11 3.000 De Dijk® ong 5.000 Deltha White® 5-11 5.000 Delta Strong® 5-11 5.000 Delta Sugar® 5-11 3.000 Denmark® 1% tvx 5-11 2.000 Dior® 0-11 3.500 Doberman® 0-12 3.000 Doutze ong 10.000 Dynasty® 5-11


Prijs 8,00 3,00 2,00 2,75 6,00 4,00 4,00 3,00 2,00 10,00 1,50 1,75 11,00 7,00 2,00 4,00 5,00 1,50 5,00 4,00 1,75 4,25 10,00 3,00 3,00 3,00 3,50 2,50 4,00 7,50 1,75

2.000 1.000 1.500 20.000 10.000 5.000 2.500 10.000 1.000 10.000 5.000 4.000 3.000 2.000 10.000 5.000 10.000 2.000 5.000 5.000 5.000 10.000 10.000 5.000 4.000 2.500 1.500 2.000 10.000 2.000 500 5.000 10.000 4.000 15.000 3.000 10.000 2.500 5.000 1.000 3.500 25.000 5.000 2.000 15.000 3.000 5.000 4.000 10.000 5.000 10.000 10.000 1.000 3.000 1.500 20.000 8.000 2.000 5.000 10.000 3.000 3.000 5.000 2.500 15.000

Ernesto Hoost® ong Extension® ong Fire Queen Rose ong First Class 5-10 Flaming Flag® 5-11 Flaming Parrot 5-11 Flaming Prince® ong Flash Point® 4-10 Frontline® ong Gander’s Rainbow® 0-11 Hermitage 5-11 Holland Beauty® 5-10 Hotspot® ong Icoon® ong Irene Parrot® 0-12 Jumbo Pink® 5-11 Kung Fu 5-11 Lady Chantal® ong Lalibela ong Leen van der Mark 5-10 Light Pink Prince® 5-10 Mama Mia® 5-10 Mark Pink® 5-10 Mascara® ong Marvel Parrot® 0-11 Memphis® ong Milkshake® ong Minsk® ong Negrita 5-11 Negrita Parrot® ong Novi Sun® 2016 ong Orange Juice® 2016 ong Orange Princess 5-11 Oviedo® 0-12 Pikant® 5-10 Pink Flag® 5-11 Pionier® 0-11 Prada® ong Pretty Love® 4-11 Pretty Princess 0-12 Prinses Irene Parkiet® ong Purple Prince 5-10 Queensday ong Red Bright Parrot® incl. 1 ha 0-11 Red Passionale® 4-11 Red Planet® 0-12 Red Princess 0-11 Renegade® 0-11 Ronaldo® 4-11 Roussillon® 0-12 Royal Ten® 4-10 Royal Virgin® 0-10 Russia® ong Sambuca® ong Sandor® 2016 ong Salmon Prince® 4-11 Silver Dollar 5-10 Smirnoff® 0-12 Snowboard® 0-12 Snowhill® 0-11 Spitfire ong Strong Fire® ong Strong Love® ong Supermodel® ong Super Parrot® 0-10

5,00

1,50 1,50 4,50 4,00 3,75 3,00 2,50 1,50 12,50 5,00 4,00 3,25

2,50 1,50 3,00 2,50 3,50 3,50 4,00 10,00 16,00 1,50 20,00 4,00 3,00 4,50 1,75 3,00 3,00 4,00 3,00

1,75 6,50 2,50 4,00 3,00 2,00 5,50 1,00 1,25 10,00 7,50 5,50 1,00 1,75 4,00 2,50 5,00 4,50 5,00 4,00 2,00

6.000 3.000 2.000 4.000 5.000 1.000 5.000 3.000 5.000 10.000 10.000 5.000 20.000 4.000 10.000 8.000 9.000

Surrender® The Endge® Timeless® incl.1 ha lic. Time Out® Tom Pouce® Tresor® Triple A® Update® Verona Veronique Sanson Viking Voque® White Dream White Flag® White Prince® White Prince® 2016 Winter Parrot®

ong ong 0-12 ong 0-11 ong 0-11 ong 4-11 5-10 5-10 ong 5-10 5-10 0-11 0-11 0-11

5,00 7,50 6,00 11,00 2,50 20,00 3,00 4,00 2,25 2,00 1,50 7,50

Aafke® Barcelona Christmas Gift Dynasty® Denmark® Flash Point® Margarita Pallada Purple Flag Purple Prince Seadov Strong Gold Verandi Victor Mundi

