Fossielen uit de Noordzee Lesbrief websessie
Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor klas 1 en 2 (VMBO/H/V)
Inhoud lesbrief
Fossielen uit de Noordzee 1 2 3 4
Introductieles Beschrijving websessie Afsluiting Bijlage: het starten van een websessie
Tijdsbesteding Totaal Uitzending Afsluiting
ca. 1 uur en 25 minuten ca. 30 minuten ca. 10 minuten (ca. 25 minuten met optionele activiteit)
Doelgroep Klas 1-2 VMBO/H/V
Aansluiting kerndoelen basisvorming1: • Algemeen: • Leerlingen werpen een blik achter de schermen van Naturalis. Ze krijgen een beeld van de collectie van het museum, van het werk van een Naturalis-expert, zijn kennis van zaken en de betekenis ervan voor de wetenschap. • Nr. 29: • Leerlingen verwerven kennis over en krijgen inzicht in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende natuur en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. • Nr. 30: • Leerlingen leren dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu) en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. • Nr. 31: • Leerlingen verwerven kennis over en inzicht in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
Inhoud in het kort Leerlingen onderzoeken in groepjes fossiele botten. De resultaten van hun onderzoek leggen ze voor aan een expert van het museum Naturalis tijdens een webuitzending. In een afsluitende les kunnen de leerlingen de expert helpen om het skelet van een onbekend, uitgestorven dier in elkaar te zetten.
1 Bron: http://www.slo.nl 2 Fossielen uit de Noordzee
1 Introductieles
Duur
Inhoud
ca. 45 minuten
Deze les start met een inleiding bedoeld om aan de leerlingen uit te leggen wat het verband is tussen de doos met Noordzeefossielen en onderzoek door museum Naturalis. Deze inleiding wordt ondersteund door een powerpointpresentatie2 . Tijdens de presentatie maken leerlingen kennis met het museum en met het wetenschappelijk onderzoek dat er achter de schermen plaatsvindt, onder andere aan fossielen. De presentatie toont wat wetenschappers met hun onderzoek aan fossiele botten te weten kunnen komen over het leven in het heden en het verleden. Leerlingen krijgen de unieke kans om zelf te onderzoeken welke informatie er verborgen ligt in fossiele botten. Een buitenkans! De leerlingen bekijken in kleine groepje (2-3) een bot. Wat zie je aan het bot? Welk bot kan het zijn geweest? Waar let je op? Aan de hand van een (online) determinatiesleutel en een model van het menselijk skelet (zie benodigd materiaal) onderzoeken de leerlingen uit welk deel van het skelet het bot afkomstig is. Daarna bedenken ze van welk dier de botten zijn. Het is daarbij vooral belangrijk dat leerlingen goed kijken en in staat zijn om uit te leggen hoe ze aan hun antwoord komen. Uiteindelijk leggen de leerlingen, bijvoorbeeld d.m.v. een kringgesprek, hun resultaten bij elkaar en proberen ze tot een gezamenlijk beeld te komen van het dierenleven, het klimaat en het landschap in het tijdperk waaruit de botten afkomstig zijn. Hebben ze een idee over de ouderdom van de botten? En kunnen ze met hun onderzoeksresultaten iets zeggen over het landschap en het klimaat in de tijd dat de eigenaar van hun bot heeft geleefd?
Doel van de les • Leerlingen maken kennis met echte fossielen. • Leerlingen geven met informatie uit tabellen, plaatjes, zoekkaarten, een model (skelet van de mens) de fossiele botten een plek in het zoogdierskelet. • Leerlingen denken na over de kennis die wetenschappers uit fossielen kunnen halen. • Leerlingen denken na over de resultaten van hun onderzoek:wat zijn ze te weten gekomen en wat is de betekenis daarvan?
Benodigd materiaal
2 De presentatie en de bijbehorende tekst kunt u downloaden via de site www.naturalis.nl. 3 Fossielen uit de Noordzee
Voor het herkennen van de botten gebruiken leerlingen de bottentabel onder het kopje botten determineren op www.natuurinformatie.nl. Voor het herkennen van tanden en kiezen staat er op dezelfde site een kiezentabel: kiezen determineren. Een printbare versie van beide tabellen is te downloaden op de webpagina van deze gastles onder het kopje lesmateriaal. Om de leerlingen een idee te geven van de grootte en de functie van de botten, is het handig als ze de beschikking hebben over een model van een menselijk skelet. Bij gebrek aan een (levensgroot) model, kan ook gewerkt worden met duidelijke afbeeldingen van het menselijk skelet.
