Albert Léon Coppé Fonds code
ALC-13 Date
1975-1985 Title
Diverses études
THESE DOCUMENTS ARE FURNISHED FOR STUDY PURPOSES ONLY. WRITTEN AUTHORIZATION MUST BE OBTAINED FOR ALL OTHER USES More informations about Terms and Conditions of Use
L
CA
ST OR I
HI
ES
IV
CH
AR of
EU RO PE AN
IO
UN
N
L
IC A
OR
ST
HI AR S
VE
CH I of EU RO
PE AN
UN IO
N
-
-
--------
/
1
-
(
_!_ l "( '
1
)
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
EU RO PE AN
k ::..
ON
c
UN I
.
HI
ST
---- --, 'J
{S) M
�
A-yr � �� v-V � ___!! f..r �7 ; ""- � �
�fA--
h,-
L t--' e.
�
"
�/�fr .
'
de-se evem.zjchtsprijs
baa§'QlaiOti9iteH: niet. §9kea.à is �or:lei:j
"Ret.
punt
c
is
aM <
in elk
het punt B en groter dan
rn
fig.
HAR&E
\
1
\
\
\
\
:\
,c..
1
\
\
\
'
CH
1 1
1
AR
1
!22.::!_ NO�àeR b,.paald
de
pwrLen
van
OM
het punt A.
2
'11il:AB99:r;'
PM (t�.
constante v ariabele kosten +
\
1
en de even-
,
\
\ 0(V'y-o,
AL
1
OR
IC
�------�--�� t 0 �
Formule
HI
ST
( 1)
van Amoroso- Robinson
rn
M
(1 +
àe--
marge tot
of
\
rn
IV ES
p
van
0
lQ . m
K d.w.z. M K(V) tot
De OM zijn groter dan de
kan
=
EU RO PE AN
wichtsprijs is DE.
K(V) M
ON
integendeel het punct c waar
UN I
Het evenwichtspunt is ,
5.
.!... ) . e
II/DEP/76 1 5 6
.c
l
substitutiegevaar) van de re st te
z ij n produkt in
De producent i s erin
nu Htet
differenciëren . dan de volmaakte --dl � t geval ,
1�
inder elas tische vraagcurve
ON
( ) ����������-������������
6.
de vraag kent
de
te kennen .
ri j s te kunnen bepalen , tene inde
EU RO PE AN
de
UN I
dat de producent
Hij
kennen tu ssen z ij n produkt en
De in de werkeli j kheid mee st voorkomende marktvorm i s deze van het oligopolie . De ondernemer kent de reacti es van z i j n concurrenten op de door hem gevoerde
of
pr ij spolitiek niet op voorhand maar hi j moet er we l rekening mee houden .
IV ES
Hier is de full -cost methode de en ig� moge l i j k e oplossing .
De ful l-cost is
een alternatief voor de marg inale methode omdat deze prakti sch niet door te voeren i s .
In onderstaande graf i ek wordt het geva l van de
CH
g e i l lustreerd .
,.,·kl< � l(" � rni��e vraagcurve
AR
fig . 3
HI
ST
OR
IC
AL
A
0�-----�M�---� &_
�
lt �(';( AB is de gebruikte vraagcurve en d de curve CDEF
( breuk) .
." (....(, V1A
rve � 0
1'av..
7.
�
die er mee overeenkomt is rn De twee gren sontvangsten-l i j nstukken snij den MP in
ON
twee verschi l l ende punten omdat z e overeenkomen met twee vraagcurven met een Dus het snij punt
ver schillende elasti citeit , FB i s minder e lastisch dan PA .
UN I
van EF met PM is lager ge legen dan het snij punt van CD met PM .
�
'viarginale ke sten
�
EU RO PE AN
De producent bere ikt z i j n evenwicht voor een hoevee lhe id O op voorwaarde M dat de K de 0 sn i j den tus sen D en E . rn rn
De marginaliteitstheorie hecht een groot be lang aan het karakter van de te nemen bes l iss ingen .
De ge l i j kheid tus sen marginale kesten en marginal e ont
vangsten bepaalt de max im
� int egrale
win st voor de ondernemer .
Wat betr eft de fu l l -cost i s het de gemidde lde variabe le kost die als berekenings bas i s wordt genomen .
;{g e
Het verschil tussen gemidde lde en margina le kesten v loe i t voort uit de V-vormi
of
�
kromme die de kostprij s i n de prakti j k gewoon l i j k aanneem
IV ES
Hèt begr ip ma rginale kost bl i j kt voor de industrie al even vreemd te z ij n als het begr ip marg ina le ontvangst alhoewel het voor de ondernemer theoreti sch wel mogel ij k i s de marginale kost te bepalen .
CH
hr .all De gemidde lde vas te kesten --------------------------
AR
De theor ie leert dat de gemiddelde vaste kesten dal en naarmate de produktie s ti j gt en dat deze da l ing van de gemidde lde vaste kesten verder we inig rol
AL
bij de pri j sbepaling speel
�
De ondernemer zal eerder trachten om door "non priee competition " z i j n markt-
!?�-����������-��������-���!��
OR
t�
IC
aandeel te behouden .
ST
l:R l:l:ii-e
ejeve:l,
oensewrt tot
opb.�un"t&Àt�
èe,t; àe :i:nàttB't!!iële niLLt1!1�ing èeelbaar
.a
''éî
ie
:lin
!1
� opbxeug
sLeu
atpfii
HI
De gemidde lde var iabe le kost is � con stant en valt dus sarnen met het marginale variabe le kost .
De ondernemer kan in dit geval z i j n berekeningen baseren op de
I I/DEP / 7 6 1 56
8. ful l-cost zonder van de marginale theor ie af t e wi j ken .
ON
Besluit
UN I
In alle geval l en waar de margina l e ontvangsten moe i l i j k te berekenen z ij n
kan d e ful l -cost beschouwd worden a l s e e n methode di e het voor d e ondernemer
���2�-����1�
te re a l iseren .
EU RO PE AN
moge l i j k maakt om z i j n obj ect ieven op
De ful l -cost kan n iet worden toegepast als de opbrengsten niet con stant z ij n ( al l een b i j volmaakte concurrent ie i s d it het geva l )
en als de margina le
var iabel e kost en noch con stant , noch gel ij k z i j n aan de gemiddelde vari abele kost en .
In dit geval is het voor de producent nodig de marginal e var iabe le ko sten te berekenen en deze tegenover z i j n
( con stant e ) gemiddelde ontvangsten te plaatsen
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
( g e l i j k aan de gr ensontvangsten ( 1 ) .
De bereken ing van de ful l cost kan nuttig Z�Jn maar hee ft een andere be teken is ( gemiddelde variabele en marg inale variabe l e kosten om het techni sch opt imum weer te geven) .
HI
(1)
I I/DEP/ 7 6 1 5 6
ON
_._---Y 1 / toi-
_.-!..--
-
---... -
1
1
-;-- ·� 1
/
/
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV
ES
of
/
EU RO PE AN
\:�
UN I
1
Sche��tiach kan men dit ala volgt voorstellen (zie figuur 1)�
L
Figuur
p
EA N
1 1. A',GEMENE BEDENK INGEN
1. Definitie
-
genoodzaakte omschakeling van ondernemingen, aectoren en/of regio'a, ZQwel wat betreft de aard van de produktie, ala wat betreft het ontginnen van nieuwe markten. - fundamentele omschakeling :
of
het gaat om meer dan aileen maar marginale aanpassingen - door de omstandigheden genoodzaakte omschakeling :
ES
omdat de onderneming anders op korte termijn econom.isch verlieslatend wordt, d.w.z. dat geen normale kapitaalavergoeding meer zal voortap� ten door
�
fft'
AR CH IV
voortzetting van de huidige aktiviteit op de tot nu toe gevolgde wijze.
Waarom reconveraie
-
een normale wijze, (tegen de marktprijs) kan vergoeden.
d�
groepen :
OR
IC
Men kan de oorzaken opsplitsen in
AL
� op
ren niet me
/
Bij gelijkblijvende gemiddelde ontvangstenkromme, wordt de kostenkromme omhoog gedrukt, de aanbodcurve, als een gevolg daarvan, zal naar links verachuiven b.v. prijsverhoging (b.v.
van bepaalde srondatoffen of ener
De uit'putting waarover gesproken wordt is vaak relatief.
HI
giebronnen.
/., wegena "uitputting")
..-
ST
(wentelen).
Dit be
tekent dat bepaalde grondatoffen in een bepaalde atreek nog wel degelijk aanwezig zljn, ..ar nlet .ear op een competitieve aanier kunnen verkocbt vorden.
B
0
fig.
1
A
�
(a) schema met koaten en ontvangaten (b) vraag- en aanbodaebe.a
!).
De fundamentele oorzaak is dst de onderneming ageert op een markt die een ver koopprija oplegt, die in de vigerende produktievoorwaarden de produktiefacto
Ott::P
EU RO P
We zullen reconveraie definiëren ala een fundamentele, en door de omatandigheden
1.
UN IO N
RECONVERSIE
l{
•
1
1·1
O
M
0
m
Q
A
0
c
(
0
(
�
1 1
i
gemiddelde kost
[
grenskost
1
gemiddeide ontvangat grensontvangst quantiteiten aanbodeurven-
We werken met horizo
le curven voor de gemiddelde ontvangaten.
De reden hier-
voor ia dat de onderneming in kweatie geen invloed kan uitoefenen koopprijs. Bij atijgende kostprijs zal de geprodueeerde hoeveelheid dalen van OA tot OB in fig. la.
In figuur lb komt de geategen koatprlja tot uit ng in een wenteling
naar links van de aanbodkromme. gegeven prija van OC tot 00.
'<
Hierdoor daalt de aangeboden hoeveelheid bij
4.
/
v\\+-
1
b) !!!:!2re!!...!li!U!.L��!:!!!!!l!l!!.Ü.L!8�!�!!
UN IO N
3.
Waar��vroeger onze produkten konden verkopen in een bepaald gebied tegen een prijs die toeliet ook de transportfactoren norma
te vergoeden, , 6n"-'· ,. ''- " •· . � wordt de verkoopprijs nu gedrukt wegens de vestiging van een'jproduktte-
1" de technologische vooruitgang bij concurrenten ---
eenheid in of op een kortere afstand van dat gebied.
Rierdoor zullen de concurrenten hun prijzen kunnen drukken, zodat� de onder-
stand impliceert lagere transportkoste
neming in kwestie verplicht wordt haar produkten tegen een lagere prijs·te ver De afzet zal hierdoor dalen (zie figuur 2).
...r.
:
an verkopen.
Hoewel de transportkosten hier een beslissende rol &peleo, kunnen we dit geval toch rangschikken bij �e factoren die ageren op de verkoopprija.
Figuur 2
EU RO P
In vergelijking met de vroegere aituatie ia er geen verhoging van de
transportkoaten, maar wel een verlaging van de verkoopprija omwille van
de intrede van nieuwe bedrijven die een gunstigere ligginJt.o.v. het
afzetgebied rebùen ,.,
o .. "�o� ...
c:) !!5:!!!!�!!-�!�_!S��!L!!L��-!!!.!:�!
of ES
:
A
0
een daling van de verkoopprijs
De gemiddelde ontvangstkromme zal dalen tot O
K 2
geval vordt de onderneming verlieslatend. t
AR CH IV
Fig. 2
D
en zelfs tot O
•
K 3
•
In dit l&atete
,
AL
2" de opkomst van de semi-gelndustrialiseerde landen "
Dit betekent nieuwe concurrentie, zowel op de wereldmarkt als op de binnenlandse Ret is mogelijk dat de producenten in deze landen tegen zodanige voor
IC
markt.
OR
waarden kunnen produceren dat zij over gans het afzetgebied een lagere prijs kunnen opleggen.
In dit geval verwijzen we naar figuur 1·
Dit gebeurt omdat de tranaportkoaten een
ST
deterainerende rol spelen
(l )
In dit
r
{4
'f
a
"
�
jging van de
de schok bij een verandering van de vraag, met ' � . . op koat- en verkoopprijzen. De oorzaak ltgt hter immera
repercussi e' bij een autonome vraagverschuiving. hebben.
Deze kan verachillende oorzaken
Zo kan de opkomst van een nieuw produkt, de vraag naar een ander
produkt verdringen, b.v. de opkomst van de televisie heeft de vraag voor
(.2 1
de produktie van de filmindustrie verminderd.
Een andere oorzaak ia het
relatief golakoper worden van bepaalde produkten, waardoor andere pro dukten minder gevraagd worden.
3
Hier speelt de substitutieëlastifjteit een essentiële rol, b.v. als
(1
margarine goedkoper wordt zal de vraa'g na ar bot er afnemen. Een derde oorzaak ia de opkomat van nieuwe kategorieën -
voorbeeld hiervan zijn de olielanden.
agera.
Een recent
De sterke stijging van de olieprija
heeft financiële middelen overg�heveld
' : �·
\ naar de olie-staten. ' Deze landen hcbben echter een
andere vraagschaal.
Rierdoor atagneert de vraag naar bepaalde goederen
(omdat bepaalde landen middelen verliezen), tervijl de vraag naar andere goederen expandeert (de goederen gevraagd door de rijke olielanden).
1 / (
'Zf'17 , J
kosten of een daling van de verkoopprija, met als gevolg een aanpasaing , van de
Ret ia o�k mogelijk
dat deze onderne.mingen door een betere ligging in een deel van het afzetgebied onze produkten g&an beconcurreren.
(J
In de vorige 2 gevallen waa de initiële oorzaak een
J. c9H'\: 0,_.,
0
,.
HI
p
zij-produkten tegen een lagere prij
EA N
kopen.
Deze kortere af
�oo�de nieuwe firma, zodat hij
)1
s.
6.
') 1
UN IO N
De factoren onder c dwingen bedrijven en ganse sectoren tot reconveraie.
De onderneming zal dus haar omzet laten dâlen (van OC en OA naar OD en OB
Voor de ganse � z iet het schema er als volgt uit (fig. 3). Figuur 3
voo.r de quantiteiten).
A
p
verllealarend vorden en dus uit de
Sommige ondernemingen zullen markt geatoten vorden.
'
[J
EA N
3. Reconversie op 3 vlakken Men kan reconversie beschouven opl ondernemingsvlak.
EU RO P
sectorieel niveau.
- regionaal niveau. e v isselverking tussen deze 3 uitgangspunten.
Er bestaat
Indien een
',v..
•
of
Q"'_
De oorspronkelijke curven zijn A en v 1 , zodat de verhandelde hoeveelheid
1
is, tegen de prijs P 1 •
De vraagverschuiving van v1 naar v2 zal leiden
AR CH IV
Q
tot een lagere verhandelde hoeveelhèid tegen een lagere prija (Q2 en P2).
Voor de individuele onderneming ia figu�r 4 van toepasaing. Figuur 4
p
AL
p
IC
-'-+--- ..-- olt l
b c
1?
1
Yyt
stagneert, zal dit ook omschakelingsproblemen vormen voor die streek.
niet het geval_voor een regio
) �
me t
_,i
<
Dit i s
een gediveraifieerde atructuur.
:: : 4. Liquidatie of reconversie De onderneming zal tvee alternatieven tegen elkaar moeten afwegen : liquidatie of reconveraie.
Hierbij zullen de volgende bedenkingen in overweging genomen
vorden : a)
Deze ligging zal beschouvd worden, zowel voor het aantrekken van de produktiefac�oren, als voor de bereikbaarheid van het afzetgebiéd. b)
haar structuur. Men moet nagaan in boeverre de atructuur aanpasbaar ia, en in hoeverre n vân de concurrent ie. ze hierbij een voorsprong heeft � de kost van l iquidatie en de koat van reconveraie.
°
A
-ç
�
de ligg ing van de onderneming.
-
in hoeverre drukt liquidatie op het kapitaal van de onderneming (o.m. de opzeggingavergoedingen)
z• vat kan de onderneming halen uit de nieuve exploitatie, rekening
0
'
'
1
HI 0
""'
1 ,.
Wanneer een bepaalde atreek vooral afgeatemd is op €€n secto/, en deze aector
c)
ST
'
\
0" '; o,...
A
OR
.1-
'
bedr ijven in deze sector eveneens tot reconversie moeten ove�gaan
ES
Ql
Figuur 3: vraagverachuivingen.
or tot reconversie gedwongen wordt, zullen de meeate
houdend met t•
de politiek-sociale realiteit van de onderneming b.v. de gevallen
van medebeheer. ------
---- . - - --··
�-
8.
7.
13. REGIONALE RECONVERSIE
UN IO N
....
1. Enkele concepten
f 2, RECONVERSIE IN DE DIENSTENSECTOR (TERTIAIRE.SECTOR1
1. De indeling van de regio's
c ifieke kenmerken.
Bovendien vertoont deze sector een santal spe
In deze paragraaf gaat het aileen om dé private diensten- .
sector, met u itzonder ing van de persoonlijke d ienaten (artaen, enz. ) .
I • . Kenmerken eigen aan d e d iensten a) d iensten kunnen niet opgeslagen worden; zij moeten geconsumeerd worden op het ogenblik dat ze geproduceerd worden; b) produkt iv iteitsstijg ingen zijn vaak zeer moeilijk te verwezenlijken {per soonlijk kontakt enz.)
e) de d iensten behoren tot de beschermde aector (hoge inkomenselasticiteit, concurrentie uit binnenland en/of bu itenland,
• • •
).
1
AL
1
1113ken 1
De technologie kan de mena vervangen bij een aantal dienaten.
7
,. r.
{.
HI
j
1
De bankaector is een sprekend
ST
,_,}
OR
computer beeft een belangrijke rol gespeeld.
Denken we bv.
De intfoductie van de
IC
maar aan de automa�izering van de telefoonverbindingen. voorbeeld.
Zo komt men tot de volgende tabel
' inkomensniveau
1
regionaal nationaal
groeivoet
boog
laag
>1
<1
zich ontwikkelend
rijk gebied (1)
boog > 1
achtergeblèven gebied (2) potentieel arm
laag <1
gebied (3)
Sommige diensten bebben zelfs
een typiscb plaatselijk karakter (water, gas, enz • • • ) .
II. Wat kan
Er is dus weinig
AR CH IV
vervoermogelijkheid beperkt, persoonlijk kontakt enz •
verwachte groeivoet.
ES
�
d) de prijselaaticiteit van de vraag naar diensten ia vaak ger ing;
1
apita inkomen.
de verwachte groei.van bet per capita inkomen, vergeleken met de nationale
of
c) de inkomenselasticiteit van de vraag naar een aantal diensten is hoog;
1l
kan men de regio'a indélen volgens :
et peil van het per ca ita inkomen, vergeleken met bet nationaàl per
EA N
van een ontwikkelde economie.
Op grond va� het per capita inkome
EU RO P
De d ienstensector gaat een steeds toenemend aandeel u itmaken in de produktie
�
achtergebleven gebied (4)
Vànzelfsprekend vragen de regio's van type 1 geen speciale beleidsmaatregelen. De andere 3 types vragen maatregelen aangepast aan bun specifieke problemen. gebied - zich ontwikkelend acbtergebleven gebied achtergebleven gebi.ed - potentieel probleemgebied
maatregelen - stimuleren - reconversie - reconversie en vertraging ('
(1) Voor deze paragraaf zullen we vooral steunen op 2 wetken van de O.E.S.O.,
uitgegeven in de reeks : "Developing Job Opportunities", namelijk : Leo H. Klaassen : Area Economie and Social Redevelopment (Cuidelines for programmes) O.E.C.D. Paris 1965, 113 pp. . Leo H. Klaassen 1 Methode of Selecting Industries for Depressed Areas (An Introduction to feasibility Studies), O.E.C.D. Paris 1967, 152 pp.
\
9.
10.
=
Een ind
In een pot�ntieel
EA N
b) vraag- en afzetfactoren.
met
i
t.o.v. totale nationale teverkatelling
- 1
- relatief aandeel van de teverkatelling in
I
i
P�1
sector i in regio j t.o.v. de totale te-
- 1
werkstelling in regio j.
van de·:teverkatelling in sector
•
E
i
8i
p
f
n i
•
100
IC
J
I.
E g p i i
1
OR
Er ia een gunatige structuur vanneer deze index groter is dan 100.
ST
HI
lage substitutiemogelijkheid ia tuasen arbeid ·en kapitaal.
stitueerbaarbeid betekent dst men
elfa bij relatief
rY
Deze kleine aublonen dezelfde fyaiacbe
verbouding tussen arbeid en kapitaal gebruikt in het produktieprocea.
Vaak gebruikt men de toegevoegde waarde ala maatataf voor het belang van een bedrijf.
Een groei-aector {a dan een sector waar de toegevoegde waarde sneller
groeit dan he
t�l
gemiddelde.
Voor regionale reconversie ia het ook belangrijk de groei in de tewerkstelling in een bepaalde aector als maatataf te nemen.
Dit begrip blijft niet beperkt tot de tranaportkosten àlleen.
Het begrip Deze zijn
- communicatie met andere producenten, o.m. voorwaartae en acbtervaartse bindingen. Dit betekent
dat een relatief groter aandeel van de werkkracbten teverkgeateld,is in sectoren met een gunstige toekomstige teverkatellingagroei.
'
4. Arbeidsiqtjinsieve bedrijven
"economiscbe afstand" vordt gemeten met de communicatiekoaten.
AL
De structuurindex voor regio j is dan
,.
(
Wanneer de arbeidskosten een boog aandeel hebben in de totale kosten, en er een
ES
p
P�
"
of
E
i
- nationalé teverkatelling in industrietak
AR CH IV
met
•••�•aa• van de totale teverkatelling.
EU RO P
..
n i
termijn
Met moet dus alle overvegingen nagaan, en dit in een dynamisch perapectief.
De potentiëte groei van de teverkstelling ia de potentiële groei in de verscbil lende industrietakken, gevogen met bet relatief aandeel van de teverkstelling
'
(
c) een santal factoren kunnen niet gekvantif ceerd vorden.
Dan verge
lijken we deze potentiële groei in een bepaalde atreek met de nationale groei.
p
arig
., 1 ._ _ /}f c. J- If,�� 1<.
a) alle kos�lementen.
1
Als maatstaf nemen ve de potentiëte groei van de teverkatelling.
Laat
ve atigingsplaata.
Bij deze vinstgevendheid moet men rekening houden met
maat�egelen tot reconveraie nemen.
in de respectievelijke takken ..a·
ietak is "footlooae" wanneer haar winstgevendbeid �p
dezelfde is voor eender welke
probleemgebied moet men dé bestaande acbteruitgang vertragen en bovendien
2. De structuur van een regio
p �
3. "Footloose"-industries
gestimuleerd vorden, daar dit gebied reeds apontaan zijn acbterstand inloopt. Een probleemgebied is aan een grondige re�onversie toe.
UN IO N
/-
In een zicb ontvikkelend acbtergebléven gebied moet de aan gang zijn�e evolutie
- communicatie met de verb�ikera. communicatie met de
overbeid.
7. Basi\;industrie en afgeleide teverkstelling Is
�en
�
h
te beinvloeden.
Dit zijn enerzijds bedrijven die naar anders regio's exporteren
en anderzijds bedrijven die aan import-subs itutie doen. �
t1p-1PI
�
)
,
industrietak die in ataat is de export-· import-ratio van een stieek gunatig
<
v(
bl
-
,,
C/ J .
p
Il.
UN IO N
1 2.
De basis-industrie schept afgeleide teverkstelling in niet-basis bedrijven, doordat deze bedrijven bindingen met de basis-sectoren hebben.
Een bepaalde ondernem 1 ng neemt alternatieve veatigingsplaataen in •èrschillende
II. Regionale reconversie
gebieden in overveging, om zo de plaats van de laagste som voor produktie- en
EA N
---.
teiten bij voorkeur naar een bepaald gebied moeten aangetrokken worden.
Bij deze overwegingen
vermelde concepten een belangrijke rol spelen.
Zo is het bij
Uit empirisch on�erzoek is echter gebléken dat bepaalde bedrijven zich niC
basis-be4rijven met een hoge groeicapa
voorkeur aangewezen
vestigen in een gebied waar èr nocbtans een kostenvoordeel bestaat.
citeit aan te trekken, vermits zij zelf rechtstreeka voor een toename van de tewerkatelling zorgen en bovendien afgeleide tewerkstelling scheppe0•
.
A. �-rol
!!�-�!!��!1�-��_!��!!!-�Y�!h����
De rot van de nationale overheid bestaat er enerzijda in in de nodige financiële
-
ES
.
AR CH IV
steun te voorz en, en anderzijds aan de regio's informatie door te apelen omtrent de specifieke kenmerken en behoeften van de verschillende bedrijfstakken.
( 1
De rot van de regionale overheden bestaat erin een analyse te maken van de ver
hoeverre het aangewezen ia een bepaalde bedrijfstak voor de regio aan te trekken.
een land
7
Uit deze opmerkingen volgt dat de methode Yân de comparatieve kosten bij voor keur aangewezen is voor basisactiviteiten met hoge transJ!!?rtkosten; en minder voor lichtere industrietakken waarvoor andere vestigingsfaktoren een belang-· · rijkere rol spelen.
Perloff heeft een tabel opgesteld die als basis kan dienen voor aelektie van bedrijvigheden in een bepaalde reglo.
Het
h een "input-output" benadering
met als criteria de toegang tot regionale en nationale faktoreti.
Zo komt hij tot
roduktie-
16 conceptuele regio'a :
AL
�--��v�er�d·e�ling
aggregatieve benadering : welk is de o ·tusaen de streken va
is,
van alle bedrijven
IC
b)
7
Bovendien kan een nieuwe vestiging, indien ze tamelijk belangrÎJ
de bestaande prijs- en inkomensstruktuur van een gebied wijzigen.
b} de "Perloff-Access" methode.
schillende apecifieke behoeften en kenmerken van de regio, en na te gaan in
a) boe kunnen bedrijven worden aangetrokken
�
Een belangrijke factor voor een onderneming is ook de nabijbeid van bet afz t
gebied.
of
.......
Dit
impliceert dat bijkomende factoren een determinerende rol spelen.
Anderzijds'
zullen bepaalde infrastructuurwerken de communicatiekosten verminderen
v
EU RO P
zullen de
optimale ruimtelijke verdeling afbakenen, en bovendien vaststellen velke activi
Men gaat dus de noden van bepaalde
bedrijven vergelijken met de struetuur van de streek.
�
Indien men deze methode-toepast voor alle sectoren en alle regio's kan men een
te een hoge groei waarborgen en waarvoor de
regio een gunstige vestigingsplaats is.
.
transportkosten af te bakenen.
Deze zal erin bestsan de structuur van de streek om te bouwen, voornamelijk door bedrijven aan te trekken
..1
a} de methode van de
- belang van de afzetmarkten
OR
- belang van de factorvoorziening
- belang van de interindustriële bindingen.
..
lfWv ·
�
\,
1
ST
;;�1/.
-
van de eommunicatiekosten.
HI
e) bet belang
(
c/
f'i 1
1
f 1
1
1
�
. 1
..•
14,
. 13.
UN IO N
/ ts
de fysiache afatan� b.v. minder belang dan voor homogene produkten.
goede toegang
-----
goede toegang
eigen inputs
goede toegang
alechte toegang
·goede toegang
slechte toegang
alecht
1
2
3
II
4
I
goed
s
7
III
8
II
III
II
6 IV III - --- -- -------- ----alecht 9 JO III IV goed
13
14
v
3 types bedrijvigheden onderscheiden : ___, 1• een neutrale industrie indien evenveel gewicht wordt gegeven san inputs en
EA N
slechte toegang
j.&!,n
afzet in e reglo
Naargelang het gewicht dst men san input- en outputeenheden geeft, kan men
aan outputs.
z• een vraag- georiënteerde bedrijvigheid indien de commun icatiekosten voor de afzet hoger liggen.
3• een aanbod-georiënteerde bedrijvigheid indien de communicatiekosten voor hat
EU RO P
l
ji
ex.teme a z gehieden
alechte toegang
eigen inputs
----·--- -- --------12 Il III
15
IV
IV
De
communicatie met andere bedrijven speelt hier ook een belangrijke rot.
Externe inpu
aantrekken van produktiefactoren hoger liggen .
II
16
De aterkte van de aantrekking is dus een funktie van de communicatiekoaten
III
(met inb
rip van de tranaportkoaten) .
Hoe groter de communicatiekosten tuaaen
�aangetrok�n
twee bedrijven, des te oterker zij tot elkaar zul
zijn.
z��
lage.
Reglo 13 heeft een goede toegang,
ES
groei heeft, en reglo 4 een
e n zeer hoge po�entiêle
of
d) Beperkingen van de methodes : d
Op basie van deze tabel kan me n zeggen dat reglo 1 3
zovel tot zijn produktiefaktoren ala tot zijn afzetgebieden, terwijl reglo 4 Reglo 10 zal meer een open reglo zijn, terwijl
AR CH IV
een alechte toegang heeft.
reglo 7 �en meer gesloten karakter zal hebben.
Een tabel als de voorgaande kan men ook construeren voor een bepaald type industrie.
Indien een bedrijvigheid in een bepaalde regio een goede toeg�ng
heeft tot afzetgebieden en produktiefaktoren buiten de regio, kan deze be drijvigheid op grote schaal worden uitgeoefend.
Een kleinere firma ia echter
c) De methode van gewogen interindustriële relaties.
AL
aangewezen indien er enkel lokaal goede afzetmogelijkheden zijn.
IC
Hen gaat tegelijkertijd de structuur van een streek en van een industrietak beschouwen, en dit systematiach voor alle sectoren.
Heestal zal de atructuur
heid.
OR
van een regio niet volledig overeenkomen met deze van een bepaalde bedrijvig Er zullen bijgevolg bepaalde relaties buiten de reglo liggen : i�voer De rends iliteit van een bepaalde
ST
van produktiefaktoren, uitvoer van produkten.
vestiging ia dan afhankelijk van het gewicht dat san d ze stromen wordt gegeven.
HI
Ook hier moet men niet alleen de transportkoaten in overweging nemen, maar wel het ruimere.Legrip communicatiekoaten.
Voor geaoffiatikeerde produkten heeft
De voorgaande me�hoden geven de indruk dat men van een vacvv�kan vértrekken. Hen vertrekt echter van een aituatie die gegroéid la uit het verleden, en die een grote invloed heeft op de huidige bealiasingen. Hen moet er onder meer van uitgaan dat relocatie zeer koatelijk ia. betekent ook dat een sne
inveateringen genomen worden, waarbij men de keuze heeft tuaaen - he
Dit
groeiende induitrie mobieler ia, omdat er uitbreidinga 1
tiestaande park uitbreiden
- een nieuwe veatiging. De dynaœia he lokatietheorie die de veatiging van bedrijvigheden verklaart
vanuit factoren uit het verleden en uit het heden is echter nog onvoldoende ontwikkeld,
-
LE 12 SEPTEMBRE 1978
AU ROYAL WINDSOR HOTEL Rue Duquesnoy 1000 Bruxelles
ET
EU RO P
AVANTAGES
EA N
-
UN IO
N
(GROUP CEGOS)
LIMITES DE
LA
TRANSMISSION
IV
POUR
ES
of
LA HOLDING FAMILIALE
Cette journée intéresse toutes les entreprises
à capital familial (40.000.000 à 2.000.000.000
C.A.)
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
DU CAPITAL ET DU POUVOIR
AV DES CROIX DE GUERRE 191 OORLOGSKRUISENLAAN 1120 BRUSSELS TEL 02/2416586 (14 UNES) TELEX 25076
N UN IO
PROGRAMME 1. Pourquoi créer
•
•
EA N
•
ne Holding familiale
Objectifs géné ux à la pérennité de l 'entreprise et à 1� succession du capital. Principes de nctionnement de la Holding . ' L i m ites d'appl ation dans le cas où le pouvoi r doi t être attr ué à un des descendants s s que la réparti tion des actifs soit inégal . entre eux. � Cas où le pouvo est détenu conjointement par deux des nfants.
2. Comment créer u .
EU RO P
•
, olding familiale
CH
IV
ES
of
Aspect-s f inanciers et f i s • Problèmes financiers e t f i d'une création de • lnci<;lence de titres effectuées antérieurement. • Coût de création de l a Holding au niveau de la Société et des actionnaires famil iaux. Aspects juridi ques . • Exemples de diverses formules de Holding : avantages et inconvénients des différents types de sociétés: S.A., S.P. R .L. . . . • .Précautions à prendre e t risques à éviter.
AR
3. Débat général et conclusions
PRIX.
OR
IC
AL
10.500 FB par partici pant - frais com p ris. E xempt de TVA (art. 44 - §2 - 4°). Paiement .après réception de notre facture. Une indemnité de 2.000 FB sera retenue en cas d'annulat ion dans les 7 jours qui- précèdent la journée d'étude.
ST
RENSEIGNEMENT ET INSCRIPTIONS
HI
Mme M . V E RM E E R EN - Tél .: 02/241 .65.86 Télex : 25076
1
UN IO
N
(GROUP CEGOS) Stage d estiné a u x chefs d 'entreprise
EA N
pour une entreprise négociatrice :
EU RO P
autorité - entente négociation Les 5 - 6 et 7 septembre 1978
ES
of
de 9 à 17 heures
-
CH
IV
Hôtel RAMADA Chaussée d e Charleroi 38 1 060 Bruxelles
AR
Séminaire animé par Dominique CHALVIN, Directeur de CEGOS-IPPSO Pourquoi venir à ce stage et qu'en attendre?
IC
AL
Vous sentez que les communications et les pouvoirs changent dans l'entreprise. Vous pensez qu'un nouvel équilibre doit être trouvé, tant au plan des relations entre les individus qu'au plan des relations entre les différents groupes de l'entreprise. Ce séminatre vous permet d'y voir plus clair, en vous proposant:
OR
- de savoir porter un nouveau regard en pratiquant une nouvelle méthode d'analyse des communications et des pouvoirs: L'ANALYSE STRATEGIQUE DES ORGANI SATIONS,
ST
-de saisir à quel moment il apparaît plus opportun de développer des relations d'autorité, d'entente ou de négociation,
HI
-de comprendre comment on peut avoir des relations de négociation efficaces dans la vte quotidienne.
AV DES CROIX DE GUERRE 191 OORLOGSKRUISENLAAN 1120 BRUSSELS TEL 02/2416586 (14 UNES) TELEX 25076
ITINERAIRE PEDAGOGIQUE
UN IO
Présentation d'enquêtes sociologiques: com m u nication et pouvoir - Analyse en com m u n des situations de l'entreprise de chaque stag1a1re - Débat mtergroupes et négociation d'une analyse com m u ne.
N
1er OBJECTIF: ANALYSER LA CRISE ACTUELLE DE LA SOCIETE CONTEMPORAINE
2ème OBJECTIF : SAVOIR DIAGNOSTIQUER LES RELATIONS DE POUVOIR ET DE COMMUNI CATION DANS L'ENTREPRISE : L'ANALYSE STRATEGIQUE
EU RO P
EA N
Psychologie de l'individu vivant une situation de pouvoir et de com m u nication: difficultés et solution - Présentation d'une méthode nouvelle d'analyse des relations dans l'entreprise (l'analyse stratégique des organisations) - Exercice d'application de la méthode aux cas des participants.
3ème OBJECTIF : APPRENDRE A DEVELOPPER DE NOUVEAUX COMPORTEMENTS DE NEGOCIATION DANS LA VIE QUOTIDIENNE -
La négociation stratégique dans la vie quotidien ne de l'entreprise Les points-clés de l'art de négocier Cas de la négociation syndicale Exercice de sim ulation de négociation.
ES
Les abus habituels des relations de négociation La nécessaire restauration de l'autorité et de l'entente dans l'entreprise La négociation créatrice d'autorité et d'entente Quels sont les moments opportu ns pour l'autorité, l'entente ou la négociation?
IV
-
of
4ème OBJECTIF: CONNAITRE LA PLACE QU'IL CONVIENT DE RESERVER A L'AUTORITE, A L'ENTENTE, A LA NEGOCIATION
CH
Sème OBJECTIF: DEVELOPPER DANS L'ENTREPRISE LES COMMUNICATIONS ET LES POUVOIRS La formation de l'encadrement à des relations de négociation et à l'analyse stratégique
AR
- Les méthodes d'élaboration de nouvelles règles du jeu de relations h umaines - Les différents pouvoirs et leur management (l'encadrement et les parte naires sociaux).
6ème OBJECTIF: ASSURER DES COMMUNICATIONS POSITIVES AVEC LES POUVOIRS EXTERIEURS
IC
AL
L'Etat, la presse, la télévision , les notables et les consommateurs. - Les diffic ultés et pièges habit uels: incompréhension, arbitraire, pression excessive -· Les stratégies efficaces: exemples de relations positives.
OR
L'ouvrage de Dominique CHALVIN, «L'Entreprise négociatrice» (Ed. Dunod) sera remis à chaque participant.
à 12 pour permettre une forte participation de tous aux exercices d'entraînement.
ST
Nombre d'inscriptions limité
HI
CONDITIONS DE PARTICIPATION 28.500 FB par participant tous Irais compris (exempt de TVA art. 44 - § 2 - 4°).
Paiement après réception de notre facture. U ne mdemnité de 4 .000 FB sera rete n ue en cas d'a n n ulation dans les stage
RENSEIGNEMENTS: Mme M. VERMEEREN - Tél.: 02/241.65.86
-
7 jours qui précèdent le
Télex: 25076.
l
EA N
IN HET
UN IO
NIEUWE DIMENSIES
N
(GROUP CEGOS)
EU RO P
BEDRIJFSBELEID
IV
ES
of
BUSINESS PLANNING Continuïteit en groei van een bedrijf
AR
CH
op een geplande manier waarborgen. Voor het uitwerken
AL
van een volledig gespecialiseerde
IC
opleidingscyclus heeft Cegos beroep gedaan F. HU YBRECHTS,
ex-manager van een multinationaal bedrijf
HI
ST
OR
op de rijke ervaring van de heer
AV DES CROIX DE GUERRE 191 OORLOGSKRUISENLAAN 1120 BRUSSELS TEL 02/2416586 (14 UNES) TELEX 25076
Deze originale cyclus die vooral op de praktijk is gericht, bestaat uit twee delen: 1 . Een volledlg overzlcht van de business planning bestemd voor bedrijfsleiders
PROGRAMMA
EA N
UN IO
N
over 7 dagen gespreid (1 dag per week): op 7. 14, 21 , 28 september en 5, 12, 19 oktober 1978 2. VIer speclallsatlestages De bedrijfsleiders kunnen zich voor deze stages laten vertegenwoordigen door hun financiële direkteur, marketing manager, kommerciële direkteur, product manager of personeelsdirekteur.
EU RO P
NEUWE DIMENSIES IN HET BEDRIJFSBELEID
(volledig overzicht)
- 7
dagen
CH
IV
ES
of
- Bepaling van financiële objectieven: economische planning, investeringen, rendement, controlemiddelen. - Commerciële strategie afgestemd op financieel rendement en groei. - Nieuwe produkten of diensten - overlevingstrategie, alternatieve plannen. - Operationele programmatie om de gestelde objectieven te bereiken. Toekomstige capaciteitsdimensionering. Technologische evolutie en invloed op investeringen. Specialisatie/diversificatie. Specialisatie/diversificatie. Kopen/maken. Voorraad beheer. Roi van bedrijfsengineering. Rendements-controle. Operationele ratios ais bestuursinstrument. - Personeelsplanning en Algemene diensten: Personeelsb�groting. Opleiding en promotieplanning. Veiligheid. Administratiemethoden planning: Efficiëntiecon trole.
AR
Bestemd voor: Algemene bedrljfslelders en kaderpersoneel van hoog niveau.
AL
PRIJS: 66.500F .
FINANCIELE ANALYSE, PLANNING
EN CONTROLE EN OBJECTIEFBEPALING
OR
IC
een s t a g e van 3
d a ge n :
21 tot 23 november 1978
ST
- Financiële structuur van een onderneming. - Financiële rapporten. lnterpretatie en analyse. Structurale verhoudingen. Beperkin-
HI
gen van financiële rapporten. - Ratios en break-even tèchnieken ais bedrijfscontrolemiddel. Soorten ratios en gebruik. Voorbeelden van break-even toepassing ais bestuursinstrument. - Winstbegroting. Winstcriteria. Factoren die winst beïnvloeden. Kostencenters.
Marginale kostprijs en nut van marginale analyse. Criteria bij investeringen. - Financiering nieuwe produktontwikkelingen. Bestemd voor: Algemene bestuurders, financiële directeurs, alle verantwoordelijk kaderpersoneel. PRIJS: 28.500 F.
MARKETINGPLANNING EN OVERLEVINGSTRATEGIE een stage van 2 dagan: 6 en 7 februari 1979
UN IO
- Concurrerende positie. eigen marktaandeel nu en in de toekomst. - Verkoopsvooruitzichten - groeiritme en te volgen handelspolitiek. - Produktstrategies. ln acht te nemen criteria.
N
- Economische en politieie vooruitzichten, binnen- en buitenland. Impact op eigen bedrijf. - Volledige marktanalyse - evolutie en toekomstige behoeften.
- Middelen tot activiteitsverhoging en vereiste hulpmiddelen. Optimalisatie van opbrengst.
EA N
Bestemd voor: Algemene bedrijfsleiders, commerciële en verkoopsdirecteurs. Alle verantwoordelijk kaderpersoneel. PRIJS: 19.000F.
FABRICATIE- EN KWALITEITSPLANNING
EU RO P
een s tage van 3 dagan: 4 tot 6 april 1979
of
-Organisatie. Lijn/Staff. -Roi en verantwoordelijkheid van bedrijfsengineering. Werkanalyse, methoden. Standaarden. Kostenberekeningen. Waardeanalyse. Efficiënte opvolging M.M.O. Gereedschapsontwikkeling. Nieuwe technologieën. Automatisatieprojecten. Fabriekslayouting. Rendabiliteitsstudies. - Kwaliteitscontrole. Plaats in de organisatie. Kwaliteitsnormen.
ES
lnspectie/kwaliteitscontrole. Methoden en voorschriften. Kost.
CH
IV
Statistieken en conclusies. - Fabricatieprogrammatie en -controle. Orderuitgifte en opvolging. E.O.Q. Voorraad beheer. Bevoorrading en aankoop. Service factor. Materiaalbehandeling, transport, magazijnen. -Produktie. Afwijking t.o.v. standaarden (produkt, werktijd. kost, onkosten). Produktiviteitverbeteringen. Produktie ratios-gebruik. Produktieleiding.
AL
PRIJS: 22.500 FB.
AR
Bestemd voor: Algemene bedrijfsleiders, produktieleiders, alle verantwoordelijk kader personeel betrokken bij de fabricage.
OR
IC
PERSONEELSBELEID EN ORGANISATIE
een s tage van 2 d agen: 6 en 7 juni 1979
- Personeelsbeleid ais oorzaak van sucees of mislukking. Relatie uitvoerend-/leidend personeel.
ST
Belang van aangepaste organisatie, taakevaluatie en taakbeschrijving.
Delegatie van verantwoordelijkheden.
HI
Geestelijke instelling van kaderpersoneel. lnspraak en waardering ais prestatiestimulansen voor uitvoerend personeel. Taakverruiming.
Hoe conflicten voorkomen. Menselijke relaties. Het belang van wederzijds vertrouwen en communicatiemogelijkheid. Sensibilisatie van directieleden. Bestemd voor: Hoger en lager kaderpersonee� met een leîdinggevende functie. PRIJS: 15.000 F.
Deelnem ingsvoorwaarden - Onze prijzen zijn netto-prijzen, zij omvatten de mentatie evenals de maaltijden.
44 - § 2-
UN IO
Er wordt geen BTW toegepast (volgens art.
N
effectieve deelname aan de seminaries, de doku
40)
EA N
- Speciale voorwaarden worden verleend aan bedrij ven waarvan de deelnemers de volledige cyclus
10 °/o
per stage en per
EU RO P
volgen: een korting van
deelnemer wordt toegestaan.
- De betaling gebeurt na ontvangst van onze faktuur. van de prijs van het
of
- Een vergoeding van 20°/o
seminarie zal worden weerhouden in geval van
ES
annulatie binnen de 7 dagen die de stage vooraf
Waar gaan de stages door?
Het volledig overzicht van de Business Planning:
AL
1.
AR
CH
IV
gaan.
IC
EuroCrest Hotel -
OR
Gerard Legrellelaan 10 - 2020 ANTWERPEN
ST
2. De vier specialisatiestages
EuroCrest Hotel -
HI
Gerard Legrellelaan 10 - 2020 ANTWERPEN
INLICHTINGEN: Mevr. M. VERMEEREN Tel. 02/241 .65.86 - Telex 250.76
)
MAKROTEST
EA N
HOE ZIJN OMGEVING AANPASSEN
UN IO
N
( CEGOS
EU RO P
AAN EEN SOCIO-CULTURELE OMGEVING
?
ES
of
DIE ZICH VOORTDURENcD EN SNEL WIJZIGT
IV
RET TEAM "STRATEGIE EN SOCIETALE MARKETING" :
3 sc
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
VAN CEGOS MAKROTE:ST STELT U VOOR
AV DES CROIX DE GUERRE 191 OORLOGSKRUISENLAAN 1120 BRUSSELS TEL 02/2416586 (14 UNES) TEL-EX 25076
SC
UN IO
Système Cegos de Suivi des Courants
EA N
Socio-Culturels
De
N
De 3
3 SC bestudeert jaar na jaar de socio-culturele
van te bepalen.
EU RO P
evolutie om er de invloed op de ondernemingspolitiek Een onderneming of een produkt die
socio-cultureel beschouwd onaangepast zijn,
zullen
vroeg of laat het slachtoffer worden van een verwer ;
daarom werken de grote ondernemingen Japan, West-Duitsland,
ES
van de Verenigde Staten,
of
pingsfenomeen
Frankrijk al sinds enkele jaren een sociale m arketing
IV
uit.
CH
Cegos Makrotest heeft een ploeg voor strategie en
AR
sociëtale marketing gevormd.
AL
Voor verdere inlichtingen, gelieve onderstaande b on
3 sc
CEGOS MAKROTEST Oorlogskruisenlaan,
1120
191
Brussel
HI
ST
OR
IC
te sturen naar
Ik had graag een volledige brochure toege-
stuurd gekregen over de
3 SC
ja - neen
Ik wens de veran twoordelijken van Cegos Makrotest te ontmoeten
ja - neen
N IO
UN
Onder omslag te versturen aan
EA N
CEGOS Micheline Vermeeren
EU RO P
Oorlogskruisenlaan, 191
AR C
HI VE S
of
11 20 Brussel
OR
IC
AL
A renvoyer sous enveloppe à la CEGOS
Micheline Vermeeren
HI ST
avenue des Croix de Guerre, 191
11 20 Bruxelles
.
....
. . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . .......
.
. . .
INSCHRIJVINGSFOR M ULIE R
... . . . . . . ... .
.
N
Dhr/Mevr. :
IO
Funktie
UN
Bedrijf
EA N
Adres Tel.
EU RO P
Wenst deel te nemen aan volgende stage : Titel
......... . . . . . . . . .. . .... ..... ............................. . . . . . . . . ........................ .. . . ....... . . .......... . . . . . . . . . . . . . .................................... . . . . . . ...................... .....................
Datum
Handtekening
of
Prijs
.
CH
IV ES
.....x .............................................................................................................................. . BULLETIN D'INSCRIPTION
AR
Mr/Mme :
Fonction : ..................... ...... . . . . . .. ............... .................... ..... ............. . . . . ... .... . . . . . . . . . . . . . ...... . . . . . .. ... ..... .... . . . ........ ..... . ............. . . . . . ...... . . . . . .. . . .. . .. . ....... . ..... ...... :
..
. . . . ...... . ... . ..... ...................................... . ......... ......................... ....................................... . ........... ....... .. ........... ... ... ............... . .. ............ . .. . . . .......
AL
Société
Tél .
Date Prix
HI ST
Désire participer au stage: Titre
OR
IC
Adresse : . . ... ....... .. ....... . ............. ........................... ..... ........ .......................... .... . ............... . . . . . . . .... . . ... ... ....... .. . . . .... ......... . .. ................. . . . .............. ... . .... . . .
Signature
"Tl
Executive Secretaries
CD CD
Speakers
Seminar Outline
A . U nderstanding basic management concepts.
A . Problem identification and analysis.
B. Setting ai ms and performance standards.
B. Setting up a " Team of Two:·
C . Using information and ideas.
C. How to act as an effective butter for your boss.
O . Planning the work and delegati n g .
O. Oeal ing with associates, customers, salespeople
E . Successful implementation .
and visitors. E. Running a smooth office when the boss is
Freda Clark is Director of Manage
How to Deal Successfully With Problems
OP EA N
You r Role in Today's "Executive Team"
F. Analysing results.
EU R
u navai lable.
Action-Orientated Decision-Making
B. How to set goals.
B. Team development.
C . Agree ment and concerns.
of
A. Recog nising the i m portance of goals.
A . Working as part of a team.
O . Meeti ngs and agendas. E. Recog n ising and handling conflict.
ES
Developing You r Administrative and Managerial Abilities
Effective Ti me Management
CH
E . Self-management quiz.
IV
C . Assessing you r promotability q uotient. O . l dentifying leadership q u alities.
A . Plan n i ng the work to be done.
E . Com municati ng u nder pressure and tension.
F. The executive secretary's responsibility.
The People Factor: Human Relations A . Recog nising people's n eeds .
B. The three people in ail of us .
C . Hand l i ng interpersonal confl icts . O. Encouraging teamwork and cooperation . E . U nderstanding cu rrent motivational theories.
AR
G . Principles of effective delegation .
AL
O. U n derstanding body language.
E. l dentifying time wasters and developing contrais. F. Obtaining maxi m u m results on time invested .
H . Handling home/work pressures.
IC
C . Providing effective feedback.
0. Job analysis - key to effectiveness.
Continuing Your Professional Growth
OR
B. Listening skills.
C. Putting your effort where it counts.
A. Profiting from fai l u re .
B . l dentifying y o u r strengths and weaknesses.
ST
A . Removing barriers to com m u n ication .
B. Setting priorities .
C . Adding responsibil ity and broadening the scope of your job .
HI
Communication Breakthroughs
UN IO N
(/)
O. Keeping cu rrent in a changing busi ness environ ment.
E . Oeveloping your career action pla n .
ment Training for Educational Com m u nications, lnc., in the United States, and an independent manage ment consultant. She has extensive experience in business and the professions in the United States, Canada and Great Britain. She is the author of " Management Techniques for Women" and "The Secretaries' Desk Book of Office Shortcuts:·
David Rance is a Di rector of the
Whitehead Consulting Group, London. His career experience has been world wide, including Esso Petroleum, as Head of Management Studies, and with the Carreras Roth mans Tobacco Group as Management Development Advisor and Head of Training. He is currently Personnel Advisor to one of the leading British law firms in the City of London.
ln-house training:
AMR International will present this seminaron your premises. Aside from the direct saving of !ravel and living expenses, your management team will be exposed to the training at the same ti me. Details of available dates and fees will be provided on request. Contact AMR International i n London on 01 -262 2732.
AMR lntemational 1s an orgamsatlon whose pnmary objectives are to prov1de a high degree of excellence and total professionalism 1n the commumcat1on and dissemination of education, mformat1on and training. These are pnmarily d1rected to today's corporate execut1ves. busmessmen. profess1onal practitioners and govemment adm1mstrators so that they and ult1mately the1r orgamsat1ons are able to manage change more effectlvely. AMR
lntemational lncorporated m U.S.A. w1th hm1ted hab1hty.
D1rectors: P. M. Hoff, Jr. (U.S.). P. J. Me]ean (U.S.) B . C. Steiner (U.S.). W. Y. Webb (U.S.), A. E. Whyte ( U.S.)
Copynght © 1978 by AMR International Designed and Pnnted by The D1rect Ma1l Centre, London
Please Note: AMR International occasionally ma1ls to selected hsts wh1ch cannot be cross-checked aga1nst our files. Therefore. you may rece1ve a duphcate of th1s announcement. If so. we hope you Will pass 11 along to an interested assoc1ate.
Il> .... CD u Il> '< Il> 0" CD ':ï Il> a. < Il> ::J () CD Q. g CD (/)
3
CD
':ï Il> :-<
D () =r CD .0 c: CD CD ::J () 0 (/) CD a.
0 )> �
cB Iii è5 � CD iiï � -n ::zl � à .g ro a CD �
m cn a> :J> "U
o =r CD .0
:Il � - (/) a (/1
CD
CD C. CD
-o co _ ::l. -. :::S c .... ll) O III ::J o � =- CD 0 o =r r - :::s ëiï
=r ... 0 :::1 Ill
c: -
- a. ëï 0" :::1 CD
g g !!. CDJJ a. -CD
!!. 3Il>
D "'0 CD Il> (/) CD s· < 0 6"
!0 -· � .... � 6" ::J "Tl 0 ....
0 ::J
a. CD u Il> '< Il> 0" CD
:!
1\) 1\) I 0
3
ë
CD
(J1 .p.
(J1 (J1
.., 0 :Il 0 ..,
..,
(J1 w
.... ::; r
en c :Il z l>
m
0 )> r c en m 0 z
�
(J1 1\)
.... ::;
r m
;::
en c :Il z l>
6
z l> r m :Il m Gl iii .... :Il
;::
m
l> 0 0 ::;
� 6
'<
z en
"Tl
m
....
0 0 c z
.., z
:Il -<
-< "tl m 0
....
0 ....
0 � z
() l> 0 0 :Il m en en � 0 w 0 x Q en
0 c en
.... :Il -<
CD 0 0
;::
"tl l> z -< z l>
)> ....
en c :Il z l>
::; r m
;::
m
;::
r (
m
....
:Il m m �
.... ;:: ;:: ;:: - :n :n
m � I 0 z m
� (/)
0
....
I m :Il z l>
;::
m en
....
;:: ;:: m ;:: - :n :n � U)
�
0 z m
0
....
I m :Il z l>
;::
m en
....
m r m x
"tl 0 en
....
0 0 0 m
.... ;:: ;:: ;:: rn :n :D
� I 0 z m
� en
0
....
I m :Il z l>
;::
m en
1 -
"0 c: ..
E
.E
..
s 0 : .. > !
., ;; a.
g
u
: .. ..
,....
· -
� 1i) -� m� o
Cl) � � P=1
IV
1
Q) CIJ
· -
8. " ! 15 u
;; "0 c:
..
O' UJ 1- a::
.E
E c:
<.1) �
.!!
Vl >
i
Z CI'
L.l! UJ W Y
O.. ::.C 0.. Vl
G
.......
Co
! = j
l- � .... O <..!l
ëi
U ...J 'l:J ...J
D
� "'
O' UJ
_j
�
;; E • "0 " u E • . . • ii:
CH
..
"0 c:
AR
u c:
AL
,;
IC
c ro 0 ô) ...., Êj
OR
-�
0 � 1 �
UN IO N
of periodically evaluating their own effectiveness in achieving desired objectives.
g reater share of the ad m i nistrative, organisational , and com m u n icative fu nctions, they can free their bosses to concentrate on the prime responsibi lities
This seminar for executive secreta ries enables you to analyse you r strengths and weaknesses, and
of management - the plan n i n g , d i rectin g , and i m plementing of decisions. The AMR International seminar for Executive Secretaries is designed for those already proficient in the technical ski l l s . lt focuses on concepts and principles which characterise the
Amsterdam/London
to establish standards of performance. lt focuses on the areas that are most critical to your effectiveness as a professional secretary. After an intensive and involving three days you find you rself better equ i pped to face the challenges and deal with a wide range of situations.
manager's job, in an effort to encourage highly
leveraged partne rships between the assistants and the executives with whom they work .
This semi nar explores and develops interpersonal s ki l l s - motivating others, solving problems, making decisions, and com m u n icating effectively. E m p hasis is placed on self g rowth and development, ti m e management, and adapting to
change i n the modern busi n ess environ ment. This progra m m e is highly interactive, al lowi ng ample opportun ity for participants to exchange ideas. The format enco mpasses the most cu rrent learning m ethods, among them; films, role playi ng, g roups discussions, lectures, and visual
Amsterdam, Netherlands, November 29-December 1 , 1978
Amsterdam Sonesta Hote l , 1 Kattengat, Am sterda m .
Telephone: 020-21 22 23. Telex: 1 71 49
London, England, December 4-6, 1 978
Royal Lancaster Hote l , Lancaster Terrace, London W2 2TY.
aids .
Telephone: 01 -262 6737. Telex: 24822
N o w i n its seventh year, A M R lnternational's
To Register
experience to over 1 0,000 executive secretaries.
ilmr International
One of the g reatest and yet most often overlooked responsibilities of professional personnel is that
key to managerial effectiveness. By assu m ing a
se m i nar has provided val u able trai n i ng and
A <;er"l l n . H prtlsented by
HI ST
Cl)
ES
ii:
Competent executive secretaries are among the most i m portant assets an organisation has. As vital mem bers of the executive team , they are the
OP EA N
:;
Scope and Objectives
of EU R
.:
�
�cutive Secretaries Execu1 3taries Executive SecretBJ ffixecutive Secretaries Exe (ecutive Secretaries Exec� ve Secretaries Executive : les Executive Secretaries ecretaries Executive Secr �retaries Executive Secre1 1es Executive Secretaries re Secretaries Executive E �cretaries Executive Secre retaries Executive Secreté .es Executive Secretaries � e Secretaries Executive SE !retaries Executive Secret etaries Executive Secreta �s Executive Secretaries E Secretaries Executive Se�
AMR International 6-10 Frederick Close. Stanhope Place London W2 2HD Telephone: 01-262 2732 Telex: London 299180 AMRI NT
Complete attached Registration Form or cali
Secretaries Executive Secretaries Executive Secretaries Executive Secretaries E� , Secretaries Executive Secretaries Executive Secretaries Executive Secretaries Exe 3taries Executive Secretaries Executive Secretaries Executive Secretaries ExecutM. 3cutive Secretaries Executive Secretaries Executive Secretaries Seminar Outline 1> :E .re
-
(GROUP CEGOS )
·
10-1 1 - 1 2 octobre 1978
N
A l'intention des dirigeants d'entreprises grandes et moyennes
UN IO
TROIS JOURNEES RESIDENTIELLES DE REFLEXION POUR l'ACTION animées par Mr . Daniel PERNIN
EU RO P
EA N
STRATEGIE SOCIALE DE c VOTRE 1 ENTREPRISE }' (
'
of
NOUVELLES ATIITUOES et nouvelles LOIS
'
DonnMs quelotetMJs
DIAGNOSTIC STRATEGIQUE • menaces • points forts • opportunotés • poonts faobtes
ES
'
DonnMs q uantifiées
CH AR
1
1- Q a:: a:
� Cl) w w
AL 1
IC Employés. ouvroers Représentants du Personne l
HI
a:: o
�.
OR
E�
D�o<� G._.,., Dorectoon Personne l Cadres. maitrose
.
.
. .
. .
.
.
.
. .
. .
.
• • . .
. .
. • .
. • .
• • . . .
. .
. .
. .
. • •
. •
. .
.
.
. • • .
. . • .
• • • •
.
.
• • • •
.
.
• • • • • .
. . . • • .
. .
. .
�. 1
.
.
ires
socoaux
Clerification des FINALITES et crlt�res de cheux
'
1
.
. • .
'
p ert
Etude et lancement de PROGRAMMES D'ACTION
AMELIORATIONS LOCALISEES NOUVELLES PROCEDURES
INFORMATION FORMATION CONCERTATION
ST
z O Cil
ene
'
DonnMs sur les
Formulatoon d'altematoves CHOIX STRATEGIQUES d'orientation
IV
......
A COURT TERME
DOMAINES D'ACTION POSSIBLES
i
TENSIONS. BLOCAGES. CONFLITS. BAISSE D'EFFICACITE
. . . . .
. .
.
.
.
. .
. .
. .
. •
1
.. .
REMUNERATION ET AVANTAGES SOCIAUX
.
. • • . • .
. . .
. .
. .
.
. . .
• .
.
.
.
·
1 1
• . • . • . • .
• • • • • • • • • •
• • . . .
A LONG TERME
. .
. .
. .
. •
• •
. . • •
•
.
. .
.
.
· .
.
1
RESTRUCTURATION DU TRAVAIL ET DES RESPONSABILITES
. . . . . . . . . . . . . .
. • • . • . • . • . • . • . • . •
• . . • • . . . . . . .
• .
•
• • • • • • . . • .
. . .
.
.
• • .
'
.
.
• . . • . • • • . . • • • • . . • .
1
VERS DAVANTAGE DE CONSENSUS ET D'EFFICACITE
AV DES CROIX DE GUERRE 191 OORLOGSKRUISENLAAN 1120 BRUSSELS TEL 02/2416586 (14 UNES) TELEX 25076
·�-
-- ---- -------
PROG R
h 30
- FAITS ET CONCEPTS NOUVEAUX
- Exemples
UN IO
1
MATIN
8
N
PREMIER JOUR
- Présentation des p a rt 1 c 1 pants. leurs problèmes.
13 h
Nouve l les conditions soc i a les : l 'entreprise c l a s s ique contestée. - Concepts d e marketing social.
EA N
•
détect1on et traitement des gnefs.
a m é l i oration des cond ttions d e trav a t l .
respons a b t l isation d e l'encadrement et d e l a base (petits groupes�.
EU RO P
•
- Du d t agnosttc Dtx potnts-clé
3 - FORM ATIO
- E léments d e pollt1ques soc1ales act1ves : •
d't
soc t a l et tabl
. tnform ation. d i alogue communautaire.
SOCIALE - E x e m p l e s de
pla m ation étap1 Exemples
- Com ment
of
E x e m ples et d1scusston d e groupe .
IV
ES
Déjeuner
PRES-MIDI
Pour une r e l a t ton moms défenstve avec l e s partena i
Doscussoon d l
r e s soc t a u x .
type).
CH
1 5 .,
' ') '1 10
faits.
4 - A M E LIORA
AR
- Le concept d e stratégte. nécesstté de p a r t t r d e s
-- Enrtch tssemer
NOUVELLE
2 - ENQUETES ET DIAGNOSTIC
d ' mf
E xe m p les Méthodes d 'enquêtes quantttattves et q u a l t tattves -
- Horatres varoa
Organosatoon 1
Exemples C a d re-type d'enq uête et d ' é l a boratton d u d t a gnost tc
Formes
soc t a l
Exemples
commentatre d ' un exe m p l e
D tscuss oon
acce
Gestton et mc
Dîner
HI
1
!tons d e trava - Polittque
ST
r
1
OR
IC
AL
Etudes des attentes et tnsattsfacttons du personnel
A PRES-DINER •
h
22
h
Cas d ' un p a rt t c tpant présenté s u ovant le c a d re -type de
Cas r f un p a rt o c o ç
d o a gnosttc soc t a l .
D t scusston de g r
) tSCUSSIOn de groupe.
AM M E
réun•ons d 'échange.
5
aud1t
e a u de bord � o c 1 a l
à
à
l a stratég1e ( t
l ' act1on org a n 1 sée
-
RESTRUCTURATION D U TRAVAIL ET RESPONSABILISATION
- Structures
s
respons a b 1 1 tsantes
centres de cout
organ1sat1on de la concertation
•
Exem p l e s
- Anal yse soc•o·techntque e t nouve l l e orgamsat1on d u trava1l •
responsabilités, contrOles
éqUipes responsa bles e n atel •ers.
EU RO P
mfier efftcacement u ne action de for-
prof1t.
EA N
•
de
atel 1ers e t serv•ces
- Nouve l l e s méthodes de d • rectton :
c • bles e t de thèmes
rôles
centres
f ac tory , ,
•esponsa bles - Exemples
)NS INTEGREES A LA STRATEGIE
1�s
< total
UN IO
enquêtes
N
TROISI E M E JOUR
D E U X I E M E JOUR
· exem p l e s d 'étapes d e m t se en œuvre
l!
- R ô l e nouve a u de la maitnse.