5-11 5-10 5-11 5-10 5-11 0-5 5-10 5-10 5-10 5-10 5-10 5-10 5-11 5-11

2,25

2,00 2,75 2,50 3,00

Vraag 10.000 5.000 3.000 7.000 5.000 2.000 10.000 20.000 20.000 20.000 20.000 15.000 10.000 5.000

1,50 3,50 3,75 2,00 2,00 1,50 1,50 1,75 3,50 3,50 2,50

Broeibollenteam Rick Bleeker Per Hoogenboom Simon Huisman

06 229 714 35 06 201 374 57 06 539 306 24

TOP7 Rober Dol Marco Meijer Marcel Noppen Frank van der Ploeg Rik Schoon Erik Steltenpool Dick Timmer Nico Wiering Kuno Zonneveld

06 510 872 80 06 511 456 19 06 533 779 82 06 533 799 36 06 516 873 20 06 215 008 47 06 533 666 71 06 533 119 01 06 531 735 15

Landbank Te huur gevraagd: Opp. / rr Product Tot: Omgeving Oogstjaar 2.500 rr Afdekpeenland 1-5-2016 Bollenstreek 2016 1.250 rr Hostaland 1-12-15 N’wijk/Nw.hout 2015 1.400 rr Hyacintenland 10-8-2016 Lisse 2016 2.000 rr Hyacintenland 10-8-2016 N’wijkerhout 2016 10 ha Kleigrond voor broccoli 1-10-’15 Schermer 2015 5 ha Kleigrond voor rode kool1-10-’15 Schermer 2015 10 ha Kleigrond 1-12-2015 Schermer 2015 1.400 rr Vers wortelenland 1-11-2015 Bollenstreek 2015 1.400 rr Eremurusland 10-10-2015 Limmen e.o. 2015 2.000 rr Zantedeschialand 1-12-2015 Bollenstreek 2015 1.400 rr Naland, vers voor wortelen1-12-’15 Bollenstreek 2015

GEHEEL VRIJBLIJVEND 10 ha 6 ha 1.400 rr 4.000 rr 600 rr 5.000 m2 3.500 rr 3.500 rr 15 ha

Kleigrond voor sla Hyacintenland Dahlialand Hyacintenland Gladiolenland Kasruimte Afdekpeenland Tulpenland klei Tulpenland klei

1-10-2015 10-8-2016 1-11-2015 1-8-2016 1-11-2015 1-4-2016 1-4-2016 1-8-2016 10-8-2016

Schermer 2015 Anna Paulowna 2016 Lisse/Voorhout 2015 Callantsoog 2016 Bollenstreek 2015 Bollenstreek 2015 Egmond 2016 Schermer 2016 omg. Slootdorp 2016

Te huur aangeboden: Tot: Omgeving Oogstjaar 800 rr Tulpenland zand 20-8-2015 Voorhout 2015 1.400 rr Narcissenland 15-8-2016 De Zilk 2016 1-10-2016 Heemskerk 2016 8.000 m2 Warenhuis, koud 1.000 rr Bloemenland 1-11-2015 N’wijkerhout 2015 3.500 rr Irissenland 1-9-2016 Egmond 2016 2.100 rr Dahlialand 1-11-2015 Zwaanshoek 2015 700 rr Zandland 1-8-2015 Voorhout 2015 600 rr Dahlialand 15-11-2015 De Zilk 2015 2.500 rr Dahlialand 1-11-2015 N’wijkerhout 2015 500 rr Tulpenland 1-8-16 N’wijkerhout 2016 700 rr Dahlialand 1-11-2015 Vogelenzang 2015 3.500 rr Tulpenland 1-8-2016 Egmond 2016 3.500 rr Narcissenland 15-8-2016 Egmond Binnen2016 1.000 rr Narcissenland 15-8-2016 Lisse/Voorhout 2016

Aanbod en Vraag Hyacinten Neem vrijblijvend contact met ons op voor informatie over het gehele sortiment hyacinten, nat van het veld of droog, voor zowel vroeg/laat broei en droogverkoop. Ook voor vraag en aanbod van werkbollen kunt u contact met ons opnemen.