2 Beschrijving websessie
Duur
Tips voor de uitzending
ca. 30 minuten
Tips voor de leerlingen: • Bedenk niet van tevoren welke vraag je wilt stellen. Luister en kijk goed naar de expert en steek je vinger op zodra je een vraag hebt. • Als je een vinger opsteekt zal de leerkracht met de microfoon naar je toe komen, of neem je plaats voor de webcam om je vraag te stellen. • Als je aan de beurt, bent stel je dan eerst voor (noem je voornaam) en spreek rustig en duidelijk in de microfoon. Spreek niet luider dan normaal. • Blijf bij de microfoon totdat de expert je vraag heeft beantwoord. Hij vraagt meestal of zijn uitleg je vraag beantwoordt. • Soms zal de expert je verzoeken even te wachten met vragen stellen, zodat hij iets kan laten zien. • Onze expert wil jullie vragen graag beantwoorden. Reken er wel op dat misschien niet iedereen aan de beurt komt. • Bedenk: domme vragen bestaan niet!
Doel van de les • De leerlingen weten wat een paleontoloog is. • De leerlingen weten hoe je aan fossiele botten kunt zien welk dier het is. • De leerlingen herkennen aan de hand van het menselijk skelet verschillende onderdelen van een zoogdierskelet. • De leerlingen weten waarom er fossiele botten van landzoogdieren op de bodem van de zee liggen. • De leerlingen weten dat landschappen door de tijd heen kunnen veranderen.
Inhoud Tijdens de websessie zal een museummedewerker, een bottenexpert, aan de leerlingen vragen voorleggen over hun fossielenonderzoek en waar nodig toelichten hoe je bepaalde botten kunt herkennen en welke informatie dat oplevert. De expert stelt zich voor en vertelt kort over de werkzaamheden van een paleontoloog: wat is een paleontoloog en wat doet deze persoon. De leerlingen vertellen per groepje wat ze gevonden hebben over hun fossiel en de geeft dan vervolgens aanvullende uitleg. Tot slot vraagt de expert aan de leerlingen naar hun ideeën over landzoogdieren in de Noordzee. Na de uitleg van de leerlingen sluit de expert af met enige informatie over het ontstaan van ijstijden. Op verzoek van de leerkracht kan de expert de optionele vervolgopdracht inleiden (zie afsluiting).
4 Fossielen uit de Noordzee
Tips voor de leerkracht: • U bent de regisseur. Onze expert zal het leergesprek sturen maar u bent als leerkracht tijdens de uitzending verantwoordelijk voor een ordelijk verloop van het stellen van vragen. Verdeel zelf de spreektijd onder de leerlingen. • Bereid met de leerlingen de uitzending voor. Het is voor een goed verloop van deze uitzending noodzakelijk dat de leerlingen in staat zijn om iets te vertellen over het door hen onderzochte fossiel.
3 Afsluiting
Duur
Inhoud
ca. 10 minuten (of 25 minuten met optionele activiteit)
Spreek met de leerlingen na wat ze van de uitzending vonden: • Wat vonden jullie het leukst? • Wat hadden jullie verwacht? • Wat was lastig te begrijpen? • Hebben jullie nog vragen over dingen die door de expert zijn verteld? • Wat is het belangrijkste dat je vandaag hebt geleerd?
Doel van de les • Leerlingen de gelegenheid geven om te reflecteren op de uitzending. • Leerlingen laten reflecteren op hetgeen ze geleerd hebben.
Inhoud optionele activiteit: De leerlingen weten nu het een en ander van botten. Kunnen ze met hun kennis nu ook het skelet van een onbekend zoogdier in elkaar knutselen? Download het pdf-document (staat onder lesmateriaal van deze gastles). Knip de skeletonderdelen uit en leg de verschillende delen bij elkaar, zoals jij denkt dat het skelet er uit heeft gezien. Tip: vergelijk het skelet met dat van de mens. Klaar? Kijk goed naar het resultaat. Van wat voor dier is dit skelet? Waaraan kan je dat zien?
5 Fossielen uit de Noordzee