·
- M é t lef's tert t a tres bureaut1que e t mform attque répartie
•
Exem p l e s .
of
D • scuss•on d u cas d ' un part1c1pant.
d ''
p
IV
cas
�
Déjeuner
ES
Déjeuner
6 - ELABORATION ET MISE EN ŒUVRE DE LA
t r , pant ( s U ivant p l a n
CH
STRATEGIE SOCIALE
E x e m p l e d e stratég1e erronée - D•scusston
TIONS LOCALISEES
Erreurs d 'onentat1on et erreurs de m tse en œuvre,
tdCh · <; .
- E- xe m p l l' 'i
oro·n at
ll
él ioratlon d e s cond • -
f. me
f x f
l u 'l i .J < O'J''c de
1 l ' absentétsme
nr1 1 c a l re
unerat1on
s t t m u l ante
Méthodes
et
convatncre
fa t re émerger un consensus parm 1 les
procédures
d t fférents acteurs -
pour
Exem p l e s
Organ•sat 1on
de
la
lonct1on
personnel
nouvea u rôle. Bilan d u s€:mma1re
ST
t ,v.Jtton d e � c adres.
HI
Dîner
'OU Dt.' .
com m untquer.
Test de cohérence d 'un p l a n
OR
ptees
AL
,,
dC''i
IC
t
AR
S PROC EDURES
Départ
à 17
h
30
p o u r son
N
à 1 8 pour permettre des échanges
- Le nombre de part i c i p a nts est l i m ité
de vues très actifs a u cours des séances d e trava i l .
à présenter leurs réal isations o u problèmes
EA N
- Les p a rticipants sont invités
UN IO
M ETHODE D E TRAVAI L :
d ans les séances réservées a ux < d i scussions des cas ) .
à chaque part i c i p a nt.
EU RO P
- Une i m portante docum entation inéd ite sera rem ise
a m s i que le l ivre < Stratégie Soc i a l e d e l ' E ntreprise ) .
38
of
LIE U DU SEM INAIRE :
-
1 060 Bruxe l l es.
ES
Hôtel RAMADA - Chaussée de Charlero i .
CH
FB
par participant tou s frais com pris (exempt de TVA - art. 44 - § 2 - 4°).
AR
34 .500
IV
CON DITION S DE PARTICI PATION :
Paiement après réception de notre facture.
4.000
AL
U ne i ndem n ité de
FB
sera rete n ue en cas d 'annu lation d a n s les 7
IC
jours q u i précèdent le stage.
ST
OR
R E N SEIG N EM ENTS :
HI
M m e M . V E R M E E R E N - Té l . :
02/24 1 .6 5 .86
-
Télex :
2507 6 .
(GROUP CEGOS)
N
-
3 et 4 octobre 1 978
UN IO
Les 2
STAGE A B r u xe l l e s
EA N
Hôtel B E D FORD - R u e d u M i d i , 1 35 - 1 000 B R U X E L L E S
EU RO P
Q U E LS S O NT L E S « V RA I S » R E S U LTATS D E VOT R E E N TR E P R I S E ? Interprétation et ajustement des résultats comptables en période d'inflation Bilans et comptes
cc
économiques »
1 - Les bi lans et les comptes issus de la comptabilité générale sont étab l i s sur des bases
CH
IV
ES
of
historiques et rég lementaires (règles j u rid iques et fiscales). Par a1l leurs, la comptabilité analytique, axée sur le contrOle des coûts, n'échappe pas à certaines l i m i tes des comptes soc iaux En conséquence, les i nformations de gestion habituellement à la d isposition des entreprises ne répondent que très i mparfaitement au besoin d'isoler certaines données, souvent fondamen tales, telles que la mesure de la dérive introduite par l' inflatio n , l'obsolescence, technique, la fiscalité latente, les risques, l ' indépendance commerciale . . . L'établissement d e bi lans e t d e comptes économ iq ues permet d e remédier à ces i n s uffisan ces en apportant aux analyses trad itionnelles les corrections nécessaires.
2 - L'établissement de comptes et de b i lans " économ iq ùes " est de pratique courante aux
IC
AL
AR
U .S.A. et en Angleterre. Cette pratique gagne également les autres pays membres du Marché Comm u n L e développement de la notion de « com ptes économ iques » répond en effet à de nombreux besoins, ressentis par les d i rections d'entreprise, les actionnaires, les banqu iers, les analystes fi nanciers, lorsque ces groupes d ' i n térêt se posent des questions s u r : la rentabi l ité réelle, l 'invest issement nécessaire à la reconstitution de l'outil de prod uction, la d i stribution des d ividendes, la consolidation de sociétés peu homogènes, la pression fiscale. Ces beso i n s sont bien évidemment accrus en période d'i nflation.
3 - Ce stage a été conçu pour faire assimi ler rapidement les techniques et les méthodes
OR
spécifiques assurant des présentations s i g n ificatives au niveau national et international.
Comment i nterpréter les rés ultats comptables ?
ST
Comment établ i r les comptes et les b i lans en fonction des réalités konomlques ?
Ce st.ge est destiné : •
aux dirigeants et cadres financ iers et comptables q u i ont d"S responsabil ités dans la conception, l'établissement ou l 'analyse de b i lans et de comptes économ iques,
HI
•
plus généralement à tous ceux q u i souhaitent dépasser les modes trad itionnels de présenta tion et d'analyse des informations de gestion.
AV DES CROIX DE GUERRE 191 O ORLOGSKRUISENLAAN 1120 BRUS SELS TEL 02/2416586 (14 UNE S) TELEX 25076
PROGRA M M E OBJECTIFS DES COMPTES ECONOMIQUES - Buts de la Comptabilité Générale, connaître : le patrimoine, la ou les rentabilités, les risques
encouws.
comptables et fiscales, frontières de consolidation, effets inflationnistes.
N
- Limite de signification des comptes sociaux · Conséquences des : règ les juridiques, règles
UN IO
- Définition des comptes économiques : types de comptes économ iques, nottons de prix, de
coût et de valeur. -_
Ccftnptes économiques et évaluation.
1. DETERMINA:riON DU PATRIMOINE REEL - Valeucs �herchées : valeurs d'utilisation, valeurs vénales, valeurs de l iq u idation, valeurs de renouvellement.
EA N
- Valorisations - Recherche de la valeur : des i mmobi l isations corporel les, des i m mobil isations
incorporelles, des stocks.
Spécialisation des périodes économiques : charges reportées, acquisition d ifférées. Actualisation : coût de l'indispon ibil ité, méthodes applicables, choix des taux. Provisions. Participations : filiales de droit, de fait, autres établ issements l iés. Situation fiscale latente : exigibilité des i m positions, i m pôt payé d'avance, précarité des
EU RO P
-
créances.
2. DETERMINATION DE L'ORIGINE DU PATRIMOINE - Capitaux propres et Inflation.
of
Gestion des réserves : maintien à l'identique du potenttel, résultats non d istribués. Comptes économiques et politiques de distribution des résultats.
ES
3. DETERMINATION DU RESULTAT ECONOMIQUE
-- L'origine des résultats : exploitation normale, f i liales, résu l tats hors exploitation, inflation. - Solutions apportées aux problèmes les plus courants : charges différées ou anticipées,
IV
réparations constructives, amortissements économiques, provisions, leasing.
CH
4. ETUDE D'UN CAS
AR
Le but de cette étude est de permettre aux participants . - de revoir, sur la base du cas réel étud ié, les méthodes présentées au cours des journées précédentes, - de se préparer à l'utilisation de ces méthodes dans leur société. - E l le portera essentiellement sur: la recherche des i nformations de base, le choix des méthodes à utiliser, l'application des méthodes présentées au cas examiné. - E l le conduira à la présentation et au commentaire d'une solution-type.
AL
5. ANALYSE ET PRESENTATION
IC
- Présentation synthétique : modes de présentation des bilans, bi lans de références. - Présentation analytique : du risque encouru, des résultats acquis, des effets de l'inflation, d u
OR
cash-flow réel.
- Contr61e des comptes : nécessité du contrôle, comptes économiques e! prudence comptable,
méthodes de contrôle.
ST
6. ORGANISATION - Structure : responsabilités, liaison avec les autres services, rattachement des responsables.
HI
- Procédures • mettre en place. - Transmission de l'Information : périodicité d'établissement, limites de d iffusion. - Limites d'emploi. CONCLUSION DU STAGE. PRIX
22.500 FB par participant tous frais compris (exempt de TVA art. 44 § 2 - 4°). Paiement après réception de notre facture. U ne indemnité de 4.000 FB sera retenue en cas d'an nulation dans les 7 jours qui précèdent le stage. -
RENSEIGNEMENTS : M me M. VERM E EREN - Tél . : 02/241 .65.86 - Télex : 25076.
( GROU P
CEGOS
)
EA N
au Ce n tre Cul ture l des A G Ave nue Van Beve r , 1 9 1 1 80 B ruxe l l es
UN IO
l es 22-23 et 24 ao û t 1 978
N
STA G E
ES
of
EU RO P
E NTRAI N E M E NT P RAT I Q U E A LA CON D U ITE D E R E U N I O N S OBJECTIFS :
CH
IV
- Acq uérir les méthodes et les tec h n i q ues de la con d u ite efficace d ' u n groupe d e trava i l . - Amél iorer s e s com portem e nts et d évelopper les attitudes q u i re n d e nt les tech n i q ues opératoire s .
AR
- Découvrir l e s phénomènes d e d ynam i q ue d e g ro u pe et a p p re n d re à l e s m aîtriser.
AL
- Se renforcer dans l e rôle d 'a n i m ateur. METHODE :
•
IC
HI
•
OR
•
•
des exerc ices de ré u n ion des travaux d e recherche e n é q u i p e des échanges d 'expérien ce des exposés q u i fourn issent les repères utiles des m i ses e n s i tu ation où l 'on peut s'essayer à d e nouveaux com porte m e nts et accroître la confiance en soi des éval uations q u i sens i b i l isent aux phénomènes et font découvrir les tec h n i q u e s .
ST
•
•
AV
STAGE DESTINE AUX CHEFS D'ENTREPRISES ET CADRES
D E S CROIX DE G U ERRE 1 91 OORLOGSK RUISENLAAN 1 1 20 BRUSS E LS T E L 02/241 6586 ( 1 4 UNES) T E L E X 25076
PROG R A M M E
de 9 h 1 5 à 1 2 h et d e 1 3 h 30 à 1 7 he ures
.
1 Confrontation des expériences des participants
UN IO
N
2. Les phénomènes de comm u n ication - com m e nt l e s percevoir et les m aîtri ser 3 . Les types de réunions
4. Préparation et organisation 5. L'animation de la réunion
EU RO P
les attitudes req u i ses chez l 'an i m ate u r les m éthod es d 'a n i m at ion
EA N
- objectifs et m éthod e s s pécifiq ues - opport u n ités des ré u n ions e n e ntreprise
la d y nam i q ue d 'évol ution du gro u pe com ment s u s c iter la partici pation le rôle d e l'an i m ate u r 6 . L a conduite d e la réunion
of
la rn i se e n route
les phases s u ccess ives
ES
les e m b ûche s d u travail e n gro u pe
IV
la d yn a m i q u e d e s rôles d a n s le travai l con d u ire la d i s c u s s ion
CH
7. Les techniques de la conduite de réunion les q uestions g u ides les s ynthèses
AR
la reform u lation la prise d e notes
AL
l 'éval u ation
8 . Les conditions d 'efficacité
IC
9. Avantages et lim ites d u travail en groupe
PRIX
OR
1O . Program m e personnel d'auto-perfectionnement
ST
22.500 FB par partici pant tous frais com p r i s (exem pt de TVA art. 44 - § 2 - 4°) . Paiement après réception d e notre facture.
HI
U ne i ndem n ité de 4 .000 FB sera rete n ue e n cas d 'a n n u l ation dans les 7 jours
q u i précèdent le stage.
RENSEIGNEMENTS
M m e M . V E R M E E R E N - Tél . : 02/241 . 65.86 Télex : 25076 .
��
� �1 �t: - � LJ./X � &MOl � 1.9 � ) . � � u c - � MM\.� k� � � -1 2.. �· wf.JJ� � �� 4� � �� � � At. ;{, , � � (Al_ \)
� x -e� �
4 -� "' �
0/o>
1�
l(.o,>
1' !�
� �
WJ
�
UN I
� �
J � -lJ'TAMo � � ONJ. �� -�rl-1. - ��_ �
EU RO PE AN
.
ON
1
�
2 70
1969-72
of
2 50
CH
IV ES
200
n� �
1959-63
E EC
HI
ST
OR
IC
AL
AR
1 50
1 973-75
50
USA
f.'\(
�- - � � � - � -� �-� � � � � ()Ni).. tM:� (&.. ) (:�r�-r:
t,:
it,
L
tJ�
�
{�
�
'47
�
...
�
3
19_ 8L
4�
'3
�4
3-1
fL.i
1'11
),
b
-i
ltt � 1
t
j
�
t
4o
�
1�
.Jif
� f.).)JQ_ '2A( �<1 � � �� �
%._
•
jt
1t {.,
�
<>({)
i �
AR
AL
HI
ST
OR
IC
[ ...._ � ..� [ [ L 1
�
=�
b
Sb
4
5�
�
e
5
U
w
.
t_ . 't- .
�
� 1o
k.
�
u
� �...
..At
tt-
A-(;
Qtf
/.w
Q.
�
Jl ô
�
��
1-6 4v
-
lfJ..I 'fi -
�
.>rf11
c;.;:J
ÛJ-
�X)
---
-� l"�
----
�
1- r
' .;
�
""'"'
:-o
.
��
l�h <À�- 'b _l'&. -�
�v,_� IA _ _... · _ .. .SX.
fl" r� �0!e1945 L lt :::i::±:i -wlSflJiJU 1 945 - 53 _lE tfB I IF 5 4 - sa N44t4Jl 1959 l i l l jjj t%4 - 6 8 i 1 11 114 1 009 -72
�
'takt. � IV"
--
...J.L
J.
.
-
_ _ _
1 1
41
r/4
•G
ç� �
9.(" N1
���( - �". 9( � (-�-4
A
orè
CH
LI()
-1
IV ES
��
2..4
Jt
1 q �
li.
ON
{�
UN I
lJ A
��� � � tJ %u � : � %, -
EU RO PE AN
tf\)
� r.\' '9o t\1 k � � � b � IJ..I
of
�l h
63
! t 1 1 1 t 83
�73 - 75
CMo.A.
(A...( 'f-1J
1
'
/)) / �-�R!!KA1E_LQONSQIEF2�W�I!TJE�T:QS�Ef[ ' (\__ �� ' : :\: �_!D�RS . � <(� �..
�
,
Scho l ing
is n o o dzake lyk t e r v erho g in g der p r o duct iv it e it .
o f n iet i n v ak s cho l en ve rkrege n wor de n . D e fabrie k stra in:
s cho l in g k a n al
spe c ia l is at ie , vert rekke nde van
n in g ge eft de me e st nauwkeurige
be donge n l o nen op de a rbe idsmarkt , s c ho o lde
aanbie de n .
waar de ze arb ei de rs
Maar men mo et j onge
l age
zich a i s onge
arbeide rs ne ma n ,
k o s te n vo o r de ondernemer zyn ze er ho og ,
en
de scho l ings
ze zyn me est a l
zo ge spe c ia l i�
ze o nbruikbaar zyn vo o r e lk ander werk op de z e l fde onde rne m ing
o f e l ders ,
z onder grondige oill s cho l ing ,
wanne er de pr o duct i emethoden
zi ch
EU RO P
s e er d dat
wy zige n .
Deze
IO N
I .-
1
UN
· �:.<' " )
QE§C!JOQ �E_E_li QNQE§Cl!O.QLDE_AJ!6
EA N
\
Bovendie n l o op t de on dern eme r ,
a lthans
ind ien hy ge en p sycho te c!
ni s che die nst he e ft het r i s i c o zyn kra chte n te v e r spi l l en aan onge s c hik 1 t e arb eide rs .
Is
zyn t raining al ge me en dan stygen de kes t e n no g me er en
bovendien gevaar dat de
c o ncurrent wo rdt aange worven .
do or h em get rai nde ar b e id er do o r e en
of
l o op t hy
De vek s ch o o l ge scho o l den d arent e gen mo e t e n
ES
dû urder aange worven worden doch d e t ra iningskos t e n t er vo orb er e i din g t o t
IV
hun sp ec ifiek werk zyn ge r inge r e n z e kunn en zi ch be t er a anpa s se n a an
CH
z i c h wy z ige n de p ro duct iemethode n ,
t ot
vo orde e l van de onde rne me r ,
de ar
Her s cho l ing en oms cho l ing kunne n z i ch
op dr ingen . T e ve r t oe g e s p it ste
al gemene sp e c ia l is at ie
AR
be ider z e l f e n de geme en s chap .
z o nd e r vo l do e nde
a l ge mene b as is kan �lug l e i den t o t c onj unctu�
st ructuur� en rat iona l is a
ii ing
wanne er z e re eds een z eke
L
t iewerk l o o �e id z onde r ho op o p weder insch
:ije bben b. ere ikt . By dri.ngendhe id duurt f abrie k st ra in ing t e
IC A
re ouderdom
ST OR
l ang e n i s vo o r k l ei ne o nderne mingen te k o ste lyk . V o or grot e onderne min gen met ongewyz i gde p ro ductieme thode s ,
werks t el l in g ,
z eker in tyd en van vo l le dige t e
i s u it s lu it e nd ge spe c ia l is e e rde f abr ie k st ra ining vo o rde
l ige r .
HI
1\
2 . - De disp e rs ie de r l one n moe t vo ldo ende
zyn omwil le van: he t be hou d
o p l ange te rrnyn van e e n vo l do e nde a rbe i dsre s e rv e ,
te
s cho l e n ,
dit
en met h et o og op de pr o duct iv it e it .
Wat
le ver en do or de �ak l a atst e betre ft
\
1 \
'
\ .,p5_�Rîl!A!:,E_LQ.O!!.SQIE:_I'§ _Nîi!T,!E_TY,S_� QE§C!JOQLj2E_E!i QNQESCj!O.QLDE_A!!� \1 � Il)!R§.. � Y,� . �
I . - Scho l ing is noo dzake lyk ter v erhoging der product ivit e it . Deze
orda n. De fabrie kstrain:
ning ge eft de me est nauwkeuri
IO N
scho l ing kan al of niet in vakscho l en ve rkreeen
spe cia l is at ie , vert rekke nde van 1 age
schoo lde aanbie den . Ma ar men moet j onee
UN
be dongen lonen op de arbe idsmarkt , waar deze arbei de rs zich als on arbe iders ne me n , de scho l ings
seerd dat ze onbruikba r zyn vo or e lk and
werk op de zel fde onde
ming
ondige omscho l ing , wanne er de product i emethoden zi ch
EU RO P
of e l ders , zonder wyzige n .
r
EA N
k os te n vo o r de ondernemer zyn zeer hoog , en z e zyn meest al z o ge specia l i
vendien l oopt d e ondernen:e r , althans indien hy ge en psychote c.l
ni sche dienst be eft het risico zyn kra chte n te verspi l l en aan ongeschik te arbeide rs .
Is zyn t raining al ge meen dan s�.. ygen de kosten nog
er en
l o op t by bovendien gevaar dat de do or hem get rainde arbeid er do or e en
r en ze kunnen zich be ter aanpa s sen aan
erk zyn gerin
IV
hun sp ec ii iek
ordan doch de tra iningskosten t er voorb ereiding tot
ES
dmurder aangeworven
of
concurrent wordt aangeworven . De vekschoolse schoo lden darent e gen moeten
z ich wyzigende product iemethoden ,
t :lt vo ordee l van de onderne
r, de ar
CH
be ider ze lf e n de geme enschap . Herscho l ing en omschol ing kunnen sicb.
AR
op dr ingen . T e ver toegesp itste al gemene specia l is atie
zonder vo l doe nde
alse mene basis kan vlug l e i den tot conjunctuur , st ructuur,
L
t iew .rkl ooSije id zonder ho op o p weder insc
IC A
re ouderdom ije bben b ere ikt .
hiÎ ing
en rat ionalis a
wanne er z e re eds een zeke
ay dringendbe id duurt fabriek strain
te
l ang en is vo or kleine ondernemingen te koste lyk . Voor grot e onderne in
ST OR
een met on
w.yz igde productieme thode s ,
werkstel l ing,
zeker in tyden van vo l ledige t e
i s uitsluitend ge spe c ia l is eerde f abr iekst ra ining voorde
HI
l iger .
2 .- De dispersie der l one n moe t vo ldo ende zyn omwil le van he t be houè
op l ange te rmyn van een vo l doe nde arbe idsreserve , te scho len , en met het o og op de product iv ite it .
le veren do or de vak�
at dit l aatst e bet re ft
- 2 -
vo or de
arb e i ds r e s erve .
do ch c i t ge l dt ni et op
A l ge me en ge ldende pro c en t en
n ie t op t e s te l l en� Men mo e t opp as s en vo or he t
het
ho o gste ,
de p roductie lone n .
Ande rsy ds is het
wanne er de s cho l ing het
ar b e i dsp rikk e l
gev o e gd by de
groot st e
zyn e cht e r
ge vaa r der nive l er ing
is ,
rendement niet
enkel
m aar wanne er o ok de
EA N
ten gevo lge van
al geme er
IO N
m e e r b e lang dan de ab s o lut e l o onnive au ' s , p l an ,
v an
l o on van dè arb e ider t e ge nover zyn buur ,
UN
b lyft het ve rs chi l va n h et
scho l ing en ge oefendhe id ,
he t gro ot st
is .
EU RO P
B,y p roduct iv ite its l onen mo e t de pr emie p er addit i one l e pr oducti e -e enhe id b oven het k at egori eminimum stygen vo l ge ns een me etkundige c oeffi c ie nt gro t e r dan de e enhe id ' Daarenb ove n zal tyd l o on � i t te
beta l en ,
de o nd erne me r ve rki e z e
wanne er d e gre n sproduct iv it eit we inig t oe ne em t
p er addi t ione l e me e ropbrengst a an l o on v an de arb e id er ,
of
IV
zyn .
C airne s s ) .
Ski l l
n o oit t ota al
zal
" ski l l " )
CH
Arb e i dsbekwaamhe i d (
is
op bruiken in a ct .
=
+
de
int e l l ec
z i ch ze l f re eds e e n ren
e en p r o duc t i efa ct o r ( t egen
i s een p otentie die t futaal kan ove rg aan ,
AR
3.-
ES
- w e rk e n gun st ige vo orwaarden v an arbe i d op
dement spr li
o f omwil le v an
l onen int ere ssant -
qua l ite it van het werk , t e me er daar ho g� t ue e l
reeks met e en
do ch z i ch
H e t kan du s e conomis ch ve rrechtva a rd igt
zyn van de ze l fde arbe i d ve rs ch i l l e nde
l onen te b et al e n ,
omw i l l e v an ver
IC AL
schi l van ski l l . Te .1e er a.aar ge s ch oo l de minder vl ug v an we rk veraruier en dus minde r t urnove r k os t e n .
ST OR
afnemend ren dement ,
Ande rzyds
ge ve n de sty gin g der s cho l ings k o st�
hoe we l al l e s s amen de
gre nspro duc t i vit e it v an e en ge
s ch o ol de arb ei de r me t grot e ge s ch o o l de ab i l it y moe i lyk t e be rek ene n is
vo o ra l
in tyden v an vlugge wy z i gingen in de pr o ductie methode s .
1
4 . - De g e schoo ldhei d nu
HI
ger .
i s t o t aal
Ho ewe l t ha n s grote r b ehoe f t e is
hoe f t e a an be p aa l de p ro ductie
ander s dan de ge sch o o l dhe id vro eg
aan half ge s choo l den ,
s o o rt en g e sch o o l den z e er dr ingend ,
v an k ap it aal goe der e n .
b lyf t de b e
vo ora l vo o r de
De onge s choo lden he bb en onge lyk een te
- 3 -
zowe l rechts t re eks al � onre chtst re e ks
aan ge schoo l den e e n pe rk kunnen st el l en aan het
dat had kunnen bereik t wor den .
inv e ste i
z i c h a an pa s sende
E en opt ima l e
UN
een t e�ort
ringsb edra g ,
IO N
hen werk l o o shei d kan meebre ngen , om dat
geschoo l den v o oi
s t rev en daar be brek aan de nodige
grot e n ive l e r ing na t e
l o onsverhouding t u s s en al l e ka t e go ri en arb ei ders m e t l ie f s t e en i et s t e
v o o r de ge m ee ns ch ap ,
en v o o r d e onge s cho o lde .
wo rden do or ge s cho o l den .
tie
Ge schoo l dhe i d verste vigt de
op de
arbe i dsma rk t (
onderneme r a l s
D e t ekort aan ge s ch oo lde n
onge s choo lden kunnen ge sub st itue ert
�
EU RO P
i s erge r dan dit aan ong e schoo l den ,
5.-
z ow e l vo or de
EA N
h o o g l o on v a n d e ge schoo l den i s wens elyk
t enzy t e grote
der arbe id ers
�
sp e c i al is at i e ) het zy do o r ge ri nge r
of
aanb od he t zy do o r ge r inge r vra age l as t i c ite i t de r o nd ernem er s , z i ch kunnen a anb ie denvoor ve rschi l l ende
ge s ch o o ldhei d vo l do ende
h
m achine s
e
�n
e en
d o or de kap ita a l inve st ering (
he t zy omdat
al s hun al gemene
Hoe we l we se de rt
de
st e rke n ive l e ring z ien
in
er me er vra a g na ar bep a a ld e ges cho o lden ,
en be p aal de
LnteRe�erhïg?4ngewikk e id e
omdat do o r d e styging van de a lge mene we ls t a nd men me er qua
AR
)
kunst e na ar s ,
I920 - I925)
afges l et en .
CH
We st -E urop a , k omt
( voo ral
s o orten werk
IV
e erste we re l door l og
is en nog niet
ES
ze
de p os i
l ite itspr o duct en e n kuaatwe rke n vr aagt .
De
ge schoo odhe id nu st a at
op e en
L
andar p l an dan vro e g er .
IC A
6 . - De arbe iders b ie den op de ver schi l l ende ar b e idsmarkten ,
ST OR
be rs ch i l lende aanb o dskrommen vo l ge n s hun p roduc t ie kost en b este e d .
aan de pr o duc tie van hun arb e i ds b ekwaamh e id .
be p aal t de
inve ste ring van
sp aa rge l d in de kinderen
HI
D e comp lexe s amens t e l l ing v an het arbe ider .
(
+
rente )
De verwachte
stan d punt v an de
De onderne mer huurt arbe i dsb ekwaamh eid e n k o op t ar� id .
amost is at ie
v an het s cho l ingskap ita al ,
rent e
( e n in z ieh ze l f )
l o on ge z ien van he t
ta l e l o on der arb e iders be s ta at uit p r o duct ie l o on (
a an me t
eociaal
Ret
to
l eve n sminimum )
b e dongen k ap ita al rente (
be vat t ende
- 4 -
._,
uit
b ep aa ld e minimum .
de verk o op van de me erarb e id , De amort is at ie van
het sch o l ingskap it aal
gebeurt me e st a l onder vorm van s cho l ing suit gav en om een
a l s t rouwens het
Be l ang v a n ge lykhe i d van scho l i ngsko sten
l e ide n .
le v ensm in imum en dan de ge z ins ink om sten .
is onmo ge lyk zo nder spa ren .
Het
Scho l ing
sparen ge schi edt echt e r in t rapwor m evea
eff ec t van de l o on sp r ikke l op he t ren dement .
AJ � v-V
�
on dernemers in het
alge me en ,
we rkbe kwaamh eid aan de
EU RO P
7 . - De werk l o eenst eun i s � B a s e erd op-
van arbe i d ,
� z e lfë
EA N
Be l ang van het s o c ia l e
z o on t ot
UN
de we rkbekwa amhe i d op te
be t
dan
IO N
�tteel-
enwins
pro du c en t e nsurp lus )
dus op de norma l e huurprys ,
omwi l le v an de b eho efte a an arbe i dsre se rve .
zonde r ve rk o op De g e s cho o l de
arb e id er z a l m in der do or werk l o oshe id worde n getrof f en e n zo hy we rk&oo s
aanbod i s echte r gro te r dan de z e va n e en o nges choo lde do or zyn
grote re sp aarre serv e :
hy k a n z i c h dus lan ge r a anbie den in zyn e igen kat e
gmri e .
a 1·be i dsbe kwaamh eid
CH
IV
8 . - De d i s�lu t i l ity voor zwaar of mono t o on werk en de int e l l �e c tual it e it styge n .
e etkurull i ge
AR
naar b ov en v an de onaang ename bero epBD. . rn
De e la st i c it e i
ES
v�n zyn
l e s s ski l l e d t rade .
of
i s k an hy z ich o ok a anmel den vo or e en
re eks ,
L
Gevo lg :
nive l ering
De k ap ita a l re nt e m oe t v o l ge ns e en
waarvan he t c o eff i c ie nt gr-ote r
stygen naarmat e d e t ot a l e
stygt na arm at e de
i.s dan d e e e nhe id ,
r
dis �lut il it ie s stygen in de rek enkund ige
re ek s
IC A
E�enzo he t produ c ent e nl o on . De geme e n s chap he eft in e lk ge val be l ang by
ST OR
9 .waar het
scho l ing (
t en z.y
ge s cho o l den bet reft di e s l acht offer zyn van st ructuurwe rk l o o s he t
e n te
e ng gesp e c ia l is e erde n ) Hierom z a l
ze k ap it a l e d inve ste ren in s ch o
l ing ,
he rscho l ing en aascho l ing ,
z e werk l oz e ns t e un u it be t a l en in
en zal
HI
ve rhoudi ng tot de sk i l l .
IO . -
Bin nen de hypothesen van Forna ll a z doe t e en overgp.ng t ot
ge lykhe i d to t e en l o o ns spBe id in g van ge schch.o l de
I
tot
2
De
l o ons
re e l e l o nen � d� m inst
- 5 -
50%
t en m inst e
v erhouding m e t de minste
z o de product ie sty ging die
De pro ducti everh o g ing moet t o eneme n in
be graagt .
l o on s spre i d ing in verhouding
arbe i de r g e en verl ie s lyden .
�
50 /200 ,
=
wi l
de
werke n ,
om a an het we rk
door de n o od zake lykhe i d vo l do ende g e s cho o l de arb e id e rs
EA N
t e heb ben ,
2/5
Het k an e cht e r o ok v o or de l a agste
k at egorien vo orde l ig zyn te gen l agere re e l e te ijunnen b lyv en ,
is v an die spre i
gevo l g
IO N
ding ,
da l e n ,
UN
arb e i ders niet
om pr o duct i e en inv e s te r ing op vo l do ende p e i l te houden ,
al�
thana b oven de we r#l o zen st eun en ande re minimumgrenze� Ôp nat iona al e n ge st e l d dat
de t ewerks t e l l ing de z e l f de b lyft ) brengen
EU RO P
p l an g e z ien (
de rat ional is at ie e n de da ar�e e gep aard gaan de nive le ring( e en verho g in g m e e v � de product ie g ing v�n
het
van l ager g l oba al
of
spe c i a l isten en ve le
ten vo ordele v an de a an g e l eerde n .
1 1 . - De amp l i"tu do der
"S " buigin gen v an de Scurve v an Rob ins on
styge n na a :rma t e de nat iona l e a rb ei dsbekwa.amhe i d en de a l ge men e be
IV
zal
Ande r zyds bren�
ES
ge s ch o o l den ,
index
l o on en dus v erho
re e l e l o on van de minst bes aal de a rbe ide r s .
rat io nal isat ie werk l ooshe id me e vo or onge s ch o o l de n ,
g l o ba l e
CH
kwaarnhe i d s t ygen .
AR
I2 . - O mwi l l e van de onvo l l e di ghe id en de onnauwk euri ghe i d der l oon s t at i st iek en is
het moe i lyk om ui t te mak en ( s t at i st i s ch )
o fwe l o � de p�s styging de nive le ring
IC AL
ring de pry zen doe t s tygen , hand we rkt (
de duits e st at i st i eken :
cfr .
�
ST OR
n iv e l e ri n g meebrengt en lat er d is pe ns lbe
in de
me ta a l reag e ert anders dan d e
re st ) T e ns l ot t e me en ik dat het be g in v an e en stygende
j unctuurg o l f d
of de n ive le
en het
c o nj unctuurgo lf
b e g in v an e en d a l en de c on...
e-si e .
I 3 . - De s a l di der sp aarkas zyn ste rk p o sit ie f- c o rre l at i e f me t de
HI
nomina l e
l o on s c horr� e l ing en t en zy ze ge s t o ord worde n d oo r de mone t a ire
e n p o l it i ek e s t o ornis sen . 14 . - Ge s cho o l de arb ei ders
spar en me e r dan gnge scho o l de .
T oeh is hun
- 6 -
c o n sum.p t ie gro t e r
.( Ha lf -l uxe -go e der e n)1
en inv e ste ren ze hun sp a ar ge l de n
HI
ST OR
IC A
L
AR
CH
IV
ES
of
EU RO P
EA N
UN
IO N
vo or e en gro ot de e l i n hun ki nderen .
L d e c;r o c i.
oorst
or
t o c h�_ · s ch o
.� -:; n
A- cl c c c n j un c t :.::ur
' .., t ,... , -.·r _� · o ·� c 'l -
:)..
1 :.. .
c . (j
c o r•
-
o cn
..
V
.._
....
l .,1) "''', " + (-�"c J·. �- - . 1 '-'-llo.
- ..... ..:
.. .. V
.L
W
'"""
.... .t...l.... ,.. \
v�n
' ' ' "'V "' "'' '" '"' 1 . � . ., ... V .J.. _.. V _L -1- � ..., , _,
. . \,.,; . L -
, .:-oJ ·. � .L .; � ·· J
. o. ....
"2t
11 o ,, :l t ,
ui i.;::: o u1v
" 1
b o w o cin� v o n r � l
c�
o.an
vvrvul t in d o
( s t 0rkor o �
ù O lï
Ù ...,.. -.1. ...,
-
c o :.:.1p o n o nt
f un c t i c
O J .iJ.
v o o r al
on
e:; r o o i c"'- o
ON
·. i :.i_ j �"'.o.ï..� ��nnor .__, n
ui t r us t i�.l.L
c1o
von
bi j o xp o.n -
:
ui t .:.� uo t :l.. r.c; . :.3- i j
'"V" I.'', 11.
·:"' ,.-, c· t oro · 1. (•)
UN I
D o ui tb ouN
_.;; )
r1 ' �1. •_.
.,.L. L , �
._ , -
r.... _
v o or:-::. Œ:J t .
.; .... n., ..L.
• _
-·-
o ·t i j ._; o nè. o u i t rus � i n::; b i j
: .1 o n
c".c)
·t o t h ot z o l :fd o
c�. u
�Cl ..L
•., 1,·
-
-
u
. ...
-·
-' • J
IV ES
•·
l:.lr o ,' · -.. -{c i ::' ·::- l :i j :C t
tt�1
,
; � /. .( ..._; /
rl- ( . ._ •.; · J � ..L
�
q
..; �\ ..
t'-·
.., C'
h<..: t
>..: to. b iol .(::ZJ�r.:..� c
CH
c: c
. .J 1 (.··· ---· + r·
--· o n +
i
l r.u1�, o b ;:__ ,·w (_;inG �� 1 8 b.2us s o .
of
O c >. l o c :L s c h d ..:;.__ : u c t i o :f 1 o . :1t
-
.
ui t r us t inc::- b i j d o l nnc; o b c ·: : ;:__ .::; int; 2. l a '2 <:li s s o
s t n�; i c l. J
1u·o l· c·• )
...
EU RO PE AN
\
22
is
o .:.·
-
coon
u. :L t -
t o o vo ;; r
· .r ....:n
-
- - - ---
o o l:
OR ' v ,. _ F �. -: ...t.;. "'
ST HI
'
o ·. � �:. s s i o s
c� o uit l. r·_ s �C il-::� o
IC
"\r: :.r�.
'Tv u �.., o �L c n ..._. _
{) ) D o
AL
o r.t l o e: � -·�
�.... i P. :_;
AR
3:.��i_ � s i v G
- -
'\ïO OX'
....
c; '-- ·j c :J.r •.: �
E i '"�
c" v
.
.
d. � ';
O '.L'. -; . :-' ·:r:.:
! Jr � ,
c. :i_ l :J -...: :1
� :L.
·
-; fi
..
2c t; o r
o v o r hc � d
:fi nc: n c i o -
;_,: o·� c..: ll �;. c tr
c o n-
Q
o
.�-3. '-: 1,.�}:.9_
1 8'70 - l .'J ? :j
1
)
i s v co r r c l a t i c
:) ri j z cn .
c:. c
l unee b C iv o ;:.; in c à l a r us · ::; inc:
.
:_;inL:
<':
tc
u n a:v
ln
Gro o t - :::Jx' i t
'-/ 6 o r
0 ov,_: r:::: '-H10t:�on
f o i t on
on
?
.....
-
tc
1 914
1 5- JC
n e..
O J� u&s i o
9
t.
AL
-·
--
1
IC
OR ST HI
<''
.._,
jJ
:3 1 û.:L t l.' :.:_;;:: : ,
\
.
-·
...... . 1·.
.,
_ _
,
.,· ·-· U. j''.. (".. '-"
"
...
t '-' . . i.�<J ..L � ·.
.
. .
•'
]- '"'l .i.. � ·
-r-· · ' -i- ..: 1 ' .... . \.1 .J_ "
-
, - ,- � � ��l.'l�U-'
. ,.,
bc lJ C :::'; inc;
ILu.:wrs , bi j d o vnn
)
;n_
:; o n
:i o
vc
...
or.:.
vo o r n l
�" .J
uit
do
.._......
r e l d o or d e
r Ç? l p;;:' -::. � ;:t i o c �'l
vr o oDd o
o::-:-- c.l
:�t a
:.w o i l i j lc
1.-;.:a,"J uit - i t a:-�l o J.::r:: lO r t
Du 1 � 20 � ord C i o
�1 1V U ..;..
,
-"
. .,
rJ V. '". ;' \..,. � .-r i . . ' .• J. i. ��
·'
t .J ' ' '
-
.
- .:. �-
-
-
.. .
c'
vordwcn.on .fMJ
onis s io s
l�üG .
...
�-
•. ..._
·
'
-·\
� C... .l
� ,. _.. �
,.., .
•
.
.
·
·
,.
. . ..,
..
do
11
,... _
"''
•'·
7�
(�)
n ,. ·.,. _._ ,..., ., ':l " , v .l.
.., - J.
'"li \._.."' u\v ,�-' 0 .::1. t -
J.
do
v:2f"�: � . opbou>.I CH1
( '1.n nd o 1 E p o l i t i cù ) >
.
s c.u o nl::::�nL r l. s
�:. l é'. ;.lC'�l.:ts s o
� .n'-· ''
·i
' ' t'
1 /�
·�
J ..:J: 't9F.!!:S".�L1.?�� -� -�__.:)._:..: t i c:_�
... ') ., o,) _J�._,,, J.Jc
..
.
�-
..
·_!-;-_· ., ._.,
..:::.::-
ven
o1
a
(J (
CH
...
.., ---J.· . l� .- '. �-: . :·:-1 ..,r :.\. ..- . ..:-�
�r .
l nn:3 �
IV ES
o xp c::.n. E: i
AR
..�
-
L -- � "�
inJ:,:,r L:: ) inc: c� :i. t o
u . ::-::- .·-A .
- .--..
o.
v or :?. nn c-- l
ï i .::-. :�
..... -.� . --- ..---
G 7 � -�- 8 �3 6
1
de
u i tbr o i d ir�c
c on
of
.
(t-
t
B o vcnd :i. c n b o guno t i c; t d u l an c;c b .::n·J O -·
Gro c �; -:::� r .L ·c t c.n.ni 0 -- -
or
D'r c: r:.kr i j I.� .
on
.. e
l'l.Ol:t c n
"'"-'� kq:p i t_,o..:.: J c�v. o t
rJ c
t c; JEJ.i t;
to
is
�� i j n. ;:: o · ; il i j l:
Unt l or e n C Q .
1.a u s G u
nc::w n .
�1. al.1.:3 CJ �
f'•.) i. t;_)l'J.
!J e·
D.S .L
"tv an.r
ON
cr
UN I
bij
:
EU RO PE AN
2.1.� '--; o
. aJ;V-<. �
� a •-,.- , "'' , '- · lr"' t 1" '-P-'-
·:J i j
c1o'1�\ J.. J s.:-;�.1 c; 1. o t Gr o ....
c1 :t. �
cr s c: : ::11. ..
.
/.1W .l. ,
Cr
::::; :'..
. '"J.J:� J. -·, l• ...' ..1 Q _il
..... � 1
' .-
1
.j .. ::. 'ènd c r ,;:; i j ds ."
'
u:L t i) 0 1.1.11
oc" 0
� ,"'-•, -<· li
d.J
.r
1..
�
-·
,...... .. ....�; Jlr' ..J.
' v ,..., ....• '. ]_
.
1
nti
c ·(· • ., ..t. . .,.. .l.l �.. + .., \. v .
·� o .l..
1 '·
,... �
.::- t __._ -l , · V ·�··'.w1 ll -�
ui tr uc t � . .r:r; c� i o �: t ::<. i c no:,ir :.J:L i j :f t
.
7
�
,.....
do
"' G t --
0 0 .\'"'4
a l'l
i:. .::. i.:) :L t an l -
is
in-
· i œ :_ us t r i r.ü i s :::. t i o
ven
..- - -
-- - - · ·
..... __
IV ES
of
do
t
V 2..i.1
�r
::: o t
:O a.n
�1� ·'(;'7��-'[;j�, "'z"·}�-- •{') r
l nnc G :..· c u c c; inc o n. O. l et l :. i s s o
1) r Q d ll l•·:.; .., _ ....,· ...L.. \.)
'> Q ··I �-· u
r..
"·
.
EU RO PE AN
v nn
tr 0
,....
UN I
. . ...
. _. � r i -�- 1
ON
�: : c�:::�o .' ev" �-���;.. .•
·..
1 G -5o
( ï.; ._ p o l o o n.
CH
.,.! o r è r c �3
III
uo t
:.� i j n
AR
1 C9 2 ) .
:'h) :..
è.u
iJ :-',. [. 2 ..: : :
._ ':J
:. ; c� ... ; ...: : i r1: " (.: �1.
OR
�: c,.ll
IC
AL
lt�;;t�::::�.��2;�.:;:� �c: .,:(:,·'�cne -ç!:Rf�i� (. o J_
ST
.C : L .. :�. �
HI
:; L .. .
�
...
"... . l.1.
,· ;
-�) � t r · , ;· -:_;
...; C 0 .:.1.C•
.
__
,
..
��-0 ,
de
-:.:: .'1
,· , o \ 'J' •,J(�' :.:.
..
::._ . t . ( " . 1 1
i�(.; c l !
i . :.
h. -- ·c v c . :.L (.; " : td .J
:t c:
J1.c 1::; ::; o
� O"t"J 0 l
t o o vo :; :c '
a
��
::_ j
:.-:
;� .' O O (;.r ::.�l: i
���,; _�:�0�
1-) o r :L o <:: ..,; o
rJ C .L:
VCJ.l. u c :1.s u .:.1. .
O. l S
(1- )
�.llp t1S S O I"l V C'...t1.
\"J ett
v� .......
C} O
?
o:;::t c r�s i v· o t.1j� t l,... U S -
int 011 '> i v o -
/)y'?c;' /
25
o�-'
J.:; _
p r o d ulct i o
c� o
s c ho; H ; t is c r o n .
f � c t o r on s o � l �
to
c�
b l i j f' t
u o.n
\:. o :·; t
h o uèi o a
in( uc t r i c 1 � 8 o. t i o
ci. i c ht b i j
:.::: r.
'3c; l c�'- :5
o.r· . rL c .: .. os ,
t :; .� ;J� c ·.,
. r� t
i ·:::
:-:.. j :·1
--
:-;
� t ::L � ·v ,_.;
-
::) ;:--
(5)
,.. ·-
,, 1 �' . l
; �
AR
.._,
-, � ---: ·.î
nl �-;o -
EU RO PE AN · '-' l
is
d o 1 "'� n t;o
·u :J i .i.:. i c; n e r J::l) U 2 l'"' .
n.:f.�J
�.
n: ·::<.::: :
·v· '··""\ lî
u. j l :r�. c: i d
-
' · 1 -: "' l) ,�' ..., --- •'
.
'
·
· ·
"' '-' "
ro_--.
... .. ..
cli: u: in Gx· o o t
-� - u:ic.'t o 1 i j 1-:: o::.�
.
(
.
'
'
U
,., O j,1 ,
.•
��y\J.� · '--' 1
·i 11.r_7\/
<"; · i J• l , -"- +: '· ·--
1
tN
·
,-
-'
'
o·::J S 1 <- :_,
" -·
D l.. "• l '• '"'J'l.'-.. ·"' �-
·.,;
·1 · •·· ..., I 1 - . . .L
-.. --. -� ·J G t,. ;. . ...,
IC OR HI
ST
-;; o cr t--:; r·: c·
1
{ . -
r_
:.1c:J tr ftd·Wa-v-/\ ::t: . :;;::t
. .
1
1
' 1( t.'
h
r� ,.
t
p c r :'. od c; . 1
�-: c a n e
·
-·
d o in t or ïlCl. t :L o
v <;. n
AL
.. , .J- --n -, r· ·' :1 �-· t,.. .L · l � · � '"- ' j V U._ ..�.
cl i t
tc.� l ri j !s. cr è. an
' - ,.,
i) .nK c:i. .'l.goü
c o �: :·: (.· ,; _;_�
:L a
1 "'
· - - · - '- · '
o f l n n(_ ".; n ,
x· o � ; ·� o o �.l
l � _:ê-'·; �;
r: o
•
:.��l O O i -
f s t ruc t ur J l 0 v o r �Jltl o r i n-
of
r· o o ks o n
. J. .. . J.
r_l o 1 :"': 7
.
IV ES
·:'-'> i J
f., l•.. ,l
,.: \{ ·iv· -� . l.. . 1.. .
. . "' l" . , ('___r ("• .._, c ..�U J'. "\r j. JJ . __', '-- - �
. .
CH
.: i j
..
_; (;
is
ho t
; -. ,_) t ll i s t o i.' i s cl:.o un.:L o ko
- :.: - :- ·-: - ·
( .1 .
u o rc.. t
T.T. ::: t
L '-"ar
.�:..-- c lee i-::. i:·�c
s t o:: :; :_ ol
ON
1 i j �::
t o r-;ofi j l
UN I
i .i2.. nr ,
ü e c ll b c b o o rt
-·
ST AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
.
HI
1 !
1
1
(M� .._.�.:y t��
f� vivJJ .
�-t �
HI
ST
OR
IC
AR
AL
tj
EU RO PE AN
;-AL )
IV ES
'"'�(! 1::� . . � tr- -� . !J �
CH
j
of
�
� �.
�
.-(
�
9
�-w._� fv.it - �J <
(/- h rJy .Jf(
� � 1�
�
k� / lfo. � � �04-. tf f)d � (} �� k�'G !L oMA t...� { fu_ � . � ?f i!;(;:� � léortf, (dtlL r� rfi/ �
tr:...Jj �
..4-1--- -
-vt
ON
j Jh � (j :
.
UN I
�
.
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
ON UN I EU RO PE AN of IV ES CH AR AL IC OR ST HI
41
�
i-r ··
�' t;,yl - � .
��
,;!"'; Y
-!A-
.
y :" ,�r1v,
{lr�•=-..F""'ld �
�..-c..-c...
J-:vr � 'c ru -;>U-v(_(- �_,_ ..
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
/
1
S ·TREEK Eli EKONOi
I.J
ON
I.
UN I
He t ekonomi sche en het s o c i o l ogische z i j n ons che i dbaar . Ik s t e l mi j d e vraag "welke z i j n de ekonomis che en d e s o ci olo0i sche gevolgen v ru1 e en gro t ere ekonomis che ruimt e z o al s d e z e di e door de Europe s e ekonomi sche int egratie b e oogd wordt .
EU RO PE AN
( a ) In de allereers t e pl aats , d e to eneming van het ruilv erk e e r tus s en de partnerlanden , vergel eken met de t o e s tru1d vo o rheen ; ( b ) Ten twe ede e en int ens ere konkurrenti e .
( i ) Een wi j ziging van d e t radi ti onel e v e s tigingsvo or
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
waarden . De p l aat s en di e traditioneel de ni j verhei d hebben aanze troklcen , komen in het ge drang a Onz e ekonomi s che ont pl o o iïng is inderdàad daar begonnen , waar tegeli jkerti j rl kol en · én i j zererts gvvonden w erden . I-l e t z al wel g e en t oeval z i j n dat de e erste industriël e revoluti e , d . w . z . d e z e van het e inde van de XVIIIe e euw in Engeland en w el in de stre ek van ·Ianche ster en ::Jirmingham , i s b egonnen . Men s t elt vas t dat , in afwi j king van de vigerende s te rke mat eri aal- en verbruiks ori�nt ering , d e transp o rt o riëntering gel ei deli j k o� he t v o o rp l an komt . Dat i s ov erigens onver mi j deli j k wanneer men wil b eki jken dat meer en meer gronu. s toffen van overz e e worden aall g etrokken , t e rwi j l anderzi j ds meer en me er af z e tmarkten naar wi j d en zi j d mo e t en ge zond en worden .
HI
ST
OR
Ui tgaande van d e z e vas t s t ellin� , l i j kt het mi j duide li j k dat de volgende dri e t endenties naar voren zull en treden :
( i ) In de e erste pl aat s , in de t o ekomst e en aantrek
king vru1. de ve stiging spl aat sen naar de z e e , naar he t wat er , d .w . z . naar de haveng ebie den , de monding van de gro t e s tromen , de z e ekanal en , e . d . . . ./ . . .
-
-.t .YTltll l'l'l ltiFnt"' "' "'••11r - - - - -- - - ... - • ... -
�
- ,.. ._ ... ...
w · -- · ,.. • �..-cl'f,.. �--�--
·•
,. .,. ,. . ,. _.. __..... _ _ __.__ .,. --�- ......
_....
•-•u
u404 44
2.
EU RO PE AN
UN I
ON
Ecn d erg el i j k e t endenti e is van nu v o o r t 0ich tbear op het gebi c d v an d e staalni j verheid in Europa . De me e s t rec ent e ni euwe kompl exen worden a an d e kus tgebi c den ee plant : Brem en , Duinke rken , Genua , :Bari , z i jn z ovele aandui din · en van deze ni euwe o ri ënt erine; . Het i s d aarbi j treffend d at in Italië de ni euwe industri�l e kompl exen ni e t op ;eri cht worden te . lil aan of Turi jn , di e nocht ans de gro t e industriële c entra van I t alië z i j n en meer s p e c i aal v an d e s t aalver,7erk ende ni j ve rhe i d . 1e er in he t b i z onder komt het mi j v o o r dat de kanali z erine,; van de o e z e l ni e t s anders i s dan e en poc;ing om d e z e e r belang ri j k e i j z e r- en s t aalni j verheid van Lotharingen prak ti s ch op de z e e te l eggen , door tus s enkoms t van e en mod e rn z e e kanaal , dat t o e gang z al verl enen t o t s chep en van 2 . 0 u 0 t on draa�vermo&en . ·
CH
IV ES
of
( ii ) Naas t d e z e aantrekking naar de z e e s chi jnt mi j ins gel i jk s e en twee d e t endenti e z i ch duideli j k af t e t ekenen : e en n o g s t erker d an i n he t verl e den t o e g ek omen aggl omerat i e t endens in de guns tige ves t igingsplaat s en . D . w . z . dat de ni j ve rheid d e ni j verhe i d z al aant rekken , m e er nog d an d i t nu he t geval is .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
( iii ) Daarnaas t komt insg el i j k s e en vers t e rk ing v an d e b e s t aande t endent i e naar industriële konc entratie naar voren , d . w . z . dat de afme tingen v ru1 de optimal e onde rne ming naar b oven v ers choven worden . Di t i s bv . in België z e e r duidel i jk gewe e s t . Enke l e j aren na het o p enen vru1 de Geme ens chappeli j ke J...larkt v o o r 1Co l en en St aal b e sli s t en de twe e b el angri j k s t e ni j v e rheidsond ernemingen van Jelg i ë , m . n . C o ck e rill en Ougr é e , t e versmel ten o De z e ontwikkel ing kan ge ens zins al s e en unicum b e s chouwd worden . Z e wi j st m . i . op e en algemene t endenti e di e onve rmi j deli j k s amengatat met he t v o rmen v an gro t e markt en . ( Ik z ou echt er ni et durven z o v e r t e g aan d e z e t endentie t o t e en wet t e verheff en di e zou lui den al s volgt : gro t e re markten b eho even gro t e re ond e rneming en •
. . ./ . . .
___,...__ ... _ _ __ _ _ _ ........ .. ,... . .._ ..., .... ........ ....... .................w.00..........0...........000••·� ·.
• 0.0••••••• ••.,
3.
UN I
ON
Dit wordt b eve tigd door d e ontwikkel ing van de V . S . waar d e kl eine en mi ddelmatige ond e rneming en , - weze het dan ook vaak met e en ru�dere b edri j vighe i d dan vo orhe en en v o o rnamel i j k minde r in de handel , - htu� p o s i t i e vri j g o e d verde digd hebben ) .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
EU RO PE AN
T eng evolge van d e s egregat i e v an de mark t en zi jn de afme tingen van onz e indus tri ël e- en handel s onde r nemingen waars chi jnl i j k in aanz i enl i jke mate naar oml aag ge drukt . Ik gel o of dat in d o o rsne e het o pt imum van onz e ondernemingen l ag e r l igt dan in e en gro t e re markt he t geval z ou zi jn . Di t wordt vri j alg eme e:n do o r d e b e dri j f s ekonomi eche t eorie aanvaard . De cyc li s che- en onregelmatige schommel ingen van he t ekonomi sch leven drukken de ondernemingso ptima naar oml aag . \lelnu , wanneer meer markten door é én g eme en s chapp eli jke en bi j gevolg m e e r s t ab i e l e markt ver vang en w ordt , z ou di t e en verschuiving naar omhoog van de onderneming s o p t ima mo e t en me de brengen . Ik z ou g e en profe t i e durven t e maken waar we ui t e indeli j k zullen uitkomen , all e en g el o of ile dat we voor e en " ronde " in de afme tingen v an onz e ond e rneming en s t aan , d i e ons onvermi j del i j k in de regel op e en hoger nive au z al brengen .
. . .1. . .
i
II .
EU RO PE AN
UN I
ON
Laact d e z e ekonomi sche g evolg en van e en gro t ere ruimt e , z ou ile nu wil l en de aandacht vragen voor de g evolgen op het t e rrein van d e s o ciol ogi e en meer speci aal voor de gevolgen di e s amengaan met he t vmrmen van ni euwe ekonomi sche aantrekkingspol en ene rzi j ds en t o egenomen ni j verhe i ds - en ge ografi sche konventrat i e s ande rzi j ds .
IV ES
of
Ik z ou hi e r dri e punt en in het l i cht will en s t ellen : tradi t i on e l e " s trek en zull en in hun ekonomi s che grond slag en b e dreigd worden ; - ni euwe ekonomis che " s treken " en c entra zull en t o t on t wikkeling komen ; - en ( wat vo o r he t t ema dat ik hi e r b ehandel het belang ri j k s t e i s ) de " s tre ek " als zo danig z al e en d e el v an haar belang inb o e t en . I k z al di e vers chill ende punt en nu acht ere envolgens b ehandelen .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
( a ) In d e e erste pl aat s , d e tradi t i onele streken zull en in hun ekonomi s che grondslagen b e drei _;d wo rden . Bi j dit punt mo e t ik wel ni e t l ang bli jven s ti l s t aan , De o rinage , de s tre ek v an De c az evill e ; S i ege rl and , S ardini� zi jn z ovel e voorbeel den van he t aant as t en in hun ekonomi s che v e s ting van bes t aande " s t reken " . ( b ) Er zull en ni euwe ekonomi s che pol en ont s t aan : d e z e zull en m . i . in he t nabi jheid van he t wat e r komen t e l iggen o O ok hi erv a.n zi jn tal ri jke vo o rbeel den me rk b aar . Denken we bv . aan het ni jverhei dsgeb i e d Brus s el �twerp en-Luik , dat al s het war e de gro t e ontwikkelings p o ol v an België is . Ki j ken w e naar d e ontwikkeling van gro t e c entra , z oal s Pari j s , dat al s industri ec entrum gel e i del i j k all es verdringt dat enigs z ins vro eger in Frankri j k vergel i j kbaar was . In Hederl and , de rands t ad Roll and , enz .
. . ./ . . .
••••wuwww ww.. uw••• �
- �
... . ... . _,. _ __._ .,.. . _ __ .,. _ ___ _ -. ... . .. .. __ ... - - - · - ... _ - -- ... _ _ ... ... . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
5.
EU RO PE AN
UN I
ON
( c ) Maar b el angri jker dan d e z e twe e punten i s , meen ik , het feit dat de s tr e ek , al s z o danig , in e en gro t e ekonomi s che ruimte b e dreigd i s . M o a . w . de s tr e ek gaat in e en ti j d van ekonomis che groo truimt e n o o dzakel i j l�.. e rwi j z e acht e rui t . De b e dri j f s ekonomis che - en ge ografi s cn kon�entrati e di e m . i o in d e t o ekomst gro t e r z al zi jn dan vro eg er , z al g e en " s tre ek " meer sticht en , in de gebruik el i jke zin van dit wo o rd . En
daarom mo e t ik e ers t enigs zins pogen t e b e p al en wat volgen s mi j tradi tioneel al s e en " s tr e ek " wordt be schouwd o Z i ehi er de b e s tanddel en z o al s ik z e z i e :
•
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
( i ) Een raci aal t5 eheel : Lotharingen , ,{e s tf al en , C entre --"idi , .Tal e s , Scho tl and , Limburg , e . d . ( ii ) Een ekonomi s ch g ehe el . Daarm e e bedoel ik dat e en hoog perc entage v an de z ak en door de ing e z e t enen met elkaar worden afgehandel d ; ( iii ) e en tradi ti on e el g ehe el , wat z e e r dikwi j l s zi chtbaar wordt in f olkl ori s ti sche dracht en en l okal e of region al e archi tektuur ; ( iv ) z e er dikwi j l s , e en t aalkundig g ehe el . Ik verwi j s hier naar het bel ang van di al ek t en , g ew e s t s chri j vers , tongvall en , e . d . ; ( v ) e en bel angri jke mens el i j ke s t abi l i t eit , d . w . z . dat e en hoog perc ent ag e van de b evolking werkt waar he t gebo ren i v en s t e rf t waar het g ewerkt heeft . Ret i s het g ehe el v an d e z e vi j f kenmerk en dat van de s tr e ek ni e t all e en e en ekonomis ch , maar o ok e en s o c i ologisch en o ok e en his to ri s ch verschi jns el maakt
• • •
/
0 • •
--
6.
III .
ON
Ho e z i e t de t o e stand er nu uit? 'lelke ri chtinb g aan we in de t o ekoms t t eg emo e t ?
EU RO PE AN
UN I
( a) De ontwikkel inesp o l en v an de t o ekoms t zull en wellicht z o s te rk aantrekken en t e zelfderti j d op zoveel verschillende el ement en beroep d o en dat elke rac i al e homogen e! t e i t onmogel i j k z al worden e In onz e mo derne ni j verheid mo e t op z ove el mers chillende s p e c i al i t e i t en bero e p gedaan worden dat men z e nauwel i jks nog uit é én b epaal d g e bi e d kan b e trekken o Dit verkl aart t evens waar om onz e gro o t s t e moderne industri � l e komplexen al ti j d min of me e r v an c o smopoliti sche aard z i jn . en denke hi e r bv o aan Luik , het gebi e d No rd-Pas de C al ai s , maar o ok aan Limburg , het Ruhrgebi e d e . d . ( b ) I s e r ans d at de stre ek een ekonomi sch gehe el bli j ft? Ik m e en dat dit k enmerk in sgel i jks m e e r en me er op de acht ergrond z al komen . en k an inderdaad g e en g emeens chappeli jke markt vormen z onder t egeli j ke rt i j d de omz e t t e verhogen , di e met andere c entra , andere s trek en , andere l and en , wordt verricht . fanneer e en streck in de p o s i t i e komt t e verkeren , waarin ons l and z i ch b evindt , waar op dri e frank di e verdi end worden e en zi j n o o rs prong vindt in ui tvo er of inv o er , dan kan men b ezwaarl i j k nog van e en ekonomi s ch g eheel s pre1.. en . Welnu , di t li j lct wel d e richting t e z i jn die elke geme en s chapp eli j k e markt uit eraard uitgaat .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
_ _
( c ) Is e r kans dat de traditi onele el ement en in onz e streken b ehouden bilii j ven? Di t komt mi j ins gel i j ks meer en m e er onwaars chi jnli j k voor . Overal r e e ds ver dwi jnen de f olklo ri sti sche dracht en en gel ei deli j k wordt de tradi tionele regi onal e archit ektuur verv angen do or funktionel e bouwkunde .
( d ) Bli j ven onz e s treken e en t aalkundige e enhe id? 1�en z i e t t o ch g el eideJ. i j k ve rdwi j nen , - al weze het dan ook t e l angz aam , - g ewe sts praru{ en di al ekt . novendien
. . .1 . . .
1
_..._._..
-
. ........ . ... ... . ......... ......... ...... ... .. ...._...._.._...
... ...
--- -·
...-.-.-
. .. ... ..... . .......... ..... ...w .. .
·�· ·
.
.
.. .
..
7.
UN I
ON
li jkt mi j dat in e en wereld waar de kontal"\._ten to e nemen en mo e t en to enemen , de me ertaligheid m e er en meer vel d zal winnen met het onvermi j deli j k gevolg dat z i ch meer en meer bas t aardvormen gaan ontwikk el en waarvru1 ik ove rigens hel emaal nie t z eker b en dat dit e en ont aarding i s , in de w e rk el i jke z in v an di t wo ord , want he t Engels i s toch ni ets anders dan e en bastaardt aal uit Germaans e tal en en Lati jns gevormd .
EU RO PE AN
( e ) �lat mo e t en w e t en s l o t t e verwac llt en van de
of
menseli j k e s t abili t e it , z onder dewelke ge en streek die dit woord verdi ent , denkbaar i s ? O ok hi e r , me en ik , mo e t en we e en wi j ziging verwachten t . o . v . de tradit i onele t o e s tand . De mo bili t e i t z al onve rmi j de l i jk to enemen in de vers chill ende vormen di e we z e heden t en d age z i en aann e men o
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
Wat i s nu eigenl i j k de int erpre t at i e van wat onder onze ogen g e beurt? Ret is o . i . ni e t s anders d an e en e chte c ontinental i s at i e die onder onz e oge11 pl aatsgri j pt . De j eugd voelt z e e r g o e d dat e r e en ombouw plaats gri j pt , de j eugd vo e l t z e er g o e d dat er maar pl aat s op de wereld i s voor z e s of z even k ontinental e gro eperingen en d at al de re st e en pl aats inn e emt di e min of meer overe enkomt met deze di e in Europa ing enomen wordt door Monac o , S an Marino of Li e cht ens t ein . Ti j dens d e z e c ont inen tal i sat i e ont staat e en ni euw mens eli j k typ e . Er z al in de t o ekomst maar weinig acht g e s l ag en worden op all e s wat provinc i aal en regi onaal i s o Er z al maar weinig kunn e n g ewerkt worden met all e s wat regi onaal g e b onden i s . . . .; . . .
.,
...
8. VJ
UN I
ON
T en sl o t t e wil ik onders trep en , dat ik g e enszins t egens tander b en noch van de s tre ekekonomi e , no ch v an e en region al e ekonomi s che poli t i ek . De vraag waarom het echter wezenl i j k gaat , is : " I s het e en acht e rhoe de o f e en vo orho e d e-gevecht ? En hi e r wil ik twe e belang ri j k e bemerk ingen maken :
of
EU RO PE AN
( a) i{i j mo e t en gewis de 11verz anding 11 vertragen van de indus tri �l e agglomerati e s di e in gevaar komen , t e rwi j l d e gem e en s chappe l i j k e markt t o t s t ru1d komt . ( e hebben t e re cht d e ontwikkeling van de gro o twarenhui z en geremd om aan de tradi ti onel e , handel dri j vende mi ddenstand de gel egenh e i d t e geven om d e ombouw t e voltrekk en , di e nodig was om tot ni euwe b e ro epen en ni euw e b e dri j vig heden te komen ) . ( b ) " at kunnen w e nu op dit t e rrein po ;::: i t i ef do en?