Ajax® Antica® Argenta® Astarte® Bach® Bartok® Beethoven® Berlioz® Blue Mountain® Blue Tropic® Bonfire® Brahms® Careless® Chopin® Cream Perfection® Dvorsjak® Debussy® Decadent® Demarrage® Dowland® Elgar® Exclusive® Flynth® Fortarosa® Fortuna® Haydn® Helvetia® Handel® Himalaya® Joska® Karaoke® Lakeland® Lamé® Lennon®

Lucifer® Mahler® Miss Green® Mon Amour® Mozart® Natan® Nijmegen® Odyssee® Pandora® Peasano® Prima Verde® Prince of Orange® Rigoletto® Roma® Rosalina® Rossini® Rotary® Roussel® Route Du Soleil® Savannah® Serena® Snowdon® Socrates® Solist® Solfarino® Stravinsky® Stronggold® Swan Lake® Thalia® Verdi® Violet King® Vivaldi® Wagner® Yellow Frans®

Kijk voor onder andere exclusief kwekersrechtsoorten op www.hyacinthus.nl en www.bluepearl.nl

Machines & Materialen Artnr. 18411 18410 18409 18408 18407 18403 18402 18401 18400 18399 18398 18397 18396 18395 18394 18392 18391 18390 18388 18387 18386 18384 18381 18379 18378 18377 18376 18374 18373 18372 18370 18369 18367 18365 18364 18363 18362 18361 18360 18359 18358 18357 18356 18355 18354 18353 18351 18350 18349

Artikel Merk Vraagprijs VMH kratten NIEUW60x40x25 Prijs op aanvraag Voorraadrooimachine Thoma 1.500,00 Rollensorteerder Antha 4.200,00 Sorteermachine Schouten op aanvraag Bevochtigingsysteem Reldair 1.000,00 Verzamelband Potveer 525,00 Plantmachine Koops 1.250,00 Broeibakken Wavin 1,10 Broeibakken Ons Belang 1,10 Schuifbord Wifo 350,00 Kantelaar (heftruck) Faber 550,00 Kunststof gaasbakken 3,75 Ventilatoren Klima 100,00 Broei- & PrikbakkenBulbfust (Germaco) 3,20 Lichtsluistelmachine (plantmachine) Van Nobelen 3.200,00 Vernevelapparaat Enbar 1.650,00 Telmachine Cremer 1.500,00 Sorteermachine Schouten 4.000,00 Broeibakken Bulbfust 1,50 Sorteermachine Schouten 1.500,00 Opvoerelevator Europa Perfect 800,00 Rollensorteerder Europa Perfect 1.000,00 Sorteermachine Compas 23.000,00 Broei- en prikbakkenNipla & Bulbfust 2,25 Trogkarren 75,00 Beregeningsleiding PVC Leiding 350,00 Aggregaat - 2.200,00 Bochtband van den Berg 1.250,00 Tractor John Deere 5.000,00 Blokpallets 120x100 cm 6,00 Selectiekap - 1.500,00 Overschietmachine Nobels 7.500,00 GEVRAAGD: Kookketel N.o.t.k. Bosband Potveer 900,00 Ontbolmachine Potveer 750,00 Boslijn van den Berg 2.500,00 Bosverzamelband Potveer 300,00 Bosband 700,00 Broeibakken Pats Pending 1,00 Fustreiniger Smit Constructie 15.000,00 Gaasbakken 0,50 Voorraadrooimachine SAM 1.000,00 Plantkar - 1.500,00 Afslagapparaat 500,00 Overschietmachine 450,00 Rooimachine - 2.700,00 Transportband De Tuinbouw 1.250,00 Afschuifvork Wifo 450,00 Bochtband De Tuinbouw 675,00

Hobaho Veilen 0224 590888

Hyacint ‘Caribbean Dream’® Informatie: Hyacinten Team Hobaho Piet Goemans jr. 06 534 302 06 Bob Siecker 06 533 795 69 Paul Verkleij 06 116 036 88 Hyacinten Team Hobaho op Twitter @hyacintenteam

Gladiolus Socrates® Prisma

@hobahoveilen

Voor vragen over gebruikswaarden en aanbod in alle gladiolen kunt u contact opnemen met:

Materialenveilingagenda

specialist in gladiolen Tinus Lustig Mail: [email protected]

Mts. H.C. Houdijk & Zn, Breezand

10 en 11 maart 2015 06 537 337 83

Voor droogverkoop en bloemproductie

BolleNoord, ’t Zand 24 en 25 maart 2015 Voor meer informatie: www.hobaho.nl


KAVB NIEUWS KEURING

Vernieuwend Elke week weer ziet de bezoeker aan de KAVB-keuringszaal nieuwe gewassen. Of oude gewassen met een nieuwe toepassing. Altijd weer blijft de vraag klinken in hoeverre iets nieuws ook vernieuwend is. En of die vernieuwing ook voldoende is om een

D

e natuur is gul als het gaat om variatie. Natuurlijk helpt de mens ook een beetje, bijvoorbeeld door het uitvoeren van kruisingen, maar zonder die invloed is er al veel om verbaasd over te zijn. De ene keer is het een kleur die verandert, de andere keer een vorm, de derde keer allebei. De KAVB-keuringszaal biedt het hele jaar door genoeg voorbeelden. Neem de lichtblauwe mutant uit de hyacint ‘Delft Blue’, ingezonden door Van der Vlugt uit Hillegom. Gevonden in een partij ‘Delft Blue’, zorgvuldig opgekweekt en nu geshowd met de vraag om registratie. Aan de KAVB om na te gaan of er eerder al andere kleurmutanten zijn gevonden en geregistreerd, en of deze voldoende onderscheidbaar is om een naam te

krijgen. Of neem de twee mutanten van de narcis ‘Tête-à-Tête’, ingezonden door Maveridge en genaamd ‘Tête de Luxe’ en ‘Tête Rosette’. De eerste heeft een gevulde bloem met geheel gespleten kroon, de tweede heeft een nog gave trompet, die geheel is gevuld. Er zijn al eerder dubbele mutanten gevonden. Ook hier is de vraag aan de orde of deze voldoende onderscheidend zijn. Die discussie hoeft niet te worden gevoerd bij de inmiddels benaamde selecties uit het kruisingsprogramma met keizerskroon en aanverwante species van Vof De Keizerskroon uit Midlum. Opvallend daarbij zijn ‘Pollux’ en ‘Castor’, die allebei worden gerekend tot nakomeling van Fritillaria eduardii. Ze geuren vrijwel niet en ze zijn zo kort, dat ze prima geschikt zijn voor potcultuur. Die toepassing was er voor dit type Fritillaria nog niet. In andere species is die toepassing wel volop te vinden, zo maakte Kwekerij De Schüllhorn duidelijk in de collectie specialiteiten. Een van de blikvangers was Fritillaria aurea ‘Robust’. Hij doet zijn naam eer aan: de maximaal 20 cm hoge plant heeft gele, flinke bloemen. In ieder geval mooi voor in de tuin, en wie weet ook bruikbaar voor de pot. In hyacinten wisselen de geschiktheid voor snij of pot sterk. De door Nic. Dames geshowde en door hem zelf gewonnen rode ‘Johanna’ heeft inmiddels een plaats veroverd in de snijhyacintenbroeierij, maar heeft ook een sterke troef voor de pottenteelt. In veilstadium bekent deze cultivar al veel kleur. Daarnaast blijft hij in volle bloei mooi rechtop staan.

WIT Aan variatie nooit gebrek bij narcis en sneeuwklok. Alleen al van narcissen zijn bij de Royal Horticultural Society meer dan 20.000 cultivars geregistreerd. De afgelopen tijd zette Fa. J.H. Oostdam een hele fraaie staalkaart van de varia-

Foto:’s René Faas

plaats in de markt te veroveren.

Narcis ‘Stainless’ tie binnen narcis neer. Met oude cultivars, zoals de witte trompetnarcis ‘Beersheba’ en de gele cyclamineus ‘Peeping Tom’ en de nieuwere witte grootkronige ‘Stainless’ en de cylamineus ‘Ara’. De variatie binnen Galanthus werd fraai geshowd door Hanneke van Dijk en door Sjaak de Groot. Van Dijk zette een meter sneeuwklokjes neer met allerlei varianten, zoals de enorme ‘Händel’, de smalbladige ‘Wasp’, de dubbele, groene ‘Hanneke’ en fraaie ‘Augustus’. Sjaak de Groot liet zien welke variatie in bloemvorm en –grootte er alleen al binnen Galanthus plicatus is te vinden. Ook bijzonder. Het gehele jaar door maakt Cees Breed duidelijk dat de natuur gul is in de variatie bij bolgewassen. Niet alles is hier even nieuw of vernieuwend. Maar juist die wekelijkse minitentoonstelling benadrukt die rijkdom. En dus konden we afgelopen weken kennis maken met de klimplant Tropaeolum brachyscyphus, de rijkbloeiende Cyclamen persicum, Scilla hohenhackeri, Crocus chrysanthus ‘Princess Beatrix’ en Narcissus ‘Spring Vista.’ Wat van al het genoemde niet alleen nieuw, maar ook vernieuwend is, zal vooral een kwestie zijn van de tijd, die het zal leren.