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
Een p o l i t :(. ek van s tre ekontwikkeling volgen . Indi en we de z ak en hun gang l aten gaan , z al w e ll i cht de aantrek king van d e dri eho ek Brus s el -�twerp en-Luik , di e d e m e e s t b eguns tigde v an Belgi� i s , o ok i n d e t o ekoms t door ge trokken worden . Zo kan het ni e t bli j v en doo rgaan . Er mo e t e en evenwi cht hers t eld worden , t en voordel e van s treken die , in hun ui trusting , in hun infras truktuur achte rgebl even zi jn o p di e ge b i e d en , d i e de l akens naar zich t o e hebben kunnen trekken . Dit iw w aar ni e t all e en bi j on s , maar o ok in het bui t enl and . Al d e z e plaat s en die in de t o ekoms t kunnen ontwikkeld wo rden , zi jn z e e r duideli j k aan t e stipp en : Z e ebrugge e n zi jn hint erl and tegenover de dri eho ek Brus s el -Antwerp en-Luik ; in Frank ri jk , Borde aux-Marseil l e-Rouen , verg e l ek en met de over gro t e konc entrati e in de � ari j s e aggl omerati e •
. . ./. . .
ON
VI/
EU RO PE AN
UN I
aar we mo e t en het ons ni e t ontve inz en , we mo e t en o ok de mens en voorberei den om p araat t e s t aan v o o r d e e i s en van morgen . D e ekonomi s che gro o t ruimt e , d i e tevens o ok e en s o c i ologi s che gro o t ruimt e z al worden , z al beroe� d o en op mens en di e van e en ni euw typ e zull en zijn dan deze waaraan Wl J gewoon zijn en di e in het verl e den als he t ware het typ e waren waarv o o r al onz e ins t ellingen op het gebi e d v an de scho ol , op het gebi e d van het ge z els chaps l even , al s het ware het geheim b e z at en om z e vo or t e bereiden e n z e kl aar t e maken op he t l even o Dat ni euw type mo e t en we , van nu af , beginnen kl aar t e maken .
IV ES
of
( i ) ld e t al l e en z al de 1 1 trek 11 di e wi j nu re e ds waarnemen vo o rtgaan , maar bovendi en z al we wellicht in de t o ekomst t o enemen .
CH
( i i ) Daarbi j komt nog het verschi jnwel van de forenzers , d i e elk e d ag over en we e r r e i z en naar de gro t e indus triMl e- en kommerc iMle c ent ra .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
( ii i ) Vo egen w e daarbi j de interne migrat i e en de verhuizing ter plaat s e of in dez elfde agglomerat i e . Nu r e e ds verhui z en t i en of vi j ft i en % v an d e mens en in d e gro o t s t ad , van de ene buurt n aar de andere , z o danig dat men met e en rodat i e van 1 0 à 1 5 % , men gemi ddeld na 6 à 7 j aar e en bi jna voll e di g ni euwe b evolking in e en s t ads deel aantreft . Tegenwoo rdig kan men wel zeggen dat de ontwikkeling van di en aard p as ingaat en in haar begins t adium i s o Hi e r verwacht ik mi j aan e en t egenwe rping : die mensen zul l en weli swaar in de s tad werken , maar z e zul l en elk e dag of elk weekeinde naar 11hui s 11 gaan . Dat li jkt mi j jui s t , maar dat wil z eggen dat de gro t e agglomerat i e s zich al s oli evl ekken zul l en ui tbre i den , t�rwi j l ander zi j ds het c entrum 1 s avonds en t i j dens het vve ekeinde
. . ./ . . .
. . .
.
.
.
..... ....-... ....... . ..,...... , ..., .. .... . ... .. ... .. .... .... .. .. . .... ..-. .�
.. ..... ..... . .... ... ..._ _ .... .· . --· · ... - --- � ..., . ... . ... .... -. .. ... . � .... .. ...... ...... .--
.
. ......
� ..
10 .
EU RO PE AN
UN I
ON
l ee gl o o pt . De City van London l i jkt mi j wel e en s o ort pro t o type van wat we in de t o ekoms t o ok el ders zul l en z i en ontwikke l en , terwi j l anderzi j ds de r e s i dentHH e vo ors t e den e en eno rme ui tbreiding nemen . Wat men over het symp athi eke of onsymp athi eke van d e z e ontwikkeling o ok moge denken , di t zi jn g e en " s treken " me er , z i j n slorp en d e traditionele s treken op , z e zuigen z e uit .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
Hi er wil ik no; e en w o o rd bi j vo e gen over de Euro p e s e Univers i t e i t . De Europ e s e Univers i t e i t is ni e t in de e erste pl aat s de v e s t iging v an e en ni euw universitair c entrum e rgens in Europa , t e Florenti ë of el ders . Waar het eigenli jk op aankomt i s , d at we he t vri j e verkeer van de s tudenten z ouden hers tellen z o al s he t in d e Mi ddel e euwen be s tond , t en ti j de vru1 de H . Thomas en van Erasmus en z ove el andere gel e e rden van de i ddel e euwen , di e hun vo nling aan dri e of vi er Univers i t e i t en hadden gekregen . Pas w anne er m en l e 1 1 Frei zügigk e i t " van de dui t s e s tudenten z al overge bracht hebben naar al d e Euro p e s e studenten , zul l en wi j van e en , D Europe s e univer�i t e i t spreken . aar di t brengt me d e d at de 1 1stre ek 11 o ok op dit t e rre in e en de el van zi jn belang z al verl i e z en . en kan bezwaarli j k verwachten dat gro t e indus triël e , kommercië l e o f finanti· l e ondernemingen v an de t o ek oms t , wi er ructie terrein ni e t over é én l and , maar over e en groo t ruimt e uitges trekt i s , de l e i dende p o s i t i e s z ouden vo orbe houden aan mens en di e e en provinc i al e opv o e ding hebben ge kregen . Ret l i j kt mi j wel z eker dat de voor�eur z al gaan naar di egenen die e en ruime opvoeding hebben b ekregen aan vers chill ende van onz e b e s t e Europ e s e univ ers i t e i t en . Ik geloof dat er in de t o ekoms t nog gro epen zul l en b e s t aan tus s en de enkelmng en de gro o truimt e o He t zullen all e en , m e en ik , ni e t d e z elfde z i jn al s d e z e van het verl e den . Ik b ewe er ge ens z ins dat de kl e ine Vlaam s e s t ad van de kaart verdwi jnt . Ik b eweer ni e t dat Tielt van de kaart gaat . Ik b ewe er all e en dat de Ti el t enaar verdwi j nt • • •
/
• • 0
•
--- ---- • -- ....... -- � � � � � · .. ... .. ·· --- ---- •. � --- . ....... . --.••• •
••••••••••••..
•...... ........... .. w
•• •••
•
•
•••••••••u•• ....
11 .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
EU RO PE AN
UN I
ON
Wat t en s l ot t e in e en versneld t empo doorgaat i s in de �rond ni e t s anders dan wat met tus s enpo z en en onder brekingen , al héél l ang aan de gang i s . Over de oud Mi ddel e euw s e d omus , de geme ent e , het graaf schap en d e natie , merkt men e en t endentie naar s t e e ds grot ere e en he den . Er i s i ets z o al s e en 11Holisme 11 aan de gang , e en vers chi jns el waardoo r o ok J . C . SMUTS z e e r s t e rk ge troffen werd en waaraan hi j overigens e en bo e d he eft g ewi j d ,
1
( .1. )
?:�r:esr::_� !�_t.i.<.:_ _v.:·m
de a� g emen e
_Cox;J: :!lc tu�E_: ( p.c i. j z e:a )
Daa rom prec i e s :
h e .; f t: .
" :i. n ri�! \ u r -te pE::-- iode " _1
b ev; eging van het e conom i sch sy s te_em in
2 er: kw an ti tati eve
z oweJ.
die
pe r üd e
de b egr_ipp��
•-.- r!'f."i.. l:<J i . s rh� r th mi s ch ,
niet
pe r ic diek .
-
of
l et':.en
voo r a J .
li. , ü s h oudin g :
d.w.z.
.c. . s i co ·-opne mend
fa zen loopt .
mede de v or m
V') l g ende "kermer�l'm Vë::l
beho e fte a a n contin uite i;:.
./ betere
AR
d. w. z
dan de normale
AL
productiefa c to r moge en arb eid
kapi. 1:.aa l
to·t
zeven
De b � -
"de
tren d
Wc:.nt h E. t f ei t
van de con j u:1c -
de ondcr:1 eming :
( M et bepe rkt e m idde l e n ) .
s t r even d n a a r e en
- winst- s tr e ven d , factor ( e:n )
op de
CH
: �� ) Onder�e;ni ag :
v i j !:
( t.:o t d e c e te r i s p.:!. r ibus behorend ) .
IV ES
tuurhe
�or_te
€!-- w oo r den :
ornsch r i j ven dom: te zeggen :
s �:.l j ge nd o f da l end i s hepaal t
trend
de
D
d:; bew� J i.ng :
opnie-c:\� è.oor àezel fde
buiten J::. c :s c h�lu\li n g g el a 'ce n " dat
van
de
a l s een bm l i tat ieve
d i n:�!·, c.:.� .. ,.
" a lgemF.me " b e'.v eging .
" ko rte per i ode"
Hen kan !:>ezwr.. a rl i j k
( prr:>duc t .i e)
op de du ur ·
;.,.l aan
C::. e bewcging
EU RO PE AN
1.
UN I
ON
fi
ve r goeding
van
maJ:kt•:ergoed i. n q ,
zi j n :
( in
Ka pitaaJ.
de b evoor r ec h t e produ:: tie·..; elke oak de
" b e voo rr e c h ::e "
een kapi. ·të'.. Jis:iscrè n:arY.. t :
( medebehecr i. n een rnarktekoi!or.li e )
ekor.omi e ) , { z el fb eheer
of 6Xbeid
O f a l l e drie ( zoal s in 1 9 5 0 - 1 9 7 4 ) . T enmin s t e in " st e rk e " lte rmen . V raag : n a a r wat gaat het s t r even ? C> ee!l s t:ceven ,, naar ê' en b ete:ce ve'!" goe di:ng dan de n'orr.:.a l e
in een rna rktekonom; e) .
IC
s e cto r en o f lan d
Qu id?
In d i �n er
OR
ST
�n t.\Jc:_o r d : J.)e
e.an i s
ve rho ud in g :
--
--- -' -
s t.andpunt
van
=
-
( welke ook de b e s t emmi 11g van het sur pl us :n:::Jg e z i j n ) ?
mark"t:vergoeding
HI
1
er g e e:1 on de rneming me e r .
r i s ic o--w i n st,rer.w<J.cht. incr
---- ------·- ----
di::
OI!dei:!IC?:n.i. n';
voc:rt: z e t: t.on .
�'
)
t:.,- � �. � ·_: j
•-' :
.1: ..;.. s icc..J ,
s ta at
van
con j un•>tuuri.Jnpé.. c t. op d8 ondern emir.g c en tr.:aa l .
de on dE:: r n e!i' 5 ng ha2 r ri si co
dar. këF: Jc.;
- in ve s t c !:ina en
..:.- - - - --- --'< --
'rJ.?..ar
niet
het
I n dien
P:!E'er kan br.:: palcr. o :t hau.c win stve::-wach t i ng
inve s t e r ing cn -
. ( tc 2kOrlls t -· •:er '::..- inùi. n g )
n i 8 t n8 zr
tf/tufi) ..
-- ·
-.....
ON
Van de a l g emene Con j un c tuur n a :1r de s e c tor en de onderneming
UN I
II.
EU RO PE AN
De ins chak e l ing van de : b r a n che : in de algemene con j unctuur en de i mpa c t ... van de conj unc tuur op de onderneming ver sch i l t wezenl i j k van sector tot
Vandaar de P-oodzakel i j khe i d voor de onderneming om tz t de algemene
sector .
conjunc tuur en de con j unctuurevolutie inzi j n s e c tor te volgen .
man ier waarop een sec tor zich t . o . v . de algemene con j unc tuur gedraag t -is vr i j sys temati sch .
De
B . v . - de e s se1 1tie l e verbruik sqoederen
hebben een s tabiel verloop ( ze
ontsnappen vr i j s terk aan de con j un c tuur )
•
- de d i s triout.ie ondergaat minder de conj unctuurveranderingen dan
�'?
:: '?�junct:_ure !e beoorde linq va n de onderne:rr. er_�o e t zich o p 3 ·.rl�kk.en
l:?.� ':"e.:K�.
en
IV ES
III .
of
de produ c t i e enz . enz .
de po s i ti e verkennen op e l k van hen :
CH
( 1 ) De alg emen� con j un c tuur
Voor een kl ein land al s Bel gi ë met s terk e i nternationa l e a fhank e l i j khei.d
in s te c d s grotere mate , van Amer ikaanse en Duitse make l i j .
( 2 ) De eig en
secto r ië l e con j unctuur
AL
Deze i s ,
AR
hangt deze in ovcrwegende mate van de internation a l e conj w1c tuur a f .
IC
Hier komen de volgende vragen voor : - is de s e c tor erg con j unctuurgevo e l i.g?
OR
hoe s terk i s de trend?
( laat toe snel l er de rece s s i e te overwinnen) Door pr i j sonder b i e d ing o f " inca s s eren " ze
de ondercapac i te i t3beze tting?
Enz .
HI
ST
hoe reageren de concur renten?
2.
ten gevo lge
van de algemene en
UN I
( 3 ) De pos itie van de ' onde rnemi ng ·sector i ë l e conjunctuur . --
De onderneming is een hui sho�d ing. die haar continu i te i t moet verzekeren :
Hier komen vragen aan bod zoal s :
EU RO PE AN
N.B.
- Hoe s taa t het met de l iquiditeitspositie in de con j unc tuur .
Me't de ren tevoet?
tlv(, l ;{..,""' V(.,{
- Hoe s taat he t met de f inanc ie ring op kor te termij n ? neming haél.r eventuele hogere s tockage
Enz .
conjanc tuuranalyse
Kan de onder -
f inancieren?
onderneming en me t een vr i j g ro te i nter national e a fhanke l i j kheid i s
IV ES
Voor
De a l g e me n e
( goedkoop)
)
of
- Enz .
IV .
ON
3.
het ger.aadzaam d e evolutie van d e con j unc tuur zowel
�an?-gevingen :
CH
bui tenlnnd te volgen :
in b innen- a l s in
- N ie t sporadisch : het evaluatievermogen neemt snel a f ;
bronnen
(Na � . bank , Centra l e Raad van de Economie , pr ivate
AR
- verschi l lende ba:1ken ) ;
AL
- opgepas t voor d e over-eenvoudige metho de van de un ieke
barome ter .
Deze
eval ua t.ie kan helpen als een eerste approximatie ; - idem voor de " gevoe l i g e " barometer
V.
OR
IC
-
van
de
beurs .
------
De con j unc t -..mrevo lutie in �� �2-SJ_� �c tor
ST
De ondernemer
van de overgang
p e r soon lijk
j
moet voldo.:.:nëe :.::.. g E:::m een ekonomisch i n z :Lc ht. hebben om het prob l eem
van de algemen e con j unc tuur naar de conj unctuur in de e igen
HI
s e c tor naar waarde te scha�ten : wordt de a l gemene conj unctuur i n de e igen s ec tor ver s terkt onnorgaan of n ie t? -
'
( x ) falin g i s staken van b etal ingen zel f s a l s de onde rneming r en da b e l i s ( t en zij conco r daat ) .
4.
ON
.
UN I
Raa�.9cviz::9e n :
- De b edr i. j fsgroepe r i ng moet een con j unc tuurdie n s t b e z i tten en de conj unc tuur sec torieel commer.tere n .
moet erns tig d e con j unc tuur b espreken .
EU RO PE AN
- D e paritair� bedri. j fsraad
Voordeel :
aa.nwe zighe i d van vre rkgeve r s en we rkneme rs .
VI . De conj unc tuur in
" DE " bedr ij•1en
Evenzeer a l s de algemene con j un c tuur een sector i ë l e dimen s i e he e f t , heeft ze
-
ook steeds een impac t op de onderneming a ls zodan ig d . w . z . a l s De
ondernemer moe t
de conjunctur e l e gedraging van de
( gevo e l i g e ) dimcn s ie s .
onderneming a l s
Ze houden telkens
IV ES
Hier komen ter sprake a l de
of
zodanig ke!1nen .
-
hui shouding .
.ve rband me t de dynamiek van de ondernemin g : -·
expans i e ( i nve steringen )
- l iquidi tei. t - pri j zen
AR
- tcwerk s te l l ihg
CH
- solvab i l i t:ei t
- r en tab i l i te i t
( fa l ing )
AL
- l iquidatie
IC
Ze worden h ierna achtereenvolgend onderzoc ht : ( 1 ) Expan si e ( inve steri�en)
OR
!'fer inner ing : de vraag luidt : hoe " va l t " de conj unctuur op
ST
o�. �ijE_ ondernemin g , tenz:ï. j inzover � (Marsha l l ) van de branche i s ?
2J2_�erk l :.1gen :
o
(;;;;) '){k,
' de win s tverande r ing lcopt v or
HI (a)
�
ondern eming? Niet :
m i j n onderneming " the repre senta tive "
a l gemene conj unc·tuur in de ondernemir.g .
be teke n t : 1/ z e l oopt voor op de a l gemc."J.e indicatoren van de conj unc tuur :
D.i.t -
=-
DE
z e l oop t voor cp de
alg
e ne tewerkstelli ng;
UN I
-
ON
5.
vera nde rt tez a men met de lo pende � i nst ;
( b ) · De
wi nstverwach t i ng
(c)
i nve ste ri ngsbeslissingen
H et he den be paalt " mo r g en " ( de v e rwa chting en van " mo r g en " ) . evolueren tez amen
( g oedkeurin gen van i nvesteri ngsplan nen)
EU RO PE AN
De
bepaalt) ; Cornmentaar ��aar kcm t dez e b and
(i )
tussen i nvesteringsbesli ssi ngen en lopende
(1)
wi ns t vandaan?
di e de wi nstverwachti ng
met de lopende wi nst) -
He t Kanaal i s meervoudi g : .___
h e t hcden b epaalt sterk de vi si e op morge n ; winst i s een eleme>nt van de cashflm.;
te b rengen; t:.
de kre di e t•.o� aa. r di ghei d de b e ur s daalt ook
-
de
( d i t p unt
o . v.
verhogen
di t i s s teeds moeili j ke r b i jeen
de b ank h angt sterk van haar lopende wi nst af ;
de algemene conj ur, ctuur waarè oor emi ssi e s moei li j ker
we rd o.i .
op het congres over het ho ofd gez i e n ) ;
CH
worden
voèr
de on dernemi ng aan
IV ES
van het vreemd vermogen kan ontsnappen;
-
waardoor
of
- de
aangang z ijnde i nvesteri ngen,
di e vaak ni et k un nen vertraagd wo rden,
U i t het voorgaande b li j kt dat ook b i j
samengaat
her stel
de i nvesteringsbesli ssing
Hi e r moeten eventueel
OR
w orde n :
met de "{ i nstverb eteri ng.
IC
( ii)
waardoor geen verder ri si co meer opge nomen wor dt .
AL
wor den,
AR
moeten door de wi ns.tvermi nderi ng ui t ande re thesauriemi ddelen gef i nancierd
2
op merki nge n gema akt -
' •+-
d e rat5. onali satiei nvesteri ng en v ertonen e e n neigi ng oru vlug te he rvatten ; E en c onj uncturele i nvestig atie
ST
b re e dte i nvesteri ng en reageren trag er . di t punt nuttig z i j n ;
HI
op
(1
)
1 2 e Vl.
�\' e t .
Beon.
C ongres,
blz.
606
vv .
zou
{ de
J
ON
6.
UN I
- de breedte inve sterir.gen r eageren in functie van het zgn . acc e l erati e - e ffec·t a l s de capaci tei ts grens bereik t wordt en de_ groe iperspectieven guns tig l i ggen .
Sommige auteurs : j a l Andere auteurs : In
nee n !
d e E . G . K . S . werd
;{to eri em en.d e)stabilit eit
EU RO PE AN
-
( i i i ) ye r tonen de inve s tering en con j unc tureel een
grote
door he t uibTerk en van periodiek herziene a l gemene dc e l
s te l l ingen gepoogd o m de inves ter ingen ( en tevens d e tewerkste l l ing ) s tab i l i seren .
Dit is niet gel uk t . 1
te
de Franse "plan" gemaakt worden .
of
Een soo r tgel i j ke oprue rk i.ng kan He t
?
be langri j ks te argument sch i j n t b i j de op- en a fga.ng van de c a sh flow
IV ES
te l iggen en de mogcli j kheid tot autofinanc iering . ui tzonder l i j k
In de periode 1 9 5 0- 1 9 7 3 waren de gro eioerspec tieven .--.
gunstig .
CH
Dit " k l eu r t " de conj unctuur en heeft voor gevo lg dat de inve steringen k}ln n en gemak ke l ij kerj voortge ze t worde n . De r ecc s s ie 1 9 7 �•�e e ft a l l e bes chouw ingen i . v . m . de tendens tot gro tere
p_�
-
con j tmc tuur ±n de solvab i l i te it. van de onderneming
Solvab i. l i te i t
AL
(2)
AR
con j uncturel e s tab i l i te i t - van de inves teringen i n de schaduw geste l d .
i s h e L vermogen van d e dndernemi ng o m b i j l ikwidatie haar
IC
s chulden aan derden te vere ffene,,
( n i et : s chuld t . o . v . zichze l f ) .
!
Maa.tsta f
OR
( solvabi l i t c i t MLT ) : ve rhoud ing e ig en vermogen/vreemd vermogen e xc l u s i e f schulàen o p korte termi j n . (1)
ST
Reuter
(midden- e n lange termi j n ) .
HI
MLT
s tel t een negati eve correla tie
( 1 ) 1 2e \IL . We t . Econ . Congres Belg ique ,
vast tussen conj unc tuur en solvab i l i te i �
Dit be tekent da t het vreenrl vermogen re l a tie f
b l z . 69 en Reu ter , Le s s truc t tir e s f inan cières e11 1 9 7 1 , Centre d ' E tudes bancaires , p . 2 1 6
.
ON
(o . m.
tocneemt in een s ti j gende faze "'·an de conj unc tuur
7.
voor de financier ing
UN I
, (v
,- (j
J
t. )
van dt:: invester ingen inzover de cashflO\'l niet vol staat) .
van de inv e ste r .
u i tges teld .
j
Verklaring : de e xpans ie wordt
EU RO PE AN
D e solvab i l i te i t r.. e emt toe ti j dens de rece s s i e .
Eigenaardige opmerking : men zou o p h e t eerste gez icht e e n negati eve correlatie tus s en r entevoet en vreemd vermogen verwachten . een par t i ë l e s tatische analyse mag
( mo e t )
hoe meer vreemd vermogen opgenomen �vordt Het tegendeel doe t z ic h voor . de win s tverwachtingen
verwachten : hoe lager de rentevo e t ( i n plaats van aandelenkapitaal ) .
Verklaring :
in e en dyna�1isch per spe c t i e f spe le�
een zeer b e l angr i j ke rol .
( cfr
Pigou )
( 1 ) correlatie gee f t geen u i ts luits e l omtrent r i chting van oor zaak
of
Bovcndien
D it is inderdaad wat men in
en g evolg .
Het is oruda t de inves te r i ngen hoog oplopen dat de :rentevo e t
op het .e inde
( 3 ) Liqui d i te i t van �epa l i ng :
IV ES
van de hoo g conjun ctuur s t e rk stijgt .
r
de onèerneming en con j unc tuur
h e t vermogen van de onclerneming om haar schulden
Maats ta f ? Er zi j n ver schil l ende maatstaven .
de omvang van het b�dr i j f skapitaal .
AR
Reuter g ebruik t :
d e ge s te lde
CH
verval.dagen te vere ffenen .
op
Waarnemi�g :
nega ti e ve correlatie tus sen conj unctuur en bedri j fskapitaa l .
Zeer
al gemene vasts tel l i ng . O. i .
l i g t de verklar ing b i j de s terke conj .
AL
�erklaring :
IC
en de deb i teur-krcdie ttermi j nen d ie de onderneming dwingen net
1 2e
Vl .
HI
ST
(1)
OR
kapitaal te reduc e ren en me er
Econ . Congres ,
p.
{ vreemde )
6 1 0.
kredieten
op
-
e xpansie van de voorraden
te nemen .
( e igen )
oedri j fs
·
en Pr ijsve::= loop ( i n de ond e r n emi ng ) ( volg ens 1 2e Vl . Econ . Congres p .
mee r dan de vraag .
b e pa l e n de pr i j sve r ande rinq en sl aan op de periode 1 9 5 0- 1 9 7 0 van
een
" ec ht e "
lr ece s s i e
�
groe i c yc l i .
z i j n?
v er sch i l l e n d .
\'l e n s e l i j k
M c F e tud e :
de ke st en .
Me n berner k t een vri j
( vraag ) b l i j ft zonder s igni fikante
de pr i j sverandering en .
op de spr eiding .
rl.'he s i s va n
z i j n tus se n groo thande l s
of
62 1 ) : con j .
Tevens hee f ·t de con j . geen invloed
IV ES
i nvloe d op
( c fr . c apita
( Kl a s s i eke opme rk ing : con j . ge drag uit er s t
gro te s ta rhe i d . (p -
( afw ent elin g )
Vraag : wat zou de r e a c t ie van de pr i j z e n op
Invloed van de vraag_: k l e i n er dan de actie van
C��:::!.
a l l1" s tudiën
à. . \'l . z . dragen de s te mpel van d e i n fl a t i e
een ond e rsche i d zou
pr i j zen , cons . - pr i j zen enz .
S tud j �va� R . ;
Maar ovg e pa s t :
Daarvoor v e n1 i j z en naar vooroor logse analyse s
Bov e ndi e n :
selecta) .
6 2 0 ) de kos tenverander in gen
EU RO PE AN
Doo r s l agg e vé nd :
UN I
( 4 ) C o!!1_unc tuur
ON
8.
b e s tl': i j d:t h e t zgn .
" rat.chet e f fe c t " d . ...r . z . asymrue tr i sc h
CH
pri j s ve r loop bij hoog- en l aagconj un c tuur �
H i j neemt een con j . b e invl oeding
Bovendien b e s tr i j dt h i j het " dremoe l ' e f fect" : e en k l e i ne vr aa. gve ra.1 deri ng hee f t geen invloed op d e pri j s . Vol g e n s
AR
van de mate van pri j s ver ande ri ng waar .
deze a uteur ve r l oopt de pr i j s ve r an de ri ng l ineair
( met het ver schi l tus s en
AL
vraag en aanbod : d . \'l . z . ove rto l l ig e vraag r e s p . overto l l i g aanbod)
.
Dus : ni e t l i.neair !
( H et v r a a g effe ct dom in e e rt ) .
OR
is .
IC
A:1dc:r:e v;a arne:;ming : de pr�j_sstij ging_:�ord!;: __�'?.!:_::. a l s de capa c i. te its gr e n s bereikt
InvlEcd v� n de co nc cn tra ti e graad
ST
Vraag : conc entratie in de s ec tor verhoogt pr i j s s tarh e id? zeggE!..1 j a ,
HI
� i ss :
and e re n b e s t:r: i j den d i t s tandpunt..
i nvloed van conccntratie is in de ti j d bepe rkt .
na een pog ing tot s tarhe i d ,
i n s tort.:.:1g .
Sommi g e auteur s
Th e s i s
van O uFr i e z :
1 {
de
i n f l a ti e
Sommi gen
Mean s ) .
z ie n
er
l i gt dit naa s t de kwe s t i e van de r e latie �on j .
0 . i.
oorzaak i n .
( s tell ing van G .
-
(1) .
Waarneming van Phl ips voor Belg i ë en Neder land en niet op e en gewone conj .
me t ups
- de pri j z en verhogen m.e·t de arbeids inten s i te i t )
and downs :
uni taire
e en
inflatie
en pri j z e n .
EU RO PE AN
ingevolge
" adroini s tered pri e e s "
zgn .
UN I
Spec i a l e b e langs te l l ing genoot h e t prob leem van de
ON
9.
(d.w . z .
loonkost
..J
Slaat ook op inf latie
in
[
func tie van de
- de beteke n i s van de vraag fac to r kon n i et achterhaald worden ; geen bewi j s
voor
" admi n i s trative - i n f l a tion " .
"( 5 ) Conju.11 c tuur en Tewerk s t e l l ing ( in de onderneming) . in U . S . A .
tus s en de
2 W.O.
rechtstreeks :
(1 )
gemiddeld aantal "''erkur en per week
(2)
aanwe rv ingsratio
( 3 ) aantal afdankingen
(5)
a antal
(6)
to ta l e tewe rkste l l ing
tewerkge s te lden
1
( aangeworven )
( i s du s m a a r é é n op de t i e n )
.
( mng eke e r d)
total e werkloosh eid werkloo sheid van
OR
(8)
r
tewerks tel ling
AL
in d i rec t
AR
gepr e s teerde manuren
(7)
1
met de
(1
(4)
IC
(b)
die
CH
(a)
IV ES
in verband s taan :
indicatoren
of
Waarnemingen
-
( 9 ) arb e i d sko s ten per
( =* m et ( 7 ) om s e i zo enpieken t e elimin e r en ( 1 ) )
1 5 ;oreken en me e r
tl
toeg evoegde waarde
...-
HI
ST
( 1 0 ) arbe i dskos ten per e enhe id out.pu t .
( 1 ) Phlips L . , Bu s i n e s s pr 1 c 1 n g po l i c ies and I r. f l ation , EEC·- countr i e s ,
- )
Journal
of
in du s tr i al
1
economi e s ,
no v .
(
(
t
sorne
evidence
1 9 69 ,
p.
(
14 .
1
from
1
J
)
Correlatie con j . - tewerkste l l ing . ....-
b i j pieken : ui tge sproken ( 1 ) b i j diepten :
Lags : b i j oieken : �
-'p-
bi j d i epten :
,
(1)
tot
{ 6 ) en '-""
(8 )
(3)
en
to t ( 5'} (6)
EU RO PE AN
Leads :
(9)
en ( 9 )
J
(6)
UN I
po s i ti eve correl �tie
Rentab i l iteit ( wins t)
ON
10 .
1
� - B i j k l eine bed.r: i j ven en in minder geconcentreerde secto ren : een lead t . o . v . gro te bedr i j ven en mee r geconcentreerde sectoren in hand )
( Sherman )
(1)
•
(be ide kenmerken gaan hand
�
of
- B i j grotere bedr i j ven k l e inere schomme l ingen b i j de w in s t (vergel i j k met
gevoe l i gheid in amp l i tude )
- Zowel b i j grote ' - bi j k l e
IV ES
vor i g e waarneming : daarui t vol g t : geen lead in de tij d en ook geen gro te ( R . Osborn ) .
e vennootschappen e en kle
� re
fluctua tie van
Verk�:!l:ring van S tekl e r :
CH
de w i n s t dan b i j de middeigro te ( S tekl er ) .
AR
- Kl einere ondernem i ngen overschr i j den l i cht de grens van de " rode c i j fer s " en worden gel iquidcerd ( ? ) .
AL
- Grotere ondernemingen vertonen e en kleinere fluctuatie van de 'lli n s t door grotere dive r s i f ika tJe
( d i t •rmrdt ove r igens als e en belc:mgr i j ke tendens
IC
tot groei aange z ien) .
OR
( 7 ) Lig�tda t�- ( Fal ing)
en conjur.c tuur
ST
Wa�ncminsr_: omgekeerde c:orrelatie . .......
Wat de
omvang van het vreernd vermogen
HI
b i j fal ende ondernemingen b e tr e f t : een l ead t . o . v . de con j .
(1)
1 2e
Vl .
-
Econ . Co�gre s , p . 6 2 7 vv .
r.
61 .
is
pa r t i e e l e en
D o m i n e r e n d e e n pa s s i e v e o n e v e nw i Πh t e n
IX
e c onom i s c h e v e nw i c h t
s l e c h t A u i t g ang s pun t v o o r
UN IO N
het
( onde rnem ing o f s e c t o r )
de
s t ud i e v a n d e
e ko n om i s c he
b ew e g ing e n . t.
"' -- ------
"\,
P .
0
---· ·
\
------
=
e v e nw i c h t s h o e v e e l h e i d
=
ma r k t p r i j s
E v enw i c h t s t o e s t and fre d u i t g a n g s p unt
voor de
he t g l o b a a l
bij
r ea l i t e i t
is
( s p a nn i n g e :&t ) .
b e we g i n g a l s
i n t e g e ng e s t e l de w ic h t e n s t e l l e n i nv l o ed o p d e
-··
e v e nw i c h t v a n W a l r a s
op e l k ogenb l i k
OR IC AL
bale
Q
.
s t ud i e v a n d e e k o n om i s c he b ew e g i n g e n
V a n d a a r he t b e l a ng van e e n w ic h t en
v
. op " d e " m a rk t .
AR
l ig t
--··
IV
Pivi
-- --
'"� ' ----
CH
�E
/
ES
/
\
of
'
A
_,/
EU RO
p
PE AN
1
ST
�
i-w o f d s t uk
HI
!
i n o n e v e nw i c h t
inz icht
r e s u l t an t e v a n
rest
o.
in d e
Z e v e r k l a re n de
" l o ka l e ' 1
u i t o e fenen .
�·t a a r d e
� :>
e n d u s ge r i c h t .
b e s t a an d e
oneven
r i c h t i n g van d e
s p ann i n g e n d i e
r i cht ingen gaan .
t .
( Pa r e t o ) .
glo
eventuee l
Men k a n d o m i n e r e n d e
O I 1 e v e nw i c ht e n d . '-" . z .
die
oneven geen
O o k 1 1 p a s s i e v e " o n e v e nw i c h t e n .
62 .
M i c r o - v l ak
c l au su l e .
-
( sp an n i n g e n op d e ma r k t e n )
St a t i s c h ( a)
van
de m a r k t o ne venwt ht e n
Bij
� �g � � ! fQ�
Kwa l i t a t i e f
:
o nd e r b e h o ud van d e c o e t e r i s p a r i b u s
o n e v e nw i c h t o n e v e nw i c h t :
t e nde n s
op é é n m a r k t k o men
g e l i j k t i j d i g o n e v enw i c h t
t o t p r i j s v e r a nd e r i n g
dal ing) 1\.wa n t i t a t i e f
:
v r a a g e n a an b o d
v an d e c u r v e n
(naar recht s
of
:
t endens
naar
/· A
0
ES
CH
AR
OR IC AL
v r a a g o ve r s c h o t:
ST
ve r s c hu i v i i L g
v
Q
Q
(1)
HI
......
IV
v
tot
l inks ) .
of
/
a a n b od
( s t i j g in o f
EU RO
-
twe e a s p e c t e n
PE AN
(1)
in
UN IO N
I n z i c ht
(2)
vraagovè r s cho t
63 .
Mac r o
is
coeteris
:
de Vraag
:
v l o e d v a n k r a c h t en v a n � ! �� ! §
d a t onde r
d .w. z .
r e a g e e r t mede �
en
m a a r v e r a nd e r t
i n de we r k e l i j Khe i u n o o i t p a r i b u s 1
UN IO N
(b)
·
in
z ic h naar
l i n k s k a n v e rp 1 a a t s e n e n de p r i j s k an d a 1 e n d . w . z .
o n e v e nw i c h t
in .
Wat
n a l en
zal
r ende
het
(2)
Let op
?
:
Hr
s p a nn i n g e n m e d e
wa c h t i n g en .
in ;
r e k e n i ng
" l okaa l "
e 1 k ogenb l ik domine h ou d e n d m e t
(1)
Ove r p 1 a a t s i ng n a a r d e dynam i c a
d e ve r
C1t"
op de X-as)
d om i n e r end. one v e nw i c h t o p d e m a r k t e n b r e n g t f a z e n van de
c o n j un c t u u r v o o r t .
ES
Ove rw i c h t v a n v e r k o p e r s rr.a r k t e n ( Ko p e r s c on j . : c o nj . e x p a n s i e )
1
1
d a l enae
/
•'
CH
C o n j un c t uu r b a r ome t e r bv . b N P
en
of
t
s t i j g en d. e
IV
he t
" KJ\1� ; , .
z i j n op
Dynam i c a
(a)
t eg e n he t
d.w. z .
EU RO
(c)
e i g e n t enden s
PE AN
t e ge n d e
AR
Ove rw i c h t v a n ko p e r s ma r k t e n ( v e r ko p e r s - c on j . : c o n j . r e c e s s i t: )
· -----· �·- ---
:
OR IC AL
L e t we l
" Ov e r w i c h t
v r a ag o v e r s c ho t t e n
(1)
ST
.
er
toe
in
R.b.S. )
is
.
t e l ke n s
e n t e ko r t en
k e n t e e n o v e rwe g e n d e
e e n s a l d.o v a n
( k enme r k van K e yn e s
b e t e ken i s vaan vraag t eko r te n
z i j n t he o r i e ) .
L .H. ,
l l e V l aams
HI
E
hij
Dupr i e z . I
-
;
·-·- - - - · - - ·-
D e s Mouveme n t s
L e uv e 1 1 1 b e on .
1 94 7
,
b1 z .
C o ng r e s �
b c onom i que s
277
G e n e r aux �
vv .
Re f e r a t e n ,
blz .
lSj .
64 .
c o mpe n s a t i e b i j
is
d e oms l a g p u n t e n
!
z u iv e r b o e k ho u d kun d i g wichten b i j
?
We l k e p un t
(c)
De
d e p r o duc t i e
V e r s c h i l l e nd b i j
??
Ja �
" d om i n e r e nd e " o n e v e n
( w i n s t - ve r l i e s ) de
t op -
en b ij
we g e n d o o r . he t
van d e an j unc t uu r .
Verder
in z icht
in k o p e r s -
hoeve r
" o n t b i nd t 1 '
e n ve r ko p e r s - c o n j .
e e n o n e v e nw i c h t
e n in e e n kwant i t e i t e ne f f e c t e l a s t isch
is
(i)
-
"me n g e nc on j un c t u u r "
-
K e nme r k
:
het
aanbod
?
?
l aa g t e
:
in
z i c h i n e e np p r i j s
EU RO
ho e
ma a r
UN IO N
Er
PE AN
(b)
a a nb o d c u r v e n v e rp l a a t s e n z i c h z o nde r o f m e t we i n i g p r i j s e f f e c t .
is
e e n e i g e n s c h a p van d e h e r l e v i ng
z i j n ve e l
onge b r u i kt e
" me n g e n c o n j unc t u u r "
AR CH
Q bv .
a r b e i d sma r k t .
L
1 ' P r e i s c o n j un k t u r 1 1 •
IC A OR
-
b i nde v a n d e
c o n j unc t u r e l e expans i e .
Ve r k l a r i ng
De
Dus
:
:
a an b o dc u r v e n w o r d e n o n e l a s t i s c h
he t e f fe c t v a n h e t o n e v e nw i c ht v e rp l a a t s t
z i c h van d e kw a n t i t e i t en n a a r d e p r i j z e n , g e ke e r d .
p
HI
ST
in de z e
IV
A
-
er
ES
- Vo rm v a n d e a a n b o d c u r v e n
( i i)
(want
f a c t o r en b e s c h i kb a a r )
of
- Dit
0
Q
e n om
W i n s t ve rw a c h t i n g t . o . v . O f ook nog gebeurt
:
het
hoe
geschiedt
( z u iv e r e w in s t )
het
in d e o n d e rn e m i ng
(1)
Bij
de
(b)
i n z e t van de
f a c t o r en dwo r d t de
rec e s s i e
De gro e i
à
Kan de
fac t o ren d . v . z .
de w i n s t a . h . w . :
de w i n s t
s c ha a r s t e
we g g e s c h a a fd . hers telt
i n d e groe i - sec
b e p a a l t m e d e d e c o n j un c t uu r ,
en de
a fwe z i g h e i d van e e n d o m i n e r e n d o n e v e n
AR CH
?
e e n s o o r t p e rp e t ue l e
L HI
l l de V l aams
n ar
en b i j
( v e rw a c h t i n g )
Gewo o n l i j k e e r s t
IC A OR C fr .
ST
(l)
al
o n e v e nw i c ht e n .
l a haus s e
v e r o nd e r s t e l l en
de
z ij n o f niet .
ES
wicht
:
bepaal t
z er v e r a n de r l i j k ,
IV
d om i ne r ende V r a ag
?
( b r an c h e )
of
z i ch g e l e i de l i j k . t o r en .
fac
o v e r s c ho t
g r e n s van d e c o n j unc t u r e l e e x p a n s i e
T i j dens
hoe
o nd e r d e
l o p e n de w i n s t
:
vo l l ed ig e aan
de
het
d.w. z .
i s o o k d e duc t i e f t e v e rwa c h t e n .
f ac t o r e n s c ha a r s
Onde r s c he i d (a)
Dit
:
t ar e ke n i n g s p r o c e s we r k t
g e l ang de
t o e r e k e n i ng ,
en h o e o n t s t a a t
Hm� i r i s c he wa a rn e m i ng ve rwa c h t i n g e n .
-
de
� r a c e s waardo o r de opbreng s t
t o r e n v e r d e e l d wo r d t
-
d e r e n t e vo e t .
PE AN
-
EU RO
(3)
UN IO N
65 .
E c o n om i s c h C o n g r e s .
o nd e r t ewe r k s t e l l i n g
? )JJ'. '-J.
( zoal s
t r o uwen s
d at de
g ro n d s t o f f e n we l v a a r t
b l i j kt
u i t
het
van
van dit
te
kome nde bcperkt
Er
i s
i n
hot
vri je
tot
een
e f f i c i ë n t____e
CH
be toge n
ST E I N
OR
pro ce s s e s
(2)
HI
ST
to
Me n
than
an
l e ad
to
"
mark ten
. . .
a
rate
p·a r t i c i p a t i o n
l ong- run
. . .
may
l e g i s l a tors
The
and
a
tot
. e e rd e r
v o o nn a t d e n )
i./� k ;:
de
1 i
stel l i ng
ui tputbare
cri t i ci e
van
of
imply
that
resource
these
forces ,
b e t te r
the
that
n o o ·; t
l d
bureau crats . "
to
pre
con sumpt i un ,
s ho u l d
gui de
the
\·,1 [ 1 1�11 -
i m p e rf e c t m a r k e t
markets
even
i n
na d�ze
�-h1 a a _.el e ��!: n u 1 ..J! n s u 1r.<.. {:
a r gcme n t
economi e be
e
v; e r· k e
not
i n
(•)
de
a l g e me n e
stri kt
an a l ys
do es
afge z i en
r i s i co- a v e r� i e
omtr e n t
zoal s
ei ther ( 1 )
rapi d
s i tuati on
tha t
thi s
-
grondstofvoorrade n .
vri j
de
g r o n d 1. g e
na
s i t ua t i on tao
in
dat
Zoal s
m a r k t v o rme n
v an
We l i swaar ,
i mp e rfe c t l y ,
deci s i ons · of
( <• )
z 1• c h
g ov e rn me n t
i m p r ov e d
ex p re s s e d
zijn
Z E C KH A U S E R :
e n te r t a i ned
het
1rZ a n
s e cond- best
IC
sent
en
:
l e i dt
gevo l g
� te nder ·
de
i ndi en
consensus ( ci n d e \'
a l l o ca t i e
gro nd s toffen .
AL
pe rfe ct .
v r i jwé l
het
bestaat
eerder
n a tu ur l i j ke
m a r k tme c h a n i s m e
AR
s te l l i ng
de
con cl u s i e
b e d re i g d .
d oo r o n z e k e rh e i d
van
l i teratuur
dat
tuurl i j ke
p rob l e e m
doo r mo n o p o l i s t i s c h e
ove rgebru i k
de
wo rdt
met
l i t e r a t u u r o v e rz i c h t
hetzi j
h e tz i j
v e rb r u i k t
generati es
IV ES
domi neer t , tot
wo rd e n
" c o m m o n · p r o p e r ty "
o v e r c o n s e rv a t i e ,
dan
snel
v e rw c r k e n .
kan
l i chtz i nn i ge
de
l e i d e n_ t o t
niet
di t
mag
ge
mar ktmec h an i sme
i nadequaat
go e d e re n )
andere
voor
natuur
wo r d t
re ke n i n g
h et
die
of
Nochtans
EU RO PE AN
met
v an
mar kten
i nd i en
onze kerh eden
t a l r i j ke
de
houden
de
i n
he t b i j zonder
i n
g ro n d s to ffen
l i j ke
al l ocatie
e f f i c i � n te
om een
i mp e rf e ct i e s
di verse
er
zi jn
Ev i d e n t
markten
Z 1 J n de z e
v e rz e ke re n .
te
�" .
bepe rkt
te
)
:
lt.fatttresl.L
ON
SOLOW
.(A"'
UN I
vol gens
bestaan
u.. t-u. rc!5..!.!/ ·
g r o n d s t o f f e n T N u c rt � a rt �
n atuurl i j ke
voor
He l i sw a a r � ��
goederen .
toe koms t i ge
i n
ma rkten
van
bestaan
het
door
o n d e rv a n g e n
worden
kunnen
O n z e ker h eden
15.
at i f
wou
l d
l ead
l eas t t h ey
a ct i o n
or
be
ore
than
the
( p . 87 ) .
D e z e l a a t s te k u n n E n 0:-IV '::: ! 'nl i j d e l ·i j ke ge\ o l g e n z i j n v a n m a a tr e g e l e :� om " c ommo n p r o p e r (:y " p r o b l e0m · h c t h c ofd tc b i e d " n .
,.
..
j
16.
..
ON
E e n b e l a n g r i j k p ro b l e e m b e h a n d e l d i n h e t k a d er v a n d e n a t u u r l i j ke g rond s to f f e n s te l t z i c� wan n eer b i j de be pa l i ng van s o c i a l e we l v a a r t n i e t e n ke l h et P a re t o - e f f i c i � n t i e c r i te r i um
UN I
w o rd t g e h a n t e e r d m a a r o o k v e r d e l i n g s a s p e c t e n w o r d e n b e h a n d e l d . I mm e r s , h e t P a r e t o - e f f i c i ë n t i e c r i t e r i u m h o u d t g e e n r e k e n i n g m e t d e i n k om e n s v e r d e l i n g , h e t z i j o n d e r t i j d g e n o t e n , h e t z i j
EU RO PE AN
t u s s e n v e r s c h i l l e n d e g e n er a t i e s . H o e w e l d e a l l o c a t i e r e s u l t a t e n v a n d e v r i j e m a r k t c o n s i s t e n t z i j n me t s o c i a l e w e l v a a r t i n e e n c o n v e n t i o n e e l u t i l i t a i r r a a mw e r k ( S W E E N E Y (
(
·
) , K O O P MAN S
- ) e . a . ) w o r d t me e r e n m e e r d e v r a a g g e s t e l d o f h e t g e h a n
·
v r ag e n
t e e rd e we l v a a r t s c r i te r i u m we l a d e q u a a t i s . e t h i s c h - fi l o s o f i s c h e
D i v er s e - ee rder
- s te l l e n z i c h h i e r .
U t i l i t ari s t e n
m a x i m e r e n d e s o m v a n t e g e n w o o r d i g e e n t o e k o m s t i g e w a a rd e r i n g e n . S o mm i g e e c o n o m i s t e n z o a l s RAM S E Y (
) , g e s teu nd doo r de fi l o
s o f i s c h e i d e e � n v a n H e r z e n e n K� n t h i e r om t r e n t , b e o o r d e l e n
of
het v e rd i s con t e r e n van deze waa r d e ri n gen - wa t i n houdt d a t h u i d i g e . g e n e r a t i e s m o e t e n s p a r e n v o o r t o e k om s t i g e - a l s o n e t h i s 1
�� r o b l e m a t i � 7
ve rde l i ng
CH
.
IV ES
S i n d s h e t f i l o s o f i s c h t r a c t a a t v a n RAW L S ( �{P1 ) , w a a r i n h e t " m a x- m i n " d i s t r i b u t i e c r i t e r i u m w o r d t g E: s t e u n d t r à c h t e n e c o n o m i s t e n ( SO L OW. ) d i t c r i t e r i u m a a n t e we n d e n i n d e z e ..__
�t<-
a
-----.- r ,.. tt tt. f---:--._ n h e t k a d e r v a n · d i t b-e-p�-K-t-e--e-v-e-r� k n e n k e l d � n o p d e z e b e l a n g r i j k e o n tw i k k e l i n g e n . ·
AL
0
AR
( 1
.
1'....WM
tyt.:..._oft �
betre k k i n g
Jt
ge
w
e ze n
t;;���W-
w
or-
OR
IC
T o t b e s l u i t v a n d i t b e p e r k t e l i t e r a t u u r o v e r z i c h t'Vk u n n e n v o l g e n d 1 c o n c l u s i e s wo rd e n wee r h ou d e n m e t tot dè prod u kt i e
ST
v a n n a t u u r l i j k e g r o n ds t o f f e n .
HI
.
17. t� aft h u s
ON
i a a n s rn o cl e l rn e t e x p o n e n t i e e 1 i n d e t i j d t o e n e rn e n d e b e h o e f t e n e n b e p e r k te v oo r r a a d n a t u u r l i j k e g r o nd s to f f e n r e s u l t e r e n d i n e e n p l o t s e i n s tor t i n g i s e e n naieve b e s chr i j v i ng - Ee n
E e n Ri car di a an s e opvat t i n g
:�
UN I
v a n h e t e c o n am i s c h m e c h a n i s m e .
t . t . z . o n b e p e r k t e kw a n t i t a t i e v e v oo rra d e n , d o c h w e l v a n a f n e me n d e k w a l i te i t ( wa t s u b s t i tu t i e to e l a a t ) a a n g ev u l d m e t t e c h
EU RO PE AN
nï s c h e v o o r u i t g a n g ( d i e d e t e n d e n s t o t s t i j g e n d e r
e ko s te n
o n g e d a a n m a a k t ) , w a a r b i j h e t p r i j �m e c h a n i s m e e e n g e e i d e l i j k g r o n d s t o f v e r b r u i k r e g e l t w o rd t m o m e n t e e l a l g e m e e n
- SOLOW (
�Q.. ci . .
) g e e f t o p k e rn a ch t i g e w i j z e d e wer ke l i j ke p ro b l e -
.
mati e k aan n l .
11 m a n y d i s c u s s i o n s o f e c o n o m i e p o l i c y . . . b o i l
d o w n t o a t e n s i o n b e tw e e n m a r ke t a l l o c a t i o n a nd p u b l i c i n te r venti on .
Ma r ke t e e r s kee p t h i n k i n g ab ou t t h e d o u g h n u t o f a l l o
of
c a t i v e e f f i c i e n cy a n d i n f o rm a t i · o n a l e c o n o my a n d d i r r i g i s t e s a r e i m p r e s s e d w i t h t h e s i z e o f t h e h a l e c o n t a i n i n g e x t �r n a l i -
IV ES
t i e s , i rn p e r f e c t i o n s , a n d d i s t r i b u t i o n a l i s s u e s
w i t h e x h a u s t i b l e r e o .u r c e s . het
rn
ol � ,.. e_r.
a r l' t rn e c h ? r. i s rn e
1
.
.
11
( p 13 ) . •
CH
(
So i t
i
s
; 1,d.e..rd o. D e k e r n v r a a g iSY6r--�
n s t a a t i s _d e j u i s t e a l
�-a-4€-fl t è v e r z e k e r e n . b a re g r o n d s to �
.
1
0
cati e va n u i tpu t-
AR
- E r b l i j k t u i t d e l i t e r a t u u r d a t - a f g e z i e n v a n h e t 11 C o m rn o n . me,es ta l p r o p e r t y p r o b 1 c e rn - e r t e c n t. e n d e n t 1 e b e s t a a t t o t . o v e r c o n s e r v a t i e e e r d e r d a n o v e r g eb r ui k v an gron ds toff en . Z owe l o n z e k e r h e i d
AL
11
IC
( i nd i e n ri s i c o - a v e rs g e d r a g domi n ee r t ) a l s monopo l i s t i s che · v orme n . v a n m a r k t o r g a n i s a t i e z i j n v an aard het g r o n d s tofver
HI
ST
OR
b r u i k te v e rt r a g e n t . o . v . h e t opt i ma l e g e b r u i k .
/
·'
18.
Al s a l g e me n e e o n c l u s i e k a n m e n s t e l l e n d a t h e t m a r k t - m e c h a n i s m e o n d a n k s d e .. s e c o n d - b e s t "' e r k e l i j k h e i d ( 1 ) n i e t l e i d t t o t o v e r g e b r u i k v a n d e n a t u u r l i j k e g r o n d s t o f f e n .�� 2 ) w e l l i c h t i n
UN I
.
""
d e l a n g e t e r m i j n a n d e r e n i e t - m a r k t a l l o c a t i e v o rm e n d o m i n e e r t . � � cLJrr in d ; e n � m. a r k t i m p e r f e c t i e s i d e n t i f i c e e r b a a r e n v a t b a a r u z i j n v o o r kw a n t i t a t i e v e e s t i m a t i e � e e n t a a �e g g e l e g d v o o r
� . J:_ �-
c o mp e n s e r e n d o v e r h e i d s i n i t i a t i e f . . j , \ . ,. e � ':i_t t .:J. -E e n z e e r o m v a n g r ·i j k e e c o n o m i s c h e ( e n o a k a n d e r e ) l i t e r a t u u r
EU RO PE AN
('·
�
o m t r e n t h e t l e e f m i l i e u h e e f t z i c h o n tw i k k e l d g e d u r e n e h e t l aa t s te d e ce n n i um .
1
He t i s we i n i g z i n v o l e e n u i t g e b r e i d ov e r-.
z i c h � v a n d e z e l i t e r a t u u r te g ev e n .
Z e e r re c e n t w e rd e e n go e d e
s u r v ey g e p u b l i c e e rd d o o r A . C . F I S H E R e n F . M . P E T E R S O N
"
)
.
E n k e l e b a s i s g e d a c h te n i . v . m . d e z e pr o b l em a t i e k wor d e n h i e r weer g e g ev e n .
of
H e t p r o b . , e e m v a n d e 11 p r o d u k t i e v a n m i l i e u g o e d e r e n .. o f d e k c u z e
e
IV ES
t u s s e n 11 C o n s e r v a t i e 11 e n 11 Î n d u s t r i ë l e o n tw i k k e l i n g 11 v c r t o o n t g e l i j k e n i s m e t h e t 11 C o mrn o n p r o p e r ty 11 p r o b l e e m . ma r k tm
c
O n d e r e e n v r i j ·
h a n i s m e w a a r b i j m i 1 i e u g o e d e r e n o n d e r 11 c o mm o n p r o p e r t y
u.
CH
v a l l e n , i s h e t t e v e rw a c h t e n d a t e e n o v e r g e b r u i k v a n d e z e g o e -
COASE
AR
d e r e n p l a a ts v i n d t .
) argume n teerde dat c o r r i ge rend o p treden
v a nwege
AL
d e o v e r h e i d v o o r h e t g e b r u i k v a n d e s c h a a r s e a f v a l v.e r w e r k e n d e c a p a c i t e i t v a n h e t l e e f m i l i e u n i� n o o d z a k e l i j k i s e n n e g o t i a t i e
IC
t u s s e n d e ( d o o r p o l l u t i e ) b e t r o k k e n p a r t i j e n a u t o m a t i s c h t �t s t an d k a n kome n . H e i. � · u ( o a s e t h e o r e m 11 g e l d t s l e c h t s i n e e n be pe r kt a a ni a l geva l l en . Waa r de externe effe cten opt reden
OR
���a:l
t u s s e n e e n g e r i n g a a n t.a l p r o d u c e n t e n e n e e n g t· o o t a a n t a l c o n s u -. n i s ." b a;i' g a i e n h e t m a r k t m e c h a n i s m e v r i j '" e 1 u i tge - rn e n t e--( ����Vi! {.�,.. �.-w &o• Ct-='1-lr-< ....l.�� � s l o � e n �· r ( V o o r e e n o v e r z i c h t v a n d e t h �o r i � o v e r e x t e r n a l i t e i t � n w o r d t v e rw. e z e n n a a r · E . J . H I S H A N ( . ) ) . l11 e n i s h e t e r i n d e
ST
_
HI
)� 1 �
ON
11
...
/
l i teratu u r v r i jwel over eens dat ecn overh e i dsb e l e i d noodzake l i :
i s om de
o
ptima1
e
a
1 1
o c a. t i e v a n.
'
"
mi l i eu g oed e r en
11
te
ver
z e k e r e ri .
19.
ON
T w e e b e l a n g r i j k e v o rm e n v a n o v e r h e i d s b e l è i d i n z a k e i n d u s t r i � l e b e v u i l i n g v a n h e t m i l i e u w o r d e n o n d e r s c h e i d e n n a m e l i j k d i re c t e
pp . l59- 16 1 ) .
UN I
con tro l e s ve rsus taxat i ebe l ei d . Doo r d i r e c te c o n t r o l e s z a l · d e o v e r h e i d p r od u k t i e b e p e r k i n g e n a a n ( p o l l .u e r e n d e ) b e d r i j v e n o p l e g g e n . T a x a t i e v a n d e p o l l u e r e n d e p r o d u c e n t e n �e rd r e e d s b e h a n d e l d d o o r A . C . P I G O U ( 1 9 3 2 , Pi gouv i aanse taks en ( het
I de a l i ter z ou den
i n t oe p a s s i ng v a n
heden
•
EU RO PE AN
v e r s ch i l t u s s e n d e m a rg i n a l e s o c i a l e ke s te n e n m a r g i n a l e p ri v a t e k e s t e n v a n d e p ro d u k t i e ) wo rde n g e h e v e n . P i g o u v i a a n s e . t a k s e n l e i de � e ff i c i ë n t e a l l ocati e . Nochta n s s tu i t men
p; g ou v i a an s e
t a k s e n o p em p i r i s c h e m o e i l i j k -
D a a t' o rn s t e 1 d e n d i v e r s e a u t e u r s ( I . RU F F (
) , B A U M O L e n O A T E S t . ) , B ll. I I M O L. {
t ,
( . · ) p r a gm a
t a x a t i e t o t 11 a a n v a a r d b a r e 11
t i s c h e p r o ce d u re s v o o r o m d . m . v
p o l u t i e n i v e a u s t e k o me n t e g e n m i n i m a l e
k e s t e n v o o r d e g e me e n - .
IV ES
of
s c ha p .
); M I S H A N
) , KN E E S E
De s u pe ri ori te i t i n termen v a n e co nomi sche eff i c i ën ti e v a n e e n o p t a x a t i e g e s te u n d b e l e i d wo r d t i n d e e c o n o m i s c h e
l i te
N o c h t a n s o b s e r v e e rt me n d a t i n .d e p ra k t i j k e e n b e l e i d o p d i re cte contro l e s ( event u e e l aangev u l d met s u b
CH
r a tu u r a a n v a a rd .
s i d i e s v an p o l l u e n t e n ) w o r d t t oe g e pa s t ( � )
AR
arti ke l geven
J . r� .
.
I n e e n r e ce n t
B U C H A N A N e n G . T U L L O C K ( t,{i ) h i e r v o o r e e n
v e rk l a r c n d e t h eo r i e g e s te und o p d i s tr i b ut i ef ver s ch i l l e nde
IC
AL
g e vo l g e n v an· b e i de be l e i d s o p t i e s .
( + ) C O A S E ( ��� ) t o o n d e a a n d a t Yt a x a t i e v a n p o l l u e n t e n �€s t a x a t i e v a n d e s l a ch to ff e rs van p o l l ut i e ( wat s u b s i d i e v a n po l l u e n t e n b e t e ke n t ) ot e.: o p h e f f i n g v a n d e e x t e r n a 1 i t e i t 110 P1 � e.v-o ·4i t\.·V.rf· f;
OR ST HI
� wJ
20 .
Da t i n k o m e n s d i s t r i b u t i e v e a s pe c t e n n i e t e n k e l b e p a l e n d z i j n
ON
v o o r d e p o l i t i e ke a a nv a a r d b a 9 rh e i d va n e e n pu b l i e k b e l e i d t . a . v . h e t � e e fm i l i e u , ma a r o o k d e t e r m i n e r e n d z i j n v oo r d e v r a a g n a a r m i l i e u g o e d e re n , wor d t g e a r a u me n t e e rd d o o r W .
) . , D t/t' w-trrtL +- l! � r
�.� or-
r
UN I
c
BAUMOL
EU RO PE AN
T o t b e s l u i t k a n h e t v o l g e n d e wo r d e n g e s t e l d .
�
_·_
.
M e n ka n z i c h
t r o o s t e n m e t d e g e d a c h t e d a t m i l i e u p r o b l e me n g e e n s z i n s n i e u w z i j n ( c f r . F I S H E R e n PIT E R S O N t e e r t 11
•
•
•
)).
T HU ROW (
) a rg umen-
t h e r a p i d r i s e o f a c r u s a d i n g i n t e r e s t i n s o l v ·i n g
t h e p r o b l e m s r e p r e s e n t e d by t h e h o l y t r i n i ty ( p o l l u t i o n , h u
( ·
m a n co n g e s t i on , a n d t h e de p l e t i o n o f n a t u r a l re s o u r c e s ) mu s t b e e x p l a i n e d mo r e i n t e r m s o f a s u d d e n s h i f t i n p r e fe r e n ce s t h a n a n y s u d d e n i n c r e a s e i n t h e . m a g n i t u d e s o f t h e p r o b l e m s 11 (. p . 4 4 0 ) . Di t b e t e ke n t n i et dat men de ge s te l de p r o b l eme n
of
a l s t r i v i a a l m o e t b e s c h o uw e n .
Wat b e treft de b e s chermi n g
IV ES
v a n h e t l eefmi l i e u e n de b e pe r k i n g van pol l u t i e i n h e t a l g e m e e n w o rd e n P i g o u v i a a n s e t a k s e n a a n b e v o l e n d i e v o o r p r a k t i s c h e
HI
ST
OR
IC
AL
AR
geni eten .
CH
d o e l e i n d e n d o o r m i n d e r p r e c i e �e m a a r o p e r a t i o n e l e t a x a t i e v o r m e n w o r d e n v e rv a n g e n . N o c h t à n s b l i j k e n d i re c t e c o n t r o l e s ( e n s u b s i d i e s ) om p ragmat i s c h - po l i t i e k e redenen de v o o r k e u r te
.
;
1. 2.
Ni e u w e s c h a a r s � e n e n hun o o r z ak e n
H e t b e pal e n v a n e e n o nd e r n e min g s pl a n o m " ni e uw e " s c h a a r s t e n o p t e v a n g e n . b e g i n l u i l e r a a r d me t h � t s t e l l e n van e en d i ag n o s e van h e t p r obl e e m .
J'- �e
Z ow e l v o o r d e g r ond s t of p r o du c e r e n êl e ond e r n e m i n g al s v o o r d e g ro nd s t of
s c h a a r s t e n e e n l a n g e t e r mi j n f e n om c e n ,
..
i
�
" n ieuw e "
ON
v e r b r u ik e n d e o n d e r n e mi n g i s h e t v a n c ru c i a a l b c l a g
h e t z ij e e n k o r t e t e r n1ijn ve r s c hij n -
f
UN I
s e l�( n h e t e e r s t e g e'-val z al w e rk e l ijk '6nd e r n e rning s s t r a t e g i elf m o e t e n
j
w o r d e n o n ,.oc w o r p e n o m rne l d e g e v ol g e n v a n d e " n i euwe " s c h a a r s t e n a f �
d an kan
e n nau -
EU RO PE AN
t e r ek c n e n ; b e t r e f t h e t e c n k o r t e t e r mijn aang e l e g e nh e i d ,
w e l ij k s v a n e e n " s t r a t e g i e ' ' g e w a g e n e n cl i e nt m e n e e r d e r ove r e e n
pe r a
t i on e e l p l a n t e b e s c h ikk e n o m opt r e d e n d e s ch a a r s t e n h e t h o ofd t e b i d e n .
(·
H e t s t e l l e n v an d e d i a g n o s e v a n h e t p r obl e e m r i cht z i c h i n d e e e r s t e pl a at s op h e t v i n d e n v an e e n g e s c h ik t c " ba r om e t e r " d i e d e ( of d r e i g e nd e s c h a a r s t e ) a a n g e eft .
I n i c d c r b c h o o r lijk
e c on on1i s c h h a n d h o ek w o r dt e e n onde r s c h c i d g e m a ak_t
( cf r .
en " c ont r i v e d " ( o p z e tl e l ijk v e r o o r z aak t c )
P. S A M U E L S O N
( . . .
) p.
3 52 ) .
D e e e r s t e s c h a ar
o pt r e dc n i n e e n h e h o o r l ijk fu nc t i o n e r e nd m a rk t m c c h anj s me .
r�'{) J
CH
--s t e v o r ln k an
b. v.
q
IV ES
t u s f> c n " n a lu r a l " ( natuu r l ijk s cha2 r st e .
O p d i t p r obl e c m w o r d l h i e r n a d e r i ng e -
of
_ gaan.
m a a t v an s ch a a r s t c
Op z e l t cl ij k v e r o o r z a ak t e s c h a ar s t c ku Î11 e n h e t g c v o l g van al l o c al l e v o r m c n
AR
( h e t z ij m a rkt c n o f a n d e r e v o r m e n z o al s ka r l c l s e t c . . ) v e r s c h i ll e n d v a n
-
(1.� .
AL
b e h o o r l ij k fu nc t i on e r e n d e m.a r kt c n .
------
IC
echa M e n z al h i e r y e r d e r s p r ck e n v an· e e n b e h o o r l ij k fun c t i one r c n d marklm
OR
ni s m c i . p . v . h c t the o r e t i s c h e i d e a a l nl . v o lk om e n
�cdc d i n g i n g .
M e n s tclt
c ompe t i t i o n ) d at c e n " be h o o r l ij k fu n c l i o n e r e nd m a rktm e ch n n i s mc " ( w o rk a bl e
ST
nagenoeg
t o t d e z c lf d e r c s u lt at e n qu a p r ij s vo r m i n g e n p r odukt i e l e i d t a l s
v o lk o m e n 1n c d c d in g i n g ( p e r fe c t c o mp e t i ti o n ) .
HI
c on c e pt e n d e i nh ou d c f r .
S OS I\lJ CK
)
{
V o o r e en d i s c u s s i e van d i t
. . . . ) en F . M .
SCHERER - -
-)
22.
1 . 2.
a.
1 1 Na tuu r l i jk e 1 1 s c ha a r s t e n
� i n g i n g , z od a n i g ' s l e c h t s 'b e p e rkte m ate
d a t de p r ij :> v o r rni n g o p d e rn a r k t t o t s t a n d k omt e n
l? afh ank e lijk v an be s l i s s i n g e n van indivi d u e l e p r o du c e nt e n,
ON
In beh o o r l ij k fu n c t i on e r e nd e markt e n m e t vol d o e n d e m e d e
z al d e rnarkt
UN I
p r ij s e n d e e volu t i e e r v a n d e 1 1 ba r o rne t e r 1 1 z ijn v o o r d e s ch a ar s t e b e pa al d e n atuu r l ij k e g r o n d s t of .
a an e e n
R e l at i e ve s c haa r s t e wo r dt i rn me r s b e
p a a ld d o o r d e v r aa g n a a r d e g r on d s t of- e n d e pr odukt i e orn s t andi g h e d e n e r v a n .
-
blik
C·
d e p r ij s
- op e e n b e pa a l d og e n
EU RO PE AN
Het z ij n p r e c i e s d e z e c ornpon e n t e n d i e in z ij n v e r v a t .
De z e s te l ling k an w o r d e n a fg e l e id"' g e Ulu s t r e e r d a a n d e h and. v a n h e l i n
he.t
lit e r a tuu r ov e r z i c ht o ntwikk e l d e m o d e l .
�j4' v0-
V oo r d e kl a a r h e i d van hc t
)
b e t o og - z on d e r e s s e n t i e van d e a. r gu m ent ati e in h e t g e d r ai].-g te b r e n g e n v e r e e n v o u d i g t m e n h e t g e val w a a r d o o r h e t met e e nvou d i g e c al c ulu s h ante e r -
�r
wordt.
l Vf!n (Vû-�!0
·
�d i x - --
of
ba
S t e l e e n g r o n d s t ofp r o du c e r e nd e s e c t o r w o r dt g e c onf r on t e e r d m.e t e e n v r a a g·
(;
al s
als
pt- <
p$-
pk- � 'P
*
AR
CH
IV ES
fu n cti e w e e r g e g e v e n d o o r v ol g e n d e e qu at i e s
ç §Yç1 s) pr opo r tl. on e e l 1n c t h 'e t p r lJ. . S V e r s c h ' 1 tu s s e n h e t s u b s t ituu t van d e g r o n d s tof e n � g r on d s t of z e lf. U i t e r a a r d B g e l dt d i t z ol an g d e p r i j s v an de g r ond s t oç..t'i {e i ne r i s d a n d e p r ij s v a n h e t sub s t i tuut( t' ) d e g e v r a a g d e p r o cl u1� t 1 e
1
OR
IC
AL
m. a. w.
S t e l d at d e g c rni d d e l d e e x t r c:- c t. i c k o s t g e li j k i s aan e e n c on s t a nt e ..s.:._
ST
b e h oo r lijk fu n c t i on e r e n d e m ar kt
(4�)
w a a r d e p r o du c e n t e n hu n w iH s t c n op
l a n g e t. e r rrli j n m a x i rn al i s e r e n z al d e w a a r d c
HI
In e c n
var; _ e e n
e e n h e i d ong c � xploi
. t e e r d e g r on d s t o f g e l i j k z ij n a a n d e w a a r d e van e en c e nh e i d p r o duk t i e . ( 'f ) V e r on d e r s t e ld w o r d t cl a t e e n 1 1 c om�1J.on p r op e r ty 1 1 pr oble e m d o o r g e p a s t c
l e g i s l atuu r w o r dt ve r m � d e n .
·'
.�
23.
I s d e t o e k o m s t i g e wi n s t d i e pr odu c e n t e n o p e e n c e nh e id g r onds t of ku n n e n b e k o m e n g r ot e r (kl e i n e r ) d an d e hu idi g e win s t p e r e e nhe i d d a n zull e n z ij , h u n g l obale w in s t k u nn e n v e r h o g e n d o o r d e p r oduk t i e nu t e b e p e r k e n ( ve r
-
t
waa r i n ( P
t
C)
. - C ) (1 +
(P . t+l
=
- C)
ON
. (P
m a x i m a l e wi n s t i n d e l an g e t e r mi j n b e t ek e nt r) - i
UN I
Du s ,
d e w i n s t p e r e e n h e i d pr o duk t i e o p t ij d s t i p t e n ( P
d e w i n s t p e r e e nh e i d
i p e r i oden late r .
t+i
-
C)
D e v a r i ab e l e r i s d e d i s c o n t o v o e t .
EU RO PE AN
hag e n ) .
V c r d e r g e l d t d at e e n b e p e rkte v o o r r aad� v a n d e z e g r o n d s t of a anw e z i g i s .
('.
fYbf
D i t b e t e k e n t d at d e s o m van d e o n t g i nni n g e n ove r d e p r oduk t i e p e r i o d e T +
1
kleine
g e l ijk cl i e n t t e z ij n a a n S .
E r i s e c h t e r g e e n e n k c l e r e den
om de g r on d s t ofvo o r r aad n i et vol l e d i g uit t e pu t t en z o dat
T
L_
= s
of
t= O
De e v o lu t i e van h e t p r ij s p e il ,
de
(cfr.
IV ES
d i g e w ij z e w o r d e n afg e l e i d
p r o duk t i e en d e v o o r r aa d kan op e e n vou -
App e n di x I) .
H c t t i j d s t i p w a a r o p d e s t o c k i s u i t g e.put
+
(1
CH
T
i
a fg e l e i d u i t v ol g c n d e n i e t - l in e a i r e v e r g e lijki n g
r)
+
-
T
AR
_ 1:_ w o r dt
·
r
--'rr1. .d &-c-a(P - C)
J. r
= 0
AL
N i e t z o z e e r d e v o r m van d e ve r g e l ij k i n g i s v a n b e l a n g 1n a a r w e l h e t f e i t
IC
d at T b e p a a l d w o r clt d o o r r de d i s c ontovo e t ,
HI
ST
OR
w aa r d e n ,
T
=
y"·
*-
T
---
S d e s t o c k , . a d e v r a ag v o o r -
...._
-
d e p r ij s van h e t s u b s t i tu u t e n C d e g e mi dd e l d e p r odukt i ek o s t oi
(r,
S,
a,
P
,
*
.
C)
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
C.:
UN I
ON
2 4.
1
Wij zigt
z ich
in de l o o p van de tijd é én van d e z e waa rden� dan z al de uit -
bating s pe riode T +
1 z i c h '?J'Îj z ig e n .
D e e volutie v a n het p r ij s pe i l , wordt bepaald w o o r de vol g ende ve r g elijking
( 1 + r)
- T+t
ON
I)
+ C
UN I
( cf r . A ppendix
�
t a t i ek o s t C ,
h e t tij d s tip t , de dis c onto v o e t
i s ui tg e pu t · P
t
of
r
-
Twa r op de en het tij dstip -
.
= P� ( r , P $ , C , t, T)
Aang e z i e n T kan m e n
-
=
S,
T (r,
a,
P
$
,
in d e p r ij s ve r g elijking
Pt = P
(r, P
!}
z o d at de prij s op e en
T
eli m in c r e n z odàt geldt
S,
a
)
b ep a a l d
tijd s ti p t
e.bi.a. informatie
be vat die
aan e e n g ro nd s t of b e p aa l t. .
CH
t.i c ve s cha a r s t e
, C , t,
)
c
of
s t o ck
._..
IV ES
,
EU RO PE AN
P v an de g ro n d s tof op e en bep aal d og en bl ik waaruit blijkt dat de pr ij s 1 *" ..! w ordt bepaald door d e prij s v an het substituut P , de ge midde de exploi -
de r c l a
H e t z e l fde e e nvoudig modcl kan wor de n gcbruikt om de prij s e volu tie van c e n en s t o c l
·
AR
s ch aa r s c g r on d s tof t e illu s t r e r en.
l
'
cv
AL
wordt
.1..
wordt d t prij s , pr oduktie
He t is d u i d c l i j k dat
olu ti e v o o r g e s teld ( + ) .
g r o ncl s t of s c haa� s e r
I n figuu r
(t n adert ti� d e prij s van
de
e n uiteim1 elijk s t r e e f t naar de pr ij s van h c t su b s tit u u t ;
IC
g r adu e el
OR
s t.. o ck
($)
. v. e nnind c r t
naa r,mate de
g e 1 ei d e l i j k w o r cl t
1
o
n a a r m a t e de
g r o n d s tof aan g r o e it 2
o
de pr o d u kti e
g r on d s t of s chaar s e r w o r dt w aardoor de
opg ebruikt .
paraxnet e r s w e r d e n l a n ge w e n d : C ( cxpl oi t at icko s t ) = ba s i s = 1 ; P (prij s van het s u b s t i tuu t ) = 1 0 ; S ( s tock) = 1 0 0; r (di s c ontovoet) = O . 1 ; a ( v r a a gp a r a m c t c r ) = 2
HI
ST
V ol g e n de
/
.
•,
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
c:
UN I
ON
2 5.
De invl o e d van te chnolog i sc he vo oruitgang kan worden g e illu s t r e e rd.
ON
T e c hni s ch e vooruitgang kan op v e r s chillende wij z e inwe rken. Bijvoorbeeld: _ e e n nieuw g o e dkope r substituut k an worden uitgevonden, ext r act ie-rproc é d � s kunnen w o r d e n verbe t e r d waardoor de ge middelde produktieko ste n afn e me n
UN I
. . . De e ffe cten van d e z e te chnolog1sc hc V€;f���Jir':�
of explor ati e::Yte chnieken kunnen zich w ijzigen waardoor d e gekende s tocks Deze t e chnolog i s che ve rnieuwing e n r e du c e r e n de
s ch a a r s t e aan d e g r onds tof.
EU RO PE AN
w o r d e n u it g e b r e i d.
0
'·
w o r de n d o o r de p r ij s e volutie g e r efle c t e e rd, en onde rbreken h e t qua s i exponentie e l ve rloop van h e t pr ij speil. makend v a n h et e e nvou d ig
(:
madel ,
Figuur .� . illu s t r e e r t , g e bruik
de e volutie van het prij s p e il ten g evolge
d e ontd ekking van een g o e dkoper substi tuu t ( a ) , de ve rbete r ing van d e exploitati e p r o c édé s waardoor de g e middelde exploit atieko s t e n afnemen ( b) e n d e ontdekking van nieuwe voor raden ten g e volge ve rbe t e r ing en in
of
plo r atiete c hnieken ( c ) .
ex
De " natuu rlijk e " r elatieve schaa r ste a an een natuu. rlijke g r on d s t.of blijkt.
IV ES
(zoals voor ande r e g o e ù e ren) vc rvat t e zijn in h e t prij s pe il .
De rhalve
zulle n - i n d e l an g e t e r mijn - opwaa r t s e e volue r ende prij z e n e e n indi c atie zijn voor s c haar s e r w o r clende g r on d s t offe n, cl aar waar e e n nec rwa ar t s e de
CH
e volut i c aanwij s t cl at
s c haar ste a an e e n g r ondst of aine emt.
AR
B e s ch ouw ta bel 1.-:� ... . . · die de lange t. e rmijn ( r e � l e ) prij s e volutie van e nkele bclang rijke g r ond s toffe n aang c eft.
Hie ruit blijkt cla t de r elati e ve sc haa r
OR
IC
AL
s t e a an g r on d s t offen c o n s e qu e nt i s afg e n omen.
HI
ST
·. �
�
·� ·- -- - - - - ---
-
..... .. .
�·
26 .
bel
_
_
_
Re l a t i eve
pri
. .
j z e n t. . o v
arb e i d s kos ten
1940
1950
1 960
1 97 0
Ko l e n
459
451
189
208
111
100
Ko p e r
785
226
Ijzer
620
2 87
Zink
788
388
794
400
Zw a v e l 3150
Goud
726
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
Ruwe 1034 Pe trol eum
859
-
- - ··
---
121
99
82
100
144
1 12
120
100
1 30
120
100
142
1 08
1 00
204
228
114
100
272
256
126
100
2 15
145
100
287
166
134
100
595
258
1 43
100
198
213
135
1 00
of
Al umi n i um
EU RO PE AN
1 920
Lood
.
( 1970
1900
Fosfor t� r o l y b d e e n
)
an
UN I
b e l an g r i j ke mi n e ra l e gronds toffen
v
=
100)
ON
Ta
ST
HI AL
IC
OR
. (J
IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
c
UN I
ON
ST
HI AL
IC
OR IV ES
CH
AR of
EU RO PE AN
UN I
ON
J
Men moet de v o o rwaarden w ille n van wat men wil
•
.
.
.
.
.
.
de
het re cht h e eft
ON
D e twe e d e re. de n waarom de e c onomist
•
voo rw aarden is het re spekt v o o r de s p e lregels.
UN I
te chni c u s te vragen reke ning te houden met de nie t - e c ono mis che
De t e chnicus z al
�
waarove r ik z oj uist sprak .
EU RO PE AN
hie r nog mae r van z ij n stuk geb ra cht w orden dan � het prob le e m t. t. z .
dat d e e c onomis che vooruitgang
er nie t in b e staat mé é r van alle s te p roduc e r e n.
Het gaat hie r niet
alle e n o m niet no o d z ake lij k me e r te p r o du c e re n .
maar het re spect
voor de spelregels leidt er ons toe aan de te chnicus t e vragen b e grip te tonen dat wij z e lf s nie t s t e e d s geb ruiken wat te chni s c h
IV ES
of
h e t m e e s t ratione el i s .
T w e e grote we gen staan hie r v o o r o n s ope n : d e c e ntr ali -
te ve rkopen.
CH
s atie van grote e c onomi s che he s li s s ingen te inve ste ren. een onde rne ming te s luiten enz. . . .
of .
te ontwikke len.
integend e e l.
AR
de de c e ntralis atie van de z e g rote e c onomis che b e sli s s inge n.
Ik
AL
b e vind me t u s s en diegenen die RH:akR:a gR� geloof he chten aan de kra cht van
de c e ntrali s atie niet alle e n om te chni s che redenen.
OR
IC
o m e c ono mis che redene n .
doch omdat de de c e ntrali s atie van de
grote e c onomis che b e slis s ingen in grote
ST
van de g rote me nse lijke vrijhe den.
HI
noch
mate e e n w aa rb o rg is
D e c e ntrali s atie wil z e g ge n
h e t s cheppe n van autonome onde rne mingen d i e i n de alle r e e r s te plaat s de ve r antw oordelij kheid hebben van xx:axxx het welzij n van die gene n d i e kapitaal inve stee rde n e n v a n die gm e n d i e e r we rken.
ON
Ik laat het punt t e r z ij de te w e te n welke van de ve r s chillende partne r s in e e n productie ge me e n s chap de
D it is e en b ij komende z aak voor de r e de ne ring
die ik hie r geef.
UN I
voordelen he eft.
me e ste
Ret me e s t e s s e ntiële hie r is dat e e ns dat me n de
EU RO PE AN
de c e nt rali s atie van de grote e conomis che b e sli s s inge n aanvaa rdt men de ontwikkeling svoorwaarden van de onde rne mingen, welke t e g e nove r uite r s t mo e ilij ke toe s tanden ge plaat st worden we r e ld die s t e e d s me e r en me e r ingewikkeld w o r d t ,
moet
of
e e rbie digen.
in e en
IV ES
U it e e rbied voo r de spelregels die men xxNxxxxàxxx aanvaard he eft om r e de nen die b oven het technisch e
en b oven
het e c ono mi s che staan kan me n een afwijking heb b e n t u s s e n h e t e c onomi s ch optimu m e n d e s o c iologis che
Men kan komen tot w at op een miske nning lij kt van
AR
no o dz aken.
CH
h e t te chni s ch optimu m,
IC
AL
het te chni s che e n het e c onomi s c he .
R e t ve rwa r r e nde voor d e te chnicus i s dat hij lJlXi!XX
OR
in e e n e c onomi s ch regime w e rkt dat me n z o u kumoo. n ve rgelij ken
HI
ST
het rade rw e rk met e e n machine waa rvan àl!rxw.ii!Ilan, de hefb o me n e n z . z e lf standig !even hebb en,
Nxxxx��xœœocx � x
.
•
die ve rgroten en nauw e r worden, naar r e chts e n naa r links gaan,
de ve r e i s t e n van elk de r dele n.
die e en die naarge lang
Ik kan me de ve rwond e r ing vo o r s tellen
van de te chnicus voor een ma
met z e lf standige onde r d e len.
- w at wij
markt e c ono mie noe me n - v e r r e van
UN I
de c e nt ralisatie ,
ON
Ik zal onmidde llij k toegeven dat ons re gime van e c onomis che
EU RO PE AN
volmaakt i s e n ik denk dat geen enkele e c onomist dit z al b ewe ren.
Ik zal U e nkele zwakke punten van ons syste e m opn o e men.
W e lk i s de nor male houding van de onde rne ming lHl!I8!XXRRNx�x:irodldx: X'.ElDX: x
me t e e n v e r mind e r ing van het
t . t. z .
hele maal nie t inve s t e r e n.
Inve ste ren en
D it i s nor maal
IV ES
luiquide ren,
of
alge me e n niveau d e r prij z e n in het vo o ruitz icht ?
in geval dat de koopkra cht
CH
op het huidige ogenb lik.
grote r mo et z ij n in e e n j aa r dan
Het is � klaarblij kelij k
e e n zw akhe id in e e n e c ono mi s ch syste e m wanne e r men e r op
AR
e e n z e k e r ogenb lik toe
ko mt te sparen.
D it is e e n opme rking
AL
die w aa r s c hij nlij k door alle planologen ge maakt z a l w o r de n o p o n s regime.
OR
IC
18!:xrx
Ik z o u kNNRNRN kunnen ve r d e r gaan :
HI
ST
wanne e r d e markt zwak i s ,
b
""
xoP lage
c onj unctuu r ,
w o rden d e inve s te ringen uitge s teld
dan wann e e r de e c onomis che optimum pre statie van het gehe e l e r t o e z o u
z elfs wanne e r d e �x:JœxxlllElkX4{
de inve ste ringen verde rgaan
de z e ke rheid van tew e rkstelling te ve r z e ke r e n.
teneinde aldus
w anne e r de markt e n verzwakke n w or dt e r nie t
Inte gende e l ,
ma rkte n
ontwikkelen de inve ste ringen z ich evene e n s .
s t e vige r w o r d e n
UN I
dat men gaat inve ste r e n e n w anne e r de
ON
ge inve ste e rd o mdat me n twij f e lt a a n d e opb r e ngst van h e t kapitaal
Het glEmd:xl gehe el van
EU RO PE AN
onz e e c onomis che s chommelingen is w a a r s c hij nlij k ste rke r dan het zou z ij n indien we
er toe kwame n de inve stre ingen re gelmatige r
te ve r sp r e iden.
nog e e n ve rzwakking van het regime .
D it is
W ilt U nog e e n ande r ? afs chrij vinge n e i st voor
kilenoj.x
Indie n het f i s c aal r e gime
tien j ar e n ,
dan i s het no rmaal
van
�
geb ruik maken.
IV ES
te chni s che middele n
of
dat de onde rne minge n niet op e lk ogenblik /de me e st uitsteke nde e r zou
op he t moge lij ke.
CH
e e n ve rtra ging z ij n in de te chni s che aanpa s s ing
Inte gende e l ,
AR
Ik zou kunnen v e r de r gaan.
Ik trek uw aandacht b ij z onde r op e e n punt : in ons
AL
e c onomis ch ma rktsyste e m komen w e in ' t alge me e n tot e en
IC
w e d deve r mind e r ing
OR
het alge me e n
HI
ST
stij gt ove r
XHNxx
w e rke lij ke
tij dens e e n hoge c onj unctuurpe riode ,
�x�XRXH
niveau van de kle inhandelsprij z e n
' t alge me en vlugge r dan de we dden.
te genstellingen van h e t syste e m.
want
xRxRHHgt
D it is é é n d e r
e r de gevolgen van d ragen. De
Men moet de voorwaarden w illen van
grond van het p roble e m i s dat onz e
spelregels in
UN I
wat men w il.
ON
E e n s dat men de spelregels aanvaard heeft moet me n
grote mate afhangen van het feit dat de me n s e n vrij
mens die de re gels
EU RO PE AN
e r regels z ij n van de ontwikkeling van de
z ij n en dat
van he t te chnis ch optimum b e dingen en z e lf van het e c onomi s ch.
De kle ine w:N:K radertj e s van de machine moeten z e lf standig b lij ven .
E n dit all e s i s niet alle en e e n g e e s t e s spel op
s o c iologi s c h - e c on o mi s ch vlak.
Het z ij n onontb e e rlij ke ide e ë n
of
o m b ij vo o rb e eld het ve r s chil te b e grij p e n tu s s e n d rie fundamentele
p re statie .
IV ES
b e g rippen w e lke men z e e r dikw ij l s ve rkee rdelij k geb ruikt : r e ntabilite it .
p ro duktivit e it .
��� � � � 'jlr, l0,1. � � � .....,,.., . ••. .._ 10\._. � -... :t.· r�...- . ll'..l.,., �t..dr..-Jt>-:t..,r� ··"':' .Jb �l.�.·�
' � ��-
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
• Lltti ..
.
•
-- • •
r e n l:; i e u1 S t 1 o d e s
(1 )
üanc e z i e n
"
n o n -p ri e e
die
•
[ (' C D
•
r i j s v e rdDcl O J:' .I 11 [ '
he t •...r i ffrm�,e:� v -i l
lc.tt i e
mù.rk t
de
a nd e r i n p· 1 1
l) G ( re ' e n wordcn i n de
f�d. ...1.t n i e t cJ. l
ll c t
and c rinr; :i.nhoudo n 11 priee
c o n cu r r e nt i e
•) r o du k t i e
v e r t o on t )
e on
wan t
b o t re ft d e
1 ' p r i j s ve r
1 1 T.J r i J s v e r l
o
r. e en p ri j s v e r
die
methode s
vctn n o n -·
dow z. o
cl e
IV ES
V o o rd e l i fi C
v o o rwaa rd e n v o o :c d e
h: l. e i nh...md e l
.u __
o f b c id c n : ,
.
'
.
.
. ""'*�' .
.
OR
v e r v......n
of
0.1� . �!.!§:t.;r::�, �:2�1}-: y_ �� . . P �' P:.:P �o ;� Q ç - � �m-Q� t:: · .
wc re ldvr e "': l l d
zj jn)
.
__
h i 0 r b o h ncl "'! l d e '- r v, t l � - �at uit v
die
gr o o t -
1 �r
.n
de
vo l r-;onde
JJ i c t i o n c1 r ;;r o f o d o rn .J..J c ono 1 i c s , h.l c Dou r- 1 <.-L S ' (�re · m·JLù t �md . c S S O c i a. t e s
C r<1w-·' .1i D ,
2d .Ld i t i on ,
0
V
·
hyp o th e s en
:
ST
(
t:u s r; e nh ... nô c l
� � IM. �t'l
q _ :D r 9 9:�JJ<; :� Q, _J, )?:Q f. F> ;,t.;,Ç ;t c�-<� ;t; P .
Het
HI
u i t dru k i n[,
CH
AR
K lnnt o n s c rvi c e
r o nt i e .
(1 )
re
� r oduktdi vo r s i f i c � t i o
AL
1)
'6 in v ... m
(:' e va l J e n
o o s i (, i e v e
r o duk t d i V 8 r s i f :i k ... � t i e
o
IC
(
cle
e c n d e r b c l<J.n, ri j k s t e
dan pri J s c o n c u r r e n t i e .
( !) (2) (?) (4)
mo ct
o
i n a l. �. 8
d e vr'-. '. f'" e e n
1 1 Ve rk o o,Jme t b o cl e s
om :
( '1 )
c on c u r.;..
of
(2)
ri j s
( w<10.r i n
cJ. l l e
Jen
i nll ou d e n
in ...:. 1 1 8 " n o r ld l e 1 1 (. , e v. L l l e n d . w . z o
u i t ;, e '6 0 n d e rd m c: t
v r r s t a. ...d-;
c o n c u r 1· 0-nt e i
11
EU RO PE AN
- -- -
o
ON
und e r
: t) ( � ()ù. l- i nr> !.-?
-.
'f/� tj/·
� o ncnrre n t i r·
UN I
��" 'T or··· • l r j c o "
/A.C/'/ul;· , '/
2. ;· c lvt a l v o o rt, c 1 8 n ;
do
vo rbnl i 1.\: c rs
d e r r ok lcUIJ e ) ; do n i o uwk on c r b n r, 1 nt
, c b r o k a, .n vo ldo r. n d o
bi j ln d i t (3)
�::, o v�ü lmnn on
e nk e l e
-·
J�ll,_ e _; • r o du c o n·c
I nd i e n de z i ch t o c
:
r �O�
i· wn
ziet
tot
is
3û5�
:
met
l . j3
hot
r1 :: l;
AL
o {lcl c rno ""'i nr
b r o n� t ,
OR
rn
m. è. rkt
ST
Vc' n d e
HI
/l "
v&n h e t
l- 1
dit
d o b o s t....t a ndc
vo.n d e
b o o o c do
ma.a r
x
die
7, <1 J d o m :
ca .
1
C!
o
B 8 Vc:t l :
( lukrnak
of
o v--: r s t ,l , p e n vo.n
d e 6� · vo.n de
t
de
v
t otale da.n
s t i j c; t
O . ) = 2j,; vc·.n cle t o t a l e ma. rkt .
. n ·· cJ. J.
s l o cht s
hc i.:;
en
tc
fi rrm.
l tlarkt cJ.and e e l
6 6n m o rk vr rk o o p
m <J. rk t ,J.c:tndc: o l
..
of
n i ouwl-oll J C r t e
c i j f o r 1 c:t t i G
do o r c e wo o n
v . :; � o e ft
" b. .œri o r
t
z o n
(2)
k c mn o rk e n
k l an t e n Vdn rw rk
cJ.,lnt él l m o rk m1
do
of
do mo.rk t v..m c o n m e rk b c o o , ·,de n..J... . r
van
üo2
x
t!lot
i n hun no.d e o l w r· rkt
dei. t :
ac nwi n s t
vc.. n <.� e
·
x
t otulo
no t r:; r e n dat
IC
s t o., .nclo
do
/1... u\/1. t'
fllb:brb.cant
V': rn e n i � v ' J. d i C� '-"' n v n h c �
d .. ü
v o l s taett
o
0 o ;.2
x
o lk e
do. t h o t
e vo n r c r c i g zal
· ,Glcid)
o o ·1 1
I nd 1 e n
c i j fcr
tti_
hd l en clLm ro, c c ft
te
dit
t
AR
mc.lrkt .
om
v.._:. n de
h c e ft d r 1 o m e :d<;: o n ;
ni ouwkor1 c r
ve rbru iL. o r
Il en
()
j et. � r vo rc:tnd e .eo n
d o o r rek .l. dme
( "1 )
vo o rb r e ld h o t v 9 l � cnd
{vt- '-'\)� �
'4 '( '-\. ?,
Elk
hot
n o n p " r c o n : "J.ge
tot
n o e m o n o. l s
·-,"
I nd c rdao. d ,
o
f i rma 1 P.
k e nm o rk
m e rk c n v e rando r o n
b o •' c rk o n
·
o
·. üddc. l c n )
b c s taande
t:; o b ru i k it1<1.k o n o m h o t
meu t rc:.:. l i z c r o n
W i�
do
(
( v o o :;:- z i c l1t i ghc i d sh
é é n n w rk
P1 8 t
IV ES
' J. .
...
7. i j n t o t r.1 n r.kvn rancl 13 r ine, c. c ne i ç�d
ON
0
3
llh· rkt o.. nd e o l ;
: ,ro o t
UN I
b c n t o.. �ncl o
EU RO PE AN
de
e en
hobbon
f i rmc:t 1 s
') o
of
weini � )
•
CH
1
to t rJ.
v:m
o :)
de
entry n
de
ni euwk o d o r omg ek c e rd
m .. :. r];:t .
r c, su l t w . rt u i t h e t
rlc <: n o " d e
rn . rk
e nn ·! l. e i n n..J.nt
v r..mt� P l · n
v rdr o nr e n ' 1 0 1. d e n .
Ook
.
l , l o r1 � e n
v n l'G
(4
v o .L ,
() ( n
be-
de
&(w� rd �-y � )
s :n·o c o f'.)\Ycln d e ,
\.t
t u..t
t
•
:1 r1 e
0 11
vr' rbru i k o r s
hyp othc scn
t �
�:r:::;:c-d�
..
b1
f ll. C. "G O :i::' Cn
w o r·d e n
)
(.
· ,n
(
f c ·l. o •-
orn
(_
)
)
te
1
\
\
b r r, t
n ou t r,-. l i z o ro n o
(
-kt• r'fil"'l11
\ ·--
'·
··--, - ...
··.... __
_.,__,-
,,.., _...;a..
�t
0
"" l cl. e · r11 l . cl_(l_c-.
fk �
\
' \
�-
_
'" d- . J. · n.c' "'·
>ri j s
G cui d� o l�e \ \.
zr l l Gn d 0 0 .r (1 Q
ll VLJ.'"
_
-
l 1
S
"'
�)
c e v o r D chu i V "' n ;
n ._,r r 0 cht s
, c, en · oncl c� r v o. o r•:'�t r-'l re 1c 1 a.m e [. c s c 1.1l· C d ·r;
l.J e
_
1:\. s 4v1l... "' 1�o
t.è, ' D' , P. 11J O nd
ON
.
. · r1 n cl e
luk t
dJ. � - � � �--
;�
UN I
o
re1tL1• n e
.
[J - r.l ' -'lv.--1- v �l.....(.. t{
EU RO PE AN
_ 0 ,.
,__ ,.
---- ·--- - --
-- --
- ---
1f
['
o t o. l e
Lr emiddo J.d e
- - r, ek 1 o.•ne
--
(, J :l
c; d e ld e k o s t
I} J o duk c i eL o s t 3 em i dd o .• Cl o Ù:: O S t
- �-
----------------------
z a l n o t c i. cn
cc ü d e l d e D ro duk t i ok o s t he e ft o ' ['.( h u d c: n
�
ri n_r c ') st i j .-,·i n c. b f" [� i n t t e v c rt o n r.n y(; ({vif ,-8 '1 u_'tœtli-"'--"' _ LU-. � t�trl- � d e rC'k} · · d we i n i e� o f �, en e .r c e t h o o ft v _r-
( )
�
wo rcl t _nie� n. ' d
n 'L i e . i t �
h.-r -4-
t-
K�0B���22 ry� � o
lcl ·.n ·L. r. n s o rvi c e
e o n k o s t .,
.
k o s t e n cu rvo
. en
zal
1 - -' .. n
' n
ST
rn o r-) r o r,l'J" l1 O C' n�lC:
·
d
lO
r
r'
k o F:: t
t
in hot
v e r l o o ·� t
! J' O (� uk t i e
c
' ·
,- 1.�
I.J "
l
v . . L,_ e n . ..: l s
vo r i g o ( v · . m1e 1
on_ _d_e_
u � v- � J. o ,
_2-"' t."l�l � 19_
1. : ' o n k . '.n v o o rk o m o n
. ( c" · ·11 Zl. "Y1. . reL ' .
'" r-> ' r 'Tl ' - C�
��
·
�
()Ur.--
�t� tv,_kvt .
( de
n om cn o
do.t c· i t
rn ; rk e n
o
OR
..
.
v .n
_
do v c rh . nc1 o l d c
ver ; chov n )
i.; v o o r i n d c z r l fc1 c
. J c :,.� o
IC
t e d c l en o
HI
& r c cht s
( c ve n z e e J" .J. 1 s
AL
h o e ft
( ,) (2)
_
a��-��g�r ri c � .�2n2���?n��� o
AR
IC 1 .1 n t o n s c :r:-- v i c e 1 o
do
__
CH
••
( r.
rL<
_
i n d j c.n
dat
k1
� - __
t c da l en en
of
[v_��
IV ES
ru� d r� c ep
·wf 1u11t\Ç_ dat
{��t-�A
( r. . o o 0
de
(2)
:
r ..t �
' (-: .l
t.l .1 0 ..
'
.:;' 1 P. )
-
-
� '"· l) 1 c n "'
_L. C''
• • •
v
l· n - >U Jc •
de
�-· l C o
ro\-- �'
o
•o)
dc:t l e nde � - · i j ". c n d , . t
b
c> ft
in(
t
1
ln
s o r-v
s· , Q
rek l_,
ùost
i on
.
ln h
cc
u
) � c-: hnu d e n
' uc1 ·c
on
cl.--tn p o r
v
-'-' C ll
v,· rk o o_p s l ,� :J ' � o <'�,--
.1�
· --- - -
k cnn en v
v
. ... .!. _1_ .. .... - .. . .._... .
.. .
.
.
. .. .. _
. ._
i r. ��
ri s t o rn o . s
.11
- -
(' n :Z.
-.J : i'1 t ·
..
,
.
n .t.n
.c .'.d
de
_ O fJ s ,:-.. n :; i ·· , b r ::.:'0 0 \, -
. i j J h n d c 1 cli c d e
l-
� 1
;:-L bi j clc
1
-c i n h o t t o o - ·
' �-<
. - �-
2.11
cle v c rbru i k c l'
vr 1 :: o 0
JJe
f i r ·1
h n 'l; è i s t ri1)Ut •. r .L, _; J c:. J .
D
;sr
krcJ. c h t .i � c · J o ;.
1
,· b l o t o r) m O <·J --- -: in
•
cj
c ana li z , r r n J:,·m
· - - -- -· ·· ·
1 � 0''1 · ·
e
c o n cu r r o n t i c
k O •.I C Hi j
Le
1 .. l ....
1
G rt
'1 c h i l : t
bi j
Omd. t
. rk ;: .n:-i J G n o c t rJ.ctnv.
r'. e
1 -: }
,
t , o g,:H1 [
on
.
vo l , , ....L � - 1 t c
. . r-
o.
d o v c rh. r , o
: .'- (
.
t o t de
,
,
o f vn.n
Vr n
·.œ
c 1
, ,
de
r eon
ov
J:l� c !_ i �j l r
onvo l
•'
._, , l::: t P
c · n cu rrcn 'l. i o de v e r -· l1 C
1.
:c1".: ·:; l r c �_ h ]. i j vo n o
o 0lc n i o t Ja , . t ind i r o c c e m i d d r ' e n "
L; nL t b c î n v l '' ' den ,
s ·::;:l ·:J.t Ol1VG o. f, c , · i J
vrj. ;j <
l'l: · �;
rn
tu s s o nh ...m
c i e b o h o o rt t o t h o t d o , .' r. ln
élG.l.'Ou?
.
O · ' ck
do
'U r , . ,
<;
:.:
do
t.o .v.
r n c JlPidene mr J l on
�J �.l.tl ,
·.rk �� vamv o r ': c�
rn
U' ''
'l'
J du c e n t o n .
cm
( '• )
.
OR
IC
AL
AR
CH
tJ · .
clc
1-:: ..�n
"
C O' I C LD:'-
J: i C C'
,r
.;
i lv� i ,· n
IV ES
.
d e · � o itJ G th o d c
v "' rki ' : t
•
of
do
, J.. i J s c c n c c s E> i
�-� · · v . n ï
EU RO PE AN
t , o ., v .
UN I
::! ri j z c n .
d c ·-� c
cc
ON
(i:- )
�Ju in ,
ST
(1 )
�'-ip s c y ,
HI
o ncl o n ,
de
_.oc.l L ,
.·
f� :S· ? 1
inrri c r s
Gj " .. :
• .1
.t
t o n r,
') S i t i VG
ü
.!
Ci l
1
r· t i 'C J on ,
�C O l l O t • i C ' ,
Ti'o rn. ·. ·:; i
'n
c�
s
r: i cl c n f
.L x ,
o ld anrl
.Jruxc l l (
s ,
.J1 -'- ·1
1
or . ,
.J O
l.l'-!· 7
c'1 n t s o n ,
Vi s s chcn ,
t
INFLATIE EN CONJUNCTUUR
f
Inflatie
een sti j ging van het algemeen pr i j sniveau . N . B . geen re ferentie naar - de oorzaak - de gevolgen Dus
t'
Zuiver operationeel
l
UN I
(1)
ON
I . DE KEUZE VAN DE BEPALINGEN
EU RO PE AN
Zuiver phenomenologisch
Il
Verge l ijk : met de bepa l i ngen uit het ver leden .
( 2 ) Con j unctuur : de f luctuaties van het economi sch systeem in de korte ( h a l f- lange ) per iode : 5 - 7 j aar Be langr i j ke vraag : meting ? Antwoord : zuiver statistisch - er is een trend
(?)
1
(die kan 0 z i j n )
of
- de conj unctuur is de fluctuatie rond de waargenomen trend Bijkomende vraag : de fluctuatie van wat ? er is aan de con j unctuur een
IV ES
Antwoord
- kwant itatief aspect : produc tie , tewerkste l l ing , enz .
CH
- kwal i tatief aspect : pri j zen , winsten , rentevoet , verwachte winsten , enz . De kwestie is dan : hoe gedragen de ze variabe len zi ch tegenover e lkaar . N.B.
: men moet wantrouwig staan t . o . v . elke unieke indicator die de
AR
pretentie zou hebben om een goed ambassadeur van de algehe le beweging te zi j n .
AL
( conj unctuur )
,
IC
I I . INFLAT IE EN DE KWANTITEITSTHEORIE Rui lequatie : MV
=
HI
ST
OR
Kwantiteitstheor ie
1
PQ� V en Q ongeveer constant gedacht ( hypothese) er go
M trek t P mede 1 we lnu P koopkracht Dus M
=
1 KK van de munt .
De vraag is of de hypothesen omtrent V en Q wel steekhouden in a l l e omstan digheden . flatie .
(
=
Ook in de hevigste conj unctuurfazen .
Ook b i j doorgevoerde in
Wat de conj unctuur betre ft gaat onze aandacht naar de corre latie
in de ti j d ) tussen P en Q waarb i j P de ( inf latoi re ) beweging van de prij zen
1 Ci
<:...
r
;.
2.
t
aangeeft en Q op de conj unctuur wi j st . Vraag ?
1
Kunnen P en Q correleren ?
ON
d . w . z . tezamen omhoog en omlaag gaan ?
maar Q is niet erg elastisch (minde r dan P )
UN I
in de rege l gaan P en Q tezamen
Antwoord : verder : uit de observatie :
Als Q z i j n grens bereikt hee f t , trekt h i j P in de regel mede omlaag . Verder zal b l i j ken dat d i tmaal de recessie P niet doet omslaan : P autonoom , structuree l
I I I . INFLATIE EN CONJUNCTUUR
I n f latie : blz .
1 33
.
?
•
(Verslagboek 1 2 e V . EC . )
zie : Tabel blz . 263 H ierb i j
.
EU RO PE AN
( inflati e )
( België )
: Twee opmerkingen
Bovendien
Onderscheid tussen
of
- Mengenconj unctuur - Preisconj unctuur
IV ES
Ste l l ing : Elke conj unctuurexpansie is een k l e ine inflatie (Niet :
is bege l e id door een kle ine inflatie
conj unctuur heeft immers twee dimensies wat stopt gewoonl i j k de D.w. z .
CH
Vraag
( k leine )
}
Het versch i j nsel
inflatie in een gewone conj unctuur ?
: Hoe wordt het overwicht van de verkopersmarkten afgelost
AR
door een overwicht van kopersmarkten ?
Antwoord : Door het Wickse l iaans proces tus sen R en W ( 1 ) .
Dit eist : - plasticiteit van M - inlas sen van
( Winst ) verwachtingen .
OR
IC
AL
cfr . overkapita l i satietheorie
IV . STELLING VAN HET INLEIDEND RAPPORT VAN HET 1 2 e CONGRES bl z .
119 e.v. )
- Tot 1 968 : We
ST
( Commissie I-4
d� dse
invloed van inflatie en conj unctuur .
HI
- Sinds 1 968 : ontsnapt inflatie aan conj unctuurinvloed . c {' d . w . z . Meer speciaal : sinds 1 97 4 : de ecessie beë indigt de inflatie
�
niet 1 wat in een normale conj unctuur we l het geval i s . Dus : een dal ing van Q bl i j ft zonder invloed op P .
(1) R
rentestand ; W
=
winst ( verwachti ngen ) .
( nieuw)
3.
Sinds 1 968 is inflatie autonoom of structuree l geworden .
Opmerkingen bij de waarneming van het 1 2 e V . E . C . 1)
Sinds W . O .
niet terug .
:
II z i j n er a l l een groe i-cycli voorgekomen .
Verklaring :
" groe i-cyc l i "
,.
ON
Me n vindt het gewone conj unctuurpatroon ( corre lati e )
UN I
Hoe kan dat ?
: d . w . z . afwissel ing van fazen van sterkere
EU RO PE AN
en tragere groe i .
negatieve " groe i " d . w . z . geen dal ing van het B . N . P . al leen
Zonder -
een zwakkere stij ging .
Contrast met gewone cyc l i . -
Dit wi j st op de intensiteit van de groei en heeft een invloed op de recessies die aldus ingekort worden .
Dit wi j s t erop dat conj unctuur
en groei niet onversch i l l i g aan e lkaar z i j n .
f
�
Maar ditystelt het probleem van het verband conj untuur-inflatie niet fundamenteel anders .
(of loondal ing ) op de duur uitslui t .
of
pr i j sdal ing
Ten z i j inzover dit de verwachtingen van een
D i t hee ft een gevolg op de kredietexpansie goederen) .
( voora l duurzame verbruiks-
IV ES
-
2 ) Het feit dat de consumptieprij zen voortdurend gestegen z i j n , sluit geen afwi j kende evolutie uit b i j de groothandel sprij zen noch bij de grondC fr . Verslag V . E . C . , p . 2 6 3 , idem p . 86 .
CH
stof fenpr i j zen .
AR
3 ) D i t sluit evenmin een sterke uiteenlopende evolutie bi j de rui l termen tus sen industrielanden en Ontwikke l ingslanden u i t . C fr . Prebiti sch : ve rslag 1 96 5 GATT
AL
O . L . /I . L .
1 9 50- 1 96 1
: -17 %
IC
grondsto ffenpri j zen/afgewerkte produkten 1 950- 1 96 1
( Rapporteur ) behande l t de conj unctuurgedraging van 4 infla
OR
De Heer Vuche len
tiemode l l en of inflatievormen
ST
1 ) vraaginflatie
2)
Ko steninflatie
HI
3 ) Ge importeerde inflatie
4)
- 21 % .
In flatie als bron van inflatie .
4.
1 ) Vraaginflatie
(bl z .
1 20 )
"Een overto l l ige vraag leidt tot pri j sstij gingen en we l zo dat hoe aan zienl i j ker
UN I
(a)
ON
Ste l l i ng van Vuche len
e overto l l ige vraag is hoe groter de pri j s stij ging zal z i j n "
(Vuchelen)
Juist
EU RO PE AN
Opmerkingen
als vo lgt voorste l len
Men kan dit
p
v 0
of
Q
Hoe groter het arceerde gede e l te hoe sterker ceteris paribus de neiging
IV ES
tot pri j s stij ging zal z i j n op deze markt . Ti j dens _de conj unctuur-expans ie zwe l len de gearceerde gedeelden op een , toenemend aantal markten , aan .
CH
Een vraag die men in het achterhoofd moet bewaren : hoe gebeur
-
omslag , eerst op enkele en geleide l i j k op (prakt isch )
We lk ?
AR
D i t kan al leen van een ander
( contracterend)
'
dan de
a l l e markten ?
onevenwicht komen .
Winstverwachtingen , inves teri ngen , beurs enz .
( onevenwicht b i j
(b)
AL
d e produktie in d e ti j d ) "Een overto l l i g aanbod le idt daarentegen slechts tot beperkte pri j sda(Vuche l e n )
OR
IC
l i ngen "
(1)
HI
ST
overtol l ige vraag
pri j sver laging De ste l l ing van Vuchelen komt er op neer dat de hoek a alti j d groter is
dan de hoek 8 op e lk ogenblik . (1)
Wi j hebben de tekening wat aangevuld .
5.
(c)
"Aggregeert men nu de curven die van toepassing z i j n op al de dee lmarkten
ON
om een re latie te bekomen tussen de pri j sveranderingen en de macro-eco nomi sche overto l l ige vraag ( d . i . de con j unc tuur ) , dan moet men rekening
UN I
houden me t het feit dat de vraagoverschotten ong e l i j kmatig over de ver schil lende dee lmarkten verspre id z i j n .
Een normale con j unctuur ( d . i .
een macro-economi sch evenwicht tussen vraag en aanbod)
De reden is het asymmetri sch gedrag der pri j zen
EU RO PE AN
s t i j gingen samengaan .
zal met pri j s
zoa l s weergegeven door de breking van de curve in figuur I . P r i j sstij gingen op dee lmarkten waar een vraagoverschot beerst , worden dus onvoldoende gecompenseerd door pri j sda l ingen op andere dee lmarkten . Kri tiek ( i ) De ste l l i ng in
(b)
kan niet gezien worden me t de ceteris paribus
c l ausule d . w . z . op een bepaald ogenb l ik in de ti j d analys e ) .
( stat�ti sche
I ntegendee l ze heeft al leen zin in een dynamisch perspec
We l nu , de con j unctuur bestaat er precies in dat de aggregeerde
l i g aanbod .
( resp . aanbod )
aanzwe l t te
--...
IV ES
overto l l ige vraag
of
tief .
'"
B i j hoogcon j unctuur z i j n de dominerende marktonevenwichten , de over
CH
to l l ige vraag en geleide l i j k zu l l en de markten met een overto l l i g aanbod oms laan in e e n overto l l ige vraag ( of misschie Overigens
een bv .
AR
wichtssituatie tus sen vraag en aanbod .
� }.r
in sectoren die überhaupt geen groei kennen of te verwachten hebben) .
prij sverhoging
overto l l i ge vraag
+-----����--�--
(op een bepaalde mark t )
andere mMk t )
HI
ST
OR
IC
AL
Gra fisch kan men een stij gende con j unctuur a l s volgt voorstel len
pr i j sverlaging - B i j laagconj unctuur z i j n d e domi nerende marktonevenwi chten het overto l l ig aanbod en geleide l i j k de markten me
(of soms ook vrij brutaa l )
zu l len
een overtol l i ge vraag omslaan in een overto l l i g aanbod .
6.
UN I
ON
pr i j sverhoging
EU RO PE AN
l ige
aanbod
( i i ) De ste l l ing sub ( c )
is voor kri tiek vatbaar :
- Een norma le con j unctuur d . i . evenwicht tussen overto l l ige vraag
of
en overto l l i g aanbod ( verkopers- en kopersmarkten ) gaat niet a l
IV ES
ti j d met een sti j ging van het a lgemeen pri j sniveau gepaard . - I n de top van de con j unctuur gaat dit macro-marktevenwicht sarnen met een oms lag van de conj unc tuur à la baisse d . w . z . prij sdal ing , dalende tewerk ste l l ing , investeringen , enz . enz .
�punt
CH
In het laa
gaat hetz e l fde macro-marktevenwicht sarnen met
een omslag van de conj unctuur à la haus se met pri j ssti j gingen ,
AR
stij gende tewerkstel l ing , investeringen , enz . enz . - Wat verk laart de richting die concreet door de conj unctuur zal
AL
inge slagen worden ?
De gang van de investeringen .
Welnu , deze
hangen van de confrontatie van de winstverwachtingen
(die z ich aan
IC
de vigerende wins ten spiege l e n ) af t . � v . de ren tevoet en de ka
OR
pitaalbe s ch ikbaarheid op lange termi j n enz . Kortom : het onevenwicht b i j de produktie .
ST
Het echte probleem wordt opz i j ge laten . conj unctuur
Het is niet dit van een zgn .
" norma l e "
(met macro-economi sch evenwicht tussen vraag e n aanbod) maar we l
HI
van de conj unctuur-oms lagpunten . Het paradoxale in de ze voorste l l ing is dat in een zgn . normale conj unctuur
precies de hevigste bewegingen voorkomen , nl . een verandering van ri chting b i j de produktie , de tewerkstel l ing , de pri j zen enz . enz . . . Hier moet een ander begrip inge last worden , nl . door s laggevende " onevenwichten .
"overwegende " onevenwichten
7.
ON
deze kunnen al leen in een dynamisch perspectief gevonden worden ,
Welnu
-
inc lus ief de verwachtingen zowel i . v . m . con j unctuur als me t
UN I
groe i . - B i j de omslag aan de top : vooral conj unctuurverwachtingen
EU RO PE AN
n l . de winst verdwi j nt en de investeringen nemen af . - B i j de omslag in het dal :
vooral groei -verwachtingen dwz . wat verwacht men van de ontwikkel ing in de zgn . groe i sectoren ? sectoren ? komen .
Wat gebeurt er met de investeringen in de ze
Het i s ui t de groe i sectoren dat de conj unctuurherleving zal
De groei he lpt de conj unctuur uit de put .
Samenvatting
-
Het macro-economi sch evenwicht tus sen glo a l e vraag en
of
onevenwichtsfaze wat de inve steringen , de produktie , de winstverwachtingen
IV ES
enz . betreft .
Dus : marktevenwicht is op een ander vlak een echte ontwrichting, nl . wat de continuite i t van de tewerkst e l l i ng , de produk ti e , de inve ster ingen , de winstverwachti ngen , enz . betreft . Een breuk .
(blz .
AR
2 ) Kosteninflatie
( " cr i s i s "
CH
voor .
=
Daar komt een verandering van richting
breuk ) .
121)
AL
2 gedachten komen b i j auteur voor :
IC
( a ) Afwente l ing b i j - Conj unc tuurexpans i e
OR
Terecht
HI
ST
)
- Verkopersmarkten ( overwegen bij con j unc tuurexpansi e )
Niet al l een de lonen stij gen maar ook - pub l i citeit neemt toe - de hande lsmarges : idem - de winstmarges : idem
Ze nemen " lucht op "
!
Kesten worden gemakkel i j k doorgerekend ( dat is begr i jpe l i j k
het gaat om
ste eds meer verkopersmarkten) .
( b ) Phi l l ipscurve Vraag ?
Hoe komt die hier te pas ?
Antwoord : Als men de werkloosheid a l s het omgekeerde van de tewerk ste l l ing
8.
ziet kan dit a l s een eerste indicator van Q aangez i en worden De ordi
ON
d . w . z . de conj unctuur in haar kwanti tatief aspect .
naten bij de Phi l l ips curve z i j n dan P en Q d . w . z . de reële
B i j een vraag naar de relatie
UN I
z i j de van de goederenequatie .
tussen inflatie en conj unc tuur komt de Phi l l ipscurve vanze l f Maar de vorm hangt af van de con j unctuur , vo lgens
Phi l l ips z e l f
(p .
122)
6 Pr .
6 Pr .
b i j conj unctuur expansie ( ver kopersmarkten zwe l len aan )
C.
bi j rece s s i e ( kopersmarkten we l len aan )
u
u
of
�-----
er i s een re latie tussen conj unctuur en een �on j unc tuur-inflat i e ,
IV ES
Besluit
EU RO PE AN
aan bod .
inflatie die in de tradi tione le Phi l l ipscurve samengevat wordt . Maar : b i j structure le inflatie gaat de curve loodrecht op de U-as staan zgn .
"natuur l i j k e " werkloosheid .
Kortom : er is een
CH
grens aan de re lati e .
AR
3 ) De ge importeerde lnflatie
(p .
1 28 )
Herinneren we ons de vraag : verband inflatie en conj unctuur .
I ngevoerde inflatie via
(hogere )
invoerpri j z en
IC
(a)
AL
Hier worden 2 argumenten aangevoerd :
HI
ST
OR
Of dit laatste samengaat met pri j s sti j g ingen e lders en met een conj unctuurexpans i e wordt hier niet gezegd . de prij zen
(= inflatie )
We l dat sti j g ing van
inflatie doorgeeft .
We lnu : dit is de kwe stie niet . (De kwestie is
=
gaat inflatie sarnen met conj unctuur of niet en zo
j a , hoe ? ) ( b ) Een Aukrust- effect " Een s t i j g i ng bij de internationa le pri j zen laat hogere loons t i j gingen in de competitieve sector toe die bij navolging in de beschutte sec tor tot grotere pri j s stij g i ngen in deze sector l e iden "
(blz .
1 29 ) .
9.
e igen land via de om de re latie
Dit is de kwestie niet : het gaat
(beschutte sectoren ) .
inflatie
Inflatie als bron
( algemene pr i j s s t i j ging )
en conj unctuur .
( en rem) van inflatie
EU RO PE AN
4)
T
leidt tot sti j ging van de prij z en in
UN I
een stij ging van de pr i j zen ( ergens )
ON
Andermaal :
Hier wordt door de rapporteurs he t P igou- of inkomenseffect aangevoerd ( 1 ) . Een inflatie die via het P i�ou-e ffect tot conj unctuurrece s s i e zou le iden is onwaarschij n l i j k .
Het i s i n tegenspraak me t de ervaring van het Phi l l ipse ffect d . w . z . (i)
in de korte periode : tegeste l l ing tussen � P r i j zen en Unemp loyment
IV ES
of
�Pr i j z en ( indicator van de infla t i e )
�----- %
Werkloosheid
( indicator van de conj unctuur )
sterke inflatie
CH
t H ier
in de lange periode : i s de Phi l l ipscurve neutraal
AR
( ii )
�Pri j zen ( indicator van de infla ti e )
AL
/ ---
, _ {v. ,
-------4--
%
Werkloosheid
( i ndi cator van de conj unc tuur )
HI
ST
OR
IC
Lof
( 1 ) Het P i gou-e ffect moest verk laren hoe een pri j sda l i ng tot een hogere vraag kan le iden en het conj unctuurherste l in de hand werken . Het Pigou-e ffect werd bij z i j n auteur een argument hoe een stabi ele ondertewerkste l l ing op de duur onmoge l i j k was
( anti-Keynes ) .
9
10.
C fr .
ON
V . HET FEITELIJK VERBAND CONJUNCTUUR EN INFLATIE 1 2 e Vl . Econ . Congres
pri j sniveau " - algemeen - aanhoudend ?
" een aanhoudende sti j ging van het algemeen
EU RO PE AN
Inflatie : Definitie bij auteur
UN I
Rapporteur : Martens .
In de conj unctuur is er
( k l eine)
inflatie
( vooral
tegen het e inde van de hoogconj unctuur a l s de aanbodcurve van de factoren one lasti sch worden ) .
De sti j ging van de pri j zen wordt
echter gere sorbeerd ongeveer tezamen met de achteruitgang van de .. ......
investeringen , tewerkste l l ing , enz .
( reële z i j d e ) .
consumptiepr ij zen of groothandel spr i j zen ?
Conjunc tuur
Definitie : a fwi j kingen van het groeipad
of
Indicatoren
( trend )
f.t .
bij O . E . S . O . : a fwij king tot gemidde lde capaci tei tsbezetting . 1
" '1
Empir isch onderzoek ( Marten s )
CH
j) .
IV ES
Meting : bij Dupriez : tewerkste l l ing .
Methode ? berekening van enkelvoudige corre latiecoë fficiënten oro het verband
AR
na te gaan tussen de indicatoren van de conj unctuur en van de in flatie .
{
N . B . geen enkel complex verschi j nsel kan integraal door 1 of z e l f s
AL
2 indicatoren weergegeven worden .
Dit is onvermi j de l i j k .
Wat dan ?
IC
groothande l spr i j zen versch i l len .
Bv . de consumptiepri j zen en de
Welke van de twee geeft dan getrouw de conj unctuur weer ? ? ?
OR
Martens dee l t periode 1 95 7 - 7 2 in 2 fazen op bas i s van verband 6BNP e n 6Consump
ST
tiepr i j zen ( voor de indeling al leen) .
HI
1)
2)
1 95 7- 1 968 : posit ieve corre latie tussen conj unctuur en groothande lspri j zen Ui tzonderingen : Nederl and , groothande lspri j zen en consumptiepri j zen Frank ri j k , consumptiepr i j zen (p . 1 969- 1 97 2
1 37)
geen verband meer tussen versne l l i ng con j unc tuur en inflati e . Inflatie versne l t autonoom (p .
1 36 ) .
11.
ON
Conc lus i e Martens over z ijn observatie Tot 1 969 : er is een conj unctuurverloop bij de inflatie waar te nemen .
UN I
(Martens vindt een bevestig�ng in de stabiele Phi l l ipscurve i . v . m . �Pr i j z en en �Werkloosheid a l s maatstaf van de conj unctuur) S inds 1 969
:
het verband verdwi j nt en men zoekt ook om nieuwe verklarende'
EU RO PE AN
vari abelen b i j de Phi l l ipscurve te voegen .
Meer spe c i aal : - steeds meer algemene Verkopersmarkten - con flict tus sen socio-economische groepen ( nieuw corporati sme ) Vanda ar
door kosteninflatie en vraaginflatie is er een pri j s stij ging ondank s de zwakkere conj unctuur
( paradox wat de
vraaginf latie betre f t ) ,..... �e punt'• van de operatie van Martens : internationa le samenhang b i j de pri j zen
f
-·"'
�/
onderl ing
of
en internationa l e samenhang bij conj unc
1)
IV ES
tuur onder l i ng .
I nternationa le samenhang bij de pri j z en onderl ing 1 39
CH
tab e l p .
Oordee l van Martens
r
AR
( a ) over geheel de per iode """ pos i ti eve corre latie .
( 1 95 7 - 7 3 )
Martens vindt een zeer s terke
AL
Kr iti sche e merkingen :
IC
De tabe l z i t vol paradoxen
ST
OR
( 1 ) Voor België vindt men steeds een corre latie die groter is tussen de consumptiepr i j zen dan tu ssen groothande l spri j z en met andere landen ? vgl . B/N
HI
B/I B/Duits l . B/GB B/Frankr . (2)
cfr . nogmaa ls België : Corre latie tus s en de groothandelspr i j z en . corre latie i s groter met Ita l i ë dan met Nederland . pe l i j k :
" non sens e " corre latie .
De
Dit is onbegri j
12.
=
geen signifi cante correlatie
(p . 1 3 9 ) ) .
subperiodes 1 96 9 - 7 3
hoge correlatiecoëfficiënt
1 95 7 -68
samenhang onduide l ij k , p .
c
UN I
(b)
(
ON
Veel streepj es
141 .
1
Voor 1 9 5 7-68 stemt re latiepatroon tus sen pri j zen overeen met conj unc-
2)
EU RO PE AN
tuursamenhang .
Internationa le samenhang b ij conjunc tuur in de landen ortder ling
Tabe l nr . 4 , p .
1 40 .
Besluit Martens
(a) over gehee l de periode 1 95 7 - 7 3 cfr . p .
1 40
correlatie
- België - Nederland - Duitsland
of
De nauwste samenhang vindt men tus sen con j unctuur
IV ES
Dit " klopt " met theoretisch inzicht
( e conomisch onder
l inge a fhanke l i j kheid ) (b)
subperiodes 1 95 7 -68
CH
(1)
AR
p.
AL
(2)
conj unctuur
overeenstemming is bevredigend .
141 .
Grote samenhang : België - Duitsl and + VK + Frankri j k Verk laring : d e intens i te i t van de handel sreacties . 1 969- 1 97 3 : conjunctuurpatroon uiteen lopend tigt : Phi l l ips in the long run : neutraa l ) .
( Dit beves D.w. z.
IC
overal sterke inflatie en conj unctuur soms goed soms
OR
s lecht . '
HI
ST
Belangrijk � lgemeen besluit voor de laatste periode 1 969-73 : corre latie tussen de pri j zen : groot corre l atie tussen de conj unc tuur : k l e i n """"'
dus : de invloed van externe componenten van de inflatie neemt toe ! of
exogene component
sociologie , pol itiek , moree l ?
13.
p.
142 .
ON
Algemeen bes luit van de rapporteur
1 95 7-68
( conj unctureel beter patroon dan 1 969- 7 3 )
UN I
Kr itische hrmerk ingen op dit punt van de internationale samenhang
- bij conj unctuur
men stelt
vast : een bevredigend internationale samenhang .
een internationale samenhang die onduide l i j k i s .
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
vast
EU RO PE AN
- b i j pri j z en
men stelt
ISSN 0379-2196
Comm issie der Europese Gemeenschappen
Di rectoraat-generaal
ON
Economische en
EU RO PE AN
UN I
Financiële Zaken
N r . 1 - M a a rt 1 980
Supplement - Serie C
Vooruitzichten voor de economische ontwikkel ing resu ltaten van de enquête bij de verbru ikers
- Van oktober 1 979 tot januari 1 980 viel een verdere du idel ijke afneming van het vertrouwen bij de consu menten i n de Europese Gemeen schap te constateren. De res u l taten van alle acht door de enquête bestreken landen wijzen op een aanhoudende dalende tendens. Vooral het oordee l van de consumenten over de a l gemene econom ische toestand en het verloop van prijzen en werkgelegen- , heid ontwikkelde zich o ngunstig. Deze verm i ndering van het vertrouwen gaat gepaard met en kan dus bijdragen tot de verslechtering van het algemene bedrijfskl i maat, zoals die bl ijkt uit recente res u l taten van de enquête bij het bedrijfsleven met betrekking tot de verwachte activiteit in de i n d ustrie ( 1 ) . Het samengestelde i ndexcijfer van het consumentenvertrouwen voor de Gemeenschap ais geheel daalde met 5,6 punten tot 99,8, zodat het terugkeerde naar het n i veau van 1 974-1975 (zie tabel 2 en grafiek 1 ) . De omvang van de daling voor de afzonderl ijke landen l iep uiteen van 3,5 punten i n Frankrijk tot 8,4 punten in Nederland. ln Denemarken. Frankrijk, Nederland en Bel g i ë l i gt het consumenten vertrouwen thans onder het n i veau van 1 974-1975. De indicatoren die zijn gebaseerd op di recte vragen over het consu mentengedrag, zoals i n verband met bestedi ngen en besparingen, geven niettemin en ige steun aan de gedachte dat de consumenten zullen proberen het peil van reële cons u m ptie te handhaven ten koste van de besparingen.