Fritillaria aurea ‘Robust’

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail: [email protected]


www.kavb.nl

HET PANEL Steeds meer tentoonstellingen veranderen in marktbroeishows. De populariteit is groot onder telers, broeiers en exporteurs. Het showen aan de consument is daarmee bijna geheel verdwenen. Daarom deze keer de stelling

Consumentenshows zijn leuk, marktbroeishows zijn beter René van der Slot, teler van tulpen, narcissen en hyacinten en broeier van snijhyacint Je ziet om je heen de consumentenshows een beetje naar de achtergrond verdwijnen. Ik vind dit niet helemaal een goede ontwikkeling. We hadden bij die shows de mening van de consument over ons product wat duidelijker kunnen maken, door ze bijvoorbeeld te enquêteren over de door ons geshowde bloemen. Hoe een kweker en een veredelaar naar een product kijken, komt niet altijd overeen met wat de consument ziet. Zelf hebben wij rechtstreeks contact met de consument door middel van een pluktuin en daarin zien wij de klanten regelmatig met een bos bloemen weggaan die er heel anders uitziet dan wanneer we het zelf gedaan hadden. Is ons bosje bloemen wel speels genoeg? Tevens mis je veel aandacht in de regionale en landelijke media. Dit is en blijft een goede promotie. Al met al moeten we er voor blijven zorgen om zo dicht mogelijk bij de consument te blijven.

Jan Pepping, teler en broeier, Egmond-Binnen In een land waar steeds minder agrariërs zijn, vind ik het juist belangrijk om te laten zien waar wij mee bezig zijn. Onze omgeving is onderdeel van het bedrijf. We hebben steeds meer te maken met strengere regels en lastige vragen. Met deze shows en open dagen op bedrijven kunnen we laten zien waar wij als sector mee bezig zijn en wat wij kunnen creëren met onze producten. Ik krijg nu steeds meer de vraag waarmee en waarom ik iets doe en of ze eens mogen kijken op het bedrijf. Door deze shows en open dagen kunnen we onze omgeving mee laten genieten van onze producten en meteen laten zien waar we mee bezig zijn. Marktbroeishows zijn zeker goed om te kijken wat voor nieuwe producten er zijn en wat de mogelijkheden zijn, maar de consumentenshows zijn zeker minstens zo belangrijk. Het combineren van deze shows maakt het aantrekkelijker voor een breder publiek.

Arie Wesdorp, tulpenteler uit Sommelsdijk Een uitdagende stelling, zeker voor een tulpenteler die toch altijd rondkijkt vanuit de gedachte ‘wat is het voor mijn bedrijf?’ De gedachte achter de marktbroeishow is natuurlijk om het zo echt mogelijk te laten zijn. Door jarenlang te knutselen aan de bloemenshows was het vertrouwen in de echtheid van de presentaties misschien wel wat zoek geraakt; elke insider weet wel wat daarmee wordt bedoeld. Met de marktbroeipresentaties hebben we in ieder geval een platform waar we als vak transparant kunnen zijn in de productpresentatie. Dit laat echter onverlet dat met fascinerende, in het oog springende tulpenpresentaties op bijvoorbeeld consumentenbeurzen, onze bloembollen mede kleur geven aan de belevingswereld van onze afnemers. Daarmee is de unieke uitstraling die bloembollen hebben een steeds terugkerende inspiratiebron, niet enkel voor teelt en handel, maar ook voor consument en marketing.

COLUMN Werkzekerheid? Op 1 juli aanstaande treedt de wet Werk en Zekerheid in werking. Doel van de regering hiermee is om werkgevers te dwingen meer met vaste banen te gaan werken. Onderdeel van de wet is dat tijdelijke arbeidskrachten recht krijgen op een transitievergoeding, tot nu toe bekend onder de naam ontslagvergoeding, en dat zelfs met terugwerkende kracht voor 1 juli 2015. Door deze extra kosten voor werkgevers dreigden allerlei constructies opgetuigd te gaan worden om maar niet geconfronteerd te worden met zo’n transitievergoeding aan het eind van een tijdelijk dienstverband. De beoogde werkzekerheid zou hierdoor dus niet toe- maar eerder afnemen. De minister heeft uiteindelijk, na druk vanuit werkgevers, ingezien dat dit niet wenselijk is en is inmiddels met een Nota van Wijzigingen gekomen. Ik ga hier niet in op de inhoud hiervan of op de vraag of deze reparatie voor onze sector voldoende uitweg biedt. Wel citeer ik hier een zin uit de aanbiedingsbrief van de minister: ‘Het behoud van een baan is uiteindelijk belangrijker voor een werknemer dan het verkrijgen van een transitievergoeding’. Geen speld tussen te krijgen. Maar de minister verliest wel uit het oog dat de wet - ondanks de nu voorgestelde wijziging - het werken met tijdelijke arbeidsovereenkomsten nog steeds zeer ingewikkeld en duur maakt voor werkgevers. En zelfs de Raad van State schreef eerder dat het ‘niet uitgesloten is dat de positie van flexwerkers door de wet juist slechter wordt’. Voorbeeld: tot nu toe kon in een periode van drie jaar met een aantal opeenvolgende tijdelijke contracten worden gewerkt, terwijl onder deze nieuwe wet al na twee jaar afscheid van elkaar genomen moet worden. Hoezo meer werkzekerheid? Daarom zou het de minister sieren om te komen met een nieuwe aanbiedingsbrief waarin hij stelt ‘dat het behoud van een baan belangrijker is dan het krijgen van een vast contract’. Daarbij dan een hele korte Nota van Wijziging: ‘De wet Werk en Zekerheid wordt ingetrokken’. René le Clercq Algemeen voorzitter KAVB


KAVB NIEUWS

Vorig jaar werden de eerste signalen al uitgezonden. Het wegvallen van het PT vraagt om een alternatief. Onlangs vonden er op initiatief van de KAVB-productgroep Hyacint twee bijeenkomsten plaats waar de vraag centraal stond of er voldoende draagvlak is voor een Hyacinten Onderzoeksfonds. Dirk van Zanten uit Julianadorp, lid van de Productgoep Hyacint, was nauw betrokken bij de avond voor telers in Kennemerland en het Noordelijk Zandgebied, die donderdag 12 februari plaatsvond. Hij kijkt terug op een geslaagde avond. “We hadden voor deze avond alle hyacintentelers in het Noordelijk Zandgebied en Kennemerland uitgenodigd, ruim vijftig bedrijven. Dat zijn leden en niet-leden van de KAVB. Daarvan kwamen er bijna veertig en daar zijn we heel tevreden mee. We hebben de avond gehouden bij N.J.J. de Wit & Zn in Anna Paulowna. Dat spreekt veel ondernemers toch aan. Het is allemaal wat laagdrempeliger. Siem de Wit gaf een korte toelichting op het bedrijf dat hij samen met zijn zoon Peter runt, waarna we een rondleiding kregen. Daarna gaf Linda van der Slot van Hobaho uitleg over het promotieplan voor alle Pearl-hyacinten. Dat is net gestart. Goed om dan te horen wat het idee is en hoe het werkt. Daarna kregen PPO-onderzoeker Peter Vreeburg en productgroepvoorzitter Louis van Haaster het woord. Peter maakte duidelijk welke problemen nu spelen bij de teelt van hyacint. Dat betreft onder meer de onzekere toekomst van formaline, maar ook het gewenste vervolgonderzoek naar de dipstick voor Erwinia en toepassing van de CATT-behandeling. De toekomst daarvan is onzeker omdat er geen geld voor is. Dat was voor Louis van Haaster het moment om duidelijk te maken waarom een onderzoeksfonds echt nodig is. Ook al is een individueel bedrijf nog zo groot, gezamenlijk gaat het altijd beter.” De reacties op dit verhaal vond Dirk van Zanten positief. “De meerderheid was voorstander van het oprichten van een fonds. Wel liepen de meningen uiteen over het minimale percentage. Er waren er heel wat die aangaven gewoon maar te starten en wel een streefpercentage voor de langere termijn te hebben. We willen natuurlijk het liefst dat iedereen meedoet. Onderzoek aan hyacint blijft nu eenmaal nodig. We zullen dan

Foto: Arie Dwarswaard

Dirk van Zanten: ‘Onderzoek hyacint blijft nodig’

ook meer doen dan alleen deelnameformulieren rondsturen. Ook de persoonlijke benadering werkt.” Het bedrag per hectare is vastgesteld op vijftig euro. Met dat geld kunnen diverse projecten starten. Van Zanten roept belangstellenden op mee te denken over de besteding van het geld. Wie zich wil aanmelden kan terecht bij bestuursleden uit de regio. Hij benadrukt dat dit initiatief voor leden en niet-leden van de KAVB bestemd is. “De KAVB neemt het initiatief, maar het staat open voor iedereen.” Hij vond het zelf de moeite van het organiseren waard. “Op dit soort avonden spreek je weer heel wat collega’s. Je hoort wat er speelt. Dat geldt trouwens ook voor mijn lidmaatschap van het productgroepbestuur. Daar word je altijd wijzer van.”