GRAFIEK 1 : Consu f'!lentenvertrouwen ( 1 ) en verwachte prljsontwlkkellngen ln de komende twaalf maanden ( indexcij
fer 1 975
AR
CH
IV ES
of
Aanhoudende daling van het consumentenvertrouwen.
- ln alle landen constateerden de consumenten i n januari een verslech tering van de a l gemene economische situatie. Het com m u nautaire i ndexcijfer dat de mening van de consumenten over de a lgemene econom ische o ntwikke l i n g i n de afgelopen twaa l f m aa n den aangeeft l iep met 1 7,5 punten terug, een d a l i ng te verge l i j ken met dte tussen mei en oktober 1 979. l n Denemarken en Frankrijk was de teruggang m i nder groot, m a a r in be ide l a nden bewoog de i ndex zich reeds onder het n iveau van 1 975. l n alle acht l anden ward ook de economische ontwi kke l i n g in de komende twaalf maanden weer pessi m istisch beoordeeld, getuige een d a l i n g van het communau taire i ndexcijfer met 1 1 ,5 punten. Bijzonder sterk daalden de t n dicatoren voor de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland. De menmgen over de a l gemene econom ische toestand kwamen ook tot uitdrukking in het feit dat al ge meen i n de Gemeenschap een grote re werkloosheid ward verwacht ; het desbetreffende i ndexcijfer kw am voor het eerst boven het pai l van 1 975. Hogere werkloosheidsver wachtingen werden vooral in de Bondsrepubliek Duitsland en Nede r l a n d vastgestel d , terw i j l de g e r i n gste sti j g i n g viel te constateren in Frankrijk en lta l ië, de twee l anden waar de werkloosheid i n 1 979 reeds bijzonder sterk opl iep.
HI
ST
OR
IC
AL
Groter pessimisme over de a Ige mene economische toesta nd.
Toenemende lnflatie verwacht. - De com m u nautaire i ndex voo r de
beoordel i n g van de prijsstijgi ngen in het afgelopen jaar g i n g met 3,3 punten om hoog, een geringere stijging dan tussen mei en oktober 1 979. De indicatoren voo r de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk en (1) Zle .,Europese Economie'', Supplement - Serie B . .,Vooruilzlchten voor de econom1sche oniWikkeling - resultaten van de enquête blj hel bedrljfsleven", nr. 3maart 1 980.
120 110
=
1 00)
l
100 90 130 120 110 100 90 120 1 10 100 90 160 140 120 100
J3n mel okt. 1980 Bron : Enquête van de Euro pese Gemeenschap bij de verbruikers.
(1) Het consumentenvertrouwen wordt gemeten met een indexcijfer dat is gebaseerd op vijf vragen uit de consumentenenquête. Deze vragen betreffen de algemene economische situatie, de finan ciële situatie van het gezin en het aankopen van duurzame goederen (zie tabel op blz. 3 en 4 voor gegevens en aantekenin gen).
GRAFIEK 2 : Consumentenvertrouwen ( 1 ) en verwachte prljsontwlkkellngen ln de komende twaalf maanden (i ndexcij fer 1 975 1 00)
het Verenigd Koni nkrijk vertoonden de grootste opwaartse bewe ging, terwijl de cijfers voor Denemarken, !erland en België betrekkel ijk stabiel waren. Het com m u nauta i re i ndexcijfer van de voor het komen de jaar verwachte prijsontwikke l ing steeg met 8, 1 punten, daarmee het algemene gevoelen weerspiegelend dat de i nflatie waarsc h i j n l ij k zal versnel len. De i nflatieverwachtingen waren het sterkst i n Denemarken, de Bondsrepubliek Du itsland en het Verenigd Koninkrij k ; i n het laatste geval een opmerke) ijk verschij nsel gezien het hoge i nflatiepercentage i n 1 979. l n de bei.dé ande re landen met krachtige i nflatoire tendensen, !erland en ltalië, was de stijging van de indicatoren voo r de verwachte prijsstijgi ngen betrekkelijk gering.
=
120 1 10 100 90
-
De beoordel i ng van de algemene economische toestand en van het verloop van prijzen en werkloosheid komt tot uiting in een verwachte verslechtering van de persoon l ijke financiële situatie, zij het dat de beweging van de desbetreffende indicatoren niet zo markant is. Het comm u nauta i re i n dexcijfer van de meni ngen over de o ntwi kke l i ng van de financiële positie van de gezi nshuishoud in gen i n het afgelopen jaar daalde met 3,3, de overeen komstige i ndex voor de komende twaalf maanden met 3,9 pu nten. De scherpste teruggang in verband met de financiële verwachtingen van de consumenten werd vastgestel d in het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Nederland, !erland en Denemarken.
ON
1 10 90 70 120 110
,
100 90
120
.
1 10
jan. mel okt. 1976
jan. mel okt. 1977
l
jan. mel okt. jan. mel okt. jan. mel okt. 1978 1979 1980
Bron : Enquête van de Eu ropese Gemeenschap bij de verbruikers.
(1) Zie aantekening bij grafiek 1 .
Vaka ntle-uitgaven i n 1 980.
CH
IV ES
of
consumenten in de gehele Gemeenschap over de vooru itzichten betreffende de algemene economische toestand en de persoon l ijke financiële situatie, geven de antwoorden op vragen over besteden en sparen zekere verschi l len te zien. De com m unautai re indicato ren die aangeven in hoeverre men belangrijke aankopen verstandig en waarschijnlijk acht zijn weinig veranderd. Consumenten in de Bondsrepubliek Duitsland, !erland, Nederland en België vonden het in het a l gemeen een betere tijd voor derge l ijke bestedingen, maar a i leen i n Nederland werden grotere aankopen verwacht. Ook de c o m m unautaire spaari n d icato ren waren betrekke l i j k sta b i e l , hoewel het i ndexcijfer v a n d e voor het komende j a a r verwachte besparingen en igszins terugl i ep. De statische spaarverwachtingen laten zich verklaren door de hoge rentepercentages, enerzijds, en de pessi mistische beoordel i ng van de toekomstige i nflatie en persoo n l ijke financiële situatie, anderzijds. Consumenten i n le ri and en het Verenigd Koninkrijk, l a nden met zowel een hoge rentevoet ais een sterke i nflatie, achtten het i n derdaad over het a l gemeen een betere tijd o m te sparen, maar i n het laatste geval verwachtten zij i n d e komende twaalf maanden n i e t werkelijk rui mere bespari ngen te zul len bere i ken. Ondanks stijgende rentepercentages viel i n Frankrijk, Nederland en België een l ichte d a l i n g van d e spaarver wachti ngen te constateren. Deze bev i ndingen met betrekking tot bestedi n gen en bespari ngen geven eni ge steun aan de mening dat de consumenten, bij de vooral door de olieprijsverhogingen veroorzaakte erosie van hun reële i n komens (of de groei daarvan ) , z u l l e n trachten het peil van hun reële consumptie te handhaven ten koste van de besparingen. Deze houding contrasteert enigszi ns met de reactie van de consumenten in 1 975, toen de geplande bespa r i ngen aanzienl ij k toenamen, en in 1 974- 1 975, toen de verbruikers belangrijke aankopen m i nder verstandig vonden. A i s de huid ige voornemens worden uitgevoerd en de reële consum ptie op peil wordt gehoude n , kan het effect van de jongste o l ieprijsstijgi ngen op de economische bedrijvigheid worden afgezwakt.
130
UN I
Gemengde verwachtingen ten aanzien van bestedingen en bespa ringen: - Ondanks het vrij u n iforme pessi m istische oordeel van
1 50
EU RO PE AN
Pessimisme over de persoonlijke fina nciële situatie.
-
IC
AL
AR
De voo rnemens i nzake vakantie u i tgaven vertoonden in de Gemeenschap ais geheel wei n i g vera ndering t e n opzichte van het recordn i veau v a n 1 979. De indicator van de geplande vakantiebested i ngen in Duitsland liep merkbaar terug, maar een duidelijke meerderheid van de Duitse consumenten wil nog steeds meer uitgeven aan vakantiereizen. ln het Verenigd Kon i nkrijk en !erland hield de opwaartse beweging van de voo rgenomen vakantie-u itgaven aan. De consumenten i n lta l i ë en België zijn b l ijkbaar nog van plan o m m i nder u it te geven dan in het voorafgaande jaar.
OR
1973
- 5,6 1 ,6 - 1 1 ,5
ST - 3,0 10,0 - 1 ,4
:
HI
IRL 1 NL
0,3 3,0
1974 3,0 6,2 0,7
;
B
UK
EG
Bron :
(1 ,0)
(1 ,0)
1975
- 2,0 21 ,7 4,0 8,2 - 1 3,0 13,5 - 1 3,3 (7,3)
1976 6,0 22,5 6,5 3,7 - 1 1 ,0 7,8 - 1 3,8 2 1 ,0
( 1 0,7)
komende twaalf maanden te verwachten werkloosheld, de wenselljkheld van grote aankopen thans, en de spaarvoorult zlchten voor de komende twaalf maanden (1) (i ndexcijfer 1 975
1 00)
105
Europese Gemeenschap totaal
100
.
1
erwachtmgen werkloosh
95 90
85 80 115 1 10 105
T ABEL 1 : Voornemens vakantie-ultgaven Netto-gewogen percentage van geënquêteerden die een vert10.ging ( +) of een verlaging ( - ) van de uitgaven ten opzichte van het vorig jaar verwachte n ( 1 ) DK D F
GRAFIEK 3 : Menlng van de consumenten over de l n de
1977 8,0 2 1 ,9 4,9 15,0 - 1 3,7 10,1 - 1 4,4 2 1 ,8
(9,9)
1978 4,0 2 1 ,0 6,4 19,4 - 1 2,0 9,4 - 1 1 ,3 25,8
( 1 1 ,0)
1979 9,0 23,0 5,3 19,0 - 1 0,0 1 1,1 - 1 1 ,0 26,2
1 1 ,9
1980 5,0 18,9/ 3,4 �4 � 6,5 8,8 , - 1 3, 5 33,3 1 1 ,6
Enquête van de Europese Gemeenschap blj de verbruikers. (1) Vragen over vakantlevoornemens worden uitslultend in januarl van elk jaar gesteld. De vraag ls vermeld op bladzijde 4.
100 95 105
100
1976 Bron : Enquête van de Europese Gemeenschap bij de verbruikers.
(1) Zie label op blz. 3 en 4 voor gegevens en aantekeningen.
r--
TABEL 2 : Beoordellng door de consumenten van de economische en financiële sltuatie (indexcl)fers 1 975
IRL 1 NL 8 UK
EG FINANCIËLE SITUATIE GEZINNEN
OK
0
1 1 3,5
1 1 0, 1
1 07,5 1 03,7
102,0 1 ,5
1 1 5,1 106,0 107,7
1 09,4 108,1 106,7
1 09,8
106,9
IRL 1 NL 8
1 4 1 ,8 127,3
133,8 131,1
218,7 1 35,2 196,3
184,6 1 75,2 206,1
EG
1 58,3
1 54,7
105,9 1 1 5,8
97,9 1 1 5,3
1 33,5 106,1 125,8
1 19,4 1 25,7 122,7
OK
F
IRL 1 NL 8 UK
EG OK
0
F
UK
OK
0 F
- komende twaalf maanden
:
( 1 1 6,2) ( 1 1 3,9)
1 1 6,4 106,1 1 1 2,1
0
- afgelopen twaalf maanden
1 1 9,9 1 1 5,5 120,8
122,5 104,6 1 1 2,2
IRL 1 NL 8
UK
ALGEMENE ECONOMISCHE SITUATIE
129,4 106,2 1 18,5
103,2 1 06,6
EG
- komende twaalf maanden
105,9 1 1 1 ,0
1 1 1 ,0 104,6
F - afgelopen twaalf maanden
108,9 1 1 1 ,0
IRL 1 NL 8
:
:
:
:
:
:
:
UK
PRIJSONTWIKKELINGEN
OK
0
F
IRL 1 NL 8
- afgelopen twaalf maanden
: : : : :
01
:
: :
EG
OK
0 F
AL
IRL 1 NL 8
OR
WERKLOOSHEID
IC
- komende twaalf maanden
OK
0
F
IRL 1 NL 8 UK
EG
:
1 1 6,2 78,5
: : : : : : : : : :
1 00,9 96,1 96,7 99,7
:
98,9 148,7
:
1 1 0,5 84,5
:
1 1 5,5
:
103,8 78,8
1 06,9 83,1
84,5 95,5 79,4
81,6 82,4 76,9
87,4
87,7
:
:
:
HI
ST
- komende twaalf maanden
UK
EG
Bron:
---
Okt.
Jan.
Mel
Okt.
Jan.
90,1 92,5 97,2 103,2 98,6 105,0 103,5 1 08,4
100,0 1 00,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
103,9 1 1 2,1 102,6 104,9 98,2 107,9 109,5 1 1 1 ,0
98,3 108,2 99,4 123,4 105,7 1 1 2,4 106,4 1 1 9,8
1 0 1 ,5 1 1 1 ,8 101 ,8 146,8 1 1 5,7 1 1 3,7 1 06,1 140,1
100,1 1 1 3,5 96,0 123,3 1 1 5,3 107,5 105,6 1 24,1
103,2 1 1 6,4 99,3 1 4 1 ,2 122,5 107,4 105,3 1 32,2
1 06,8 1 1 5,9 97,3 124,8 1 1 9,3 1 10,1 107,3 1 1 7,6
1 0 1 ,9 1 1 6,0 95,9 123,6 1 1 6,4 108,2 1 08,4 1 38,0
9 1 ,6 108,7 94,7 1 2 1 ,6 1 1 0,2 1 04,4 101,1 1 1 6,7
85,9 102,1 9 1 ,2 1 1 4,2 104,7 96,0 97,9 1 09,7
99,2
100,0
1 07,1
1 07,3
1 1 3,6
1 1 0,0
1 1 3,8
'1 1 1 ,2
1 1 3,3
105,4
99,8
96,1 96,8 98,6 93,5 103,7 1 0 1 ,4 103,0 103,1
100,0 100,0 100,0 100,0 1 00,0 1 00,0 100,0 100,0
103,8 1 04 , 1 101,2 108,7 98,9 98,8 100,2 93,8
100,7 106,0 99,7 1 1 7,6 104,8 1 0 1 ,9 98,5 88,2
100,5 108,5 1 0 1 ,6 148,0 1 1 2,7 105,9 99,3 1 2 1 ,0
99,7 109,8 99,2 128,9 1 1 3,8 102,6 99,9 1 1 9,8
1 00,3 1 1 1 ,3 1 01 ,2 147,2 1 1 6,6 105, 1 99,6 123,2
100,3 1 1 2,3 1 00,2 132,5 1 1 4,6 105, 1 99,1 1 1 7,2
1 00,3 1 1 0,7 99,7 1 26,0 1 1 5,9 102,6 103,0 122,5
97,7 1 07,4 98,3 128,9 1 1 0,9 100,8 97,7 1 1 8,3
92,0 103,6 97,0 1 1 9,8 109,9 99,5 96,4 1 1 2,2
99,9
100,0
100,7
101,2
108,8
108,4
1 1 0,3
109,4
1 09,5
106,5
103,2
92,9 95,4 95,0 1 0 1 ,6 98,2 1 0 1 ,3 99,5 107,4
100,0 100,0 100,0 1 00,0 100,0 100,0 100,0 1 00,0
1 0 1 ,7 1 04,8 1 0 1 ,0 1 00,4 97,4 100,5 103,1 104,9
99,2 104,4 99,2 1 1 3,1 99,3 107,2 1 00,7 109,6
99,8 1 05,8 100,0 127,8 104,8 108,2 100,5 121,0
96,1 106,4 96,3 1 1 1 ,0 103,4 108,5 100,5 1 1 6,7
99,5 108,1 98,9 122,2 107,4 1 06,3 1 01 ,2 1 1 5,3
99,1 1 08,1 97,4 107,0 105,2 1 09,5 1 0 1 ,2 108,8
97,2 106,5 96,0 1 1 3,3 1 04,1 1 08,9 1 0 1 ,7 127,6
93,3 104,4 95,5 1 1 3,0 100,6 107,3 98,4 1 1 0,3
88,2 100,4 94,2 107,7 98,9 100,6 97,4 101,2
98,5
100,0
102,3
103,2
106,5
104,7
1 06,3
104,9
1 06,3
102,3
98,4
75,5 93,0 99,6 125,6 88,6 137,6 1 35,4 1 36,9
1 00,0 100,0 100,0 1 00,0 100,0 1 00,0 100,0 100,0
1 1 2,1 150,0 106,0 1 2 1 ,2 79,6 128,8 1 29,7 138,9
99,2 139,5 100,2 183,3 120,9 1 56,9 1 34 , 1 193,8
1 1 8,6 148,3 107,6 283,3 168,7 169,0 136,6 31 1 ,4
1 1 4,3 160,0 95,1 196,1 172,5 154,9 142,0 21 1 ,0
126,8 166,8 103,0 270,4 203,0 151 ' 1 136,6 286,0
141 ' 1 162,9 99,8 215,8 192,5 1 63 , 1 142,7 200,5
122,5 169,9 95,2 184,7 1 7 1 ,6 155,5 148,8 242,5
80,1 148,8 90,1 185,6 153,6 147,0 134,4 185,0
75,2 130,9 83,8 1 53,0 123,0 1 2 1 ,2 1 1 4,5 1 55,4
106,2
1 00,0
125,1
130,1
1 53,2
143,6
1 58,2
148,3
150,6
132,2
1 1 4,7
75,0 81 ,0 85,1 108,5 87,7 104,6 87,5 1 1 1 ,9
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
90,1 1 1 3,2 1 0 1 ,4 99,5 95,9 1 25,7 1 25,8 132,0
78,0 100,7 98,3 1 33,5 102,2 124,0 1 1 2,0 149,2
82,0 104,6 101,0 1 55,6 1 1 3,1 123,5 108,9 148,2
81 ,0 106,4 85,7 1 1 6,7 107,0 109,5 107,0 1 1 9,6
88,5 1 09,9 92,7 140,9 121,3 108,2 104,8 1 22,1
93,1 108,8 89,2 1 1 2,7 1 1 6,8 1 1 4,8 1 1 4,2 102,4
80,3 1 1 0,9 85,1 120,3 107,7 1 1 1 ,9 1 09,9 1 5 1 ,8
70,2 98,9A 83,0 1 1 6,6 95,7 1 0 1 ,2 97,2 103,7
60,2 84,8 72,2 1 05,8 87,0 76,6 88,9 98,3
89,3
100,0
1 1 1 ,0
108,2
1 1 1 ,4
102,8
108,0
104,5
108,7
94,5
83,0
1 1 1 ,3 1 1 1 ,4 1 08 , 1 103,5 103,8 103,0 1 00,0 99,6
100,0 1 00,0 . 100,0 100,0 1 00,0 1 00,0 100,0 100,0
95,8 94,6 1 00,1 1 00,4 1 00,5 99,7 98,4 96,0
99,6 88,9 98,2 97,0 98,5 94,8 94,8 99,8
93,2 80,4 90,8 84,0 9 1 ,0 77,8 80,9 82,0
92,0 86,8A 96,3 96,3 94,0 75,5 78,9 89,7
89,8 76,0 93,1 88,4 89,6 74,7 79,4 79,1
87,3 77,7 92,5 95,2 90,4 7 1 ,0 75,3 86,2
90,2 84,4 96,8 96,2A 93,4 76,1 77,1 87,1
92,7 98, 1 A 99,6 97,5 98,1 79,7 84,2 94,9
92,4 103,0 102,0 98,0 99,8 82,3 84,9 99,0
106,2
100,0
97,7
95,8
85,2
89,7A
83,6
84,4
88,3
95,7A
99,0
125,1 1 1 2,2 1 1 6, 1 96,5 1 1 6,0 103,7 1 1 3,9 100,1
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 1 00,0 100,0 100,0
109,1 1 0 1 ,3 107,0 90,9 107,4 97,0 99,3 89,3
1 1 7,5 103,7 103,3 86,1 108,3 93,1 100,1 95,6A
109,4 1 02,0 1 1 2,8 78,6 105,8 87,6 92,4 85,7A
109,7 1 1 0, 1 A 1 1 8,6 95,2 1 1 5,2 95,8 1 0 1 ,2 95, 1 A
105,9 99,2 1 1 2,8 85,5 107,7 89,2 95,1 85,9A
103,7 108,2 1 1 5,0 95,4 1 1 0,4 90,6 95,9 98,0A
1 1 6,5 1 1 0,6 1 23,1 96,2A 1 1 5,8 94,2 98,3 87,8A
1 09,6 1 1 1 ,6A 1 1 8,2 94,3 1 19,4 1 03,0 109,7 99,7 A
120,0 1 20,1 125,0 96,9 1 2 1 ,8 1 09,3 1 1 1 ,7 1 1 5,0
1 1 1 ,2
100,0
1 0 1 ,0
102,5
1 00,5A 1 08,5A
100, 1A
1 06,0A 1 08,3A 1 1 1 , 1 A
1 19,2
1 50,4 130,7 103,7 90,7 97,9 98,0 93,8 82,0
100,0 100,0 100,0 100,0 1 00,0 100,0 100,0 100,0
1 18,6 87,2 86,3 1 0 1 ,9 96,1 85,5 79,8 82,2
1 51 ,6 1 05,9 9 1 ,9 83,6 92,8 88,0 84,3 79,4
1 50,2 107,2 94,2 79,1 9 1 ,5 87,3 89,0 78,2
143,4 100,8 104,4 83,3 90,7 83,1 88,6 84,7
147,6 93,4 104,9 8 1 ,8 88,3 94,7 92,5 84,0
142,9 102,3 107,1 84,4 88,3 84,5 89,6 86,3
128,7 100,3 1 04,9 83,3 90,6 82,6 85,4 73,9
156,9 1 00,0 1 0 1 ,5 81 ,9 93,2 82,0 90,9 94,0
1 60,7 1 1 7,3 1 04,5 88,3 94,2 93,4 94,3 103,7
106,9
100,0
87,6
93,3
93,8
95,3
94,4
96,4
92,9
96,7
105,3
1 1 2,5
AR
UK
1 1 8,0
:
1979
CH
EG
:
1978
---
ON
F
1977
UN I
0
:
1976
EU RO PE AN
OK
1980
1975
IV ES
INDEX CONSUMENTENVERTROUWEN (2)
1979
1974
of
1973
1972
1 00) (1)
=
1978
Enquête van de Europese Gemeenschap bij de verbruikers.
(1) De vragen van de enquête zljn vermeld op bladzljde 4. De totalen van de antwoorden van elk der Lld-Staten worden ln hel totaal van de Gemeenschap gewogen met de waarde van de consumentenultgaven.
(2) Hel lndexcljfer is hel rekenkundlg gemlddelde van de antwoorden op de vljf op bladzljde 4 vermelde vragen, te weten twee over de financlêle sltuatle van hel gezin, twee over de R
algemene economlsche sltuatle, en één over belangrljke aankopen. = Herzlen.
TABEL 2 (vervolg) : Beoordellng door de consumenten van de economlsche en financiële sltuatle (indexcljfers 1975
OK 0 F IRL 1 1 NL B UK
- komende twaalf maanden
129,2 95,6 100,5
123,1 99,7 1 1 3,6
102,3
106,6
104,9 96,9
100,8 100,5
75,6 97,3 100,7
95,0 102,0 106,5
EG
- thans
EG
OK 0 F IRL 1 NL B UK
- komende twaalf maanden
EG
OK o· F IRL 1 NL B UK
FINANCIËLE SITUATIE GEZINNEN index netto-verwerving van financiële activa
Enquête van verbruikers
de
Europese
83,6 107,2
130,9 1 1 2,3 109,2
108,3 1 1 3,0 1 09,0
103,8
103,4
93,1 126,1
90,6 106,0
133,0 1 02 , 1 102,4
1 1 9,4 100,7 102,5
105,0
98,4
102,3 100,0
100,7 100,5
98,8 98,0 96,5
100,0 99,9 99,4
100,1
1 00,2
1976
1977
1978
1979
Okt.
Jan.
Mel
Okt.
Jan.
106,9 92,1 109,3 99,7 120,4 97,5 109,7 103,9
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
127,1 103,7 106,7 107,9 1 1 8,5 104,2 108,7 1 1 0,7
125,3 1 02,8 99,5 1 1 7,7 1 25,0 102,0 107,4 1 1 5,9
124,1 1 08,2 101 ,0 122,5 127,3 95,0 106,1 122,6
124,4 102,2 101 ,9 1 1 9,9 135,2 84,1 1 0 1 ,2 122,9
1 1 9,3 107,3 100,8 121 ,7 131 ,9 87,0 1 04,3 123,5
126,5 107,7 98,4 123,4 129,2 84,8 103,6 1 1 9,1
1 3 1 ,0 1 03,1 102,3 123,4 138,9 85,5 1 05,1 1 3 1 ,3
1 1 7,6 97, 1 104,9 1 1 3,2 138,5 82,6 94,3 1 1 8,6
1 1 3,9 100,5 105,3 1 1 5,9 135,3 84,4 97,9 1 1 6,3
104,1
100,0
107,9
107,2
1 1 0,3
1 08,1
1 09,7
108,2
1 1 0,6
1 06,4R
107,0
95,4 96,3 99,9 1 1 7,0 96,7 100,7 1 0 1 ,8 102,9
100,0 1 00,0 1 00,0 1 00,0 100,0 100,0 100,0 100,0
97,9 100,8 1 0 1 ,8 1 00,5 90,4 98,9 95,2 1 0 1 ,3
97,7 1 0 1 ,0 1 00,8 104,6 83,0 100,0 97,6 104,0
99,5 1 05,2 1 02,3 1 1 0,1 80,2 100,2 98,4 1 1 1 ,9
1 0 1 ,2 104,8 ·1 00,5 104,9 84,8 94,4 99, 1 ..1 1 5,4
1 00,6 106,2 102,8 107,6 80,2 92,4 98,4 1 1 1 ,0
1 0 1 ,7 1 06,4 101 ,3 100,6
99,1
100,0
100,3A 100,3A 102,9R 102,7R
79,9 87,3 91 ,9 1 02,5 89,9 108,5 96,6 1 09,4
100,0 100,0 100,0 1 00,0 100,0 100,0 100,0 1 00,0
102,1 98,2 95,6 99,2 93,0 95,8 98,0 99,2
9 1 ,4 95,8 98,8 97,6 99,7 99,1 99,9 108,2
88,8 89,3 102,2 1 1 5,0 103,3 105,4 100,4 1 1 6,5
92 SR 96 5R 100,9R 1 08,9R 101 ,4R 1 1 0,7R 103,6R 123, 1 R
89,7 93,9 1 00,0 1 1 6,2 103,3 106,0 101,1 1 1 2,7
94,4 96,6 1 0 1 ,9 1 1 0,6 103,3 108,7R 1 05,6 1 1 4,0
92,7
100,0
97,3
98,6
99,1
103,2A
1 00,2
87,9 91 ,7 91 , 1 104,7 103,6 98,8 99,4 100,9
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
108,6 98,6 102,2 93,9 101 ,5 96,9 103,1 96,5
103,1 99,3 103,6 1 00,8 1 1 2,2 100,3 1 0 1 ,9 89,8
1 0 1 ,6 98,4 107,6 1 1 2,0 123,0 104,4 100 , 1 100,7
103, 1 A 100, 1 A 1 04,9A 104,7A 1 24,2A 1 06,4A ,/' 100, 1A 101 ,2R
95,8
100,0
99,7
99,4
103,1
96,9 97,9 98,7 97,7 100,0 98,9 99,6 100,7
100,0 100,0 100,0 1 00,0 1 00,0 100,0 100,0 100,0
103,3 100,7 99,4 102,3A 100,8 98,3 100,0 97,2
103,2 102,3 99,5 103,7A 103,1 100,0 100,0 92,2
98,9
100,0
99,7
99,7
CH
EG
88,5 98,3
1975
IV ES
OK 0 F IRL 1 NL B UK
SPAREN
Gemeenschap bij
de
AR
De enquête van de Gemeenschap blj de verbruikers, waarmede in 1972 een begin werd gemaakt, wordt op grond van representatleve steekproeven van gezlnnen gehouden in alle Lid-Staten, uitgezonderd Luxemburg. De enquêtes worden driemaal per jaar (januarl, mel en oktober) gehouden dopr nationale instelllngen aan de hand van de standaard-vragenformuller van de Commissle. De resultaten worden medegedeeld aan de Commlssle welke deze verwerkt en de gegevens voor de Lid-Staten en de Gemeenschap ais gehee! publiceert. De steekproef omvat ongeveer 2 500 gezlnnen par land ln januarl en mel en ongeveer 5 000 in oktober. De gestelde vragen zljn de volgende (de cijfers tussen haakjes zljn de waarden die aan de antwoorden worden toegekend om te komen tot een gewogen gemiddelde van de antwoorden op elk der vragen) :
AL
1980
1974
ON
EG
103,9 106,7
1 00)
102,2 1 03,7 100,0 106,5
99,5 104,2 100,1 107,6 84,8 90,5 99,1 1 14,3
97,3 102,9 99,5 102,0 77,4 93,9
100,1
99,3
90,2 97,6 103,3 108,6 103,8 1 1 1 ,6 1 05,3 1 1 9,7
94,2 95,3 97,6 107,9 99,0 1 1 2,0 99,7 135,6
92,3 95,8 94,5 1 1 1 ,6 96,7 109,7 100,0 143,2
102,2
104,2
102,8
102,2
102 , 1 99,4 1 05,1 1 1 4,1 126,3 103,3 104,4 96,7
103,9 102,6 106,5 1 06,5 1 2 1 ,8 108,2 101 ,2. 98,2
97,4 108,0 98,4 99,7 105,8 102,7 102,4 1 05,2 129,0 1 2 1 ,9 1 05,8 105,2 102,7 , 96,0 107,7 97,1
99,2 99,4 101,0 108,5 123,3 1 0 1 ,6 94,0 96,8
1 04,3R
103,0
1 05,4
105,2
1 02,5
1 0 1 ,3
1 0 1 ,9 103,6 100,0 106,3A 106,4 104,5 99,7 96,8
100,2 103,9 99,7 1 03,8A 107,5 1 1 1 '1 100,0 98,5
101,6 1 03,9 100,0 106,8 107,0 1 1 0,6 99,8 97,8
99,8 105,4 100,2 103,7A 106,2 1 1 2,2 100,7 96,0
101 ,2 104,4 99,7 103,4A 108,8 1 1 1 ,0 101,6 1 00,6
99,8 102,1 99,2 104,3A 107,4 1 1 0,2 97,5 98,9
97,5 102,1 99,2 1 04 , 1 1 06,3 1 1 0,5 97,2 97,4
101 ,9
102,8
102,6
102,9
103,4
101 ,9A
1 0 1 ,4
' 1
:
100,5
UN I
- !hans
106,9 91 ,9
=
1979
97,2
95,4
1 1 4,5
1 1 7,5
EU RO PE AN
OK 0 F IRL 1 NL B UK
GROTE AANKOPEN
1973
of
1972
1978
1 1 0,6
- belangrljke aankopen ln de komende twaalf maanden ln vergelijking met de afgelopen 12 maanden? veel meer ( + 2), lets meer ( + 1), gelljk (0), lets ml nd er ( - 1 ) , veel mlnder ( - 2 ) , geen mening (0). - financiêle sltuatie van uw gezin nu - toeneming flnanciële activa? lening ( + 2), opnemlng van spaargeld ( - 1 ) , evenwlcht (0), weinig sparen ( + 1 ) , veel sparen ( + 2), geen menlng (0). - bestemmlng van een sterke inkomensstijglng (eerste keus)? aanschaf van wonlng, hulshoudelljke apparaten, algemene verhoglng van de levensstandaard, investerin gen in onroerende goederen, aankoop van effecten, contanten of bankrekening, investeringen ln eigen zaak, overlge, geen menlng. - sparen !hans, een goed tijdstip om te sparen ? - sparen door U of uw gezin gedurende de komende twaalf maanden ? De voor bovenstaande twee vragen mogelijke antwoorden zljn : ja, ongetwljfeld ( + 2), )a, mlsschien ( + 1), vermoedelljk niel ( - 1 ) , beslist niet ( -2), geen mening (0). ln januarl geetelde vraag
flnanclêle situatle van uw gezin nu, vergeleken met 12 maanden geleden? - flnanciêle situatie van uw gezin, vooruitzlchten voor de komende 12 maanden? - algemene economische situatle ln hat land nu, vergeleken met 12 maanden geleden? - algemene economlsche sltuatle ln hel land, vooruitzlchten voor de komende 12 maanden? Op de bovenstaande vier vragen zljn de mogelljke antwoorden : veel beter ( + 2), lets beter ( + 1 ) , gelljk (0), lets slechter ( - 1 ), veel slechter ( -2), geen menin (0). - prijsniveaus nu. vergeleken met 12 maanden geleden? veel hoger ( + 3), gematlgd hoger ( + 2), lets hoger ( + 1 ) , ongeveer gelljk (0), lager ( - 1 ) , geen menlng (0). - prijsontwlkkellngen ln de komende 12 maanden? snellere stljging ( + 3), eni ge stijglng ( + 2). langzamere stljglng ( + 1), gelljkblljvend (0), enige daling ( - 1 ), geen menlng (0). - niveau van werkloosheid in hel land ln de komende 12 maanden ? sterke toenemlng ( + 2), kleine toeneming ( + 1), gelljkblijvend (0), kleine dallng ( - 1 ) , sterke daling ( 2). geen menlng (0). - sparen th ans, een goed ogenbllk om te sparen? spaart u of uw gezln ln de komende 12 maanden ? Op de bovenstaande twee vragen zijn de mogelljke antwoorden : )a ongetwijfeld ( + 2), ja mlsschlen ( + 1 ) , waarschljnlijk niel ( - 1), zeker niel ( - 2) , geen mening (0). - belangrljke aankopen (meubllair, wasmachine, TV, enz.) th ans? ja, goed tljdstip ( + 1), het tijdstip ls goed noch slecht (0), nee, slecht tljdstlp, ultstellen ( - 1 ) , geen mening (0).
- voornemens inzake vakantie-ultgaven, ditjaar ten opzichte van vorig )aar? veel meer ( + 2), lets meer ( + 1 ) , gellik (0), lets mlnder ( - 1 ), veel mlnder ( -2), geen mening (0).
HI
ST
OR
IC
ln januarl, mel en oktober geetelde vragen
Jaarabonnementen op deze publikatie !open van 1 januarl tot 31 december.
Betallngen uitslultend bi) de kantoren ln de landen genoemd op blz. 3 van de omslag van .,Europese Economie".
BUREAU VOOR OFFICIËLE PUBLIKATIES DER EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Sorte postale 1003 - Luxembourg.
ln oktober geetelde vragen
- heeft U (1) diepvrieskast of gecomblneerde diepvrleskast - koelkast, (Il) koelkast. (iii) wasmachine. (iv) afwasmachlne, (v) zwarVwit televlsie, (vi) kleurentelevlsie, (vil) eigen huis? - beni U voornemens een van bovengenoemde artlkelen (1) Vm (vii) aan te schaffen of aanzienlijke bedragen te besteden aan woningverbeterlng? ja, ongetwijfeld (1 ,0), ja, mlsschlen (0,5), waarschljnlljk niel (0,3), zeker nlet (0). geen mening (0,3). - autobezlt? een per gezln, twee of meer per gezln. - auto-aankoopvoornemens? nieuw, tweedehands, totaal . D e enquêtes worden gehouden door : OK - Denemarken : Dan marks Statistik D - Bondsrep. Duits! and : GfK (Gesellschaft für Konsum-Markt-und Absatzforschung) F - Frankrljk : INSEE (Institut National de la Statistique et des Etudes Economiques) IRL - le ri and : the Agricultural lnstitute 1 - Italie: ISO (lstituto nazlonale per lo studio della congiuntura) NL - Nederland : CBS (Centraal Bureau voor de Statlstiek) B - Belgi ê : NIS (Natlonaal lnstituut voor de Statistiek) VK - Verenlgd Koninkrljk : CSO (Central Statlstical Office).
De prljzen zljn vermeld op blz. 4 van de omslag van .,Europese Economie" .
Blj de prljzen zljn de kosten van verzending per luchtpost niel lnbegrepen ; de voorwaarden voor een luchtpostabonnement kunnen worden gevraagd bi) de verkoopkantoren . ISSN 0379-2196
Catalogusnummer: CB-AU-80-001 -NL-C
ISSN 0379-21 37
Commissie der Eu ropese Gemeenschappen
ON
D i rectoraat-generaal
Economische en
Suppl ement - Serie B
EU RO PE AN
UN I
Financiële Zaken
N r . 4 - A p r i l 1 980
Vooru itzichten voor de econom ische ontwikke l i ng resu ltaten van de enquête bij het bed rijfsl even
CH
Stemming ln de Industrie van de Lld-Staten. - De korte
IC
AL
AR
termij nvooruitzichten voor de industrieproduktie zij n in maart iets verslechterd in de Bondsrepubliek Duits l and, het saldo van d e ondernemers d i e i n de komende drie of v i e r maanden e e n daling van de produktie verwachten is gestegen van - 3 in februari tot - 4 in maart (zie tabel 1 ) . Dit betekent dat de sinds december 1 979 waargenomen dalende tendens in de produktievooruitzichten zich heeft voortgezet. Ook de orderportefe u i l les werden i n maart iets ongunstiger beoordee ld. De voorraden eindprodukt daarentegen schijnen weer i n de buurt van het gewenste n iveau te komen : slechts 3 procent van de Duitse ondernemers was in maart van oordeel dat de voorraden eindprodukt groter dan normaal waren, dit is een gunstige verbetering in verge l ijking met de 4 procent van februari.
ST
OR
ln Frankrijk verwachtte een meerderheid van 9 procent van de ondernemers i n de industrie een stijging van de produktie in de komende drie of vier maanden. Dit is hetzelfde cijfer ais in februari, maar het ligt ver onder het gemiddelde van het vierde kwartaal van 1 979 ( 1 7 procent). De orderportefeu i l l es daarentegen zouden vorige maand aanzienlijk zijn verbeterd. Evenals in de Bondsrepubliek Du itsland werden de voorraden eindprodukt iets gunstiger beoor deeld : het aantal ondernemers dat van oordeel was dat de voorraden g roter dan normaal waren is gedaald van 4 procent in februari tot 3 procent in maart.
HI
ln ltalië waren de ondernemers van mening dat de produktievooruit zichten van februari op maart zij n verslechterd : het nettosaldo van de antwoorden op de vraag over de produktieverwachtingen is gedaald van 1 0 procent i n februari tot 7 procent in maart, hetgeen betekent dat de produktievooruitzichten gedurende het gehele Upmerkmg : D e voornaamste statistische maatstaf voor het weergeven v a n de uitkomsten van de gemeenschapsenquêtes bii hel bedrljfsleven is hel verschil tussen de percentages respondenten die posltleve en negatieve antwoorden op da Wltgen geven. Stligende of opwaarts gerlchte tendensen blj de produktle, orderbestanden, voorraden en verkoopprlj zen worden ais positief gerekend (in de !abelien : + ) de tegengestelde beweglng ais negatief (1n de tabellen: - ). Bi) de lnterpretatle wordt een toeneming van de voorraden ais een negat1eve ontwikkeling en een afnemlng ais een posltieve ontwikkellng beschouwd. Het verschll tussen de percentages positieve en negatieve antwoorden wordt in de tekst aangeduld ais ,meerderheld" of ,saldo" (van + of - ... %). De maand- en kwartaalgege vens in de tabellen en 3 zijn gecorrigeerd voor seizoenafwijkingen, tenzij anders vermeld. ----
,
1, 2
: -
GRAFIEK 1 Stemmlng ln de Industrie en lndexcljler van de lndustrleproduklle EG an Lld-Sialen
1975 118
IV ES
orderbestanden en de voorraden in de industrie van de Gemeen schap zijn stabiel sinds j anuari , maar de ondernemers maakten in maart melding van een verdere geringe d a l i ng van de produktie vooruitzichten met 1 procentpunt (zie grafiek 1 en tabe1 1 ) . ln maart is het communauta i re indexcijfer van de stemming in de i ndustrie (de combinatie van de vragen over de produktievooruitzichten en de voorraden) voor de tweede achtereenvolgende maa nd iets gedaald, name l ij k met 0,5 procentpunt. De prijsverwachtingen zijn in maart met 4 procentpunten achteru itgegaan, hetgeen erop wijst dat de ondernemers iets opti m i stischer zijn geworden wat de inflatie betreft ; de vooru itzichten op stij g i ngen van de verkoopprijzen zijn weer op het niveau van het tweede 'kwartaal van 1 979.
of
Aarzelende stemming in hel bedrijfsleven. - De meni ngen over de
1 16 1 14
=
100
%
lndexcljler van de lndustrleproduklle (a) ( l i nker schaal)
.(
1 12
•
1 10 108
f
+5
0
•
\
'·-·
lndicator van de stemmlng ln de Industrie (b) (rechter schaal)
106 104
1
1 02
+ 10 %
0
- 10
-20 30 40
50
- - - --
- _(d},
1979
1980
+ 30
+ 20 + 10 0
+ 50 + 40
+ 30
+ 20
1976
1977
1978
Voetnoten : zle volgende b l z . , 1 e kolom.
10
5
10
15
eerste kwartaal de in het laatste kwartaal vah 1 979 waargenomen dalende tendens hebben gevolgd. De orderportefe u i l les daarente gen zijn verbeterd : een meerderheid van 5 procent van de ondernemers was van mening dat hun orderbestand groter dan normaal was, tegen s l echts 1 procent i n februari. Een even g rote meerderheid was van oordeel dat de voorraden eindprodukt onder het normale n iveau !agen, d i t is een verbetering van 6 procentpun ten i n verge l ijking met februari . lta l i ë is de en ige Lid-Staat waar de voorraden e i ndprodukt i n de i n d ustrie kleiner dan normaal worden geacht.
Na een i nzinking i n februari hebben de produkti everwac htingen i n de i nveste ri ngsgoederensector zich i n maart hersteld tot h e t n iveau van januari (zie ta bel 2 en g rafiek 3). ln ma art was een meerderheid van 8 procent van de ondernemers i n deze sector van oordeel dat de produktie i n de komende drie of vier maanden zou stijgen, dat is ongeveer 3 procent meer dan i n febru a r i . Het n iveau van het vierde kwartaal van 1 979 is echter nog steeds n iet bereikt. De dalende tendens van de prod u ktievooruitzic hten i n de investeringsgoede rensector va it vooral waar te nemen in de Bondsrepubl iek Du its land en !erland.
UN I
+ 20 + 10 0 + 10 0
- 10
+ 30 + 20
+ 10 0
+ 20 0
- 20
+ 40
of
De sterkste achteruitgang van de prod uktieverwac htingen werd geregistreerd in de halffabrikaten industrie (zie tabel 2 en grafiek 4) . Een meerderheid van 8 procent van de ondernemers in de halffabri katensector van de Gemeenschap voorspelde i n maart dat de produktie in de komende drie of vier maanden zou dalen. Dit is een achteruitgang met 5 procentpunten i n vergelijking met febru ari en ongeveer 1 1 procentpunten ten opzichte van het vi erde kwartaal van 1 979.
%
EU RO PE AN
Consumptie-artlkelen en halffabrikaten zwakker dan investerlngs goederen. - De res u ltaten van de enquête van maart bevestigen dat de produktievooruitzichten i n d e consumptiegoederen ind ustrie van de Gemeenschap nog steeds de dalende lijn volgen die i n het derde kwartaal van 1 979 is begonnen (zie tabel 2 en grafiek 2). Deze verzwakking is toe te schrijven aan de ontwikkelingen i n ltalië en het Verenigd Koninkrijk. Eiders i n de Gemeenschap zijn de produktie vooruitzichten i n d e consumptiegoede rensector verbeterd, maar d i t k a n n o g n i et worden besi:houwd ais e e n echte omslag.
ON
GRAFIEK 2 : Consumptiegoederenindustrie - produktiever wachtingen (a)
l n het Verenigd Koninkrijk zijn de prod u ktievooruitzichten verder verslechterd : het saldo van de ondernemers die voor de komende drie of vier maanden een dal i ng verwachten is van februari op maart met 4 procentpunten gestegen tot 13 procent. Ook de orde rporte feu i l les en de voorraden e i n dproçlukt werden ongu nstig beoor deeld. ln het Verenigd Koni nkrijk is de stemming in de industrie veruit de somberste van de gehele Gemeenschap.
AL
AR
CH
IV ES
Stemming ln de verschi l lende bedrijfstakken. - l n maart zijn de produktieverwachtingen verbeterd i n de mach i n ebouw en de e l ektrotechn ische ind ustrie (zie label 3). Een opmerke l ijke vooruit gang werd gereg istreerd voor e l ektrische h u i shoudelijke appara ten, rad io's en tv-toeste l l e n . Ook i n de automob i e l i ndustrie en de fabrieken van auto-onderdelen zijn de produktieverwachtingen optimistischer geworden. Een pessimistische beoordel i nç; van de ontwikke l i n g van de produktie op korte termijn werd gege .. en i n de textieln ijverheid, de aardol!e-i ndustrie, de vervaard i g i ng en eerste verwerk ing van metalen, de andere m i n erale produkten , de vervaard i g i ng van produkten ' uit metaal , de sector kleding en schoeisel en de i n d ustrie van ho ut en houten meubelen ; de produktievooruitzichten waren ook ongunsti ger i n de sector papier, d rukkerijen en u itgeverijen en de fabricage van leder en led erwa ren. Over de orde rportefe u i l les waren de ondernemers over het algemeen opti m i stischer dan over de produktie : slechts 4 van de 14 bed rijfstakken waarvoor in tabel 3 gegevens worden verstrekt, rapporteerden i n maart geringere orderportefe u i l les. De bed rijfs takken met eén afnemende orderportefe u i l l e zijn de aardol ie industrie en de chemische i ndustrie, de automob i e l i ndustrie en de fabrieken van auto-onderdelen en de sector papier, d rukkerijen en uitgeverijen.
ST
OR
IC
Verslechterlng van de werkgelegenheidsvoorultzichten i n de bouwsector. - Uit de resu ltaten van de enquête van maart bij de bouwnijverheid blijkt dat de vooruitzichten inzake de werkgelegen heid i n deze sector ongunstiger zijn geworden (zie tabel 4) . Vergeleken met februari werd een daling gereg istreerd van 3 procentpunten in de Bondsrepubliek Du itsland, 2 procentpunten i n lta l i ë , 4 procentpunten i n Nederland e n 5 procentpunten i n België. Bovendien werd een vermindering van het orderbestand gerappor teerd door de Bondsrepubl i ek Du itsland (3 procentpunten) en ltalië ( 1 procentpunt). l n de Benelux daarentegen werd over hel algemeen geantwoord dat de orderportefeu i l les stab iel zijn gebleven.
HI
22 apri l 1 980.
(a) lndustrieproduktie exclusief bouwsector en, voor Frankrijk, levensmidde lenindustrie. Voortschrijdend driemaande l i j ks gemiddelde. (b) Samengestelde indicator, gebaseerd op de a ntwoorden op vragen betreffende de produ ktieverwachtingen en de voorraden ei ndprodukt. De indicator is een gemiddelde van de saldi, d . i . de verschi l l e n tussen de positieve en de negatieve antwoorden (in %). Afgeleid uit de gegevens van label 1, met omgekeerd teken voor de voorraden. (c) Saldl d.i. verschi l len tussen pbsltleve e n negatieve antwoorden (in %). (d) De stlppellijn geeft het gemiddelde voor d,e periode 1 966-1977 aan. Bron : Conjunctuurenquêtes bij hel bedrijfsleven ln de Gemeenschap .
.
"
..
.. '
+ 20 0
+ 40 + 20 0 + 20 + 10 0 + 10 0 - 10 -20 + 20 0 - 20 - 40 - 60 1 976
1977
1978
1979
1 980
(a) Saldi d . i . verschi llen tussen positieve en negatieve antwoorden ( i n % ) . (Zie nota op blz. 6). Bron : Conjunctuurenquêtes bij het bedrijfsleven in de Geme€m schap.
TABEL 1 : Maandelijkse conjunctuurenquête blj de industrie - Maandelijkse vragen en samengestelde ind icator van de stem m i ng in de ind ustrie Sald i : d . i . versch i l len tussen positieve en negatieve antwoorden (in %) (g.v.s.) (a) Spreiding (b) Hoogte- Diepte punt punt 72/73
1979
1979
1979
1980
Ill
IV
1980
Okt.
Nov.
Dec.
Jan.
Feb. Maart
0 - 9 + 3 + 2 +35 - 1
- 3 - 7 + 5 + 4 +38 - 3,5
- 3 - 7 + 2 + 4 +37 - 3,5
- 4 - 8 + 2 + 3 + 34 - 3,5
74/75 - 32 - 73 - 33 + 43 + 4 - 37,5
- 8 - 42 - 6 + 18 + 14 - 13
- 2 - 41 - 8 + 17 + 19 - 9,5
+ 6 - 15 + 4 + 4 +32 + 1
+ 6 - 17 + 8 + 3 +32 + 1
+ 8 - 7 + 4 - 1 +37 + 4,5
+ 2 - 9 + 2 + 2 +33 0
- 3 - 7 + 3 + 4 + 36 - 3,5
0 - 10 + 2 + 2 +32 - 1
+ 5 - 9 + 1 + 1 +31 + 2
+33 +26 + 24 - 14 +76 + 23,5
- 29 - 69 - 66 + 50 + 15 - 39,5
- 5 - 38 - 34 + 28 +42 - 1 6,5
+ 5 - 31 - 21 + 25 + 52 - 10
+ 12 - 9 - 1 + 10 + 55 + 1
+ 8 - 10 - 3 +11 +54 - 1 ,5
+ 14 - 7 + :k + 5 + 57 + 4,5
+17 - 4 + 4 + 6 + 59 + 5,5
+11 - 4 - 6 + 3 + 60 + 3,5
+17 - 4 + 10 + 8 + 63 + 4,5
+ 18 - 6 + 3 + 5 + 54 + 6,5
+ 16 - 1 - 1 + 4 + 61 + 6
+ 14 - 5 - 5 + 3 + 59 + 5,5
+ 9 - 7 - 5 + 4 + 62 + 2,5
+ 9 0 - 7 + 3 + 58 + 3
- 21 - 68 - 22 + 35 + 64 - 28
+29 - 13 +27 + 4 +44 + 1 2,5
+ 26 - 5 + 19 + 4 +35 +11
+ 17 - 12 + 7 0 +65 + 8,5
+25 - 14 - 5 - 5 + 55 + 15
+ 14 - 14 + 24 + 12 + 56 + 1
+11 - 23 - 19 +17 + 57 3
- 1 - 18 + 7 + 19 + 57 - 10
- 8 - 24 + 8 + 22 + 59 - 15
+40 + 30 + 13 - 24 +76 + 32
- 43 - 82 - 67 + 53 + 10 - 48
- 15 - 32 + 31 +38 - 23
0 - 40 - 29 + 25 + 41 - 12,5
+ 13 - 5 - 14 - 1 +73 + 5
+ 8 - 5 - 13 + 3 + 68 + 2,5
+ 20 - 2 - 16 - 6 +83 +13
+ 12 - 2 - 14 - 5 + 79 + 8,5
+ 7 + 4 - 14 - 2 + 71 + 4,5
+13 - 7 - 16 - 7 +77 + 10
+13 + 2 - 14 - 8 + 77 + 1 0,5
+11 - 2 - 13 - 1 + 82 + 6
+ 4 + 7 - 10 - 3 + 76 + 3,5
+ 10 + 1 - 18 + 1 + 73 + 4,5
+ 7 + 5 - 14 - 5 + 63 + 6
+ 26 + 7 - 1 + 13,5
- 23 + 57 . - 40
+ 1 - 29 + 22 - 1 0,5
+ 2 - 24 + 16 - 7
+ 7 - 13 + 8 - 0,5
+ + -
+ 5 - 10 + 5 0
+ + -
+ + -
+ 7 - 11 + 4 + 1 ,5
+ 8 - 11 + 3 + 2,5
+ -
+ 4 - 5 + 4 0
+ + -
+ 1 - 9 +11 - 5
+ 31 +13 +15 - 14 + 64 + 22,5
- 56 - 14 - 82 +37 - 10 - 48,5
- 24 - 54 - 58 +18 + 10 - 21
- 18 - 49 - 51 + 22 + 14 - 20
- 3 - 30 - 28 + 12 + 27 - 7,5
- 5 - 34 - 31 +17 + 22 -11
0 - 28 - 28 + 7 +30 - 3,5
+ 2 - 18 -21 + 3 +36 - 1
- 8 - 18 - 21 + 8 + 34 - 8
+ 4 - 24 - 23 + 2 +33 + 1
+ 3 - 15 - 19 + 5 + 39 - 1
- 2 - 16 - 20 + 3 +36 - 2,5
- 5 - 19 - 22 + 8 +39 - 6,5
- 11 - 19 - 20 + 7 +31 - 9
- 7 - 16 - 21 + 10 + 31 - 8,5
+90
+98
- 23
+ 69 - 48 + 1 4,5
- 8 - 73 - 78 + 13 + 55 - 10,5
- 22 - 68 - 76 + 6 + 59 - 14
- 15 - 45 - 24 + 56 - 2 - 36,5
- 4 - 39 - 2 + 51 + 8 - 27,5
- 9 - 24 - 28 + 66 +22 - 38
+ 13 - 36 + 6 + 52 + 37 - 1 9,5
0 - 28 - 37 + 63 +29 - 31 ,5
- 8 - 4 +13 + 62 +31 - 35
- 7 - 32 - 42 +69 + 25 - 38
- 22 - 34 - 43 + 72 +22 - 49,5
+ 3 - 7 0 +58 + 19 - 27,5
+ 25 - 14 - 1 + 10 + 61 + 7,5
+ 20 - 20 - 24 + 12 + 50 + 4
+ 28 0 - 12 + 4 + 69 +12
+ 6 - 7 - 16 + 3 + 61 + 1 ,5
+ 7 - 29 - 26 + 12 + 64 - 2,5
- 9 - 45 - 32 +17 + 59 - 13
+ 5 - 26 - 24 + 10 + 62 - 2,5
+ 6 - 25 - 17 + 9 + 65 - 1,5
+11 - 37 - 36 + 16 + 64 - 2,5
- 6 - 9 - 47 - 39 - 40 - 26 + 19 + 1 6 + 54 +61 - 12,5 - 1 2,5
+ 10 -11 - 3 + 6 +48 + 2
+ 10 - 7 - 4 + 1 + 52 + 4,5
+ 8 -11 - 4 + 4 + 51 + 2
0 - 13 - 5 + 6 + 51 - 3
+ 7 + 9 - 12 - 10 - 3 - 4 + 4 + 3 + 51 +50 + 1 ,5 + 3
+ 26 +15 + 20 -12 +61 + 1 5,5
- 30 - 64 - 42 +43 + 12 - 36,5
- 3 - 40 - 23 +22 + 33 - 1 2,5
+ 4 - 37 - 21 +20 + 33 - 8
UN I
EU RO PE AN
+ 56,5
- 48
- 46
+ 1 - 22 - 1 + 19 + 58 9,5
ON
+ 17 + 5 + 23 - 7 + 55 + 5
+ 16 - 13 - 20 + 7 + 65 + 4,5
5 15 10 3
of
produktleverwachtlngen orderbestand buitenlands orderbestand voorraden elndprodukt prljsverwachtlngen stemmlngslndicator F produktleverwachtingen orderbestand bultenlands orderbestand voorraden eindprodukt prijsverwachtlngen stemmlngslndlcator IRL produktieverwachtingen orderbestand buitenlands orderbestand voorraden eindprodukt prijsverwachtlngen stemmingslndlcator produktleverwachtlngen orderbestand buitenlands orderbestand voorraden eindprodukt prljsverwachtlngen stemmlngsindlcator NL produklleverwachtlngen orderbestand voorraden elndprodukt stemmlngsindicator B produktieverwachtingen orderbestand buitenlands orderbestand voorraden eindprodukt prijsverwachtingen stemmingsindicator L produktieverwachtingen orderbestand buitenlands orderbestand voorraden elndprodukt prljsverwachtlngen stemmlngslndlcator UK produktleverwachtlngen orderbestand bultenlands orderbestand voorraden elndprodukt prijsverwachtlngen stemmingslndlcator EEG produktleverwachtlngen orderbestand builenlands orderbestand voorraden elndprodukt prijsverwachtingen stemmingslndlcator
1 978
IV ES
D
1977
+ 10 - 12 - 5 + 6 + 49 + 2
4 10 5 0,5
3 8 7 2
2 7 8 5
+ 7 - 12 - 4 + 5 + 53 + 1
3 10 6 1 ,5
0 + 1 ' - 13 - 13 - 4 ( - 6) + 6 + 6 + 51 + 53 - 2,5 - 3
- 13 - 49 -31 +17 +61 - 15 - 1 - 13 - 6 + 6 + 49 - 3,5
CH
TA BEL 2 : Maandelljkse conjunctuurenquête bij de industrie - Produktieverwachtingen in de hoofdsectoren van de i nd ustrie Sald i : d . i . versch i l len tussen positieve en negatieve antWoorden (in %) (g.v.s.) (a) Spreldlng (b) Hoogte- Diepte punt punt
AR
lndustriesector
HI
IC
ST
OR
consumptlegoederen lnvesterlngsgoederen halffabrlkaten F consumptlegoederen lnvesterlngsgoederen halffabrikaten IRL consumpllegoederen lnvesteringsgoederen hallfabrlkaten consumptiegoederen investeringsgoederen hallfabrlkaten NL qmsumptlegoederen investerlngsgoederen hallfabrlkaten B consumptlegoederen lnvesterlngsgoederen hallfabrlkaten L consumptiegoederen investeringsgoederen hallfabrlkaten UK consumptiegoederen investeringsgoederen hallfabrikaten EEG consumptlegoederen investeringsgoederen hallfabrlkaten
AL
D
1977
1978
1979
1979
1980
Ill
IV
1980
1979
Okt.
Nov.
Dac.
Jan.
Feb. Maart
72/73
74/75
+ 18 + 17 +26
- 30 - 28 - 41
0 - 8 - 12
- 3 - 3 - 2
+ 1 + 9 + 6
0 + 7 + 7
+ 3 + 12 + 7
- 1 +12 - 3
- 5 + 8 - 7
- 4 +11 - 1
+ 1 + 13 + 5
- 1 +11 - 4
- 7 + 10 - 8
- 4 + 9 - 6
- 4 + 4 - 7
+ 42 +35 +33
- 22 - 31 - 39
+ 3 - 2 - 12
+ 14 + 2 + 3
+ 21 + 6 + 9
+ 20 + 1 + 3
+ 23 + 3 +16
+24 + 10 + 15
+ 18 + 8 + 6
+25 + 8 + 15
+26 + 6 + 18
+ 22 + 16 + 12
+ 21 + 9 +11
+ 16 + 5 + 5
+ 17 + 10 + 1
- 28 - 65 - 22
+ 22 + 30 +32
+ 24 + 32 + 25
+ 2 0 4
+ 7 + 18 +24
+ 14 + 17 + 41
- 3 + 20 + 17
+ 6 +16 + 7
2 + 4 3
+ 2 - 20 - 16
+ 36 +41 +49
- 55 - 34 - 39
- 10 - 8 - 19
0 - 8 + 2
+ 17 + 12 + 14
+ 13 + 4 + 10
+ 22 + 19 + 18
+ 18 + 15 + 9
+ 8 + 9 + 8
+ 24 + 17 + 4
+ 17 + 19 +12
+ 13 + 9 +11
+ 13 + 4 + 1
+ 9 + 6 + 15
+ 3 +18 + 8
+ 33 + 42 + 43
- 26 - 53 - 22
+ 4 - 2 + 2
+ 7 0 + 2
+ 8 + 1 + 12
+ 10 - 2 + 8
+ 2 0 + 9
+ 6 0 + 8
+ 4 - 1 + 5
+ 8 + 4 + 9
+ 5 0 + 17
+ 5 - 4 - 2
+ 4 + 8 - 2
+ 3 - 4 + 10
+ 6 - 7 + 8
+ 34 +27 + 26
- 43 - 58 - 63
- 14 - 25 - 35
- 16 - 25 - 15
- 4 - 3 - 4
- 9 - 5 - 4
0 - 1 - 1
+ 3 + 5 - 1
- 8 - 8 - 9
+ 7 + 8 0
+ 6 + 5 0
- 5 + 2 - 3
- 3 - 13 - 6 - 11 - 6 - 8
- 8 0 - 13
+43 +33
- 73 - 41
- 41 - 18 - 4
- 23 - 7 - 23
+ 8 - 13 - 16
+ 13 0 - 9
+21 - 3 - 11
+24 + 6 + 12
- 10 + 10 - 2
+11 + 2 - 11
+17 0 - 10
+ 22 - 6 - 27
+ 23 - 3 + 3
+ 33 + 26 + 20
+ 26 +11 +25
+ 18 + 16 + 7
+ 28 + 25 + 22
+ 10 +11 - 3
0 + 13 - 9
- 12 + 7 - 26
+ 10 +11 - 10
+ 5 + 16 - 4
- 11 + 13 - 14
- 5 + 10 - 23
- 13 + 2 - 21
- 17 + 10 - 33
+ 4 - 1 - 8
+ 9 0 + 5
+11 + 9 + 8
+ 12 + 8 + 9
+ 12 + 10 + 8
+ 8 +11 + 3
+ 1 + 7 - 5
+11 +11 + 2
+ 10 + 12 + 7
+ 4 +11 0
+ 4 + 8 - 5
0 + 5 - 3
- 1 + 8 - 8
+ 29 + 28 +32
- 26 - 29 - 37
(a) Bljzonderheden ln verband met de vragen worden gegeven op bladzljde 6. Voor de verklarlng van de stemmingsindlcator : zie noten blj graflek 1 . (b) Dit zljn d e mees! recente extrema waarden van d e saldl van d e antwoorden o p d e verschlllende vragen, bereikt ln 1973 resp. 1 975. NB. : (g.v.s.) = gecorrlgeerd voor selzoenlnvloeden. = niel beschikbaar. Oe jaar- en kwartaalcijfers zljn gemiddelden van de betrokken maandelljkse gegevens. ln som mige gevallen wordt op de jongste waarnemingen een voorlopige seizoencorrectie toegepast zodat de uitkomsten later moeten worde,n herzlen. Bron : Conjunctuurenquêtes blj hel bedrljfsleven in de
TABEL 3 : Enquête blj bepaalde bedrijfstakken : Totaal EG (a)
Sald i : d . i . verschil tussen positieve en negatieve antwoorden (in % ) (b) 1977
Bedrljfstakken
1978
1979
---
---
---
- 10 - 9 - 7 - 3 0 - 3 - 21 - 9 + 5 - 6 - 4 + 3 - 15 + 15
+ 1 - 2 - 2 + 3 + 8 + 10 - 2 - 2 +12 + 1 0 + 13 - 2 + 15
- 52
- 36 - 26 - 44 - 22 - 16 - 34
1979
1980
1979
1980
Il
Ill
IV
--1
Okt.
Nov.
Dec.
Jan.
Feb. Maart
+ 6 + 4 + 6 + 5 - 2 + 2 + 8 + 6 + 12 + 5 + 8 + 10 + 3 + 18
+ 5 + 3 + 8 + 6 + 2 - 3 + 4 + 9 +15 + 6 + 7 + 13 - 1 + 23
+ 5 + 10 + 5 + 10 0 - 1 +11 + 2 + 15 + 3 + 8 + 10 + 10 + 22
- 5 + 1 + 5 0 - 10 - 1 + 9 + 7 0 + 7 + 12 + 8 + 8 + 10
- 10 - 3 + 5 + 3 - 5 + 9 - 9 0 - 6 - 1 + 7 + 6 + 1 - 1
0 0 + 4 + 6 - 18 - 7 + 5 + 4 0 + 5 + 13 + 5 + 15 + 16
- 4 0 + 2 + 5 - 13 - 1 + 17 +11 + 6 + 6 +11 + 10 + 7 +17
- 10 + 3 + 10 - 11 + 1 + 6 + 5 + 6 - 7 + 10 + 12 + 9 + 2 - 2
- 10 0 + 9 + 3 - 4 +26 - 12 - 1 - 3 0 + 5 + 5 - 3 + 6
+ + + + + + + -
9 3 4 5 2 3 1 3 5 1 7 1 1 6
- 12 - 5 + 2 + 1 - 15 - 3 - 14 - 1 - 10 - 2 + 8 + 13 + 9 - 2
- 14 - 5 - 23 - 3 - 20 + 10 - 32 - 18 + 6 - 16 - 28 - 20 - 24 + 14
- 12 - 5 - 29 - 3 - 18 + 14 - 30 - 19 + 4 - 20 - 29 - 23 - 32 + 17
- 11 0 - 18 + 1 - 17 + 13
- 13 - 6 - 9 - 1 - 32 + 16 - 32 - 12 + 10 - 17 - 20 - 21 - 16 + 10
- 15 - 6 - 13 - 4 - 39 + 14 - 34 - 15 + 9 - 17 - 22 - 19 - 20 + 17
- 18 - 7 - 9 + 2 - 28 +11 - 31 - 10 + 10 - 17 - 18
- 24 - 4 - 9 - 6 - 32 + 2
- 29 - 7 - 5 - 7 - 35 - 11 - 32 - 10 + 2 - 14 - 19 - 14 - 20 +15
- 26 - 7 + 2 - 8 - 34 - 19
- 21 + 9
- 22 - 5 - 4 - 1 - 30 + 22 - 31 - 11 +11 - 16 - 19 - 17 - 7 + 3
- 31 - 17 - 29 - 10 - 30 - 5 - 8 - 7 + 13 - 27 - 25 - 30 - 24 + 7
- 31 - 20 - 36 - 9 - 24 + 8 - 16 - 9 + 14 - 30 - 28 -31 - 23 + 13
- 32 - 13 - 23 - 5 - 28 - 10 - 8 - 7 + 15 - 30 - 26 - 31 - 27 + 8
- 18 - 25 - 7 - 45 + 3 - 20 - 7 + 12 - 30 - 27 - 32 - 19 - 2
- 34 - 17 - 24 - 2 - 49 - '6 - 20 - 5 + 13 - 25 - 24 - 32 - 20 + 2
- 34 - 20 - 26 - 17 - 44 0 - 30 - 8 + 9 - 30 - 29 - 28 - 15 - 16
- 36 - 19 - 23 - 15 - 51 + 27 - 34 - 11 + 1 - 29 - 31 - 29 - 25 - 9
- 41 - 22 - 23 - 21 - 47 + 18 - 39
- 37 - 27 - 26 - 23 - 36 + 3
- 7 + 1 - 31 - 29 - 24 - 16 - 3
- 37 - 16 - 24 - 1 - 43 + 15 - 11 - 5 +13 - 34 - 27 - 36 - 20 + 9
- 1 - 37 - 32 - 28 - 24 + 2
- 3 + 2 - 27 - 24 - 16 0 - 1
+ 20 + 19 + 5 - 4 + 12
+25 +24 + 6 + 3 + 22 - 16 - 7 + 4 - 1 + 1 + 7 + 16 + 29 + 5
+29 + 25 + 2 + 8 + 29 - 13 - 3 - 5 + 4 + 1 +11 + 15 +27 + 1
+28 + 24 - 2 + 8 +24 - 14 - 6 - 5 +11 0 + 7 + 16 +25 - 8
+ 57 + 54 + 48 +49 +61 +65 + 57 + 66 + 27 +28 +46 + 51 +54 +50 + 57 +61 + 59 + 56 +43 +41 +47 +43 +43 + 46 + 50 +43 + 38 +43
+ 54 +44 + 59 + 60 + 1 +48 + 45 +52 + 36 +45 +44 +37 +11 + 55
- 43 - 34 - 26 - 32 - 72 - 48 - 38 - 44 - 42 - 29 - 35 + 8
Export-orderbestand
Voorraden elndprodukt
AR
CH
Textlelnljverheld Kleding en schoeisel Hout en houten meubelen Papier en papierwaren ; drukkerijen en uitgeverijen Leder en lederwaren (exclusief schoelsel en kledlng) Aardolie-lndustrle Vervaardiging en eerste verwerking van metalen Vervaardlging van steen, cement, betonwaren, aardewerk, glas, e.d. Chemische industrie Vervaardiglng van produkten uit metaal Machlnebouw Elektrotechnlsche Industrie - Elektrische huishoudelijke apparaten, radlo's en tv-toestellen Automobielbouw; fabrieken van auto-onderdeien
Prl)sverwachtingen
ST
OR
IC
AL
Textlelnijverheid Kleding e n schoeisel Hout en "houten meubelen Papier en paplerwaren ; drukkerijen en uitgeverljen Leder e n iederwaren (exclusief schoeisei en kleding) Aardoile-industrie Vervaardlglng en eerste verwerklng van metalen Vervaardiglng van steen, cement. betonwaren, aardewerk, glas, e.d. Chemlsche industrie Vervaardiging van produkten ult metaal Machinebouw Elektrotechnische Industrie - Elektrische huishoudelijke apparaten, radlo's en tv-toestellen Automobielbouw; fabrieken van auto-onderdelen
- 45 - 32 - 31 - 30 - 22 - 8 - 16 - 18 - 13 - 15 - 15 - 23 - 26 - 5
- 41 - 25 - 31 - 42 - 17
- 26
+ 10
- 33
- 29 - 34 - 17 - 20 - 26 - 12 - 12 - 7 - 17 - 21 - 23 - 28 0
IV ES
Textlelnljverheid Kledlng en schoelsel Hout en houten meubelen Papier en paplerwaren ; drukkerijen en uitgeverijen Leder en lederwaren (exclusief schoeisel en kleding) Aardolie-industrle Vervaardiging en eerste verwerklng van metalen Vervaardiging van steen, cement, betonwaren, aardewerk, glas, e.d. Chemlsche industrie Vervaardiging van produkten ult metaai Machinebouw Elektrotechnische Industrie - Elektrische huishoudelijke apparaten, radio's en tv-toestellen Automobielbouw ; fabrieken van auto-onderdelen
- 65
of
- 26
- 6 - 4 - 7 - 34 - 9 - 28 - 6 + 1 - 14 - 17 - 11 - 12 + 10
UN I
- 26
EU RO PE AN
Orderbestand
Textlelnijverheid Kledlng en schoeisel Hout en houten meubelen Papier en papierwaren ; drukkerljen en uitgeverijen Leder en lederwaren (excluslef schoeisel en kleding) Aardolie-industrie Vervaardiglng en eerste verwerklng van metalen Vervaardlging van steen, cement, betonwaren, aardewerk, glas, e.d. Chemische industrie Vervaard1ging van produkten ult metaal Machinebouw Elektrotechnische industrie - Elektrlsche huishoudelljke apparaten, radlo's en tv-toestellen Automoblelbouw; fabrlèken van auto-onderdelen
- 26
- 11 + 15 - 8 - 23 - 17 - 26 + 17
- 35
- 38 - 23 - 24 - 19 - 45 + 16 :
ON
Produktleverwachlingen
Textlelnljverheld Kledlng en schoeisel Houf en houten meubelen Papier en papierwaren ; drukkerijen en ultgeverijen Leder en lederwaren (excluslef schoeisel en kleding) Aardolie-lndustrie Vervaardlging en eerste verwerklng van metalen Vervaardiging van steen, cement, betonwaren, aardewerk, glas, e.d. Chemische industrie Vervaardlging van produkten uit metaai Machinebouw Elektrotechnische industrie - Elektrische huishoudelljke apparaten, radio's en tv-toestellen Automoblelbouw; fabrieken van auto-onderdelen
- 26
+40 + 30 + 23 +24 +11 +23 + 16 +29 +25 +28 +21 +25 +30 + 3
+34 +26 +28 + 19 +21 + 5 + 9 + 29 - 15 +11 +22 + 20 + 18 - 4
+20 + 17 + 14 + 5 + 9 - 29 0 + 14 - 8 0 + 8 + 20 + 35 - 14
+ 19 +15 + 18 + 3 + 5 - 16 + 3 + 18 - 11 + 2 '+ 1 1 + 22 +42 - 19
+ 15 + 16 + 12 + 7 + 3 - 44 - 4 + 8 - 16 - 8 0 +15 +32 - 21
+23 + 19 + 4 + 1 + 14 - 33 - 4 + 6 - 6 - 5 + 7 + 16 +29 - 7
+27 +24 + 2 + 6 + 25 - 14 - 5 - 2 + 5 + 1 + 8 + 16 + 27 - 1
+ 21 + 19 + 4 + 3 + 17 - 39 - 4 + 6 - 10 - 7 + 8 + 13 + 27 - 7
- 5 + 8 - 5 - 6 + 8 + 18 + 29 - 7
+27 +20 + 2 + 5 + 15 - 24 - 2 + 2 - 2 - 1 + 7 + 17 + 30 - 6
+ 19 +38 +35 +28 +29 +41 +20 + 36 + 27 +31 + 34 + 35 +22 +44
+ 35 + 33 + 35 + 38 +40 +29 + 37 + 30 + 32 +30 + 38 + 27 + 18 +39
+ 58 +44 + 55 + 55 +45 +70 +46 +47 + 57 + 51 +44 +40 + 30 +46
+62 +63 +44 +50 + 56 +63 + 52 +60 + 57 + 52 + 100 +81 +41 +46 +46 + 54 +61 +65 +49 + 57 +41 +44 + 37 +47 +29 +37 +45 +49
+58 +45 + 59 +61 + 25 + 35 + 53 + 55 + 52 +52 +48 +47 + 36 +47
+55 +46 +62 +61 + 19 +48 + 50 + 57 + 50 +43 +45 +42 + 35 +45
+ 57 + 58 +45 +41 +63 + 53 +67 + 57 +33 + 1 5 +36 + 18 + 48 + 53 + 58 + 52 + 56 + 51 + 57 +49 +47 +45 + 41 +47 + 28 + 36 + 50 + 51
+59 + 52 +61 + 60 + 28 +51 + 57 + 54 + 50 +51 + 51 + 53 +44 +41
- 35
- 26
- 9 + 5 - 14 - 19 - 11 - 8 + 7
· - a
- 26
+ 2 - 3 - 13 - 13 - 8 - 7 + 7
HI
(a) Exclusief Denemarken. Wegens gebrek aan gegevens is hat Verenlgd Koninkrljk niet lnbegrepen in de volgende bedrijfstakken: kledlng en schoeisel ; hout en houten meubelen; papier en papierwaren ; drukkerijen en ultgeverljen ; leder en lederwaren (exclusief schoeisel en kleding) ; elektrische huishoudelijke apparaten, radio's en tv-toestelien. (b) Voor de nauwkeurige formulerlng van de vragen, zia opmerklngen op blz. 6. De jaar- en kwartaalcljfers zijn gemiddeiden van de betrokken maandelijkse gegevens. ln sommige gevallen wordt op de jongste waarnemingen een voorlopige seizoencorrectie toegepast zodat de ultkomsten la ter moeten worden herzien. Bron: Conjunctuurenquêtes bi) het bedrijfsleven in de Gemeenschap.
0 - 10 + 10 0 10 + 20 + 10 0 -10 + 20 0 -20 + 40 + 30 + 20 + 10
0 + 20 0
- 20 + 20 0
- 20
+ 20
0
- 20 + 60
+ 40
+ 20 0
IV ES
+ 20 0
)�
CH
��-
- 20 + 10
� j
AR
0 -10 0
AL
-20 -40
IC
�J 1977
ST
1 976
OR
- 20
+ 10
+ 40
+ 40
0
EG
+ 20
-20
0
+ 20
ON
+ 10
%
UN I
� � � �
EG
EU RO PE AN
%
GRAFIEK 4 : Ha lffabrikatenindustrie - produktieverwachtin gen
of
GRAFIEK 3 : l nveste ringsgoederenindustrie - produktiever wachtingen
HI
Zie nota onder grafiek 2.
1978
1979
1 980
+ 20 0
+ 20 + 10 0 -10 0 - 20 -40 + 45 +15 0 - 15 - 45
1976
1977
Z ie nota onder grafiek 2.
1978
1979
1 980
T ABEL 4 : Enquête blj de bouwnijverheid
Saldi : d . i . verschil tussen positieve en negatieve antwoorden ( i n %) (g.v.s.) (a) 1979
orderbestand werkgelegenheidsvooruitzichten
1
B L UK (c)
EG
68 - 44 + 30
- 59 - 16 + 15 -61 - 27
48 - 19
- 7 + 9 +30
40 - 16 + 62
29 - 12 +71
25 + 8
19 + 12
19 +11
39 - 9 + 31
28 0 + 43 7 + 16 + 46
orderbestand werkgelegenheldsvoorultzlchten orderbestand werkgelegenheidsvoorultzichten prijsverwachtlngen
13 + 31 +75
47 - 24 + 25
35 - 12 +44
orderbestand werkgelegenheldsvoorultzlchten prijsverwachtlngen
+21 +31 + 82
50 - 39 +11
- 8 +23
81 - 13
- 32 + 5 +28
40 - 16 +61
- 25 + 10 +65 8 + 14
orderbestand werkgelegenheldsvoorultzlchten prijsverwachtlngen
NL
- 84 - 60 - 37
36
orderbestand werkgelegenheldsvooruitzlchten prljsverwachtlngen
- 25 - 20 +45
orderbestand werkgele!!enheldsvoorultzichten
- 46 - 18
11 + 14 + 27 - 8 - 2 + 53 - 32 - 9
1980
1979
---
1979 Nov.
Dec.
Jan.
Feb. Maart
- 5 + 4 +17
- 11 + 8 + 19
- 13 + 9 + 13
- 14 + 10 + 18
- 14 + 6 + 21
- 17 + 3 + 25
- 32 - 20 +76
- 9 +69
36
32 - 9 + 73 26 +11
41 - 15 + 70 26 + 8
28 - 10 +74
- 12 + 70
25 + 12
25 + 8
29
- 29
+ 3 + 45
- 3 + 37
27 - 9 + 37
- 31 - 10 + 37
+ 4 + 27 +48
+ 2 + 20 +63
32 - 5 + 53 12 - 3 +51
IV
0 +11 +37 28 - 11
- 6 + 1 +27
- 10 + 7 + 16
27 - 10
- 13
30 - 13 +71
24 - 12 + 76
17 +12
26 0 + 37 14 + 9 + 45
19 + 7 - 22 + 2 + 54 14 + 7 + 60
23 + 12 27 + 2 + 44
30 - 8 +42
24 + 7 + 49
+ 9 + 26 + 50
- 3 + 8 +61
+ 15 + 23 +58
+ 9 +27 +43
+ 1 + 10 +74 - 14 + 1
- 15 - 11 + 70 - 17 - 6
- 21 - 11 +67 - 22 - 5
- 15 + 6 + 21
1980
Okt.
Ill
29 33 - 13 + 73
- 33 - 12 +71 25 + 9
20 + 15
22 + 10
ON
- 17 + 10 + 48
orderbestand werkgelegenheldsvooruitzichten prljsverwachtlngen
F (c)
(a) (b) (c) (d)
1 978
---
29
+ 1 + 8 +69
EU RO PE AN
D
(d)
1 977
---
UN I
Spreldlng (b) Hoogte- Dleptepu nt pu nt 74/75 72/73
Bijzonderheden over de vragen worden hleronder gegeven. Dit zljn de meest recente extrema waarden van de saldl van de antwoorden op de verschlllende vragen, berelkt in 1 972/1973 resp. 1 974/1975. Niel voor hel selzoen gecorrlgeerd. Wegens hel ontbreken van gegevens voor bepaalde l id-staten zijn de totalen voor de Gemeenschap onvolledig.
Opmerklng: De ]aar- en kwartaalcijfers zljn gemiddelden van de desbetreffende maandgegevens. Dit geldt nlet voor Frankrijk en hel Verenlgd Konlnkrijk omdat de enquête daar per kwartaal wordt gehouden. De maandgegevens en de daarmede samenhangende kwartaalgegevens zljn gecorrlgeerd voor selzoenafwljkingen ; l n sommlge gevallen wordt op de jongste waarnemingen een voorlopige selzoencorrectie toegepast zodat de u itkomsten later moeten worden herzien. Bron: Conjunctuurenquêtes bij hel bedrljfsleven l n de Gemeenschap.
Conjunctuurenquêtes bij het bedrijfsleven in de Gemeenschap
VRAGEN
Industrie, exctualef voedlng, dranken en tabak
CH
Maandel ijks : - verwachting omirent de ontwlkkeling van de produktle in de volgende maanden : stijging, geen veranderlng, da ling? - beoordellng van de voorraad eindprodukten : te groot, normaal, te klein? - beoordeling van hel totale orderbestand : groot, normaal, klein ? - beoordeling van hel buitenlandse orderbestand : groot, normaal, klein? - verwachting omirent de ontwikkeling van de verkoopprijzen ln de volgende maanden : stljglng, geen veranderlng, daling? - ontwikkellng van de produktie in hel recente verlede n : stijglng, geen veranderlng, dallng?
AR
Drlemaandelijks ()anuarl, april, j u i l en oktober) : - bezettlngsgraad ln % ? - produktiecapacltelt : meer dan voldoende, voldoende, onvoldoende ? - verzekerde actlvlteltsduur (ln maanden ) ? - recente orders : stljglng, geen verandering, daling? - verwachtlng omirent hel exportvolume ln de komende maanden : stljging, geen verandering, dallng? - grondstoffenvoorraden : groot, normaal, klein?
AL
Drlemaal per jaar (beêlndlgd ln januarl/februarl, ]uni/juil en oktober/november) : - produktlebeperklngen: geen, onvoldoende vraag, tekort aan arbeldskrachten, onvoldoende ultrustlng?
IC
Halfjaarlljks (beêlndlgd ln junlljull en oktober/november) : - verwachtlng omirent hel verloop van de personeelsbezetting ln de volgende maanden : stljglng, geen veranderlng, dallng?
Totala lnduotrla, lncluolal wlnnlng van delfaloffen en voedlnga- en genotmlddelenlnduatrle
OR
Halfjaarlijks (maart/aprll en oktober/november) : - tendensen en verwachtlngen lnzake lnvesterlngen : procentuele wljziglng per ]aar van de nominale lnvesteringsultgaven.
ST
HI
Serie A - .. Economische ontwlkkelingen" ( 1 1 nummers per jaar) Serie B - .,Voorultzichten voor de economische ontwikkeling resultaten van de enquête bij hel bedrijfsleven " . { 1 1 nummers per ]aar) Serie C - .,Vooruitzlchten voor de economische ontwikkeling resultaten van de enquête blj de verbruikers" (3 nummers par ]aar) Alle drle supplementen te zamen Gecombineerd abopnement .,Eu ropese Economie" en de drie supplementen
BUREAU VOOR OFFICIËLE PUBLIKATIES DER EU ROPESE GEMEENSCHAPPEN
De enquêtes warde n uitgevoerd door : - Bondsrepubliek Duitslan d : IFO {Institut für Wirtschaftsforschung) D - Frankrljk : INSEE (Institut National de la Statistique et F · des Ëtudes Ëconomlques) IRL - lerland : Cil (Confederation of Irish Industries) en ESRI (Economie and Social Research lnstltute) - ltal i ë : ISCO (lstituto Nazionale per la Studio della Congluntura) NL - Nederland : CBS (Centraal Bureau voor de Statlstiek) - Belglë: Nationale Bank van België B - Luxemburg : STATEC (Service Central de la Statistique et des Ëtudes Ëconomi L ques) UK - Verenlgd Koninkrijk: CBI (Confederation of British lndustry) voor de enquête voor Industrie, exclusief voeding, dranken en tabak - Dl (Department of lndustry) voor de lnvesterlngsenquête - DE (Department of Environ ment) voor de enquête ln de bouwnijverheid.
Supplement B bij ..Europese economie" bevat een maandelljkse keuze van de meest recente resultaten. Artikelen met grondigere analyses en langera tijd reeksen verschijnen perlodlek in de hoofdeditle van .,Europese economie". De enquêtes in de industrie zijn gespeclficeerd naar 20 lndustriële sectoren en levens naar consumptlegoederen, halffabrlkaten en kapitaalgoederen ; de resultaten worden maandelijks gepubliceerd door hel Bureau voor officiële publlkatles der Eu ropese Gemeenschappen ln .. Con)u nc tuurenquêtes" {ISSN 0378-4479). De ultkomsten van de enquête blj de verbruikers worden drlemaal per ]aar gepubl iceerd i n Supplement C bi] .. Europese economie".
BFR
DKR
DM
FF
LIT
HFL
UKL
IRL
USD
1 000
180
62,50
1 45,50
28 000
68, 50
15 . 25
16.60
34.25
400
72
25,00
58,50
1 1 200
27,50
6.10
6.70
1 3.70
450
81
'.!8,00
65,50
1 2 600
31,00
6.85
7.50
15.50
200
36
12,50
29,50
5 600
13,70
3.10
3.30
6.90
800 1 500
144 270
50,00 93,50
1 1 6,50 218,50
22 400 41 900
54,75 103,00
12.15 22.80
13.30 25.00
27.35 5 1 . 50
Supplementan
Jaarabonnementen lapan van 1 januarl tot 31 december van elk ]aar.
Drlemaandelljks (maart, junl, september en december) : - verzekerde actlvlteit (in maanden) ?
PRIJZEN
.,Eu ropese Economie" (3 nummers per jaar)
Botte Postale 1003 - Luxembourg.
Maandelljks (behalve voor Frankrljk en hel Verenigd Konlnkrljk, waar de enquête am de drie maanden wordt gehouden) : - ontwikkeling van de bedrljvlgheld ten opzlchte van de voorafgaande maand : stijging, geen veranderlng, daling? - factoren welke de bedrijvigheld beperken : ongunstige weersgesteldheid, tekort aan arbeidskrachten, onvoldoende uitrustlng, geen? - beoordeling van de verkregen opdrachten (of bouwprogramma) : meer dan normaal, normaal, minder dan normaal ? - voorultzichten betreffende de werkgelegenheid in de komende maanden : stljging, geen veranderlng, daling? - voorultzlchten betreffende de prljzen in de komende maanden : stijglng, geen veranderlng, da ling ?
IV ES
Hierna volgt een overzlcht van de lnhoud en de frequentie van de enquêtevragen ; in het algemeen worden de vragenl ijsten aan hat einde van de maand verzonden en in de daarop volgende twee of drle weken teruggestuurd.
Bouwnljverhald
of
De conjunctuurenquêtes van de Gemeenschap i n de industrie en de bouwnijverheld werden geleidelijk ontwikkeld sedert 1 962. Zij worden ultgevoerd door nationale instanties op basis van geharmoniseerde vragenlijsten van de Commissie. De resultaten ward en medegedeeld aan de Commlssle, die de gegevens voor de Lid-Staten en de Gemeenschap verwerkt en publ iceert. Aan de enquêtes wordt deelgenomen door ongeveer 20 000 lndustrlële ondernemingen en ongeveer 10 000 ondernemingen van de bouwsectof.
Betallng ultsluitend bij de kantoren in de landen genoemd op blz. 3 van de omslag .,Eu ropese Economie".
Bi] d e prljzen z i j n de kosten v a n verzending p e r l uchtpost ni et inbegrepen ; de voorwaarden voor een luchtpost abonnement kunnen worden gevraagd bij de verkoopkantoren. ISSN 0379-2137
Catalogusnummer: CB·AT-80·004-NL·C
ISSN 0379-2072
Com missie der Europes e Gemee nschapp en
Di rectoraat-generaal
ON
Economische en
EU RO PE AN
UN I
Financiële Zaken
N r. 5 - M e i 1 980
Supple m ent - Serie A
Recente economische ontwikkel i ngen
GRAFIEK 1 : lndustriële produktie (g.v.s.), Gemeenschap
1975
IV ES
i n de laatste maanden van 1 979 verslapte d e bed rijvigheid i n de G emeenschap opnieuw i n januari en febr u a r i . De werkgelegen heldssituatie werd iets slechter, doch in maart leek een vertrag i ng van het i n f l at i etempo i n te zetten . De hande lsba l a ns b leef achteru itgaan, vooral ten aanzien van de OPEC-Ianden . N iette m i n bleven de koersen v a n d e bij h e l Eu ropees monetai r stelsel aangesloten v a luta's ondanks soms aanz i e n l i j ke schomme l i ngen ten opzichte van d e d o l l a r bi nnen zeer nauwe g renzen en bereikte geen enkele valuta sedert beg i n april haar afw i j k i ngsd rempe l .
AL
AR
CH
lndustriële produktie ni et verder toegenomen. - De a i s voortschrij dend d r i emaandelijks gemiddelde berekende e n voor seizoe n i n v l oe d en gecor rigeerde i nd ustriële produktie van de Gemeenschap ble el i n februari station air na d e sterke expansie in het v ie rd e kwartaal v a n h e t vorige j aa r (zie grafiek 1 ) . D i t gegeven i n combi natie met d e tendens v a n d e u i t de conjunctuurenquêtes naar varen gekomen i n d icatoren van d e toekomstige ontwikke l i n g doet vermoeden dat de produktie thans een p l afond heeft bereikt. Het voor het seizoen gecorrigeerde communautaire i n d excijfer van de 1 ndustriële produktie l iep in februari met 0,2 % terug na de in januari gereg1streerde d a l i ng van 0,9 % ( he rz i e n c ijfer). Per L id-Staat vertoonden de maandcijfe rs zekere schèmmeli ngen, maar in geen van d e landen - behalve i n ltal i ë - schijnt de i nd ustriële produktie i n februari boven het gemiddelde van hel v ie rde kwartaal van .1 979 te z i j n gekomen.
1 20
118
IC
OR
ST
HI
lnflatie bereikt plafond. - N a d e aanz i e n l i j ke hausse i n de eerste twee maanden van het j aa r steeg hel communauta i re i ndexcijfer van d e consu mptieprijzen i n maart met ongeveer 0,8 % (zie grafiek 3 en tabel 3) . De voor het seizoen gecor r i geerde en op j aarbasis U l tged rukte sti j g i n g over zes maanden doet vermoeden dat de hev1ge versnel l i n g van de i nflatie sedert m idden 1 978 i s afgelopen : smds hel najaar 1 979 schommelt d i t cijfe r namelijk rond de 1 4,5 % . Van d e L i d-Staten gaven Denemarken ( 1 ,6 % ) , het Verenigd Kon 1 nkrijk ( 1 ,4 % ) en Frankrijk ( 1 ,2 % ) i n maart de sterkste maande l 1 j kse sti j g i ng te z i e n . ln lta l i ë l ijkt de stij g i ng met 0,9 % gematigd i n verge l ij k i ng met de hoge pe rcentages van d e voorgaande maanden. l n a l l e landen vormt de voortd u rende stijging van de energieprijzen nog steeds d e belangrijkste factor van d e opwaartse d r u k van de p r i j z e n . Evenwel k a n worden vastgestel d dat in verscheidene l anden thans d e p rijzen van fabrikaten hel snelst
100
1
lndexcijfer Voortschrijdend driemaandelijks gemiddelde ( l i nker schaal)
1 16 1 14 1 12 1 10
4
Maand mutatie (rechter schaal)
1 06
.;
1 04 1 02
3
0
Tendens tot toeneming van de werkloosheid bevestigd. - l n maart
hand haafde het voor seizoeninvloeden gecor rigeerde communau taire werkloosheidspercentage zich op het d e voorgaande maand bereikte n iveau van 5,6 % ; zoals b l i j kt uit g rafiek 2, werd de reeds i n februari vastgestelde opwaartse tendens echter bevestigd voor zowel d e mannen- ais de v rouwenwerkloos h e i d . De werkloosheid begon weer toe te ne men i n verscheidene L id-Staten waar zij i n de vorige maanden daalde of vrijwel s.t ation a i r was. l n andere landen van d e Gemeenschap bl ijft de werkloosheid zich verder u itbreide n . Bovendien neemt h e t aantal openstaande aanvragen v a n werkge vers th ans i n de meeste L id-Staten al, nad at het tot het beg i n van d i t Jaar voortdu rend w a s gestegen.
=
of
Aarzelende ontwikkeling van de bedrijvigheid. - Na de heropleving
77
76
78
79
GRAFIEK 2 : Werkloosheid (g.v.s.), Gemeenschap %
6,6 6 ,4
'
Aantal werklozen in % van de burgerlijke beroepsbevolking
6,2 6,0 1 1
5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 4,8 4,6 4,4 76
Totaa l
80
omhooggaan. Daarentegen had de ontw i k ke l i ng van de prijzen van voed i ngsmiddelen in de meeste geval len eerder een matigende mvloed i n maart . De g root h a n d e l s p r ijzen bleven d e l a atste maanden in het algemeen sterk stijgen (zie tabel 4). De resu ltaten van het eerste kwartaal betreffende de !onen tenslotte wijzen op een tendens tot een meer gematigde ontwikkel i ng, althans i n d e Lid Staten waarvoor de geharmon i seerde cijfers reeds besch ikbaar zijn (z1e label 5) .
GRAFIEK 3 : Consumptieprijzen, Gemeenschap
20 18
Handelsbalans nadelig beïnv loed door duurdere olie. - Te
Handelsbalans ten opzichte van d e OPEC-Ianden
OK 0 F I RL 1 NL BIL UK EG
-8
2 1 22
- 260 5 324
4 263 28 2 2 1 1
0 3 400
295 917 368 373
7 284
1 980
1979
92
2 876 1 1 64 - 252 - 1 3 284
40 - 3 512 5 992 20 3 272 -4 1 52 1 212 260
Ill
IV
Jan.
Feb.
180
128 5 296
72
-60
3 888 - 7 656 96 -3 444
4 460 1 384 280
ON
14 12 10
UN I
8 6
GRAFIEK 4 : Handelsbalans (g.v.s.), Gemeenschap
(op jaarbasis, in mi ljoen Ecu, g.v.s.). 1 978
Mutatie in zes maanden op jaarbasis (g.v.s.)
16
EU RO PE AN
oord e l e n naar d e fragmentarische gegevens die momenteel besc h ikbaar zijn, is het handelsbalanstekort van d e G emeenschap in feb ruari nog groter geworden. Voor het eerste kwartaal ais gehee! zal het het n iveau van het voorgaande kwartaal vermoed e l i j k r u i m overschrijden (zie tabel 6) ; op jaarbasis z a l h e t waarschij n l i j k oplopen tot m e e r dan 4 0 m i ljard Ecu (fob-cif) tegen e e n gemiddelde van ongeveer 21 m i lj ard Ecu i n 1 979 en 2,5 m i ljard i n 1 978. De sti ) g i ng van d e prijs van ruwe aardo l i e e·n de aanz i e n l ijke ver m 1 nd e r i ng van d e u itvoer naar 1 ran waren de belangrijkste factoren waaraan deze verslechter i n g mo et worden toegesch reven. Hel tekort van d e Gemeenschap ten opzichte van de OPEC-Ianden, dat was toegenomen van ongeveer 7 m i ljard Ecu i n 1 978 tot gém1ddeld ± 20 m i ljard in 1 979, is waarsc h i j n l i j k opgelopen tot meer dan 35 mi !jard Ecu op jaarbasis in het eerste kwartaal van het lopende jaar ; de total e achte ruitgang sedert 1 978 kan al d us worden bec i ) ferd op ongeveer 28 m i lj ard Ecu. ln dezelfde periode i s de handelsbal anspositie van de Gemeenschap ten opzichte van d e overige l anden dus b i j n a 1 0 m i ljard E c u s l echter geworden .
Jaarmutatie
%
7 188 36 6 5 2 1
104 376 244 1 24
Mrd Ecu
Maart
0,5
6 540 6 300 -9 132 - 1 0 428 60
0
6 108 - 2 340
������ijf�r�
1
84
1 8 400 - 21 388 - 27 424
- 0,5
Il
of
De gegevens betreffende de a l le r l aatste maanden (zie tabel 6 en grafiek 6) wijzen op een aanz i e n l ij k e toenem i n g van het hand e lsba l anstekort van Frankrij k : d e resu ltaten van het eerste kwartaal, 1 6 m l iJard Ecu o p j aarbasis, betekenen een stijg i n g van ongeveer 1 2 m 1 ljard ten opzichte van het g e m i ddelde over 1 978. Deze achteruit gang 1s s lechts voor de helft rechtstreeks toe te schrijven aan het hande lsverkeer met d e OPEC-I a n d e n . Uit de meest recente gegevens b l ij kt eveneens een verslechte r i n g van de handelsbalans van Denemarke n , lta l i ë en d e B e ne lux landen alsmed e Duitsland, waar i n januari een verbeter i ng was geregistree rd . Nederland en het Verenigd Kon i nk r i j k vormen u itzonderingen op de algemene tende(ls : n a i n december te zijn opgelopen tot een abnormaal hoog bedrag, vermi nderde het Nederlandse handelsba lanstekort in januari d u i d e l i j k , terw i j l de pos i t i e van het Vere n igd Koninkrijk i n maart i s verbeterd . l n l aatstgenoemd l and i s de grondtendens echter nauwel ijks veranderd sedert beg i n 1 979.
CH
AR
Lichte dal ing van de renteta rieven. - l n a p r i l volgde zowel i n de
OR
IC
AL
Verenigde Staten ais in de Gemeenschap een zekere ontspa n n i n g op e e n lange period e v a n v r ijwel ononderbroken stijg i ng v a n d e rentetarieven. B i n nen de Gemeenschap was de d a l i n g van de geidmarktrente vrijwel algemeen met België a i s enige u itzonde r i n g ; deze d a l i n g bleef echter van zeer beperkte betekenis. Te oordelen naar de ontwikke l ing van d e obl igatiekoersen begon voorts de kapitaal m arktrente tegen e i n d apri l een neerwaartse tendens te v e rtonen. Bij d e ontw i kk e l i ng van de l iq u i d iteitenmassa g emeten over twaalf maanden schijnt in februari een tendens tot vertrag i n g d e ove r h and te hebben gekregen. Dat is althans het geval i n Denemarken, Du itsland, !erland en het Verenigd Koni nkrijk (zie tabel 7), hoewel de maandel ijkse geldschepping in Du itsland een tempoverhog i n g te z i'en gat. l n l aatstgenoemd l and werd het d i sconto op 30 a p r i l met een hall p u nt verhoogd (zie de l ijst van economische maatreg e l e n ) .
ST
Spanningen binnen hel Europees monetair stelsel verminderd.
-
�
,� �·
1 1 1 1
1 1 1 1 1
- 1 ,5
1 1
1 1 1
\
- 2 ,0
1 1 1
Voortschrijdend driemaandsgemiddelde
1
1
1
- 2 ,5
- 3, 0
1
1
76
1
1
1
77
1
1
1
78
1
1
1
79
1
De afwijki ngsind icator van d e Belg ische frank, waarvan d e waarde van december tot maart d ichtbij d e d rempel van 75 % was gebleven, verwijderde zich daarvan i n apr_i l terw i j l d e i n d icatoren van d e o v e r i g e val uta's van de Eu ropese w i sselkoersovereenkomst z i c h op rUime afstand van h u n d rempel hand haafden. 5 mei 1 980.
1
1 �0
GRAFIEK 5 : Waarde v a n de USD, de yen e n de B T R i n Ecu Mutatie sedert 1/ 1972 %
1000 Yen
Ecu
40
3,91
35
3.76
30 25 20 15 10
YEN
3,62 3,47
BTR Ec u 3.33 1 , 06
3,18 3,04
HI
De in februari en maart waargenomen apprec i at i e van de d o l l a r ten opzichte van d e Eu ropese val uta's werd vanaf begin a p r i l weer gevolgd door een achteru itgang, die zich tot het einde van d e maand voortzette. De d o l l a r won g e m i ddeld over deze maand echter 0,8 % op de Ecu, i n m i ndere mate was d i t hetzelfde voor d e yen 0,4 % . Van de communautaire valuta's kwamen d e Franse frank, het ! erse pond, de Belg ische frank en vooral het Pond ste r l i n g sterker te staan ten opzichte van de Ecu (zie tabel 1 0) . De max i ma l e afwijking tussen d e b i n nen d e ma rge van 2,25 % scho m melende val uta's i s veel k l e i n e r geworden.
�
1
IV ES
1 ,0
JI
1
1 USD
Ecu
0.84 - 10 15
0.87
0,80 0,75 0,71
TABEL 1 : lndustrlêle produktie ( 1 ) - Mutatie in % t.o.v. de voorgaande periode (g.v.s.)
F IRL 1 NL
8
L UK
EG
USA JAP
- 5,7 - 6,2 - 8,9 - 6,1 - 8,8 ( - 4,8) - 9,8 - 2 1 ,9 - 4,8
-
6,6 - 8,2 - 1 1 ,0
1977
1976
1979
1978 --IV
1
Il
Ill
IV
Aug.
Sept.
Ok\.
Nov.
9,3 7,4 9,7 9,0 1 1 ,6 8,0 8,1 3,8 2,9
0,8 2,8 1 ,6 8,1 0 0 0,4 0,5 4,6
2,3 2,0 1 ,6 9,4 2,1 0,9 2,4 3,2 3,0
3,6 5,5 3,7 6,7 6,6 1 ,8 4,2 3,4 3,8
3,2 0,8 1 ,9 3,8 6,1 2,5 4,1 - 0,2 - 0,6
- 3, 1 0 0 0,8 1 ,7 - 1 ,2 - 3,4 1 ,4 1 ,7
2,7 2,5 0,5 3,0 - 3,2 0,9 6, 1 1 ,2 3,8
0,6 1 ,6 4,3 0,8 1 ,4 0,9 - 1 ,2 - 1 ,3 - 2,6
6,0 0 - 2,7 0,4 7,8 - 1 ,2 - 1 ,1 2,0 0,2
1,2 - 3,9 0 - 1 ,6 - 0,2 - 0,9 3,8 1 ,0 - 3,7
- 4,8 0,8 - 2,2 4,3 6,2 1 ,8 3,4 2,5 - 1 ,4
12,2 0,8 - 2,2 - 0,7 3,7 - 2,7 - 5,5 - 4,6 1,3
- 2,9 0,8 0,8 0,9 0,6 3,6 0,4 4,0 2,7
7,4 10,2 11,1
2,3 6,5 4, 1
2,4 5,7 6,2
4,7 4,4 8,5
0,2 1 ,0 1 ,8
2,4 1 ,9 2,2
2,2 - 0,2 2,3
0,6 0,2 2,3
1,1 0,1 2,6
1 ,3 0,5 - 1 ,5
- 1 ,0 - 0,9 0,9
- 0,6 - 0, 1 2,6
TABEL 2 : Werkloosheid - Aantal werklozen in % van de burgerlijke beroepsbevolking (g.v.s.)
F IRL 1 NL
8
L UK
EG
USA JAP (4)
1976
1977
1978
1979
4,6 4,2 3,9 8,5 5,3 4,0 5,3 0,2 3,8
4,7 4,1 4,3 9,6 5,6 4,3 6,8 0,3 5,3
5,8 4,0 4,9 9,4 6,5 4,1 7,8 0,5 5,7
6,6 3,9 5,3 8,8· 7,1 4,1 8,4 0,8 5,7
5,3 3,4 6,0 7,9 7,5 4,1 8,8 0,7 5,3
4,3 8,5 1 ,9
4,9 7,7 2,0
5,3 7,0 2,0
5,5 5,8 2,1
5,5 6,0 2,2
1
Il
Ill
IV
1980 ---
6,1 3,6 5,8 8,1 7,5 4,1 8,6 0,7 5,5
5,4 3,4 6,0 7,9 7,6 4,2 8,6 0,7 5,3
5,2 3,3 6,1 7,8 7,4 4,2 8,9 0,7 5,1
4,8 3,2 6,3 7,5 7,5 4,1 8,9 0,7 5,3
5,0 3,1 6,3 7,6 7,6 4,2 8,8 0,7 5,6
1979
5,5 5,8 2,1
5,5 5,7 2,1
5,6 5,7 2,0
5,5 5,9 2,1
1979
1
Sept.
5,0(31 3,3 6,2 7,7 7,5 4,2 8,9 0,7 5,1 5,5 5,8 2,0
5,6 6,1
:
1960
- 2,3 - 0,8 1 ,5 - 5,2 - 1 ,3 - 5,3 2,4 6,3 - 2, 1
1 ,2 - 0, 1 1 ,2
Jan.
Feb.
2,7 0,8 0
0,2 0 0
1 ,6 5,6 + 3,2 - 4,6 - 0,2
- 2,6 1 ,6 - 1 ,5
3,8
( - 0,9) ( - 0,2) 0,3 (0,2) : 1 ,3
1,1 0,1 - 0,3
1980
Okt.
Nov.
4,9 3,2 6,2 7,6 7,6 4,1 8,9 0,7 5,2
4,7 3,2 6,3 7,5 7,4 4,1 8,9 0,7 5,3
Dec.
Jan.
Feb.
Maart
4,8 3, 1 6,3 7,5 7,6 4,1 8,9 0,7 5,3
4,8 3,1 6,3 7,6 7,5 4,2 8,8 0,7 5,4
5,1 3,1 6,3 7,6 7,6 4,2 8,8 0,7 5,6
5,2 3,1 6,3 7,7 7,6 4,2 8,9 0,7 5,7
EU RO PE AN
DK D
1975
Dec.
1979
1979
5,5 5,9 2,1
5,5 5,8 2,1
Jaarmutalle
%)(2)
(ln
12,6 3,9 2,9 0,2 7,7 3,6 3,7 2,4 - 3,6
(3,2) (0,7) 9,5
ON
DK D
1976
UN I
1975
5,5 5,9 2,0
5,5 6,2 ( 1 ,9)
5,6 6,0 ( 1 ,8)
5,6 6,2
Jaarmutatle
%)(2)
(in
- 4, 1 - 8,5 7,6 - 3,3 1,7 0,4 3,1 - 5,0 5,4
2,8 (1 0,8) ( - 6,2)
TABEL 3 : Prl)slndexci)fer van het gezlnsverbruik - Mutatie i n % t.o.v. de voorgaande periode
NL
8
L UK
EG
USA JAP
1977
1978
1979
1
Il
Ill
IV
9,6 5,9 1 1 ,7 20,9 17,0 9,9 12,8 10,8 24,2
9,0 4,6 9,6 17,9 16,7 8,9 9,2 9,8 16,5
11,1 3,7 9,5 13,7 1 8,5 6,8 7,1 6,7 1 5,9
10,1 2,7 9,3 7,7 12,1 4,2 4,5 3,1 8,2
9,6 4,1 10,7 13,2 14,7 4,5 4,4 4,6 13,4
0,9 1 ,8 2,2 4,1 3,9 0,3 1 ,2 1 ,3 3,1
2,5 1 ,4 2,8 3,2 3,7 2,0 0,7 1,1 3,7
5,1 1 ,3 3,2 4,1 3,5 0,8 1,7 1 ,4 6,7
2,6 0,8 2,8 3,7 5,6 2,0 1 ,4 1 ,7 2,8
13,3 9,1 10,2
10,9 5,8 9,3
10,8 6,5 8,0
7,5 7,6 3,8
9,9 1 1 ,4 3,6
2,5 2,6 - 0,3
2,8 3,5 2,5
3,6 3,4 1 ,0
1960 ---
1979
1
(2,5) 1 ,8 3,9 3,7 (6,4) ( 1 ,6) 2,4 1 ,7 4,7
of
F IRL 1
1976
2,8 2,8 1 ,7
IV ES
DK D
1979
1975
4,0 3,9 ! 2,4l ·
1960
Sept.
Okt.
Nov.
Dec.
Jan.
Feb.
1,1 0,1 0,8 1 ,2 2,6 1 ,0 0,2 0,6 1 ,0
0,5 0,3 1 ,2 1 ,2 1 ,9 0,7 0,7 0,6 1 ,0
1 ,0 0,4 0,7 1 ,2 1 ,4 0,2 0,4 0,7 0,9
0,2 0,4 0,8 1 ,3 1 ,8 0,2 0,4 0,4 0,7
0,8 0,5 1 ,9 1 ,3 3,2 0,5 1 ,4 0,5 2,5
1 ,0 1,1 1,1 1 ,2 1 ,7 1,1 0,8 0,8 1 ,4
1,1 1 ,0 1 ,3
1 ,0 0,8 1 ,2
0,8 0,9 - 0,4
0,8 1,2 0,6
2,0 1 ,4 0,9
1 ,4 1 ,4 (1 ,7)
Feb.
Maart
( 1 ,6) 0,6 1 ,2 (0,9) (0,8) 0,2 0,4 1 ,4
(0,8 ( 1 ,4l (0,5)
Jaarmutatie
(ln
%)(2)
(14,1) 5,8 13,7 1 5,5 (20,4) (6,3) 6,6 6,3 19,8
14,0 ! 14,6l (8,4)
TABEL 4 : lndexcl)fer van de groothandelsprijzen - Mutatie in % t.o.v. de voorgaande periode
NL (5)
8
UK
EG(6)
1976
1979
5,7 1 ,2 1 ,0 24,2 8,5 6,8 1 ,2 24,1
8,2 5,8 10, 1 19,6 22,9 6,9 7,1 16,4
7,9 1 ,8 6,5 17,2 17,4 5,4 2,4 19,2
4,4 - 0,8 4,6 8,9 8,4 2,0 - 1 ,9 1 0,5
9,0 6,9 1 1 ,8 ( 1 2,5) 15,4 (2,9) 6,3 12,1
7,4 9,2 3,0
12,0 4,6 5,5
9,3 6,1 1 ,9
4,4 7,8 - 2,5
1979
1 2,3 3,1 3,3 5,6 4,4 0,8 2,4 2,7
10,3 1 2,5 7,3
Il
Ill
IV
3,8 3,6 3,8 3,2 4,6 0,8 2,0 4,0
3,4 1 ,7 2,5 1,5 4,3 2,0 1 ,2 5,0
3,8 1,1 3,3
3,1 3,6 1 ,9
3,0 3, 1 4,9
3,7 3,6 4,1
5,6 1 ,5 3,1
1980
: : : : :
1
3,4 5,2
:
(2,7) 3,4 4,3
(6,4)
1979
NL
8
L UK USA JAP
IC
1 1 ,5 6,3 15,4 17,1 20,9 10,5 1 2 ,2 14,0 15,9
1 7,5 9,1 1 1 ,5
13,3 7,9 12,3
HI
EG
16,7 7,6 16,7 27,7 24,8 13,0 17,4 12,0 27,4
1977
1976
1979
9,0 7,1 14,4 16,6 26,4 8,2 10,2 1 0, 1 9,2
10,9 5,2 12,1 13,6 16,9 7,7 7,6 9,1 12,8
13,0 6,0 13,4 13,2 19,0 6,6 8,4 9,4 14,9
OR
F IRL 1
1976
ST
DK D
1975
12,1 9,2 8,5
10,9 8,6 5,9
12,5 8,7 7,4
1976 ---
IV
2,3 0,3 2,8 3,1 4,2 1 ,3 1 ,9 - 1 ,5 2,3 2,2 3,1 2,1
1979 1
2,9 1 ,6 3,0 2,3 3,6 2,0 2,6 2,7 1 ,8
2,3 2,0 1 ,5
Il
3,6 1 ,7 3,4 4,2 1 ,7 1 ,9 3,8 5,1
3,2 1 ,4 2,3
Ill
IV
2,0 3,6
0 3,5
5,9 1 ,8 1 ,3
6,0 0,8 2,0
6,5
2,5
:
(4,0) 1 ,9 3,0
(2,5) 2,4 0,4
Nov.
Dec.
Jan.
1 ,6 0,5 0,8 0,3 1 ,9 0,5 0,6 1 1 ' 1 ,0 1 ,6 1 ,4
1,2 0 1 ,4 0,1 2,1 0,2 0,7 1 .2
1 ,2 0,4 0,7
1 ,2 1 ,2 0,4
2,7 1 ,9
1,9 (2,4)
1,2 0, 1 0,7 0,6
1,9
3,3
1 ,8
0,1 0,8
2,0 2,5
1,3 1 ,6
0,5 1 ,3
2,0 2,6
2,0
1 ,0 1 ,3 1,1
1960 ---
:
: :
1
3,4 1 ,6
: :
: :
0,6 0,7 1 ,5
(2, 1 ) 2,1 2,1
( 1 ,0) 1,0 1 ,8
Maart
: :
\.o. v. hel overeenkomstige kwartaal van hel voorgaande jaar
Jaarmutatle
(ln
%) (2)
18,1 ( 1 2,2) 13,1 1 1 ,9 23,1 5,3 8,0 18,9
( 1 4,6) 15,9 (22,8)
1978 ---
IV
1
Il
Ill
IV
1960 ---
1 1 ,0 5,1 12,0 14,0 16,7 6,7 8,1 7,0 13,9
1 1 ,2 6,6 12,1 1 3,7 16,2 6,6 9,4 4,6 1 1 ,6
1 1 ,0 6,0 13,0
5,7 13,4
5,3 14,2
14,6
19,2 7,0 7,9
2 1 ,2 6,4 8,0
6,9
16,6
16,8
1 1 ,2 9,8 5,6
Bron: Voor de landen van de Gemeenschap : Eu roslat, tenzij anders vermeld ; voor de Verenlgde Slalen en Japan: nationale bronnen.
(1)
:
Okt.
TABEL 5 : B ruto uurlonen ln de Industrie ( 7) - Mutatie in % \.o. v. de voorgaande periode
1960
Sept.
AL
USA JAP
1977
CH
F (S) IRL 1
1976
AR
DK D
1975
1979
10,9 9,0 5,7
17,1 6,8 9,5 3,9 12,6
10,6 8,9 7,1
( 1 1 ,9) 8,6 8,4
(1 2,3) 7,8 8,0
:
1
: :
: : : : :
Nationale bronnen, behalve voor de Gemeenschap, Denemarken, !erland, Belgiê en Luxemburg. Door verschillen i n de methoden voor correclie van seizoeninvloeden, kan de mutalle ln de Gemeenschapslndex. door Eurostat voor selzoenlnvloeden gecorrlgeerd en vermeld i n ta bel 1, verschlllen van de mutatie l n de Gemeenschapsindex berekend op basls van nationale Indices. De gegevens zljn gecorrlgeerd voor hel aantal werkdagen. Exclusief bouwnljverheid en voor wal Frankrljk betreft, levensmlddelen- en drankenlndustrle. (2) Voor hel meesl recente in de label vermelde cljfer. (3) Vanal januarl 1979 nleuwe reeks. (4) ln % van de totale beroepsbevolklng. (5) Nationale bron. (B) Excluslef Luxemburg; gewogen gemlddelde. Verenigde Staten en Japan : verwerkende Industrie. Japan: kwartaalcijfers g.v.s.
(1)
TABEL 6 : Handelsbalans - fob/cif, in m i ljoen Ecu (g.v.s.)
954 243 732 772 961 317 375 664
- 2 601 14 514 -6 117 - 676 - 2 444 - 1 667 - 2 526 - 5 246
1
NL B/L UK
1979
292 934 097 1 26 322 240 761 546
- 2 606 6 933 - 6 490 - 1 955 - 4 1 51 - 2 619 - 3 022 - 6 695
-2 15 -4 -1 -2 -2 -5
EG(8) - 3 216 - 1 5919 - 7 164 - 2 476 - 20602
- 3 017 - 1 3 1 69 - 31 907 - 31 01 4 - 27206 - 1 700 2 171 6 466 1 4 265 - 5 574
USA JAP
1979
-
549 3 394 3 - 1 265 - 1 - 422 - 244 - 141 - 372 - 2 490 - 1
���l)
IRL
1
NL B UK
EG(10)
M3 M2 M2) M2) EM3)
l
1976
1977
1978
1979
25,5 8,5 15,7 19,1 23,5 5,7 17,2 7,6
1 1 ,4 6,4 12,6 14,3 20,6 22,7 13,4 1 1 ,3
9,8 1 1 ,1 1 3,9 16,3 2 1 ,6 3,6 9,9 9,3
6,7 1 1 ,0 12,2 28,7 22,8 4,2 9,7 13,3
9,9 6,0 14,3 19,0 19,6 6,8 6, 1 1 1 ,7
USA (M2 JAP (M2
12,3 9,3 1 1 ,1
1 2,9 1 1 ,3 13,5
12,7 8,2 13,1
10,1 11,1 14,0 32,2 20,4 2,3 9,1 11,1
(11,1) (7,9) 9,1
T ABEL
DK D F IRL
1
NL B L UK
EG(10)
USA JAP
14,5 5,0 8,0 1 1 ,0 10,4 5,3 7,4 10,6
10,3 4,2 8,6 1 1 ,6 17,6 7,1 10,0 10,6
14,5 4,4 9,3 6,4 14,5 4,8 7,6 6,1
1 5,43,7 6, 1 9,9 1 1 ,3 6,6 7,3 8,3
1 2,5 6,7 (9,5) 1 5,9 1 1 ,5 9,5 10,1 13,7
7,7 5,8
7,5 5,0
8,0 5,3 6,2
7,2 7,2 5,1
9,6 10,1 5,9
1976
1977
1978
1979
13,1 6,5 10,3 14,0 1 0,4 8,8 6,5 6,7 14,4
13,6 7,8 10,5 14,7 12,5 9,0 9,0 7,2 14,4
16,6 6,2 1 1 ,0 12,9 1 5,2 8, 1 8,8 7,0 12,7
16,7 5,7 1 0,6 1 2,8 14,2 7,7 8,5 6,6 12,5
15,9 7,4 10,0 ,14,9 14,3 8,8 9,7 6,6 13,0
10,3 7,0 9,2
10,4 6,8 6,7
10,1 7,1 7,3
9,7 7,9 6, 1
TABEL 1 0 : Ecu-koers - 1 Ecu
=
10,3 8,7 7,7
...
1977
1978
1979
DKR 7,12 3,05 DM FF 5,32 0,560 IRL LIT 810 HFL 3,13 BFR/LFR 45,57 UKL 0,560
6,76 2,82 5,34 0,622 930 2,96 43, 17 0,622
6,86 2,65 5,61 0,654 1 007 2,80 40,88 0,654
7,02 2,56 5,74 0,664 1 080 2,75 40,06 0,664
7,21 2,51 5,83 0,669 1 138 2,75 40, 1 7 0,646
9) (10) (
(11 )
( 12)
Ill
10,6 5,3 7,0 14,3 10,9 7,2 8,1 12,1
OR 1 , 141 305,8 0,977
ST
1,118 331,2 0,968
1 ,274 267, 1 1 ,0 1 6
17,4 8,0 1 1 ,6 17,4 10,9 9,6 12,5 14,2
9,8 6,6 9,3 17,6 11,1 8,4 9,8 14,1
8,0 9,5 5,0
1 0,9 10,1 6,5
9,4 6,8 5,3
1979
Ill
16,1 7,8 10,7 15,4 13,9 9,0 9,4 6,6 12,7
14,5 6,9 (9,6) 13,3 14,2 8,5 8,9 6,8 12,4 9,8 8,5 7,0
10,5 8,3 8,1
-
- 4 047 - 565
-
- 2 043
-
1 92 450 599 203 230 290 62 623 - 1
Nov.
Dec.
276 354 944 219 13 265 1 91 149
221 536 - 614 - 1 79 - 1 195 - 372 - 242 - 547 -
296 1 03 525 101 636 473 452 270
Jan.
IV
9,5 7,8 13,0 26,2 19,7 3,8 6,6 1 1 ,8
9,9 6,0 14,3 19,0 19,6 6,8 6, 1 1 1 ,7
1 1 ,1 8,0 12,1
IV
16,5 9,6 12,6 16,5 16,5 13,0 14,5 17,1
(11,1 (7,9 9,1
16,6 7,5 1 1 ,6 15,7 14,4 8,7 9,9 6,6 12,6 10,7 8,7 7,9
1
1 1 ,9
!
17,1 7,9 12,6 16,3 15,3 9,4 1 1 ,1 6,8 14,7
Sept.
Okt.
9,5 7,6 13,0 26,2 19,7 3,6 6,6 1 1 ,8
1 1 ,0 5,9 1 3,6 26,4 2 1 ,2 4,5
19,1 9,8 13,8 19,0 15,6 1 1 ,2 17,5 18,5
13,7 1 5,8
-
9,4 14,4 1 1 ,4 12,5 7,3
1 1 ,6 9,6 8,6
13,1
1 1 ,1 7,8 1 1 ,0
600
- 709 -
Feb.
10,8 5,2 13,0 24,5 2 1 ,6 5,3
9,9 6,0 14,3 19,0 19,6 6,8 6,1 1 1 ,7
9,6 5,6 1 3, 1 16,6
8,3 5,6
12,9
1 1 ,4
(11,1) (7,9) 9,1
Dec.
Jan.
Feb.
Maart
16,5 9,6 12,6 18,5 16,5 13,0 14,5 17,1
16,3 8,9 12,3 18,9 1 5, 1 1 1 ,3 14,5 1 7,9
18,3 9,1 13,8 18,1 1 5,8 1 2,9 15,0 18,2
19,1 9,8 13,8 19,0 1 5,8 1 1 ,2 17,5 (1 8,0)
( 1 0,5)
Sept.
Okt.
Nov.
Dec.
Jan.
Fe b.
16,6 7,5 1 1 ,6 15,7 14,4 8,7 9,9 6,8 12,6
16,3 7,8 1 1 ,6 16,6 14,6 8,8 10,6 6,8 13,2
17,2 8,1 12,1 16,4 1 5,0 9,2 1 1 ,0 6,8 14,5
17,1 7,9 12,6 16,3 15,3 9,4 1 1 ,1 6,8 14,7
17,4 8,1 12,5 16,0
18,7 8,5 14,1
9,4 1 1 ,4 6,9 14,2
10,4 1 1 ,9 7,1 14,6
Okt.
Nov.
10,9 9,4 8,4
13,7 (1 5,8)
13,3 (1 3,8)
1979
10,7 8,7 7,9
16,3 11,1
April
1 1 ,6 9,6 8,6
(1 1 ,6) 10,0 8,5
1 ,371 300,5 1 ,061
6,96 2.51 5,78 - 0,672 1 1 36 2,71 39,65 0,672
1 ,354 272,8 1 ,050
7,15 2,52 5,83 0,665 1 1 28 2,75 40,35 0,640
1 ,332 290,0 1 ,045
1980 Ill
7,28 2,52 5,88 0,670 1 1 35 2,78 40,45 0,622
1 ,389 303,8 1 ,067
IV
7,42 2,48 5,82 0,670 1 1 54 2,76 40,22 0,652
1 ,405 335,8 1 ,060
1
7,80 2,50 5,65 0,675 1 162 2,75 40,54 0,626
1 ,41 1 343,1 1 , 082
1979
1 0,3 1 7,5 1 7,4 13,0
Ma art
7,28 2,49 5,64 0,666 1 ' 149 2,76 40,15 0,649 1 ,392 320,4 1 ,072
7,35 2,48 5,82 0,670 1 1 54 2,76 40,18 0,656
1 ,396 342,3 1 ,060
7,68 2,48 5,81 0,672 1 160 2,74 40,34 0,650
1 ,429 343,5 1 ,089
Jan.
7,77 2,49 5,83 0,673 1 161 2,75 40,43 0,637
1 ,444 343,0 1 ,093
Feb.
7,60 2,50 5,86 0,675 1 1 58 2,75 40,58 0,625
1 ,430 349,0 1 ,069
5,1 (6,3) 3,4
Jaar mutalie
(2)
3,2 2,5 (4,6) 1 ,6 1 ,2 2,9 3,6 0,6 0,7
9,4 (14,4) 1 1 ,4 12,5 7,3
(1 2,0) 1 1 ,6 (9, 1 )
(2,3) 3,1 (2,7)
Jaar mutatte
1980 Dec.
8,5 3,4 6,0 4,6 5,0 2,9 9,5 5,7
9,0 13,0 18,8
1980
1 1 ,5 9,6 8,6
1 1 ,9
1980
1 3,7 9,7 12,4 1 7,6 13,4 14,8 14,4 16,9
1 2,7 12,2 8,0
Maart
6,5
10,8 7,9 10,6
13,1 1 2,0 8,0
1980
Jan.
18,5 9,5 12,2 17,1 10,6 10,6 14,1 14,8
12,7 1 1 ,8 7,8
1 04 - 641 - 1 161 + 26 666 47 190 + 273
Dec.
Nov.
1 1 ,7 12,6 7,0
534
( 2)
+
Nov.
Okt.
1980 1
1 1 ,1 8,0 12,1
Maart
( - 3 600) ( - 3200) - 2 397 792 - 1 224 (- 1 334)(- 1262) ( - 1 462)
1979
1980
13,1 12,0 8,0
IV
1979
---
Feb.
296 36 429 309 - 1 222 - 1 307 - 1 519 - 2 3 1 - 2 1 5 - 130 - 1 076 - 1 52 - 120
- 1 626 - 2 739 - 2 647 - 3 213 - 2 633 - 2 492 - 1 955 - 2 645 - 663 - 1 165 - 1 3 1 6 - 1 022
1980
Ill
1979
Maart
7,83 2,51 5,85 0,677 1 1 66 2,75 40,63 0,615
1 ,358 337,3 1 ,064
April
7,65 2,52 5,64 0,674 1 176 2,77 40,46 0,608
1 ,347 336,0 1 ,060
(ln
%) (2)
1 1 ,3 0,5 0,5 2,0 4,3 1 ,0 0,8 - 5,8
0,7 16,3 1 ,3
Het voor selzoenlnvloeden gecorrigeerde saldo voor de Gemeenschap komt ni et overeen met het totaal van de saldi voor de Lid-Staten ; het ls namelijk de resultante van het voor seizoenlnvloeden corrlgeren van het bedrag van de brutocijfers van de uitvoer en de invoer der verschll lende landen. Nationale bronnen ; laatste maand van hel )aar of van het kwartaal ; EG excluslef Luxemburg. Met het BBP gewogen gemiddelde tegen lopende prljzen en wisselkoersen. Nationale bron ; EG exclusief Luxemburg ; banklersrente voor drlemaands termijngelden, behalve : Denemarken, daggeldrente (maandgemlddelde) ; ltaliê, rendement op schatklstpapier met een looptijd van drle maa nd en; Belglê, rendement blj emlssle van certlflcaten van het Rentenfonds met een looptijd van vier maanden. Jaargemlddelde, ultimo. Rendement van overheidsobligaties. Jaargemlddelde en gemiddelde van de laatste maa nd van hel kwartaal, behalve Frankrij k : ultimo.
HI
( 8)
IC
1976
1 ,241 367,7 1 ,022
635
Jaar mutatle
1980
Okt.
eenheid nationale valuta of BTR
1975
USD YEN BTR
1979
9 : Kapltaalmarktrentevoeten ( 12) 1975
-
IV ES
EG(10)
USA JAP
1979
12,3 7,6 1 1 ,8
CH
NL B UK
1978
9,3 10,8 13,6 36,0 19,9 4,6 8,9 1 1 ,1
12,4 7,0 12,9
AR
1
1977
AL
DK D F IRL
1976
796 993 063 496 046 110 665 966
Sept.