Kees Burger: De bijna tweehonderd lelietelers en –exporteurs zeiden tijdens de Leliedag van KAVB en ROL ja tegen het Programma virusbeheersing lelie. Dit programma vervangt het plan Lelie 2.0 dat vorig jaar werd geïntroduceerd. Kees Burger, voorzitter van de KAVB-productgroep Lelie, is tevreden met de massale instemming. “Met dit programma kunnen telers en handelaren goed uit de voeten. We verwachten ook dat de meeste landen de gestelde normen acceptabel vinden. Met een maximum van 2 procent PlAMV in klasse I-partijen kunnen we ruim 70 procent van alle partijen binnen klasse I houden. Daar kunnen telers en handelaren mee werken.” De afgelopen maanden hebben de bestuursleden van Groep V van Anthos en de KAVB-productgroep Lelie meermalen met elkaar overlegd over dit programma. Burger: “Tijdens deze bijeenkomsten is heel veel wederzijds begrip ontstaan voor elkaars wensen en mogelijkheden. Op virusgebied is duidelijk sprake van een gezamenlijk belang, waar we ook samen over spreken. We hebben met elkaar afgesproken dat alle discussies over mogelijke aanpassing van de normering gezamenlijk worden gevoerd.” De eisen voor schubbollen zijn streng: alle virussen staan in klasse S op 0. Nodig, stelt Burger, om zo de afzet van lelies ook voor de komende jaren veilig te stellen. “Er is de afgelopen jaren al hard gewerkt door lelietelers en daar gaan we mee door. Alleen met een lage virusdruk kunnen we de verspreiding in de hand houden. Met deze aanpak denken we een goede balans te hebben tussen noodzakelijk en haalbaar.”

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail: [email protected]


www.kavb.nl

Foto: René Faas

‘Aanpak virus goede balans tussen noodzakelijk en haalbaar’

Warre de Vroe: ‘Weer tijd voor be good and show it’

Foto: Alpha Communications

Sinds eind vorig jaar voert Alpha Communications een imagocampagne uit voor de KAVB. Het bureau, dat is gespecialiseerd in consumentengerichte PR voor de tuinbouwsector, heeft de opdracht om via de massamedia consumenten te informeren over de bloembollensector. De reden om dat te gaan doen is helder: we brengen de positieve kanten, die de bollensector dagelijks laat zien, over het voetlicht in de media. We doen dit aan de hand van de vier speerpunten van de KAVB, te weten kwaliteit, duurzaamheid, ondernemerschap en imago. We doen dat volgens het aloude principe van PR: be good and show it. Dat is al een tijdje niet gebeurd. Dat is jammer, want als je collectief niets beetpakt, gebeurt er niks.” Elke maand kiest Alpha Communications in nauw overleg met de KAVB een onderwerp uit. Daarbij spelen ook de KAVB-kringsecretarissen een belangrijke rol. “Zij weten goed wat er speelt en leggen ook het eerste contact met bedrijven waar we foto’s willen gaan maken.”

Inmiddels zijn de eerste resultaten geboekt. In januari liet teler Piet van Groningen de eerste sneeuwklokjes zien en in de aanloop naar Valentijnsdag stond de tulpenflat van Niels Kreuk centraal. Onderwerpen genoeg, vindt De Vroe. “Dit is geen ingewikkeld project. Er gebeuren zoveel positieve zaken die de moeite van het vertellen waard zijn. Die ene keer per maand moet geen probleem zijn. De bedrijven die tot nu toe hebben meegedaan, zijn erg enthousiast. Ze snappen hoe het werkt en vinden dit ook belangrijk.” Het bureau werkt inmiddels ook aan een andere opdracht van de KAVB: aandacht op televisie. Komend najaar besteedt het programma Rob’s Grote Tuinverbouwing aandacht aan bloembollen. Het programma, goed voor gemiddeld 800.000 kijkers zoomt in op de sector. “Daar worden binnenkort al de eerste opnames voor gemaakt.” Warre de Vroe is tevreden. “De resultaten zijn tot nu toe goed. Landelijke en regionale dagen weekbladen pikken de beelden goed op. Omgerekend naar bruto mediawaarde komen we nu al op meer dan 70.000 euro. Dat zou de sector kwijt zijn geweest als alle publicaties als advertenties waren geplaatst. En dan zijn we nog maar net begonnen.”