1979
TABEL 8 : Geldmarktrentetarieven ( 1 1 )
1975
761 770 620 - 2 532 774 - 2 797 - 1 391 921 - 1
1979
1
% t.o.v. de overeenkomstige periode van het voorgaande jaar
1975
12,9 8,5 14,5
760 001 1 423 - 1 560 463 512 443 656 - 1
- 2 056 - 2 623 - 5 214 - 6 792 - 6 063 - 6 977 - 6 644 - 7 292 769 - 477 - 2 356 - 3 505
TABEL 7 : Llquldlteltenmassa (9) - Mutatie in
r
1980
1_ _ _ 11....:. :...:. .:. _ 11 .._ 1 IV
ON
359 - 2 224 . 12 700 - 7 461 662 - 5 203 - 1 626 - 2 - 7 617 - 6
-1 12 -1 -2
DK D F IRL
1978
UN I
1977
EU RO PE AN
1976
of
1975
Afkortlngen en tekens : (g.v.s.) = gecorrlgeerd voor selzoenfactoren. : = gegevens niel beschikbaar. ( = schatti ng.
)
GRAFIEK 6 : Handelsbalans (g.v.s.)
4,0
1
3,5 3,0
2,0
1
1,5 1 ,0
Maandcijfers
0,5 -
0,5
lllll lli Ill
1
0 -1
�
2,5
i
-2 -3 -4
' 1 ..I..I. 1.U..W...U-l. 1 ..I.1.U.. 1 ..J.J..W. 1 .U..L...U..J.J. U..U-I .I. '-U ..I.. 1...J...U. ..J. 1 J. ..I.. � 1 J.I...I.J 1L...U 76
77
1
79
78
u�� 1 1 �lJ 1
�1
n d c ij
-5
�80
ltalië 600 400
� s
�
-6
�
�
1
�
Voortschri end driemaandsgemidde1de
-7
-a
-9
l l 76
l l J 77
1
1
1
78
1
1
79
1
80
Verenlgd Konlnkrljk
Mio UKL
Mrd LIT
1
2
ON
4,5
UN I
•;?
Voortschrijdend 1 d • m• "'"'
5,0
Frankrljk
Mrd F F
EU RO PE AN
�
Bondsrepubllek Duitsland
Mrd Dm
Maandcijfers
of
100
IV ES
- 200
Voortschrijdend driemaandsgemiddelde
1 000
- 300
1200
400
1 400
CH
1 600 1 800
- 600
AL
1
2500
1 000
4500 5000
1
76
1
1
1
77
1
Bronnen : Nationale gegevens
1
1
1
Î
0 - 500 - 1000
�
4000
1
78
500
3500
5500
2000
1
HI
3000
1
Voortschrijdend ddom• omlddoldo
1 500
ST
1 500 2000
2500
OR
500 1 000
11 1 1 1[I l l . Maandcijfers
77
1
3000
Il
_l J 1
Japan
M i o USD
IC
500
l 1 76
Verenlgde Staten
Mio USD
l,
- 500
AR
2000
Voortschrijdend driemaandsgemiddelde
- 1 500 - 2000
Voortschrijdend driemaandsgemiddelde
1
1
78
1 '�
1
1
79
'
1
- 2500 - 3000 80
76
80
maandelijks bedrag van
28.4
De E uropese Raad stelt vast dat d a n k zij hel i n maart
1979
mgestelde
Eu ropees moneta1r stelsel de valuta's van de deelnemende landen een
sedert
1972
n iel meer bereikte mate van cohesie vertonen. E r wordt aan
h e n n nerd dat een v e r m i n d e r i n g van de economische ongelijkheden ln de Gemeenschap - met n a m e op hel gebied van d e inflatie - en de versterkmg van de zwakste economieën voorwaarden voor de ontw i k k e l i n g van h e t stelset vormen. N a k e n n 1 s t e hebben g e n o m e n van de stand van de stud1es met het oog op de overgang naar d e tweede fase van de invoering van het stelse l , geeft de Eu ropese Raad opn1euw u 1 t i ng aan z i j n vaste
!erland
1 5,5 % op 1 8 % gebracht. De rente op persoo n l i j ke ongedekte kredieten 1 7 ,25 % tot 1 8,75 % . De op deposito's uitgekeerde rente wordt verhoogd met 1 ,5 à 2,5 procentpunten waardoor ZIJ komt op tussen 1 1 , 5 en 1 6 % naargelang van het bedrag.
stijgt van
(1)
EU RO PE AN
ltalië
voort t e ga a n m e t h u n werkzaamheden m e t h e t oog o p d e overgang n a a r de
Raad op de noodzaak van een nauwe coërd i n atie van de rentepol i t i ek ten
Nederland (NL)
2.4 De regering maakt de loonmaatregel bekend, waarvan de belangr t)kste bepalingen ais volgt l u id e n :
voorwaarden d a a rvoor z i j n verv u l d .
de !onen worden geblokkeerd op h u n n 1 veau van
bedrag van
22.4
B u n d esbank
8,5
reserves verminderd
(+3
brengt
het d i sconto van
7
7,5 %,
op
terwiJI
de
9,5 % komt. Tegelijkertijd worden de verplichte ( -5 m i ljard m a r k ) en de h e r d i sconteri ngsquota op
m i ljard m a r k ) .
3 0 . 4 De Bondsregering k e u r t een aanvu llende begroting van
1 ,8
m i lj a r d
mark goed, d 1 e t e zamen met de i n b e p a a l d e sectoren door de overheid gereal1seerde besparingen de mog e l i j k h e i d open\ voor een verhoging van a l s m e d e e e n verhoging van de oorspronkel ijk geraamde loonuitgaven i n de publ ieke sector.
g u lden met i n g a n g van
1
JU!i
1980.
Frankrijk,
B e l g i ë en
lta l i ë )
u i tgevoerd aardgas meer rechtstreeks en
vol ledig wordt afgestemd op de o l i e p r i j s , alsmede over de doorvoering van de achtersta l l ige prijsaanpassingen die op grond van d e huid1ge rege l 1 ng hadden moeten plaatsvinden. België (B)
3 1 .3 De
Nationale
Bank
verhoogt
hel
p l afond
voor
de
biJZOndere
voorschotten d i e d o o r h a a r worden verteend a an h e t Rentefonds i n d e vorm
van f i n a n c i e n n g van schatkistcertificaten tot een bedrag van
20
m 1 11 a r d
frank. De totale s c h u l d van de Schatkist aan de N a t i o n a l e Bank kan aldus
oplopen tot
Frankrijk (F)
1 .4 D e brutorente op schatkistbon n e n en soortgelijke bonnen van de
5 )aar
wordt verhoogd van
1 0,5 %
CH
schatk1st en de PTT met een looptijd van
12 %
26
een rege l i ng waarbij de p r t J S van ( n a a r de Bondsrepubliek Duitsland,
IV ES
de defens1e-uitgaven, de toek e n n i n g van financiële steun aan T u r k i j e ,
tot
1 980 ;
De regering kondigt haar voornemen aan om te onderhandelen over
of
Bondsrepubllek Dultsland (D)
verhoogd
j a n u an
prijsstijging wordt vervangen door de maandel ijkse beta l i n g van een
Ge en
belen i n gsrente van
10
de h a l verwege het jaar betaalde u i tkering ter compensatie van de
Denemarken (OK)
30.4 De
arbe1dsuren oplevert.
verstrekte l e n i ngen ais voor deposito's verhoogd. Het voordeeltarief wordt
Geen.
e 1 n d e te komen tot een v e r m i n d e r i n g van de rentetaneven wanneer a l l e
1 74
(IR)
van
integrat1e en nodigt h i j de bevoegde instanties van de Gemeenschap u i t
van het Eu ropees Monetair Fonds z a l omvatten. Voorts w1jst de Eu ropese
frank voor
14.4 De d o o r de b a n k e n toegepaste rentetarieven worden zowel voor
voornemen de Gemeenschap verder te brengen op de weg naar monetaire
inst1tut1onele fase, die de vaststel l i ng van de roi van de Ecu en de oprichting
2 376,85
UN I
Gemeenschap (EG)
ON
Belangrijke econom ische maatregelen - april 1 980
voor tot de vervaldatum aangehouden bonnen.
1 27
contingent te verlagen van
1 7. 4 Hel ontwerp van wet tot organ i satie van een facultatleve uitdel i ng van
Luxemburg (L) 9.4
% verhoogd met ingang van 1 m e t . Het 1 3,37 frank op 1 3,66 frank, hetgeen een
m i ljard d i rect,
90
m i ljard 1 n d 1 rect).
1 8 tot 17 %.
De rente op kortlopende cert1ficaten
17,5
op
17 %
teruggebracht.
De rente op hypothecaire leningen wordt van 8,50 tot 9 , 25 % verhoogd
)
Verenigd Koninkrijk (VK) Geen.
OR
IC
AL
m ! n 1 mu m - u u rloon komt aldus van
AR
28.4 Hel m m i m u mloon wordt met 2,2
(37
van de Schatkist en hel Rentefonds wordt van
aandelen ten gunste van werknemers van il')dustrie- en handelsonderne m l ngen wordt door de Nationale Vergadering aangenomen.
m i ljard frank
29.4 De Nationale Bank bes l u i t de rente op bijzondere voorschotten butten
ST
PRIJZEN
.. Eu ropese Economie" (3 nummers per jaar)
BFR
OKA
DM
FF
LIT
HFL
UKL
IRL
USD
1 000
180
62,50
145,50
28 000
68,50
15.25
16 60
34.25
400
72
25,00
58,50
1 1 200
27,50
6.10
6.70
13.70
450'
81
28.00
65,50
1 2 600
3 1 ,00
6 85
7 . 50
1 5 . 50
200
36
1 2.50
29.50
5 600
13,70
3 10
3 30
6.90
800 1 500
144 270
50,00 93,50
1 1 6,50 218,50
22 400 41 900
54,75 103,00
12 1 5 22.80
13.30 25.00
27.35 5 1 . 50
Supplementen
HI
Serie A - .. Economlsche ontwikkellngen" ( 1 1 nummers per jaar) Serie 13 - ..Vooruitzlchten voor de economische ontwlkkeling resultaten van de enquête bij het bedrijfsleven". ( 11 nummers per jaar) Sene C - .. Vooru-itzichten voor de economische ontwikkeling resultaten van de enquête bij de verbruikers" (3 nummers per jaar) Alle drle supplementen te zamen Gecombineerd abonnement .. Europese Economie" en de drie supplementen Jaarabonnementen lopen van 1 januari tot 31 december van elk jaar. BUREAU VOOR OFFICIËLE PUBLIKATlES DER EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
BoTte Postale 1003 - Luxembourg.
Betallng ultslu itend bij de kantoren in de landen genoemd op blz. 3 van de omslag .. Europese Economie".
Blj de prijzen zijn de kesten van verzending per l uchtpost niet l nbegrepen ; de voorwaarden voor een luchtpost abonnement kunnen worden gevraagd bij de verkoopkantoren
ISSN 0379-2072
Catalogusnummer: CB-AS-80-005-NL-C
1
• -
Chapitre
II
Chapitre
III
Chapitre
L e c o n d i t i o n n a n t e t le c o n d i t i o n n é .
p.
2
p.
3
c y cle s - J ug la r .
p.
9
I n p u t s e x t e r n e s e t p r od u c t i v i t é .
p.
12
L e p r o b l èm e .
p.
12
l a littérature .
p.
15
p,
15
p.
1 7
p.
19
p.
22
p.
26
l e p r o b l ème
p.
26
l a Littérature
p.
28
S c h éma
p.
31
p.
35
UN I
I
l e s outil s .
EU RO PE AN
Chapitre
ON
L E C Y C L E E T SON COND I T I ON N EME N T DANS L E K O N D R A T I E F F .
L ' o b s e r v a t i o n mo n t r e d e u x t y p e s d e
IV
I . II.
1 .
la relation cycle et gains de p r od u c t i v i t é .
G a i n s d e p r od u c t i v i t é e t
of
2.
IV ES
e f f e t K o nd r a t i e f f .
Note sur la triade
AR
CH
III.
OR
IC
AL
Chapitre V
Production globale inpu t s et prod u c t i v i t é
U n s c h éma
t h é o r iq u e
c a t ion ver s u s
:
E x t en s i f i
I ntensification .
C o n d i t i o n n eme n t d u c y c l e e t v o l a n t d e créd i t . 1 .
I I . III.
Synthèse
t h é o r iq u e
l ' E ffet K o nd r a t i e f f
HI
ST
C h a pi t r e V I
:
. .1
•
.
2.-
ON
I.
UN I
CHAP I TRE
EU RO PE AN
L E C O N D I T I O N N A N T E T L E C O N D I T I ON N E .
D ' a p r è s n o t r e t h è s e l e Kond r a t i e f f n e con s i s t e pa s d a n s u n
( pr i x ,
les séries qualita tives
l o n g s e ma n i f e s t a n t s u r t o u t d a n s
mo u v em e n t
a v e c d e s m o u v eme n t s à l a h a u s s e e t à l a
taux d ' intérêt etc . . )
b a i s s e t r a n s c e nd a n t p l u s i e u r s c y c l e s .
Nous
croyons
plutôt
que
le
K o nd r a t i e f f
con s i st e
e s s e n t i e l l eme n t e n u n c o n d i t i o n n eme n t d i f f é r e n t d e s c y c l e - J u g l a r q u i mod u l e
d i f f é r emme n t c . à . d .
a vec pour r é s u l t a t une proport ion
of
les
cycle . d ' un
IV ES
d i fférente d ' a nnées de prospérité et de réce s s ion a u cours de chaque C ' e s t pourq u o i n o u s p a r l e r o n s d ' un
" mo u v eme n t "
" ef fe t "
K o nd r a t i e f f e t n o n
Kondra tieff .
CH
L e c o n d i t i o n n eme n t d u c y c l e J u g l a r n e p e u t p r o v e n i r q u e d e variables
d o n t l e t em p s o p é r a t i o n n e l d é p a s s e l e c y c l e .
le
AR
d e c e s v a r i a bl e s , c r éd i t .
croyon s - nou s ,
AL de
flux ,
IC
contr ibuent
ainsi
pour
s ' é t a le n t
OR ST
s e conde e s t
" c o n s omme n t " l ' e s sentiel
s u r plu s ie u r s c y c le s - J u g la r . et
" recon stituen t "
suivant
les stocks et
à cond i t io n n e r les c y c le s .
C e r t a i n s c y c l e s e n t r e r o n t d a n s l e mod è l e A
HI
la
s omme s a me n é s à r a i s o n n e r e n t e rme s d e s t o c k
ces derniers
S u c c e s s i v eme n t c e s f l u x
B
;
A u s s i b i e n p o u r l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é q u e p o u r l e
p o t e n t i e l d e c r éd i t n o u s et
e s t l a p r od u c t i v i t é
L a première
;
d ' a u t r e s d a n s u n mod è l e
l ' i n t e n s i t é d e la pha s e d e p r o s pér i t é par r a pport à
la
ph a s e d e r éc e s s i o n d a n s c h a q u e c y cl e .
En du
p r é s e n t a n t l ' a r t i c u l a t i o n e n t e rme s d e c o n d i t i o n n em e n t
cycle n o u s r e s t o n s d a n s l e c o e u r d e la t hé o r i e telle q u ' elle a é t é
p r é s e n t ée
par de Wolf f ,
S im i a nd e t D u p r i e z e t t o u t e n t i r a n t d e c e
poin t de départ d ' a u t r e s concl u s ion s .
. .1. .
3.-
1 .
Une leur On
UN I
I TH E TOOLS ) .
e s s e n t i e l l e p o u r l ' a n a l y s e d e s mo u v eme n t s l o n g s e t
notion
la c o n j o n c t u r e est
sur
imp a c t
é c o n om i q u e avant
é c o n om i q u e
Le
d ' action .
( Jugla r )
son
épu i s e
de
i mp a c t s u r l ' e n v i r o n n e me n t
i la
pas ser
" recharge"
e s t c e l u i q u i t r a n s cende l e c y cle con j on c t urel
c h e z c e r t a i n e s v a r i a bl e s
s t ra tégiques
p r od u c t i v i t é e t
L a n o t i o n d e t em p s o p é r a t i o n n e l m è n e i c e l l e d e � e t d e � .
notion
La
de
s to c k
du
CH
l ' utilisa tion
p o t e n t i e l a u c o u r s d ' u n e u n i t é d e t emp s ,
a u c ou r s d ' un e a n née .
par
L e f l u x n ' e s t p a s n é c e s s a i r em e n t
AR
c on s t a n t .
éq u i v a u t i c e l l e d e
L e f l u x d e s o n c 6 t é c o r r e s p o n d a u d é g a g eme n t o u i
" po t e n t i el " .
e x emp l e ,
IV ES
L e s t o c k c o r r e s po n d i l a v a l e u r d e l a v a r i a b l e a u d é b u t d u t em p s opér a t i on n e l .
AL
L e p o u v o i r d ' a c h a t définitif s e d i s t i n g u e d u p o u v o i r d ' a c h a t n2n
définitif a u c o u r s d e l ' é v o l u t i o n é c o n om i q u e .
IC
définitif
est ,
é c o n om i q u e
OR
lié
i
p a r e x em pl e ,
pour
d ' étalon - o r .
ST
:
of
c r éd i t .
HI
d e s on pouv o i r
t em p s o p é r a t i o n n e l q u i n o u s i n t é r e s s e r a p l u s
p a r t i c u l i è r eme n t
3.
c e l l e d e t emps opé r a t i o n n e l .
a p p e l l e t emp s o p é r a t i o n n e l l a p é r i o d e n é c e s s a i r e p o u r q u ' u n e
v a r i a ble
2.
EU RO PE AN
LES OUT ILS
ON
CHAPITRE II.
une
celui qui s ' i nsère dans le circuit
p r od u c t i o n a c c r u e d ' o r d a n s u n s y s t ème
Le p o u v o i r d ' a c h a t n o n d é f i n i t i f ,
certa ines
Le pouvoir d ' achat
c o nd i t i o n s
d onnées
en revanche ,
est
p a r l ' e n v i r o n n eme n t
é c o n om i q u e . E x em p l e s
l e c a p i t a l - a c t i o n s u t i l i s é p o u r l ' i n v e s t i s s eme n t e s t
un pouvoir d ' achat définitif n ' e s t r é s or b é
:
i l p e u t c h a n g e r d e ma i n s , m a i s i l
l si ce n ' est par la
faillite ) .
Un
e x em p l e d e p o u v o i r d ' a c h a t n o n d é f i n i t i f n o u s e s t f o u r n i p a r
le
c r éd i t u t i l i s é ,
p a r e x empl e ,
pour la con s t i tution d u capital
. .1. .
4 .-
S o n e x i s tence e s t liée à une d i s po n i b i l i té s u f f i s a n t e
circula n t .
( liquidité ) ,
c r éd i t d a n s l e s y s t ème f i n a n c i e r
( future )
débiteur et n ' es t pas
du
la
i n d i ffére n t a u x a t t e n t e s d e
fiduciaire
c r éd i t
de
pot e n t i el
( mu l t i - c y l e s l .
notion
La
5 .
r e mp l a c e etc .
rôle
ce
joue
En
par
tëte
e f fet ,
l a d y n amiq u e é co nomiq u e à l a
l a pr od u c t i v i t é c o n s t i t u e l a v a l e u r
p r od u i t e
dans
of
polyvalence .
u n s y s t ème é c o n om i q u e e t
IV ES
d ' êt r e répa r t i e entre l e s f a c t e u r s o u a jo u t é e à l a
s u bs t a n c e d e l ' a pp a r e i l d e produ c t io n . leur
attente de profit
N o u s l a p r é fé r on s à c a u s e d e s a
s u i te de Wicksell et de Keynes .
de
Le
considérable dans en
l e s n o t i o n s d e r e n t a bi l i t é a t t en d u e ,
s u s c e p t i bl e
(2) .
gains de oroductiyité d o n t n o u s n o u s s e r v i r o n s
de
q u i o n t é t é i n t r od u i t e s d a n s
ajoutée
l a v i e é c o n om i q u e
c y c l e J u g l a r d a n s u n t emp s o pé r a t i o n n e l l o n g
le
cond itionnant
de
l ' évolu t io n
de
l ' explicat ion
j o u e u n r ô l e t r è s c o n s i d é r a bl e d a n s
( 1 )
EU RO PE AN
mo n n a i e
La
UN I
prix .
4 .
solvabilité
ON
de
côté ,
sont
con stitués
par
L e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é , la
v a le u r a jo u t é e
s u p p léme n t a i r e .
p r é s e n ce
les
forces
CH
Suivant
é c o n om i q u e s ,
s o c i a l e s e t p o l i t iq u e s e n
l a v a l e u r ajo u t é e s u p p l éme n t a i r e p e u t p r e n d r e l a
s uppl éme n t s d e r ém u n é r a t i o n s ,
:
au
capital circulant ,
d e r é s e r ve s ,
d ' additions a u capital fixe ou etc . . .
AL
AR
de
f o rme
( 1 )
Il convient de r a p p e l e r q u e l a mo n n a i e f id u c i a i r e d o i t ê t r e con s idérée avant tout c omme u n " p r o x y " d e l ' e n s em b l e d e s
(2)
t o u t u n o c t r o i d e c r éd i t e n t r e u n b é n é f i c i a i r e d u c r éd i t q u i d o i t p r é s e n t e r u n e s o l v a b i l i t é s u f f i s a n t e e t u n d o n n e u r d e c r éd i t q u i
dispose d ' un l iq u i d i t é .
volant
de
c r éd i t
s uffisant en fonction de s a
Dupriez , Rist , M a r j o l i n o n t i n s i s t é s u r l e r ô l e a m pl i f i c a t e u r j o u é p a r l ' i n t e r a c t i o n p r i x - c r éd i t s u r l ' é v o l u t i o n d u c r éd i t , d e s revenu s ,
etc . . .
( Dupriez L . H . ,
M o u v eme n t s
II,
p . 1 25 ,
p . 238 ) .
HI
ST
OR
IC
o p é r a t i o n s d e c r éd i t d a n s u n e c o l l e c t i v i t é é c o n om i q u e e t q u ' a v a n t toute em1 s s i o n d e mo n n a i e f i d u c i a i r e i l y a t o u j o u r s e t a v a n t
. .1. .
UN IO N
l e s b e s o i n s d e n o tre pré s e n t a t i on nous pré f é r o n s
l a r e l a t i on e t p a s s e r de
l ' excè s ou de
au mouvement g é n é r a l
s i tu a t i on a u moyen d e s
d e s pr i x .
courbes
of
f on c t i on d e s p r i x .
Nou s p ré s en t o n s
Prix
CH IV AR
'
11
1
1
AL IC OR ST HI
l ' i n suf f i s ance d ' o f f r e s a l ors
D Quan t i té s
e t de la
h ab i tu e l l e s d ' o f f re e t d e demande e n
ES
Prix
Î
i n ve r s er
EU RO
d emande s
PE AN
Pour
4.
1
1
l
<-
s
1
1
�
D Qu a n t i té s
5.-
e n t r e p r i s e s d im i n u é e d e c e q u i v a à d ' a u t r e s e n t r e p r i s e s .
s t a t i s t i q u e d e p r od u c t i v i t é e s t g é n é r a l eme n t c a l c u l é e e n
v o l ume
( e n t e rme s r é e l s )
fon c t ion gains
de
de
pu i sq u e
c omp t e t e n u d ' u n e p o n d é r a t i o n c h o i s i e e n
la con s t i tu tion d u
p r od u c t i v i t é
nomi n a l e .
UN I
notion
La
ne
P N B à u n c e r t a i n mome n t .
Les
se calculent donc p a s en valeur
EU RO PE AN
des
ON
L a v a le u r a j o u t é e e s t con s t i t u ée pa r la d i f fé r e n c e e n t r e l ' o u tput
A nos yeux ,
ceci ne con s t i tue p a s
un inconvénient
gains d e p r od u c t i v i t é s o n t d e s t i n é s à mesurer le
les
supplément de yaleyr ajoytée a u c o u r s d ' u n e c e r t a i n e p é r i o d e q u i peut
être
r é e l leme n t r é p a r t i e o u r é s e r v é e .
p r od u c t i v i t é
en
réel
Mais les gains de
tels q u ' on les utilise en
s t a t i s t iq u e
sous-estiment l e s a t t e n t e s d e v a l e u r s a j o u t é e s e n c a s d e ma r c h é s d e v e n d e u r s e t l a sur-estiment e n c a s d e ma r c h é s d ' a c h e t e u r s .
a
établi
les
d e u x propo s i t io n s
IV ES
Oupriez
of
Marchés d ' acheteurs et marchés de vendeur s .
6.
s em b l e n t
capitales
pour
c omp r e n d r e l a f a ç o n d o n t
c o n d i t i o n n e me n t d e s c y c l e s .
" Qu a n t
CH
r e p r od u i s o n s e n e n t i e r
a ux
pha s e s
1 •
au
AL
des
cycliques
offres
t o t a l e d e s d ema n d e s
HI
ST
OR
IC
excès
de
vend e u r s
ma r c h a nd i s e s
;
imp o r t a n c e n o u s l e s
avons établi les deux
aux
généralisée
des prix ,
prix en vigueur ,
la
la
s omme
a u p r i x c o u r a n t s d u ma r c h é i l y a d o n c qui
ne peuvent s e défaire de leur s
c e t t e s u r a bo n d a n c e e s t p r é c i s ém e n t
q u i ma i n t i e n t l a p r e s s i o n
au
nous
dépa s s e , :
s ' opère le
:
c o u r s d e t o u t e phase de baisse
s omme
2•
A cause de leur
s uivantes
AR
propo s i t i o n s
( 1 )
s u ivantes qui nous
sur les prix
le
facteur
;
c o u r s d e t o u t e ph a s e d e h a u s s e gé n é r a l i s é e d e s pr i x ,
s omme
t o t a l e d e s d ema n d e s d é p a s s e ,
s omme
totale
des offres
:
aux prix en vigueu r ,
a u x p r i x du mar ch é ,
la la
il y a d o n c
e x c è s d ' a c h e t e u r s q u i n e p e u v e n t s e p r o c u r e r l a ma r c h a n d i s e à ce prix .
( 1 1
Oupriez L . H . ,
M o u v eme n t s
I I ,
p.
323
6.-
i l y a i n s u f f i s a n ce d ' o f f r e s a u x
v ig u e u r lor s q u e l e s p r i x mon t e n t
en
prix
;
;
c ' e s t la
situa tion
UN I
s ym p t ôm e s e x t é r i e u r s
les
sur
a mb a g e s
ON
L ' é t a t g é n é r a l d u s y s t ème d e s p r i x p e u t d o n c s e l i r e s a n s
q u i p r o v o q u e u n e e x p a n s i o n d e l ' u n i v e r s é c o n om i q u e à
i n s t a n t a née
EU RO PE AN
la ma r g e " .
Pour l e s b e s o i n s d e n o t r e pré s e n t a t ion n o u s préférons inver s e r l a r e l a t i o n e t pa s s e r d e l ' e x c è s o u d e l ' i n s u f f i s a n c e d ' o f f r e s e t d e d em a n d e r a u mo u v eme n t g é n é r a l d e s p r i x .
Nou s pr é s e n t o n s a l o r s l a
a u m o y e n d e s c o u r be s h a b i t u e l l e s d ' o f f r e e t d e d e ma n d e
s i t u a t ion
AR
CH
IV ES
of
en fonction d e s prix .
D a n s l e c a s d e m a r c h é s d e vendeurs l a prix
en
c o n s éq u e n c e s e r a d o u b l e
IC
d ' offre les
tendra à
entreprises
OR
qu ' ils
du
auront intérêt à engager des
du
dans
s u r l e ma r c h é ,
s y s t ème
I l en résulte que inputs
nouveaux ,
soit
soit qu ' ils p u i s s en t être
moyen n a n t
débour s du coût
u n e me s u r e q u i s e r a d é t e rm i n é e p a r l ' a t t e n t e
( inputs extern e s )
( 1 ) .
HI
de hausse des prix
La
l e s p r i x t e n d r o n t à mo n t e r e t l a c o u r b e
se déplacer vers la droite .
dehors
( exceptionnel )
ST
:
s o i e n t d i s po n i b l e s
a me n é s
suivante
v i g u e u r i l y a e x c è s d e d em a n d e s u r l ' o f f r e .
AL
au
s it u a t ion e s t la
( 1 )
Suivant notre thèse , de
prix
droite ,
e t c omme n o u s l e v e r r o n s p l u s l o i n ,
e n h a u s s e t en d r a à dépla c e r la ma i s c e c i n e p o u r r a
l ' a t t en t e
c o u r be d ' o f f r e v e r s l a
s e f a i r e q u e moyen n a n t une expa n s ion
d e c r éd i t e t l e c o n t r a i r e p e u t ê t r e d i t e n c a s d ' a t t e n t e d e p r i x à la b a i s s e .
7.-
a u p r i x en v ig u e u r i l y a e x c è s d ' o f fre a ve c
la d o u b l e c o n s é q u e n c e à
L e s y s t ème t e n d r a à r e f o u l e r d e s
vers la gauche .
déplacer
facteurs .
( 1 l
Récession
à
différent
dy cycle. C h a q u e c y c l e , q u ' i l a p p a r t i e n n e à l a p h a s e A
ou
ph a s e B .
la
a
l ' intérieur
ph a s e
de est
et
p r é c éd e n t e
cycle versus conditionnement
d ' un
s e c om p o s e t o u j o u r s d ' u n e p h a s e d e r e p r i s e ,
d e t e n s ion e t d e r é ce s s i o n a v a n t d e repa r t i r pour u n e
d ' expa n s ion , n o u ve l l e
EU RO PE AN
7.
UN I
q u e l e s p r i x t e nd r o n t à b a i s s e r e t q u e la c o u r be d ' o f f r e t e n d r a se
:
ON
D a n s l e c a s d e ma r c h é s d ' a c h e t e u r s c ' e s t l ' i n v e r s e q u i s e p a s s e
repr i s e
etc . .
par
" p r od u i t e "
o r g a n i q u eme n t r e l i é e s e n t r e e l l e s .
Chaque ph a s e
" sort "
Les pha ses
elle .
de la sont
C ' e s t d a n s c e t t e s éq u e n c e q u e
of
l a r éc e s s ion c y c l iq u e i n t e r v i en t .
IV ES
A u t r e c h o s e e s t u n n o u v e a u conditionnement d u c y c l e l u i - même , donnera
s o i t d e s ph a s e s d ' expa n s i o n p l u s f o r t e s e t p l u s longues
s u ivies
d e p h a s e s d e r é c e s s i o n mo i n s p r o f o n d e s e t mo i n s l ' inverse
ou
Al
( t ype
CH une
avec
v e nd e u r s
Le modèle de cycle devient
AL
s u r l e s mo u v eme n t s
en
l o n g s e t t r a n s c e nd a n t d o n c l e s
r e n f o r ç a n t p r o g r e s s i v eme n t l e s a t t e n t e s p e s s im i s t e s
IC
cycles
OR
n o t a mme n t p a r l e j e u d e s b a l a n c e s d é s i r é e s
ST
Nou s
(2l .
n e c r o y o n s p a s q u ' i l s o i t l é g i t ime d ' e x t r a p o l e r l e s a t t e n t e s
travers
e n s ui t e
HI
ou
( type B l .
greffant
se
l e s c y c l e s d ' u n mo u v eme n t l o n g d e h a u s s e d e s p r i x e t
à t r a v e r s l e s c y c l e s d ' u n m o u v eme n t l o n g d e b a i s s e p o u r
deux raisons
(2l
( type A l
pou r r a i t ê t r e t e n t é d e c r o i r e à l ' e x i s t e n c e d ' a t te n t e d e p r i x
On
à
hausse
tendance des prix à la
AR
l ' inverse
( type B l .
lo n g u e s
L e s m a r c h é s s o n t d e f a ç o n p r é d om i n a n t e d e s ma r c h é s d e
différent.
( 1 l
qui
:
d e c e q u i s e p a s s e a u x po i n t s d ' é q u i l i b r e l ' e x pl i c a t i o n Pour gé n é r a l d e s p r i x e t d e r e t o u r n eme n t d e s mo u v eme n t s g é n é r a u x d e s prix , nous renvoyons à Dupriez , D u p r i e z L . H . , M o u v eme n t s I I , p .
op. cit . , 212.
p.
324 .
6.-
é c o n om i q u e s
ON
opér a t e u r s
recon n a i s sent que l ' a c t ion d es
des a uteurs
plu p a r t
la
(i)
s e d év eloppe d a n s l e c y c l e e t p a r
i l s e r a i t d i f f i c i l e d e d ém o n t r e r
été faite à notre conn a i s s a nce )
pas
opt imi s t e s
développ a n t pend a n t u n e s é r i e d e s c y c l e s
se
q u ' on
ré c e s s i o n
la
q u e d e s per s pe c t i v e s
d e l a p h a s e A n e s u b i s s e n t a u c u n eme n t l ' imp a c t d e
" fo r t s "
retrouve
a pr è s c h a q u e p h a s e d e
pro s pé r i té ,
d e même q u e d e s p e r s p e c t i v e s p e s s imi s t e s
développant
pend a n t
soient
c o l o r é e s à u n c e r t a i n mome n t p a r u n e p h a s e
pas
une
s é r i e d e c y c l e s " f a i ble s "
( f û t - e l l e r e l a t i v eme n t c o u r t e )
avis ,
m o u v eme n t s
se ne
d e p r o s pé r i t é .
o n o u b l i e t r o p s o u v e n t d a n s c e d oma i n e q u e l e s
longs
de
of
notre
hausse
IV ES
A
l e t l a d émo n s t r a t i o n n ' a
EU RO PE AN
I ii )
UN I
c o n s éq u e n t a u s s i l ' a c t i o n q u i s ' i n s p i r e d e s a t t e n t e s ;
des
prix sont
p é r i o d i q u e me n t
entrecoupés par d e s b a i s s e s e t que l ' inverse est
vrai en période
d e mo u v eme n t l o n g d e b a i s s e .
mieux
est
d e cons idérer ,
CH
Le
é c o n o mi q u e s
( à part certains
est
proba ble ,
AL
Il
AR
b a s e d ' a t tentes a xées
corres ponde n t
IC
réalisés
p e nd a n t
se la
OR
réces s ion ;
HI
ST
mo n t e n t
s em b l e - t - i l , s pé c u l a t e u r s )
q u e l e s o pé r a t e u r s n ' opère n t g u è r e s u r
s u r l e mo u v eme n t l o n g d e s p r i x .
et
meme n o r ma l ,
que les prix réal i s é s n e
p a s e n t i è r em e n t a u x a t t e n t e s .
En pha se A les prix
s i t u e n t c e r t a i n eme n t a u - d e s s u s d e s p r i x a t t e n d u s p é r i od e
d e p r o s p é r i t é e t mo i n s b a s e n p é r i o d e d e
e n p h a s e B c ' e s t l ' i n v e r s e q u i s e p r od u i t e t l e s p r i x
mo i n s v i t e q u e l e s p r i x a t t e n d u s p e n d a n t l a p é r i o d e d e
prospérité
e t b a i s s e n t mo i n s f o r t q u e l e s p r i x a t t e n d u s p e n d a n t
la pér iode d e réce s s ion .
9.-
III.
UN I
ON
CHAP I T R E
EU RO PE AN
L ' O B S ERVAT I ON MONT R E D E UX T Y P E S D E CYCL E S - J UGL AR .
D è s l e d é b u t l e s é c o n om i s t e s o n t e u l e u r a t t e n t i o n a t t i r é e sur
le
fa1t que d a n s
pr é s e n t a i e n t
l ' évolu t io n h 1 s t o r 1q u e l e s c y c le s - J u g l a r
suivant
deux
types
différent s .
Certains
se
cycles
p r é s e n t a i e n t u n nombre rela t i f d ' a n n é e s d e pro s pé r i t é p l u s g r a nd q u e le
n om b r e
d ' années d e réce s s ion .
D ' a u t r e s cycles ,
p r é s e n t a 1 e n t u n e p h y s i o n om i e i n v e r s e
:
au cont raire ,
l e n om b r e r e l a t i f d ' a n n é e s d e
p r o s p é r i t é é t a 1 t p l u s p e t i t q u e l e n om b r e d ' a n n é e s d e r é c e s s i o n .
du
pu r e l i e r l e s d e u x t y p e s d e c y c le s - J u g l a r a u x d e u x
m o u v eme n t
p r i n c 1 p a leme n t
l ' attention
est
toujours
allée
e x c e s s i v eme n t v e r s l e m o u v eme n t d e s
L a p h a s e d ' e x p a n s i o n c om p o r t a i t d e s c y c l e s - J u g l a r d u p r em 1 e r
t y pe
la
d e u x i ème
pha s e d e b a i s s e longue compor t a i t des
t y pe .
exagération pa rler
Afin
d ' éviter de verser à
des
cycles Juglar
a pp a r t i e n n e n t
à
cycle s - Juglar du
notre
d e l ' a s p e c t m o n é t a i r e d u m o u v eme n t ,
AR
de
où
et à notre avis
CH
pr1x .
long
IV ES
phase
a
of
On
tour d a n s une
nous
n o u s p r o po s o n s
d u t y p e A d o n t o n observe q u ' i l s
l a p h a s e A d u K o nd r a t i e f f e t d e s c y c le s - J u g l a r d u " K" .
HI
ST
OR
IC
AL
t y p e B d o n t o n observe q u ' i l s a p p a r t i e n n e n t à l a p h a s e B d u
. .1. .
1 1 .
Durant les
les pha ses A la
pha ses
tend a n ce d e s prix e s t à la
B elle e s t à la ba i s se ,
hausse et d a n s
ma i s i l y a d e s b a i s s e s
les
tendance
pha ses
à
A l e s g a i n s d e prod u c t i v i t é
mo n t r e n t u n e
l a baisse e t l e c o n t r a i r e s e ma n i f e s t e p e n d a n t l a
pha se A .
EU RO PE AN
Durant
UN I
cours d e s réce s s io n s conjonctu relles
*
au
ON
*
-
C e p e nd a n t n o u s croyon s q u e p o u r l ' e s s e n t i e l c e s d i f f é r e n t e s c a r a c t é r i s t iq u e s men t i o n n o n s
trouvent leurs
au
début
c.à.d.
l ' imp o r t a n c e d i f f é r e n t e d e s
pro s pé r i t é et d e réce s s i on d a n s
p r od u c t i o n
ce
qui
d a n s les la plus
d e xpa n s s � o n
( 1 ) .
pha ses A et B , frappante ,
CH
·
concerne
les
r y t hme s d ' e x p a n s i o n d e l a
nous
r e p r od u i s o n s
à nos yeux
:
Les
ci-dessous
r y t hmes
la
succe s s i f s
IV ES
s t a t � s t ique
années de
c h a q u e c y c le - J ugla r .
of
Pour
r a c i n e s d a n s l e p h é n om è n e q u e n o u s
R y t h me s d ' e x p a n s � o n e n ï. d e s P r od u c t i o n s m o n d i a l e s suivant Snyder
(2)
3 . 65 2 . 39
1 894- 1 9 1 3
3 . 04
1913- 1940
1 . 59
IC
AL
AR
1 850- 1 87 0 1 870- 1 694
OR
( 1 ) Nou s
ST
dans
m a i s s im p l eme n t d e s e x p a n s i o n s p l u s o u mo i n s v i v e s s u i v a n t que l ' on s e trouve dans une pha se A ou B . cfr . D u p r i e z , M o u v em e n t s I l , p . 7 1 . P o u r l e c omme n t a i r e a u s u j e t des
dates
d ' inver sion ,
nous renvoyons à
D u p r i ez .
HI
(2)
�
insistons s u r l e f a i t q u e c o n t r a i r em e n t à c e q u i s e p a s s e la c o n j o n c t u r e ( c y c l e s - J u g l a r l , i l n e s e ma n 1 f e s t e p a s d e
. .1. .
12.-
ON
IV .
UN I
CHAP I TR E
I .
PRODUCT I V I T E .
EU RO PE AN
I NPUTS EXTERNES ET
L E PROBLEHE .
d i f fé r e n c e e s s e n t ielle e n t r e l a ph a s e B d u K c ' e s t q u e
La
l e s c y c l e s y s o n t a u t r eme n t c o n d i t i o n n é s . f ormul a t i o n i n ve r s e
la
of
a v a n t d e p é n é t r e r d a n s l e c o n d i t i o n n e me n t d i f f é r e n t
c y c le - J u g la r ,
" s p a s me c y c l i q u e " ,
r eg a rd o n s
r é p o n s e s em b l e ê t r e l a
i nd u s t r i elle
d ' a b o r d c e q u ' e s t e s s e n t i e l l eme n t u n
p o u r r e p r e n d r e l ' e x p r e s s i o n s i ima g é e d e O u p r i e z .
CH
La
nous préférons
la d i s t inction entre l e s pha s e A e t B d u K .
Hai s , du
fait ,
c ' e s t l e c o n d i t i o n n em e n t d i f f é r e n t d u c y c l e q u i
IV ES
" fa i t "
:
En
suivante
:
l a pou r s u i t e d e l a r é v o l u t i o n
c o n s i s t e p o u r l ' e s s e n t i e l d a n s l e d é v e l o p p e me n t d e l a
AR
prod u c t i o n i n d i r e c t e a u m o y e n d ' u n a pp a r e i l d e prod u c t i o n q u i s ' é tend sans
cesse
tout
en
se renouvela nt
par l ' a pport de la d iv i s ion
de
Or ,
l e d é v e l o p p eme n t
AL
i n t e r n a t i o n a l e d u t r a v a i l e t d e l a t e c h n o l og i e .
c e t a p p a r e i l d e p r od u c t i o n n e s e f a i t p a s d ' u n e f a ç o n r é g u l i è r e ,
IC
m a i s e n t r a i n e d e s m o u v e me n t s m u l t i p l i c a t e u r s d ' i n v e s t i s s em e n t s e t d e d e m o u v eme n t s d e s t o c k s ,
d ' a c c é l é r a t i o n s d e l a f o rma t i o o n d u
c a pi t a l
fixe
C ' e s t l a pha s e con joncturelle de
OR
revenu s ,
et circulant etc .
HI
ST
l ' e x p a n s io n o u d e l a pro s pé r i t é .
La s u iv a n te
:
p r emi è r e
quest ion que nous devon s nous poser e s t la
s i à c e r t a i n e s é p o q u e s l a p r od u c t i o n t r a v a i l l e d a n s
une
me s u r e i m p o r t a n t e p o u r l e d é v e l o p p e me n t d e l ' a p p a r e i l d e p r od u c t i o n , c ' e s t q u ' i l t r a v a i l l e mo i n s p o u r l a
c o n s omma t i o n ?
pro s pé r i t é c y c l i q u e v o i t
Hais
il n ' en e s t
rien
et la phase de la
�
u n e p r od u c t i o n a c c r u e d e b i e n s d e p r od u c t i o n e n même t emp s q u e
l a c o n s omma t i o n s e d é v e l o p pe .
s e d é v e l o p p e r i_lâ
c ' e s t l à u n p r em i e r p a r a d o x e a p p a r e n t .
nous
la
r e n v oyon s à
a d o n n é e d e s p r i n c i p a l e s p h a s e s de l a
( 1 )
UN I
Ha berler
que
définitio n
ques tion ,
cette
clarifier
Pour
ON
13.-
conjoncture .
EU RO PE AN
C omme n t d é f i n i r l a p r o s p é r i t é e t l a d é p r e s s i o n ?
" P a r d é p r e s s i o n o n e n t e nd u n é t a t d e c h o s e s d a n s l e q u e l l e réel
habitant
c o n s ommé
à
l e r e v e n u r é e l p r od u i t p a r
un
parti culier ,
sont
l a n o rma l e d a n s c e s e n s q u ' i l d eme u r e d e s r e s s o u r c e s
i n u t i l i s ée s ,
r e l iq u a t
o i s i f d e f a c t e u r s d e p r od u c t i o n e t ,
en
d e l a ma i n d ' o e u v r e s a n s emp l o i . "
" La
prospérité ,
au cont r a i r e ,
l e r e v e n u r é e l c o n s ommé ,
ouvrie r s occupés
e s t un é t a t de chos e s d a n s
l e r e v e n u r é e l p r od u i t e t l e n o m b r e
IV ES
des
habit a n t ,
e t l e n om b r e d ' o u v r i e r s o c c u p é s v o n t e n d im i n u a n t o u
i n f ér i e u r s
lequel
par
of
revenu
s o n t é l e v é s o u a u g me n t e n t e t o ù i l n ' y a g u è r e
d e r e s s o u r c e s i n u t i l i s é e s o u d e c h bme u r s . "
AR
point s
*
cet t e définit ion ,
CH
Dans
nous attirons l ' a ttention
H a b e r l e r n e f a i t i n t er v e n i r d a n s niveau
général
des prix ,
s a définition ni l ' évolution ,
ni
p u i s q u ' i l s ' a g i t c h a q u e fo i s d e
AL
le
sur deux
IC
g r a n d e u r s r é e l l e s e t n o n n omi n a l e s .
*
On
n e peut a s s e z i n s i s t e r s u r le f a i t q u e la ph a s e d e p r o s p é r i t é
ST
OR
réalise
u n e p e r f o rma n c e e x c e p t i o n n e l l e p u i s q u e l a p r od u c t i o n d e
bien s
d ' é q u i peme n t
bien s
de
q u ' on
y
se fait
c o n s omm a t i o n . trouve
s a n s r éd u c t i o n d e l a p r od u c t i o n d e
( Si nous
l ' a mo r c e
de
insistons
s u r ce poin t ,
l ' explic a t ion
c ' est
d u proce s s u s
HI
e s s e n t i e l l eme n t t em p o r a i r e d e l a p r o s p é r i t é . )
( 1 )
H aberler ,
P r o s pé r i t é e t D é p r e s s i o n ,
SON ,
Genève ,
1 937 ,
p . 1 84 .
10.-
ON
V o i c i u n t a b l e a u q u i r é s um e l e s o b s e r v a t i o n s .
UN I
L e nombre r e l a t i f d ' a n n é e s d e p r o s p é r i t é e t d e r é ce s s ion .
D a n s l e t a bl e a u q u i s u i t n o u s n o u s l i mi t o n s a u x i n d i c a t i o n s ( 1 ) .
EU RO PE AN
de de Wolff r e p r i s par Dupr iez
ï.
Années de
P é r i od e
17
1 874 - 1 894
5
1 895- 1 9 1 3
14
Aftalion
32
17
68
74
6
26
24
16
76
74
5
26
of
1 85 1 - 1 873
IV ES
8
ï.
ba � s s e
hausse
1 826- 1 850
Années de
c o n s id è r e
c omme
typique six années de h a u s s e
s u i v i e s d e d e u x a n n é e s d e b a i s s e d e p r i x e n " h a u s s e f o n d a me n t a l e " contra ire
d ' une
fa çon
e n " b a i s s e f o n d a me n t a l e " mo i n s
(2) .
Nous
e n g a g é e " h a u s s e f o nd a me n t a l e "
CH
le
traduire
par pha s e A et
par pha se B .
AR
" b a i s s e f o n d a me n t a l e "
pouvons
L e s pha s e s A et
B du
K o nd r a t ie f f p r é s e n t e n t e n c o r e d ' a u t r e s
AL
c a r a c t é r i s t iq u e s q u i l e s d i f f é r e n c i e n t d o n t l e s p r i n c i p a l e s s o n t
D u r a n t l e s p h a s e s A l a prod u c t i o n c r o i t p l u s
IC
*
pha ses
OR
que
B
l ' on
( q u i n e ma n i fe s t e p a s d a n s trouve
l e K l e m o u v eme n t d e b a i s s e
dans la conjoncture .
ST HI
( 1 ) D u p r i e z , M o u v e me n t s I I , Dupriez ,
op . c i t . ,
:
vite que pend a nt les
Le fait vaut la peine
d ' ê t r e me n t i o n n é )
(2)
et
p. 15
p.15
. .1. .
a n a ly s e
nous
Si
pend a n t
la
t em p s vra i .
s a n s d o u t e q u e l a productivité v a e n a u gme n t a n t e n meme
c ' es t
D ' un e f a ço n g é n é r a le ,
( po s i t i v e )
n o n s e u l em e n t
r i e n n ' e s t moi n s
il n ' y a a u c u n e corréla t ion
e n t r e a u g me n t a t i o n d e l a p r o d u c t i o n e t a u g me n t a t i o n d e l a
p r od u c t i v i t é , c.à.d.
Or ,
la p r o d u c t i o n et l a c o n s omma t i o n .
que
s i e x c e p t i o n n e l l eme n t
c a p a b l e d ' a s s u r e r u n e p r od u c t i o n
l ' appareil est élevée ,
pha s e de prospérité conjonct urelle
EU RO PE AN
q u e s t ion
a m e n e imméd i a t em e n t à u n e s e c o n d e
UN I
Cette
-
ON
14 .
ma i s
f r éq u emme n t n o u s
trouvons
une corrélat ion inve r s e ,
q u ' u n e p r o d u c t i o n e x c e p t i o n n e l l em e n t é l e v é e sans réduction de
l a c o n s omma t i o n s e f a i t d a n s d e s c o n d i t i o n s d e d é c é l é r a t i o n d e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é .
p r o b l èm e e s t d o n c r a m e n é à
s a c om p o s a n t e e s s e n t i el l e
of
Le
v i e n n e n t l e s r e s s o u r c e s q u e l e s y s t ème é c o n om iq u e
peut
mobi l i s e r
nous
avons
p a r lé
?
E n s econd lieu ,
e n fi n ,
nouveau ?
AR
AL
( nouveaux
p a r t i c i p a t ion
le
fémin i n e ,
etc . ) .
El les
i n n ov a t i on s ,
proviennent d ' inputs
t r a v a i l l eu r s mig r a nt s ,
Quel e s t le p r o ce s s u s d e mobil i s a
l e s i n v e s t i s s eme n t s d ' e x t e n s i o n u n e f o i s q u e
p o t e n t i e l d e p r od u c t i o n e s t e n t i è r eme n t u t i l i s é .
OR
proce s s u s
par
Ce sont les trois questions qui ,
r e s s ources ?
ma r c h é s ,
E s s e n t i el l eme n t ,
IC
t ion ?
ce proce s s u s d e
n o u s c o n d u i r o n t a u x c o n d i t i o n n em e n t s d e s c y c l e s .
D ' où v iennent ces
externes
quel est
ce proce s s u s e s t - i l révers ible et s i o u i ,
CH
c o n d i t i o n n em e n t
croyon s - nous ,
( d e ma r c h é )
à c e r t a i n s mome n t s p o u r a s s u r e r l a c umu l a t i o n d o n t
mobi l i s a t i o n e t , quel
IV ES
d ' où
:
i l l im i t é ?
Non ,
S ' agit-il d ' un
à c a u s e d e s r e n d eme n t s d é c r o i s s a n t s q u i
s u r v i e n n e n t t ô t o u t a rd q u a n d o n a j ou t e d e s q u a n t i t é s c ro i s s a n te s d e
HI
ST
certa ins facteurs à des
stocks exi stant s .
15.-
La
ON
LA L I T TERATURE .
l i t t é r a t u r e j e t t e u n e l um i è r e s u r d e u x a s p e c t s
1 .
L a r e l a t i o n c y c l e e t l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é
2.
L e " mo u v eme n t "
1 .
La
:
l o n g e t l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é .
r e l a t i o n c y c l e e t l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é .
prod u c t i v i t é d ' expa n s ion
au
qui
interviennent dans
IV ES
c h a n g eme n t s
H a berler e t K u z n e t s o n t a t t i ré l ' a t t e n t i o n s u r
of
Mitchell ,
cou r s du cycle- Juglar
c y c l iq u e ,
la
CH
l ' évolu t ion d e s g a i n s d e
( 1 ) .
p r od u c t i v i t é
m a i n - d ' o e u v r e diminue p o u r l e s r a i s o n s
Au cou r s d e la pha s e
d e l ' o u t i l l a g e e t d e la
suivantes
( ci t a n t H a be r le r )
" l ' outillage
dés uet
et l e s u s i n e s mal s i t u é e s o u h a nd i c a pé e s
pour d ' autres
raisons
s o n t r em i s e n ma r c h e "
(xl
r e n d em e n t d e l a m a i n d ' o e u v r e d i mi n u e p a r c e q u e l e s h e u r e s
AL
" le
AR
(xl
s é pa r é s
EU RO PE AN
d e la q u e s t io n q u e n o u s d e v o n s e s s a ye r d e r e g r o u p e r
les
UN I
I l .
s u p p l ém e n t a i r e s
IC
l ' on
fa t ig u en t ,
p a r c e q u e l ' o n e mb a u c h e t o u t c e q u e
t rouve et parce q u e l ' on n e p e u t pa s
éq u i p e s
faire travailler les
à l a v i t e s s e m a x imum l o r s q u ' i l y a p l u s d ' e mp l o i s q u e
HI
ST
OR
d ' ouvriers .
( 1 )
H a be r l e r G. , Genève , 1 9 3 7 ,
P r o s pé r i t é e t D é p r e s s i o n , pp . 1 1 4 , 1 1 7 et 3 3 9 .
Société d e s Nation s ,
Mit chell W.C. , B u s i n e s s C y c l e s a n d U n em p l o y me n t , N . Y . , pp . 1 0 et 1 1 , a i n s i que d a n s B u s i nes s Cycles , part 1 I . Kuznets S. , Secular M o v e me n t s Houghton , Bos ton , N . Y . , 1 9 3 1 , p .
1 923 ,
i n P r o d u c t i o n a nd P r i ee s , 249 .
16.-
mon t e
p r od u c t i v i t é
la
p e nd a n t l a p h a s e
d e s c e n d a n t e d u c y c l e - J u g l a r p o u r l e s mêm e s r a i s o n s , invers e .
La
po s i t io n
ma i s a g i s s a n t e n
UN I
sens
ON
I n v e r s ém e n t ,
défendue
p a r H a be r l e r n ' e s t cepend a n t pa s
la
thèse de Gordon
( 1 )
EU RO PE AN
s u i v i e p a r t o u s l e s a u t e u r s e t n o u s v o u l o n s me n t i o n n e r e n p a r t i c u l i e r qui prétend que l e r e c u l de l a prod u c t i v i t é
p e nd a n t l e s p h a s e s d e p r o s p é r i t é e s t l o i n d ' ê t r e g é n é r a l . story
is
m o r e c omp l i c a t e d .
Output
" The full
p e r ma n - h o u r i n ma n u f a c t u r i n g
s h owed a n e t i n c r e a s e d u r i n g e v e r y c y c l i c a l c o n t r a c t i o n a n d e x p a n s i o n b e twe e n
1919
a n d W o r ld W a r
II.
T here is
s ome e v i d e n c e h o we v e r ,
l a bo r prod u c t i v i t y h a s t ended t o r i s e l e s s
t ow a r d t h e e n d o f c y c l i c a l e x p a n s i o n s , this
i s a lwa y s t h e c a s e .
Cette q u e s t ion
po s i t io n
a lt hough it
is not clear
of
that
f a s t a n d i n s ome c a s e s t o
plu s n u a ncée n o u s met s u r l a voie d ' u n e
IV ES
fall ,
that
e s s e n t i e l l e d u mom e n t q u e n o u s n o u s e n g a g e o n s d a n s
la voie
d e l ' e x a me n d e c e q u i a r r i v e d a n s l e l o n g t e rme .
net
que
de
la
IC
C ' est
ce
que
la
ST
OR
" mo u v e me n t "
HI
( 1 )
s o ld e
:
l e g a i n d e l a p r od u c t i v i t é
r é c e s s i o n cycljgue c om p e n s e - t - i l ,
e t peu t - ê t r e
l a d é c é l é r a t i o n d e l a p r od u c t i v i t é d e l a p h a s e d ' e x p a n s i o n ?
AL
a u-delà ,
d e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é
AR
co u r s
l i t t é r a t u re s ' e s t peu o c c u pée j u sq u ' ic i d u
d o n n e d a n s l e t em p s c e t t e s u c c e s s i o n d ' a c c é l é r a t i o n e t d e
d é c é lé r a t ion au
la
CH
Hais ,
G o rd o n ,
cet a spect de la q u e s t ion q u i nous
littérature
dit
amène à examiner
à p r o p o s d e l a p r od u c t i v i t é d a n s l e
long .
B u s i ne s s Fluct u a t ion s ,
H arper ,
N.Y. ,
1 952 ,
p.
254 .
17.-
pro s pi r i t i
tend
p r od u c t i v i t é
la réce s s ion ,
ces
Les
gains .
conjoncture
une dicélir a t ion d e s g a in s d e
a u contraire ,
t e nd à u n e a ccilé r a t io n d e
auteurs qui s e sont at tachis à l ' étude de la
ne se sont pas penchis
C ' est dans
c y c l e·.
à
UN I
La
ON
l o n g e t l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t i .
L e " mo u v eme n t "
EU RO PE AN
2.
la
sur le résultat net à travers le
littérature con s a crée aux
" mo u v e m e n t s "
longs
q u e l ' on a borde c e t a s pe c t d e l a q u e s t i o n .
Nou s con s i sterait m o u v em e n t s
a tt irons à
de
c e pe n d a n t
confondre
( unita ire )
ma s q u e r u n p h é n omi n e e s s e n t i e l e n
le d a n g e r q u i
qui risque ,
" mo u v em e n t s "
e n e f fe t ,
de
n o t a mm e n t l e r 6 l e d e s
IV ES
of
i n pu t s e x t e r ne s .
indica tions
sur
l e s m o u v eme n t s d e l a p r od u c t i o n e t l e s
l a p r od u c t i v i t é
C ' est
l ' a t t e n t ion
surtout
sur
la
chez
Dupriez
que
nous t rouvons d e s
q ue s t ion q u i n o u s concerne
:
" Les
r e n d eme n t s
u n i t a i r e s c r o i s s e n t s u r t o u t e n b a i s s e f o n d a me n t a l e s o u s l ' i n c i t a t i o n efforts
entendons
ind u s t r ie l s e x igi s "
( 1 ) .
CH
des
é v i d emme n t l a p h a s e B d u
P a r b a i s s e f o n d a me n t a l e n o u s
" mo u v em e n t "
a v ec d e s ma r c h é s d ' a c h e t e u r s e t d e s
AR
fa ible s , bais se .
A nos yeux , globale
AL
p r od u c t i o n pe r s on n e
emplo y i e
long a vec ses
c y c le s
t e nd a n c e s d e p r i x à l a
c ' e s t l ' opoosjtion é v i t r e l e s v a r i a t i o n s d e l a et
l e s v a r i a t i o n s d u r e n d eme n t u n i t a i r e p a r
( p r od u c t i v i t é )
s u iv a n t l e s ph a s e s A e t B
(2)
qui
OR
IC
e s t l e p h é n omi n e c r u x i a l .
De
meme ,
q u a nd M a r j ol i n c i t i p a r D u p r i e z
(3)
a f f i rm e q u e
l e " m o u v eme n t d u n i v e a u g i n i r a l d e s p r i x e s t u n e d e s c o n d i t i o n s d e l a
ST
p r od u c t i o n
HI
que
ces
c omme l e s r o u t e s , m o u v eme n t s
ai lleur s ,
d u n iveau ginéra l des
etc .
.
•
il faut bien voir
p r i x s ' a c c om p a g n e ,
par
d ' une a r ticulation inver s e e t que les reculs des g a i n s de
p r od u c t i v i t i
et
a c c om p a g n e n t
con s tituent
" mo u v e me n t s "
(3)
l e s ma c h i n e s ,
longs
les
varia tions le
des
i n pu t s e x t e r n e s q u i l e s
vér i t a bl e
noeud
(4) .
( 1 )
(2)
(4)
S im i a u d e s t im a i t même q u e l a b a i s s e d e s p r i x
Dupriez ,
d e p r od u c t i o n
d u p r o b l im e d e s
M o u v eme n t s
( Dupriez ,
Il,
idem ,
p. 10.
p . 95 l .
s t im u l a i t l e v o l u m e
18.-
s t a t i s t i q u e a m a s s é p a r D u p r i e z c o n f i rme l a
ma t é r ie l
OPPosée e n t r e p h a s e s A e t B e t p r od u c t i o n u n i t a i r e d a n s u n
r e n d eme n t période
1 83 1
1913
l e s c h a r bo n n a g e s b e l g e s p e nd a n t l a
( ex p a n s ion a c célérée pend a n t l e s ph a s e s
BI
;
l a p r od u c t i o n d e f o n t e p a r o u v r i e r s ' a c c é l è r e a u c o u r s d e s a n n é e s pénibles
*
à
ouvrier dans
1 87 3 - 1 8 8 8
( ph a s e B I
( 1 )
;
" Da n s
l ' indu s t rie
belge d u z i n c ,
moi n s
régulières ,
ma i s
baisses de prix "
Nou s
c . à .d .
renvoyons
l e s c o u r b e s d e r e n d eme n t
le p r og r è s e s t
s t im u l é p a r l e s f o r t e s
a u cou r s d e la ph a s e B d u
a
sont
"
K
"
.
( 1 )
Oupriez pour une étude plus l a rge d u
of
*
par
:
UN I
g r a nd n om b r e d e s e c t e u r s
EU RO PE AN
l i a i s on
*
ON
Le
IV ES
m a t é r i e l s t a t i s t iq u e q u i c o n f i rme d ' u n e f a ç o n g é n é r a l e q u e l e s g a i n s d e p r o d u c t i v i t é a u gme n t e n t mo i n s v i t e a u c o u r s d e s p h a s e s A cycles
for t s e t d e s
phases
B
qui
CH
était resté ouvert lorsque nous avons étudié la et
AL
p r od u c t i v i t é net
des
IC
p r od u c t i v i t é un
s omme s a i n s i a me n é s à u n e c o n c l u s i o n imp o r t a n t e s u r u n
AR
Nous
s o ld e
s o lde
prospérité c . q .
a c célé r a t io n s
réce s s ion cycliques c . à . d .
d é p e n d d u mod è l e d u c y c l e .
Les cycles
n e t n ég a t i f e t a pr è s q ue l q u e s c y c l e s
OR ST HI
fo r t s ) .
Dupriez ,
M o u v eme n t s
Il ,
p.
1 02 etc .
for t s p r é s e n t e n t
fo r t s l e s g a i n s d e
fa ibles
p r od u c t i v i t é s o n t a me n é s à u n n i v e a u c o n s i d é r a b l e
( 1 )
que le
les cycles faibles présentent
s o lde n e t po s i t i f et a p r è s q ue l q u e s c y c l e s
cycles
liaison
et des d écélér a t io n s des g a i n s de
p r o d u c t i v i t é s o n t r a me n é s p r è s d e z é r o ; un
q u ' a u cou r s des
( a vec d e s c y c l e s f a i b l e s d e t d e s t e nd a n c e s d e s p r i x à l a
baisse ) .
point
tendances des prix à la haus s e )
( avec des
les gains de
( q u i p e r me t t r a d e s
19.-
Des attiré
1nputs
études
l ' attention
globale
et
la
pr o d u c t i o n g l o b a l e .
récentes , d ' une
i npu t s , pr o d u c t i v i t é .
s u r t o u t d ' o r i g i n e amér i c a i n e ,
part
sur la
p r od u c t i v i t é e t ,
rapport Albert
d ' a utre part ,
fait qu ' aux
p r od u c t i v i t é
a
Ball a
e n t r e l e v o l um e d e s
a t t i r é r é c emme n t
a u c o u r s de ces dernières décennie s ,
ba i s sé
fort ,
très
con s t a t a t 1o n s remo n t e à
un ouvrage qu1
1 949
a lo r s q u e la
1 979 .
1 969
p r od u c t i o n g l o b a l e a
r e p r od u i s o n s
I - 1 969 (3)
I - 1 979 ( 4)
of
(2)
au
1 00
0' 4 0
P N B / em p l o y é ! r é e l )
8 . 1 38
PNB / c apita l ( réel )
3 . 289
On
CH
de population
vo1t
la
c1-dessous
les
( 1 l
IV ES
Personnes
Nou s
sur
à ce s u ]et q u i se trouvent dans S te1n , d a n s
( 1)
travail par
l ' a t tention
Etats-Unis ,
a u g me n t é e n même t em p s q u e l ' emp l o i . p r em i è r e s
ont
r e l a t i o n e n t r e prod u c t i o n
et les gains de product ivité .