Gereserveerde tulpennamen Tortuga, mutant Leen van der Mark, rood, J. de Waard Landcruiser, zaailing 94-84-104 IJ. de Jong, rood/wit, Phoenix Tulips Seacruiser, zaailing 94-84-103 IJ. de Jong, rood/wit, Phoenix Tulips Skycruiser, zaailing, rood/wit, Phoenix Tulips Carpentras, INRA 96.56.303, rood, Triflor Sisteron, INRA 97.133.303, rood, Triflor Green Spider, groen, Pennings De Bilt Sugar Mountain, zaailing Marax, donkerroze, J.N. Koster Christmas Pink, Remarkable L9 96006-01, roze, Wijnhout Mercure, Vertuco 226.486.99.2, crispa, rood/geel, Vertuco Promiss, Marax/KVZ, rood, dubbel, Nic van Schagen Pink Dolphin, 42-95-2, roze, Smal Bloembollen Cuty Honey, 214.220.87.1, geel, Vertuco Shopper, 13088, lichtroze, Savro Purple Valley, 34-95-2, paars, Smal Bloembollen Shiraz, INRA 99.125.404, donker paars, Triflor Red Beauty, mutant Persian Pearl, rood, Kesteloo Hush, 9513-L-108, crème rood, Buis Dutch Crown, mutant Christmas Marvel, dubbel, Ruiter Loving Marianne, zaailing, roze, Ligthart Wyndham, zaailing, paars met wit, dubbel, Ligthart Jan Driessen, zaailing, rood/wit, Ligthart Fedor Dobronravov, G-1-1-6, geel, Ligthart Bowl of Beauty, Vink 413, creme wit, Vink Universum, 05-MA-624, rood/wit, Marax Roeska, 10-MA-1375, paars, Marax Swiss Dream, Remarkable 93-263-169, rozerood/wit, Mantel Holland Kanok, 90-10-2B Buis, lichtgeel/rode vegen, Holland Bolroy Markt Bellona Design, bontbladig, Clemens Happy Upstar, mutant Upstar, bontbladig, Rooijakkers Humberto Tan, wit, Bola/Gebr Boon Hem Alison Bradley, Mellema 9893-2-3, dubbel paars, Holland Bolroy Markt

Jaarvergadering hyacint Op vrijdag 20 maart vindt de jaarvergadering van de KAVB-productgroep Hyacint plaats op Keukenhof. Leden van de KAVB ontvangen binnenkort de uitnodiging voor deze bijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst wordt veel aandacht besteed aan de ontwikkelingen binnen de hyacintensector en de inspanningen van de KAVB-productgroep Hyacint. Welke mogelijkheden voor de toekomst bieden de lopende en afgeronde onderzoeken? Welke ontwikkelingen komen op de sector af en hoe kan de sector daar goed op reageren? Daarnaast is er natuurlijk volop de gelegenheid om de hyacintenshow te bezichtigen.


Bezoek de Lentetuin! Donderdag 5 t/m maandag 9 maart. www.lentetuin.nl 0223 52 14 20 . www.aadprins.nl

Overtollige machines en materialen te koop? Plaats dan uw aanbod in het vakblad

Plaats dan nu uw aanbod in

Naast de uitgebreide kennis en ervaring op ons vakgebied onderscheiden wij ons door het bedenken van creatieve oplossingen, het leveren van kwaliteit en het verlenen van snelle service. ° KLIMAATBEHEERSING ° CO2- EN ETHYLEENREGELING ° KRACHT-, LICHT- EN

HUISINSTALLATIES ° PROGRAMMA’S VOOR

BOLLENCELLEN EN KASSEN ° ZONNEPANELEN ° KEURING EN INSPECTIE VAN

Bij verwerkingslijnen voor de zomerproducten wel eens gedacht aan Total Systems?

INSTALLATIES ° ADVISERING

Total Systems - Industrieweg 31 - 1775 PV Middenmeer - Tel. 0227-501211 Zandvaart 25, 1764 NK Breezand Telefoon: (0223) 52 1500

[email protected] www.kaandorp-wijnker.nl

Fax 0227-501853 [email protected] Total Systems-BV Industrieweg 31 1775 PV Middenmeer tel. +31(227) 501211 www.totalsystems.nl Ton Zuidema: 0653224915

Frank Warnaar: 0610924242

DUAL GOLD MAAKT EEN EINDE AAN

®

ONKRUID IN TULPEN EN LELIES • Zeer effectief tegen (kiemende) onkruiden • Langdurige werking • Goed mengbaar met andere herbiciden • De basis voor een onkruidvrij seizoen

EVERY FLOWER TELLS A STORY™

Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. ®/ TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

TM

Uw vaste badgast

Zekerheid met uithoudingsvermogen. ● Breed werkzaam tegen o.a. Fusarium, Trichoderma en kwade grond ● Volledig systemisch en langwerkend ● Past perfect binnen resistentiemanagement ● Zacht voor bloembol- en knollen Ga voor adequate bolontsmetting naar www.certiseurope.nl

Topsin M ultra Vaste partner in het dompelbad voor bloembollen en knollen.

FRANS VAN DER SLOT: ENERGIEBESPARING EEN UITDAGING

Recommend Documents