Le le
;
ON
triade
UN I
s u r la
EU RO PE AN
Note
0'41
Varia t ion
49-69 (l a n )
69-79
(l an)
0 , 40
0 , 45
147
1 3 . 22 1
1 4 . 35 1
2 , 42
0 , 82
5 . 322
5 . 321
6 . 449
2,44
1 , 94
13
qu ' entre
1
1 949 et
0,01
0 ' 1 1
1 9 6 9 l a popu l a t io n a c t ive p a r
AL
S t e i n H . , W h y d i d c o n s u mp t i o n n o t r e f l e c t t h e s l a c k e n i n g o f t h e p r od u c t i v i t y t r e n d ? I n C o n t em p o r a r y E c o n om i e P r o b l e m s , Ame r i c a n Enterpri se I n s titute 1 9 7 9 .
HI
ST
OR
IC
( 1 )
AR
à l a p o p u l a t i o n t o t a l e e s t r e s t é e s t a b l e , ma i s q u ' e n t r e 1 9 6 9 et 1 9 7 9 e l l e a a u g me n t é d e 1 1 7. . E n même t em p s , l a c r o i s s a n c e d e l a p r o d u c t i v i t é , q u i é t a i t d e 2 , 4 1 7. p a r a n e n t r e 1 9 4 9 e t 1 9 6 9 , a b a i s s é à 0 , 8 2 par an . ra pport
. .1. .
20 . -
que
la
t em p s
c o n s id é r a bl e d ' empl o i s ,
c o n n u u n e a u g me n t a t i o n prod u c t i o n globa le a
pu
a u gm e n t e r ,
en
loin
a rrière et
s emb l e n t
c r o i s s a n c e p l u s p e r ma n e n t e e t
Nou s son
a nalyse
toutes
retrouvons dans
faire partie d ' une a rt i cu l a t ion d e l a f o n d a me n t a l e .
Kend r i c k
( 1 )
h i s t o r iq u e d e l a c r o i s s a n ce
pha se s
confondues
beaucoup plus
cepend ant
p r od u c t i v i t é r em o n t e n t
act ive et
popul a t ion
p a r l e t r i a ng l e prod u c t i o n g l o ba le ,
EU RO PE AN
soulevées
e n même
malgré une chute
i n q u i é t a nt e d e l a p r od u c t i v i t é .
Les questions
ON
ont
les
UN I
Etats-Unis
annees
cours de ces dernières
qu ' au
explique
Ceci
la
relation
suivante dans
sécula ire a u x
Etats-Unis ,
of
E c o n om i e n a t i o n a l e U . S . A .
IV ES
R e l a t i o n e n t r e p r od u c t i o n g l o b a l e , et
r a t i o s d e p r od u c t i v i t é p o u r
1 800- 1 973
d e l a pé r i o d e
CH
1 800-
I nput de
s o u s - périodes
( v a leurs
1 855-
a u cou r s
réelle s ) .
1 889-
1 9 1 9-
1948-
1655
1890
19 1 9
1948
1973
4 , 2
4 '-
3,9
3,-
3 , 8
2,2
0,8
1 '4
1 '7
2,2
2 , 4
facteurs
AL
ta ngibles
AR
P r o d u c t J. o n g l o b a l e
i n pu t s d e f a c t e u r s
(x)
3,9
3 , 6
G a i n s d e p r od u c t i v i t é
0 , 3
0 , 3
facteurs
OR
IC
des
HI
ST
( 1 )
(xl
Kendrick
J.W. ,
H i s torica l
P r od u c t i v i t y T r e nd s ,
Pe r s pe c t i ve ,
C o n t em p o r a r y E c o n om i e
a nd
causal factors ,
P ro blems ,
Ame r i c a n
the recent a nd
s l owd own p o l i c y o p t J. o n s ,
Enterpr i s e
I nstitute ,
1 979 . Il
s em b l e q u u n e e r r e u r d ' imp r e s s i o n
tableau
:
l e n om b r e 2 , 4 d o i t
se
soit glis sée dans
ê t r e r em p l a c é p a r
1 , 4 .
. .1. .
le
21 .-
En
se dégagent
s u r l ' e n s em b l e d e l a p é r i o d e ,
:
l a p r od u c t i o n g l o b a l e mo n t r e u n e
alors que la variance se s itue
p r od u c t i v i t é n e c omme n c e à mo n t e r q u ' à p a r t i r d e l a p é r i o d e
1 889
*
;
EU RO PE AN
a u n i v e a u d e s i n p u t s e t d e l a p r od u c t i v i t é
la
les
ON
suivantes
c r o i s s a n c e r ema r q u a b l eme n t s t a b l e ,
*
q u i n ' e s t p a s é t a bl i
p h a s e s A e t B d e l ' é v o l u t i o n é c o n om i q u e à l o n g t e rme ,
con s t a t a t ions
*
le t a b l e a u c i - d e s s u s ,
UN I
suivant les
exami n a n t
s imu l t a n éme n t a v e c u n r e c u l b r u t a l d e s i n p u t s ;
i l s e d é g a g e u n e c e r t a i n e c o r r é l a t i o n n ég a t i v e e n t r e i n p u t s e t p r o d u c t i v i t é à p a r t i r d e c e t t e é p oq u e ;
L ' o p po s i t i o n
rencont rée
r é c emme n t a u x E t a t s - U n i s e n t r e
empl o i e t p r od u c t i v i t é t r o u v e d o n c d e s r a c i n e s p r o f o n d e s d a n s
HI
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
of
l ' h i s t o i r e d e l a c r o i s s a n c e é c o n om i q u e .
. .1. .
22 . -
III.
EXTENS I F I CAT I ON V E R S U S
I N T E N S I F I CA T I ON .
UN I
ON
U N S C H EMA T H E O R I Q U E
Phase A
d e d é c o u v r i r s o u s ! " a ngle t h é o r i q u e l a n a t u r e d u
EU RO PE AN
E s sayons
c o n d i t i o n n eme n t p r o v oq u é p a r c e f a c t e u r à t em p s o pé r a t i o n n e l l o n g q u e s o n t l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é .
L " a r t i c u l a t i o n e n t r e p r od u c t i o n g l o b a l e , g a i n s d e p r od u c t i v i t é e s t
La
la
suivante
input s externes et
:
p h a s e A e s t c a r a c t é r i s é e p a r d e s c y c l e s f o r t s mo n t r a n t suivante s
:
of
l e s c a r a c t é r i s t iq u e s
*
g a i n s d e p r od u c t i v i t é é l e v é s
*
f o r t e d ema n d e d e b i e n s d e p r od u c t i o n
*
concurrence
IV ES
;
e n t r e p r od u c t i o n d e b i e n s d e p r od u c t i o n e t d e
c o n s omma t i o n
ma r c h é s d e v e n d e u r s
*
impu t a t i o n d e la
*
i n p u t s e x t e r n e s i n t é g r é s d a n s ! " é c o n omi e .
AR
CH
*
AL
Au
p r od u c t i v i t é
cou r s
v a le u r a j o u t ée a u x f a c t e u r s
des cycles
c omme n c e n t
à
s u i v a n t s d e la pha s e A l e s g a i n s d e
b a i s s er
s o u s ! " e f f e t d e s r e n d eme n t s
OR
IC
décrois sants .
L e s c a u s e s d e c e t t e d é c é l é r a t i o n d e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é ( 1 ) .
HI
ST
a é t é a n a l y s é e n o t a mme n t p a r O u p r i e z p o u r l e s i è c l e d e r n i e r
1 1 )
Oupriez ,
M o u v eme n t s
II,
p. 122.
. .1. .
23 .
p h a s e d ' e x t en s i f i c a t ion entra îne l a
les
outils
r e foulés
neu fs
du
l e n t em e n t ,
s ' a joutent
proces s u s
aux a nciens q u i ne
r e m p l a c eme n t s
L ' e f fo r t
se
d é bo u c h é s outils
*
Les
concentre
que
de
c a p i t a l i s t iq ue s ,
a
d 1 r 1 g i s me e t
t r ou v o n s
une longue liste de facteurs
IC
AL
mo i n d r e
:
input d ' énergie
*
mi s e a u t r a v a i l d e
*
décapitalisat ion
*
in flation
*
fiscalité .
prise
g a i n s d e p r od u c t i v i t é
" régula tion "
*
W. ,
cap1taux
s e x e d e l a ma i n d ' o e u v r e
i n p u t d e ma i n d ' o e u v r e a g r i c o l e
F el l n e r ,
au
fait l ' ojet de nouveaux
*
OR ST
s u j et
nous
c om p o s i t i o n a g e -
*
r eq u i e r t d e s
of
CH
AR
*
HI
le
agi d a n s l e s e n s d ' un e décélér a t io n des
ayant
( 1 )
( 1 )
plu s
t e c h n i q u e e t l e s o u t i l s d e r em p l a c em e n t
IV ES
r é c emme n t
Fellner
Les
a u x a u t r e s e t l e r e n d eme n t m o y e n
C e t t e p h a s e d u d é v e l o p p em e n t
d é v e l o p p eme n t s .
t e ch n iq u e .
p a r c e q u e l e s o u t i l s nouve a u x répondent
impo r t a nt s .
Plus
s u r l ' é l a r g i s s eme n t d e s
p r o d u c t i o n d e v i e n n e n t n é a nm o i n s
dernier é t a t d e la
Dans
uns
exigés
l e n t em e n t .
procédés
auss1 .
plu s
s u r l ' a mé l i o r a t i o n d e l a
s ' a j outent les
a u g me n t e p l u s
EU RO PE AN
par l ' usure .
*
sont
d e p r od u c t i o n q u e b e a u c o u p plu s
à l ' occa s io n des
n o t a mme n t
f a c i l i t é d e v e nd r e ,
ON
La
UN I
*
C o n t em p o r a r y
I n s t itute ,
" mi n o r i t é s "
E c o n om i e
P r o b l em s
1 97 9 ,
Amer i c a n
p.7.
. .1. .
Enter
24 . -
En seconde
Eu rope
guerre ,
occidentale
il n ' est
pour
les
a nnees
ayant
pas difficile de trouver des
suivi la facteurs du
p r od u c t i o n
à
et
la décélération des
gains
ON
même g e n r e q u i o n t à la fois c o n t r i b u é à l ' a u g me n t a t i o n d e s g a i n s d e d e prod u c t i v i t é e t e n
une
pl u s
grande
" pa rt i cipa tion "
é c o n om i q u e *
suffisante
( c fr .
T a lbot )
à la vie
sans
f o rm a t i o n
;
*
p e rmi s s i v i t é c r o i s s a n t e d a n s l ' a p p a r e i l p r o d u c t i f
*
g l i s s eme n t
vers
tertiaire à
le s e c t e u r
ba s se .
IV ES
L e c h a n g eme n t d e d i s q u e q u i A présente l ' a r t i c u l a t ion
suivante
*
p r od u c t i o n
*
d ema n d e
*
ma r c h é s d ' a c h e t e u r s
CH
fa ible d e
r e f o u l eme n t d e
*
imp u t a t i o n
IC
AL
*
OR
biens ;
des
facteurs
e n t r epr i s e s
un
l ' effet de
;
� d e p r od u c t i v i t é à l ' e n t r e pr i s e
p é r 1 od e d ' a v a n t
certain
sous
;
l i a i s o n a v e c l e r e f o u l eme n t d e s
la
pha se
d e p r od u c t i o n
s i t u a t ion di fficile des
Pour
fin de la
:
r é o r g a n i s a t i o n d e l ' a p p a r e i l d e p r od u c t i o n
la
trouvons
c a r a ct é r i s e la
fa ible
AR
*
p r od u c t i v i t é p l u s
of
Phase B
ST
f emme s
l a m i s e a u t r a v a i l d e t r a v a i l l e u r s mig r a n t s profes sionnelle
.f
des
EU RO PE AN
*
UN I
particul1er
n om b r e
de
la
facteurs ) .
p r em i è r e g u e r r e m o n d i a l e ,
facteurs
q u i pou s sent
à une
:
HI
a u g m e n t a t i o n d e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é
( en
. .1. .
nous
25 . -
d i f fé r e n t ielle
sélection
r é g ime s d e p r od u c t i o n e t
des
r é g re s s i o n d e s t y p e s a n c i e n s
;
*
a ccélé r a t i on d e la g r a nd e u r d e s en trepr i s e s
*
a ccéléra tion
ON
*
e t d e l ' i n t e n s i f i c a t i o n d u m a c h i n i s me
( 1 ) .
UN I
d e l a conce n t r a t io n t e c h n i q u e d e l ' e x t en s i o n
p r é s a g e r u n e a c c é l é r a t i o n d e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é .
la i s s e n t
qui
EU RO PE AN
P l u s r é c emme n t n o u s t r o u v o n s u n c e r t a i n n o m b r e d e f a c t e u r s
s em b l e n t a g i r d a n s c e t t e
Nous citons les facteurs principaux qui nous direction
:
*
fusions a u -delà des
*
i n f l u e n c e c r o i s s a n t e d e s mé t h od e s d e p r od u c t i o n j a p o n a i s e s ;
*
f e r me t u r e d ' e n t r e p r i s e s m a r g i n a l e s
*
m a r i t im i s a t i o n
de
frontières
cert a ines
;
:
i nd u s t r i e s o r i e n t é e s v e r s
of
l ' import a t i o n et / ou l ' e x po r t a t io n
:
robot i s a t ion
*
i n t r o d u c t i o n d e l a mi c r o - é l e c t r o n iq u e d a n s l a p r od u c t i o n e t
IV ES
*
la d i s t r ibut ion aux U . S . A .
*
s uppression
:
" dérégula tion"
crois sante de certa ines
" r i g id i t é s "
CH
*
d ' origine
AR
s yn d i c a le .
Un
q u e pend a n t la p h a s e B d u " K "
AL
fait
p o i n t m a j e u r c o n c e r n e l e p o i n t d e s a v o i r c omme n t i l s e
recons tituent
l e s g a i n s d e p r od u c t i v i t é q u i s e
n e d o n n e n t p a s l i e u à d e s a u gme n t a t i o n s d e s a l a i r e s . :
OR
IC
N o u s c r o y o n s q u e l a r é po n s e e s t d o u b l e
ST
*
pen d a n t
ces
p r od u c t i o n a ve c
cycles a nc ien
l ' a ppareil
f a i bl e s d e l a p h a s e B l ' a p p a r e i l d e e t p e u p r od u c t i f r e s t e e n c o n c u r r e n c e
nouveau
HI
m e i l l e u r e p r od u c t i v i t é a u x
*
e t empê c h e l ' i m p u t a t i o n d e l a facteurs
;
l ' é v ol u t i o n d e s p r i x d e d é t a i l f o u r n i t u n e amél i o r a t i o n d u pouvoir d ' a c h a t en ce s e n s q u e l e s prix b a i s s en t plu s que les
s a l a i re s .
( 1 ) S i mi a n d , d a n s D u p r i e z , M o u v eme n t s I I ,
p.
1 22 .
fort
26 . -
ON
CHAP I T RE V .
LE
P R O B L EH E .
La p r od u c t i o n cou r a n t e
de
biens
(c.à.d .
s e u l eme n t facteurs
p r o s pé r i t é
la
EU RO PE AN
1 .
c y c l i q u e c o mp o r t e u n e a u gmen t a t i o n d e l a
d ' é q u i peme n t
de
UN I
C O N D I T I ON N E M E N T O U C Y C L E E T V O L A N T D E C R E D I T .
sans
s t a nd a rd d e v i e )
p r od u c t i v i t é d o i t
e s t néce s s a i re ,
r éd u c t i o n d e c o n s omma t i o n
e t q u e p a r c o n s éq u e n t n o n
être élevée et u n i nput nouveau de
m a i s a u s s i q u e l e f i n a n ceme n t d e l ' e n s em b l e
juger
du
rôle
du
c r éd i t e n t a n t q u e f a c t e u r
IV ES
Pour
of
d o i t ê t r e a s s u r é e n caoital fixe e t e n caoital circulant.
cond i t i o n n a n t l e cycle - Jugla r ,
q u e lq u e s
n o t i o n s e s s en t ielles d o i v e n t
ê t r e r a p p e l e é s q u i n o u s p e rmet t r o n t d e me t t r e e n é v id e n c e l e r ô l e d u l e f i n a n c eme n t .
Nous
c r éd i t s
accordés
Au
une
d i s t i n ct i on
b a n c a i r e s a vec l e u r fon d s
AL
des
faisions
AR
d ' e n t repr i s e s
CH
c r éd i t d a n s
début
entre
propres
IC
OR
depu i s le
bank s "
de
la
de
ST
D ' autre part ,
HI
e n G r a nde B r e t a g n e .
leurs
( s tock )
et
le t o t a l
révolution i n d u s t rielle les a nnales la créat ion de nouvelles
C e t t e é t a ppe e s t
l o n g t emp s p a s s é e e t o n s ' ima g i n e p l u s
total
création
( flux ) .
r a pportent à c h a q u e repr i s e conjonct urelle , " country
la
fond s
le t o t a l d e s
é v i d emme n t
l e n o m b r e d e s b a nq u e s e t
p r o p r e s mo n t r a n t u n p r o f i l c o n j o n t u r e l . c r éd i t s a c c o r d é s d é pe n d d e l a c o njo n c t u r e
et
s u r t o u t d u mo u v eme n t d e c r é a t i o n d e n o u v e a u x b i e n s d e p r od u c t i o n
et
d e b i e n s d e c o n s omma t i o n d u r a bl e s .
a u s s i pa r les l ' actif
des
compo r t e d e s
Ce
total e s t fort i nfluencé
a t t e n t e s e n ma t i è r e d e p r i x q u i n ' o n t a u c u n i n t erméd i a i r e s valeurs en
imp a c t
sur
f i n a n c i e r s q u i é t a n t placé en c r é a n ce s ,
francs cons t a n t s .
. .1. .
27 . -
a j u s ter
résulte
les
fond s
de
ce q u i précède q u e
p r o pr e s à
pa s s i f / fond s propr e s doit
( à mo i n s d e p o u v o i r
l a c o n j o n c t u r e mo n t a n t e )
le r a pport
b a i s s e r e t a t t e n d r e u n po i n t d e s a t u r a t i o n
ON
Il
En
c a s d e c o n j o n c t u r e d e s c e nd a n t e l ' i n v e r s e
f o n d s p r o p r e s / pa s s i f r ed e v i e n t me i l le u r .
C ' es t
cette
éla s t icité
p e r m e t l e f i n a n c eme n t d e s pha s e s côté
ex i s t a i t 1 890 ,
( t r è s l i mi t é e p a r a i ll e u r s )
b a n q u e s c e n t r a l e s u n e même é l a s t i c i t é é g a l eme n t l im i t é e au
début de chaque
alors
que
vers
les
" mo u v eme n t "
années
1 8 7 0 et
seule
long ,
1 920 ,
c i r c u l a n t e n d e h o r s d u c r éd i t
au
capitaux
1 1 1
vers
1 8 5 0 et
contraire ,
tendu .
f i n a n c eme n t d u
q u i ne présente guère l a pla s t i c i t é néce s s a ir e pour
u n f i n a n c eme n t comp l e t d e s
b i e n s d e p r od u c t i o n ,
des
s tock s ,
des
etc . . .
OR
IC
AL
AR
CH
d e c o n s omma t i o n d u r a bl e s ,
1 1 1
H a berler ,
121
G o rd o n ,
le
s e t r o u v e d a n s l e ma r c h é d e s
IV ES
capital
(2)
c.à.d .
a l t e r n a t i v e q u i p e r me t t r a i t u n
of
La
ST
les
O u p r i e z a mon t r é p a r a i ll e u r s q u e d u
r a pport c i r c u l a tion / en c a i s s e é t a i t bea ucoup plus
HI
qui
c a p i t a u x c i r c u l a n t s q u i ma r q u e s u r t o u t
d ' expa nsion d u cycle . des
s e p r od u i t e t
EU RO PE AN
le r a t i o
UN I
de l ' a ct iv i t é .
Pros péri t é et Bus ines s
Dépre s s io n ,
fluctu a t ion s ,
p.
239 .
H a r fer ,
1 9 52 ,
p.
258 .
. .1. .
bie n s
28 . -
p a r e x a m i n e r l e c ompo r t eme n t d u c r é d i t d a n s l e
C omme n ç o n s
d ' a r r i v e r a u p r o b l ème q u i n o u s o c c u p e ,
a f in
conjoncturel
cycle
UN I
Cyc l e e t c r éd i t .
p l u s o u mo i n s
l ' a p p r o v i s i o n n eme n t
n o t a mme n t
ample
c r éd i t p e u t
en
EU RO PE AN
1 .
ON
LA L I T T ERATURE .
II.
i n f l u e n c e r le c o n d i t i o n n e me n t d u c y c l e .
A
ce propo s ,
i l e s t imp o r t a n t d e s e s o u v e n i r t o u t d ' a bo r d
s i l a mo n n a i e f i n a n c e l e s
que ,
proxy qui
son
( avec c api t a l
circulant
l ' a pp a r e i l
de
dont
le
qui
c r éd i t
finance surtout le
s u r tout pend a n t l a pha se
of
le d i t H a berler ,
i n v e s t i s s eme n t s e s t
l ' épargne et l a d i fférence est t e rme s ,
se fait
IV ES
des
le
v o l ume a c comp a g n e l e d é v e l o ppeme n t
d ' expan s ion du cycle .
mo n t a n t
c omme r c i a l e s ,
e s t l a mon n a i e f i d u c i a i r e )
p r od u c t i o n
C omme
t r a n s a c t io n s
" d u r a n t u n e ph a s e d ' expa n s ion ,
n o rma l e me n t
le
s u pé r i e u r à celui de
f i n a n cée p a r l ' i n fl a t i o n .
l a d ema n d e d e c a p i t a u x d ' i n v e s t i s s eme n t s e s t
En d ' autres
s i impo r t a n t e
CH
qu ' elle ne p e u t être s a t i s fa i t e par l ' épargne c o u r a n t e et qu ' il faut
AR
fa ire a ppel a u x c a p i t a u x d ' origine i n f l a t io n n i s t e . "
Un
de
s a v o i r s i l e v o l ume d e s
évolution à
s omme z é r o o u
v o l ume r e t o u r n e à
IC
le
point qui n ' a guère retenu l ' i ntérêt des
AL
celui
( 1 )
au contra ire ,
s o n po i n t d e d é p a r t .
analyses
ST HI
( 1 )
H aberler ,
P r o s pé r i t é
concernant les
et
c ' est
c r éd i t s e t d e s p r ê t s c o n s t i t u e u n e à la
fin d e la
Ce poi n t
très
" mo u v eme n t s "
réce s s s ion impor t a n t
long s .
OR
fera l ' objet des
si ,
auteurs
Dépre s s i on s ,
p.
224 .
. .1. .
29 . -
No u s t em p s
o pé r a t i o n n e l
ou
des
" for t s "
fa ible s . pr êt s
et
Disons
servent
s ' a ttendre cycles
à
se
s u i te q u e d a n s
l a me s u r e o ù l e s c r éd i t s e t
le c a p i t a l c i r c u l a n t on ne doit
( de l a ph a s e A l
( 1 )
Tout
l e v o l ume d e s
franc .
d ' a bord ,
c r é d i t s e t p r ê t s mo n t r e
c omme O u p r i e z l ' a m i s
of
IV ES
a u � d e s p h a s e s A e t e s t r id u i t e
cette phase A .
( 1 )
Le
ra pport
entre
la
CH
o s c i l le r
fin
de cycles
AR
s u c ce s s ion
entre
un
c i r c u l a t i on
( f in de la
d ' u ne s u ccess ion de cycles c omme
si
for t s
à la
fiduciaire " s y s t ème " 1
à la
pha se B l
( fi n de l a
une succe s s ion d e cycles
AL
p a s s e en e f fet
banques centrales
m i n imum d e p r è s d e
fa ibles
en évidence ,
( ou épui si )
s t a t i s t iq u e d u v o l ume d e c r id i t a c c o r d i p a r l e s em b l e
pas
périodes de rice s s ion d e s
m a r g e d ' e x p a n s i o n d e l a mo n n a i e f i d u c i a i r e d e s g r a nd e
joue l e cridit
reco n s t i t u e � une s u c ce s s ion de cycles
f i n a n cer
u n mo u v eme n t d e b a i s s e
( type
" c o n s ommé " � u n e s u c c e s s i o n d e
c e q u e pend a n t l e s c o u r t e s
" fort s "
à
C ' e s t d a n s l e c omp o r t em e n t
pouvon s d é c o u v r i r le rôle que
tout de
à
c a t igorie d e s c y c l e s " for t s "
( t y pe 8 ) .
" f a i bl e s " nous
la
s t o c k e t c omme f l u x q u i e s t
cycles
le p h é n omè n e c r éd i t
long et t r a n s ce n d a n t le J u g l a r cond i t i o n n e l e s
cycles que
c r id i t s .
à i l u c i d e r comm e n t
fait entrer dans
inter- cycles c omme
le v o l ume d e s
cherchons
c y c l e s et l e s Al
l o ng et
ON
" mo u v eme n t "
UN I
Le
EU RO PE AN
2.
la est
fin de
( pr o x y i c o n om iq u e )
fin d ' une
et de 2 à ph a s e A l .
2.5 à Tout
la se
f o r t s c o n s omma i t l e
d e c r éd i t d i s p o n i bl e a u n i v e a u d e l a
banque centrale ,
qu ' une
s u c c e s s i o n d e c y c l e s f a i b l e s p e r me t t a i t l a
alors
reco n s t i t u t ion du
IC
volant
OR
" stock" .
ST
les
Les
da tes
dates charnières
c o 1 n c i d e n t r em a r q u a b l eme n t b i e n a v e c
g i n é r a leme n t a c c e p t i e s p a r l e s
thiorie du
du cycle long .
HI
" r e t o u r n em e n t "
tenants de la
( 1 )
Oupriez ,
M o u v eme n t s
I l ,
p . 1 32 .
. .1. .
30 . -
r e p r od u i s o n s
ci-dessous
s t a t i s t iq u e s r e p r i s e s d e D u p r i e z
q u e lq u e s
i n f o rma t i o n s
:
ON
Nou s
R a p p o r t c i r c u l a t i o n f id u c i a i r e / e n c a i s s e . pays
:
UK ,
F r a n ce ,
A l l ema g n e ,
B e l g iq u e ,
Ra pport
( ma x . )
1 851
( mi n . )
1 873
( ma x . )
1 895
( min . )
(2)
Ensuite ,
Trend
( 7. p a r a n )
EU RO PE AN
1818
Pays- Ba s ) .
UN I
(5
l e c r éd i t
2 . 23
+
1 .8
1 . 04
+
7.5
2 . 28
+
1 . 56
1 . 14
+
3 .95
s e r è g l e s u r l e f i n a n c eme n t d e s
c a p i t a u x c i r c u l a n t s e t p r é s e n t e u n e c o r é l a t i o n a v e c l e mo u v eme n t d e s
of
( 1 )
F i s h e r a mo n t r é q u e l e s y s t ème f i n a n c i e r a mo n t r é u n
(3) cer t a in
n o m b r e d e s i t u a t i o n s d e sure nd ettemen t q u i c o i n c i d e n t a v e c
pha s e s A ,
déclenchent ces
dans
1 937 ,
1 873 ,
1 93 3
d e t t e s exce s s ives et de déflat ion , F i s h e r en
un mo u v eme n t c umu l a t i f
Ces
s u r e n d e t t eme n t s
:
c e q u i d é c l e n c h e l e s y n d r ome
" t h e mo r e t h e d e b t o r s
pay ,
(3)
IC
AL
mo r e t h e y owe " .
(2) .
l ' e s p r i t d e F i s h e r u n p r o c e s s u s d e l iq u id a t i o n d e
AR
de
n o t a mme n t e n
CH
des
IV ES
prix .
(2)
F i s her ,
E c o n ome t r i c a ,
(3)
F i s he r ,
op .
OR
Dupriez ,
cit . ,
p.
1933 ,
115. p.
340.
p. 344 .
HI
ST
M o u v eme n t s
II,
( 1)
. .1. .
the
31.-
( Plus
nous
s uggérons
u n a m e n d eme n t à l a
C e d e r n i e r c o n s i d è r e l e s u r e n d e t t eme n t c omme l a
q u ' i l a p p e l l e u n c y c l e ma j e u r .
Nou s
f a i re
une
a u gme n t a t i o n d e l ' e n c o u r s d e c r éd i t e t d e l ' e n d e t t eme n t e t u n e d u v o l a n t d e c r éd i t d i s po n i bl e .
juste titre ,
l ' at tent ion
sur
le
T o u t e p h a s e A mon t r e
UN I
impor t a n t e .
pour notre part
d i s t i n ction que nous
à
croyons
voud r io n s
fin de ce
une
" c o n s omma t i o n "
Ha i s
Oupriez attire
f a i t q u e l ' on ne con s t a te pa s
d e t t eme n t " ,
est
conjoncturel ba i s s e .
-
lié
au
avec des
1I1 .
la
;
le
faibles et des
un
" s uren
a t t e n t e s d e pr i x à l a prix à t r a ve r s
de s o n côté ,
c omme n c e
ba i s s e . )
IV ES
of
S C H EM A T H E O R I Q U E .
,
nouveau d isque
hausse des
" s u r " - e nd e t t eme n t ,
a t t e n t e s d e p r i x à la
-
ph a s e 8
L ' e n d e t t eme n t e s t u n p r od u i t d e l a
plu s i e u r s c y c l e s for t s avec des
pa s s ag e à cycles
Le
EU RO PE AN
é p u i s eme n t d e s ma r g e s d i s p o n i b l e s e n b a n q u e c e n t r a l e .
(
thèse de
ON
Fi sher .
lo i n
D ' a pr è s n ou s , " K"
cycle . dans des
provient
la
pha se B
e s s e n t i e l l eme n t d u c o n d i t i o n n eme n t d i f f é r e n t d u
C e c o n d i t i o n n eme n t d i f f é r e n t n e p e u t t r o u v e r s o n o r i g i n e q u e facteurs
à
t em p s
CH
du
l a d i f f é r e n c e e n t r e l a p h a s e A et
de s to c k et de f lu x .
o pé r a t i o n n e l l o n g f a i s a n t a p p e l à l a
A notre avis ,
à
côté de la
produ ctivit é ,
notion c ' est
( s u cce s s io n de cycles
fort s ) .
IC
AL
Phase A
AR
l e p o t e n t i e l d e c r éd i t d i s po n i b l e q u i e n t r e e n l i g n e d e c omp t e i c i .
Le
HI
ST
OR
Juglar peut
f i n a n c eme n t d e l a p r o s p é r i t é s e fa ire de d i fférentes
( ex t en s i fi c a t i o n )
façons
*
émi s s i o n d ' a c t i o n
*
émi s s i o n d ' o b l i g a t i o n s
*
c r é a t i o n d e c r éd i t à c o u r t e t à l o n g t e rme dans
l ' unicité
d e s t r u c t i on n ' e s t
d a n s le
;
de
la
souvent
q u i t e n d à comp l i q u e r l a
( en sachant que
t r é s orerie d e l ' e n t repr i s e la pas
f a i t e par l ' e n t r epreneu r ,
s i t u a t i on a pr ès - c ou p ) .
. .1. .
ce
32.-
l ' e x t e n s i f i c a t i on
f i n a n c eme n t
o b l ig a t i o n s
me t
g o u v e r n eme n t )
le
c r éd i t ,
prix
et
à
le
c a pi t a l - a ct ion s
la d i s po s i t ion d e l ' e n t r e p r i s e
un pouvoir d ' a c h a t définitif
e n reva n ch e ,
mis
à
la
d i s po s it ion
On
d em a n d e r
se par
le pouvoir
a vec
Fisher ,
( ou
c ' e s t le
s y n d rome d é f l a t i o n n i s t e d e F i s h e r o u
que
ce
sont
IV ES
c.à.d.
si ,
:
c o n s éq u e n t l a r a r e t é d u c r éd i t q u i f a i t b a i s s e r
prix et g é n è r e le
l ' inverse
:
d e s e n t re pr i s e s
n ' est donc p a s définit i f .
peut
( ou
e s t l a rg eme n t l i é a u n i v e a u d e s
g o u v e r n eme n t )
s u r e n d e t t e me n t e t
et par des
s u r t o u t a u x a t t e n t e s e n c e d oma i n e
d ' achat
les
par
UN I
:
le
*
f i n a n c eme n t d e
l ' a p p a r e i l d e p r od u c t i o n p a r c e s d i f f é r e n t s
de
of
*
e x i s t e e n t r e le
EU RO PE AN
i n s t r ume n t s
di fférence
grande
ON
Une
les
si c ' est
a ttentes d e prix en bai s s e
( proven a n t d e l ' i n s t a u r a t ion d u n o u v e a u r i sq u e con joncturel avec d e s cycles
fa ibles
et
" s u r " - e n d e t t eme n t
se
greffant
ne fait
la
baisse et
s y nd r ome a c c é l é r a t e u r p r i x - c r é d i t d e F i s h e r son origine se trouve dans
surtout des
l e m o u v e me n t d e s
a t t e n t e s d e p r i x o r ie n t é s
l e crédit e t n o n d a n s l e proce s s u s i n v er s e ,
c r éd i t
faisant bais ser les prix .
IC
rare
meme
OR
n ' ava ient
a u gm e n t é
d ' a illeurs c r éd i t s
les
" bonnes
la
ba i s s e
c.à.d.
le
L e s y nd rome d é f l a t i o n n i s t e
a nnées "
d e p r o s pé r i t é p r o l o n g é e
c o n s i d é r a b leme n t l ' e n d e t t eme n t
c omme n t l e s i n t e rméd i a i r e s
à
( o n ima g i n e ma l
f i n a n ci e r s a c cord e r a i e n t d e s
q u i a u mome n t même d e l e u r o c t r o i
seraient déjà
considérés
" exce s s i f s " ) .
HI
c omme
si
fort
fort s .
restreignant
j ouerait
ST
le
p a s d e d o u t e ma i s
AL
prix à
AR
A notre avis
q u i crée l ' effet de
s u r u n e n c o u r s d e c r éd i t d é j à
p a r u n e s u cce s s ion d e cycles
CH
chargé
des marchés d ' a cheteurs )
. .1. .
33 . -
(a)
d u c a p i t a l c i r c u l a n t e s t - i l a s s u r é e n p é r i od e d e c y c l e s
et d ' attentes de prix à l a
La
ba i s se ?
r é po n s e c omp o r t e p l u s i e u r s
c ompo s a n t e s
Du coté de la demande de cacital circulant.
L e s y s t ème é c o n omiq u e n e t r a v a i l l e p a s ce
fait
il n ' e st
(b)
pleine capacité et
b e s o i n d ' u n g r a nd d é v e l o p p eme n t d e c a p a c i t é
si ce n ' e s t dans
les
secteurs
dits de croi s s a nce
;
of
d e p r od u c t i o n ,
pas
à
Du côté de l ' offre de cacital circulant.
IV ES
de
c omme n t l e
UN I
f a i bl e s
:
suivante
q u e s t io n q u i s e p o s e i c i e s t l a
La f i n a n c eme n t
fa ibles ) .
ON
( s u c ce s s ion d e c y c l e s
EU RO PE AN
Phase B
P e nd a n t facteur
de
les
cyles
f a i bl e s l a g e s t i o n d e s
c r éd i t s r e s t e u n
t e n s i o n q u i emp ê c h e d a n s u n e l a r g e me s u r e l a
AR
CH
taux d ' intérêt .
baisse des
(c)
C omme n t
pas
sa
fait
place ?
Il
IC
venue de d i f férent s
La
d é flation
l ' encours fondé
p e u l a reconstitution d e s moy e n s d e
sur
l ' emp l o i e t
s em b l e q u e t r a d i t i o n n e leme n t u n e
" s olu tion "
est
cotés dont a une n ' e s t
s a t i s f a inte
" F i s her"
s o i - mime le r a p p o r t e n t r e
et les
a mé l i o r e p a r
f o n d s propr e s d e s b a n q ue s ,
ma i s
:
ce p r o c e s s u s
l e s y n d rome d e F i s h e r e s t e x t r êmeme n t p é n i bl e p o u r les ent repr i s e s
( fa illite s )
;
HI
ST
OR
1 .
peu à
s a n s l e q u e l l e p r o c e s s u s d ' extensification n e r e t r o u v e r a
AL
f i n a n c eme n t
se
. .1. .
34 . -
dévalua tion
u n mo y e n d ' a u gme n t e r l e n i v e a u d e s
est
prix
d e f a ç o n à p e rme t t r e p l u s a i s éme n t u n r emb o u r s em e n t
( na tional )
u n e me i l l e u r e g a r a n t i e d e
e t à o f f r i r e n même t emp s
E n f i n d e c omp t e le me i l l e u r
d u c6té d u débiteu r .
ON
La
solvabilité " colla t er a l "
UN I
2.
r e s t e t o u j o u r s l e n i v e a u d e p r i x e n v i g u e u r e t s u r t o u t a t t e nd u .
3.
Pourquoi
le
pend a n t
une
propr e s
des
a i s ém e n t
EU RO PE AN
Note sur le " replenishment " en phase A. s t o c k d e c r éd i t n e -
ph a s e A ?
I l s em b l e ,
i n t e rméd i a i r e s
pend a n t les
d u v o l a n t d e c r éd i t
s ' a j u s t e - t - i l pa s
pha s e s d ' e x t en s i f i c a t ion ,
serait
plus
lente et que le
r é p o n s e c ompo r t e p l u s i e u r s
le
est
d é b u t d e la
CH
" r e p l e n i s hm e n t "
AR
Ce
coëfficient
ne
AL
IC OR ST HI
c y c l e s ma j e u r s .
:
I l en rés ulte que
u n e é poq u e
le
" s to c k "
du début ( bi e n
r é v o l u t i o n i nd u s t r i e l l e c e p r o c e s s u s
r e t r o u v e f r é q u emme n t )
.,
" s u r e n d e t t eme n t "
f o r t h a nd i c a p é d a n s t o u t e f f o r t d ' é l a r g i s s eme n t
qu ' au
{ .. '\
c o n s omma t i o n
f i n a n c eme n t p a r a c t i o n s d u c 6 t é d e l ' a c t i f n ' e s t
guire intéres s a nte .
,1
la
of
où
2.
é l éme n t s
ses
f o nd s
se garnir plus
U n e p h a s e d e h a u s s e d e s p r i x e s t e s s e n t i e l l eme n t
IV ES
1 .
fin de
hausse
que s i les
f i n a n c i er s pou v a i en t
d e F i s her pour r a i t ê t r e évité à l a
La
en effet ,
à la
se
;
r e t a rd e r a i t
de liq uidité s e r a i t
certes
le mome n t o ù l e
( d a n g é r e u s eme n t )
b a s ma i s
c h a n g e r a i t r i e n a u x d i f f i c u l t é s d ' o c t r o i d e c r éd i t
l e s a ttentes de prix sont à
la baisse .
si
t ra ns f o rma t i o ns d e
l es
UN I
t o u tes
l es p l us typ i q u e s
fa i t s
, , . C ' es t un des de
ON
!6 . -
s u r t o u t e n ba i ss e
se s i tuent
qu i
l ' i ns t i t u t i o n m o né t a i r e ,
q u ' e l l es
f o nda m e n t a l e ,
buts
EU RO PE AN
o n t é t é a c c o mp l i es e n v u e de
na t i o n a u x e t q u ' e l l e s o n t
L t m i t és e t
c o m p o r t é s d e s c o ns é q u e nc e s g é n é ra l e s dont
l ' o n ne s ' é ta i t
( Du p r i e z ,
pas s o u c i é .
Mo u v e m e n t s I I ,
p.
275 )
of
HOW FAR CAN WE FORECAST ?
\.! h i c h a J" O u s e s
·· �( '
s"
the
d u ra t i o n
r:. c� : 1'
c u J" i o s
We
s h o u l d s ta r t
is
of
AL
e c o r o m 1 c sys t e m
by
l fl m a ny
�� v e
OR
' r i es
i nd u s � r i e s ,
ST
t ha n
·:;p • t' • · U i ng
of
I on
o t h e rs ,
� i f f : rn n t
t 1 :k�
i r· c L e s .
n •J t ma l< e of
ha v e
in
tha t
i ts
ha v e
to
e l ements
t he r e
·s
e n t r re d
wa i t
t o s e c u r· e
ne t
be
a nd
w h i ch
the
ful f i � ,
e K � cu � ed
the
i o ,-.
r i se
to
An
r e f e r e nc e
of
the
the
quest
an
to
o rd e r .
Now
k i nd . ma r g i na l
o f e x c e l l e nc e
tetwc t l
p e rma n e n t l y c h a n g i n g ,
c o n i r· g t u rn
part
of
g i v i ng
sys t e m w h i l e
order
the i r
is
c o ns t a n t
n o t h i ng
is
to
f o rm u l a t i o n .
in a
t he
c. h .:� ra c t e r
L i nk e d
e x ce p t w i t h
oF
i n t e ns ; f i ca t i o n cy c L ·�· s a r e
co L l d
is
r i gh t
co n t i n e n t s
t:• c c n o m i c sys t e••
��3t
it
l o c o m -, t i v e s ,
b e c o me
O l" d e "'
as
s e ns e
the same
3 l wa y s
o s c i l L 3 t o ry
r e c e ss i o n " ,
t h i s q u es t i o n
w h i ch
r· e c c v e 1··y
o f o u r·
" l ong
co u n t r i e s a nd
E x t e n:; i f i ca t i o n a nd
t he
i n f r a - m a rg i n a l i z e d ,
be e n
a reas ,
of
i n t e J" e s. t ,
h i s t o ry s h J w
· 1 e s a nd L :J c:r:: t i o ns
earl i er
HI
does
i nd L s t r · e 3
new
IC
I nd 9 e d ,
e !(p.�• r �.:
c
g i v ï ng
c o m p o s ed
t h� u · 1 a s w e l l a s
i r-. d 1.1 '.• :.
present
CH
i ty
q u es t i o n
grea test
t he
o s c: J L L ë• i o i"Y m o v e a, e n t
J li� t
the
the
AR
of
it
IV ES
·K U nd e rs t a nd.a b l y ,
out in a
o .f
�ew
t h e 8 pha s e
g e n e ra l
it.
pa r t
of
the
s e cu l a l"
" "'· Schi.!ITi p t� � t: l'
s u gg e s l; e d ,
5 i mu l ta ne o us l y .
EJ t ? n s i � n
1f
:; e l l e t· :; ··
ft .3 r k ,? t ·::; ,
i n p u t s a nd d ·i rn i n i s h i ng
r e t u r ns. ,
...., h i l e
o i ; � ,,
9ï" o u p g e t
tak en
* �: v 1 1 a
b2 L i e v e
t ha t w e c a 'l m o r e
cr
:; · x t e ns i f i ca t i o n a nd
f i gure ,
c o nd 1 � i o n s a n d
·!\' A-: ;
i'' e ga rd ·::;
f o n : c. a s t
s p r 2 a d 1 ng c o u l d
t,.,� e l l
rhe
" cu r e "
n e w ca pa c i t i e s
AR
turn
requ i
of
ba ni<-
IC
Th e r e
is
ST
� · �
HI
,._ ,· e d ; t
� ,.
....: .
�
1
gene ra l
l ea s t
ON f t" O ·n
i n Wes t e r n
in
fe l t
th is
the
i t s. e l f
l e ss p o ·:; s i b L '?
or
f i r·s t
bu t
i s d i f f i cu l t
po i n t
of
h o ...., to
t he
te l L .
v i e ...., .
i n f r a -� 3 r g i na l f za t i o n n t
e H i s. t i ng
o ther
to
o ld
c a p a c i t i e s. a nd d e p l oyme n t
I nd u s t r i e s a nd
of
o t h e r a rea s ) 1
r e s t o ra t i o n o f p r o d u c t i v i t y ga i n s a G1
C pe r h a ps m o r e
v e n t u re
cap i t a l a nd b o nds
i n e c o � o rn i c h i s t o ry o f a n e nd o g e n o u s d e v e L o pm e n t s 1
r e l a t i v e Ly s h o r t . LeveL
rose
la ter ,
i n t e ns i f i ca t i o n ie.
the
P r o d u c t � c n was s w i f t l y g e n e r a t i ng a n
e k pa ns i o r
pe r i od
re s t o red of
the
v o � um e .
' ' 1 � 0 r 2 t i c� �
p c l 1 t i ca l
S il t r.
p� i ce
at
·'a r
a r t e �' p e l" E i s t e r; t d e f l a t i o n .
by p u t" e l y
wh i c h was
of
p ro g ress i ve
p r e c ed e n t
c: l l a t"a c t e r' i :u d
1 8 7 J - 1 8 86 ,
a nd
re s
t h e d u ra t i o n o f a n A p h � ; e
s e e ms m o r e
i tse l f
e n o r··r,, o u s
( p r o ba b l y
c..r· r:: d i t s )
o n ly o n e
OR
pt;.: r..J·
of
f i na n c e a v a i l a b i l i ty
AL
i n�:, t : n
it
rn a n i f e s t
req u i res a cc e p t a n c e
vast
adequa t e
t,.,� i l l
f o rm u l s t e
i n f la t i on .
8 p ha s e ,
:�
"' e c o n v t:' r s i o n
t ry t ' c 3 u t i o u s l y
l e s s J J u g l a rs ,
h i s t o ry s u pp o r t s
1 ty ,
1n
e x cess i v e
" c u t" e "
C: -' f.J:;; c
wh ' c · • '
or
t ikE
m e m b e �s
osc i l la t i o n where
d o i ng w a w o u l d n o t d e v i a t e
e v e n t ua l l y ma k e as
n o ....,
l e ss p red i c t
m o re
CH
y as
of
the
t,.,� h e t'· e
Th� o
i . e.
w i tho u t
t h e e nd
or
i n so
can
we
t h i s p r e ca u t i o n ,
of
s t ro n g
l o oks more
t ime
over
t im � .
in
t U l" n
w�
S c h u mp e t e r ' s
*
t h2 i r
t h e m e c ha n i ca l
t ha n
cha i rs
IV ES
*
m us i ca l
of
ga m e
of
3
The p r o c e s s
ma r k e t s .
s 0 l l e rs '
v i c f. o :r.y
UN I
c o m�� t i t i o n a n d
b e a ch i e v e d w i t ho u t
ca n n o t
plant
n e � e q u i pn e n t o v e r ma rg i na l
EU RO PE AN
e �d t:• t·· '1 3 l
of
a t �. ' • ' · t i o n
:J c h i e v e d •,-.' i t h o u t
be
c.3 n n o t
b a ·s ·i c C.3 p.a c i ty
the
; ci : r •; �
opp�0aCh
s t r o ng l y
d e c i s l o n -ma k e rs etc . )
'" d t h (? r
fd V O U r S
t he
ffi j )( e j p r O : i? S S 7
t o p r e f e r s h o r t - t e rw s o L u t i o n s
t h<3 n
the
l o n g a nd pa i n f u l
r· o a d
b r i n g i ng
( d e v a l �a t i o n s ,
v ia
de f la t i on .
Hl . -
1 � 7n 1 8R6 ' 1 8 9S )
tw�
i f i r a t i o � - L . � u � s ; o 0 p �a s E r h� v e b e e � e � p � r i e n c e d , na m e l y 1 n t h e
·• h t:' · t:
to
up
1 9 JO ' s
s � c ; o - p c l i t i ca l
b e e r; m a r'f.
p h a s e r:: h l S
recenf
r J f' t?
t h e m i d - 1 970 ' s
S e c o nd W o r l d Wa r a nd s i n c e
t he
(2l .
sphe res
EU RO PE AN
S( c o nd Wo r l d Wa r p r e v e n t e d u s f r om s e e i ng h o w t h e f o r c e s o f
Th.
e v o l v e d a nd
c o n t ra d i c t i o n w o u l d ha v e
i s p o i n t l e ss
it
t ry i n g
wha f . � u l d ha v e ha p p e n e d i f wha t h a pp e n e d h a d n o t happe n e d , b e h � rd
to
ma i n t a 1 n
ra � o u r � � L e
3
9 e r,� · "!: ti •_'
ru l e ,
e c o no m i e
i t
may
t he d e c l i ne
of
c o ns i d e r
t ha t
e ·, e ry t h i n g w h i ch
t e nd s
t o ma i< e
of
t he
be l i e v 2
the
r a w ma t e r i a l s
S e c o nd L·J o r" l d l·Ja r
to
be
t h.3 t
the
OR ST HI
l i nk
f k s nom i e e n
IC
�. ,
more
fu t u re .
a c u t e a nd
I n ·::i d d i t i o n ,
in 3
8
p ha s e
the
s ta r t e d w i t h
the
1 080 . c o ns e q u e n c f.'
no t
of
the
" l c ng
of
t he � o s t
br i l l iant
,'1,
A p ha s e s
ti J t"j a nd t hE.· Se c J nd a f t e t' a l o n g r· e c e s s i o n , a l l t h;� t ca n b e s:.a > d
AL
i ·;,
been
i n c. r e .::L::: e ·:;
con f l i cts
t he
i t wo u l j
but
the t h i r· t i e s b u t m a i n l y o f t h e T r e a ty o f Ve r' ::; a ' l '. C' s .
t h e ç i rs t Wo r l d Wa r o c c u � r e d a f t e r o n e � ., f . ;
for
t o gu e s s
i n p r J d u c t i v i ty ga i ns a c � e l e r a t e d a r o u nd
t e � � r ' ca l l y w e
t h e p r 1 ce s
of
sa i d
AR
• t. c e s =: i o n "
be
CH
Ue
progress .
n e c e � s a r � l y ha v e
f l' 3 u g h t w i t h c o n·:; e q u e n c e
m i d-se v e n t i es , decL i r e
resu l t wo u ld
i r , t e t··d e p e nd e nc t!
r e ::; u l t s m o r e
r : t t o �gh
the
of
tf e
1
g e n e rd l
to
g�.Q�.!::�: l
t ha t
IV ES
·If A:;
( 2 .,
Ea ch o t
(1) .
UN I
i r' �
(1 .
ON
t h � t s · rce
s�ows
i ts p 3 r t ,
for
H i s t o ry ,
be tween
Oo r l og ,
" L o n g 1..• a v e s " a nd w.3 rs
L i be r
Am i c o r u m ,
KUL ,
is
1 98J ,
no t p r o ·, e n p.
JJ ) .
( C o pp é ,
c u m u l a t i v e d e f l a t i o n synd r o m e a nd
t he
of
is
the
was
g r o �ps
t h us d u r i ng
t �2
the
0 r i c u l t u ra t
set
up .
i ndu� ( , no
-s
t h"' '
re i n fo rced
8 phase
of
no
1
l o r, g s
l o n g •:· r
/ e r i ca n
ra t h ? r
r
room
t1 a d
t he
t ha t a t same
b2 tween
r e d u c e d as
t ha t
it
the
capa c i ty
f o r 3 ;;; t r o n g c:y c l e ( J ) .
of
the
F r � n c 9 m o v ed
c e n t u ry ,
f o r e x p a n s i o n as
i n d u !..- t r y s u pp l a n t e d L.t i" O p e a n
It
t..•a s
in
Leuven
1 9J8 , p . 2J6 .
ST
OR
IC
AL
AR
CH
IV ES
I . R E. ,
i r h ' l" e 3 t '""
phase 8
a b a nd o n e d o n l y a f t e r e nd
the
the
e v o l v cs
t o � 3 rd _
t h e EEC w a � 8 r i t 1 sh
be f o 1" e ,
so
t he 1" e
i n t �? r-..., a r p •2 r i o d
; nd u s t p•y .
• ·( u :. s e a l! P . , l e s /'1o u v e m e n t s d e F o nd de l T c o n.:, m i e a ng l a i s e
' :'"'
HI
t ha n
1 8 70- 1 886 ( 1 8 95 )
p ro t e c t i o � i s�. � h i c �
Rousseau has shown
T h e cf i \ e r· g e n c: e
of
w .. :;;
v 3 r i ous
s i tuat i on .
to
UN I
i mm t : ' · · t e l y a L L e \ • .:; t e
t ry
EU RO PE AN
ca p2 c i t � e s a nd F i s h e r ' s
-
ON
� 9 ..
,
"1 800- ·1 9 ·1 J ,
1 9 .
o; t r u c t u r e t �e
of
ge�el�l
national
groups
G o v e 1 n me n t ,
i n v e s t m e 11 t a
at
in
( trad�
emp l o y e r s
gene r a l
con sensus
wo r l d
level ,
a nd
unions a nd
c Hl d
of
b e t we e n
l ,
t he
t rade
R
!.
all
in
0 the
forces
I nd eed ,
Mal t h u s 1 a n
mo s t
1nput
l 1m1 t 1 n g
01
w1 t h 1 n
wh a t
be
awa r e
ind u s tr y ma r k e t , llttle
w1 l l a nd
h a ve
ta
in
about
for
of
the
k i nd ,
of
ie .
No-one
a
1nsert
the
t e nd ed
collect ive
t 1m e
the
has
or
for
decline 1t self
painful
in
of
l1ving
a nd
r e s ou r c e � .
c o o pe r a t 1 on the
the
oppo s i t e
tell
the
wh e t h e r
par t
of
outlets of
r em a i n i n g a
c o n s eq ue n c e s the
whole .
The
priee for
been
can
But
wh a t of
1s
the
be one
a v o �d�ô s h o uld
ma r g i n a l i z ed
open
on
taker . the
of
Malthus
threat
po s 1 t ion .
of
1 mp r o v 1 n g
have
wh e r e
the
the
to
of
c re a t 1on
direction
E u r o pe
e mp l o y me n t
t h ird
of
in
t he
b e twe e n
f 1 n a n c i ng
f i n a lly
con t r 1 b u t e
reactions
c o nd i t io n s
u n fa vo u r a ble
s t a nd a rd
l. n
wh a t to
of
a nd
wh 1 c h
l 1 rn i t i n g can
h u rn a n
o r g a n 1 z a t .. o r
the
There
t erms
or
wo r l d can
t r ad e
be a nd
" lo s e r s " ( 1 )
l'
d u c�d
to
ST HI
� ! t ima t e adopt
i 1d u s t 1 1 a l
OR
the
the
AL
'
On•
IC
(1 )
AR
CH
therefure
the
b1rths .
penalty
this
doubt
of
p e r i od
the
a n swer
l i mi t i n g
s ugge s t ed
of
the
s avings
of
n e e d ed .
l urope ,
IV ES
1n
far ,
of
e f fe c t 1ven e s s
p a r t i c u la r ,
we l f a r e .
�o
t r a 1n i ng
un1ons ,
the
e n c o rn p a s s e s
ON
e L o n o rn y
neces s a r ily
U n i t ed
UN I
t he
w tl i c h
EU RO PE AN
of
e f fo r t
an
1. n
r e s u l t ing
S t a t e .. ,
the
a nd
E u rope
for
v 1 ew
voluntarist
a
enco�rage
c o u ld
a nd
v 1 ew
of
poin t
globa l
a
f r om
o p t 1m i s t i c
r a t her
1 s
concept
th1s
p e s s 1m 1 s t i c ,
be1ng
f r om
Far
the
c o n o; e q u e n c e s u nion
�truLture .
c o u ld
structure
of
be
that
the
the
pr1ce
price- ta ker setter
and
c o u ld
po s ; �bly
be al�c
20 . -
o f E u r o p e a nd
U· e
it
s e e rn s
I � re � i P B ,
the
grJw t h .
It
is
m.:J i u
n �> c e s s s .il' .;
d e
c o mm e r c i a l ,
na t u r e
sy s t e m no t
of
ha rd
Js
to
f o rese e
o ften
i mposs i b l e
e f f o l'"t
t ha t
i r t e rd e p e nd e n c e
reduces
; •· , c , e a s e s
s m3 L l
s t: r .
the
c o u n t r i e s a nd
,. ,
" L a r· g e "
" bea u t i fu l "
a d va nce
t i m e a nd
i ns t e a d
of a
ha nd i ca p .
IV ES CH
the
of
for
l ?ave
decl i m
c ha l l e n g e .
ha l t
wh i ch a re
will
i n s e cu l a �
u na b l e
The
enter a
i ncreased
of
to
L a rg e r
L a r· g e
p rJ c e s s
cf
e c o � om i c
t h e d o m e s t i c �a rk e t
c o m p L e t E> d i s l o c a t i o n o f t he
the
net
t c• t h e n e w p r o d u c ·� i o n ,
o f protect i on
l o ng
AR AL IC OR ST HI
of
is
o f s u f f e r i ng a
c o nd i t i o ns ,
for a
c: o u l d
lt
stak e .
a nd a d a p t
of
become
e nhances
e i gh t i es d o
o u t come
s t a gna t i o n .
e f fe c t
d a ng e r o f a
the
c e r ta i n a r e a s
f i na n c i n g a nd m o n e t a ry &ven de f i n i t i ve
the
i n dange r
� ù adj u s t
t he
of
the pro b l em a t
d o � � 0 r d d i n g a nd
3 nr:.'
b e g i nn i ng
ON
iJ P u b t a t; c. u t
; n;.
t he
UN I
E c � n o m i c d e v e l o pm e n t s s i n c e
EU RO PE AN
*
t h
e c o n .:; my o f
çoun t r i e s
pa r t s o f
: t. h •?
in
this
\..I O d d
ON O '"
UN I
by d e s p e r a t e
app t i a nce
at all.
r.Ci t
r� � 1 e � ed
EU RO PE AN
Ha m t e t .
a nd
A PROV l S I ONAL CONCLUSION
�s
a nd
h i s t o ry w o u l d a p p e a r
t h ë'
t ···;,::; .-: q u e n c e s the
It
'J. '.:i O 'J b t e d l y
·ïJ t :
a nd
econom i e
•
fa c t
t ha t
to
be
IC
r e a s o ns
,f d p a n ,
s 1 nc e
e xposed
for
l o ng
ST
i 0r
cJur t r i es
g L .:., , , . '
HI
19bî
l he
no
than
: e n t u ry .
a
the
in
t he
b e t i e v i ng
po i n t
or
for
(new
be
o t h e �s ,
a re
m u c h m o re
the
r e m,3 r' k a b l y c o rt:: t a n t
i ts
as
r·a t e
b e t we e 0
g l oba t
t ha t
s i n .:: e
_ o n f i �m & d �)
ma r k e d
in
the
s e r- i e e; .
As
1e.
become
t ho s e
the
who
t he r e a r e
8 pha s e ,
count r i es)
t he
r e s o u r� e s
l e ss
f o r e i gn ma rk e t s ,
present
on
c o u n t r· i e s D '"
human
is
t i me ,
i nd u s h· i a L
pr i ee
the
measures
p r o d u c e rs ,
s e c o nd p l a c e
the
of
t he
o v e r o f s e c t c rs a nd to
v i ew
the present
du r i ng
made
t he
w o r· � d a r d g l o ba l
compe t i t i v e
t ha t
on
t h.3 t
protect i o n i s t
At
be
r e a s o n i ng
c o n t i n e n ts .
t h e s e f3 p ha s e s
g r o ws ,
sw i f t e s t .
t d k i ng
or
c o u n t ry c a n p r o t e c t
t o m o re
by n e w c o m e rs s e e m
fi r' o o,.< t h a 't
of
f ro m
r;: o r· e a a n d o t /ï e r" �f l Cs
t ra d e .
na t i o ns
"moveme n ts "
compe t i ng w i t h Wes t e rn Eu rope
fJr'
a d i s t i nc t i o n mus t
l o ca t e d s u pp l a n t
i n t e rd e p e nd e � c e
OR
,� r ".i
o c ca s i o n
s e r• i e s
f �upe ·seded p l a n t
s t � o 'l g �
best
AL
co n t 1 nue
r id
2r
e f f 1 c i ent
l . ss
t ha t
r e g i o ns ,
e q u i pped
AR
wo�ld
best
a ,-,d s e c t u �'"' l
r J I.
of
CH
h i s t o r i ca l
show
8o t h deduct i ve
i n t e ns i f i ca t i o n-· e x p u l s i o n pha s e
the
C 'l
w h i ch a r e
a nd t r ;a n i z a t i o n t he
l e ve l
to
of
a nd
r s g i o ns
t he
'1 f
levA1
·
on
r � a c� a
IV ES
t ry a nd
E!QYl�lgn�l_fQDfl�§1QD ·
Let
level
the
wh i c h ge t
v e ry Fa r Ea s t
- a �· e or
g r o w t h a nd
s u pp l a n t i n g o f
has
had
to
be
pa i d
t h e s e c o nd ha i. F
of
for
the
•
...,.-. ..:.. -' •
b e l ng � e s s i m i s t i c ,
l'n 1 t � d S t a t e s ,
Hi �:
c
h�m3 r ,· (
l .
re�c u r ce s ,
f , ��
f i r 3 nc i ng t he
1}
: o .- t . i b u t e
So •s
r,
'. '
t. o
But
TMi
J jed
I nd e e d ,
•
" '
g r o u ps
t t-. 2 Go � e r nme n t , in
; nves tmert
g e n E rd �
of a
C t ra d e
� n i o ns ) ,
e m p l .,y !? r s a nd
g e n e r 3 L a nd o f
the
t ra d e
R &
t r a i n i ng c f
e f f ec t i ve nes�
u n i o ns ,
s a v ; r ;r
i n pa r t i cu l a r ,
D
c o n s e ns u s b � t w e e n a l l
t he
a nd
f o r c e s w 'i i c h
i np u t
1
of
b e awa r e
1< i nd ,
ie.
r e a c t i o ns
i n Eu r o p e
;;; h a r i ng e m p l oyme n t
No-one can t e l l
whe t h e r
ha v e
be e n
w h e 1n e
the
t h r e3 t
i nd u s t ry w i l l
The r e fo r
the
a nd
c: a n b e
t he
pe na l ty o f a d e c l i n e ha v e this
to
in
t e rm s
l i ttte
of
i ns e r t
t he
doubt
t ra d e a nd
i tse t f
pa i n f u l
a bo u t
the
t h e re f o r e
to
c3r
t h i rd p o s i t i o n .
i n outlets
r e ma i n i ng
c o nd i t i o ns o f a u n f a v o rnn a b L e f o r t h e s t a �Ja rd
of
(1)
AL
AR
CH
con3eque nces
co l l e c t i v e
b i r t hs .
of
w o r l d ma r k e t ,
J l< e l� .
the
· l ; m i t i r.g
l i m i t i ng
g i na l i z e d the
mos t
w i t h i n wha t p& r i od o f t i m e o r f o r wha t pa r t o f t he w ho l e .
or
one shou ld
opE� on
P "''
of
; m p t· c v i n g .,.,. c '_ f a r e .
: ' ::J I.t h u s ; ëJ r .
� , ,.
r e -.: e :; ·::; a r i l y e n c o rn p :� s ::: e s
i n E u r o p.:· , t h e a ns w e l'"· h a s i; e n d e d i n t h e c p p o s i i; e d i r e c t i o n o f wha +;
, ,
.
or
M3 l t h � s s u g g e s t e d
be
s t ru c t u r e
c��a t i un
ns eded .
of
the
i n a n e f f o r t \,! h i c h
e - o r•cn,l a t '"LJ t i O '"l·3 1• a nd w o r l d � e v e L ,
t 'i e
.1 ; e ra t i o n b e t � e e n
� he
9 Gj
r e s u l t i ng
2 " n i z a t i ::; r; ..1
f r� � a
r c � L d e nc o u ra g e a v o l u n t a r i s t v i e w f e r E u r o p e a nd
v i e w 3 nd
t he
opt i m i s t i c
ON
o r
ra t h e r
UN I
�c i � t
is
of
'
g ' . ·.
concept
this
EU RO PE AN
tro�
IV ES
�3 r
of
One
i nd u c e d
IC
be
the
u l t i ma t e
OR ST
co u l d be
t o a d o p t t h e u n i o n s t ru c t u r e
p o �E J t L y a l s o
HI
c o ns e q u e � c e s
the
i ndu s t r i a l
structure .
of
t ha t t he
t he
p r � ce - ta k e r
p r i e e -s e t t e r a nd
c0 u l d
